• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BERATI DHE TRIDHJETË E NJË APOSTUJT E TIJ

April 29, 2016 by dgreca

Tridhjetë e një ese/

 AMFITEATRI ANTIK NË BERAT – SHENJTORI I PARË/

Ese nga Xhevair Lleshi/

Ka ardhur koha e shenjtorëve të rinj. Vendimi u mor pasi qyteti i pa dy të rinj tek putheshin sy të gjithëve, sidomos nën qerpikët e Mangalemit, te shkallët e teatrit skenik në Berat. Vendim as i bujshëm dhe as i vështirë. Me sa duket i paskej ardhur ora. Edhe mjetet teknike me orë pune e kanë jetën. Kështu ky vend i pjerrët që mbartte mbi shpinë shtëpinë e kulturës, teatrin dhe estradën tani do të kthehet në një vend të shenjtë dhe do të shëtisë nëpër qytetin e lashtë si apostull, madje kështu si shenjtor do të jetë edhe në sytë e mijëra turistëve. Aty do të ngrihet një teatër antik, i jashtëzakonshëm. Prishja është vendosur kurse ndërtimi jo. Nuk di nëse u ha buza kulaç qeverisësve për një sipërmarrje të tillë, por që kinezët, njerëz që ndërtimin e kanë si filigran, pse të mos e bëjnë dhe amfiteatrin derisa do bëjnë ishullin, që mua personalisht nuk më pëlqen. Punë e madhe pse s’më pëlqen mua, por ama t’i pëlqente qytetit të shumëndritur, pikërisht ashtu si e quante Onufri i madh, ikona e ikonabërësve, në motin e tij të shqarthit. Do të jetë koha e spektakleve të bujshëm dhe e reklamave me amfiteatro të mermertë. I pëlqen edhe Tomorit t’i japë një dorë sepse gurët e tij të veçantë që kanë marrë prej koha udhët e botës, e pse të mos i shërbejnë kësaj ngrehine? Po le të shohim amfiteatrin antik të ri, amfiteatrin modern më të ri! Ai të lejon të punohet nën tokë, të krijon mundësi të fantazosh për një akustikë të jashtëzakonshme, të bën me shpresë dhe imagjinatë të skajshme që trupa nga e gjithë bota të vijnë për të luajtur në skenën e tij. Balet, cirk, koncert, dramë, tragjedi, variete, gjithfarëlloj! Amfiteatri i ri antik i Beratit të lë të shijosh Mangalemin, perlën ballkanike dhe evropiane, mesdhetare dhe botërore, pjesë e lagjeve të mbrojtura nga UNESKO, në të gjithë fushëpamjen, por me shpresën se autobusët dhe makinat nuk do lejohen të kalojnë sipër tij! Më e mira fare do të ishte një tunel që fillon te Kazermat e Zogut dhe del te kryqëzimi i rrugëve te shtëpia e dr. Llukës, aty ku dikur lavanteria e vetme lante njerëzit dhe rrobat e konvikteve, ushtarë dhe policëve, por jo rrobat e kalecëve. Një tunel metro, që sjell e merr qytetin dhe udhëtarët, ashtu sikundër rrezaton kulturën e re të harmonizuar me aq bryllësi me të vjetrën. Ëndrra në diell, thotë dikush. Jo, po ëndrra me TAP ! Po ku ka më të fisme se sa këto ëndrra që kush i sheh edhe ka të drejtë të këndellet pas tyre dhe, vetëkuptohet, s’ka pse të mos ua tregojë të tjerëve. E pra, kjo «ëndërr» e bukur le të bëhet pronë e të gjithëve. E di që askujt nuk i ka shkuar mendja për amfiteatrin e ri antik, e di sepse unë të paktën ia kam ndier lëngatën qytetit të madh teksa priste një ditë të lumtur dhe ky shenjtor do ta bekojë në jetë të jetëve, sepse aty pranë tij do të fillojë (përsëri ëndrra e madhe) të ndërtohet edhe Pazari i Misrit dhe Pazari i Gjalpit, Sahati i Vjetër, Shatërvani, dyqanet e mrekullueshme mesjetare, duke prishur (po nuk u prish asgjë nuk ndreqet!) pallatet katër, pesë e gjashtë katëshe të socializmit, të cilat janë ngritur në themelet e pazarit të Mesjetës, që përshkruajnë udhëtarët e mëdhenj, madje edhe Eqrem Bej Vlora në shënimet e tij «Nga Berati në Tomor». Hotele, kuzhina autentike, uji i shatërvaneve, gëlimi i zërave në Pazar, hapja dhe mbyllja e tij, ndërtesat e ulëta që nuk pengojnë fushëpamjen e magjisë «Mangalem», me një fushëpamje dhe elegance të pakrahasueshme. Madje edhe nga ai ishulli i piratëve në mes të Osumit. Dhe meqë shkak për shembjen e shtëpisë së kulturës, të teatrit dhe të estradës u bë çifti që po puthej pa pikën e turpit sy Mangalemit dhe shikuesve, i bie detyrë skulptorit të madh Nezir Ago që si bëri «Flautisten» të ngrejë edhe «Çiftin e dashuruar». A e merrni dot me mend se ç’pamje e lakmueshme e joshëse i paraqitet Mangalemit që do zgjohet dhe do ngryset nën ndriçimin e magjishëm duke përkëdhelur me sy këtë çift dhe vetë teatrin antik më të ri në botë.

Do të tunden mendjet njerëzore. Nuk e shtie dot në hatër se si nuk ia besojmë «Evropës Krijuese» ndërtimin e këtij projekti të madhërishëm, për ta zëvendësuar «Kullën e Babilonit» të vjetër sa një kohë çyryke, me një teatër të këtij lloji, rrethuar me trëndafila që të përfundojnë te shtëpia e Pashait, domethënë te pinjollët e rinj, ndonëse përgjysmë janë Vrionas, me shpresë se nuk do kthehen në vende ku shiten hamburger, apo të tjetërsohen në restorante të klasit të parë. Nga pjesa e sipërme e këtij amfiteatri do të duket sheshi me trëndafila i shkollës së Mangalemit, ndërtesa jugosllave e 1946ës, të ngritur me brohorima çlirimtare, paçka se shkatërroi pamjen e lagjes më të bukur në botë, të një qyteti antik. Aty ku do të jetë një shenjtor i ri, Pazari i Antikave! Më e bukur do të ishte që aty të ngrihej Kuvendi i Telelkave, një zgjatim i mbylljes së këndit nga Porta e Pashait dhe vija tjetër e shkallëve që të çojnë në Mangalem, aty ku Toshi (Kastriot Dervishi), të cilit si piktor i madh, edhe pse jeton në Montreal, nuk i ndahet shpirti nga Berati i tij, me hotel «Osumin» që «vringëllon» armët. Osumi do të jetë i ujit pa ujë dhe i shëtitjeve me rroba të kuqe e blu. Cirku pa u mbajtur në qiell do të dalë në rrugë. Klounë do të jenë oligarkët me Koço e kompani, pa Vipa në krahë, plot këngëtarë (do të vijë edhe Virgjini Mile me Hyrie Saraçin, Kujtim Babunjën apo ata që nuk jetojnë, se në vendet e shenjta vijnë edhe shpirtrat e atyre që kanë bërë emër të madh, nga Shyqyri Fuga e dhjetëra të tjerë, pa munguar edhe Zihni Berati; prezantues, regjisorë (bashkë me ta edhe Sheri Mita i paharruar, sundimtarë të «liqenit» të Oumit i cili për fat të keq do ta fshijë nga faqja e dheut (betonit, apo edhe gurit të skalitur, – kjo s’ka rëndësi), ishullin e Piratëve, nën hijen e malit të Goricës!… Shkrim­tarë, po edhe shkrimtarë do të ketë, pasi ata do të recitojnë vetë vargjet e tyre apo fragmentet e prozës në platenë e skenës së amfiteatrit magjik, mbase do të pinë një gotë verë «Çobo» apo «Luani», një teke raki «Skrapari» të qerasur në ndonjë mejhane aty pranë. Dikush më thoshte me të qeshur se aty do të ketë edhe boks dhe do të ringjallin Bujar Orizajn, mësuesin tim të fizkulturës në shkollën unike, pale që do rriheshin edhe me grushte, do të këndojnë ushtarakë të dalë në pension të parakohshëm, por ama të merituar, sepse në kohën e Hoxhës krenoheshim të paktën me fuqinë ushtarake, sa për emër ndoshta dhe sa për të kruar veshin prej antenave sogjetare të «ushtrisë sonë sypatrembur», aty do të shtrojmë pecetat primitive prej guri për të ngrënë drekën apo darkën në rrasa guri ndanë pluhurit të trotuarit që heq zvarrë këmbët e njerëzve të trazuar me energji të dystuar. Aty, or miq, shiten libra të vjetër, se kanë mbetur edhe ca libra të vjetër sa të ketë librari Avdyl Pilafi, me shakaxhinjtë e dovletit që qëndrojnë pranë Kuvendit të Telelkave. Sheri Mita më thoshte shpesh se mungonte edhe një Kuvend tjetër, ai i Ngjelkave, por kjo kishte të bënte më tepër me komedinë e tij të luajtur te «Migjeni». Mos harroni se buzë trotuarit të atyshëm do të tregtohen brava të shkulura nga shtëpitë e vyera të Mangalemit, madje do të shiten edhe shtëpitë, se tavanet i ka njoftuar Roland Gjoza që janë shitur prej kohe, pastaj e kanë radhën llambat ma gaz e me vajguri, apo llambat me energji diellore, sepse rreth e qark amfiteatrit do të jetë edhe harku i madh me panele diellore (që rrahin nga jugu i lavdishëm, me sytë nga Bilça e Droboniku!), do të shiten lugë, pirunë, piktura të Sotir Capos dhe miniatura bronzi të Dhimitër Budës, do të shiten e do të blihen arturina që do t’i ketë zili edhe antikuari më i madh në Bosfor, sepse antikat kanë ardhur me shumicë që andej, por jo si ato që kanë ardhur si skarcitete të shkëlqyera kohëve të reja. Aty do të zërë dora edhe ungjilloret e lakmueshme, se përndryshe pse do të kthehej në një vend të shenjtë? Aty do të jenë edhe shumë ikona madhështore, imitime, vogëlima nga më interesantet, se jo më kot thuhet se nga ferra e vogël del lepuri i madh. Të mjerët gjahtarë: a do të vijnë dot në amfiteatër, sigurisht jo për të gjuajtur, se këto kohë jemi në moratorium. Le t’u zërë dora të paktën librat që ka lënë pas Aleksudhi, ungjilloret e panumërta, në kërkim të botës së humbur me emrin Atlantidë dhe Pellazgjí, për të cilat rënkojnë edhe kohët moderne, modemet e gurit në Tomor. Aty do të jetë e shkruar mbi mermer lutësorja e madhe: «Ati ynë që je në qiell, bukën e përditshme falna sot…» E duam edhe këtë, sepse ndonjë poet i ri do ta shënojë në ballë të kohës, megjithëse poetët e rinj janë mjaft të drejtpërdrejtë, si të krimbur nga metafora e hallit.

Amfiteatri antik do ta ketë skenën poshtë, aty ku është rrafshi i shkallëve dhe harqet e shkallëve do të vihen radhë-radhë si një hapësirë që e ka mik të vjetër teatrin, kinemanë, rënduar e tallur nga gjuha e helmët e brezit të ri të shkrimtarëve të mbetur përgjysmë, të cilët vërtet vuajtën të tmerruar, rritur me çerdhe dhe edukuar pa kopsht, që s’kanë ditur kurrë se kur do të ishte koha për të shkruar, se çfarë do t’u shtrohej për darke në shtëpi, sepse s’guxonin të shtroheshin për dreka në Shtëpinë e Bardhë, apo në sallat e humbura të turizmit që gëlonte nga gjuhëlëpirja e spiunëve të flamosur. S’dinin kurrfarë gjëje spiunët veç t’u tregonin eprorëve të ushtarakëzuar dhe të vjedhur nga mendimet e torturuara, ndërsa llupnin festën e çlirimit e të pavarësisë, sepse vdisnin për hiçmosgjë, aty edhe për bukën me marmelatë molle apo fiku! Amfiteatri i ri antik i Beratit tonë ka për të xhiruar dokumentarë të Roland Gjozës, të Artan Minarollit, duke zhvilluar të folur skenik nga Foto Vongli e Liri Lushi, duke mbajtur kokën në tavanin qiellor Sokol Progni, Ilir Pipiria dhe Ardian Cerga, duke heshtur me vështrim të ngulmuar Uljana Protopapa. Këngët kini për t’i dëgjuar vetë. Dhimitër Dushi nuk mban inat me këngët, kurse Kozmai endet derë më derë me këngët e tij të mrekullueshme në mënyrë që t’i bëjë pronë të kësaj skene. Aty do të jenë të pranishëm heronjtë mitologjikë dhe do t’u ketë humbur vula heronjve të kohës sonë. Se kohët de­heroike vdesin për të dëgjuar legjenda e mitologji. Kult i ri ky! Sidoqoftë koha për t’u falur është aq pranë…

Do të shërbehet kafe dhe pije freskuese tek hollet anësore të Amfiteatrit tonë të ri dhe njëherit antik? Pamja do të jetë në Mangalemin lindor, xhaminë e Beqarëve, bregu i Osumit dhe, ah, këto pemët e larta! Na pengojnë! Na pengojnë të shohim mrekullinë e syve! E pse të mos i «edukojmë» pemët? Domethënë pse të mos i torturojmë, është fjala, se do t’i bëjmë cungje dhe degët anësore do t’i qethin kare, shkurt, siç kishte qejf t’i quante kur qeshte dr.Ymer Dishnica dhe Vehxhi Buharaja, duke u endur për të mësuar fjalë të reja nga fjalorët e vjetër nga gjuhët më të shkelura prej historisë dhe xhahilët e rinj pse jo. Aty, aty do të recitohen vargjet e urta të Sulejman Naibit dhe lirikat e Nezim Frakullës. Aty do të kenë edhe shenjat e pëllëmbëve të duarve njerëzit e shquar të qytetit, ashtu si aktorët në shëtitoren e bukur pranë tapetit të kuq në Kanë… Pra edhe vetë Kana do të jetë aty, bashkë me vendet ku lidhen fjalët, nën vështrimin e ngrohtë të «Çiftit të dashuruar» të Agos, jo të Ago Ymerit, as të Jagos siç do t’i thërriste me të qeshurën e ngrohtë e të zezë Roland Trebicka i madh, Cekja ynë i hollë dhe fin, vargëzimi i përkryer i Balil Gjinit që e mbulon duke hashëruar kohën e shkurtër të fjalëve të prera, apo duke shtrënguar dhëmbët me kudhrën e fjalës Simos Vrusho. Atëherë, miqtë e mi, kemi përse krenohemi me këtë magji të re, me këtë vend të shenjtëruar, përplot ikona dhe shenjtorë. Kjo kohë ka ardhur. Lum ata që e shohin…

Pimë një kafe më pas, pak më lart, aty ku dikur zhurmëronte Shkolla e Mangalemit, aty ku lodhej e çlodhej prej fjalëve në një ballkon të madh, në Selamllëk, si të qe fuajeja qiellore e muzeut të hapur, e tmerruar nga Kuvendi i Qelqët i Telelkave, ndërtuar me gurët e moçëm të Apolonisë, sjellë me mallkim dhe psherëtima të ënjtura qerreve të pritura keq dhe po aq të malulta. E në çast do dëgjohet ekspresi, pa ngritje ulje ashensorësh, por sigurisht nën madhërinë e hapave njerëzorë. Se këtij Amfiteatri nuk do t’i mungojnë statujat e vjetra (jo, jo ato të Apolonisë!) por njerëzit e vërtetë, kameramanët e televizioneve, fotoreporterë, gazetarë, shkrimtarë (ah, të uruarit, nuk i përfytyroj dot pa Llazar Verën!), paparacë, vajza të talentuara për modë dhe danc, futbollistë të mëdhenj endur nëpër botë, nëpunës të deputetëve, sekretare, këshilltarë presidentësh dhe kryeministrash, që natyrisht do të paguhen patjetër mirë po edhe nën dorë gjithashtu, sekrete që do të enden guximshëm nga Tabia (tjetër vend i shenjtë ky!) duke numëruar njerëz që hipin e zbresin nga ashensori që ngjitej me ngut prej Shën Mëhillit të vetmuar dhe që zotëron shënimin në një kënd vërtet të shenjtëruar (dy të tjera vende të shenjta), pastaj do të tregonin për homazhet në varrin e Babë Dudës, në Akropol, në Portën e Madhe, ku mbër­rinin gjithnjë vajza të reja, të çuditshme, që habitërisht reklamonin trupin në mënyrën më të paturpshme artistike. Eh, sikur të mos reklamonin intimo, këpucë, bizhu, orë, lodhje trupore dhe virgjëri të humbur (diçka që buron nga prehistoria, sidomos për një amfiteatër!) ku do të zbresin aktorë (po, po aktorë, që ecin nën hijen e dekorit të Agron Polovinës, sindozot njëherë e një kohë në skenografinë e Yzedin Shelegut! Ata që kishin emigruar prej kohësh dhe ishin kthyer përfundimisht në qytetin e zhurmshëm (sapo qenë futur në Kuvendin e Telelkave!) do të endnin një spe­ktakël të madh si në mëndafsh, sepse aty do të kalonte gazsjellësi TAP, ndoshta në tunelin paralel me atë të makinave, që ishte dhënë ndërkaq në buzë të shtrëngatës ekonomike. Kjo do të qe dita e fundit e hallit, se ne kështu e kemi: i numërojmë vitet sipas hallit, urisë dhe etjes, sajojmë gjysmë dite, gjysmë nate, gjysmë hënë e gjysmë diell dhe se pjesa më e madhe do të marrë rrogën për këtë sajim të vyshkur, ashtu si dhe do të marrin çmimet e Kultit të kulteve. Çmimet për herë parë në histori do të jepen në Amfiteatrin Antik më të ri në botë… Edhe në botën e artit. Libri i anekdotave të policëve në socializëm afishohet si ikonë në murin anësor të fuajesë së Amfiteatrit. Mos harroni se Bylisi e ka amfiteatrin e Vjetër. Edhe Apolonia. Do të ketë konkurrencë. Jo, mos u trembni, pa konkurrencë, sepse ky do të jetë amfiteatër ku do të luhen pjesë antike dhe moderne, kurse andej do të ketë vetëm sy dhe psherëtima vizitorësh dhe ndonjë gjarpër sa për të ngrirë gjakun e të tremburve…

Amfiteatri i ri antik do të jetojë në qiell të hapur, por fantazia e arkitektëve thotë se e sotmja di ta mbyllë kur duhet, mjaft që panelet diellore të prodhojnë energjinë e duhur, ndërsa paretet anësore zhurmërojnë si melodi pikante ngritjeje panelesh vertikalë dhe nga toka do të burojnë urat qiellore për ta mënjanuar lagien prej shiut të papritur dhe nga agjentët e tjerë atmosferikë. O të bëhet o të mos bëhet fare! Njerëzit do të çmenden nga kënaqësia. Tek e fundit lek i fukarasë do të jetë, se vetëm ai hidhet në tregun e zullumit, aty sy e vesh do të jenë lajkatarët e regjimit për të marrë ndonjë kockë… Në qiell do të fluturojë fama e këtij Amfiteatri. Bluja qiellore është e hatashme edhe për aktorët e këngëtarët. Nën dritën e kësaj bluje do të rënkojnë yjet, hapat e njerëzve, hallet e tyre, dëshpërimi njerëzor, uturima e lumit, gëzimi i bërë çakërrqejf pasi merr vesh se kinezët do të rivinin në punë kombinatin e tekstileve me mëndafsh! Mos more! Por rruga e mëndafshit nuk kalonte këtej. TAPi po, ai do të kalojë dhe bashkia do të përfitojë prej tij për të ndërtuar dy tunelet; një nën qafën e kalasë dhe tjetri nën Goricë. Dhe shëtitorja e qytetit muze do të formojë katrorin midis ishullit të Piratëve, dy urave (pasi edhe kjo tjetra të kthehej në një urë të dytë Gorice jo vetëm në shërbim të Ajkës dhe të dashnorëve që gjenin prehje në Parkun Natyror të Pishave (dikur, njëherë e një kohë të lisave që sulltani i preu me berat të veçantë për të ringritur katet e dyta të shtëpive prej guri tashmë me çatma, pas tërmetit të vitit famëkeq 1859 ! Edhe ndonjë shpendi që gjuhet, patjetër. Është fjala për shpendë të egër, bio, jo ata të rritur Brenda Natës, me OMGJ. Qorrsokaku i kohëve endet mbi amfiteatrin e ri…

Një hije rrëqethëse është mbërthyer në dysheme dhe në katakombet e amfiteatrit. Mund të presësh me orë të tëra për të parë bustet e aktorëve të mëdhenj: Sejfulla Myftari, Novruz Haznedari, Hysen Duro, Moisi Baballëku, Xheni Kadëna, Pavlina Roço, Ylli Mestani, Pranvera Veizi… Doni më të tjerë? Po mirë merrni edhe kompozitorë nga Sotir Konçi te Valentin Veizi. Ka pasur dhe do të ketë kalimtarë, patjetër. Por vlera është tek e qeshura. Mund të rrish aty me orë të tëra dhe katakombet e amfiteatrit nuk kanë të mbaruar. Shkrimtarë të vrenjtur, dramaturgë të lodhur nga epshi, kryqëzime duarsh si rrjetë merimangash, vesë përmbi trëndafila dhe pranë vargjeve Hysni Milloshi, Agim Mehqemeja duke mbledhur vargjet e këngëve popullore beratase, Ajet Nallbani, si të ketë ngritur një Atelje të re mbledh dokumentarë ditarësh historikë, etimologji dhe histori datash pa fund, duke ndenjur nën hijen e fjalëve dhe të dokumenteve, shumë të tjerë zbrazin thesarë kulture mbi internet dhe fb dhe gjuajnë shtriga e shtriganë paralajmërues fatkeqësish, plot e përplot fytyra të vrenjtura, hallexhinj të zemëruar, të pakënaqur të rastit, të dehur irrituar keq, gazmorë të paepur sikur t’ia kishin hedhur rastit të paraqitur. Të gjithë janë dhe bëhen operatorë, duke dihatur katakombeve që ngjan se po zbresin nga Kalaja për të mbushur ujë në Osum, nëpër kanalin e mbuluar, që shpejt mund të bëhet labirint elektrik për t’u ngjitur si vetëtimë në burgun e Kalasë, nën kafazin me hekura që zënë frymën e qiellit, por që me shkallë të ildisura rrethore të nxjerrin në sheshin e vendin ku ka fjetur për një kohë të gjatë në një gjumë të madh eshtëror Babë Duda i madh. Ti, vizitor, apo hallexhi, fshin ballin nga kënaqësia e çoroditur, sigurisht me shami të bardhë si bora. Dhe e qeshura të përfshin nga malli për të parë sa më shpejt Akropolin, tjetër vend i shenjtë, sternat, dyqanet dhe sheshin e mbushur me bar e guriçka: vend për të lozur si të vjetrit e dikurshëm që do të jenë edhe të ardhshmit e përndritur. Vend i shenjtë edhe «treni elektrik» i kanalit që zbret në Osum. Më kot zbulon dashurinë e humbur: të kanë parë prej kohe të gjithë!

Amfiteatri i ri antik i Beratit, ngritur në rrënojat e shtëpisë së kulturës, teatrit dhe estradës, mban në dorë një shkresë ku duhet vetëm një firmë. Ka afër arkitektë-këshilltarë që e kuptojnë hijen e shkathtësisë së artit dhe të fjalës, të mendimit dhe të lutjes për të shenjtëruar një vend të ri. Po edhe kryeministër me profesion artist ka. Po ndërkaq është vënë në rrugë qiellore dhe prej kësaj mund të acarohet e gjithë bota. Ç’bëhet, more, aman! Nuk jam unë që e prish ishullin e Piratëve, përkundrazi unë buroj nga nëndheu dhe sytë i kam në qiell, por do t’ju kërkoja me zell të tepruar: mos e humbni kot këtë vend! Dhe mos harroni: lulishtja do vetëm pemë dekorative, vepra arti, trëndafila, shumë lule, lule pa fund që asgjë të mos e pengojë të shijuarit e Mangalemit, perlë që humbet edhe për mua, për amfiteatrin pra! Vdes për këtë spektakël, që përditë të lë një kumt, një pranverë që ikën e një që vjen, që t’i përndrit dritaret e panumërta dhe muret e Kalasë me të qeshurën dhe këngën, duke e bërë të besueshme jetën, të ardhmen, spektaklet që të jehojnë më fort. Aty do të na bëjnë për të qe­shur e për të qarë, aty do të tronditet me shakullimë ndoshta edhe banaliteti që sikur na ka birë në gjak…

Mirëmbrëma qytetarë! Mendoj se bëra mirë që erdha!

Ky zë i lartë shfaqet si shenjtor dhe apostull. Një mrekulli. Ai që e bën nuk vdes kurrë…

 

 

 

Filed Under: ESSE Tagged With: – SHENJTORI I PARË, AMFITEATRI ANTIK NË BERAT, Xhevair Lleshi

AFIRMIMI I LETËRSISË SHQIPE NË BOTË

April 28, 2016 by dgreca

LETËR NGA VARSHAVA-TË TJERËT PËR NE/

MAZLLUM SANEJA – RRËFIMET E POETIT TË PAEPUR/

– Në Varshavë të Polonisë, në ambientin e Amfiteatrit të Lidhjes të Shkrimtarëve të Polonisë u bë përurimi i librit me poezi të zgjedhura ‘LISTY DO EWY'(‘LETRA EVËS’) i poetit dhe  përkthyesit të mirënjohur Mazllum Saneja, përkthyer në polonisht nga Mazllum Saneja dhe Ewa Śmietańska, të cilën vepër e botoi Shtëpia e njohur Botuese polake ‘Komograf’ Varshavë,  tetor 2015.

Këto ditë, pikërisht më 27 prill, në Varshavë, u bë përurimi i librit me poezi të zgjedhura ‘Letra Evës’ i poetit dhe përkthyesit të njohur Mazllum Saneja. Për veprën e poetit u mbajt një kumtesë të cilën e paraqiti poeti, romancieri dhe kritiku i njohur polak në botë, Andrzej Zaniewski. Për veprën poetike të Mazllum Sanejës folën kritikët e njohur polak Aldona Borowicz, Jan Kwestarz, dhe Stanislaw Grabowski .

“Biografitë e poetëve kanë nganjëherë fuqinë  e poezisë, shpesh shndërrohen në poezi, poema, rrëfime epike, nganjëherë në dimensione të miteve, të gojëdhënave apo të legjendave antike…’ kështu e filloi kumtesën e vet referuesi kryesor i përurimit

të librit të Mazllum Sanejës, kritiku letrar Andrzej Zaniewski, për të vazhduar më pas se ‘Mazllum Saneja shkruan në gjuhën shqipe, në një gjuhë që përbën grupin e veçantë në mes të gjuhëve indoevropiane dhe, nuk ngjason me asnje gjuhë tjetër. Po, Mazllum Saneja shkruan edhe në gjuhën polake, të cilën e mësoi si autodidakt, ku më vonë ndjek kurset e gjuhës polake në Universitetet e varshavës, Vrocllavit dhe të Krakovit. Sot Mazllum Saneja është emigrant në atdheun e tij të dytë – Poloni, i cili si një poet i shkëlqyer, ousider përshkon botën e vet – botën tonë, qarkullon në mes të Prishtinës, Gjakovbës dhe Varshavës e Krakovikt, duke u përpjekur të na bind  se vlen të ëndërrosh, të lektisësh, të mbrosh  të drejtat tua moralëe, të luftosh për vlerat universale përtej kohore, të drejtat njerëzore për liri, besim, mëvetësi, besnikëri, t’i qëndrosh besnik idealëve tua karshi vetvetes dhe botës. Konceptet sot të zmbrapsura, të harruara dhe të flakura mënjanë çfarë janë  – dinjiteti, nderi, ambicja, respekti, krenaria, virtyti, lavdia, ndërgjegjja – gjithnjë për të janë më rëndësore,të gjalla, vendimtare në çdo hap, mbi vendimet e marra shpeshherë edhe karshi vdekjes, dëshpërimit, dhembjes, vuajtjes, hidhërimit.

*         *        *

asnjë pikë loti

për mua

jeta e njeriut

qenka vetëm një udhëtim i pambarim

ndiej

madje edhe vdekjen

do ta kem të vetmuar

të shkruaj ty

që të mbahesh

si trime

(Të shkruaj Ty)

Duke i rrëfyer Evës, mikes besnike, poeti shfryn tërë dufin e mllefin, tërë vuajtjen e dhembjen,sepse vetëm Asaj i rrëfen sekretet e shpirtit të vet të sfilitur, sepse vetëm Ajo e kupton thellësisht tipin e personalitetit të tij të ndërlikuar, ia kupton çdo gjest, shprehjen e fytyrës, mënyrën e të folurit, të shkruarit, mënyrën e të veshurit e të ecurit. Letrat e poetit Mazllum Saneja do t’i mbaj gjatë në kujtesën time porsi sonetet e Petrarkës, ‘Letrat e Elzës’ të Aragonit, rrëfimet tronditëse të Paul Eluard-it, frayat subtile të poetit të madh spanjoll Federico Garcia Lorces.

Rrëfimet poetike të Mazllum Sanejës nuk janë rrëfime të një dashurie rinore, po janë rrëfime të një dashurie të pjekur, të vetëdishme. Mazllumi është gjithnjë në klërkim të së vërtetës për vetveten. Ai ndjen nevojën e rrëfimit, të pëshpëritjes, të përshkrimit të ndjenjave të veta. Ai jeton në bredhëritje në mes të vendeve, të cilat e kanë zgjedhur. Apo ndoshta  ndërmjet atdheve, në të cilat është i diktuar përmes fatit, situatës dhe gjithashtu përmes mbrojtjes së dashurisë. Për një moment mendohem se mos poeti i revoltuar nga realiteti i pasigurt dhe i ankthshëm këtu do të braktis vendbanimin e qiraxhiut të pakënaqur në një vend tjetër, sepse tash një kohë të gjatë e ka molisur ai fati emigrantit të zhgënjyer në vetminë e trishtë të mërgimit, duke dëgjuar nganjëherë ato fjalë të tmerrshme : këtu je i tepërt, i padëshirueshëm, ekziston në fusha të huaja të shahut,. Ky model i jetës së hidhur gjithnjë i ka intriguar dhe tërhequr botën e njerëzve të pangopur dhe përbuzës, duke vëzhguar me ironi dhe arrogancë botën e … vegjëlisë  :

2.

*          *         *

Nga çdo anë shoh tortura

rreth e përqark shtëpisë sonë

se ujqërit monstrumë sa vijnë e shumëzohen

(Ngritja e mendjes)

Monstrumë të tillë – demonë – hiena, i njohim, i dimë nga përdishmëria e realitetit tonë polak. Aji Indiferenca – Përqeshja – Inati – Mosdashja – Ironia – Përbuzja – Poshtërimi.

Ndjeshmëria e madhe e poetit dhe përkthyesit brilant të poezisë çfarë ësht Mazllum saneja i cili gjithnjë në situata të vështira jetësore është gjendur para shumë provave dhe sfidave të llojllojshme, para miqësive të zhgënjyera dhe grackave të fshehura e të kurdisura,premtimeve të genjeshtërta, e kushedi para sa e sa sjelëljeve poshtëruese dhe të prapëta,të cilkat poeti i mbarti në shpirtin e tij të vrarë me një stoicizëm.

Tronditës është ai besimi dhe karakteri i tij, i pathyeshëm në fuqinë e fjalës, që është më e fuqishme  se muret, grilat, burgjet, terrori, shfarosja. Dhe me fjalën poetike Mazllumi shkruan dhe lëron vargun poetik me një mjeshtëri të rrallë. Me forcën biblike të profetëve, duke shkuar gjithnjë i vetmuar fillikat në grumbull njerëzish – tingëllojnë strofat e kësajpoezie, të destinuara për të gjithë ata që kanë mbijetuar ose mbijetojnë sikur autori.

Dhe dashuria, një dashuri e thellë e një njeriu me përvojë dhe të thekur – e kredhur  në zhgënjime , është e përshkuar  me plot frikë, shqetësime, çaste pasigurie, dhe si e tillë duhet të jetë. Eva, heroina lirike e ‘Letrave’ e shikon poetin e vet rebel, me një ndjeshmëri dhe mirëkuptim. Ajo dëshiron të jetë[ njëkohësisht grua e vërtetë, mike besnike në përditshmërinë monotone, m,brohtëse, një engjëll-mbrojtës.

‘Letra Evës’ janë një dëshmi e hidhur e kohës, reflektim i dilemave tona qytetëruese, të goditura  e të ngjeshura, me ndjenjën e vërtetë e të madhe njerëzore.

Me fuqinë dhe saktësinë e fjalës poetike Mazllum Saneja  na përkujton Federico Garcia Lorcen dhe Rafael Albertin. Në letrat e tij poeti damkos, stigmatizon turpin e botës së përdhosur çfarë jane luftrat, uria , dëshpërimi, spastrimet etnike, indiferenca dhe mospërfillja e të pasurve karshi të varfërve. Poezia e Mazllum Sanejës, ndonëse i kushtohet dashurisë, mbart në vetvete dhe këto damka. Poeti i revoltuar dhe i mbyllur në vetvete, nganjëherë i inatosur dhe i zemëruar vështron kohën si një materie e veçantë eksplozive, kupton kërcënimet e kufijve të lënduar dhe të brishtë, në të cilat ne veprojmë me guxim dhe indiferencë,po më shumë në mënyrë absurde. Së këtejmi, duhet t’i dorëzohemi dashurisë, që të kuptojmë më mirë botën, që të mos i frikësohemi, që të mos ikim në panik, po të mbetemi…

*            *               *

emri yt

vaj dëllinje

i derdhur

kopsht i  dendësuar

lumë i rrëmbyer

burim drite

e bukur

si Jerusalemi

të shkruaj ty

mikja ime

Dhe, nuk bën asessi të lë në harresë pa theksuar rolin e rëndësishëm të redaktorit Ewa  Śmietańska , e cila bashkë me autorin Mazllum Saneja ka bërë me një mjeshtëri të përkryer përkthimin e teksteve subtile dhe shumështresëse, që ndërlidh dhe afron në mes vete njerëzit dhe popujt…” tha duke e përfunduar kumtesën ,kritiku i njohur letrar Andrzej Zaniewski.

Ndërkaq, kritiku tjetër letrar Aldona Borowicz, duke folur për veprën poetike ‘Letra Evës’të Mazllum Sanejës theksoi se, “optika e vështrimit poetik është e gjërë në shtruarjën e problemeve jetësore jo vetëm të poetit. Duke i shkruar letrat për Evën poeti rrëfen për të papriturat e jetës dhe botës përreth dhe, lirisht mund të themi se kjo poezi është dhe një diagnozë e hidhur për botën në fillim të mijëvjeçarit të ri”

3.

“Mazllum Sanejen – poetin dhe përkthyesin e njohur emigrant  mund ta krahasojmë me shkëmbin e vetmuar në oqeanin njerëzor’ kështu e nisi fjalën e tij një tjetër kritik letrar Jan Kwestarz.Brenda botës së tij ekziston një femër si një engjëll-mbrojtës, ku i drejtohet poeti dhe,i shkruan letra, ndonëse nuk dimë , se a thua vallë i dërgon këto letra, apo-jo?

Duke i lexuar me vëmendje këto letra si lirika subtile të një cilësie të lartë, gjithnjë më shkon mendja tek poeti i rraskapitur nga sprovat e jetës së vështirë , që vetëm dashuria dhe besnikëria e gruas së dashur i lejon atij, poetit të mbijetoi çastet më të hidhura dhe më të vështira në jetë” .

Për veprën poetike të Mazllum Sanejes fjalën e mori edhe poeti dhe kritiku letrar Stanislaw Grabowski, ku në mes tjerash tha se “Në këtë vëllim poetik fjalë kyqe çfarë janë:

dhembja, trishtimi, dëshpërimi, ethet, vuajtja, uria, mërgimi, bredhëritjet, frika, vetmia,shqetësimi – diktojnë imazhe të vijëzuara, të cilat nukm mujnd t’i fshehish për një ditë pune,të cilat i gjejmë nëpër gazetat dhe mediat e përditshme brenda të ashtuquajturës politike  e madhe. Sot, kur fjala dhe zëri i poetit po humbet në një skaj të botës si një klithmë e mbytur, ku vendin e tij e ka zëvendësuar bota virtuale dhe e pandjeshme einternetit, që gjithnjë më tepër  po i gremis vlerat me humane dhe më sublime njerëzore.

Gjithnje para nesh shtrohet pyetja: a thua në botën apokaliptike, jo të krijuar përmes poetit, që ndodh realisht pa pjesëmarrjen e tij, vallë a ka ndonjë shpresë për ne, atëherë ku mund ta kërkojmë? Në vëllimin poetik ‘Letra Evës’ të Mazllum Sanejes shpresa është vetë dashuria, e cila na trimëron dhe na mban gjallë në jetë, megjithë  sëkëllditë dhe vuajtjet e përditshme,  e gjejmë elementin poetik të të kërkuarit -të kërkuarit e shpresës, ringjalljes së jetës, besimit dhe ngritjes të sistemit të vlerave njerëzore”

 

Filed Under: ESSE, LETERSI Tagged With: – RRËFIMET E POETIT TË PAEPUR, Mazllum Saneja, Varshave

Udhëtim në kohë epokash

April 28, 2016 by dgreca

Shkruan: Hazir Mehmeti/Vjenë/(Shokut e kolegut Bedri Tahiri, në  gjashtëdhjetëvjetorin e  lindjes)

Një agimi nëntori shtatëdhjetë e nëntë, udhëtimit tonë i shtohet një mirëmëngjes në autobusin përplot nxënës, i cili ecte dredhas nga pesha njerëzore lakesave teposhtë Dushkajës drejt Vicianumit plak.

-Jam Bedri Tahiri, tha dhe rregulloi çantën e studentit që i rrinte varur anash.
– Po, ndërhyri  anasi ynë, Nasuf Ahmeti, ky është ai kandidati për të cilin kemi biseduar, tani i pranuar  profesor i  ri në gjimnazin tonë.
–  U gëzova pa masë pasi do ta kemi dhe një bashkudhëtar nga ana jonë, të paktën shoqëri udhëtaresh, mendova, natën e ditën, shpeshherë, në këmbë,  tri deri në katër orë.

Udhëtimin e dytë, e kaluam duke biseduar rreth jetës me ditar e asaj studentore, rreth problemeve në organizimin e mësimit, metodave, qëndrimit, shoqërisë, shqetësimeve të  punës sonë.
Gjatë Udhëtimin të tretë kuvenduam rreth programeve, ideve, çka i duhet nxënësit, çka duhet biseduar rreth vështirësive të jetës, padrejtësive sociale, çka nuk guxojmë ta themi hapur, me kënd të jemi të kujdesshëm, cilët janë veshmëdhenjtë e cilët gojëmblit e mundshëm.

Udhëtimin e tretë e patëm të vështirë nga dridhjet që vinin rrugës së groposur kohëve dhe, si për ironi, drejt kolonëve shkëlqente asfalti i ri, ngjitas me trenin, i cili ftonte udhëtarë me fishkëllimën e tij që kur. Këto dridhje shtuan urrejtjen tonë dhe ne, si për inat, e filluam bisedën heshtur, me sy, ofshamë e frymëmarrje  dhe thamë: deri kur kështu?  Miratuam shënimin e  gjashtë dhjetëvjetorit të shtetit shqiptar me Dy Vlora në djepin e shpresës. Pësst! Dëgjon Veshmadhi!

Udhëtimit të  radhës biseduam rreth porosive  trashëguar gjeneratave, rreth Naimit, Fishtës, Çajupit, Mjedës, Alfabetit, Manastirit, dhe për Shën Stefanin, E  Londrës, E Berlinit,  Lidhjen e Prizrenit, Konferencën e Bujanit, Mukjes, për Tivarin, Çamërinë. Po të mos ishte pikëcaku i përbashkët dhe të shpërthenin gomat e autobusit, sigurisht do ta harronim stacionin.

Udhëtimin e pestë  nuk folëm, çile guri gojën. Nga hartimi i nxënësve kuptuam se amaneti priste në portën e “Çukut që kërcet”.  Lexoi Bedriu, lexova unë, pa folur. Na mësoi flokëbardhi në Shtëpinë e Muzeut në kryeqytet: “Jeni të rinj, na duheni, tri palë mençuri tani kur nata ha njerëz, mbajeni mend!”

Bota u krijua për pesë ditë sipas librit, që e quajtën të shenjtë,  ne vazhduam udhëtimet më shumë, fundja tani formohet jeta jonë mbi këtë Dhe të bekuar shekujve nga stërgjyshërit tanë. Ne nuk lodhemi së ecuri, thamë.

Udhëtimi i gjashtë na përcolli me erë gazi lotsjellës, me qepë në xhepa, me hartime të përgjysmuara, vetëm për dy fjalë “Kosova Republikë”. Ndodhte vetëm për dy shkronja të vogla KR që nuk shiheshin më larg se një dm nga syri. Vigjilentët e kohës shihnin çdo gjë vetëm fundin e tyre jo. Ky udhëtim ishte i veçantë e i vështirë me plotë biseda informative, diferencime, përgjime, kërcënime deri në përjashtim nga puna.

Udhëtimin i radhës biseduam rreth luleve për kurora të freskëta, dëbimin nga shkolla, bankat e zbrazura e të shkretuara, për Këngën e Ndaluar dhe për Dashurinë e Pafat, për orarin e ruajtjes së mësimit e  shkollës shtëpi nga banditët shqipfolës, për gjakosjen e Nazit nga shqipbarbarët.  Folëm për pasojat e  helmimit të nxënësve, për bjeshkën, për Dragonjtë e Kuçedrën që nxirrte zjarre mbi tokën tonë, mbi nënshtrimin, nënçmimin, mbi politikën e durimit e verbësinë e mbjellë, folëm se ku ta fshehim kompletin e Kadarës. E, për çka nuk biseduam derisa u vu kufiri deri ku guxojmë të marrim frymë.

Koha kaloi, kaçuba ku lenim opinga, çizme e këpucë, me të cilat udhëtonim deri në stacionin e autobusit Buzëkala, u dogj bashkë me to, ne vendosem përsëri të ecnim. Secili sipas hapit të tij drejt cakut të ëndërruar. Sipër pllajës së rrëpirët, ku fillonin shtigje. u pa ariu që lëpihej me hundë të gjakosura. Kjo nuk është shenjë mirë, thanë besëtytët.

Në udhëtimin e tij njeriu takon njerëz e përjeton ngjarje që bëhen pjesë e rrugës së tij, pjesë e një kohe që ndonjëherë për nga dinamizmi dhe pragu kapërcyes, quhen epoka. Ne, si gjeneratë kërkuese drejt progresit të ri në rrugën e dijës e ndienim barrën që na detyronte historia në hapjen e shtigjeve të trasuar nga rilindësit drejt lirisë kombëtare. Ashtu kërkohej, ashtu duhej bërë se “Liria nuk ka çmim“,  ashtu si dikur krisma Galicase…

Bedri Tahiri ishte një fat më shumë për nxënësin, shoqërinë, shkollën, rrethin e vendin. Ambiciet e tij prej një hulumtuesi, shkrimtari, publicisti e atdhetari u jetësuan me fuqi vullkani përmes penës së tij, aq shumë e duhur dhe e pritur në kohë.  Derisa vendit nuk i mungonin trimat asnjëherë, mungonte pena, libri. Partiturës së  çiftelisë nga Dervish Goxhuli, “Lumja kulla kënd ka brenda”,  duhej shtuar notat e munguara të Orkestrimit në dhjetëra forma tingujsh, artesh e ngjyrash deri tek liria, deri tek parlamentet e auditorët botërore, ku ishte hedhur baltë e pluhur mbi historinë e kulturën shqiptare. Aty varrosej liria jonë, gjaku ynë. Por tani, pena e Bedri Tahirit e bashkuar mes penave liridashëse do i tregojnë botës të vërtetën e legjendave shqiptare, dje e sot. Të vërtetën e Ilirisë shekullore të shkruar mureve të Piramidave e Kështjellave të zaptuara nga ardhacakët e përtej Karpateve.

Dhe, nuk është e rastit që Bedri Tahiri të cilësohet si “djallë shpirti” nga pushtuesit shovinist e bashkëmbështetësit e tyre që flisnin shqip. Vepra e parë hulumtuese e tij “Azem Bejtë Galica” do merr dheun në kohën e duhur, ajo ishte porosi e trasim rruge nga Heroi Galicas. Tani nga Galica vinte Bubullimë Moti në vepra që do lexohen anë e kënd Globit. Zëri i saj arriti deri në Bibliotekat botërore, aty dhe Universitetin e Insbrukut. Popujt miq e presin ringjalljen tonë, shkrimin e së vërtetës mbi historinë tonë të gjymtuar nga robëria shekullore. Mes tyre Prof. Dr. Hermann Oblerg, i cili, admiruar nga faktet, i shkruan autorit letër shumë përmbajtjesore dhe miqësore.

Falë penës së artë të Bedriut heronjtë do jetojnë librave gjatë në kujtesën e themeltuar në shkrime e këngë si asnjëherë më parë. Kjo na duhej, shkolla, njeriu i shkolluar me shembullin e tij frymëzues. Liria mbëltohej gjithandej kopshteve të gjëra të trojeve shqiptare, me porosinë e Rilindësve të Mëdhenj: Amanet gjuha e kombi! Bedriu u bë kronisti i ditëve të vështira, kur ngulfatej çdo gjë shqiptare, veçan mësimi shqip. Gjimnazi ynë si “qendër irredentiste” duhej ndaluar me çdo kusht. Populli e pa, hapi portat dhe çdo shtëpi u bë shkollë e mundshme. Vandalët pushtues u çmenden, suleshin të armatosur me pancirë e automatikë brenda klasës, mbi nxënësin e mësimdhënësin, mbi nikoqirin. Këto i përjetuam dhe do shuheshin bashkë me trupat tona  në Dhe, po të mos ishte pena e mbrehtë e largpamëse e Bedri Tahirit, me fuqinë e së cilës tregimet do mbesin përmendore gjithandej në motet që vijnë.

Të udhëtosh me njeriun pesëmbëdhjetë vjet nga tri orë në ditë, do të thotë  afër dy vjet udhëtim i pandërprerë dhe kjo do mjaftonte për katër herë rrethim toke me rrotë gome. Me bashkudhëtarin me të cilin kuptohesh, rruga bëhet e lehtë. Tatëpjetat ishin sprovë e madhe e jona, gjithkund nxënësin e shihnim ardhmëri, atdhe, liri, shpresë. Ne nuk ndienim dhembje e frikë, çdo ndjesi shqisore ishte  kthyer në frymëmarrjen e nxënësit synonim i së nesërmes.

Dhe, nuk gabuam. Lufta me laps e protestë, u zgjerua në male. Kushtrimi për liri mblodhi Ushtarët e Lirisë, aty dhe nxënësi, aty dhe Bedri Tahiri, me pushkë e top. Dikur: “Ua morëm pushkët, ua lejuam shkollën”,- foli naivi. Jo, e keni gabim,  tha hija tjetër, “Ua morët pushkët, ua dhatë Topin”. Dhe vërtetë, Topi ka kohë që kishte buçitur auditorëve, tani buçiste maleve me zërin e Komandantit Legjendar Adem Jashari. Një ditë shkrimtari, në takim me njërin nga komandantët e orëve të para, i thotë: “Dua dhe unë të dalë me pushkë në pritë, të renditem në istikam”. “Jo, ti nuk duhet ta lëshosh topin dhe vetëm vazhdo kështu”- ia ktheu ai  me seriozitet, tek e mbushte gulinovin…

Uragani nuk ndalet, koha rrjedhë, lulëkuqet e freskëta mbinin gjithkund vendit, kënga e rapsodit nuk pushonte. Aty dhe pena e shkrimtarit kujdestar në paharresë. “Adem Jashari-Legjendë e Legjendave” do merr dheun  në kuptimin e ri të epokës së re shqiptare. Aty dhe krenaria jonë e rilindur nga lëndimi i gjatë i zezonës. Kreshnikët nuk i kanë munguar atdheut, dëshmi Gurët në Morinë, e tani emrat një shpatkodre para tyre. Lahuta, çiftelia tani duan partiturë pjesore në orkestrën ndërkombëtare me notat e arta të kompozuesit, shkrimtarit.
Në këtë detyrim artistik e atdhetar do vijnë nga Bedri Tahiri  tridhjetë e shtatë vepra me dhjetëra promovime gjithandej hapësirave shqiptare dhe më gjerë. Bibliotekave, teatrove, orkestrave do u dhurohet brumi për gatim në Magjen e Re të atyre që do lindin në Liri që nga sot. “Flakadanët e Lirisë” do ndriçojnë moteve në  “Agu i Lirisë”, “Nga Shqipëria, në Shqipëri” për ndërtimin e “Përmendorja që mungon” me “Abdyl Krasniqi- Frymëzes brezash”, “Drenica- një shekull trimërie”, “Përtëritja”,“Hasan Prishtina”,“Diferencimi”,“Për Flamurin kuqezi”,“Nё Grykё tё Valbonёs”,“Toponimia e Galicës”…

          Vargu i veprave nuk ka të ndalur dhe tani, në pranverën e gjashtëdhjetë, shkëlqimi i tyre vjen e rritet bashkë me shpresën e shumë veprave tjera. Lirisht mund të themi, se  Bedri Tahiri është krenaria e kombit dhe ta njohësh e të punosh me të është kënaqësi për secilin. Unë pata fatin ta kem redaktor, lektor, mësues dhe frymëzues në shumë shkrime. Për çka i detyrohem thellësisht. Nga pushimi im prej mërgimtari në atdhe, krahas ajrit të freskët të Bjeshkës dhe aromës së Detit, Bedriu është forcë freskuese në punën time si mësues e krijues.

Urime gjashtëdhjetëvjetori, shëndet e lumturi!

Vjenë, mars 2016

 

 

 

 

 
.

Filed Under: ESSE Tagged With: Bedri Tahiri, Hazir Mehmeti, Udhëtim në kohë epokash

KOHA QË S’ËSHTË

April 28, 2016 by dgreca

(Mbi iluzionet e hidhura)/

Nga Rexhep KASUMAJ-Berlin/

1.Përtacia është nëna e çdo psikologjie. Si? Psikologjia na qenka një…ves?Ah, sikur protagonisti i këtij shkrimi të kishte, si thotë Niçe, vetëm vesin e përtacisë. Por, jo! Ai del të jetë dhe karakterialisht i ulët e fundërrinor: mizor ndaj të vetëve e vernil ndaj eprorëve të tij, pastaj vjedhacak që mburret dhe, njëkohësisht, shpirt vorfnor që lehtësisht tregtohet.

2.
Grupime e oligarkë të politikës sllave të Shkupit përplasen keqas midis tyre. Dhe, si rrjedhojë, gjithandej vijnë ankesa, qortime e indiferencë simbolike. Nga Europa e lodhur me ballkanës, gjithësesi. Veçse një zë i rëndshëm, mbështjellë me delir madhështie, pretendon veçansinë. Është ky Ahmeti, Ali – që porositë partitë e hallakatura: pranoni kompromisin se, thotë ai i brëngosur, janë ditë vendimtare. E gërryen meraku, të shkretin, se mos i zhbëhet atdheu…Kjo s’është e para herë që ai jep provën e limitit tejpamës dhe errësinës etike: komik, soditës e anashkqyrës, teksa popullit të tij i prejnë kostumin e ngushtë të tjerët, ata që kanë rrëmbyer territor e histori të huaj. Po vërtetë, ç’është ky? Ajatollah, instancë shpirtërore, shtetar fqinjë, palë jashtësore a misionar i huaj  shërbimesh të mira që ndjek nga bregu i qetë zallahinë?..

Sa i mjerë e poaq i lig, ky robi yt, o Zot!

Ndërsa sllavët xyfen në log për krejt Maqedoninë, pra përfshirë hapsirën etnike shqiptare – këta, prijës e popull, heshtin. Shurdhohen. Bëjnë sehir e shohin qiellin, thuase q’andej do përmbushet një divnesë lumnore… Asnjë distancë, një lëvizje a një program alternativ nuk përfton në horizont. As dhe një ide, sado nismëtare, që s’do përligjte më koekzistencën e tillë dhuntare! Vijojnë të përkunden zellshëm në iluzionin komod sesi përballësit e tyre përlahen e shterrojnë energjitë. Ndërkaq, janë dy fakte që do të duhej të shkundnin pluhurin nga sytë e tyre: e para, sllavët nuk ndeshen politikisht vetëm për zonat që i banojnë, por dhe për ato të bukurat toka që shqiptarët i zotërojnë, kurse, e dyta, ata shtyhen e konfrontohen mes vete, por të gjithë bashkë, si qentë para ujkut, bashkohen si një grusht përçmues e mohues ndanë shqiptarëve!

3.
Në fillimvitet 90-të, kur flakët e luftës kapulluan Jugosllavinë, do të mblidhej me ngut Bundestagu i Gjermanisë së njësuar të Helmut Kohlit. Reflektimi historik i Berlinit të ri mbi gropën ku shkërmoqej krijesa burgëtare e “një prillit”, ishte madhor, natyral e realist: askush, theksohej në Rezolutën e miratuar, nuk mund të shtrëngojë popujt të jetojnë pavullnetshëm bashkë.

Ndaj dhe nuk pledoj kurrësesi që shqiptarët të bëhen pjesë e përdhéshme e planimetrive nguctare sllave. Përkundrazi: të kalkulojnë urtësisht, preras e me vështrim në larginë interesin e tyre kombëtar. E ky interes nuk mund të identifikohet detyrimisht, si zanafillshëm dikur, brenda kësaj sajese shtetërore të falsuar e unitare.

Së këndejmi, pra, pse të mos e shpallin me zë të lartë dhe të artikuluar: ju mund të grindeni deri në përgjakje, por për ne, fëmijët tanë e brezat pasrendës – vendosim vetë e kurrkush tjetër në emrin tonë e kundër nesh!

Me të lindur të aftësisë për të kuptuar, do të lindë dhe aftësia për të dëshiruar: urrejtja e dashuria, frika e shpresa…Këtë gjejmë tek penëholli Borhes dhe, në gjurmë të tij pyesim: a kanë shqiptarët kohë? Kohën e tyre që, thjeshtë, ecën, vonon, ndalet a shpejton me tabelën  kuptimit dhe dëshirave kolektive? Apo është vesi i dyfishtë, përtacor e poshtnor, i këtij Ahmetit (Ali), që përcakton qenien e saj..!?

Berlin, fundprill 2016

Filed Under: ESSE Tagged With: KOHA QË S'ËSHTË, Rexhep Kasumaj

Arsimi është puna e jetës time

April 27, 2016 by dgreca

Nga  Dr. Jill Biden. {Zonja Biden}/

Përktheu për “Diellin”, Herion Kërcelli/

Kur presidenti dhe zëvendës presidenti ishin zgjedhur për herë të parë drejt Shtëpisë së Bardhë më 2008, unë i thashë burrit tim Joe se, dëshiroja të vazhdoja  që të jepja mësim. Afërsisht tetë vjet më vonë, ja ku kam, – ende jap mësim Anglisht me kohë të plotë tek një kolegj professional,  në veri të Virgjinias.  Si një arsimtare për gjithë jetën, unë jam krenare që jam pjesë e një administrate që u zotua të investojë tek studentat tanë dhe të kthejë premtimin e sistemit Amerikan të edukimit. Nga dita e pare , ne e kemi bërë arsimin një prioritet. Kjo  nga investimi në arsimin e fëmijërisë te hershme deri tek shtimi i studentëve që diplomohen nga shkolla e mesme. Gjithashtu nga bërja e universiteteve më të përballueshëm për qytetarët  drejt forcimit të partneriteve mes kolegjeve profesionalë dhe nënpunësve, meqëllimqë të krijojë brezin tjetër të punëtorëve te aftë. Por ne nuk ndalojmë këtu.  Në javët e ardhëshme, ne do të nxjerrim në pah studentët e kombit tonë, arsimtarët- dhe progresin që  kemi bërë  këta shtatë vite.  Dje, Joe{Biden} dhe unë vizituam Kolegjin Profesional të Philadelphias si pjesë e #HeadsUpAmerica . Një ditë e vecantë për të  nxjerrë në pah progresin që kemi bërë me programet falas të kolegjit profesional në shkallë vendi  dhe të lajmërojmë ndihmat financiare  që do përdoren për arësimimin pa pagesë  në kolegjet profesionale. Të paktën 27 programe falas të kolegjit profesional janë lancuar në shtete, komunitete, dhe kolegje profesionale individuale gjatë vitit 2015, prej adresës Bashkimi i Shtetit  të Presidentit. Dhe 17 shtete të tjera kanë prezantuar legjislacionin për ta bërë  falas kolegjin profesional në gjithë shtetet. Këto programe do të ndihmojnë  miliona studentë të përgjegjshëm  për tu bërë pjesë  e  arsimit të lartë dhe mundësisë për një jetë më të begatë. Ne gjithashtu do të festojmë hapat e mëdhenj  që kemi bërë së bashku për të rritur numrin e të diplomuarve  në universitete,  duke i bërë ata më të përballueshëm për të gjithë studentat. Nesër, si pjesë e iniciativës të saj “Shko Më Lart”, Zonja e Parë do të festojë Ditën e Firmosjes së Universitetit ne Qytetin e New Yorkut, duke i bashkuar në Diten e Firmosjes së Universitetit  dhe shumë të tjerë rreth vendit. Të flasësh rreth progresit që kemi bërë së bashku që ti bëjmë kreditë studentore më të përballueshme, si  të ndihmojmë më shumë Amerikanë të mbulojnë pagesat mujore të kredisë, apo nëpërmjet planeve e projekteve të vecanta të mbështetura nga Shtëpia e Bardhë. Për këtë në mbarë vendin do krijohen zyra të vecanta informacioni. Të premten, si pjesë e iniciativës të Forcave Bashkuese, unë do të vizitoj një shkollë të mesme në Florida. ku do njoftoj përfundimin  e zotimit për të mbështetur fëmijët  me familje ushtarake dhe për të përmirësuar arsimin STEM në shkollat e lidhura ushtarake.  Dhe javën tjetër, presidenti do të presë s Mësuesin më të mirë të Vitit dhe arsimtarët  më të mirë nga klasat  në shkallë vendi.  Ne do ti falenderojmë ata për punën e madhe, kontributin dhe përkushtimin e tyre drejt progresit që kemi bërë në përmirësimin e arsimit shtatë vitet e fundit. Unë gjithashtu kam ftuar Mësuesit e Vitit 2016 drejt residencës së Zëvendës presidentit në Observatorin Detar, për të nderuar punën e arritjet e mësuesve. Si një mësuese e vjetër, unë besoj se arsimi është baza për të ndërtuar një jetë më të mirë. Ndërkohë administrata jonë ka bërë hapa të mëdha  për ta bërë arsimin një realitet për më shumë Amerikanë. Dhe në të ardhmen ne do të mbajmë punën (dhe mësimin) që tu sigurojmë të gjithë Amerikanëve  mundësinë për të mësuar. Që cdokush  të ketë  aftësitë për të arritur suksesin, të ecë në karrierë dhe të sigurojë një të ardhme më të ndritur për veten e familjet e tyre.

Falemnderit,

Dr. Jill Biden

Education is my life’s work.

When the President and Vice President were first elected to the White House in 2008, I told my husband Joe that I wanted to continue teaching. Nearly eight years later, here I am – still teaching English full-time at a community college in northern Virginia. As a lifelong educator, I am proud to be part of an administration that is committed to investing in our students and restoring the promise of the American education system. From day one, we have made education a priority – from investing in early childhood education to ensuring that more students graduate high school, and from making college more affordable to strengthening partnerships between community colleges and employers to create the next generation of skilled workers.But we’re not stopping there. In the coming weeks, we’re going to be highlighting our nation’s students, educators — and the progress we’ve made over the past seven years. Today, Joe and I are visiting the Community College of Philadelphia as part of the#HeadsUpAmerica day of action to highlight the progress we’ve made on free community college programs nationwide and to announce new grants to create and expand tuition-free training at community colleges. At least 27 new free community college programs have launched in states, communities, and individual community colleges since the President’s 2015 State of the Union address. And 17 other states have introduced legislation to make community college free statewide. These programs will help to provide millions of responsible students with access to higher education and the opportunity for a more prosperous life. We’ll also celebrate the strides we’ve made together to increase the number of college graduates, make college more affordable, and expand college opportunities for all students. Tomorrow, as part of her Reach Higher initiative, the First Lady will be celebrating College Signing Day in New York City, joining in the 1,000 College Signing Day events happening around the country. To talk about the progress we’ve made together to make student loans more affordable, like helping more Americans cap monthly loan payments through plans like the President’s Pay As You Earn plan, we’ll host student reporters from around the nation for our first-ever White House College Reporter Day. On Friday, as part of my Joining Forces initiative, I’ll visit a high school in Florida to announce the completion of a commitment to support military-connected children and improve STEM education in military-connected schools. And next week, the President will host the National Teacher of the Year and great educators from classrooms across the country to thank them for their hard work and dedication and celebrate their contributions to the progress we’ve made in improving education over the last seven years. I’ve also invited the 2016 State Teachers of the Year to the Vice President’s Residence at the Naval Observatory for a reception in honor of this accomplished group of teachers. As a teacher, I believe education is the foundation for building a better life. While our administration has made strides to make education a reality for more Americans, we’re going to keep working (and teaching) to make sure all Americans have the opportunity to learn the skills they need to succeed, grow into careers they love, and provide a brighter future for their families.

Thanks,

Jill

Dr. Jill Biden
@DrBiden

 

Filed Under: ESSE Tagged With: Arsimi, Dr. Jill Biden, e jetës time, është puna, Herion Kercelli

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 365
  • 366
  • 367
  • 368
  • 369
  • …
  • 607
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • SHBA, Ligji për Autorizimin e Mbrojtjes Kombëtare (NDAA) dhe Aleancat në Ballkanin Perëndimor
  • Shqipëria, Kosova dhe Boshti Shqiptar si Gurthemeli i NATO-s dhe i Strategjisë Amerikane
  • MORGENAVISEN (1931) / RRËFIMI I PIKTORIT HUNGAREZ MÁRTON HOSSZÚ : “GJASHTË JAVË NË OBORRIN MBRETËROR TË SHQIPËRISË PËR TË REALIZUAR PORTRETIN E MBRETIT ZOG I…”
  • “Histori e vajzës rebele”
  • Festat e fundvitit u mbyllën me këngë e valle shqiptare nga Shkollat Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit, New York
  • Pjeter Logoreci: “Jeta dhe vepra e Aleksandër Moisiut asht nji shëmbëlltyrë pune, kulture, vullneti e karakteri”
  • “Metamorfoza”
  • Trifon Xhagjika (20 prill 1932 – 23 dhjetor 1963)
  • POETIKA E MUNGESËS DHE KUJTESËS APO ËNDRRA SI METAFORË E IDENTITETIT LIRIK
  • Umberto Eco për librin si nevojë, jo si konsum, për bibliotekën si kabinet i mjekësisë së shpirtit
  • QERIM VRIONI DHE FOTOGRAFËT QË SHKRUAN HISTORINË
  • Çamëria, kur e vërteta kërkon shkrim, përgjegjës dhe afat!
  • Dhurata, buzëqeshje dhe urime në shkollën shqipe “Skenderbej”
  • ROLI I PRESIDENTES OSMANI NË RIKTHIMIN E BESIMIT DHE BASHKËPUNIMIT TË KOSOVËS ME SHBA-NË DHE BE-NË
  • WHEN KOSOVA WORKS, AMERICA SPEAKS

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT