Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Rrëfimtari

by

-Në kujtim të përvjetorit të lindjes së Mitrush Kutelit/
Nga Flora NIKOLLA/
Një herë në një vend x, një ministër të brendshëm e pyetën se kush kishte qenë ministër i brendshëm në kohën e Shekspirit.
-Nuk e di , i ishte përgjigjur ministri.
-Por kur nuk e di ti që je ministër , kush mund ta dijë tjetër, i ishte përgjigjur njeriu që etapat e historisë njerëzore i kishte të lidhura me emra të mëdhenj të letërsisë.
Se në fakt, kujtimi për njerëzit e mëdhenj, që shkruajnë letërsi, vetëm duket se pushon mbi kohën, e cila edhe pse ikën apo duket sikur kinse fle, zgjohet e madhërishme dhe e pandjeshme nën emrat e mëdhenj.
Emrat e tjerë janë vetëm emra , që flenë me emrin e ujit të vdekur.
Flas këtu për vlerën që mbjell farë në tokat djerrë në të verdhë të mardhur, por që nxisin jetën për të mos e jetuar me vetminë vetmitare.
Sepse sado mundohen të fshehin prodhimin e tyre, ajo rritet ‘e harbuar’ mes kohës, duke vrarë vitin kur është shkruar dhe pastaj vetiu i detyron njerëzit të pyesin si ai njeriu, cili ka qenë ministër i brendshëm në kohën e Shekspirit…!!!
Dhe unë them se jehonat e njerëzve që ditën të shkruajnë letërsi në Shqipëri nuk do të mund të dëgjohen ndonjëherë me erë vjetërsie.
Dhe nuk janë pak. Flas këtu për Mitrush Kutelin .
Një stilist i rrallë, sa edhe psikolog i thellë , tek i cili rrëfimi rrëshqet nga gjuha e blatuar me ngjyrimet popullore. Edhe ai shkroi në fillimet e një shekulli të kaluar.
Mitrush-Kuteli“Duhet thënë se ne na duhen shqipërime, jo përkthime fjalë për fjalë. Në përkthime kemi penda varfanjake e sidomos kalemë anonimë, që nuk njohin ligjet e shqipes dhe ca më shumë gjuhën nga e cila buron vepra. Shumë përkthime ku shqipja ka dalë e therrur në gisht…”
Vallë sa kohë kanë kaluar që kur Mitrush Kuteli, mjeshtri i rrëfimit të shqipes ka renditur këto fjalë ?
Me një frymë, pyetjes mund t’i përgjigjesh se i ka thënë dje, ose në një simpozium shkencor organizuar pak kohë më parë.
Koha vetëm mbas këtij fragmenti duket e fshirë, se në mes tyre të jepet e vërteta absolute: e tashmja e ngërthyer njështaz me të tashmen…
Mitrush Kuteli, ka shumë vjet që ka ikur fizikisht.
Atëhere ishte viti 1967.
Në fakt ai iku se të tjerë, ia afruan me dhunë e forcë psikologjike ikjen.
Shqipëria atëherë kuadratonte në çdo cep të jetës ideologjinë komuniste që tentuan t’ia jepnin edhe Mitrush Kutelit nën titullin anemik Armik i Popullit.
“Profesionalizmi në letërsi, në vendin tonë është hë për hë një rrugë vuajtjesh, buka e tij është e hidhur. E hidhur them për atë që s’di marifete e hipokrizira. Terreni i letërsisë është një tokë tek gëlojnë gjarpërinjtë . Të vrasin shokët se ju bën hije. Dhe kur u bën hije do të thotë që nuk je i zoti për letërsi…”, kështu shkruante Mitrushi në Testamentin e tij.
Por mbas fjalëve të tij do të guxoja të thoja se titulli anemik ishte një tentativë e dështuar, vrimë në natën e zezë e pushtuar e tëra nga një ëngjëll.
Pastaj menduan se duke e çuar në kampin e Vioçishtit në Maliq, do t’i merrnin arsyen e dashurisë dhe të jetës, apo do t’i humbisnin emrin.
Kërkonin ta vrisnin emrin e tij, brenda pasqyrës që bënte dritë.
Dhe ai donte të fliste dhe t’i këndonte jetës , kur në një ditë të ftohtë prilli për orë të tëra e mbuluan me baltë të ftohtë kënete.
Një mik i tij i burgut, guxoi t’i flasë purgatorëve “Shpëtojeni atë njeri. Po vdes…”
Është si t’i mbyllësh sytë dhe të betohesh se nuk do t’i hapësh më kurrë nga e gjitha kjo. Dhe me sytë mbyllur brenda dhimbjes t’u biesh këmbanave të alarmit deri sa fjalët e shkruara nga ky njeri vetiu të tingëllojnë magjishëm.
Dhe kur ai vdiq , sërish dikush kërkoi të vendosë në hije emrin e tij, mbi vdekjen , fjalë e rëndë e pabesueshme , fjalë që godet.
Por hija e imponuar mbi emrin e tij nuk mund të ishte kurrsesi hije.
Dhe këtu bëj pyetje…
A mundet të ekzistojë në letërsi koncepti i vdekjes artistike ?
Poeti kombëtar i Rumanisë , Mihail Eminescu, flet shqip nga viti 1939 nga shqipërimi i Mitrush Kutelit , poeti i madh i Ukrainës , Taras Shevcenko flet shqipen e kulluar të Mitrush Kutelit , Gogol , shkrimtari i madh rus në librin e tij “Frymë të vdekura”, mban nënshkrimin Mitrush Kuteli…
Po sa libra të tjerë të përkthyer nga rusishtja, rumanishtja, italishtja, frëngjishtja të llogaritura në rreth shtatë mijë faqe librash shtypur më germa të vogla , mbajnë përsëri një emër…, Mitrush Kuteli.
Për të vazhduar…, “Netë shqiptare “, libri me rrëfime, “Ago Jakupi e të tjera rrëfime “, libri me poema “Sulm e lotë”, tregimet e “Kapllan Aga i Shaban Shpatës”, “Shënime letrare” dhe pamfletet satiriko-politike “Havadan në havadan”, rrëfimet e papërsëritshme “Pylli i gështenjave “, “Xinxifilua”, “Tregime të moçme shqiptare”, “Baltë nga kjo tokë”, “Në një cep të Ilirisë së poshtme”, apo jeta e tij paskësaj në dy testet autobiografike: “Kujtesa” dhe “Testamenti”…
Më mirë të mos flasësh , për të mos thënë fjalë,… sa shumë fjalë që thonë njerëzit.
Pastaj ato bien vetëm si uji që ikën .
Dhe pastaj fjalët përpara veprave bëhen të shurdhëta e memece.
Por kësaj here, fjalët duket sikur duan të bëhen zjarr nga privilegji që ju jep emri i Mitrush Kutelit, pogradecari që lindi 100 vjet të shkuara, ekonomisti i shquar, prozatori që diti ta tingëllojë vetëm me tingull kutelian prozën e tij.
Sepse proza e Kutelit nuk gëlthet, shqipja në të vetëm rrjedh.
E paskësaj , lulja delikate që i jep formë mendimit dhe konceptit të veprës së tij është përgjithnjë gjuha e rrallë e rrëfimit e dhënë shkrythët dhe pa spazma cerebrale.
Ia imponuan vdekjen , apo iku për të mbetur një gur i çmuar brenda rrëfimit artistik ?
Pyetja mbetet përgjithnjë shurdhe –memece përpara veprës së tij.

Asnjëherë nuk e mendoj veten një modele pa shkollë!

by

PERSONAZH/ Flet modelja Klediola Loca/
-Asnjëherë nuk e mendoj veten një modele pa shkollë!/
-Belen Rodriguez, ajo është një modele perfekete/
-Në Shqipëri janë hapur shumë agjenci të rreme që i mashtrojnë vajzat/
– Vëmendja ime është përqendruar te karriera, jo te dashuria/
– Femrat që e vlerësojnë veten, vlerësohen dhe nga të tjerët/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Ajo i ka ngjitur urat e sfilatave që në moshën 16 vjeç dhe tashmë kërkesat janë nga të gjitha anët e botës. Është një lexuese e rregullt dhe synimi kryesor në jetë i saj është shkollimi. E lidhur shumë me familjen, ajo vlerëson rrolin e tyre në sukseset e saj. Serioze në përditshmëri dhe kërkuese ndaj vetes. Për ‘të pijet alkoolike dhe duhani janë vese që s’i ka në jetën e saj. Modelimi po i hap shumë dyer, por të ardhmen e saj ajo e sheh në dyert e universiteteve.
Ku ndodheni aktualisht?
Aktualisht ndodhem në Itali. Jam konkurrente te Miss Europe Continental.
-Ky vit shkollor ku do ju gjejë?
Ky vit shkollor do të më gjejë tek UET pasi është një ndër universitetet më të njohura dhe ka standarde europiane
-Cilat janë sfidat tuaja të arsimimit?
Shkolla është gjëja primare për formimin tim! Karriera si modele është një ëndërr që un e kam pasur që e vogël dhe tani që mu dha mundësia po e realizoj avash -avash!
E mendoni veten vetëm modele?
Asnjëherë nuk e mendoj veten një modele pa shkollë!
Cilat janë prioritetet e një modeleje? Si e nise rrugën si modele dhe kush ju zbuloi?
Modelingun e kam pasur ëndërr që e vogël! Pas konkurrimit në një kompeticion shumë prestigjioz në Kosovë, mu hapën shumë rrugë në lidhje me modelingun! Producentja ime me të cilën vazhdoj bashkëpunimin dhe kam lidhur kontratë, më pikasi pasi zbuloi që e kisha shumë pasion modelingun dhe kisha shumë aftësi për të ecur përpara!
Kur ka qenë suksesi juaj më i madh dhe ku?
Suksesi më i madh ka qenë kur u përzgjodha për të përfaqësuar Shqipërinë në Miss Europe Continental qe zhvillohet ne shtator në Itali
Cilat janë idhujt tuaj?
Kam vetëm një idhull Belen Rodriguez ajo është një modele pefekete.
Në sa sfilata keni marrë pjesë? Cili është vendi që i organizon më mirë?
Kam marrë pjesë në shumë sfilata nuk ka rëndësi vendi nëse organizuesi është i mirë sfliata do të jetë e suksesshme kudo të zhvillohet!
A afron mundësi Tirana për modelet?
Në Shqipëri janë hapur shumë agjenci të rreme që i mashtrojnë vajzat duke u bazuar te pasioni që ato kanë për modën!
Kur ndiheni më mirë kur ju thonë jeni inteligjente apo e bukur?
Ndihem më mirë kur më thonë jeni inteligjente pasi bukurinë ma ka falur tjetër kush.
Cilat janë preferencat në veshjet tuaja verore dhe vendet për plazh.
Ku ju është bërë surpriza më e bukur?
Surpriza më e bukur më është bërë për 18- vjetorin tim, s’do e harroj kurrë atë ditë.
A jeni e dashuruar?
Nuk jam e dashuruar dhe nuk mund ta përkufizoj diçka që se kam provuar . Vëmendja ime është përqendruar te karriera.
-A mbani dietë?
Nuk kam tundim ndaj ushqimit. Ushqehem normalisht dhe pëlqej më shumë frutat.
-Çfarë librash lexoni më shumë?
Romanet.
– A jeni lexueshme e rregullt e shtypit?
Sipas rastit.
Çfarë vlerësoni tek një mashkull?
Personalitetin dhe korrektesën.
Çfarë vlerësoni tek një njeri?
Tek një njeri vlerësoj më shumë sinqeritetin dhe karakterin që ka!
-Kush ka më autoritet ndaj teje nëna apo babai?
Autoritet ndaj meje kanë të dy prindërit!
-Marrëdhëniet me pijet alkoolike dhe duhanin?
Nuk jam konsumatore e duhanit dhe pijeve alkoolike.
– A mendoni se femra shqiptare është e vlerësuar në shoqërinë shqiptare?
Besoj se ende jo.
– A është maskiliste shoqëria shqiptare?
Po. Duhet kohë të kalojë ky prag.
-Mendimi juaj për politikën shqiptare?
Nuk më tërheq politika!
– Cila është arma më e fortë e femrës në jetë?
Femrat që e vlerësojnë veten dhe që ja dinë vlerat, janë të vlerësuara kudo dhe nga kushdo.

SHEMBULLI KOMBËTAR I LURËS MEDALION SHQIPTAR PLANETAR I VIZITËS SË BEKUAR TË ATIT TË SHENJTË

by

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Kisha katolike Shën Maria në Lurë, që mban emrin e Nanës së Jezu Krishtit, ndoshta e ngritur në shek. XV, vend pelegrinazhi i kahershëm, nga erozioni i motmoteve e i politikës antife ateiste të së djeshmes, iu kishin mbuluar themelet me dhè e barë tufalak.
Biznesmeni elitar e humanist, ing. Dod Doçi, president i “Group Lura”, ndërtimtar i fshatit turistik “Lura” në bregdetin e Durrësit, njeri i palctë, bajemirë e punëkryem, vendosi shpirtërisht me i ringrit’ këtë “Shtëpi të Zotit” me financimet e tij.
Dod Doçi, ky biznesmen i besimit katolik i Derës së Parë të Doçit në Lurë, e cakton kusherinin e vet të afërt, Sali Doçin, i besimit mysliman, për me gërmue në thellësi të tokës e me i nxjerr faqe botës themelet e kishës së vjetër Shën Maria. Gjithashtu, Sali Doçi ishte si koordinator revident e krahtar në punimet e ndërtimit fundekrye të kësaj kishe krejt të re e vërtet të bukur. Tani ky mysliman do të jetë për 10 vjet kujdestar plotor i kishës katolike Shën Maria në Lurë, edhe pasi prifti të vijnë aty, pasi ka një kontratë të tillë pagese me presidentin e kompanisë “Lura”.
Si këto tre raste të pashembullt nuk i gjen askund në glob, në kohën e sotme ku shpesh dhezèn konflikte të pashuara e të përgjakshme ndërfetare.
2.Kur filloi hapja e themeleve të reja të Kishës katolike Shën Maria në Lurë ishte një nga ditët e Muajit të Madhnueshëm të Ramazanit, i Agjërimit – një nga pesë shtyllat e Islamit. Aty shkon edhe Sheh Haliti i Lurës, krahinë me mbi 125 km2 me shumicë të besimit mysliman. E pritën shumë vllaznisht, sipas traditës lurase dhe të Derës së Doçit, të vet Dod Llesh Zef Doçit të Lurës. Të gjithë sa ishin aty i dhanë mirënjohje shpirtnore.
Sheh Haliti uroi tek themelet e kishës, e dha bekimin e tij plot mirësi njerëzore, ndërfetare: “Ju priftë e mira në ndërtimin e kësaj “Shtëpie të Zotit”! Ta gëzojmë bashkarisht gjithë Lura jonë!”.
Ai iku fytyrëqeshur. Katolikë e myslimanë të atyshëm ndiheshin të lumtur.
Ky është një tjetër shembull i pazakontë i bashkëjetesës fetare në Lurë që rrezatohet tek Kisha Shën Maria.
3.Shumkush nga filantropistë shqiptar përgjatë kohnave ka dhanë financime për ndërtime të kishave katolike po astenji rast tjetër nuk është i ngjashëm me shembullin e jashtëzakonshëm të ing. Dod Doçit i “Lura Group” në ngritjen e kishës Shën Maria në Lurë.
Me përkujdesje të tij u çpluan themelet e vjetra të kësaj kishe dhe ing. Dod Doçi me grupin projektues të firmës “Lura” në projektin e ri i lanë të paprekuna themelet e moçme (50 cm.), të cilat kisha e re i ruan ato si vlera muzeale e në funksion ritual të besimtarëve katolikë të atyhit e rrethinave.
Vet, personalisht, biznesmeni Dod Doçi, antar i Qëndres Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike në Tiranë, e mori Lejen Lejen për kishën e re tek Dioqeza e Rrëshenit, tek Administratori Apostulik i saj; e njoftoi për nismen e projektin edhe Selinë Metropolite – Kryedioqeza Tiranë-Durrës me Arqipeshkv Sh. T. Imzot Rrok Mirdita, ku përveçohet për mirë edhe kontributi ndihmatar i Don Gjergj Meta – Administrator i Kishës Katedrale Shën Pali në Tiranë dhe Zëdhënës i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë.
Ing. Dod Doçi ia bani vet projektin Kishës së re Shën Maria. E përzgjodhi ndër gjithato projekteve të tilla në botë. Sëbashku me grupin e arkitektëve të kompanisë së tij shkoi në Lurë me i pa nga afër trollin e kishës, luginën, malet, ndërtimtarinë e atyshme. Ark. Blerta Foto, ark. Dea Gora, ing. Redrit Baholli, me përvojën e vet të mirë banë një projekt të vetin të veçantë, i tipit alpin, ku harmonizohen antikja me modernen, i rrallë, ndoshta i vetmi si ky.
Biznesmeni Dod Doçi me investimet e tij të mëdha e ndërtoi Kishën Shën Maria në
Lurë. Mjeshtrit i përzgjodhi nga ma të mirët, profesionist në ndërtime të kishave katolike në trojet shqiptare. Materialet e ndërtimit janë tanësisht natyrale. Muret krejtësisht dekorativ, me gurë gëlqeror të ardhun nga Rubiku (Mirditë) e të skalitur aty nga mjeshtrit gurëgdhendës. Gëlqerja përzihet me ranë guri. Brenda mureve të kishës ka një skelet betonarme të padukshëm për me iu përballue forcave sizmike. Dera e 12 dritaret e kishës kanë formën e një harku (qemer me çelës) karakteristikë e kullave të zonës përrreth.
Këmbana e saj, e prodhuar në Milano të Italisë, ka pamje e orientim të atillë që të dëgjohet përtej luginës së gjatë e të bukur të Lurës, në vise të rretheve fqinjë, në Mërkurth të Mirditës, etj. Ajo mban mbishkrimin e vet kushtimor: “KISHA SHËN MËRIA. DHURATË KOMUNITETIT. DOD LLESH ZEF DOÇI. LURË, 2014”.
Kisha do të ketë hapësira plotore, pasi biznesmeni Dod Doçi i ka blerë mbi tre dynym tokë për selinë e kishës, për vorret anë saj, për oborrin e livadhin e saj të madh.
Natyrisht, biznesmeni besimtar e bamirës Dod Doçi nuk është nga ata filantropistë që pasi investojnë në një objekt ia kthejnë shpinën atij. Përkundrazi: për 10 vjet, si e cekëm nelt, ka me e lanë kujdestar të besuar e të paguar myslimanin Salih Doçi me u kujdes për Kishën Shën Maria, përgjithçka në territorin e saj, për çdo gja të ditës e të perspektivës që i duhet kësaj “Shtëpie të Zotit”.
Këta shembuj përgjatë ndërtimit të Kishës katolike Shën Maria në Lurë, kryevepër bamirëse e biznesmenit Dod Doçi, nuk i gjen ndokund tjetër në botën e sotme.
4.Dod Llesh Zef Doçi i Lurës njihet si derë e besimit katolik të paktën qyshse nga shek. XV dhe ende edhe sot ndihet i tillë si besimtar i devotshëm e kontributor.
Tradita rrëfen se paraardhësi i tij i hershëm, atdhetari Preng Nikollë Doçi, ka marrë pjesë në Kuvendin e Beslidhjes së Lezhës (1444) mbajtur nga Heroi Ynë Kombëtar, epokali Gjergj Kastrioti – Skënderbeu, i vlerësuari “Atlet i Krishtit” e “Mbrojtës i Krishtërimit”, Historia, mitet e legjendat flasin se Skënderbeu ishte mjaft i lidhur me krahinën lavdiplote të Lurës, pasi për besë, siguri e bujari e sillte aty një pjesë të madhe të ushtrisë së tij në kohë dimri, farkëtonte armë në Livadhin e Xharrit, ende ruhen “gjurmët e kalit” të tij në Qafë Lurë, etj.
Dera e parë e Doçit në Lurë, pasaardhës i së cilës është edhe Dod Llesh Zef Doçi, i dëshmon kohës e botës së sotme ndërplanetare një shembull ideal e praktik të jashtëzakonshëm të bashkëjetesës dyfetare katolikë e myslimanë brenda vet trungut familjar, brenda vllaznisë së tyre.
At Loro Mihaçeviq në veprën e tij “Nëpër Shqipëri 1883-1907” shkruan për Derën e Doçit – Derë e Parë e Lurës, për faktin e jashtëzakonshëm të bashkëjetesës të dyfeve edhe brenda një trungu familjar: “Në Lurë qemë në shtëpinë e Kryeplakut të fshatit, i cili e kishte vllain mysliman, njëri festonte Krishtlindjet e tjetri Bajramin, njëri fëmijët i ka pagëzuar Gjon e Pjetër dhe tjetri u ka fryrë në vesh emrat Syl e Osman”. Tevona, në kit’ Derë, Bibë Kolë Doçi – Kreu i Lurës, kërkoi nuse (Korben) për djalin e vet në Derën e Sali Stafë Carës. Miqësia u lidh me kusht: jo vetëm çika e tij po edhe fëmijët e saj që do të lindnin të merrnin besimin mysliman. Kjo u pranue dhe u zbatue prej tij. Djali i tij ishte i besimit katolik e shkonte në Kishën Shën Maria të Lurës, ndërsa grue e fëmijë i kishte të besimit mysliman e shkonin në xhami.
Kulla “Monument Kulture” e Bibë Kolë Doçit, kushërinj të afërt të Dod Doçit, ishte një familje e madhe me 31 antarë. Në vitin 1966, kur u ndanë ndërveti, degëzimi i Bibë Doçit me djemtë, Zefin (kryebashkiak në Balldre – Lezhë), Gjonin (mësues, poet e prozator) e Lleshin ishin 17 vetë të besimit katolik dhe degëzimi tjetër i Haziz Doçit me fëmijët e tij (një prej të cilëve është edhe Sali Doçi i Kishës Shën Maria) ishin 14 vetë të besimit mysliman.
Dyfetarizmin e gjejmë edhe në trungun familjar të Prengë Dedë Doçit (tjetër kushëri i afërt i Dod Llesh Zef Doçit) e kanë ruajt besimin katolik po kanë pasë martesa të përziera, edhe me myslimanë. Vite ma herët kjo familje ka lidhë miqësi me Markun e Doçin në Arrën, Laçin në Reç, Kacin në Gjur-Lurë.

5.Historianët e studiuesit dhe vet fetarët si At Gjergj Fishta, At Loro Mihaçeviq, At Domeniko Pazzi, akademikët Kristo Frashëri e Mark Tirtja, prof. dr. Shefqet Hoxha e Kahreman Ulqini, doktorant Nikollë Loka, dr. Agron Tufa, Xheladin Tollja, Ahmet Përleka, Hysen Dervishi e të tjerë thonë se lurasit myslimanë shkonin sëbashku me katolikët në kishë për Krishtlindje e Pashkë, po edhe lurasit katolikë shkonin sëbashku me myslimanët në xhami për Bajramin e Madh dhe për Bajramin e Vogël.
Në të gjithë Shqipërinë, shkruan doktori i shkencave filologjike, Agron Tufa, poet, shkrimtar e përkthyes, është përhap legjenda se gratë e krishtera kanë gatuar në të njëjtin kazan si mishin e deles dhe mishin e derrit dhe gjatë ngrënies ua kanë ndarë në sofër sipas përkatësisë fetare të secilit.
Në fund të shekullit XIX në Lurë, ku martesat me besime të ndryshme ishin të zakonshme, prof. dr. K. Ulqini thekson se u gjet ky rast: ndër katër djemtë e një familjeje, i pari dhe i treti mbanin besimin e atit, i dyti dhe i katërti besimin e nënës katolike.
Kjo bashkëjetesë në mes të krishterëve e myslimanëve është një tjetër kontribut i madh që ka dhanë Lura për qytetërimin shqiptar, europian, ndërplanetar, që Selia e Shenjtë në Vatikan e ka në thesaret e saj si model për kohën e botën e sotme.
6.Familja e Llesh Zef Doçit, babës së biznesmenit bamirës Dod Doçi, president i “Lura Group”, ishte e vetmja e besimit katolik në fshatin Sumaj të Lurës me popullsi krejt myslimane, po këta si Derë e Parë e Lurës e ruajtën deri në ditët e sotme besimin e vet katolik duke e respektuar edhe besimin e tjetrit, atë mysliman, në çdo rast e festë, çdo ditë. Si dje, edhe sot.
Biznesmeni Dod Doçi nuk është rastësisht një bamirës i ndërtimit të kishës katolike Shën Maria në Lurë, pasi ai, më 19 tetor 2003, ishte në Romë, në ceremoninë e Lumturimit të Nanë Terezës nga Papa Gjon Pali II. Nuk ishte vetëm. Me 50 vetë nga kompania e tij private “Lura” nga Shqipëria Londineze shkuan në kit’ ditë historike në Selinë e Shenjtë në Vatikan.
Lura dhe Kisha e saj Shën Maria, kryevepër bamirëse e biznesmenit besimtar e të suksesshëm Dod Llesh Zef Doçi i Lurës, janë një shembull thesar jashtëzakonshëm i bashkëjetësës fetare e humanizmit për kohërat e epokat, për Krishtërimin e Njerëzimin, si një “dritë hyjnore” shqiptare për Vizitën e Bekuar të 21 shtatorit 2014 të Atit të Shenjtë Papa Françesku I në Tiranë, në truallin shqiptar që i dha shumë Krishtërimit e pret mirënjohje ma të mëdha.
Tiranë, 16 shtator 2014

Leo Freundlich – hebreu i Vjenës që botes ia bëri te njohur golgothën shqiptare

by

Nga Fahri XHARRA/
“Albanische Korrespondenz”,: “Dëshira e kësaj pune është të rrisim ndërgjegjën europiane për çështjen shqiptare.” Europa ishte e mbushur me prapagandë
antishqiptare ( pas viteve 1900 ) , ne nuk kishim njeri tonin që të na mbronë ,por i revoltuar ai ngriti zërin e tij kundër asaj që ai e quajti “Golgotha Shqiptare”, dhe ai ishte hebreu i Vjenës që ia bëri botës të njohur , mjerimin e shqiptarëve .( 1912-1914). “Unë e dënoj dhunën që ushtrohet padrejtësisht ndaj çdo populli. Ai që nuk bën kështu sot, të mos çuditet nëse nesër edhe ai vetë do të bëhet viktimë e një Golgothe tjetër” – thoshte shkrimtari hebre. Por ja që Serbia , gjithëmonë përgëdhelur.
Më 1913 , u botua “Albanian Golgotha” dhe Leo ishte në mesin e ushtarëve të ushtrisë së Austro-Hungarisë në Shqipëri. Leo Freundlich , ishte gati apo më shumë dhe shumë më shumë se një shqipëtar. Mbreti Zog e emëroi në një shërbim (in whose service was friendly ) vullnetarisht si Konsull i jashtëzakonshëm i Mbretërisë Shqiptare në Vjenë. Bënte punë të mëdha për Shqipërinë. Por ai ishte edhe“Shef i Mbretërisë për shtypin” e kohës së Ahmet Zogut.
Leo Freundlih, hebreu që protestoi kundër zhdukjes masive të shqiptarëve nga serbët në vitet 1912-1913.Holokausti mbi shqiptarët – Serbët vranë 500 000 njerëz.
Libri i tij “Akuza që ulërijnë” dëshmia e parë për shfarosjen kolektive të një populli evropian para atij Ebraik. Masakrat që u ndërmorrën serbët në trojet shqiptare. Mbi 250 mijë shqiptarë të masakruar vetëm në veriun etnik të Shqipërisë gjatë vjeshtën e vitit 1912.Kopja e vetme e librit të Freundlih “Akuza që ulërijnë”, i cili përmban protestën ndaj Evropës që nuk reagoi në mbrotje të shqiptarëve gjatë zhdukjen masive të pjesës më të mëdhe të popullit shqiptar në Ballkan, është gjetur në bibliotekën e Universitetit të Harvardit në SHBA, në vitin 1982 nga studiouesja Safete Juka, me banim në Amerikë..
Aq i dhënë ishte pas Shqipërisë sa që pasi komunistët e morrën pushtetin ,Leo Freundlich i shkroi miqësisht Ministrit Koçi Xoxe , që ai është i gatshëm të merr postin e konsullit në Vjenë . Komunstët e refuzuan… (Kur këtë e kam pasë lexuar , nuk mund të kuptoja se pse? Por ja që koha e vërteton të vërtetën , me urdhërin e serbëve , është refuzuar fxh )
Serbia, “macja që kërkon të behet luan” Njëri ndër libra që hedh dritë mbi shpërnguljet masive të shqiptarëve është edhe libri historik i Leo Freundlich “Golgotha shqiptare”. Dëshmitare e krimeve të serbëve në vitin 1912-1913 ka qenë edhe Nënë Tereza, atëherë fëmijë. Ajo i pa me sytë e saj se si serbët ia helmosën të atin, ndërkohë që anëtarët e tjerë të familjes shpëtuan duke u arratisur në drejtim të Tiranës.(nga Fatmir Hasani )
Ja se çka shkruan sot shtypi serb për hebreun , mikun e shqiptarëve Leo Freundlich”
Freundlifhu dhe rrënjët e progandës anit serbe “( Leo Freundlich and The Roots of Anti-Serbian Propaganda): “ Leo Freundlich ishte racist dhe një anti-serb histerik. Rrënjët dhe origjina e paradigmës së propagandës anti-serbe janë që nga koha e Austro-Hungarisë para LPB(WWI) ( Luftës së parë botërore) . Ishte Austro-Hungaria ajo që e propagoi gjëja se “Serbinë e Madhe” po përpiqet për “çfarosjen “ apo gjenocidin ndaj shqiptarëve..” .
E shihni , që askush nuk guxonte të na dilte krah mbështetjeje , sepse serbët hidhëroheshin, sepse : ” Vetëm shqiptarët kanë mbetur në të njtën shkallë të parapambeturisë në në të cilën ishin edhe para një mijë vjete“(Sveta Protiq) ….
“O çfarë propagande ndezëse anti-serbe vinte nga publikimet e Austriakut Leo Freundlich(1875-1954) “ shkruajnë mediat serbe. “Merrni me mend ,thonë ato e tëre propaganda ishte futur ne binarët e titulluar Golgota Shiptare:” Çfarosja e popullit shqiptar’ e botuar ne Vjenë në gjermanisht : Albaniens Golgotha: Anklageakten gegen die Vernichter des Albanervolkes. Gesammelt und herausgegeben von Leo Freundlich .”
“Një gjë është e qartë: serbëve, armiku më i madh iu është e vërteta. Ajo e rrezikon ekzistencën e tyre”. Kjo fjali eshte e mjaftueshme per ta kuptua se e gjithe historia e serbeve eshte e bazuar ne rrena!
Ne e dijmë fort mire që Fuqitë e Mëdha , në vitin 1914 deshtën që Princi Widi të njihet si lideri i parë i njohur ndërkomëtarisht i Shqipërisë , i cili përkrahej nga Austro-Hungaria. E dijmë edhe këte që The New York Times raportonte (1913) që bile edhe ish kryetari i Amerikës ,Theodore Roosevelt-i ishte në favor të një Mbreti të Shqipërisë/
Serbët shkruajnë nga mëria që” Robert Elsie një propagandues dhe Avokat i Shqipërisë” i cili paska pas shkruar:” Leo Freundlich (1875-1954), ishte një publicist hebre që jetonte në Vjenë dhe ishte i lindur nga një familje e shëndoshë hebreje në Bielitz-Biala”
Edhe çka shkruan Robert Elsie serbëve nuk iu pëlqen.
Serbët më tutje vazhdojnë si zakonisht të shpifin , të minimizojnë të vërtetën dhe të rrisin imagjinaten e tyre histerike antishqiptare. “ Leo Freundlich (Frojndlih) ishte një biznismen jo i moralshëm , opportunist i cili donte të çfrytëzonte rastin për t`u vetpasuruar duke e eksploruar Shqipërinë ( Sa të dhimbshëm këta serbet, dhe sa po iu dhimbsemi ne !!!!) Shkrimet e tyre vazhdojnë : “Ishte një profiter i pafytyrë (Freundlichu , pra) , i cili pa kurrëfarë kredencialesh e shkruante pamfletin e tij ku e ngarkonte dhe i gjykonte krimet e kryera nga serbët tek barbarët e marrë , në Shiperi!”
Qahen dhe vajtohen serbet se si ai me mjete shqiptare ( para shqipatre) për interesa personale të një “hipokriti mediatik” e botonte gazeten “Albanische Korrespondenz” , dhe këtu i paska pasë botuar shpifjet e tija për serbët ndaj shqiptarëve. Por, ne si shqiptarë mos të harrojmë se dëshira e tij ishte të rriste ndërgjegjën e opinionit publik Europian ndaj çështjës shqiptare.!
Me të vërtetë serbët janë pa presedan , ja se si mundohen nëçdo mënyrë të ulin vlerën e kombit shqiptar “ Propaganda raciste e Leo Freundlichut quhej “Albania’s Golgotha” ( Golgotha Shqiptare) , dhe që është një shembull i një nxitjetje raciste të urrejtjes etnike dhe fetare. Me ironi dhe absurditet (Freundlich fxh) ,ia mveshi “Gogothën “ e krishterë shqipëtarve duke iu referuar kryqimit të Krishtit, ku shumica e tyre janë musliman “”

E shihni miq të kombit se si serbët i manipulojnë gjërat dhe , edhe sot e kësaj dite shkojnë shtegut të trasuar mbi 150 vjet , kundër nesh.
Por, ne e kishim fatin që një Hebre i Austro-Hungarisë e ndizte zjarrin e dhëmbjes dhe simpatisë mdaj popullit shqiptar , aty ku para shihej zhbërja e një kombi të tërë .
E deshta një shkrim ndryshe për mikun e Shqipërisë por ja që nuk po mundem pa e shtuar edhe ndonjë “shpifje” të tij për “gjëja se krimet serbe” mbi shqipëtar, ( lexoni Golgoten Shqiptare )
Edhe diçka me shumë rëndësi :Ç’është Korrespondenca Shqiptare? Që prej pranverës së vitit 1913 dhe deri në muajin gusht të vitit 1914, Leo Freundlich mblodhi ditë për ditë informacione për zhvillimet në Shqipëri dhe ua shpërndau këto “lajme të fundit” nga Ballkani instancave zyrtare, kryesisht ministrive dhe organeve të qeverisë austro-hungareze. Korrespondenca Shqiptare ishte, si të thuash, agjencia e pare telegrafike shqiptare.
Përveç artikujve të shtypit që grumbulloi, Freundlich ishte në kontakt me shumë figura në Shqipëri, si Ismail Qemal bej Vlora, Syrja bej Vlora, Dervish Hima dhe Fan Noli por edhe shumë të tjerë pa emër, dhe i botoi letrat dhe mesazhet e tyre në Korrespondencën Shqiptare. Në bazë të kontakteve të tij, Freundlich u bë zëdhënësi i çështjes shqiptare në Vjenë.
Aq i dhënë ishte pas Shqipërisë sa që pasi komunistët e morrën pushtetin Leo
Freundlich-u i shkroi miqësisht Ministrit Koçi Xoxe , që është i gatshëm të merr postin e konsullit në Vjenë në mënyrë vullnetare. . Komunstët e refuzuan… (Kur këtë e kam pasë lexuar , nuk mund të kuptoja se pse? Por ja që koha e vërteton të vërtetën , me urdhërin e serbëve , është refuzuar )

Seit Boshnjaku, aktori që u burgos në Shkodër, u torturua në Prishtinë dhe vezulloi në Teatrin Kombëtar

by

Flasin për jetën e Seit Boshnjakut. Margarita Xhepa, Lazer Filipi dhe Birçe Hasko/
Seit Boshnjaku, aktori që u burgos në Shkodër, u torturua në Prishtinë dhe vezulloi në Teatrin Kombëtar
– Në Shkodër ata formojnë shoqërinë teatrale “Atmja e lirë” me afro 20 vetë
-Nazistët e burgosin në burgun e Shkodrës ku e torturojnë egërsisht
– Në kampin e Prishtinës, arratiset kur nazistët pushkatojnë 104 patriotë shqiptarë
-Ai ka luajtur role episodik dhe role karakteri me nivel të lartë artistik
– Në fjalën artistike, në shumë radiodramatizime për të rinj, të rritur e pionierë, Seiti ka dhënë ndihmesën e tij
– Ai i bënte personazhet jetësorë, të besueshëm, konkretë, me tërë karakteristikat e tyre
Shkruan: Albert Z. ZHOLI/
Jetëshkrimi
Seit Boshnjaku u lind më 1 gusht të vitit 1914 në Shkodër dhe vdiq në vitin 1985, ishte aktor i njohur shqiptar. Në vitet 30 ka një aktivitet të dendur teatror në Shkodër dhe në Tiranë me shoqëritë kulturore “Vllaznia”, “Shkëndia” etj.. Fillimisht futet në Teatrin e Ushtrisë dhe më pas në 1949, në Teatrin Popullor. Roli i parë qendror, pas dy roleve të vegjël në komedinë “Prefekti” (polici) dhe “Komploti i të dënuarve” (Kolonel Mill) që interpreton Seiti është roli i Pashait në dramën “Halili dhe Hajria”, rol që pati shumë sukses, edhe pse e pati interpretuar më parë Andon Pano.
I ati
I ati i Seitit ishte një burrë i urtë, i gjendur. Punonte si karrocier ditë e natë për të siguruar bukën e gojës. Por ai kishte dëshirë që djali i tij të mësonte, të bëhej me shkollë. Me shumë vështirësi Seiti mundi të mbarojë gjashtë klasë shkollë, por detyrohet ta ndërpresë pasi babai i tij ndërron jetë. Në këtë mënyrë Seiti futet si çirak në një këpucari në pazarin e vjetër. Por Seiti kishte shumë dëshirë për të mësuar, madje i kishte hyrë në gjak aktrimi. Krahas punë së përditshme, ai së bashku me shokë të tjerë moshatarë si Tefik Cango, Hajrullah Kastrati, Isa Kadria, Tofik Duka, Hasan Reçi, Muhamet grimçi, etj., angazhohet në një trupë teatrale. Ata formuan dhe shoqërinë teatrale “Atmja e lirë” me afro 20 vetë, e cila mbahej nga vetë kontributi i tyre, me të cilat paguanin sallën me qira. Duhet theksuar se, aktiviteti i tyre artistik filloi duke interpretuar skeçe, humore dhe pjesë të vogla teatrale. Në fillesat e aktivitetit të tyre mund të përmenden dramat “Filja” e Hilë Mosit, ku rolin kryesor të kësaj drame e luajti Teofik Duka. Në këtë dramë Seiti luan një rol jo të vogël atë të Cubit, i cili pati sukses. Ky rol, mbahet dhe si roli i parë i Seitit me amatorët. Pas kësaj drame filluan vënien në skenë dhe të disa dramave të tjera si “Testamenti misterioz”, ku Seiti luan rolin e Sherlit. Kjo pjesë ishte përkthyer nga Muhesin Serezi. Një ndër pjesët më ët bukura të asaj kohe të vënë ën skenë ishte “Lufta Silistres”, ku Seiti tashmë me përvojë luajti një ndër rolet më të mirë atë të Kamjmekanit.

Bashkimi
Duhet thënë se në këtë periudhë trupa amatore teatrore kishin lindur në disa qytete të Shqipërisë. Ky ishte një ogur i mirë për dramaturgët dhe aktorët e rinj shqiptarë. Në vitin 1935 në Shkodër kishte disa trupa teatrore si “Atmja e lirë”, “Agimi”, “Taraboshi”, “Malet tona”, etj…Në sajë të gjuhës së përbashkët, për një cilësi më të mira interpretimi të gjitha shoqëritë teatrale u shkrinë në një duke formuar shoqërinë e përbashkët me emrin e bukur “Vllaznia”.

Ecuria e shoqërisë “Vllaznia” dhe Seitit
Fill pas këtij bashkimi, ku Seiti kishte rolin e vet, cilësia artistike e shoqërisë u rrit shumë. Kjo u duk nga vetë pjesët e vështira të bëna në skenë, ku dominonte ndihma dhe konkretizimi i Sokrat Mios. Në këtë kohë u vunë në skenë “Konti i Shen Germenit”, drama, “Lufta e Ali Pashës”, i pari nën drejtimin e Sokrat Mios dhe i dyti me regji të Andrea Skanjetit. Në këto dy pjesë Seiti ishte i padiskutueshëm pjesëmarrës, ku dhe pse me dy role të vegjël, doli në pah siguria, profesionalizmi dhe vëmendja skenike e Seitit. Ajo që duhet evidentuar është se, Shoqëria “Vllaznia” me formimin e grupit teatral të shëndoshë, me pjesët që vuri në skenë filloi të marrë një popullaritet të madh dhe emri i saj i mirë doli edhe jashtë Shkodrës. Aktorët e saj tashmë i kishin kaluar pengesat e para dhe nivelin e të quajturit amator.

Drejt Tiranës

Rolet e luajtura me Shoqërinë “Vllaznia” e bënë Seitin një aktor ndër më të dëgjuarit amator. Por ai punonte dhe vetë individualisht për të bërë përparime në rrugën e aktrimit. Ai tashmë dëshiron të largohet nga Shkodra me synimin drejt Tiranës, i cili ishte qytet më i madh dhe mundësitë e punësimit ishin më të mëdha. Ishte viti 1936 kur ai me peng në zemër vjen drejt Tiranës duke lënë mbrapa Shkodrën për të cilën mallin se hoqi kurrë. Me të ardhur në Tiranë ai angazhohet pranë shoqërisë “Shkëndija”, ku ndihmoi në vënien në skenë me sukses të plotë të pjesës teatrale “të burgosurit”. Kjo pjesë bëri bujë të madhe në Tiranë në të gjitha rrethet intelektuale dhe aktoriale. Për këtë arsye kjo pjesë ndalohet për t’u vënë më në skenë nga regjimi i Zogut.

Varfëria
Por edhe pse dëshira për aktrim ishte e madhe, nevojat ekonomike ishin të mëdha. Ishin vitet kur varfëria kudo në Shqipëri ishte e madhe. Për këto arsye, Seiti lë pak pas dore aktrimin dhe fillon punë në bandën muzikore të ushtrisë. Pra ai bëhet instrumentist për të përballuar nevojat ekonomike të kohës.

Pushtimi i vendit

Me fillimin e punës në bandën e Ushtrisë, Seiti pati fatin të njohë shumë shokë, intelektualë dhe patriotë nga të gjitha trevat e vendit. Seiti ishte shumë i lidhur me shokët. Në këtë punë e gjeti dhe pushtimi i Italisë. Në kohën e pushtimit me pjesën më të madhe të Bandës ai shkon në Itali. Prej këndej ai si patriot që ishte së bashku me pjesëtarët e tjerë të bandës bëjnë një propagandë kundër pushtimit të Shqipërisë. Kudo ata flisnin për një gjëmë që e kishte gjetur Shqipërinë. Aktiviteti i tyre ra në sy. Po përgatiteshin të ktheheshin në Shqipëri, rast të cilin mezi e prisnin. Dhe rasti fatlum vjen, në mesin e vitit 1943, të gjithë pjesëtarët e bandës kthehen me anije në atdhe. Seiti u gëzua pa masë, pasi e dinte shumë mirë që dhe familja e tij ishte lidhur me rezistencën antifashiste. Agjenturat e dinin aktivitetin e tij dhe të familjes së tij. Kundër nazifashizmit, por ai nuk u tërhoq kurrë nga ideali i tij.

Arrestimi dhe Kampi i Prishtinës

Në këtë kohë, kur nazistët gjermanë bënin shumë kujdes në identifikimin e personave që propagandonin dhe luftonin pushtuesit, Seiti pa marrë parasysh asgjë e shtoi veprimtarinë e tij patriotike. Ai fliste kudo kundër pushtimit, merrte pjesë në aksione të ndryshme, shpërndante trakte. Në Shkodër ai ishte ndër të parët në çdo aksion dhe veprim antifashist. Ai e dinte se një ditë do të arrestohej, por luftonte si gjithmonë. Në fundin e vitit 1943, Seiti arrestohet befasisht. Dikush e kishte spiunuar. Ai fillimisht burgoset në Shkodër. Në burg ai njohu tortura nga më të ndryshmet. Tortura çnjerëzore. Për vetë karakterin e tij, për vetë burrërinë duke mos treguar asgjë ai internohet në kampin e Prishtinës. Në këtë kamp dërgoheshin më të rrezikshmit dhe ku thuhej se prej andej si zor të dilje gjallë. Së bashku me të në këtë burg ishte dhe Llazar Siliqi, Sejfulla Boriçi, Xheladin Fishta, e shumë e shumë intelektualë dhe patriotë të tjerë shqiptarë me emër. Ashtu si në Shkodër dhe në Prishtinë nuk ju ndanë torturat. Tortura natë dhe ditë, po ashtu dhe pushkatime. Ishte data 23 tetor 1944. Gjermanët në këtë ditë të zezë pushkatuan plot 104 patriotë shqiptarë. Ishte dita e pushkatimi të shqiptarëve. Kur trupat gjermane merreshin me pushkatimet, Seiti, së bashku me 4 shokë të tjerë arratiset nga kampi në mes të ditës. Nazistët i kuptuan dhe filluan të hapin zjarr. Breshëritë e mitralozave dhe plumbat e pushkëve nuk kishin të sosur. Por ata tashmë ishin larg shënjestrës dhe efektit të plumbave. As vetë nuk e dinin si kishin shpëtuar. Vrapin e lënë drejt perëndimit të Prishtinës. Pasi qetësohen fillojnë lëvizjen në malësinë e Drenicës, ku u bashkuan me forcat e Brigadës së VII të Kosmetit, e cila vepronte në Kosovë. Me këtë Brigadë ai luftoi përkrah vëllezërve kosovarë deri në çlirimin e Shqipërisë dhe për më tej deri në largimin e nazistëve nga Kosova, në janar të vitit 1945. Në këtë kohë ai merrej dhe me profesionin e tij shpirtëror, duke vënë në skenat e improvizuara partizane shfaqje dhe pjesë të vogla teatrale kur luftimet kishin mbaruar.

Kthimi në atdhe dhe Ansambli i Ushtrisë

Në fund të janarit 1945 ai kthehet në atdhe. Shqipëria gëzonte fitoren e madhe ndaj pushtuesve. Në fillim Seiti inkuadrohet në radhët e Brigadës së XVIII Sulmuese në Kukës dhe mbas dy javësh transferohet në Shkodër, në vendlindjen e tij. Këtu ai qëndroi deri në prill të vitit 1945. Tashmë puna e tij njihej edhe si atdhetar edhe si artist. Me kërkesën e Shtabit të Përgjithshëm, ai transferohet pranë Agitpropit, të Divizionit të IV, si organizator i trupave teatrore, ku formoi dhe grupin e ri teatral. Në këtë grup ai kishte dy funksione edhe atë të regjisorit edhe atë të aktorit. Në kohën kur ai kishte realizuar shumë pjesë teatrale në këtë formacion luftarak, krijohet Ansambli Artistik i Ushtrisë, ku drejtor i saj u caktua Gaqo Avrazi. Ky ansambël kishte shumë funksione dhe Seiti së bashku me disa shokë të tjerë transferohen në këtë në këtë Ansambël në grupin e ri teatral.
Shfaqja e parë
Tashmë kushtet ishin ndryshe. Kishte salla, kishte rregull, ambiente, kishte ushqim dhe dhoma. Po krijohej një teatër profesional. Shfaqja e parë e këtij grupi ishte një tablo me pjesë nga shkrimtari Fatmir Gjata. Pra ishin tri pjesë të shkurtra me tematikë nga lufta partizane “Mulliri”, “Vuajtjet partizane”, “Burgu”. Këto pjesë u vunë në skenë me regji të Pandi Stillos. Në këtë pjesë del në pah dhe puna e Seitit. Ai luan rolin kryesor të pjesës atë të Sotirit. Në këtë pjesë ai shkëlqeu. Në këtë kohë pranë këtij Ansambli kishte ardhur dhe aktorja Violeta Mnaushi, e cila më vonë do të bëhej dive e skenës shqiptare. Ajo në këtë pjesë luan rolin e nënës. Duhet theksuar se këto shfaqje u dhanë në skenën e Teatrit Popullor, që atehere ishte vlerësim i madh. Shfaqja doli me shumë sukses. Për Seitin tashmë ishte hapur një rrugë e re, më e bukur, më e gjerë. Më këtë trupë ai luajti mbi 7 role ku u rrit së tepërmi mjeshtëria e interpretimit dhe plastika e roleve.

Në Teatrin Popullor
Sukseset e Seitit ishin të dukshme. Rolet e tij shin të vështirë, por ai me mjeshtëri diti ti realizojë me profesionalizëm të lartë, duke marrë vlerësime të mëdha. Kishte kohë që Teatri Popullor funksiononte më vete, si trupa më profesioniste. Në vitin 1950, Seiti për mjeshtërinë e aktrimit, e ftojnë si pjesë ët stafit të Teatrit Popullor. Ky ishte suksesi më i madh i tij. Ishin të rrallë aktorët që punonin në këtë skenë që kishte në gjirin e saj korifenjtë e aktrimit dhe të regjisurës shqiptare. Me fillim punë në këtë teatër ai lozi dy role të vegjël, roli i policit tek komedia “Prefekti”, dhe rolin e Millit tek “Komploti i të dënuarve”. . Por fill pas këtyre dy roleve, që ai i luajti me atë mjeshtëri artistike sikur të ishin role të mëdhenj, atij i besojnë rolin e Pashait tek drama “Halili dhe Hajrija”. Në këtë rol ai spikati ndjeshëm si aktor dhe pse më parë këtë rol delikat e kishte luajtur aktori i mirënjohur Andon Pano.
Rolet
Këtu, pas këtij roli, fillon dhe veprimtaria më aktive e Seit Boshnjakut, në Teatrin Popullor. Nga viti 1950 dhe deri në vitin 1970 (pasi ai luan dhe pse doli në pension në vitin 1966) në këtë teatër gjigand ai luan mëse 50 role nga më të ndryshmet. Ai tashmë është bërë më i pjekur, më korrekt, më i disiplinuar me veten dhe skenën. Duhet thënë se në përgjithësi, rolet e tij janë role karakteri, role jo kryesor, por me interpretimin e tij ai i dha po atë ngjyrë. Ai i bënte personazhet jetësorë, të besueshëm, konkretë, me tërë karakteristikat e tyre. Interpretimi i tij ishte jetësor dhe shumëplanësh, me një finesë që jo çdo aktor mund ta përcjellë.

Kontribute të tjera

Jo vetëm në Teatrin Kombëtar, por edhe në fjalën artistike, në shumë radiodramatizime për të rinj, të rritur e pionierë, Seiti ka dhënë ndihmesën e tij, artin e tij të vërtetë. Atë njëkohësisht e shikoje të ndihmonte dhe të merrte pjesë dhe në lëvizjen amatore të kryeqytetit. Duhet të theksojnë se në regjimin komunist kjo lëvizje ishte tepër aktive dhe e gjerë.

Seiti dhe Kinematografia

Realizimet e tij teatrale bënë që ai të tërhiqte vëmendjen edhe të regjisorëve të filmit. Pra dhe në Kinematografi Seiti ka realizuar plot 7 role në filma të ndryshëm. Në këto role ai ka qenë i veçantë për mënyrën e interpretimit dhe lojën elegante në rolet episodik dhe rolet e karakterit. Këtu do të veçojmë filmin “Skënderbeu” ku ai luajti rolin e princit, jeniçerit, por dhe dublimin e zërit të një personazhi tjetër. Por rolin më të bukur filmik ai e ka realizuar në filmin “Furtuna”, rolin e kolonelit, që mbahet mend nga të gjithë shikuesit për nivelin e lartë artistik të interpretimit. Ai ka marrë shumë medalje dhe urdhra, ku veçohet Medalja “Naim Frashëri”. Ai u nda nga jeta në vitin 1985 duke lënë pas një vepër të paharruar. Ai mbete ndër pionierët e teatrit profesionist shqiptar dhe si ndër modelet e rralla të interpretimit në rolet e karakterit. I thjeshtë, i dashur, korrekt, i dashuruar me artin, komunikues, kështu mbahet mend Seit Boshnjaku, ky artist i lindur dhe njeri me vlera.

Margarita Xhepa (Artiste e Popullit-Nderi i Kombit)

Ishin vitet e pasioneve të madha. Atëherë ishte koha e të mëdhenjve. Ai i qëndiste karakteret e tij. Ai ishte një prind i shkëlqyer kishte marrëdhënie të shkëlqyera me aktorët. Për ‘të mund të flas shumë, pasi tek ata gjeta njerëz të thjeshtë erdhën nga të gjithë rrethet e Shqipërisë për të bërë Teatrin Kombëtar. Erdhën nga Shkodra, Vlora, Gjirokastra, Korça me dëshirën për të bërë një teatër me emër dhe e bënë në sajë të punës së tyre, të sakrificave të tyre të studimit dhe të dëshirës së madhe për punën. Këta aktorë e rritën shumë nivelin e tetarit shqiptar, ndaj kanë emër dhe sot. Rolet pikante të tij e kanë zanafillën tek dashuria e madhe që ai kishte për teatrin, për aktrimin në të gjitha dimensionet e tij. Kur rrija me ‘të nuk ngopesha duke dëgjuar histori jetësore të pabesueshme, pasi ato histori i bënë ata të ndërgjegjshëm për misionin historik që kishin në Teatrin Kombëtar. Pa ata teatri s’do të kishte famën që gëzon sot.

Lazer Filipi (Artist i merituar).
Seit Boshnjaku ka qenë në fillim në Teatrin e Ushtrisë. Seiti ka qenë një njeri shumë i dashur, por në pamje dukej shumë serioz. Në role ka qenë i planit tragjik dhe i planit dramatik, por në jetë ishte shumë me humor. Na tregonte shumë histori me Gjok Karmën në burgun e Prishtinës. Ishte një burg i tmerrshëm na thoshte. Tregimet e tij për këtë kamp ishin shumë interesante dhe ne magjepseshim shumë me tregimet e tij, madje, hutoheshim fare. Drama e tij në këtë kamp dhe e shokëve të tij na habisnin. Gjok Karma i planit humoristik, kur na tregonte të njëjtin ngjarje ne qeshnim, pasi ai kishte tjetër ngjyrë tregimi. Këto janë dy detaje kryesore të një aktori që është i një plani dramatik dhe një i planit humoristik. Për mua, ishte një njeri shumë i dashur. Ka pas shumë mik Xhevat Çerezin, dhe kur kemi bërë një turne të madhe rreth Shqipërisë, Seiti gjithmonë merrte pjesë në shakatë e mbrëmjeve tona, dhe një prej tyre ishte se, gjoja Seiti ishte shumë sëmurë dhe duhej kthyer urgjent në Tiranë se nuk rron dot pa familjen. Dhe Xhevati miku i tij (Ku babanë e ka pasur dramaturg një ndër themeluesit e Teatrit Amator) duke bërë shaka me të, Seiti duke bërë vazhdimin e shakasë që është sëmurë për familjen, futet në liqenin e Pogradecit megjithë kostum brenda. Të tjerët që ishin jashtë shakasë e besuan se Seiti ishte sëmurur pse ishte larg shtëpisë. Ne qeshnim pasi e dinim se çfarë shakaje luhej. Seiti ishte një njeri i dashur që pranonte çdo shaka. Me Seitin kam luajtur në disa pjesë. Ai ishte aktor i roleve episodike dhe i roleve të karakterit. Ai krijonte imazhin e një personazhi shumë serioz, pasi dhe portreti i fytyrës dhe pamja e tij ashtu flisnin. Zëri i tij, gjatësia e tij trupore, kanë bërë që ai të ishte shumë i suksesshëm në rolet e tij episodike.

Birçe Hasko (Artist i Merituar)

Kam qenë student një vit e gjysmë, kur kam njohur Seit Boshnjakun. Ishte periudha kur të gjithë aktorët e Teatrit Kombëtar ishin të përkushtuar ndaj krijimtarisë. Kishin një disiplinë absolute. Edhe me role të vegjël nuk gjeje role të çara në nivelin artistik. Ai ka marrë pjesë dhe në krijimtari filmike me role të realizuara. Kinematografia ishte në fillimet e veta dhe ai kishte një mobilizim të madh për rolet. Edhe në filma ai ishte po aq i përkushtuar sa në teatër. Nuk i ndante rolet në të vegjël apo të mëdhenj, por luante me atë nivel. Me atë dashuri sikur të ishin role të veçantë. Kjo ishte e veçanta e krijimtarisë së tij.
Rolet e veçanta
Për mëse 2 dekada nga viti 1950, Seit Boshnjaku interpretoi në mbi 50 role në skenën e Teatrit Kombëtar. Edhe pse doli në pension në vitin 1966, Seit boshnjaku interpretoi edhe më pas role, edhe për mëse një dekadë. Veçohen Prela nga “Toka jonë”, Huis “Procesi”, Abazi “7 Shalianët” Gjeloshi “Dragoi i Dragobisë”, Luka plaku “Trimi i mirë…” , Oktavi “Qeni i kopshtarit”, Lleshi “Cuca e maleve” Doktori “Arturo Ui”, etj..
Krahas teatrit ka marrë pjesë edhe në 7 filma artistikë.
• Perse bie kjo daulle – (1969) Shkesi
• Toka jonë – (1964)
• Detyrë e posaçme – (1963
• Debatik – (1961) Toger Franko