Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BETEJA E FUSHË-KOSOVËS 1389 DHE TRASHIGIMIA E SAJ…! 

by

NGA  NDUE  BACAJ

 HISTORI NGA BETEJA E FUSHË KOSOVËS

15/28 Qershor 1389 në trojet e Shqiperisë Etnike , u zhvillua një ndër betejat luftarake më të tmerrëshme e tragjike që kishte parë historia e perplasjes së qytetrimeve për shekuj në trojet e Ballkanit. “Fati” kishte dashur që sheshi i kësaj beteje fatzezë të bëhëshin trojet e Dardanisë së moçme apo Kosovës sotme.. Beteja u zhvillua në veren e vitit 1389 në Fushë-Kosovë, nga ku merr edhe emrin historik (Beteja e Fushë-Kosoves,ndonjë historian e quan edhe beteja e Fushë-Mëdhenjave)… Fundshekulli i XIV kishte detyruar popujt ballkanikë e më gjerë që rrezikut që u kërcënohej nga perandoria aziatike Turke-Osmane t’i përgjigjeshin me një koalicion të paparë deri atëherë. Mjafton të kujtojmë se këtu bënin pjesë arbërit (shqiptarët) , bullgarët, rumunët , hungarezët, polakët, serbët , kroatet e  boshnjakët . (Ka ndonjë dokument osman  që “shenon” sikur  në ketë betejë  kishin marrë pjesë edhe grekë , çekë, frankë , ndoshta keta kanë  qënë  vullnetarë  nga Evropa…). Historiani i njohur shqiptar akademik prof.dr.Kristo Frashëri për këtë betejë ndër të tjera do të shkruante: “Aty në Fushën e Mëllenjave pak kilometra në veri të Prishtinës më 28 qershor 1389 u ndeshën ballë për ballë dy palë ushtrish. Nga njëra anë armatat osmane të cilat së bashku me vasalët e tyre jo turq të udhëhequra nga sulltan Murati I, kërkonin të pastronin rrugën për pushtimin e plotë të Gadishullit Ballkanik në drejtim të Evropës Qendrore. Nga ana tjetër forcat e armatosura të koalicionit ballkanik dhe joballkanik me në krye princin serb Lazar, të cilat vrapuan për të ndaluar marshimin e armatave osmane…”.1. Por historigrafia na tregon se princi serb , Llazari i Rashës , që drejtonte koalicionin e princave të krishterë, u zgjodh jo sepse paskësh qënë një luftëtar më i regjur sesa të tjerët, apo sepse trupat e tij na ishin më të shumtët në numër , por në radhë të parë sepse zotrimet e tij kërcënoheshin drejtpërsëdrejti nga mësymja osmane në rajon. Ndërsa kronistët Osman na “tregojnë” se tre udhëheqësit kryesorë të koalicionit ishin: princi serb Llazar Hrebeljanoviç, mbreti boshnjak Tvërtko dhe princi shqiptar Gjergji II Balsha. Në betejë merrnin pjesë edhe feudalë të tjerë të mëdhenj shqiptarë. I tillë ishte sidomos Teodor II Muzaka , i cili ra në betejë me 4000 nga ushtarët e tij.2.  Gjithashtu merrte pjesë edhe Gjon Kastrioti (babai i Gjergj Kastriotit) si dhe prijës të tjerë arbënorë. Ushtarakisht, forcat ballkanike e humbën luftën. Në fushën e betejës mbetën me mijra veta të vrarë. Princi serb, Lazari, udhëheqësi i koalicionit ballkanik, u zu rob dhe pastaj u vra. Armatat osmane gjithashtu e paguan shtrenjtë fitoren. Ata lanë në fushën e luftës me mijëra veta së bashku me kreun e tyre,  sulltan Muratin I, me gjithë të birin Jakupin. Por me gjithë fitoren që korri sulltani i ri, Bajaziti, e ndërpreu marshimin e mëtejshëm. Nga plagët e shumta që morën ushtritë osmane ai u detyrua të kthehej në kryeqytetin e vet, në Edrene. Për popujt e Evropës Juglindore, plagët e shumta që morën ushtritë osmane në betejën e Kosovës qënë një fitore brenda disfatës.3.  Në një kronikë të vitit 1510 nga një trashigimtar i Teodor Muzakës shkruhet:”…Sulltan Murati I iu vërsul Serbisë e Bullgarisë, por Llazari, despoti i Serbisë, Markoja, mbreti i Bullgarisë, Teodor Muzaka, trashëgimtari i dytë i Shtëpisë sonë, e bashkë me të sundimtarë të tjerë të Shqipërisë, u ndeshën me osmanët. Aty u thyhen të krishterët e mbeti i vrarë edhe Teodori ynë, që kishte sjellë më vete një ushtri shqiptare. Po aty u zu rob Llazari i Serbisë që më vonë osmanët e vranë. Paskëtaj filluan luftërat e paprera të osmanëve në Shqipëri, në të cilat humbën jetën aq shumë bujarë e luftëtarë trima…4.  Në betejën e Fushë-Kosovës në mes  ushtrisë së koalicionit mbrojtës ballkanik dhe  ushtrisë pushtuese turke-osmane (dy herë më e madhe se koalicioni) u dalluan veçanarisht trupat e udhëhequr nga Gjergji II Balsha i Shkodrës dhe Teodor II Muzaka i Beratit… Beteja e zhvilluar në afërsi të Prishtinës më 15 qershor  1389 ishte nga më të tmerrshmet që kishte parë syri i njeriut deri atëherë mbi këto troje. Ndonse një shqiptar i quajtur Milosh Kopiliq , deportoi deri në çadrën e Sulltanit dhe e vrau Muratin I , turqit arritën ta shkatërronin koalicionin ballkanik. Kjo disfatë e përgjakshme i hapi rrugën Sulltan Bajazitit , të mbiquajturit “Rrufeja” për deportimin e më tejshëm në tokat shqiptare.5.  Koalicioni  kundër turko-osman ballkanik, me gjithë luftën dhe qëndresën e madhe  jo vetëm humbi, por la pas një tragjedi të vërtetë për fatet e popujve të Ballkanit në përgjithësi, dhe për popullin e trojet shqiptare në veçanti. Në këtë betejë ne shqiptarët, sipas dokumenteve të ndryshme historike, treguam se jemi populli më luftëtarak jo vetem në mbrojtje trojeve tona , por edhe të qytetërimit dhe besimit kristian. Në fushën e kësaj beteje dhanë jeten rreth pesëmijë trima arbër , e së bashku me ta edhe vetë Teodor II Muzaka. Një nga emrat më sinjifikativ të kësaj beteje është trimi kryehero i Fushë-Kosoves Milosh (apo Mirash) Kopili i cili vrau në çadrën e sulltanit (dikun shkruhet në fushen e betejes…) vetë Sulltan Muratin e parë të Perandorisë Turko-Osmane që udhëhiqte luften pushtuese në “emrin” e Allahut , ku në ketë betejë ky sulltan i lutej për ushtaret e tij : “ O Allahu im mos  m’i  ndëshko ushtaret e mi të pafajshem që erdhen deri këtu vetëm per ta lartesuar emrin dhe kumtuar Islamin”. Është “interesant” të vihet në dukje se për ditën e zhvillimit të betejës në Fushë-Kosovë ka “dy” data që nuk puqen me njera tjetren. Disa historianë e studiues “thonë” se beteja u zhvillua me daten 15 qershor  1389 , ndërsa disa historianë e studiues të tjerë pranojnë si date të betejes 28 qershorin.  Edhe albanologu e historian i njohur Robert Elsie, pranon si datë të betejes të Fushë-Kosovës 28 qershorin kur shkruan: “Më 28 qershor 1389, turqit mposhtën koalicionin e forcave ballkanike nën udhëheqjen e serbe në Fushë-Kosovë, dhe u bënë zotër të Ballkanit”.6.  Në shkrimet turke si datë të zhvillimit të betejës dhe vrasjes së Sulltan Muratit I shënohet data 10 gusht (1389). (Ndryshimi i datave për betejën e Fushë-Kosovës duket se më së shumti ka të bëjnë me ndryshimin e matjes së kohës sipas kalendarëve ; Julian, Gregorian dhe ai Turk). 

PËR HEROIN E BETEJËS, SHQIPTARIN E “VJEDHUR” MILOSH APO MIRASH KOPILIN ! 

Edhe pse kanë kaluar 633  vite nga ajo kohë plotë erë gjaku e shpate , jehona e kësaj beteje ende nuk është shuar, ndërsa heroin shqiptar Milosh Kopili janë munduar ta bëjnë të tyre serbët apo popuj të tjerë që morën pjesë në këtë betejë. Në shkrime të ndryshme historike , letrare e gojore emrin e Milosh Kopilit e gjejmë të deformuar në Millosh Kopiliqi, duke i dhënë disi trajta sllave. Natyrisht kjo ka “arsyet” e veta, se këtë kryehero kushdo po ta kishte do të krenohej dhe do t’i thurte këngë e legjenda, e ndërsa ne shqiptarët pak kemi bërë për këtë, por edhe  serbët pak kanë guxuar ta bëjnë një gjë të tillë , pasi e kanë ditur se nuk ishte serb, por shqiptar. Për Car Llazarin popujt sllav kanë thurur qindra këngë, legjenda e gojëdhëna. Sipas disa studiuesve  Car  Llazari ishte tradhtuar nga serbi tjeter Vuk  Brankoviç, Per këtë tradhti shkruan edhe studiuesja  Edith  Durham , nga e cila citoj: “Një bashkudhëtar serb më tregoi me dorë në të majtë të shinave , pak perpara Prishtinës , kodrën  ku Vuk Brankoviçi , dhëndri tradhtar i Car Llazarit kish terhequr njerëzit e vet , duke i dhënë kësisoj fitoren turqve . Ç’pret  nga Vuku i mallkuar ! Mallkuar qoftë ai e kush e bëri . Mallkuar qoftë trungu i tij.  Ai e tradhtoi  Carin në Kosovë . E braktisi atë bashkë me dymbëdhjetëmijë  vetë”.7.   Kujtojmë se në versionet e gjuhës latine të asaj kohe Milosh  Kopili cilësohej si Miros apo Milos Cobilitzius, ndërsa në shkrimet e Marin Barletit e gjejmë Miroso apo Miloso Cobilichia. Në burimet osmane emrin e vrasësit e sulltan Muratit e gjejmë në trajten Miras, që afrohet me emrin Mirash (që unë e perdora më sipër si emër të mundëshëm), ndersa  mbiemrin e tij  e gjejmë në format Kuple apo Keple e deri  Kopili , mbiemër i njohur jo pak edhe sot… Për origjinën e heroit të Fushë-Kosovës  e padiskutueshme  është se ai ishte arbër (shqiptar) , ndersa si vend  thuhet se  është nga  Drenica e Kosovës  , ku edhe sot  tregohet se Milosh Kopili ka të trashëguar  rrënojat e kullës në Drenicë, si dhe ka dhjetra këngë epike që i kushtohen këtij trimi legjendar… Origjinen arbëre-shqiptare të heroit të Fushë-Kosovës e tregon edhe një kronikë e vitit 1510 e shkruar nga  një trashigimtar i Muzakajve, kronikë nga e cila citoj: “Sipas legjendës popullore Miloshi ka pas lindur në Kopiliqin e Epërm, por më vonë është vendosur në Kopiliqin e Poshtëm”. Pleqtë e Drenicës tregojnë se Milosh Kopiliqi â kanë prej ktuhit” (Drenicës). Ata vënë një vijë të qartë demarkacioni: “Car Lazari â kanë i serbëve, Milosh Kopiliqi i yni”. Milosh Kopiliqi â kanë më i madhi kreshnik i shqiptarëve në luftën e Kosovës. Në Kopiliq të Poshtëm ka vende që quhen: Te trolli i Miloshit, Veneshta e Miloshit, Te kisha e Miloshit etj. Në Sallabajë gjendet Vorri i Milosh Kopiliqit. Miloshi e mbante ushtrinë në pyjet e Çiçavicës e të Kukës” (pyje të Drenicës). Car Lazari… vendin e tij e ka pas kah Kraleva dhe jo në Kosovë”.8.  Është jo  pa interesë një gojëdhënë jo shumë e njohur që  identifikon mbiemrin e Miloshit me toponimin Obiliqi (në afersi të të cilit është ngritur tyrbja ku u vra sulltan Murati I). Kjo gojëdhënë thotë se  ndër mote toponimit Obiliqi i është shtuar në fillim shkronja “K” që e ka bërë nga Obiliqi në Kobiliqi apo Kopiliqi. Ky “deformim” thuhet” se u ka rënë per shtat fqinjeve sllav të cilet identifikimin e mbiemrit të Miloshit me Kopiliqin e kanë fryrë nga letraxhinjet e tyre rrenaxhi per ta bërë të tyre , madje duke i deformuar edhe emrin nga Milosh apo Mirash në Millosh. 

633 VITE PAS BETEJËS, TRASHIGIMIA E PUSHTUESVE  TURKO-OSMAN NË KOSOVË!  

Kushdo që viziton sot  atë “cope” të madhe të Shqiperisë Etnike me emrin e moçem  Dardani, sot Republika e Kosovës nuk mundet të “shpëtojnë” pa kërkuar të mësojnë diçka më shumë per betejen famëmadhe kundër turke-osmane të Fushë Kosoves (1389). Me ketë rast kushdo që viziton vendin e betejës dhe vetë kryeqytetin e Kosoves (Prishtinen) do të gjindet para të papriturave jo të kendeshme që në vend  memorizimit të betejes së Fushë-Kosovës dhe heronjeve të saj shqiptar do të shohë të kundërtën që “gjallon” turko-osmanizem…  

TYRBJA E SULLTAN MURATIT I , në fshatin Mazgjit të Obiliqit gjindet e ndertuar, rrethuar , zbukuruar dhe mirëmbajtur Tyrbja e ngritur mbi varrin e Sulltan Muratit I të vrarë në betejen e Fushë-Kosoves (1389) nga shqiptari Milosh Kopili. Tyrbja thuhet se eshtë ndertuar pak vite pas vrasjes së Sulltan Muratit I. Madje në afersi të tyrbes është e ngritur një  skulpturë që i kushtohet sulltan Muratit , i  cili paraqitet në mes të keshillit të tij të luftes me veshjen e njohur të sulltanëve dhe me armet në brez.. Tyrbja e Sulltan Muratit I është rindërtuar e rinovuar disa herë , që nga viti 1660 kur e viziton kronisti i njohur Evlija Çelepia..e deri në vitin 1912 kur qeveria serbe e ruante tyrben e sulltan Muratit me haraçet e Turqisë… Pas Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1960-61 varri ishte vënë nën patronazhin e shtetit ku dhe tyrbja është riparuar në një mënyrë themelore. Në vitin 1989 nga ana e shtetit të (ish) Jugosllavisë ishte  marrë vendimi që të bëhet restaurimi i tyrbes së Sulltan Muratit I…9. Vlen të theksohet me keqardhje se vazhdimisht pranë tyrbes së sulltan Muratit I ,  shqiptarë të Kosovës bëjnë pelegrinazh, luten dhe lënë dhurata për shpirtin e këtij pushtuesi turko-osman. Vlen të cilësohet se në vitin 1953 në Gazi Mestan (ish) republika Serbe nën ish shtetin komunist Jugosllav do të  ndertonte një obelisk të madh në perkujtim të betejës të Fushë -Kosoves , por dhe në sherbim të rizgjimit e frymëzimit të ndjejave nacionaliste e antishqiptare të serbo-sllavëve. Në njëren nga “citatet” serbe që ngacmonte ndjejat… shkruhej (serbisht) :”Kush është serb i rracës serbe , dhe nuk ka ardhur ketu per betejen e Kosovës, mos pastë pasardhes  gjaku , as djal as vajzë ,as bij as bija  , Dora e tij mos prodhoftë as venë , as grurë ,as rrush të bardhë as të kuq..”.  Por “turko-osmanizmi i betejës të Fushë-Kosovës nuk mbaron me kaq pasi në mes të Prishtines janë të ngritura dy xhami që u kushtohen: 

XHAMIA E SULLTAN MURATIT I,  të vrarë në betejen e Fushë -Kosoves (1389), xhami që njihet edhe me “emrat” Çarshi Xhamia – Xhamia e Gurit (Prishtinë), xhami e cila  është ndërtuar nga Sulltan Bajaziti i I për Sulltan Muratin e I. Xhamia gjendet në kompleksin e Prishtinës së vjetër, në pjesën qendrore të qytetit… Xhamia është  ndërtua në fundin e shek.XIV dhe fillim të shek. XV për ta përkujtuar fitoren e forcave osmane dhe Sulltan Muratin I në betejën e vitit 1389.10.  

XHAMIA E SULLTAN MEHMET FATIHUT II, sulltan që per nga egërsia dhe krimet ndaj popujve e vendeve që i pushtonte kishte fituar nofken Mehmet pushtuesi. Kjo Xhami njihet edhe si Xhamia e Mbretit apo Xhamia e Madhe, por që i kushtohet Sulltan Mehmet Fatihut II… Xhamia e Sulltan Mehmet Fatihut II gjendet në bërthamën e qytetit të vjetër të Prishtinës, në afërsi të Hamamit të Madh (shek. XV)… Është ndërtuar sipas urdhrit të vetë Sulltan Mehmet Fatihut II – Pushtuesit. Mbishkrimi i shkruar në alfabetin arab në gjashtë rreshta i cili ndodhet mbi portalin e hyrjes si datë të saktë të ndërtimit jep vitin 1461, sipas kalendarit gregorian, përkatësisht hixhrën 865 sipas kalendarit arab.11.  

NË VEND TË EPILOGUT: 

Tre trashigimtë turke-osmane të betejës së Fushë-Kosovës…(Tyrbia e Sulltan Muratit I, xhamia e Sulltan Muratit I dhe xhamia Sulltan Mehmet Fatihut II), që sot ruhen, mirëmbahen, nderohen dhe janë funksionale, janë të nominuara trashigimi kulturore në republikën e Kosovës. Për çdo shqiptar që e njeh sadopak historinë tonë Iliro-Arbënore-Shqiptare, e veçanarisht atë të pushtimit rreth 450 vjeçar turko-osman nuk besoj se gjenë argumente që këto tre trashigimi të pushtuesve turko-osman t’i identifikojnë si trashigimi kulturore e historike të shqiptarëve të Kosovës dhe trojeve të tjera etnike Iliro-Arbënore-Shqiptare… Ato janë “thjeshtë” trashigimi të një pushtuesi, pasojat e të cilit ende i vuajmë… 

REFERENCAT: 

1.Kristo Frashëri, https://www.radiokosovaelire.com/dr-kristo-frasheri-shqiptaret-ne-betejen-e-kosoves-te-vitit-1389/. 

2.Serge Metais , Histori e Shqiptarëve -nga Ilirët deri te  Pavarësia e Kosovës, fq.237, sh.b.”55”, Tiranë  2006. 

3.Kristo Frashëri, https://www.radiokosovaelire.com/dr-kristo-frasheri-shqiptaret-ne-betejen-e-kosoves-te-vitit-1389/. 

4.Gjon Muzaka, “Gjenealogji e familjes  Muzaka” 1510. 

5.Ewin Jacques, Shqiptarët- Historia e popullit shqiptar nga lashtësia deri në ditët e sotme, fq.195, Fondacioni Abraham Linkoln në Tiranë 1995. 

6.Robert Elsie, Fjalori Historik i Shqipërisë, fq.574-575, sh.b. Uegen, Tiranë 2011.

7.Edith  Durham , Shqiperia e Eperme, një udhëtim në Shqiperinë e veriut të vitit 1908 , fq.312 botime IDK.  

8.Gjon Muzaka, “Gjenealogji e familjes  Muzaka” 1510.

9.https://sq.wikipedia.org/wiki/Tyrbja_e_Sulltan_Muratit.  

10.https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhamia_e Çarshisë.  

11.https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhamia_e_Mbretit.  

QERSHOR 2022.

President Biden and World Leaders Affirm Unity at the G7 Summit in Europe

by

by Rafaela Prifti

The Group of Seven (G7) opened a three-day summit n the Bavarian Alps last Sunday to protect the economies of the global coalition while further isolating Russia, now in its fourth month of the invasion of Ukraine. The discussions centered on introducing price caps in the energy sector. The revenues from Russian oil and gas directly fuel Moscow’s war efforts. Prior to the gathering, Russian missile strikes were launched at two residential buildings in Kiev, where there had been no military assault in three weeks.

President Biden formally announced a global infrastructure partnership, a $600 billion initiative that aims to counter China’s influence and investment in the developing world. The leaders acknowledged the importance of their resolve as the economic reverberations from the war take a toll around the globe in inflation, food shortages and other issues. Meeting with President Biden, German Chancellor Olaf Scholz, who holds the G-7′s rotating presidency and is hosting the gathering said “Germany and the U.S. will always act together when it comes to questions of Ukraine’s security.” .

British PM Boris Johnson urged fellow leaders not to give in to “fatigue”. He praised the “huge strides” made by Germany to arm Ukraine and cut imports of Russian gas. Leaders echoed praises of coalition unity.

The Head of the European Union’s Council of Governments Charles Michel said the 27-member bloc maintains “unwavering unity” in backing Ukraine against Russia’s invasion with money and political support, but that “Ukraine needs more and we are committed to providing more.”

European Council President said EU governments were ready to supply “more military support, more financial means, and more political support” to enable Ukraine to defend itself and “curb Russia’s ability to wage war.”

Since the start of Russia’s invasion of Ukraine, the EU has imposed six rounds of sanctions against Russia. The latest is a ban on 90% of Russian crude oil imports by the end of the year.

The G-7 nations will ban imports of gold from Russia. According to news reports, a formal announcement is expected Tuesday as the annual summit wraps up.

PM Johnson said the ban will “directly hit Russian oligarchs and strike at the heart of Putin’s war machine….”starving the Putin regime of its funding.”

According to the White House, gold has been the top Russian export after energy — reaching almost $19 billion or about 5% of global gold exports, in recent years.

90% of Russian gold exports was consigned to G-7 countries. More than 90% of those exports, or nearly $17 billion, was exported to the U.K. The United States imported less than $200 million in gold from Russia in 2019, and under $1 million in 2020 and 2021.

The G7 is an informal grouping of advanced democracies that meets annually to coordinate global economic policy and address transnational issues.

Russia’s membership was suspended in 2014 over the annexation of Crimea.

Source: AP News

KOSOVA PARA 33 VITEVE, DAULLE LUFTE TË SERBISË NË DITËN E VIDOVDANIT

by

-Manifestime serbe në ditën e Vidovdanit – në 633 vjetorin e Betejës së Kosovës, që ka ndodhur në vitin  1389, e cila ishte humbur…Para 31 viteve, pikërisht në 28 Qershor 1989 në ditën e Vidovdanit në fushën e Kosovës – Gazimestan kreu i atëhershëm shtetëror serb, Slobodan Milosheviç, u binte daulleve të luftës…/

 – Raportime të 28 Qershorit 1998 nga Kosova në luftë…/

 Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

 PRISHTINË, 28 Qershor 2022/ Serbë kosovarë dhe të ardhur edhe nga Serbia festojnë Vidovdanin,  të mbledhur sot në Gazimestan, në një fushë rreth pesë kilometra në veri të Prishtinës, duke shënuar kështu 633 vjetorin e Betejës së Kosovës.

Edhe me manifestime tjera, në çdo 28 Qershor serbët festojnë Vidovdanin apo Betejën e Kosovës, që ka ndodhur në vitin  1389, e cila ishte humbur.

Para 33 viteve, në 600 vjetorin e Betejës së Kosovës, kreu i atëhershëm shtetëror serb, Slobodan Milosheviç, pikërisht në 28 Qershor 1989 në ditën e Vidovdanit në fushën e Kosovës – Gazimestan, u binte daulleve të luftës, e cila pastaj u ndez e përfshiu hapësirat e ish-Jugosllavisë, edhe Kosovën, luftës për Serbinë e madhe, nga më të përgjakshmet në gjithë historinë e Ballkanit, dhe që në fund e humbi e pastaj vet përfundoi në Tribunalin Ndërkombëtar për Krime Lufte në Hagë.

 “Ne ishim të guximshëm e dinjitozë. Tani, gjashtë shekuj më vonë, ne sërish jemi në betejë. Nuk janë këto beteja të armatosura, por ato nuk mund të përjashtohen”, thoshte Milosheviç në fushën e Kosovës në Gazimestan.

E “betejat” e Milosheviçit kundër Kosovës – shqiptarëve ishin të nisura. Po para 33 viteve, në rrethana tragjike terrori, Serbia në Kuvendin e saj në 28 Mars të vitit 1989 miratoi “kushtetutën e tankeve”, që përgjakshëm, me forcë e në mënyrë kundërkushtetuese rrënoi autonominë që kishte Kosova me Kushtetutën e vitit 1974 si element konstituiv me të drejtë vetoje në federatën e atëhershme, nga shpërbërja e së cilës pastaj dolën 7 shtete të pavarura.

Në demonstratat  gjithëpopullore në mbrojtje të Kosovës nga sulmet e Serbisë, vetëm brenda dy ditëve, në 27 e 28 Mars 1989, në shtetrrethimin e hekurt ushtarako-policor të vendosur nga Beogradi u vranë 22 shqiptarë e plagosën qindra të tjerë në Prishtinë, Podujevë, Mitrovicë, Zhur e Dushanovë afër Prizrenit, Deçan, Gjilan e në anë të tjera të Kosovës.

Edhe gjatë viteve të tjera, në ditën e Vidovdanit në Kosovë grupe ekstremiste të serbëve kanë manifestuar edhe provokacione, në forma të ndryshme. Është parë edhe se numri i pjesëmarrëve në manifestime të tilla me provokime është më i paktë nga viti në vit…

***

KOSOVA-LUFTA NË LAJME: RAPORTIME QË KAM BËRË PËR AGJENCINË SHTETËRORE ZYRTARE TË LAJMEVE TË SHQIPËRISË NË 28 QERSHOR 1998: 

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-06-28.ata.html

[01] Serbian military forces built up in west of Prishtine

PRISHTINE, June 28 /ATA correspondent Behlul Jashari reports:

Yugoslav military forces backed by some 60 tanks and other armaments were concentrated yesterday morning in the suburbs of the Bardh i Madh village, nearly 10 km west of Prishtine.

The situation in Fushe-Kosova continues to be tense. Civilan armed and organised Serbs have taken to the streets along with the military forces.

Groups of Serbian volunteers, dressed in military uniforms, were sent yesterday from Fushe-Kosova in the direction of Drenice. Serbian civilians were distributed weapons yesterday also at the Serbian army barracks in Gjakova.

Sources say these groups have also taken part in the recent attacks and bombardments carried out by the Serbian military forces in the villages of Pantine and Okrashtice of the Vushtrise commune. /p.ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[02] Six Montenegrin soldiers desert army near Sllatine

PRISHTINE, June 28/ATA correspondent Behlul Jashari reports:

Six Montenegrin soldiers have deserted their army in the vicinity of the Sllatine village of Fushe Kosova commune.

Sources of the Democratic League of Kosova (LDK) says that the soldiers jumped out of the vehicles while the Yugoslav military column was passing near a forest. /p.ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[03] Serbian snipers’ shooting intensified in Gllogoc

PRISHTINE, June 28 (ATA)-Shooting by Serbian sniper groups, established on the building of the Gllogoc town post office, has been intensified over the last three days, according to sources of the Council for the Defence of Human Rights and Freedoms.

They also report that yesterday the Serbian forces deployed at Komoran opened fire from the armoured vehicles in the direction of the Gorge of Llapushnik.

Large groups of Serbian police, coming to the town, have been deployed at one of the blocks of flats as well as the damaged building of the bus station. /P.Ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[04] Mitrovice: Serbian forces move towards Zubin Patok and Skenderaj

PRISHTINE, June 28 (ATA)-Serbian forces yesterday moved in the direction of Zubin Patok. Two heavy transportation vehicles and well as truckloads of armed forces and headed by another vehicle thought to be transporting ammunition, came out of the Mitrovice barracks early in the morning and headed for Zubin Patok, according to sources from the Council for the Defence of Human Rights and Freedoms.

According to the same sources, two armoured cars and several other military vehicles also moved in the same direction in the afternoon hours.

Reinforcement troops were also sent towards Skenderaj on vehicles carrying Belgrade number plates. /p.ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[05] Helicopters attack Malisheve region

PRISHTINE, June 28 /ATA correspondent Behlul Jashari reports:

Military developments continue to concentrate on the border belt with Albania, in Dukagjin, Drenice and several regions of Rrafshi i Kosoves.

The regions between Mitrovice and Vushtrise as well as Pantine and Okrashtice villages were attacked yesterday by the Yugoslav heavy artillery. Today, too, these forces continue to be on alert.

According to the Prishtine press, four Serbian forces helicopters yesterday attacked regions of the Malisheve commune, opening fire on the inhabitants in the villages of Bubavec, Mlegan and Lluzhice. /p.ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[06] Wave of arrests among Albanian activists in Ferizaj

PRISHTINE, June 28/ATA correspondent Behlul Jashari reports:

This morning, in the vicinity of Ferizaj (South of Kosova) the Serbian police forces launched a fresh campaign of arrests among Albanian political and humanitarian activists.

Several functionaries of the Democratic League of Kosova (LDK) and of the subcouncil for Human Rights in Ferizaj, among whom also the chairman of this subcouncil, have been arrested.

Many Albanian citizens are also reported to have been maltreated and a number of houses raided and damaged./p.ta/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[07] Fierce fighting in Decan suburbs

PRISHTINE, June 28 /ATA correspondent Behlul Jashari reports:

Fierce fighting took place on the front line of the village of Prejlep of Decan last night and today.

Sources from the spot say that the forces of Serbian aggressor have transported killed and wounded soldiers by helicopter. There have been no casualties on the part of Albanians.

Reports from Decan suburbs also report on fierce fighting in the region of Vokshi, Baballoq and Gramacel. /das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[08] Albanian killed in Gjakove in Yugoslav army attacks

PRISHTINE, June 28 /ATA correspondent Behlul Jashari reports:

Albanian teacher Rexhep Syla, 55, was killed in yesterday’s fighting between the Albanian defensive forces and the Yugoslav army forces, which attacked the Shishman village of Boke e Rreke e Keqe.

Fighting continued on Sunday in the regions on the border belt of Kosova with Albania, in the suburbs of Gjakova.

Fresh reinforcements of Serbian forces on the Cabrati hill, near the Gjakova city, are also reported. /fh/das/lm/

***

LEGJENDAT E FOTOGRAFIVE:

1. Kosovë -Gazimestani para 33 viteve –  28 Qershor 1989 

2. Kosovë – Gazimestani  sot – 28 Qershor 2022

 3. Gazetari Behlul Jashari në kohë lufte në Kosovë i ndaluar nga forcat serbe  në Prishtinë – kontrollohet (pamje nga një xhirim televiziv i asaj kohe)

4. Behlul Jashari duke raportuar me telex  nga Prishtina në Tiranë – 31 Maj 1993

Pikniku vjetor i AADLC dhe shkollës shqipe “Children of the Eagle”

by

Pikniku përmbyllës i vitit akademik 2021-2022 për shkollën  shqipe “Children of the Eagle” këtë vit ishte mjaft i veçantë. Ai u zhvillua në partneritet me organizatën Albanian American Women organization “Motrat Qiriazi” ku ishin të pranishëm nxënës, mësues dhe mjaft miq të shkollës shqipe “Children of the Eagle” si kandidati për Kongresin Amerikan, aktualisht Legislator (Ligjvënës) në Westchester County, Legislator David Tubiolo, Presidente e Organizatës Motrat Qiriazi, Avokate Beti Beno, anētarë të kryesisë së Organizatës Dy Gjuhësore e Kulturore, etj. 

Takimin e çeli drejtuesja e organizatës “Albanian American Dual Language & Culture “Znj. Drita Gjongecaj e cila falenderoi mësuesit, prindërit dhe nxënësit për pjesëmarrjen në këtë veprimtari si dhe në ndjekjen e programit mësimor të gjuhês dhe kulturës shqiptare që kjo shkollë ofron për të interesuarit. Ajo nderoi me mirënjohje mësuesen veterane Mirjana Lukic për aktivitetin e saj si mësuese dhe trajnere e ekipit mësimor që çeli dyert e mësimit shqip në Bronx, Yonkers dhe Westchester.

Nuk mungoi fjala përshëndetëse e drejtueses së AAWO “ Motrat Qiriazi” e cila iu drejtua pjesmarrësve me fjalë falenderuese dhe mirnjohje të veçantë që i bashkohen shkollave shqipe duke trashëguar kêshtu gjuhën, kulturën dhe historinë tonë të larmishme.

Mjaft emocionuese dhe motivuese ishte fjala e mësuese Mirjana Lukic e cila edhe pse rreth 50 -vite në Amerikë e flet rrjedhshëm gjuhën shqipe dhe motivon brezat e lindur dhe rritur këtu që ta ruajnë e trashëgojnë gjuhën tonë të bukur shqipe.

Mësuese Mirjana me karrierë profesionale jo vetëm në shkollat publike të New York por edhe si pedagoge në degën e Mësuesisë në Mercy College dhe Touro College iu shtua grupit mësimdhënēs duke i dhënë një dinamikë profesionale atij.


Fëmijët iu gëzuan për disa orë tingujve të muzikës shqiptare, lojrave kreative, ushqimeve tradicionale shqiptare dhe mjaft argëtimeve të tjera.

Drejtuesja Drita Gjongecaj na rrëfen se ky vit shkollor pati ndër të tjera, këto risi:

Për herē të parë dhe me pjesëmarrje të gjerë u çel programi i gjuhës shqipe në Yorktown, NY. 


Nxënës të rinj i janë bashkuar programit edhe nga Manhattan dhe Eastchester.

Edhe sfidat nuk kanë munguar kētë vit, si p.sh.Edisa limitacione nga situata post pandemike, shpërndarja gjeografike, orari i kufizuar, etj. 

Shkolla shqipe Children of the Eagle dhe AADL& C zhvillon tashmë në mënyrë sistematike seminare kualifikuese për mësuesit e gjuhës shqipe në Amerikë, Europë dhe më gjerë. Një pjesë e mirë e veprimtarisë së saj gjendet në botimin me titull “ Perspektivat e mësimdhënies së gjuhës amtare në shkollat e Diasporës. 

Marjana Bulku 

26 qershor 2022

Mundësi të barabarta? – Endërra në sirtar!

by

ALMA N. LICO/

“Jetën, fatin tonë e ndërtojmë apo shkatërrojmë vetë, me veprimet ose mosveprimet tona. Ajo çka jemi apo dëshirojmë të bëhemi varet nga dëshira, këmbëngulja dhe puna jonë për të përmbushur atë që duam të arrijmë në jetë. Realizimi i ëndrrave është në vullnetin dhe në dorën tonë”.

I kam lexuar apo dëgjuar në të gjitha mënyrat thëniet e mësipërme nga specialistë të fushës së psikologjisë, sociologjisë, apo edhe nga qytetarë të thjeshtë që e mbështesin këtë perceptim mbi përvojat personale apo ato të personave të tjerë pranë tyre.

Por a është gjithnjë e vërtetë dhe koherente një bindje e tillë?

Mendoj se JO!

Mbase ndodh kësisoj në një vend normal, ku qytetarëve u ofrohen shanse të barabarta konkurimi dhe realizimi në fushat e interesuara, dhe ku është e paimagjinueshme që tërë energjinë t´ua rrëmbejë lufta për mbijetesë!

Në të kundërt, si mund të zhvillojë ëndrrat dhe aftësitë një individ …kur jeton mes shantazhit dhe kërcënimeve për bindje që nuk u shkojnë për shtat sundimtarëve…kur i heqin të drejtën për t´u arsimuar…kur e detyrojnë të kryejë punë skllavëruese që i rrëmben tërë kohën…kur i mohojnë të drejtën e shprehjes së mendimit të lirë?…Një individ i tillë është i dënuar të asfiksohet apo atrofizohet fizikisht, shpirtërisht dhe psiqikisht!

Për të vërtetuar efektet e sipërmendura, mund të sillja pa fund shembuj. Janë mijra talente të gjymtuara e të vrara nëpër galeritë e burgjeve apo kampeve të internimit. Mijra të tjerëve iu ndalua e drejta e studimit apo krijimit. Të mbijetuarit e zvarritën e ngrysën jetën mes vuajtjeve dhe pamundësisë për të ndjekur ëndrrat e tyre. Madje, pothuajse i harruan ato.

Për konfirmim të këtyre fakteve mizore, sjell në vemendje atë që ndodhi me tim atë. Në fëmijërinë e hershme, mbrëmjeve nuk flija pa dëgjuar më parë përrallat e mrekullueshme që ai arrinte të improvizonte.´Ndonëse më pas lexova shumë letërsi për fëmijë, me përralla nga më të famshmet, ato nuk patën aspak të krahasuar me ato që më tregonte aq bukur dhe me emocion im atë.

Shumë shpejt erdhi internimi familjar dhe tim eti iu venit shtysa dhe fantazia për të krijuar dhe treguar përralla. Kthehej i kapitur nga puna robëruese, dhe nuk i mbetej energji as për të folur.

Me zemër copë, shpreh bindjen e palëkundur se me dënimin e padrejtë që pësoi im atë, letërsia për fëmijë ka humbur një krijues të madh. Ato krijime/improvizime të mahnitshme, me vlera humane dhe edukative, janë strukur dhe kanë mbetur të mjegulluara në mendjen dhe zemrën time, pa mundur t´i riprodhoj dot ato.

Në forma më të kamufluara, situatë e ngjashme paraqitet edhe sot. Të “suksesshëm” dhe me mundësi të panumërta arsimimi dhe më pas punësimi janë bijtë e të fortëve, bijtë e atyre që kanë para të cilat më së shumti nuk i justifikojnë dot. Ata mund të blejnë gjithçka. Si modele “suksesi” ofrohen gjithashtu të obsesionuarat e imazhit të silikoneve dhe jetës së pamoralshme e boshe. Antivlerat pushtojnë në shumicë hapësirat mediatike.

Mundësitë e barabarta për të shpalosur aftësitë mbeten ëndërra në sirtar. Talentet e vërteta në pamundësi për të ndjekur ëndrrat dhe shpalosur vlerat e tyre, dita ditës po ja mbathin larg Shqipërisë!

Vallë, do bëhemi ndonjë ditë vend normal?