Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

« Faleminderit miq shqiptarë » !

by

NGA FOTAQ ANDREA-STRASBURG/

Është ky titulli i një punimi vizatimor, realizuar këto ditë nga artisti i shquar italian Fabio Vettore, të cilin ai e konkretizoi me shumë dashuri e mirënjohje në përgjigje të vatjes së mjekëve shqiptarë në Itali (mars 2020) për të luftuar pandeminë në rajonet veriore të Italisë  më të prekura nga kovid19.

Ky grafist e ilustrator, që prej 40 vjetësh ka në qendër të veprave të tij në gjini të ndryshme artistike, “botën simbolike të thneglave”, të cilën e has kudo, në krejt apsektet e mjediseve njerëzore e natyrore, në mal, det, qytete, monumente, e ku nuk tjetër, për të përcjellë, shpesh me humor e stil të zhdërvjelltë krijues një mendim, një reflektim, një opinion, një përfytyrim. Shpaloset kësisoj bota e pasur e “Le formiche di Fabio Vettore-s”, të palodhshmet milingona të njëmimjë e një zanateve, si simbolikë e fuqishme e ndjenjës së punës, organizimit dhe solidaritetit. Bota njerëzore nëpërmjet botës së mizave të dheut, ja karakteristika stilistikore e Fabio Vettore-s që shumëfishon apo më mirë i mizëron personazhet e tij në një kuadër apo skenë të jetës njerëzore, duke përcjellë një mesazh konkret, duke shfaqur madje edhe një ndjenjë falë stilizimit të thneglave të veta me dy pika sy të gjallë, me dy duar e dy këmbka karthi fijekëputur, futur në allasoj “potinash” të rënda për t’u gjendur kudo, me ato njolla të zeza në noçkë të fytyrës, në bark e trup, tre elementët përbërës sferikë, harmonizuar e lidhur si me fije “çeliku” dhe po të brishtë, të mizave punëtore.   

Në veprën “Faleminderit miq shqiptarë” sheh gjallërisht gjithçka: entuziazmin e nisjes për ndihmë të “milingonave mjeke”nga qendra e njohur e kryeqytetit shqiptar, një buzëdet Adriatiku ku shtrihet Shqipëria bashkëngjitur me rajonin verior të gadishullit Apenin të Italisë, ku nuk mungon për së largu e për së afërmi njëkohësisht mikëpritja e fatkeqëve italianë mbërthyer rëndë nga pandemia, tre autombulanca si simbole të gjendjes së rëndë pandemike në shtetin fqinj, flamuj e simbole zemrash fluturake, sa solidarizuese aq edhe miqësore, po ku enden tepër rrezikshëm rreth-rreth vetë simbolet toptha të koronavirusit të hopshëm e të hovshëm në gjurmim të llahtarshëm e fatal për të mbërthyer ku të mundë viktima e therorë. Skenë e përplotë, dramatike e festive njëkohësisht, për të shënuar një çast të veçantë historik, atë solidaritet të fuqishëm falë ndihmës fisnike plot bujari nga ana e popullit shqiptar për popullin vëlla italian në ditët më të këqija të tij.

Faleminderit Z. Vettore që përjetësuar bukur e tepër simbolikisht këtë çast të rrallë e të veçantë historik. 

Shefqet Dibrani: LUSHNJEN SI E PASHË (2)

by

(Kujtime – Kukës, 13-20 dhjetor 1994)/

Shkruan: Shefqet DIBRANI/

Ditën e mërkurë, më 12 dhjetor 1994, me anijen që u nis nga porti detar në Bari të Itali, zbarkuam në portin e Durrësit. Aty na pritnin Visar Zhiti, i shoqëruar nga poeti lushnjar Ilir Levonja, ky i fundit një çun i ri, i gjatë, i pashëm dhe mjaftë entuziast, me një fjalë te Iliri ishte gërshetuar një harmoni e këtyre virtyteve në mënyrë më të mirë që kishte ditur për t’ia dhuruar natyra. Visar Zhiti, mu shfaq me një pamje engjëllore, edhe me te në Portin e Durrësit u takuam për të parën herë. Folëm si dy miq që njiheshin prej kohësh, por që nuk ishin takuar më parë.

(Legjenda: Ilir Levonja, foto nga profili i tij në Facebook)

Pasi i kaluam procedurat kufitar dhe plotësuam formularët e nevojshëm për hyrje në Shqipëri, ne u ndamë aty, me Visar Zhitin, për tu takuar në Kukës, ndërsa me Ilirin në Lushnje, pasi ai e mori për sipër të organizonte në Lushnje promovimin e librit tim të parë, i cili gjatë atij viti kishte dalë nga shtypi. Ndoshta më bënë sytë, por nëse dikush flatronte, plot entuziazëm, atë ditë ishte Ilir Levonja, i cili sakaq mori rrugën e tij për Lushnje.

Unë vija në Shqipëri me mision. Destinacioni i vetëm ishte Kukës. Atje, më 14 dhjetor 1994, mbahej përvjetori i vdekjes së poetit kuksian Agim Spahiu. Me të cilin më lidhte një miqësi e papërsëritshme. Ne kishim një letërkëmbim të rrallë dhe të begatë, letra këto të cilat janë botuar në 15 vjetorin e vdekjes, në një libër të veçantë, (qoftë si strukturë e qoftë si përmbajtje), me titull: “LETRAT E AGIMIT”, Prishtinë 2008.

Gjatë atyre viteve të fundit të jetës së Agim Spahiut, ne kishim biseduar me te, për t’ia botuar poezinë e zgjedhur në Kosovë. Ishte ëndërr e Agim Spahiut. Iu përveshëm punës, ai përzgjodhi poezitë e veta, e bashkërisht i kemi zgjedhur redaktorët, recensentët dhe botuesin, por fati i tij tragjik qëlloi të ishte më i shpejtë. Botimin e librit në Kosovë nuk e priti, që për fatin e tij të shkretë, vetëm dy javë pas vdekjes së tij u materializua. Në janar 1994, në Prishtinë u organizua promovimi i librit me poezi të zgjedhur “NJERIU MBI PIKËLLIMË”, e në mbrëmjen e asaj nate u dha një reportazh kulturor në televizion i cili në kuadër të atij bashkëpunimi që ekzistonte u transmetua edhe në RTSH, duke marrë lajmi dhen.

(Legjenda: Visar Zhiti, fotograf; autori)

Ishin këto lidhje dhe kjo miqësi, pse unë isha i ftuar special në Kukës. E udhëtimi im drejt Kukësit ishte i renduar nga dhembja për humbjen e mikut. Ceremonia e aktivitetit në Kukës shkoi mirë me gjithë nuancat e dhembjes dhe mungesës njerëzore. Erdhën miq dhe të njohur nga Tirana, në mesin e tyre, Visar Zhiti, Agim Isaku, Preç Zogaj, ndërsa nga Televizioni Shqiptar (TVSH), poeti dhe gazetari Vasil Tabaku, i cili bëri një reportazh për aktivitetin e ndodhur në Pallatin e Kulturës “Hasan Prishtina” në Kukës.

Nga ajo njohje, me Vasil Tabakun u bëmë miq, miqësi kjo që vazhdoi deri në vdekjen e tij, në muajin shkurt të këtij viti, ku papritmas, ngutshëm dhe paplanifikuar, vdekja e mori edhe Vasilin e mirë, i cili iku me shumë mall dhe me shumë dëshira të parealizuara.

(Legjenda: Me Agim Spahiun, Kukës, dhjetor 1992)

Kukësi, për ne ishte një javë e ngarkuar. Patëm vizita familjare dhe falënderime të shumta, mirënjohje e urime të pafundme, por në anën tjetër ajo gjendje na kishte rënduar javën e cila u bë e gjatë! Kthimi në Tiranë ishte i mirëpritur. Të nesërmen, më 21 dhjetor 1994, ne duhej të ishim në Lushnje, në aktivitetin që kishte organizuar Dega e Lidhjes së Shkrimtarëve në bashkëpunim me Bibliotekën e Qytetit ku do të bëhej prezantimi i librit tim me poezi “LARG PIKON HËNA”, dhe do të zhvillohej një diskutim krijues.

“COPËZA” KUJTIMESH QË NUK I KA TRETUR KOHA

by

-Me rastin e 60 vjetorit të Televizionit Publik Shqiptar-/

Nga Fuat Memelli*/

Kjo ngjarje e shënuar në historinë e Televizionit Shqiptar, më zgjoi plot kujtime edhe mua, si shumë të tjerëve që kanë patur fatin të punojnë aty. Ishte një punë që nuk e kisha ëndërruar. Botimet në shtyp qysh student dhe sidomos kursi dy vjeçar i gazetarisë që mbarova tok me rreth 20 studentë të tjerë nga fakultete të ndryshëm, ndikuan në rrugën time gazetareske. Një pjesë e studentëve si Namik Doklja, Qemal Sakajeva, etj, filluan punë në shtyp, Zhuliana Jorganxhi në radio e disa në televizion. Ishte shtatori i vitit 1969, kur hyra në godinën e Radio Tiranës, në katin e parë të të cilës ndodhej studjoja e regjistrimit dhe trasmetimit. Me 60 vjet jetë, ai tani mund të quhet  i “moshuar”,  por më  i moshuar se ai është brezi im që punoi aty, i cili i ka kaluar të 70-at. Por, njeriu ron me kujtime. Disa “copëza” kujtimesh që nuk i ka tretur koha, do të tregoj edhe unë nga ato vite kur TVSH-ja  ishte ende “fëmijë”. 

KOLEGËT QË GJETA ATY

Jo vetëm studjoja por edhe ato pak zyra të televizionit, ndodheshin në godinën e Radio Tiranës. Në zyrën ku shkova unë gjeta Andon Deden, Mevlllan Shanajn, Petro Latin, Ylli Pepon, Vladimir Grillon, Alfons Gurashin, Gazmir Shtinon, Natasha Çipin, Tomor Toporen, Milto Bakën, Dhimitër Rëmbecin, Mërkur Bozgon, Kadri Metohun si dhe piktorin e parë të dekorit, Edi Hila e ndihmësen e tij, Sofika Ziri, etj. Shumica ishin ishin të rinj, beqarë, me moshë  23-25 vjeçare,  që nisnin rrugën e bukur të televizionit.  Shefi im dhe i disa redaktorëve të tjerë ishte Kliton Gilani, njeri me kulturë e shumë fisnik. Shef tjetër ishte Fuat Bozgua, njeri i shkathët dhe me kulturë , ndërsa  drejtor i TV  qe Klimi Misja një njeri i mirë, i dashur e që nuk i bënte keq njeriu, ndërsa drejtor i përgjithshëm ishte Thanas Nanua. Kameraman në studjo qe Beqir Dërhemi, i cili kishte filluar para nesh. Ai është  kameramani i parë i TV-së. Tok me të ishin kameramanë në studjo edhe Stefan Gajo e Pali Kuke. Spikere ishte Stoli Beli, e cila bënte edhe emisione,  është e para spikere në TVSH-së. Punohej me film negativ 16 mm, i cili lahej në Kinostudjo e montohej nga gazetarët e operatorët, në fund të koridorit.Pas ndonjë viti e ca, u ndërtua godina e re e televizionit e projektuar nga një grup specialistësh, kryesuar nga Inxh. Alfred Xhufka, i cili u bë edhe kryeinxhinier. U shtuan programet televizive me koncerte që regjstroheshin aty por edhe në natyrë; u shtuan dokumentarët  e më pas edhe filmat televizivë me regjisorët e shquar Mevlan Shanaj,  Albert Minga e më vonë edhe Ylli Pepo.. Më pas erdhën nga Kinostudjoja edhe Vladimir Prifti e Kristaq Dhamo, të dy regjisorë të shquar, por që nuk vazhduan shumë vite në televizion. Në godinën e re erdhën më vonë  një brez tjetër regjisorësh që gjithashtu lanë gjurmë të pa shlyera si Jani Tane, Osman Mula, Esat Teleiti, etj. Nga Kinostudjoja erdhi edhe regjisori i montazhit, Ismail Balla, i cili  hodhi bazat e montazhit profesional. Ai punoi tok me montazhieret e para të filmit si Flora Gjika, Nadia Orjeti, Mimoza Tafaj, etj. “Brumi” ku zinin fill emisionet e shumta, ishin redaktorët, idetë dhe skenaret e të cilëve materializoheshin më pas në ekran. Ndër redaktorët me emër do të përmendja Xhemal Maton me emisionet shkencore, i cili më vonë mori edhe titullin pas regjisor. Gjurmë të pashlyera lanë Andon Dedja me emisionin “Shqipëria –atdheu ynë”, Petro Lati me emisionin e fëmijëve e pastaj me “Enciklopedisë televizive”,  Azis Gjergjin me emisionit “Ngjarje dhe data”, Flamur Topi me emisionin “Trupi dhe shëndeti”, Vladimir Grillon me smisionin sportiv, Gëzim Gjyrezin me emisionet e artit e të rinisë, Dhimitër Pecanin me emisionet e trashëgimisë kulturore, Bajram Hoxha me emisionet ekonomike, etj. Nga operatorët që u bënë mjeshtra do të veçoja Stefan Gajon, Pali Kuken, Bujar Kokonozin, Valter Qarrin, Astrit Omerin, Ilir Kasnecin e më pas Gaspër Shllakun, Bujar Koren, Naun Laskun, Agim Kurin, Esat Çuçllarin, operatorin e zërit Kristaq Kristo, etj. Për mua “zemra” e televizionit ishte montazhi, Në montazhin elektronik u bënë nga më të mirët, Andon Beqari, Fedra Rama, Milena Panajoti, etj. Nuk mund të le pa përmendur spikerin e shquar, të ndjerin Kiço Fotiadhi si dhe një brez tjetër të mëvonshëm si Virgjil Kulen një nga më të mirët, i cili u bë edhe drejtor i TV-së,  Silvana Braçe e Zerina Kuke, Dhimitër Gjoka, i cili vazhdon edhe sot, Tefta Radin, një nga ikonat femra të ekranit, Angjelina Xharën, spikerin dhe regjisorin e njohur, Xhelil Aliu, etj.  Inxhinier me emër kanë qënë Emil Plumbi,  Gjergj Shteto, Çlirim Balluku, Genc Tomço, etj, ndërsa teknikët e parë ishin Natasha Shuza, Spiro Qirko dhe Vezir Hoxha. Teknikë të tjerë duarartë që mbanin gjallë paisjet televizive  ishin Jani Melja,  Gjergji  Capo, Mina Shagla, etj. 

PROGRES, POR EDHE TRONDITJE NGA ARDHJA E TODI LUBONJËS

Një fytyrë të re mori radjoja e televizioni kur në vënd të Thanas Nanos erdhi drejtor I Përgjithshëm Todi Lubonja, njeri me kulturë të gjerë dhe me prirje liberale. Ai mbështeti kuadrot e aftë dhe filloi të largojë të paaftët . Mbaj mënd që dha porosi për redaktorët që për të kaluar “provimin” e qëndrimit ose jo në televizion,  sejcili të përgatiste një emision me temën që deshte vetë dhe kur të trasmetohej, të njoftonte Todin për ta parë. Unë zgjodha për temë të “provimit” një telereportazh me sharrëtarët e Fushë-Arrësit. Shkuam aty bashkë me Tomor Toporen i cili në fillim punonte operator e më pas kaloi redaktor. Qëndruam disa ditë aty dhe përgatitëm një emision të bukur për punën dhe jetën e sharrëtarëve të cilin e titullova ”Miniera e gjelbër”. Në orën e trasmetimit isha edhe aty pasi  muzika dhe titrat futeshin direkt. Sapo mbaroi emisioni, Todi mer në telefon Fuat Bozgon, shef i programacionit në TV i cili ishte në trasmetim dhe i thotë: “E pashë emsionin e atyre djemve dhe më pëlqeu shumë. I thuaj që e kaluan provimin”.  Prej lajmit që mora, fluturoja nga gëzimi. Ndër njerzit që largpi Todi Lubonja ishte edhe drejtori i Televizionit, Klimi Misja. Më erdhi keq për atë njeri të mirë. Nga trishtimi Klimi u sëmur, pësoi një paralizë dhe u nda nga jeta para kohe. Fryma liberale e Todi Lubonjës kulmoi në Festivalin e 11-të që u mbajt më 22-25 dhjetor të vitit 1972. Prezantues ishin Edi Luarasi e Bujar Kapexhiu, ndërsa regjisor Mihallaq Luarasi. Festivali pati muzikë të bukur dhe  ritmike, veshje më  elegante dhe një çlirim  nga qëndriumi statik i këngëtarëve. Por, gëzimi i festivalit të bukur, nuk zgjati shumë. Enver Hoxha i cili e kishte ndjekur nga Vlora ku ishte me pushime, lëshoi rrufetë për organizatorët e në rradhë të parë për Todi Lubonjën. Filluan mbledhjet për dënimin e festivalit i cili spias diktatorit kishte shfaqje të huaja, që nuk pajtohshin me moralin komunist. Të deleguarit e komitetit të partisë e Komitetit Qëndror,  shkonin e vinin. Dihen masat ekstreme që u morën. Todi u shkarkua dhe u çua në Lezhë ku më pas u arrestua. Drejtor i përgjithshëm rikthehet Thanas Nanua, i cili kishte dalë në pension por erdhi me propozim të Enver Hoxhës. U dënua regjisori i festivalit, Mihal Luarasi, këngëtari  Sherif Merdani, Justina Aliaj, etj. Stina e paranverës që kishte filluar të lulëzojë në radio e televizion, u përmbys. Thanasi që njihej për frymën e tij konseravatore u rikthye me dorë të hekurt dhe rihabilitoi njerzit që kishte larguar ose ulur në detyrë Todi lubonja. Pas Pleniumit të 4-t fryma liberale në art e kulturë u dënua në të gjitha instancat, në qendër e në rrethe. U dënua Fadil Paçrami, sekrtar i komitetit të partisë së Tiranës për artin e kulturën, etj. Më pas filloi një fshesë tjetër në radio e televizion jo vetëm e atyre që ishin marë me festivalin por u kaluan në “sitë” biografitë e gjithë punonjësve.

NGA “FSHESA” NUK SHPËTOVA AS UNË

 Vazhdonin  me orë të tëra mbledhjet e partisë. Unë nuk isha në parti por fjalët dilnin. Të gjithë ishin në tension. Ndihesha i qetë pasi nuk e futja vetën te njerzit me “njolla”, pasi kisha motrën komuniste, xhaxhanë po ashtu, një kushëri të parë të babajt dëshmor, emrin e të cilit e mbante shkolla e fshatit.  Gazeari Andon Dede,  një nga më të aftët dhe kurajozët  e televizionit, më thoshte:”Kap ndonjë njeri se situata është e vështirë”, por unë vazhdoja shërbimet nëpër rrethe. Pas pak ditësh ishin “kopsitur” mirë personat që do largoheshin nga televizioni. Kur shkoj në mëngjes në punë, polici nuk më lejoi te hyj në godinë.”E ke emrin në listë, më tha, nuk kam çfarë të bëj”. Pësova një trishtim të madh. Më pas takova drejtorin e TV Marash Hajatin, i cili më tha:”Jeni larguar për qarkullim”. Në kuadër ku gjithashtu u ankova, më treguan dosjen time, e cila shumica ishte e zezë. Kishte vetëm një rresht që gjatë luftës familja ka mbajtur qëndrim të mirë e pastaj vazhdonte me emrat e dy kushërinjve të mi të dytë, njëri i vrarë në kufi ( siç doli më pas, ishte vrasje nga shteti) ndërsa tjetri ishte nxënës i shkollës së mesme që kishte tentuar të kalonte kufirin. U mundova ta sqaroj , por ishte e kotë. “Ne i besojmë këto që ke në dokumenta”, më tha ajo. Më pas mësova se karakteristikën time e kishte nxirë një sekretar partie i fshatit bashkë me ndonjë tjetër dhe jo vetëm mua, por edhe disa sinicarëve  të tjerë. Shumica e të larguarve përfunduan në rrethet e veriut, ndërsa unë pas gjashtë vjet pune në TV, më çuan agronom në kooperativën e Petrelës . Isha me fat që nuk përfundova në veri si shumë të tjerë pasi nuk dihej se kur mund të ktheshesha. Pas tre vjetësh  u riktheva në sektorin e filmit të Ministrisë së Bujqësisë, ku vazhdova punën me dokumentarë  dhe emisione për bujqësinë, të cilët trasmetoheshin në televizion. Pra, në një farë mënyre më larguan nga dera dhe u futa nga dritarja. Me këtë punë u mora deri në vitin 2011 kur dola në pension. Por, kudo që punova, televizioni mbeti dashuria ime e parë dhe kjo dashuri nuk harroet. Historia e plotë e Televizionit Shqiptar është pasqyruar në librin e shkrimtarit dhe komentatorit të shquar sportiv, Skifter Këlliçi. Unë solla vetëm disa “copëza” kujtimesh nga puna ime 6 vjeçare aty, ku isha redaktor i parë i emisioneve të bujqësisë. Më pas e vazhduan këtë punë Tomor Toporja, Shkëlqim Aliaj, Thoma Tole e së fundi Marash Mirashi. Të më falin  shumë punonjës të tjerë që kanë punuar aty dhe i kushtuan jetën televizonit e që nuk mund t’i përmend. Një gjë duhet theksuar: TVSH-ja  u rit e u forcua në rradhë të parë nga pasioni e përkushtimi i krijuesve dhe sektorit teknik, pa harruar edhe bashkëpunimin me radion nga erdhën disa gazetarë, spikera, teknikë e inxhinierë.

                                                                    ***

Brezi i kolegëve të mi në televizion, ka dalë në pension. Një pjesë jetojnë në Shqipëri, të tjerë në emigracion, disa edhe kanë ndruar jetë. Pas viteve ’90, në Shqipëri lindën televizione privatë  si Top Chanell, TV Klan, Neës 24, Vizion Plus, e plot të tjerë . Dy të parët kanë ecur përpara dhe ia kaluan televizionit të “ moshuar”, por nuk duhet harruar se disa nga kuadrot që i ritën këto televizione si dhe shumë filmime të vjetra, i kanë nga TVSH-ja, i cili  mbetet pionieri i televizioneve në Shqipëri. 

Boston, 29 prill 2020, dita kur në Tiranë u përkujtua 60 vjetori i TVSH-së. 

*Me shame fotografi I genie ne fb dielli vatra

MARSYAS…

by

 Nga Astrit Lulushi/Sokrati ishte i varfër, nga një familje e shtresës së ulët, por fuqia e fjalës së tij ishte e jashtzakonëshme. Megjithëse kishte një farë besimi në shoqërinë e lartë athinase, ai tregohej i kujdesshëm ndaj saj. Fjalimet e Sokratit, që kur ishte gjallë, krahasoheshin me muzikën e satyrit Marsyas, i cili duhej vetëm të vinte fyellin e tij në buzë për të magjepsur njerëzimin. Mitologjia thotë se Marsyas u ‘muar sysh’ për shkak se mburrej me talentin e tij. Apollo u hakmuar dhe trupin i tij e hodhi nga një shkëmb që u bë burim i lumit Marsyas. Në Romën e lashtë, Marsyas u bë gjithashtu eponimi i Marcii, një nga popujt e lashtë të Italisë. Nga emri tij lindi edhe koncepti filozofik “parrhesia” – të folurit e së vërtetës përballë parisë, sy-për-sy me të fuqishmit. 

“Dallimi midis jush dhe Marsyas”, i thotë Alcibiades Sokratit gjatë një bisede, “është se ju mund të sillni të njëjtin efekt pa asnjë instrument – me asgjë përveç disa fjalë të thjeshta, madje as me poezi. Dhe zemra ime hidhet dhe lotët fillojnë në sytë e mi….Ky Marsyas i ditëve të mëvonshme, këtu, shpesh më ka lënë në një gjendje të tillë mendore sa jam ndjerë se thjesht nuk mund të vazhdoj të jetoj ashtu siç kam bërë … Ai më bën të pranoj që ndërsa po e kaloj kohën time në politikë, unë jam duke lënë pas dore të gjitha gjërat që janë duke qarë për vëmendjen në veten time”. Sokrati, kur kishte qenë ushtar në luftë, i kishte shpëtuar jetën gjeneralit athinas, Alcibiades.

Shefqet Dibrani: LUSHNJEN SI E PASHË

by

Kujtime – Lushnje, 21 dhjetor 1994/

Hyrje:

Legjenda: 1. Ballina e librit “LARG PIKON HËNA”, 2. Ftesa për diskutim krijues/

Poeti Shpend Sollaku, vite më parë, në rrjetin social Facebook, ka hapur një Klub Virtual, që e ka pagëzuar “Lushnje underground”. Ballinën e ka zbukuruar me një peizazh karakteristik, punuar nga artisti i madh Sadik Kaceli, të cilin e shoqëroi me një shënimin përcjellës ku thuhet se: “VLEN SHUMË PËR LUSHNJARËT”. 

(Legjenda: Piktura e Sadik Kacelit)

Në këtë KLUB Virtual, rreth të cilit janë mbledhur lushnjarët e shkapërderdhur kudo në botë. Janë afruar edhe lushnjarët “ZOT NË TOKAT E VETA”, intelektual dhe personalitete të shumta që i lidhin ndjenjat, emocionet, kujtimet a përfytyrimet e tyre me Lushnjën e për Lushnjën. E ndonjëri sish edhe për miqësi, që kanë me këtë e atë lushnjar, sigurisht edhe ndonjë çun a gocë për ndonjë flirt dashuria, apo të moshuarit që janë plakur me mendje beqarie për ato dashuriçkat e lëna nëpër moçalishtet e Myzeqesë së dikurshme. Ndonjë tjetër do të anëtarësohet në Klubin Virtual, për kujtimet që e lidhin me ndonjë piknik, të tjerët për ndonjë pikë artistike, ndokush për…, po ku ta dijë unë që kam vetëm NJË kujtim të mirë për LUSHNJEN, sepse me lushnjarët në vijën virtuale, kam lidhje e komunikime të panumërta?! He nejse… më mirë po kthehem te rrëfimi im “Lushnjën si e pashë”.

Edhe poetin Shpend Sollaku, e kam të njoha nga rrjetet sociale, nuk e kam takuar asnjëherë, por kjo nuk më ka penguar t’ia njohë krijimtarinë, ashtu siç ua njohim me dhjetëra shkrimtarëve e artistëve me famë botërore që nuk i njohim as takuar kurrë.



(Legjenda: Portreti i Shpend Sollakut)

Ky njeri i mirë, e dinte se edhe mua më lidhin kujtime me Lushnjën, po ashtu e dinte se aty kam prezantuar librin e parë me poezi “LARG PIKON HËNA”, botuar nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”, në Tiranë, qysh në vitin 1994, në kohën sa ishte poeti Visar Zhiti drejtues i saj.

Në anën tjetër, më duket se intuita e Shpend Sollakut, shkon edhe përtej reales. Sikur ai ka mundësi imagjinatave të lexoj edhe fshehtësitë e arkivuara në memorien e njeriut, veçmas kur ai është krijues. Nga kjo paralele, secili mundet me fantazua se çfarë paska menduar për të fantazuar Shpendi i Sollakëve. Apo, ai ishte i sigurt se shkrimtari mund të thotë, e të shkruaj edhe diçka përtej reales?! Një si imagjinatë krijuese, ku ta dijë?!

Për një gjë jam mbase i sigurt se jo vetëm këtë herë, por edhe më parë ma ka rikujtuar lidhshmërinë time me Lushnjën TUAJ, të cilës për t’i dhënë peshë e vlerë, jo aq thjesht e krahason me ndjenjën e vet, sidomos është hyjnore shprehja se “Shefqet Dibrani, është i lidhur pazgjidhshmërisht me Lushnjën tonë”. E veçantë, e rrallë dhe një thirrje hyjnore, po më shumë artistike, për të më kthjelluar mua për t’i shpalosur ato kujtime, them tashti “PËR LUSHNJËN TONË”!

Vazhdimisht kam hezituar nga frika se do të varfërohem me diçka që e mbaja të fshehur, e ruaja për vete, dhe kujdesesha si për shpirtin tim: Vërtetë kam hezituar sepse secili autor, secili artist, librin a krijimin e vet, e ka për sall për vete, deri në çastin kur e publikon. Me të dal nga shpirti i tij, ashtu sikurse fjala kur del përtej dhëmbëve të gojës që nuk e frenon njeri, ashtu edhe libri dhe krijimi artistik bëhet pjesë e një universi më të gjerë njerëzor e shoqëror, dhe nëse merr përkrahje të mbarë, ai krijim të lumturon, të bënë me flatra për tu ngritur në zenit, e kundërta të përmbyt në humnerë. Në anën tjetër krijuesi është qenie e ndjeshme, ai vuan për mospublikimin dhe po aq i frikësohet edhe publikimeve të tija, tamam si prindi i mirë, edhe autori dëshiron t’i shijojë mbarësitë dhe sukseset e publikimeve.

Në këtë kohë ngujimi të pashembullt, kur bota po ballafaqohet me një pandemi globale, e vetmja gjë mbetej kujtimi dhe përfytyrimi i miqve. Ata në zonat e prekura kanë hallin e tyre si të shpëtojnë, si të mos vdesin qoftë edhe nga uria. Të tjerët që janë më pak të rrezikuar, me të dëgjuar lajmet e zeza, për këtu e atje, sakaq kujtojnë ata miq, ata krijues që mund t’i kenë atje, aty, ku bëhet luftë me diçka që nuk duket e nuk preket, por po thuhet se mund të ta zë frymën, mund të ta marrë jetën.

Pra në këto rrethana jeton e gjallëron diku në një skaj të globit edhe Shpend Sollaku. Por nuk dorëzohet, edhe tashti është aktiv. Sidomos me Klubin Virtual për Lushnjën, të themeluar vite më parë. Më datën, 15 prill 2020, ai bëri një shënim në të cilin thuhej: “Shefqet Dibrani është i lidhur pazgjidhshmërisht me Lushnjën tonë. Ishte koha e gjëmës së madhe kosovare kur ai, i gjendur në qytetin tonë, (pak më herët se ky aludim, shënimi im Sh.D.), prezantoi me krijuesit lushnjarë librin e tij të parë. Tashmë është një intelektual i afirmuar, me kulturë 360 gradëshe, i shquar si poet, shkrimtar, gazetar, veprimtar shoqëror i nivelit kombëtar. Në foton e më poshtë ka dalë me liderin historik Rugova, kur Shefqeti ishte akoma një djalosh”.

(Legjenda: Postimi i Shpend Sollakut, i datës, 05.04.2020)

Provokimi pozitiv:

Ndodhi ky provokim pozitiv, i cili më ngacmoi, veçmas pasi ruaja prej vitesh, jo vetëm kujtime, por edhe një material të rrallë arkivor, i cili nuk është publikuar kurrë më parë. Andaj këtë herë vendosa lidhshmërinë time me Lushnjën ta përforcojë edhe më tej, me shpresë se jo pak emocione do t’i ngjallim, për të pranishmit nëse janë gjallë, ose të paktën për të afërmit që mund t’i njohin a të kenë qenë pjesëmarrës i atij diskutimi poetik.

Të saktësojmë se, më 21 dhjetor 1994, në Lushnje është promovuar libri im i parë me poezi “LARG PIKON HËNA”, i botuar po atë vit, siç thamë më lartë në Tiranë. Natyrisht, për mua ishte ngjarje e rrallë, por nuk e imagjinoja si diçka të paharruar?! Po ashtu, ishte hera e parë që vija në Lushnje, dhe ishte hera e parë që promovoja libër, e si karakteristikë e “E të parës”, po ashtu ishte hera e parë që Lushnja i organizonte një autori nga Kosova, promovimin e librit poetik. Emocione të shumta kanë ndodhur atë ditë të largët, natyrisht të përziera me shqetësim dhe frikën, se mbase kisha përgjegjësi intelektuale, se mbase “Koria (turpi)është për burra”, themi ne kosovarët.

Megjithatë ndodhi një aktivitet i cili edhe nga të pranishmit u cilësua i mirë. Mua do të më lë mbresa të pashlyeshme. Ky rast do të më lidh pazgjidhshmërisht me Lushnjën tuaj dhe timen.

Për fatin tonë të mirë, ne me vete kisha një radio (kasetofon), për të incizuar atë aktiviteti, dhe e bëmë. E ky veprim bëhej pa ndonjë paramendim historik, sepse historitë shkruhen edhe nga ngjarjet e vogla, që iu prijnë ndryshimeve apo karrierave të mëdha. Jo vetëm kaq, po ne posedonim edhe një kamerë, ku kemi marrë vetëm sekuenca të ngjarjes, pa qenë aq të vetëdijshëm se ka qenë e nevojshme e tëra. Megjithatë këto incizime qitën në pah një dokumentar faktik, dhe bashkë me zërin si në radio, po i kompletojmë këto kujtime. Për ndryshe sikurse shumë ngjarje te tjera do të fironin edhe kujtimet e mia, por edhe ato diskutime me vlerë, të cilat do të përfshihen në këto kujtime. Siç thamë, edhe pse ishim papërvojë, prapëseprapë paskemi regjistruar për memorien historike gjëra të vlefshme dhe mjaftë dokumentuese.

Në këtë shpërfillje, mbi çerek shekulli, për fatin tonë të mirë, materiali i incizuar i ka rezistuar kohës, pasi ka mbetur i paprishur, (natyrisht aty këtu i dëmtuar), por mjaftoni ato pjesë që kanë shpëtuar. Padyshim diskutimet kanë qenë në nivel dhe të rëndësishme edhe për sot, për tu publikuar e për tu lexuar edhe nga një rreth më i gjerë. Nuk përjashtohet ndonjë devijim i mundshëm, ndonjë shprehje a shtrembërim, por aty ku nuk ishim të sigurt, kemi bërë prerje, shkëputje, për ta ruajtur origjinalitetin e folësit. Me gjithë defektet që mund t’i shoqërojnë këto kujtime, në masë të madhe do të sjellim atë atmosferë, duke i shpalosur ato emocione, sepse janë vlerësime e kritika të realizuara letrare, janë të virgjëra ashtu si atëherë kur janë shqiptuar e lexuar.

Kur jemi këtu, do të vërehet se disa emra nuk kemi arritur t’i saktësojmë, sikurse as t’i theksojmë me saktësi emrat e fëmijëve që kanë qenë të angazhuar në program, qoftë për të lexuar ose për të interpretuar në instrumentet muzikore. Prandaj ne do t’i publikojmë ato që i ditëm dhe mundem, me shpresë se nuk do t’më mungojë ndihma juaj për t’i kompletuar edhe ca këto kujtime.

Për të lehtësuar punë, po më shumë për të shpalosur emocione, nga incizimi kemi arritur për t’i nxjerrë gati të gjitha fotografitë, (ndonëse me rezolucion të dobët), besoj të jenë të mjaftueshme për t’i identifikuar diskutuesit, ndoshta dikush edhe ndonjërin nga fëmijët e angazhuar në këtë ngjarje kulturore, të cilët tashmë janë, të moshuar, rreth të dyzetave.

Në kuadër të këtyre shpalimeve, e shohë të udhës, në formë kujtimesh, të jap edhe një kronologji të asaj dite, por edhe të shpjegoj më mirë, për ardhjen time në Lushnje, dhe përgjithësisht në Shqipërinë e atyre viteve të pasdiktaturës komuniste. Prandaj lidhjet e mia me atë kohë janë emocionale, sepse janë ngjarje të përjetuara të cilat do të kompletojnë më mirë mozaikun emocional të këtij rrëfimi, (për mua si autor), i pari i këtij lloji, për ta sfiduar vetveten!

Siç kërkova më lartë, të shpresojmë se bashkërisht do t’i korrigjojmë e përmirësojmë gabimet evidente, në mënyrë që këto kujtime të marrin formën e tyre përfundimtare.

Pasi shpresa e mban shpirtin e njeriut edhe ne po shpresojmë….

Vijon…