Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Lamtumirë Nënë!

by

Nga Luan Topulli*

Pak ditë më parë u nda nga jeta Lumturi Dajçi, e ëma e gazetares e veprimtares së njohur në Shqipëri e SHBA – Mimoza Dajçi. Në përkujtim të saj familjarët shtruan një drekë në “Whitby Castle” buzë ujrave të Rye-it.Në ambjentet e këndshme rrethuar me lule të Kështjellës “Whitby” disinjuar në vitin 1852 nga Alexander Jackson Davis nderuan me pjesëmarjen e tyre familjarë, miq e dashamirës të familjes si dhe personalitete të njohura të artit, gazetarisë e shoqërisë civile në New York e më gjerë.

Në emër të familjes falenderojmë Z. Kenny Agosto Zëdhënes i Zyrës së Senatores Ruth Hasell Thompson, Kryetarin e Vatrës Z. Gjon Buçaj së bashku me Znj. Nikoleta Buçaj, Liderin e komunitetit amerikan për Zoning 49 Bronx Z. Joseph Thompsom, stafin mjekësorë të Montefiore Hospital Bronx, ku punojnë Mimoza dhe Merlini, të cilët i kanë shërbyer me devotshmëri të ndjerës, Zv. Kryetarin e Vatrës Z. Asllan Bushati me bashkëshorten Znj. Lume Bushati, anëtarët e Kryesisë së Vatrës Z. Marjan Cubi dhe Z. Zef Përndocaj, ish i dënuari i politik nëpër burgjet shqiptare dhe anëtar i Kryesisë së Vatrës Z. Lek Mirakaj së bashku me bashkëshorten Loli Mirakaj, Kryeredaktori i Gazetës “Dielli” Z. Dalip Greca së bashku me bashkëshorten Znj. Xhemile Greca, Producentin e TV Kultura Shqiptare Z. Adem Belliu me bashkëshorten Znj. Moza Belliu, aktivistët e njohur të komunitetit shqiptar në Amerikë zonjat Rita Saliu, Merita Shkupi, Mjafturie Daci, Adem Saliu, Violeta Mirakaj, Dava Mirakaj, Lena Leka, Dita Lekaj, Halit Daci, Aleks Nilaj, Toni Musaj, Pjerin Tahiri, e shumë te tjerë si dhe mbesat e Lumturisë inxhinieren kimiste Luljeta Alite me të birin inxhinierin kompjuterist Erjon Alite, prokuroren Zamira Mulosmani, etj.

Ceremoninë përkujtimore e hapi nipi i familjes Erion Alite, më pas përshëndetën Kryetari i Federatës Panshqiptare “Vatra” Dr. Gjon Buçaj, Nk/ Vatrës Z. Asllan Bushati, Z. Joseph Thompson, Znj. Rita Saliu si dhe infermierja e “Montefiore” Hospital në Bronx Znj. Lulete Johnson.

Lumturi Dajçi lindi në Gjirokastër me 18 gusht 1929, u nda nga jeta më 27 shtator 2015 në “Montefiore Hospital” në Bronx, ajo rridhte nga një familje patriote e njerëz të pushkës, mbesë nga dera e madhe e heroit tonë kombëtar Çerçiz Topulli. Me ardhjen në Tiranë njihet e martohet me të riun Enver Dajçi, i cili edhe ky vinte nga Mitrovica e Kosovës me një histori të mbartur plot heroizma e sakrifica për kombin e popullin shqiptar, nip i Heroit tonë kombëtar Isa Boletini. Biri i Nënë Hajries, heroinës shqiptare, e cila edhe e vetme në Kullë luftoi kundër pushtuesit me armë në dorë duke bërë rezistencë në të gjitha dritaret e Kullës për ti lenë përshtypje armikut se djemtë e Boletinit edhe pas vrasjes barbare të Isës akoma ishin gjallë.

Lumturi Dajçi kjo zonjë e heshtur e qetë, e punëtore, pasi lidhi jetën e saj me familjen Dajçi, ku kunati – vëllai i bashkëshortit Rasim Dajci ishte pushkatuar nga Shqefqet Peci në Prizren ne vitin 1943 ne bashkëpunim me forcat sllavo – komuniste si antikomunist, për çështje biografie e largojnë nga  puna si edukatore nga një kopësht në Tiranë, punësohet si punëtore krahu në një punishte të vogël duhani afër Lumit të Tiranës.

Pas arrestimit të të shoqit Enver Dajçi për agjitacion e propagandë kundra pushtetit popullor, nga tronditja e madhe Lumturia sëmuret rëndë e për gati një vit qëndron e paralizuar në shtrat. Për të u kujdesën vetëm vajzat e saj, në atë kohë 12 e 13 vjeçare Frida e Mimoza, as mjekët  nuk i shkonin për vizitë në shtëpi.

Më pas nëna e katër fëmijëve që i rriti me mund të madh, punësohet në një fabrikë ku montoheshin abozhure. Edhe aty puna me normë e helme, ku i duhej të pastronte ndryshkun nga metali që më pas ai te pregatitej për tu bërë paisje e një mjeti ndriçues. Shumë i pëlqente drita nënë Lumes, shumë e donte jetën e paqen në familjen e saj, e në çdo familje shqiptare. Edhe pse në kushte të rënda ekonomike, ndërkohë që i shoqi vunate dënimim në burg politik, Lumturia e mbrojti familjen me dinjitet e u kujdes për atë e fëmijët e saj. Kësaj gruaje nikoqire dhe shembull për rritjen e edukimin e fëmijëve të saj sot urojmë që shpirti ti prehet në parajsë.

Puna e rëndë me helme akumuluar në mushkëritë e saj bëri që ti rëndohej situata shëndetësore. Çdo punë që ka bërë në jetën e saj thanë mjekët si në kultivimin e duhanit dhe në pastrimin e ndryshkut tek metalet ka lënë gjurmë për keq në mushkëritë e saj, e sot thanë ata kjo është duke jetuar ditët e saj të fundit. Por edhe pse rëndë e në shtrat për një periudhë jo të vogël kohe Mimoza e mbesa e saj Merlini i qëndruan tek koka, i shërbyen ditë e natë me mish e me shpirt që asaj ti lehtësohej dhimbja e të mos vuante nga mos prania e fëmijëve, siç kemi parë e dëgjuar ku disa prindër në Shqipëri po vdesin e lëngojnë në shtrat duke mos patur fëmijët pranë. Dikush i ka në emigracion dikush nga fëmijët do të shijojë jetën e tij larg halleve e kusureve të prindërve, ndonjë nuse e djalit nuk e do vjehrrin e vjehrrën, e kështu me rradhë.

Kur dy pika lotë i rrëshqitën të sëmurës, e sytë ju mbyllën përgjithmonë, Mimoza e puthi lehtë në faqen e ngrohtë e me zë të mekur i tha – Lamtumirë Nënë!…

Dhimbja ishte e madhe. Vdekja gjithashtu…

Shërbimi e sakrificat qe i kanë dhënë nënës së dashur Mimoza e Merlini gjyshes së saj janë vërtetë për tu admiruar nga familjet tona, ndërkohë që kudo ngrihet me të madhe mos braktisja e prindërve, sepse disa prej tyre ndarja nga jeta u mësohet vetëm pas dekompozimit.

Mimoza e donte shumë nënën e saj, prandaj bëri edhe të pamundurën që ta kishte pranë e të kujdesej vetë për atë. Ashtu si çdo fëmijë i mirë e i mbarë që do me zemër e shpirt prindët e tij/ saj.

“Kujdes e shërbim fenomenal – thanë mjekët për Mimozën – ka treguar për nënën e saj. E pakoncepueshme është – thanë ata – që kjo paciente ka jetuar kaq gjatë falë kujdesit të Mimozës”. Dhe ashtu ka ndodhur vërtetë, Mimoza e vajza e saj nuk kursyen asgjë që nëna e tyre të jetonte gjatë rrethuar me dashurinë e fëmijëve. Mimoza punonte natën, turni i tretë në spital, vetëm e vetëm që gjatë ditës të kujdesej për prindët e saj tashmë  të moshuar e të munduar nga jeta e rregjimi i kohës së shkuar, e kurrë nuk u ankua për lodhje e pagjumësi, përkundrazi ndihej e lumtur që i kishte prindët çdo ditë në sy.

Deri aty arriti Mimoza sa i tha mjekëve: “Jepini gjak nënës time nga gjaku im, vetëm mamaja të më shpëtojë”. Por çdo gjë kishte mbaruar, sëmundja e pashërueshme kishte avancuar tek mushkëritë e saj e ishte agravuar së tepërmi.

Lotët në sytë e Mimozës sigurisht nuk kanë për të rreshtur kurrë për Nënën e saj të shtrenjtë, por ndihet krenare dhe e qetë që nëna e saj u nda nga jeta në duart e saj, pranisë së të shoqit, mbesës së saj të dashur Merlinit e mjekëve të mrekullueshëm të spitalit “Montefiore” në Bronx.

Lumturia shumë e donte Zotin, besim të madh kishte tek ai. Dom Nikolin Përgjini e kishte vizituar në shtëpi, disa herë edhe në spital. Ndërsa Dom Pjetër Popaj mbajti një Meshë në emër të saj në Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës”në Harsdalle New York.  Ajo ishte një nënë e mrekullueshme, unë si nip i saj jam i bindur se do ti mungojë të gjithëve.

Me shumë pompozitet e mbështetje shkoi për në banesën e fundit Lumturi Dajçi. Shumë dashuri e ngrohtësi i dhuroi asaj edhe komuniteti shqiptar në SHBA, ku për ti dhënë Lamtumirën valëvitën për nder të saj në makinat shoqëruese Flamujt Shqiptar e Amerikan që ajo i donte aq shumë.

* Autori i shkrimit, juristi Luan Topulli , eshte nipi i Lumturi Dajcit

New York, 3 Tetor 2015

 

FEJZO LEPENICA SHËRBËTOR I ÇËSHTJES KOMBËTARE

by

Në errësirë edhe pak dritë vlen e premton shumë.-Frang BARDHI, 1635/

Nga Prof. Dr. Bardhosh Gaçe/ Mjeshtër i Madh/

Në vargun e botimeve historiografike bashkëkohore, studiuesi dhe publicisti Enver Lepenica ka dhënë një kontribut të çmuar në nxjerrjen në dritë të mjaft  ngjarjeve e figurave të shquara të Vlorës dhe të Labërisë, të cilat kamë lënë gjurmë në historinë tonë mbarëkombëtare.

Në botime të tilla, si monografia historike për Luftën epope të Vlorës 1920, Prefektët dhe kryetarët e Bashkisë së Vlorës (1900 – 1990), ato kushtuar Hysni Lepenicës dhe Ahmet Lepenicës, si dhe mjaft studime e shkrime të tjera publicistike për fenomene e personalitete të shquara të jetës shqiptare në rrjedhën e kohërave dhe dy dekadat e fundit, ku shpërfaqen mjaft çështje të mprehta social – shoqërore, historike dhe politike të tranzicionit të gjatë shqiptar dhe konsolidimit të demokracisë së brishtë, historiani Enver Memishaj ka krijuar individualitete të vërteta e  dokumente të gjalla historike, me dëshmi e kronika, që rizgjojnë shpirtin e madh kombëtar të Vlorës e Labërisë, Himarës e Kurveleshit, si pjesë e përbashkët e kulturës dhe historisë shqiptare.

Në studimet dhe botimet historiografike e publicistike të studiuesit Enver Memishaj, lehtësisht vihet re prirja e tij e theksuar, për të ndriçuar mjaft aspekte të mjegullta e të mbuluara të jetës shqiptare. Në librin e tij monografik për Luftën epope të Vlorës 1920, dokumente e dëshmi të ndryshme ringjallin në sytë e lexuesit bashkëkohor aspekte të gjera të Kuvendit të Baçallasë, mbledhjes së Beunit dhe organizimit luftarak të kësaj epopeje, e cila shfrytëzoi tërë arsenalin e ushtarakëve dhe prijësve popullorë, të formuar dhe të sprovuar në luftërat për lirinë dhe pavarësinë e Atdheut qysh nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit e deri në Shpalljen e Pavarësisë Kombëtare.

Në faqet e këtyre botimeve historike e publicistike të Enver Memishajt nxjerrin krye figura zëmëdha të luftërave dhe përpjekjeve për të vendosur fatin e shqiptarëve si: Ahmet Lepenica, komandanti i përgjithshëm i Luftës së Vlorës, udhëheqësi shpirtëror i saj, Osman Haxhiu, kryetari i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare”, si dhe mjaft prijës të tjerë popullorë si: Halim Xhelo, Qazim Kokoshi, Qazim Koculi, Myqerem Hamzaraj, Ali Beqiri, Hamit Selmani, Sali Bedini, Hazbi Çano Rrapo Çelo e mjaft të tjerë, të nderuar e të pavlerësuar sa duhet.

*      *     *

Në këtë hulli të punës së tij të palodhur, historiani Enver Memishaj na sjell një botim të ri, monografinë komplekse dhe të gjerë “Fejzo Lepenica – jetoi dhe vdiq për Shqipërinë”. Është një figurë mjaft e dashur atdhetare dhe intelektuale në tërë Labërinë, që për dekada të tëra e kishte mbuluar pluhuri i harresës. Por studiuesi ynë sqimatar, duke e ndier nga afër shpirtin popullor që këtë figurë të çmuar e mban gjallë në ndërgjegjen e vet kombëtare, sa kohë u rropat nëpër arkiva, shtypin e kohës dhe në shtegtimin e jetës dhe të veprimtarisë së tij kombëtare për të na dhënë portretin e tij të gjallë e konkret.

Fejzo Lepenica, ashtu si disa atdhetarë të tjerë të Labërisë, u përfshi në lëvizjen kombëtare të kohës fort i ri, i lindur më 1902 dhe i rritur në një familje me tradita të zjarrta atdhetare, nën kujdesin e xhaxhait të tij, major Ahmet Lepenica dhe tërë vatrës familjare, që kishte marrë pjesë në kryengritjet, luftërat dhe përpjekjet e Lumit të Vlorës kundër hordhive otomane e shovinistëve grekë. Mësimet e para Fejzo Tafili i mori në fshatin Drashovicë, ndërsa shkollën plotore në qytetin e Vlorës, në shkollën e njohur për traditat e saj arsimore e kulturore Muradie.

Gjurmë të thella në jetën e tij lanë vitet shkollore në kolegjin e Shën Mitër të Koronës në Kalabri, në atë shkollë të themeluar nga poeti unë i madh kombëtar Jeronim de Rada, mes arbëreshëve dhe sivëllezërve të tij nga vise të ndryshme të vendit. Mori pjesë gjallërisht në Luftën epope të Vlorës 1920, ku në llogoret e saj pa me sytë e tij trimërinë dhe heroikën e luftëtarëve popullorë, për të bashkuar Vlorën me pjesën tjetër të mëmëdheut.

Por formimi i tij intelektual e demokratik u shfaq sidomos në vitet 1920-1924, me pjesëmarrjen e tij në lëvizjen demokratike të kohës në krah të Halim Xhelos e Avni Rustemit, Ali Çakërrit, Ibrahim Shytit, Abdul Kuçit e Ibrahim Abdullait, Muço DelosRrapo Çelos e Gani Alikos.

Duke iu përgjigjur thirrjes së qeverisë së Sulejman Delvinës qysh në vitin 1920, Fejzo Lepenica shërbeu si ushtarak në xhandarmërinë shqiptare në qarkun Gjirokastrës.

Ai, si anëtar i shquar i Shoqërisë “Bashkimi”, përkrahu qeverinë e Fan S. Nolit me shpresën e madhe, se ky njeri i ditur dhe ata që e rrethonin do t’i sillnin vendit përparimin dhe qytetarinë, siç ishin edhe “shtetet e tjera të Evropit”, për të zhdukur anarkinë dhe prapambetjen shekullore në qytete, fshatra e krahina. Por rënia e qeverisë së Fan S. Nolit dhe hipja në fronin e Shqipërisë të Ahmet Zogut, ashtu si atdhetarë të tjerë e zhgënjeu edhe Fejzo Tafilin, ndaj ai mori rrugën e mërgimit në Greqi më 1925.

Edhe pse u vendos në Janinë, së bashku me emigrantë të tjerë si Naxhi Libohova etj., autoritetet greke fillimisht e izoluan në ishullin Qefaloni, duke i mbajtur në vëzhgim të rreptë. Ashtu si emigrantët e tjerë të Evropës, edhe Fejzo Lepenica në Janinë ishte nën vëzhgimet e konsullatës shqiptare.

Në vitet 1925-1932, Fejzo Lepenica na shfaqet në shtypin shqiptar edhe si një publicist i mprehtë dhe i rrallë nën pseudonimin “Krivova”, që është toponim në fshatin e tij të lindjes. Artikujt e tij shpreheshin në mbrojtje të çështjes kombëtare çame, i pronave të tyre të grabitura nga grekët, kundër veprimtarisë së sillogove greke të Vorio Epirit, që propagandonin kundër Shqipërisë etj.

Artikulli i gazetës “Ora” në Tiranë, korrik 1931, na bën me dije se Fejzo Lepenica ishte i internuar në Prevezë e më pas në Patër e Zaqintho nga autoritetet greke, pasi akuzohej si “propagandist kundër sillogove të Vorio Epirit”, se “gjoja ka atakuar Qeverinë Greke me biseda me anë të shtypit për sjelljen e saj barbare në Çamëri”.

Pas internimit, në vitin 1931 Fejzo Tafili kthehet në vendlindje, në Shqipëri, ku u përfshi në lëvizjen antizogiste, në Organizatën e Fshehtë të Vlorës. Ishte koha kur Mbreti Ahmet Zogu kishte nënshkruar marrëveshjet me Italinë fashiste për skllavërimin e Shqipërisë. Nën ndikimin e miqve të tij atdhetarë Qazim Kokoshi, Seit Qemali, Myqerem Hamzaraj, Hysni Lepenica e Ahmet Demi, si dhe pas takimeve me Halim Xhelon, i cili kishte ardhur ilegalisht nga Franca në Labëri, Fejzo Tafili, si antizogist u përfshi në këtë lëvizje të kohës me prirje republikane.

Zbulimi Organizatës së Fshehtë të Vlorës bëri që qeveria zogiste të jepte dënime të rënda për organizatorët, por në gjyqin e zhvilluar më 16 shtator 1932 Fejzo Lepenica u shpall i pafajshëm. Në këto kushte, ai u largua përsëri në emigracion, në Janinë, ku nisi të bashkëpunojë ngushtë me mjaft atdhetarë të Çamërisë si Ahmet Demi, Musa Demi, Haki Çami etj. në mbrojtje të të drejtave kombëtare të Çamërisë.

Autori i librit, Enver Lepenica, na ka dhënë të plotë kontribin  e vyer të atdhetarit dhe intelektualit Fejzo Lepenica në fushën e publicistikës. Nëpërmjet artikujve të botuar  në shtypin e kohës prej tij, ndën siglën K. dhe pseudonimin “Krivova”, botuar në gazetat “Telegraf”, “Demokratia”, “Ora”, “Shqipëria e Re”, “Gazeta e Korçës”, “Shqipnia”, shpalos me mprehtësi gjendjen e shqiptarëve në Çamëri dhe mizoritë e kryera nga shteti grek ndaj tyre.

Diku midis tjerash, në gazetën “Telegraf” të vitit 1927, ai do të shkruante: “Si venë punët sot në Çamëri, s’ka më dyshim që popullata e saj shqiptare është e dënuar për shfarosje dhe kjo gjë është kryer sistematikisht gjer tani dhe përpara këtij gjenocidi Qeveria Shqiptare fle gjumë”. Zëri i tij atdhetar i protestës, polemikat dhe demaskimi i politikës greke ndaj popullsisë martire të Çamërisë, kishin tërhequr edhe vëmendjen e ambasadës shqiptare në Athinë, e cila në një varg relacionesh ndjek nga afër veprimtarinë publicisistike të Fejzo Lepenicës.

Mjaft artikuj të tjerë si: “Çamërit janë të dënuar për shfarosje nga ana e grekëve”, “Marrëdhëniet shqiptaro – greke dhe gjendja e Çamërisë”, “Gardhiqi dhe Dhragomia”, “Çamëria nën sundimin grek”, “Vuajtjet e Çamërisë, “Pasuritë e patundshme të shqiptarëve të Çamërisë”, “Greqia dhe Çamëria” apo “Çamërit po shuhen”, janë një klithje e shpirtit të tij atdhetar në qiellin e Europës, në mbrojtje të të drejtave kombëtare shqiptare. Në këto artikuj e letërkëmbime të tjera gjenden edhe mjaft të dhëna interesante etnografike, historike e etnike, që dëshmojnë për kulturën e thellë që zotëronte Fejzo Lepenica.

Fejzo Lepenica u shua larg atdheut të tij të dashur, Shqipërisë, në Janinë më 1936, por jeta dhe veprimtaria e tij atdhetare dhe publicistike nëpërmjet monografisë së studiuesit Enver Memishaj (Lepenica) merr një shkëlqim të ri duke u dritësuar nga mesazhet e saj demokratike e kombëtare, në shërbim të kohëve tona moderne.

 

 

                Fejzo Tafil Lepenica, oficer.

KOSOVO: A COUNTRY IN TRANSITION

by

PRESIDENT’S SPEECH AT COLUMBIA UNIVERSITY WORLD LEADERS FORUM/

Dear Mr. Dean,/

Distinguished guests,/

Ladies and Gentlemen,’

I am honored to return to Columbia University, to the World Leaders Forum series, to speak about the struggles of building a sustainable peace but to also remind you of the enthusiasm, the strength and hope that carry us through in these times of transition.

I, too, like most of my fellow citizens, have lived through the repression and war. I lost friends and loved ones to a terrible conflict.

And I often wonder what inspires whole societies to move forward. How do they find the strength, the resilience?

For many today in the audience the Kosovo’s war of 1998 and NATO’s humanitarian intervention that stopped Serbia’s genocide against Kosovo Albanians in 1999 is a distant past.

Yet, this past is not that distant even for you.  What the people of Kosovo and the international community have done and are still doing is relevant ever here and today for the future of intervention and state-building.

It offers important lessons of how to move post-conflict forward, which is what I want to talk to you about today.

Twenty years ago we could not work, we could not go to school, and we could not walk in the streets, without being harassed by Serbian police. We were very poor, we could not vote, we were vulnerable to rape and killing. Literally, we could not live. Today we are still a poor country, struggling like other developing countries, but we are alive and free.We have turned ourselves around from a people that did not dare to dream to a nation with many dreams.As we quickly understood after the war in Kosovo, when the conflict ends, survival is not the only worry. There is so much loss to mourn. There are many – too many – graves to dig. The worst is that there are so many missing even today, the people who disappeared, for whom we cannot dig any grave.

And then there are homes to rebuild, there are the challenges of getting electricity and running water restored.A whole school system to get back on track. A depleted economy to revive. , There are relationships to be restored, tensions to be managed, power to be negotiated. There are too many competing priorities. In fact, there is so much to do and everything becomes a priority.We have come far from the emergency.

Kosovo is no longer a war-torn place. And since 2008 is an independent state, Europe’s youngest state.In the past seven years,, we have strengthened our sovereignty.  Our democratic institutions are representative of the Parliamentary democracy that we have built.

We have learned that democracy is complex. That building an inclusive society will always be an ambition, a work in progress.We can and should always do better. We are learning again how to live together and to find strength in our ethnical and religious diversity.We still struggle to create an open economy, with fair competition and free of corruption.Some have become jaded as we are still short of fulfilling the promises of prosperity, of social and economic mobility.We want  Kosovo’s younger generation to stay in Kosovo and build their country, not to leave in search for opportunities abroad.These are some of the visible, immediate consequences of the war and reconstruction. But then, there is more than meets the eye.Not so long ago, in the beginning of my tenure as the President of Kosovo, I was invited to speak at a conference on the empowerment of women.With a woman as the President for the first time in the history of the modern Balkans, Kosovo had attracted much attention. Within Kosovo and abroad this was seen as a chance for women for more inclusion in decision-making. At the conference, we talked about the big picture,. We spent much time talking about equality in the workplace, equal opportunities and property rights for women.We worried whether the thirty percent quota for women in Kosovo’s institutions would be fair.Whether such measures would ever be self-sustained. Whether there was a reason to believe, and the experiences to assure us, that the quota would be effective and not only for women.

We felt engaged – a part of the important global debate on gender inequality.

We felt that our debate was so timely, advanced, in par with the current global trends.

We felt that although we had just come out of a war, our issues were no different from those of other countries.

But what a handful of women sitting quietly in a corner of that conference room showed to me that day would changed me, and how I thought about these issues, forever.

They were survivors of sexual violence, some of the estimated thousands of women who still bear the scars, the physical and psychological scars of this form of torture – rape as a tool of war.

One of them told me she was raped in front of her family as Serb forces came to kick them out as part of their ethnic cleansing campaign.

Another spoke of groups of women held captive and raped for weeks. This was the first time they shared their stories with anyone outside of a tight circle of survivors.

As a Kosovo Albanian and later as a police officer, who helped build the Kosovo Police force, I knew of these horrific crimes committed against women in Kosovo.

I had read of a mother who could not bear to tell anyone that her daughter was raped long after she was found drowned in the family well.

With a systematic campaign of rape unleashed during Kosovo’s war, the Serbian security forces intended to continue the war long after it ended.

To leave behind a society scared, scarred, ashamed, and deeply broken.A society unable to speak about what happened to its women,I also knew of the tireless efforts of women activists who had dedicated their lives to helping survivors of rape however they chose to deal with their trauma. These activists were the pillars on which the survivors of sexual violence leaned for over a decade.The rest of the society was too busy rebuilding houses, and building the heroic narratives that normally follow a liberation war, to pay attention to survivors of rape. In the chaotic aftermath of the war, and in the absence of justice for survivors, most of them opted for complete silence.

Some who decided to come forward to their family members were abandoned by them due to the stigma that rape carries in Kosovo, though Kosovo is not unique in this.

International prosecutors have documented the war crimes and crimes against humanities committed by Serbian forces in Kosovo. They have tried the perpetrators.But there has been no trial for perpetrators of rape, not at the Hague, not in Kosovo, even though Kosovo was administered by the United Nations.Survivors rarely came forward to speak of the horror exercised on them.And Kosovo’s society would just not talk about it, in part because for many years we did not know how to handle it.When courts, local and international, failed to secure justice for fifteen years, I made the pledge that the country we created, for which they had suffered so much, would no longer fail them.Appalled by the economic hardship, social exclusion and further victimization of survivors of rape, in 2012, I decided to commit to their cause.I started to campaign on their behalf, I supported their legal status as civilian victims of war.Our peace would not feel complete without them finding peace.I built on the knowledge and expertise of the different women’s networks that have helped the survivors of wartime rape.And last year I created the National Council on the Survivors of Sexual Violence in War, taking the issue to the country’s top office and putting it on the top of my agenda.

The Council gathers different entities, from Ministries and Parliamentary committees to women’s NGOs, to comprehensively deal with the relevant legislative and policy issues

So far, we have managed to enact a law that offers them reparations, one of the few laws of this type in the world We have created secondary legislation to improve the status of survivors.We have led awareness raising campaigns.We have fund-raised for different employment opportunities.Above all, we have given voice to survivors and we have restored their dignity.And this year, on Kosovo’s liberation day, June 12, the art installation Thinking of You became our society’s rallying call to support survivors.At the initiative of the Kosovo-born artist Alketa Xhafa and New York producer Anna Di Lellio and with the backing of my office, five thousands skirts were displayed in the football stadium of Pristina in honor of the thousands of survivors of wartime rape.Those skirts came from the people of Kosovo. For a month, women and men throughout the country donated skirts in solidarity with the survivors.

Many people, including survivors, shared dresses they wore on special occasions.A skirt worn at a brother’s wedding.

A dress a Member of Parliament wore the day she signed the independence declaration.There were also dresses of sad occasions: a gown of a marriage that fell apart because of the rape.They were hung on the capital’s football stadium to show the magnitude of this form of torture and to recognize that the shame did not fall upon the victims but the perpetrators of this horrendous crime.They also symbolically blurred the line. Rape could have happened to any of us during the war.Former fighters, singers, members of the parliament, ministers and thousands of ordinary people joined to symbolically tell them that they were not alone.That they would be embraced and no longer abandoned.

Ladies and Gentlemen:

There is so much hope for societies that embraces everyone. And without embracing women, especially those who are most forgotten, no society has embraced everyone.

We still have to build the kind of country we promised our predecessors we would build, when as refugees we hastily returned home.And like in every beginning, there are setbacks. Transitions are long.But there is also so much hope — hope to change, hope to engage and make an impact, hope to become better.It is this hope that has helped Kosovo keep moving forward.Thank you!

 

AKADEMIK MARK KRASNIQI, RILINDASI I FUNDIT

by

Nga Gjevalin Gega*/

Për Prof. Mark Krasniqin di që nga fëminija, por pata rastin ta njof për së afërmi me ardhjen e ti në kryesi të PDSH-rë. Për mendimin tim është personi i cili pas Presidenti të ndjer Rugovës ka dhënë mas shumti për çështjen kombëtare, si në politikë, shkencë dhe kulturë. I pa luhatshëm në bindjet e tija djathtiste, politike dhe kombëtare. Personi i cili treçerek shekulli ia kushtoj kombit

Lindi në fshatin Gllaviqicë (Shëngjon) afër Pejës më 19 tetor 1920.  Shkollën fillore e kreu në fshatin e lindjes, kurse më 1941 gjimnazin në Prizeren.  Prej vitit 1941-1943 ka studiu gjuhë dhe letërsi në Universitetin e Padovës (Itali), prej 1946-1950 ka studiju gjeografi

etnografi në Universitetin e Beogradit, kurse më 1960 ka doktoru në Universitetin e Lublanës.  Prej 1961-1981 ka qene professor në Universitetin e Prishtinës.  Ka qene nënkryatar dhe kryetar I Akeademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, Kryetar i parë I Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës dhe Kryatar i Partisë Shiptare Demokristiane të Kosovës.  Ka botu ma se 35 libra shkencorë, letrarë, publicistikë e tekste shkollore dhe ka përkthy disa romane, përmledhje poezish nga sërbokroatishtja, sllovenishtja, italishtja dhe maqedonishtja.

Ka marrë po ashtu dhe shumë mirënjohje dhe dekorata.Po i cekim vetëm disa nga ato.Nga presidenti i ShqipërisDr.Bujar Nishani “Nderi Kombit”.”Medaljen e Artë” nga presidenti i Kosovës DR.Ibrahim Rugova.Nga ish Presidenti i Shiprisë Dr.Sali Berisha “Naim Frasheri”,nga Universitati i Prishtinës “Profesor Emeritus”.Kurse më 28 Nëndore 2001 e solli nga Shipëria në Kosovë monumentin e heroit tonë Kombëtar,Gjergj Kastriotin-Skënderbeun.

Lajmi i hidhur për sëmundjn e tij të pashërushme më shqetësoi shumë, e në veçanti kur nëpërmjet një mikut tonë të përbashkët z.Gjergj Dodaj kishte shpreh dëshirën që mundësisht të shihemi dhe një herë më shqetsoi shumë. Shkova.Takimi ishte aq sa i gëzushëm dhe shumë prekës, pas sa minutash çmalljeje me lot filluam bisedimet. Për 4 ditë me radhë kemi biseduar për shumë gjëra, fëmininë e tij, jetën e tij e në veçanti çështjen shiptare dhe Kosovën. Ishte i lumtur që po e len Kosovën shtet të lirë, Shqiperinë demokratike, por s’ishte i kënaqur me këtë elitë politike, thoshte se Kosovës i mungon shumë Rugova. Siç dihet tash porosia e fundit e Prof. Krasniqit është: Mos hiqni dorë kurrë nga bashkimi kombëtar!

Mendoj se shumë njerëz kanë kalu nëpër Kosovën tonë të dashur që prej krijimit, dhe çdo njeri prej tyre ka qenë i pashoq në nji mënyrë ose tjetër, por të rrallë janë ata të cilët e kanë tejkalu jetën dhe kanë ngelë të pavdekshëm. Prof.Marku ka tejkalu jetën dhe për Kosovën dhe kombin tonë shqiptar do të jetë i pavdekshëm. Për mendimin tim Kosova dhe kombi shqiptar humbi rilindasin e fundit. Lavdi i qoftë!

Shfrytëzoj rastin ta falenderoj familjen Krasniqi, dhe familjen Gecaj, e në veçanti vajzën e tij z.Drita Mark Krasniqin për dhuratat që na i ndanë në shenjë mirënjohje për miqësinë e përhershme mu dhe mikut tyre dhe timin z.Harry Bajraktari të cilit i dhanë flamurin me të cilin ishte mbuluar arkivoli i tij, kurse me fotografine e cila ishte prane arkivolit. Një mirënjohje e veçantë për Akademinë e Shkencave të Kosovës, kryetarin e saj Prof. Hifzi Islami dhe Prof. Jusuf Bajraktari. Falenderoj dhe ansamblin e këngeve dhe valleve Shota për nderimet gjatë funeralit,dhe z.Salih Cacaj.

*Botoi Dielli, Shtator 2015

 

Liliana Pere – Personalitet në Shërbim të Botës së Gruas Moderne

by

Liliana Pere – Misionare Paqeje që punon për ngritjen e një sistemi vlerash të Gruas Shqiptare në Botë, në rritjen dhe forcimin e rolit të gruas si forcë lëvizëse e shoqërisë njerëzore, që lufton përditë për gjithëpërfshirjen e grave në të gjitha sferat e nivelet e drejtimit institucional të shteteve, si baza e krijimit të jetës dhe baza e emancipimit të njerëzimit

Liliana Pere u lind më 11 shtator të vitit 1962 në qytetin e Ersekës, në Shqipëri, në një familje me tradita të hershme atdhetare dhe arsimdashëse në shërbim të kombit shqiptar.

Gjyshi i Lilianës, Tefik Dingo Rrogu është cilësuar patriot dhe bashkëpunëtor i Ismail Qemalit për veprimtari patriotike jashtë Atdheut në Turqi me vendim të kuvendit popullor. Ai është diplomuar në Turqi për Jurisprudencë ushtarake.

Shkollën fillore dhe tetëvjeçare Liliana Pere i kreu në qytetin e lindjes, në Ersekë. Në vitin 1981, Liliana Pere mbaroi dhe arsimin e mesëm të përgjithshëm me rezultate të shkëlqyera në shkollën “Petro Nini Luarasi” po në Ersekë, Shqipëri.

Liliana ka studiuar në Universitetin Politeknik Shtetëror në Tiranë në Fakultetin e Teknologjisë së Informacionit, Dega Informatikë-Automatikë dhe u diplomua si inxinier Informatike/Automatike, me udhëheqës diplome Prof. Dr. Aleksandër Xhuvani. Në temën e diplomës i është ngarkuar të ndërtojë një aplikacion në programin ACCESS të Microsoftit. Aplikacioni për sistemet e menaxhimit të të dhënave bazë SMBD në Institutin Francez pranë Universitetit Politeknik, i ndërtuar nga Liliana, rezultoi i suksesshëm.

Liliana Pere ka bërë shumë kurse trajnimi në qendrën amerikane Stefan për trajnim për përdorimin e software-ve më të zhvilluar.

Në kompaninë Albtelecom& Eagle Mobile Liliana ka kryer disa trajnime:

Është trajnuar për Sistemin Billing, për programin Sap moduli FI dhe trajnim online free autodidakt me tutorial për ndërtim websites dhe aplikacionesh të tjera.

Ajo është një njohëse, zotëruese dhe përdoruese shumë e mirë e softwareve më të avancuar dhe e Sistemeve Operative të Kompjuterave.

Në Maj të vitit 1997 Liliana Pere filloi punë si Specialiste financiare në Departamentin e Financës pranë Albtelecom Albania, ku ajo punoi deri në Maj të vitit 2012. Në Mars të vitit 2011 Liliana punoi gjithashtu Inxhiniere Informatike në Departamentin e Transmission Network operation brenda të njëjtës kompani, Albtelecom &Eagle Mobile.

Nga viti 2013 deri në Prill të vitit 2015 Lilana punoi si Konsulente e IT-së e lirë për kompani të ndryshme që kishin nevojë për asistencë informatike dhe ndërtim aplikacionesh ku ndërtoi website falas në ndihmë të grave për ti inkurajuar ato për bizneset e tyre dhe për Shoqatën e Intelektualëve Shqiptarë të Diplomuar në Itali.IMG_6352.

Po në këtë periudhë Liliana u aktivizua vrullshëm në rrjetet e grave me vlera kombëtare dhe ndërkombëtare për mbrojtje e të drejtave të gruas dhe forcimin e rolit të saj. Ajo mori pjesë në shumë konferenca të organizuara nga zyra e Bashkimit Evropian në Tiranë me tematike për gruan. Njëkohësisht u anëtarësua në organizatën ndërkombëtare të grave “Woman International Networking” dhe “WIN” me president Kristine Engwing me qendër në Lousane, Zvicër.

Liliana aderon në këtë organizatë që prej vitit 2012 dhe merr pjesë në konferenca dhe ka një bashkëpunim shumë të frytshëm me lideren Kristine Engwing për problemet e gruas në botë. Liliana është gjithashtu anëtare e organizatës “Rrënjët Shqiptare” me qendër në Nju Jork.

Në vitin 2013 Liliana Pere ka punuar shumë për kauzën e gruas dhe ka ngritur zërin e saj duke i shkruar Shtëpisë së Bardhë dhe Presidentit Obama për të drejtat e gruas shqiptare dhe të Kombit shqiptar, duke kërkuar mbështetje për lëvizjen dhe barazinë e të drejtave të shqiptarëve në rajon. Ajo ka paraqitur disa kërkesa për ndalimin e deportimit të një nëne shqiptare nga SHBA. Kjo korrespondencë ka rezultuar me përgjigje shumë pozitive nga Shtëpia e Bardhë dhe Presidenti Obama si mbështetësit historikë të kombit tonë.

Pasi kishte punuar për rreth tre vite për ndërtimin e strukturës së një organizate në ndihmë të grave shqiptare kudo në botë me një vizion autentik femëror dhe global, në Maj të vitit 2015, Liliana Pere e regjistroi këtë organizatë nën emrin “Gruaja Shqiptare në Botë” me të cilën punon dhe aktualisht po promovon vlerat e grave të suskesshme në botë. Kjo organizatë evidenton, promovon gratë e sukseshme, si indikatore të forta për emancipimin e gruas në Shqipëri dhe në të gjitha Komunitetet Shqiptare të Grave në Botë. Platforma e organizatës është gjithëpërfshirëse për edukimin, profesionalizmin e lartë, Paqen dhe Humanizmin. Gruaja është forcë ekuilibruese dhe paqtuese e shpirtrave në konflikte familjare, kombëtare dhe globale, me një diversitet të fortë mendimi e veprimi. Gruaja mke personalitet shquhet si aktiviste duke e ngritur zërin fort për mbrojtjen e të drejtave të kolegeve. Ajo është forcë pjesëmarrëse dhe gjthëpërfshirëse në jetën ekonomike e sociale, sepse ato janë bazat e krijimit të jetës dhe emancipuese të shoqërisë.

Liliana ka ndërtuar një portal “Gruaja Shqiptare në Botë”, që ajo e quan një arkiv dixhital të gruas shqiptare dhe e kujdeson vetë. Aty shfaqen figura të shquara të grave të të gjitha kohërave, që kanë bërë histori.

Liliana Pere gjithashtu është bashkëpunëtore rregullt e gazetës “Dielli” – “The Sun”, Nju Jork, gazetë patriotike e krijuar nga ish-kryeministri shqiptar Fan Noli. Ajo ka botuar shumë artikuj të ndryshëm ku sjell në vëmendjen e lexuesve vlerat e grave shqiptare të suksesshme në fusha të ndryshme profesionale, humanitare, akademike, shkencore, sociale, artistike, etj.

Liliana Pere gjatë gjithë karrierës së vet profesionale është shquar si personalitet me një korrektësi dhe përkushtim maksimal në kryerjen e detyrave, me një karakter human dhe dashamirës dhe ka dhënë kontribute të mëdha në ndihmë të komuniteteve, në mbështetje të shtresave në nevojë. Pra, ajo ka patur një veprimtari të madhe edhe si misionare paqeje.

Liliana Pere, si Misionare Paqeje, është angazhuar edhe me Organizatën Ndërkombëtare Lobuese Diplomatic Mision Peace and Prosperity, pjesë e OKB. Ajo është këshilltare nderi e këtij misioni që vepron për paqe e prosperitet në Ballkan e në Botë.

Botuar në Revistën e Misionit Diplomatik për Paqe dhe Prosperitet “Krahu i Shqiponjës”

***

Liliana Pere – A Peace Missionary who works for the establishment of a system of values ​​of Albanian Women in the World, in raising and strengthening the role of women as the driving force of human society, which fights daily for the inclusion of women in all spheres and levels of institutional management of states, as the basis of creation of life and the basis of emancipation of humanity

Liliana Pere was born on September 11, 1962 in the city of Erseka, in Albania, in a family with early patriotic and education-loving traditions in the service of the Albanian nation.

Liliana’s grandfather, Tefik Dingo Rrogu has been considered as a patriot and collaborator Ismail Qemali for patriotic activities abroad in Turkey with the decision of the National Assembly. He graduated in Turkey for military jurisprudence.

Liliana Pere completed the elementary and secondary school in her hometown, Erseka. In 1981, Liliana Pere finished and general high school with excellent results, at “Petro Nini Luarasi” high school in Erseka, Albania.

Liliana studied at the State Polytechnic University in Tirana, at the Faculty of Information Technology, Department of Information-Automatics and graduated with diploma mentor Prof. Dr. Aleksander Xhuvani. In the diploma thesis she was tasked to build an application on the Microsoft Access program. The application on management systems of basic data SMBD in the French Institute at the Polytechnic University, built by Liliana, resulted successful.

Liliana Pere has conducted several courses in the American center “Stefan” on training for the use of the most developed software.

In the company Albtelecom & Eagle Mobile Liliana has conducted several trainings:

She has been trained on Billing system. the Sap program module FI and free autodidact online training with tutorial for building websites and other applications.

She is a very good cognitive, possessor and user of the most advanced software and computer operating systems.

In May 1997 Liliana Pere started working as Financial Specialist in the Department of Finance at Albtelecom Albania, where she worked until May 2012. In March 2011 Liliana also worked as Information Engineer in the Department of Transmission Network operation within the same company, Albtelecom & Eagle Mobile.

From 2013 to April 2015 Liliana worked as freelance IT Consultant for different companies that needed computing assistance and construction of applications where she built websites for free to help women to encourage them for their businesses and for Albanian Intellectuals Association Graduated in Italy.

In this period of time, Liliana was activated vigorously in women’s networks with national and international values for the protection of women’s rights and the empowerment of their role. She took part in many conferences with thematic for the woman organized by the EU office in Tirana. At the same time she joined the international women’s organization “Woman International Networking” and “WIN” with president Kristine Engwing based in Lausanne, Switzerland.

Liliana adheres in this organization since 2012 and participates in conferences and has a very fruitful cooperation with the leader Kristine Engwing on women’s problems in the world. Liliana is also a member of the organization “Albanian Roots” based in New York.

In 2013 Liliana Pere worked hard for the cause of women and raised her voice, writing to the White House and President Obama about the rights of Albanian women and Albanian nation, seeking support for the movement and equality of rights of Albanians in the region. She has filed several requests for stopping the deportation of an Albanian mother from the US. This correspondence resulted in very positive response from the White House and President Obama as our nation’s historic supporters.

After working for about three years to build the structure of an organization to help Albanian women anywhere in the world with an authentic female and global vision, in May 2015, Liliana Pere registered this organization under the name “Albanian Woman in the world” with which she is working and currently promoting the values ​​of successful women in the world. This organization identifies, promotes successful women as a strong indicator for the emancipation of women in Albania and in all Albanian communities of Women in the World. The organization’s platform is comprehensive for education, high professionalism, Peace and Humanism. The woman is a balancing force and soul peacemaker in family conflicts, national and global, with a strong diversity of thought and action. A woman with personality is distinguished as an activists raising her voice to protect the rights of colleagues. She is an inclusive and participatory force in the economic and social life, because they are the basis of life creation and emancipator of society.

Liliana has built a portal “Albanian Woman in the World”, which she refers to as a digital archive of Albanian women and maages it by herself. In this portal are displayed remarkable figures of women of all ages, who have made history.

Liliana Pere is also a regular collaborator to the newspaper “The Sun” New York, a patriotic newspaper founded by former Albanian Prime Minister Fan Noli. She has published various articles which bring to the attention of readers the values of successful Albanian women ​​in various professional fields, humanitarian, educational, scientific, social, artistic, etc.

Liliana Pere throughout her professional career has been distinguished as a personality with the utmost rectitude and dedication in carrying out her duties, with a humane and sympathetic character and has made great contributions in helping communities to support people in need. So she has had a great activity as peace missionary.

Liliana Pere, as a Peace Missionary is also engaged with the International Lobbying Organization Diplomatic Mission Peace and Prosperity, part of the UN. She is Honorary Advisor of this mission which operates for peace and prosperity in the Balkans and in the World.

Diplomatic Mission for Peace and Prosperity