Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NJE MENU JU LUTEM!

by

Prof. Dr. Ylli Pango/

…Kjo ishte nje dyndje e papare. Në universitete u pa e natyrshme të ulej koha e studimit, dhe të jepeshin diploma me afat të shkurtuar. U dhanë fillimisht diploma mujore, e më pas javore. Së fundmi edhe diploma të ditës. Provimet u reduktuan në një: Test smart. Mjafton që profesorit, t’i krijohej bindja, nga sytë, se studenti a kandidati për diplomë zotëronte aftësi potenciale per mjek, president, inxhinier, analist, mesues, valltar dhe diplomohej brenda dites. Pedagoget arrinin t’ja dilnin edhe në rastet kur studenti a i testuari heshttte me kokfortesi. Në keso rastesh diploma jepej per kunj. Prej inotit:”Ti ben sikur nuk e do, po diplomen ke per ta marre pa tjeter Nuk na i hedh dot. E kuptuam që e meriton”. Si rregull, fituesit me pas, i jepej nje kafe dhe pyetej nese ishte i kenaqur me vleresimin.Zgjidhjet ishin kreative, por prape vijonte të kishte dyndje në sportelet e diplomave. Për të lehtësuar edhe më tej njerëzit, njëra nga partitë e forta, shpalli në programin e saj, kalimin në procesin e diplomave me porosi.I takon asaj edhe merita e futjes se konceptit te ri te Menuse se diplomave. Kësisoj secili pasketaj, me menu perpara, mund të porosiste pedagogun e turnit në shërbim( kamarierin akademik), per pjatancen me llojin e deshiruar te diplomës, shoqeruar dhe me garniturën( titullin) përkatëse. Natyrisht kundrejt çmimeve bollshem te arsyeshme përbri.Partia novatore, që më vonë ndrroi dhe emrin per tu quajtur Partia e Dijes, e mbajti premtimin kur erdhi në pushtet. Universitet u pajisen te gjithe me menu dhe pjatanca.Te mahnitur nga gjetja e re, vershuan ketu te eturit per dije nga vendet fqinje te zhvilluara por me pak te ndriçuara. Ata erdhen me bileta vajtje ardhje ditore e u diplomuan vetetimthi ne universitetet tona me te mira me emrat joshes Diamanti, Fasada, Mesdheu, Europa, Amerika, Planeti, Universi…Së fundmi, duke parë se edhe kesisoj, vargu i pafund i njerezve të etur për dije, e uritur per diploma, triploma, mballoma,mastera, doktorata, profesorata etj, vijonte të shumfishohej pa limit, u vendos me akt normativ qeveritar, të hapeshin universitetet fshatare, ato fushore, universitetet e njesive, lagjeve dhe së fundmi ato shtëpiake. Numri i universiteteve në vend po barazohej me shpejtësi me atë të banorëve. Së fundmi vendi mori çmimin special per perqindjen më të lartë të analfabetizmit universitar në botë“Gjithmone e kam pasë ditur, se dija ka qene ushqimi i preferuar i ketyre njerezve” tha ne ceremonine e rastit, kryekamarieri akademik i rradhes…( nga Libri “VIP”- 2007)

ATDHE E FE!

by

Nga Frank Shkreli

See the source image Sipas një idiome, një fotografi vlen sa një mijë fjalë. Edhe për këtë rast, fotografitë flasin vet. Por kjo ngjarje flet shumë më shumë se vetëm për një takim, i pasqyruar në disa foto që mund të shikoni më posht.

Të martën që kaloi, Bordi i Presidencës së Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë (KNFSH), në një gjest njerëzor, atdhetar dhe fetar, vlerësoi Monsinjor Xhorxh Frendon – ish-kreun e KNFSH-së dhe ish Arkipeshkvin e Tiranë Durrësit – me Çmimin e “Mirënjohjes”, për vitin 2020. Antarët e Bordit të KNFSH-së u mblodhën këtë javë për t’i dhenë lamtumirën Mon Frendos me rastin e daljes në pension dhe largimin e tij nga Shqipëria, duke e vlerësuar atë dhe veprimtarinë e tij në shërbim të Kishës Katolike Shqiptare, të dialogut, harmonisë fetare dhe të shoqërisë në përgjithësi, me motivacionin:  “Për kontributin e lartë në forcimin e frymës së dialogut ndërfetar ndër shqiptarët gjatë shërbimit në Shqipëri dhe për rolin e rëndësishëm në promovimin e vlerave universale, bashkëjetesës, harmonisë dhe bashkëpunimit ndërfetar si Kryetar i Këshilli Ndërfetar të Shqipërisë gjatë vitit 2020.”

Në njoftimin e Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë me këtër ast, thuhet se Drejtuesit e komuniteteve fetare, sekretari i përgjithshëm dhe financierja e KNFSH-së kanë vlerësuar lart të gjithë kontributin e Mons. Xhorxh Frendos në detyrat e tij drejtuese, që ka mbajtur gjatë qëndrimit në Shqipëri, si dhe për kontributin dhe bashkëpunimin gjatë drejtimit të KNFSH-së në vitin 2020. Mons. Frendo ka shërbyer në Shqipëri për 25 vjetët e fundit dhe së fundmi si kreu i Kishës Katolike në Shqipëri.  Ndërkaq, me anë të një ceremonie solemne, Presidenti Ilir Meta çmoi muajin e kaluar, Arqipeshkvin Metropolitan Tiranë-Durrës, Imzot George Anthony Frendo O. P. me Dekoratën “Nënë Tereza”, me motivacionin: “Në vlerësim të kontributit dhe veprimtarisë së vyer për ringjalljen e besimit shpirtëror e të shpresës për një të ardhme më të mirë, si dhe për pjesëmarrjen aktive në Këshillin

Ndër-Fetar e në shumë çështje sociale me rëndësi jetike. Me mirënjohje për konsolidimin e institucioneve të kultit e të besimit fetar, si dhe për forcimin, pasurimin e mëtejshëm dhe promovimin e harmonisë, tolerancës dhe bashkëjetesës ndër fetare të popullit shqiptar”, thuhet në njoftimin e Presidentit Meta.

Për këtë harmoni e bashkjetesë midis feve në Shqipëri reagoi edhe Ambasadori Vincenzo Del Monaco, Kryetar i Prezencës së OSBE-së në Shqipëri — Kundër panairit te intolerancës – Konferenca Ipeshkvore e Shqipërisë (kish.al) – me rastin e inaugurimit të pasardhsit të Mons Xhorxh Frendos, Monsinjorit Arjan Dodaj në postin e Arkipeshkvit të ri të Tiranë-Durrësit.  Siç duket, pjesëmarrja e përfaqsuesve politikë dhe të komuniteteve fetar të Shqipërisë në ceremoninë e inagurimit të udhëheqsit të ri të Arkipeshkvisë Tiranë-Durrës, Mons Arjan Dodajt ka lenë një përshtypje të pashlyeshme në kujtesën e diplomatit të OSBE-së në Tiranë. N[ sshkrimin e tij titulluar “Kundër Panairit të Intolerancës”, ai shkruan: “Kontributi që dëshiroj të jap në mënyrë sintetike – me një kokë të ftohtë – ka të bëjë me fuqinë e të pathënës dhe të imazheve. Përqafimi i qetë në foto mes Arqipeshkvit dhe përfaqësuesve të tjerë të lartë të komuniteteve fetare është për mua po aq i denjë sa predikimet, nëse jo më shumë. Nga njëra anë, kjo është një paraqitje e shkurtër e kulturës së Mons. Arjanit, për të qëndruar së bashku në diversitet, për të bashkëpunuar, për të ndjekur këtë të vërtetë që do që ne të jemi pjesë e të njëjtit mozaik njerëzor si vëllezër. Sepse asnjë njeri nuk është i plotë në vetvete. Dhe, me besim, njeriu ushqen krijimin, pa pritur reciprocitet.”  Në katedralën e Shën Palit në Tiranë, “ndjehej ngrohtësia e këtij populli të jashtëzakonshëm, ashtu si buqeta e hedhur në pikturën e Banskit në Betlehem… na kujtuan madhështinë e popullit shqiptar, i cili nuk sheh arsye për ndarje të thellë. Pyes veten nëse ky nuk është një tipar i natyrshëm shqiptar, para ndonjë dimensioni fetar…Është një shembull që meriton të lavdërohet me zë të lartë, pa e marrë kurrë si të mirëqenë”, është shprehur Ambasadori Vincenzo Del Monaco, Kryetar i Prezencës së OSBE-së në Shqipëri.

Në fjalën e tij shumë dashamirëse me këtë rast, Ambasadori Del Monaco pyet vetën nëse ky nuk është një tipar i natyrshëm shqiptar. I nderuar Z. Ambasador harmonia dhe bashkjetesa kanë qenë dhe janë një tipar shqiptar. Ishte regjimi i Enver Hoxhës ai që zhduku tiparet më të mira të këtij Kombi të lashtë iliro-arbëror, duke lënë pas një trashëgimi urrejtjeje të vëllait me vëlla, duke themeluara një ambijent e atmosferë mos-tolerancë midis shqiptarëve, madje edhe duke shpalli fenë dhe Zotin ilegal në Shqipërisë e tij komuniste.  Është kjo mos-tolerancë

politike që po shkatërron vendin dhe kombin — e të cilës jemi sot dëshmitarë në Shqipëri — trashëgimi e Enver Hoxhës – që edhe sot shumë veta, përfshir ndërkombëtarët në atë vend, nuk e shohin si një problem kryesor dhe pasojë e konflikeve të pafund të klasës politike në atë vend.  Shqipëria ka nevojë të distancohet një herë e mirë nga krimet dhe urrejtjet që regjimi komunist ka mbjellur thellë në atë vend – përfshir urrejtjet kundër fesë dhe të Madhit Zot.

I nderuar Ambasador Del Monaco, në shkrimin tuaj dashamirës, ju pyesni nëse harmonia fetare ndër shqiptarë është tipike shqiptare. Nesër, dita e shtunë, 29 Janari, shënon 50-vjetorin e themelimit të Xhamisë Shqiptare në lagjën Bruklin të Nju Jorkut.  Po e përmend këtë 50-vjetor (Janar 29, 1972) për të treguar se kishat dhe xhamitë, sidomos, këtu në Shtetet e Bashkuara janë blerë ose ndërtuar me ndihmën e të gjithë shqiptarëve të arratisur nga regjjimi komunist i Enver Hoxhës, pa dallim feje a krahine. Shqiptarët e arratisur nga komunizmi ishin të vetedijshëm të këtyre tipareve historike. Me atë rast, ish-Kryetari i Këshillit Qendrës Islame Shqiptaro-Amerikane, Rexhep Kumbarçe, i kishte dërguar një thirrje Ernest Koliqit që ta botonte në revisten “Shjezat”, drejtuar shqiptarëve kudo në botë që të jepnin ndihmën e tyre për blerjen e xhamisë së re në Amerikë. Ishin këta dy burra të Kombit, ndër të tjerë, që po bashkpunonin për të mbledhur fondet për xhaminë e re në mërgim, sepse të dy këta – besonin në idetë dhe rolin e “pazevëndsueshëm që luajnë besimet fetare në naltësimin e shpirtënor të njerëzve dhe të kombeve. E përmend këtë rast sepse ilustron rolin e feve në historinë e Kombit shqiptar dhe deri diku i përgjigjet pyetjes së Amb. Del Monaco nëse harmonia dhe bashkjetesa fetare është një tipar historik i shqiptarëve.

Në komentin e Ernest Koliqit bashkangjitur thirrjes së Komunitetit Shqiptaro-Amerikan në Amerikë për të ndihmuar mbledhjen e fondeve për xhaminë, botuar në Revisit,n Shejzat të vitit 1972, shkruan: “Përsa i përket fisit shqiptar, historia tregon se në vërshim të pushtuesve të huaj, feja mbajti gjallë shqiptarizmin, si në trojet shqiptare, ashtu edhe në diasporë. Feja shpëtoi Kosovën nga çkombtarizimi, feja mbajti kufijt në veri të Shqipënisë nga turri pushtues i pansllavizmit. Feja mbajti gjallë ndër Arbëreshët gjuhën e traditat e atdheut të zanafillës. Feja vuri në gjëndje Fan Nolin, duke krijuar Kishën Autoqefale Orthodokse Shqiptare, me ba të  dështojnë  nënkambësat e anmiqësve të emnit shqiptar. Natyrisht, në të gjitha këto raste, feja forconte ndjenjën kombëtare: Atdhe e Fe. Rilindja shqiptare mori hov e zhvillim mbi platformën e besimeve të bashkueme. Teqetë e Kuvendet qenë qendrat ma veprimtare të lëvizjes rilindëse në kohën e robnisë”, ka shkruar Ernest Koliqi. 

Ndërsa, në apelin e tij, 50-vjet më parë, ish-Kryetari i Këshillit Qendrës Islame Shqiptaro-Amerikane, Rexhep Kumbarçe, u bën thirrje të gjithë shqiptarëve pa dallim feje që të kontribonin pasi siç shprehet, “Solidarsia dhe vëllazënia e gjakut shqiptar, që në çdo rrethanë ka qenë e vetmja cilësi që ka sigurue, në të kaluarën, mbijetesën e kombit tonë. Le të jetë e qartë për secilin, se çdo ndihmë në këtë rast na lidhë, “shpirtnisht” të gjithëve dhe na ve në gjëndje të ruajmë me vendosmëni  të dy faktorët e doemosdoshëm për një jetesë të lumtun e në paqë: Atdhe e Fe”, ka përfunduar thirrjen e tij 50-vjet më parë, Rexhep Kumbarçe, ish-Kryetari i Këshillit të Qendrës Islame Shqiptaro-Amerikane.

Z. Ambasador Del Monaco të falënderojmë për fjalët tua fisnike, me ketë rast, dhe ju siguroj se harmonia dhe bashkjetesa fetare në radhët e shqiptarëve, pa dallim, kanë qenë dhe janë tipare historike të kombit.  “Vërtetë ne kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë”.  Kjo thënie e poetit të madh të shqiptarëve, At Gjergj Fishtës ka treguar se ndër shekuj shqiptarët e kanë pasur bashkëjetesën fetare një shembull për të gjithë, duke e përcjellë brez pas brezi.  Por urojmë, njëkohësisht, që influencat e huaja, të mbështetura, fatkeqësisht, nga një pjesë e klasës së sotëme politike shqiptare, të mos prishin, për qëllime personale, këtë harmoni dhe bashkjetesë historike fetare ndër shqiptarët — tipare këto shembullore në historinë e njerëzimit dhe të doemosdoshme sot për lartësimin shpirtëror dhe shoqëroro-politik të shqiptarëve dhe të kombit, në përgjithësi. Shumica e shqiptarëve, qoftë në trojet shqiptare, qoftë në diasporë, jemi krenarë për këto vlera tipike shqitare të harmonisë fetare, e të cilat u pasqyruan këto ditë në Tiranë me rastin e ndryshimeve në hierarkinë e Kishës Katolike Shqiptare dhe pjesëmarrjen e  krerëve të feve të tjera të shqiptarëve. “Është një shembull që meriton të lavdërohet me zë të lartë”, por siç u shpreh edhe Ambasadori Vincenzo Del Monaco, Kryetar i Prezencës së OSBE-së në Shqipëri, “pa e marrë kurrë si të mirëqenë”.  

Frank Shkreli

See the source image
A picture containing person, standing, person, posing Description automatically generated
A group of people sitting around a table with wine bottles Description automatically generated with low confidence
A picture containing text, person, indoor Description automatically generated
A picture containing text, table, indoor, person Description automatically generated
A group of people posing for a photo Description automatically generated
A person holding a plaque next to a person holding a plaque Description automatically generated with medium confidence

KRYETARI I VATRËS U TAKUA ME MINISTRIN E MBROJTJES SË KOSOVËS ARMEND MEHAJ

by

Mërgata jonë në SHBA me “Vatrën” në krye, si dhe mërgata jonë kudo në Botë, janë forca dhe energjia jonë e pazëvendësueshme. Me kënaqësi të veçantë sot prita kryetarin e Federates Panshqiptare “Vatra”, z. Elmi Berisha, të shoqeruar nga drejtori gjeneral ekzekutiv i Rrjetit të Bizneseve të Diasporës Shqiptare, z. Naim Dedushaj.Me këtë rast, diskutuam për mundësitë e thellimit të bashkëpunimit me komunitetin shqiptaro-amerikan në përgjithësi dhe me Federatën Panshqiptare “Vatra”, në vecanti, si organizata me e vjetër për mbrojtjen e interesave tona kombëtare.Takimi ishte në frymën e diskutimeve në vazhdimësi që kemi zhvilluar edhe gjatë vizitës sime të mëhershme te “Vatra” në New York” – shkruan Ministri Mehaj.

US Ambassador Jeffrey Hovenier and Vatra President Elmi Berisha had a phone conversation today in Prishtina, Kosovo

by

Thursday – US Ambassador Jeffrey Hovenier and Vatra President Elmi Berisha had a phone conversation today in Prishtina, Kosovo. The call comes after their meeting last month in New York.

Mr. Berisha officially extended his congratulations to the Ambassador along with wishes for success in his new endeavor.

Vatra President reiterated the importance of a close cooperation with regard to the developments in Prishtina.

Mr. Berisha expressed appreciation that Ambassador Hovenier can draw on the wealth of experience that he has gained in the region during his foreign service postings.

Both agreed to work closely and in a spirit of mutual trust in different areas of Albanian-American investments in Kosovo.

Importantly, on the call, Mr. Berisha reinforced the commitment that the Pan-Albanian Federation of America Vatra is on the same page with the policies of US Department of State.

KJO DITË E GJITHË PËR TË KUJTUAR

by

POEMË NGA VISAR ZHITI


(Botuar shumë herë brenda dhe jashtë vendit,
marrë nga libri “La notte è la mia patria”, Itali, 2018)

– Çdo Solomoni, të persekutuar
a mbret, ligjvënës a mjek, poet e mik, kujdo qoftë tjetër, edhe pa këtë emër, bashkëvuajtës dhe i përndjekur, edhe në harrime… –

1.
Kjo ditë e gjithë për të kujtuar…

Por tmerri është më i madh, nuk e nxë dot kjo ditë,
del përtej. Kanë mbetur nëpër ajër klithma pa gojë
            dhe lotë pa sy,
të përziera me shiun që nuk bie, por rri pezull
si një ankth. Dhe dhëmbja e mëpastajme
si lodrat e fëmijëve pa fëmijët,
                  të shkelura, të thyera.

Urtësi pleqsh të flakura tej si borsalinat e tyre të çara
dhe heshtje e zezë si një qen këmbëthyer,
gjysma macesh, copra pasqyrash, flatra zogjsh e librash…
I vërvit era andej-këndej apo kujtesa e çoroditur.

    Në rrugën e zbrazët një këpucë gruaje e hedhur,
si zemër e shtrembëruar, e kuqerremtë si gjak i tharë…
dhe një djalë me pranga,
                            fantazmë që e arrestojnë çdo ditë…

Ku po e çonin  jetën? Ku?

Shpejt, shpejt, shpejt, ec, lëviz! Ju – andej harrimit,
këtej harrimit – ju.
Shtyhuni! Të nisen makinat? Ku? Ku? Dhe urdhërat
kanë mbetur nëpër natë, në natën që s’ka yje,
                  por tela me gjëmba.
Në natën e fundit, ku nuk zbardh më…                                                             

Brenda natës ka prapë natë,
    minierat e zeza të ferrit…                                   

2.
Nga lart na vijnë fatkeqësitë, por jo nga Qielli.
Nga Golgota e dënimit
                  ku ngjitemi vetë,
të shtyrë nga djalli që gjithmonë mbetet poshtë,
                            në terr
dhe i ushqen rrënjët e së keqes
me egoizmin helmues,
me ambicjet vrastare,
që bëhen çmenduri kolektive. Doktrinë e krimit…
Po unë dua ditën time të harresës…

3.

Avitem për andej, kaloj në kohë
i lemerisur,
ndal mes dënimit, shpirt
dhe i largët,
plagë që vetëm dhëmb, dot nuk pëshpëris: të kishit shkuar
në vendin tim, dikur, nuk do ju përzinin,
do ju prisnin nëpër shtëpitë e varfëra, do ju mbronin,
edhe pse të pushtuar
                              nga vrasësit e përbashkët. Bukën
dhe frikën me ju do ta ndanin. Se ndodhi vërtet,
si nuk ndodhi?

Qëndresa dhe nderi si në librat tuaj të lashtë…

Dua dhe unë ditën time të harresës…

Se pastaj u vësulën mbi ne shumë më keq,
      Na vranë tanët

dhe pastaj të vrarë na mbyllën burgjeve dhe punonim
në minierat e ferrit si skllevër…

Djalli po hakmerrej.

4.
Popull i zgjedhur, po Zoti na zgjedh dhe ne,
s’e dimë pse, për të vuajtuar,
                se vuajtja na e bëka më të mënçur botën
e martirizimi të shenjtë. I duhen të ardhmes si drita…

Të ecësh pas një Krishti prej ere, me dishepujt
                                  e shenjtët
e përhapur gjithandej.
Në vend të breroreve të tyre përshfaqen
pllanga të dritave të projektorëve në burgje e në kufi,
mbi fytyrën e atij që do të zbraseshin plumbat
si breshër i mortjes.

I gjatë rreshti i të dënuarve, shumë i gjatë,                                                                 
dhe rreshti i ushtarëve po ashtu, ende më i gjatë…                         
gjysma në të shkuarën                                                                                     
dhe gjysma në të ardhmen

dhe thashë, nuk mjafton një ditë për të kujtuar…                                                                             

5.
Dua dhe unë ditën time të harresës,
Të gjithëve u duhet një ditë tepër, jo vetëm të vrarëve…

Çizme të mëdha diktature
kanë bllokuar horizontet, njëra
si e hitlertë, e zezë
                            dhe tjetra
si e stalintë, e kuqe…

Alarm! Po ecën historia, jo kundërhistoria si përbindësh!

Midis tyre këpucë të kalbura, që ecin vetë pa këmbë.
Mos janë këpucët e vuajtjes, të durimit të padurueshëm,
të frikës së shndërruar në guxim paranojak? Ja,

dalin nga rrethimi, poshtë telave me gjëmba, ku
po shkoni, mijëra këpucë,
se si jeni,
              gojë ulërimash të vrara,
nuk ju nxë dot asnjë kujtesë,
                                pirgje leckash të gjalla, por krimi                                         
është më i madh, ohu-u, sa i madh! Dhe sa e pakët
ndjenja e atyre që kryejnë krime, më e vogël                                                             
se guriçka brenda në njërën nga këpucët e vdekura.
Ja, ja, dhe këpucët e mia aty, as këpucë nuk ishin,
copa çizmesh të çara në minierat e ferrit…
Dhe unë, i zbathur, me këmbët e përgjakura,
                            me dobësitë sikur të ishte thembra e Akilit,
me një shigjetë fatkeqësie të ngulur, që s’duket,

jo, jo, nuk dua të marr këpucë jetime të të tjerëve.
Dhe në m’u bindshin, teksa endem mes tyre
dhe kërkoj të miat. Por një amanet të fshehtë
                mund ta marr,
i kujdoqoftë, është i njeriut,
teksa i mbush me elegji
                            këpucët e nxira të netëve
                    dhe këpucët
e zbardhura të ditëve…

6.
Ndërgjegjen e botës nuk e mbyt dot të gjithë
                        gazi i kobshëm
i furrave të së keqes.
Ky hi i hidhur jete s’është nga zjarri prometean,
nuk bën genocid zjarri                                             

dhe nuk marroset pas ndonjë doktrine.

Është i zjarrit tjetër të djallit
Që të fut të ftohtin e vdekjes. Kolla e krimit
          u përhaq gjithandej, te rrugët e dyert,                                                                           
kolliten shkallët, dritaret, shpresa, automatiku i zi,                                           
deliret, pemët, librat, zhgënjimet, pendesa, stinët,
                ëndrrat kolliten në ëndrra të sëmura…

Dhe ai sapun makabër, i nxjerrë nga të gjallët,
              si mund t’i lajë duart e mëkatit?

Dua dhe unë ditën time të harresës,

Të gjithëve u duhet një ditë tepër, jo vetëm të vrarëve,
edhe vrasëse,
                  që të pendohen…

7.
M’u mor fryma, errësirë… Më sillni një rreze të thyer,
diçka që feks, një pikël drite
sa loti.

Ç’janë këto vezullime? Mijëra unaza
të mijëra gishtrinjve të prerë, 
                                në atë shiun e ngrirë që nuk bie…                                                                   

Po ora, ku është ora e njeriut, vajti vonë për kthimin                                                               
ku s’do të mbërrihet dot asnjëherë.                                                 
Kërkëllijnë skeletet,                                                                                                                     

çohen nga balta e asgjësë dhe kërkojnë mishin                                                                                                         
që ua zhvatën,                                     
duan pyllin e djegur të flokëve. Ditën e hapur të syve,
kohën e pajetuar. Kujtesën prapë. Përsëri. Gjithmonë.
                      Pa kujtesë bota bëhet vetëm një kafkë.

Pse heshtin fjalët, po kalben
                                          bashkë me buzët e kohës,                                                                             
puthja e mortjes mbulon brigjet                                                                                 
dhe mijëra e mijëra këpucë bosh mbushen me shi
dhe ecin mbrapsht, nga dita e sotme e kujtesëz
                          i aviten fillimit,
ditës së parë të krimit… këpucë Buhenvaldi,
Aushvici, Dahau… nga gulagët në laogai… në Spaç,
Burrel, Qafë Bari… në burgjet pa emër të botës.
Fundosen në gropën ku kanë hedhur të gjallë
                      njerëzimin,
se qoftë dhe vetëm një njeri,
                                      ai është njerëzimi i gjithë.

8.
Skeletet me koska mermeri                                                                           

ulërijnë për atë pjesë jete
                të pakryer                                                                                 
më fort se sirenat ngjethëse
të atyre trenave të egër                                                 
që s’ndalnin asgjëkundi,
                      veçse në stacionin e fundit të fundit.                                   
Autoburgje dhe kamionë internimesh…
Le të bien epidemitë përreth, masakrat, ka prapë stacione,
                                      është ai i ndërgjegjes së popujve,                                                   
stacion tjetër i fantazmave…
                              Stacioni i tmerrshëm i kujtesës…                                                                                   
Ja, erdhën nga prapa diellit. Stacioni i fundit                                                                                                           
                          i mallkimeve.

Po i mëshirës, i faljes? Stacione gërmadhë, që…

Ju – andej harrimit,
këtej harrimit – ju. Në mes ndarja
  si një e çarë fatale e tokës.

S’ka më rreshta, as rregull,
                          turma mëkatesh, histori e shqyer
nga bishat që s’kanë histori, veç atë të daljes
            nga shpellat,

gjëmojnë hapat e shurdhëta të akuzave të gjërave,
se ç’lëviz poshtë dheut të huaj, hapen vetë varret masive,
                                                          dal dhe unë.

E si të mos jem hebre, kur kam holokaustin tim?

Dhe gjerman i dënuar jam, polak, rus hungarez,
          rumun, edhe palestinez, etj, etj, afrikan, aziatik,
amerikan, kryqi është njëlloj kudo,
jam shqiptar në Kosovë, dal nga gropa e përbashkët…
E ti je unë… Kohë s’kam dhe aq që të ringjallem,
vërtitem në vorbulla gjyqesh,                                     
jo në atë të fundit,               

kërkoj ashtu si pallton time të kalbur – kujtesë,
vetëm një ditë, e ç’i duhet më shumë një fantazme?

Parandjenjat rendin me motorë të zinj rrugëve të natës.

Mbi një fron era shfleton fletët
e një Kurani vëllazërie…

Pallton time e ka vrasësi im, është ftohtë                                             
dhe atij i duhet fati im,
                                    ky i më pastajmi, i pasluftës,
                            i rënies së perandorisë të së keqes.

Palltoja e fatit shndërrohet në metal të ndryshkur,
              e ngrirë mes erërave
ashtu si këpucët e zbrazëta në bregun e një lumi,
                  që nuk harron. Ku i pashë, në ç’makth?

Të jetë art aluçinant? Pse ka më pas kësaj? Shpirti
                                  gjithmonë është lakuriq në qiell.

Dhe një ditë kujtese për të gjithë…

9.
A mjafton një ditë për të kujtuar, i nxë dot të gjitha…?

Dua ditën time të harresës… Ja, vjen agu i ditës tjetër
me një diell kryecopëtuar. Nuk mjafton as kjo ditë,
                                                          aq më pak një jetë.

As harresa nuk mjafton, s’mundet, nuk e përpin dot                                                                           
të tërën, nuk mjafton as vdekja.

T’i kujtojmë të vrarët tanë… Vrasja e tyre na kujton
që nuk i mbrojtëm dot, por të mos rivriten me harresë…

Të vrarët nuk kanë vdekjen e tyre,
prandaj ata nuk vdesin kurrë.

Kurse vrasësit, ah vrasësit, ata janë të pa edukuar,..

Po kjo është pak, pu-pu sa pak që mund të thuhet
                                              e s’ka pike rëndësi për ta.
Të egër janë, të tmerrshëm, pa shpirt, asgjë s’kanë
                                    që të mund t’u shkojë në Qiell.
Në baltën e ferrit do të mbeten duke e bërë baltën
            edhe më të keqe…

Mëshirë dhe lutje. Edhe për armikun. Ta duam,
            aq sa na do, më thua ti…

Me drejtësi në fillim edhe për ata.
            Pastaj për vete të duam
më shumë, të mos jemi si ata, kemi lindur që të duam,
pa dashuri nuk ka jetë…
                      durim dhe paqe!

Edhe baltën ta shpëtojmë,
ta bëjmë siç ka qenë,
baltë krijuese, të jetës, e artit
                                  të njeriut…

10.
Koha pa kohë, e gjithkohëshmja… ecën
                            me hapat
e zbathura të një Krishti.

U riktheve, Bir? Po unë që përjetoj një lamtumirë
                        që s’mbaron,

që lëkundet si dorë e këputur,
                          ja, u zvogëlua
prej largësisë,
u bë si ajo dorëza prej argjëndi,
që hebrenjtë e quajnë yad, që
me gishtin e zgjatur të saj
                lexojnë librat e shenjtë.

Prekini plagët e mia
                      dhe dora
do ju shndërrohet në argjend…

Si penë që dua të shkruaj,
u bë lamtumira,
si çelës i shtëpisë tënde
qoftë ora e kthimit,
                                  e ke varur
në qafë si një fëmijë,
që mos të të humbë gjatë lojës, se e gjitha lojë qënkërka,
                                        Biri im,
në tokë dhe në Qiell.

Dot nuk e kujtoj të gjithën, vuaj,
dhe të harroj të gjithën
nuk mundem dot, vuaj.

Kujtesë-harresë… harresë-kujtesë… janë ditët e mia,

Kujtoj nga ato që duhen harruar,
                                harroj nga ato që duhen kujtuar,
Ç’po shkrin kështu mbi Ungjillin tim, çasti?

Pika të nxehta kohe
pikon kujtesa prej dylli e qiririt
                                  që ndeza
me shkëndijëzën time
mes qerpikëve të pambrojtur,
                      prandaj dhe mërgoi nëpër yjet e largët.

Qiriri im i fundit.

…datë e harruar…

—————————————
* E risjellim me rastin e 27 Janarit,
DITËS SË KUJTESES.