Fitim Zekthi/

Shqipëria ka një klasë politike tmerrësisht të korruptuar. Sistemi politik i ndërtuar prej saj, prej më shumë se tre dekadash, ka krijuar gradualisht një sistem të mbyllur, i cili qeveris në bashkëpunim me krimin e organizuar dhe me biznesin klientelist që përfiton rentat, kontratat dhe privilegjet e të mirave publike. Sasia e pushtetit, e parave dhe e fuqisë për dhunë, kërcënime apo shantazh që zotëron kjo klasë politike është e frikshme. Gjatë këtyre tre dekadave, ajo ka ndërtuar një nga ambientet ose habitatet me pandëshkueshmërinë më të madhe, jo vetëm në Ballkan, por në gjithë hapësirën nga Rusia deri në Paqësor. Drejtuesit e kësaj klase politike janë, pa dyshim, ndër më të pasuruarit në ndonjë vend. Fakti që kjo klasë politike, politikanët e saj të lartë, drejtuesit qeveritarë apo ish-qeveritarë, sulmojnë egërsisht SPAK-un dhe GJKKO-n tregon jo vetëm që ata për herë të parë po preken, po ndihen të prekshëm dhe të hetueshëm, por edhe që SPAK-u është në anën e së drejtës.

Sado dobësi që të ketë SPAK-u dhe GJKKO-ja, dy institucione të vogla përballë ngrehinës tredekadëshe të pushtetit gjigant e korruptiv, të paprekshëm deri tani, janë në anën e drejtë. E drejta nuk mund të jetë kurrë në anën e një klase korruptive tredekadëshe, që ka masakruar ligjin, rendin, pronën dhe paranë publike pa mëshirë, kur kjo klasë nis më në fund të hetohet nga një prokurori apo gjykatë që për herë të parë në këto tre dekada nuk janë emëruar prej saj. Ky kor i tmerrshëm i klasës politike kundër SPAK-ut tregon vetëm fuqinë, pushtetin dhe korrupsionin e kësaj klase. Ky kor do behet edhe me i eger, bashkepunimi i tij mes vedi me i hapur dhe klasa politike do sillet plotesisht si nje parti e vetme. Ajo luan gjithçka, në lojë ka lekuren, parate, historine e saj. Mjere njerezit e gjore qe jo vetem jane rregjuar prej vjedhjes por duhet te durojne edhe luften e politikes kunder SPAK qe qenka, sipas tyre, organizatë terroriste kundër kombit.

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/

Pushteti, dija, padituria

Në çdo epokë historike, ka ekzistuar një vijë e hollë që ndan dijen nga padituria, urtësinë nga arroganca dhe shtetndërtimin nga shkatërrimi institucional. Por kur kjo vijë fshihet, kur në majat e shtetit ngjitet injoranca – qoftë e veshur me retorikë populiste, me pseudo-patriotizëm, apo me kult personaliteti – atëherë fillon procesi më i rrezikshëm për një komb: vetëdjegia politike.

Në këtë frymë, thënia:nuk është vetëm një figurë metaforike, por një diagnozë filozofiko-politike për ato shoqëri që e kanë lejuar paditurinë të institucionalizohet dhe injorancën të ngjitet në piedestalin e vendimmarrjes. Qeveria që nuk di, por beson se di, është më e rrezikshme se ajo që e pranon mungesën e dijes, sepse e para gabimet i bën me bindje, ndërsa e dyta mëson me përulësi.

Qeverisja pa dije

Në shtetet e brishta të demokracisë, injoranca politike ngjitet në pushtet jo për shkak të forcës së saj, por për shkak të dobësisë së sistemit. Ajo merr forma të ndryshme:

-Injoranca institucionale – mosnjohja e rendit kushtetues dhe e ndarjes së pushteteve;

-Injoranca profesionale – përjashtimi i dijes dhe përmbysja e meritokracisë përmes militantizmit;

-Injoranca morale – perceptimi i pushtetit si privilegj personal dhe jo si përgjegjësi publike.

Rezultati është i njëjtë: deformimi i shtetit dhe shkatërrimi i drejtësisë publike. Kur dija përjashtohet nga qeverisja, pushteti humbet busullën e orientimit dhe shndërrohet në një rreth vetëkonsumues, që digjet në flakën e vet të paaftësisë.

Dija si themel i shtetit të së drejtës

Shteti modern mbështetet mbi arsyen publike dhe kërkon që pushteti të jetë i ngritur mbi dije, urtësi dhe integritet. Dija në qeverisje nuk është luks intelektual – është kusht i ekzistencës së shtetit vetë. Pa dije, ligji shndërrohet në instrument force; drejtësia bëhet selektive; ndërsa administrata – në mekanizëm klientelist.

Në këtë rreth vicioz, pushteti që duhej të ndriçonte qytetarin, bëhet flakë që e verbon atë. Historia e shtetndërtimit, nga Athina klasike e deri te demokracitë bashkëkohore, dëshmon se kur padituria bëhet pushtet, dija hesht. Por heshtja e dijes është akti i parë i shkatërrimit të demokracisë.

Kur pushteti digjet nga brenda: metafora e vetëshkatërrimit

Metafora e qeverisë që “i vë flakën vetes” është përkthim figurativ i procesit të brendshëm të konsumimit të legjitimitetit politik. Në momentin kur një qeveri vepron pa dije, pa konsultim institucional dhe pa respekt ndaj ligjit, ajo fillon të digjet nga brenda.

Në fillim, ajo duket sikur ndriçon rrugët e të tjerëve – me propagandë, me sloganë e me iluzione të rreme suksesi. Por drita që buron nga flaka e vetëshkatërrimit nuk është dritë e dijes, por zjarr i mashtrimit. Në fund, ajo qeveri nuk ndriçon më as vetveten, sepse është shndërruar në hi të vetëkonsumimit moral e institucional.

Verbëria e masës dhe roli i shoqërisë

Rreziku më i madh nuk qëndron vetëm te ekzistenca e qeverive injorante, por te pranimi i tyre nga një shoqëri e dorëzuar. Kur qytetarët pranojnë që rrugën t’ua ndriçojë zjarri i paditurisë, ata bëhen pjesë e verbërisë kolektive. Kështu lind ai që Gramsci e quante “njeriu i dorëzuar ndaj pushtetit” – ai që nuk reagon ndaj padrejtësisë sepse është mësuar të mos shohë.

Verbëria politike nuk është mungesë shikimi, por mungesë guximi për të parë të vërtetën.

Rrugët e të verbërve ndriçohen nga flaka e vetëshkatërrimit të atyre që marrin pushtetin pa ditur çfarë është ai. Kombi shqiptar, që ka kaluar shekuj përpjekjesh për liri e vetëdije kombëtare, duhet ta ketë mësuar: Qeveria pa dije është pushtet pa shtet, dhe pushteti pa shtet është rrënim i kombit.

Historia si mësuese e popujve

Historia botërore është dëshmitare e qeverive që janë vetëdjegur në flakën e paditurisë së tyre:

-Perandoria Bizantine u shemb nga arroganca e mendjeve të ngushta që nuk pranonin reformën.

-Franca e shekullit XVIII shpërtheu në revolucion sepse elitat jetonin në iluzionin e dijes absolute, ndërsa populli në errësirën e skamjes.

-Jugosllavia e fundit u përmbys nga padituria nacionaliste që e shndërroi flakën e urrejtjes në dritë të rreme patriotike.

Në të gjitha këto raste, flaka që mendohej se ndriçonte, dogji gjithçka, sepse mungoi dija, urtësia dhe respekti për njeriun.

Përmasat bashkëkohore të qeverisjes së paditurisë

Në epokën moderne, injoranca politike nuk manifestohet më si analfabetizëm, por si mosvlerësim i dijes. Një qeveri mund të ketë diploma, por të mos ketë dije; mund të ketë teknologji, por të mos ketë urtësi; mund të ketë aparate shtetërore, por të mos ketë shpirt institucional. Kjo është forma më e rrezikshme e injorancës: ajo që fsheh boshësinë pas gjuhës teknokratike.

Ajo përdor retorikën për të mbuluar paaftësinë, statistikat për të fshehur realitetin dhe imazhin për të zëvendësuar përmbajtjen. Në këtë mënyrë, pushteti humbet kuptimin si shërbim publik dhe bëhet akt vetëshkatërrues moral e institucional.

Zgjidhja: Kthimi te dija, urtësia dhe njeriu

Për të shpëtuar nga flaka e vetëshkatërrimit, çdo qeveri duhet të ngrihet mbi tri shtylla të pathyeshme: Dijen – që udhëheq çdo vendim me argument dhe vizion; Urtësinë – që ruan masën, maturinë dhe drejtësinë në ushtrimin e pushtetit; Humanizmin – që e vendos qytetarin në qendër të çdo politike publike. Vetëm këto tri vlera krijojnë qeveri që ndriçojnë shoqërinë me dritën e mendjes, jo me zjarrin e propagandës. Sepse dija nuk digjet – ajo ndriçon. Ndërsa injoranca, sado që duket si dritë, është vetëm flakë që përfundon në hi.

Mësimi për kombet e vogla dhe shtetet në tranzicion

Kombet e vogla, si Kosova, e kanë më të domosdoshme qeverisjen e dijes, sepse çdo gabim i injorancës në krye është shumëfish më i shtrenjtë se në shtetet e mëdha. Në shtetet e reja, ku legjitimiteti ndërtohet çdo ditë, një vendim i marrë nga padituria mund të kushtojë dekada zhvillimi.