Histori – Page 258 – Dielli

VATRA TËRHOQI “DOSJEN E SIGURIMIT”…

August 25, 2019 by dgreca

… NGA AUTORITETI PËR INFORMIMIN MBI DOKUMENTETE E ISH SIGURIMIT TË SHTETIT/

Ditën e Enjte, 22 Gusht 2019, Editori i Gazetës”DIELLI”, Dalip Greca, tërhoqi nga Autoriteti për Informimin Mbi Dokumentet e Ish -Sigurimit të Shtetit Dosjen e VATRËS. Kërkesa ishte bërë me shkrim nga Kryetari i Vatrës z. Dritan Mishto, me 15 Prill 2019. Çështja e kërkesës së Vatrës u mor në shqyrtim në mbledhjen e datës 22 gusht 2019 në prani të Znj.Gentiana Sula, Kryetare, Z. Altin Hoxha, Anëtar dhe z. Marnglen Kasmi -anëtar.

Dosja iu dorëzua Editorit të DIELLIT, pas firmosjes së deklaratës së Konfindencialitetit në ambjentet e punës së Autoritetit. Në prani të z. Marnglen Kasmi dhe Dr. Ornela Arapi, editorit iu vunë në dispozicion dokumentacioni i administruar nga Autoriteti. Informacioni është konfidencial për deklaruesin dhe do të përdoret prej tij për qëllime studimore.

Dosja totale e Vatrës ka rreth 1056 faqe të dixhitalizuara. Ajo ka në përbërje:

1- Dosje objekti “Vatra”, nr 102, deklasifikuar me vendim nr.12, dt. 17.06.2019, me numër total fletësh 277 (të dixhitalizuara 296 faqe)

2-Dosje objekti “Vatra”, nr 128, deklasifikuar me vendim nr. 12, dt. 17.06.2019, me nr. total fletësh 491(të dixhitalizuara 582).

3- Dosja objekti VATRA, vëll 3, deklasifikuar me vendim nr.12, dt.17.06.2019, me nr.total fletësh 159(të dixhitalizuara 178 faqe).

Dosja e survejimit të Vatrës dhe Gazetës së saj Dielli është hapur në vitet ’50 dhe ka vazhduar deri në vitin ’91 të shekullit të shkuar. Në 1056 faqet e saj janë të fshehur raportime të agjentëve të Misionit Shqiptar në Nju Jork, si dhe Drejtorive përkatëse të Sigurimit të Shtetit në Ministrinë e Brendshme, janë fshehur emra të rekurtuarish përreth dhe brenda Vatrës, Plane operative kundër Vatrës, Studime rreth veprimtarisë “armiqësore” të Vatrës dhe masat e Shqipërisë komuniste për ta paralizuar atë, Plan Masash Agjenturor-Operativ për ndjekjen, Zbulimin dhe Parandalimin e Veprimtarisë Armiqësore të Organizatës Vatra dhe gazetës së saj Dielli etj. Në shënjestër ishin editorët e Diellit. Sigurimi shqiptar duket se ka investuar shumë në drejtim të paralizmit të Vatrës dhe të krijimit të konflikteve të saj me organizatat e tjera nacionaliste të Diaspoërs në SHBA. Një front tjetër ishte injektimi i konflikteve brenda Vatrës duke nxitur përplasjen mes grupit të intelektualëve me vatranët e tjerë, apo vatranët e vjetër me të arratisurit, apo mes vatarnëve patriotë siç shprehen ofiqarët e Sigurimit dhe agjentëve jugosllavë brenda Vatrës apo Organizatae të tjera. Vatra në të gjitha relacionet, udhëzimet, planet operative për paralizmin e saj, etiketohet si reaksionare, armiqsore, vegël e depratamentit të Shtetit, bashkëpunëtore me FBI e CIA. Sigurimi shkon deri atje sa kërkon paralizmine punës së editorëve të Diellit, duke filluar që me Qerim Panaritin, Athanas Gegaj, luftë e ashpër për të ndaluar emrimin e Bilal Xhaferrit si editor i Diellit dhe shumë investim për të mos lejuar ardhjen e Eduart Liços, Arshi Pipës në krye të Diellit, lufët e kurthe për të larguar Xhevat Kallajxhiun nga drejtimi i Diellit( Sigurimi shkruante Letra Anonime për demskimin e Kallajxhiut(etj etj……Etj.

Në faqet e dosjes ka pseudonime(Luani, Kështjella, Korabi, Shigjeta, Teli, Pellgu,Tablloja, Mali, Gjahtari, Vullkani, Malësia, Sazani, Shqiponja, Ngjala, Blloku,dhe pseudonime shifrore …, persona që fshihen pas shifrave, agjentë, që ushqejnë me raporte Sigurimin etj etj… Kaq sa për fillim.(Editori)

ALBANOLOGËT NGA BOTA MBLIDHEN NË KOSOVË

August 19, 2019 by dgreca

-Në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë, nis Seminari XXXVIII Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, i themeluar para 45 viteve. Programi bazë i punimeve nga 19 deri 30 gusht 2019 dhe Historiku i Seminarit…

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 19 Gusht 2019/ I themeluar para 45 viteve, Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, zhvilloi sot në Prishtinë ceremoninë solemne të hapjes së punimeve në edicionin e 38-të.

Në ceremoninë e zhvilluar në ambientet e Fakultetit të Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, pjesëmarrësit me një minutë heshtje nderuan Drejtorin e Nderit të Seminarit, albanologun e shquar, akademik Idriz Ajetin, i cili ka ndërruar jetë në 13 shkurt 2019, në moshën 102 vjeçare.

Në fjalimet e hapjes, dekania e Fakultetit të Filologjisë, prof. Lindita Rugova, theksoi rëndësinë e traditës së Seminarit dhe kontributin e studiuesve për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare. “Institucioni i Seminarit është koncepti më i fortë i ndërkombëtarizimit të albanologjisë në botë, është prezantimi më me vlerë i shkencës vendore vështruar nga një kënd global”, u shpreh ajo.

Rektori i Universitetit të Tiranës, prof. Mynir Koni, vlerësoi rëndësinë historike të Seminarit dhe kënaqësinë me të cilën Fakulteti i Histori-Filologjisë në Tiranë bashkëpunon për zhvillimin e sukseshëm të Seminarit.

Nënkryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, akademik Jusuf Bajraktari, u uroi punë të mbarë seminaristëve dhe i falënderoi albanologët e shquar, të cilët vijnë nga vende të ndryshme të botës për të dhënë kontributin e tyre në Seminar.

Drejtori i Seminarit, prof. Shkumbin Munishi, tha se “edicioni i sivjetmë është një hallkë tjetër në zinxhirin e një tradite albanologjike të nisur këtu e dyzet e pesë vjet më parë”. Ai potencoi rëndësinë e bashkëpunimit me Fakultetin e Histori-Filologjisë të Universitetit të Tiranës.

Seminari XXXVIII Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare gjatë punimeve nga 19 deri 30 gusht 2019 ka këtë program bazë: 1. Kurse intensive të mësimit të shqipes (tri nivele); 2. Ligjërata të gjuhësisë shqipe; 3. Ligjërata për letërsinë shqiptare; 4. Ligjërata për kulturën shqiptare; 5. Referime shkencore; 6. Ligjërata të përgjithshme; 7. Tryeza të rrumbullakëta; 8. Tryeza e doktorantëve; 9. Program kulturor plotësues për t’i njohur seminaristët me bukuritë natyrore, me veprimtari të kulturore e të mira të tjera në qendra të Kosovës.

Temat bosht të Seminarit për sesionet shkencore (29 – 30 gusht 2019) janë:

1. Gjuhësi: Struktura e shqipes aktuale

Gjendja dhe përshkrimi i sistemit fonologjik dhe fonetik të shqipes aktuale; Gjendja dhe përshkrimi I sistemit morfo-sintaksor të shqipes; Gjendja dhe përshkrimi i sistemit leksiko-semantik dhe stilistikor të shqipes; Gjendja dhe përshkrimi I varieteteve aktuale të shqipes.

2. Letërsi: Si ëndërrohet në letërsinë shqipe

Ëndrra romantike: individi dhe shoqëria në letërsinë shqipe; Alegoritë moderne të ëndrrës; Imagjinari modern në letërsinë shqipe mes ëndrrës dhe rêverie; Ligjërimi onirik si paradigm stilistike; Ëndrra dhe letërsia fantastike; Ëndrra si “realitet” tjetër.

3. Kulturologji: Rrjetet sociale, politika dhe etika

Llojet e rrjeteve sociale; Kultura në rrjetet sociale; Mediat në rrjetet sociale; Politika në rrjetet sociale; Etika në rrjetet sociale; Drejtimet e zhvillimit të rrjeteve sociale.

Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është themeluar pranë Fakultetit të Filologjisë (atëherë Fakulteti Filozofik) të Universitetit të Prishtinës, në vitin 1974. Ishte viti i Kushtetutës që avanconte të drejtat e shqiptarëve të Kosovës si element konstituiv me të drejtë vetoje, i federatës së atëhershme, nga shpërbërja e së cilës kanë dalë shtatë shtete.

Seminarit në vitin 1991 është ndërprerë veprimtaria e tij nga organet e dhunshme serbe. Në vitet 1995 e 1996 sesionet e këtij seminari u mbajtën në Tiranë në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë e të Letërsisë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Pas çlirimit të Kosovës në qershorin 1999, nga viti 2000 Seminari zhvillohet sërish në Prishtinë. Sesionet 19 dhe 20 (2000-2001) janë organizuar në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

7 VITE PA ARBËN XHAFERIN

August 16, 2019 by dgreca

Nga Frank Shkreli/
7 vite më parë, me 15 gusht 2012, ndërroi jetë, intelektuali, publicisti, politikani, por mbi të gjitha patrioti me zemër e me shpirt, i trevave shqiptare, Arbën Xhaferi.   Në jetën e përditshme, secili prej nesh takon njerëz të thjeshtë,personalitete të njohura dhe jo aq të njohura.   Pas takimit me ta, disa qëndrojnë mbi të tjerët, për nga përshtypja dhe mbresat e paharrueshme që mbeten nga takimet sa do të shkurtëra, por të mjaftueshme për të arritur në një vlerësim të personit, se çfarë e dallon atë nga të tjerët.   Për disa falënderojmë Zotin që na jepet mundësia t’i takojmë.
Për mua, njëri nga këto përsonalitete të shquara intelektuale të botës politike dhe të publicistikës shqiptare që kam pasë fatin, nderin dhe privilegjin ta takoja, ka qenë dhe mbetet Arbën Xhaferi, i njohur si i tillë, anë e mbanë trojeve shqiptare.
Ishte viti 2005 dhe kisha vendosur që të bëja një turne fakt-mbledhës në trojet shqiptare, në kapacitetin tim si Drejtor Ekzekutiv i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan, (KKSHA) për t’u këshilluar me krerët e politikës shqiptare dhe me përfaqësuesit diplomatikë amerikanë në rajon për raportuar mbi gjëndjen në trojet shqiptare — me të këthyer në Washington – organizatës që përfaqësoja, KKSHA-në, si dhe zyrave dhe personave përkatës të administratës dhe të Kongresit Amerikan, që merreshin me interesuar me çështjet shqiptare në Ballkanin Perëndimor. Qëllimi i vizitës në Tiranë, Prishtinë, Shkup dhe Tetovë ishte për të parë dhe për t’u njoftuar nga afër me gjëndjen aktuale në rajon.
Pjesë e këtij turneu ishin takimet me udhëheqsit politikë shqiptarë në detyrë, në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, përfshirë edhe udhëheqsit e partive politike shqiptare, pa dallim, pozitë dhe opozitë.   Vizitën në Maqedoni, si pjesë e këtij turneu, e filluam me një takim në Amabsadën amerikane në Shkup për të marrë vlerësimin e tyre politik për gjëndjen në rajon.    Pastaj takimin e parë me përfaqsuesit politikë shqiptarë në atë vend, e filluam në Tetovë, pikërisht, duke u takuar me Z. Arbën Xhaferi, të cilin nuk e kisha takuaar më parë.   Në kapacitetin e tij si Kryetar i Partisë Demokratike Shqiptare në Maqedoni, Z. Xhaferi pati mirësinë të na priste për një takim – të rezervuar më heret e që zgjati gati një orë — në kryeqendrën e Partisë së tij në Tetovë – ndonëse ishte e qartë se sëmundja kishte filluar t’a rëndonte.   Megjithse dukej i lodhur fizikisht, i thjeshtë në pamje dhe modest në bisedë, në të shprehur të mendimeve, Xhaferi ishte i këthjelltë dhe i thellë.   Pas përshëndetjeve fillestare të rastit dhe kafesë, filluam të flasim për situatën në vend.
Pyetjes time mbi gjëndjen aktuale politike, Z. Xhaferi iu përgjigj duke filluar të fliste për marrëdhëniet midis partive politike shqiptare në Maqedoni si edhe për marrëdhëniet e tensionuara midis popullësisë shqiptare dhe asaj maqedonase në vend.   Ndërsa po fliste për marrëdhëniet ndër-partiake, më ra menjeherë në sy, për të mos thënë se më habiti fakti, se ndryshe nga takimet e mia, pothuaj me të gjithë përfaqsuesit e tjerë të politikës shqiptare të asaj kohe anë e mbanë trojeve shqiptare — me përjashtim të Ibrahim Rugovës — të cilin nuk e kam dëgjuar kurrë të fliste keq kundër partive të tjera ose liderëve të tyre — gjatë këtij takimi, Arbën Xhaferi nuk e tha asnjë fjalë të keqe, as nuk shqiptoi ndonjë kritikë as dënim të pikpamjeve ose të qëndrimeve të udhëheqësve të tjerë të partive politike shqiptare, jo vetm të shqiptarëve në Maqedoni, por asnjërit prej tyre, anë e mbanë trojeve shqiptare, siç isha mësuar të dëgjoja në takime me përfaqsues të tjerë politikë shqiptarë, sidmos në Tiranë dhe në Prishtinë.


                            *Autori me Arbën Xhaferin, Tetovë, 2005*
Çfarë freskie e këndshme por e pazakontë, ndonëse e mirëpritur për politikën shqiptare, thashë me vete – një cilësi dalluese kjo që e karakterizonte Arbën Xhaferin, e që është aq e nevojshme, sidomos sot, për një dialog të qytetëruar politik në radhët e udhëheqësve partiakë në Tiranë, në Prishtinë, në Tetovë dhe gjithandej trojeve shqiptare.   Ndonëse nuk u shpreh, specifikisht, mbi mosmarrveshjet dhe grindjet politike ndër-shqiptare të kohës, mua mu duk se vuante nga përçarjet dhe grindjet e vazhdueshme dhe të pakuptimta në radhët e udhëheqësve shqiptarë.   Ai në të vërtetë, i dalluar nga të tjerët, shprehej gjithmonë për një politikë ndryshe në diskursin politik, ndër-shqiptar.
Respekti për të dhe reputacioni për Arbën Xhaferin, si njeri i arsyes dhe si politikan tolerant ndaj mendimeve të tjerëve, kishte tejkaluar kufijt ndër-shqiptarë.   Si i tillë, ai ka lënë përshtypje të thella, jo vetëm ndër shqiptarë, por edhe ndër të huaj, me të cilët është takuar gjatë karierës së tij, si udhëheqës politik dhe si ndër intelektualët më të shquar shqiptarë. Mbi të gjitha, Arbën Xhaferi dallohej për diplomacinë respektin dhe karakterin e tij, edhe në takimet që kishte zhvilluar me udhëheqës të huaj me përvojë dhe të njohur në fushën e politikës ndërkombëtare. Njëri prej këtyre ludhëheqësve të huaj, ish-Presidenti i Italisë, Z. Giorgio Napolitano citohet të ketë thënë për dy mendimtarë shqiptarë që i respektonte bota – atëherë dhe sot — se, “Nëse Arbën Xhaferi dhe Ibrahim Rugova do kishin qenë amerikanë, gjermanë apo francezë, ata do t’a kishin pushtuar botën me diplomaci, por për fat të keq këto dy figura i përkasin një populli shumë të vogël.”   Një atribut ky shumë me vend — për të gjithë ata që e kanë njohur atë, prej një udhëheqësi të huaj   ndaj reputacionit dhe kujtesës së Arbën Xhaferit, edhe në këtë 7-vjetor të vdekjes.
Në vazhdim e sipër të bisedës me të në Tetovë në vitin 2005, Z. Xhaferi qe ankuar se kontrata midis dy popujve, e ashtuquajtura “Marrëveshja e Ohrit”, midis shqiptarëve dhe maqedonasve në atë vend, nuk po zbatohej nga pala maqedonase, e cila siç dukej, shtoi ai, nuk i kishte marrë seriozisht punët dhe as nuk kishte për qëllim të përmbushte obligimet e marra me nenshkrimin e asaj marrveshjeje.   Si përfundim, tha ai, ajo marrveshje midis dy palëve nuk po zbatohej sipas planit nga autoritetet maqedonase – marrveshje të cilën ata e kishin nënshkruar duke marrë përsipër zbatimin e saj, në prani të dëshmitarëve ndërkombëtarë, theksoi kryetari i Partisë Demokratike Shqiptare.   Në zhvillim e sipër të bisedës miqësore që patëm mbi gjëndjen politike në Maqedoni në atë kohë, Arbën Xhaferi foli edhe për zgjedhjet vendore që ishin mbajtur në atë kohë e për të cilat mbajë mend se shfaqi pakënaqësinë e tij të thellë në lidhje me procesin.   Xhaferi shpjegoi se si rezultat i problemeve me zgjedhjet, ai dhe Partia e tij kishin vendosur largimin e deputetëve të partisë së tij nga parlamenti maqedonas.
E mbyllëm bisedën me Arbën Xhaferin duke dëgjuar mendimet e tija, edhe mbi gjëndjen në rajonin e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht, mbi gjëndjen në Kosovë dhe të shqiptarëve në përgjithësi.   E njoftova me atë rast Z. Xhaferi se, bazuar në burime të besueshme zyrtare të asaj kohe në kryeqytetin amerikan — Shtetet e Bashkuara, në parim — kishin vendosur në favor të Pavarësisë së Kosovës, por ndërkohë, vetëm pritej rezultati i konsultimeve përfundimtare me aleatët evropiano-perëndimorë të Amerikës, para se të bënin publik njoftimin zyrtar të Washingtonit në favor të pavarësisë së Kosovës.   Këtij lajmi, i ndjeri Xhaferi iu gëzua shumë — e priti me një buzqeshje të sinqert — duke thënë se shqiptarët në këto troje janë të vetdijshëm, por shtoi se edhe Washingtoni duhet ta dijë, se pa angazhimin serioz të Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor — asgjë e mirë nuk do të ndodhë për ne, në këto trojet tona, u shpreh ai.
U largova prej atij takimi me të ndjerin Arbën Xhaferi, i ndërgjegjshëm për nderin dhe privilegjin që u njoha dhe dhe që mu dha rasti ta takoja dhe të bisedoja me njërin prej vazhduesve të punës së rilindasve të vërtetë të Kombit Shqiptar dhe me njërin prej politikanëve, intelektualëve dhe publicistëve më të dalluar të botës shqiptare në përgjithësi — vepra, filozofia politike dhe publicistika e të cilit, fatbardhësisht, mbeten një trashëgimi e artë dhe pikë referimi për frymëzimin e brezave tëardhëshëm të shqiptarëve.
Në këtë 7-vjetor të kalimit të tij në amshim, kujtojmë njërin prej burrave më të shquar të Kombit Shqiptar, me qëllim që ashtu si shumë të tjerë para tij – emri i tij të mos bjerë në harresë!

Aristidh Ruci-“Aisbergu” i Patriotizmit Shqiptar.

August 16, 2019 by dgreca

ARISTIDH RUCI-firmatari i Pavarsise, qe nuk i dihet varri. Jeta dhe aktiviteti i tij ne sherbim te Kombit-/

Nga Ylli M. Dilo/Aristidh Rruci, u lind me 11/3/1875 ne Sheper te Zagorie’s. Prinderit e tij quheshin Nikolla dhe Evanthia.Kishte vlla Kolon dhe motra Aspasine, Elisaveten(Saven),Athinane dhe Sorken. Mesimet e para i mori ne fshatin e lindjes dhe me von ne Manastirin e Nivanit. Bashkelagjes me A.Z.Cajupin dhe bashkekohes me I.D.Sheperin.Pas mbarimit te studimeve te mesme ne gjimnazin “Zosimea” te Janines , punoi ne Stamboll ne nje magazine qe tregetonte lende ndertimi(1896-1898) dhe ne tregun e drithit ne JANINE (1899-1904).Ne keto qytete u njoh me atdhetaret Naim Frasheri,Shahin Kolonja,Kadri Gjata,Osman Haxhi,etj. Ne vitin 1906 u vendos ne Vlore ku qendroi deri ne fund te jetes se tij. U be nje nga tregetaret me te njohur te qytetit. A.Rruci bashkepunoi me I.D.Sheperin,burrin e motres se tij Elisaveta(Sava) Rruci dhe zhvilloi nje veprimtari te gjere kombetare. Dy intelektualet patriote sheperjote ne bashkepunim dhe me Jani Mingen,Ibrahim Shytin,Kristo Karbunaren,etj dhane nje kontribut te cmuar ne perhapjen e gjuhes shqipe,shperndarjen e librave dhe gazetave ne gjuhen shqipe ne fshatrat dhe qytetin e Vlores.

Ne Lubonje hapen nje kurs te fshehte per mesimin e gjuhes shqipe.

Ne Shtator te vitit 1908 takohet ne VLORE me Ismail Qemalin.Nje muaj me von ne bashkepunim me Bektash Cakranin,Faslli Patozin,Mustafa Gorishoven,etj.krijuan klubin “Laberia”; inisiator dhe financues i klubit ishte vete Aristidhi. Ishte nje nga organizatoret e “Kuvendit te Drashovices” (31/7/1911)dhe mori pjese ne “Kuvendin e Sinjes”(Gusht 1911). Ne fillim te Gushtit 1912 kreret e VLORES,MALLAKASTRES,BERATIT,Skraparit dhe KORCES thirren ne FIER nje kuvend ku moren pjese dhe Ismail Qemali ,Luigj Gurakuqi,Aristidh Rruci. Kuvendi i FIERIT zgjodhi Hasan Prishtinen perfaqesues te kryengritesve te Jugut. Gjithe shpenzimet per armatimin,veshjen dhe ushqimin e kryengritesve u perballuan nga A.Rruci. Mbante korespondence te rregullt me A.Z.Cajupin,I.D.Sheperin,Jani Vruhon,Sotir Kolene.Ne Nendor 1912 ishte delegat i TEPELENES ne Kuvendin e VLORES per shpalljen e Pavaresise Kombetare dhe firmosi Aktin e Pavaresise me siglen “A.Ruci”. Per ate kohe, Lef Nosi , nje personalitet i madh, ne kujtimet e tij shkruan: :”…. Me nje here mbas shpalljes se pamvaresise, Ismail Qemali me shoke dhe me popullin mbrapa, shkuan ne Xhami dhe Kishen kryesore te qytetit te degjonin lutjet Fetare te rastit , udhehequr nga Kleriket Shqipetare. Edhe ne Xhami e Kishe u duken te ngrihen dhe te valojne dy Flamure te Shqiperise.

Keta dy flamure u gjenden ne shtepit e ZZ. Aristidh Ruci dhe Eqerem Vlora. Zonjat e ketyre te dyve shkonin te Marigoja per te qepur e qindisur rroba. –Ne shembell te Flamurit te Marigose, edhe Ato kishin qindisur nga nje Flamur”. (L. NOSI,DOKUMENTA HISTORIKE). Aristidh Rruci mbrojti punimet e Kuvendit te VLORES me ushtrine qe vete e financoi.Ne qeverri nuk mori vota te mjaftueshme(vetem 14) se bashku me Jani Mingen(20). Nga zyrat e A.Rrucit , me alfabetin “Mors” u be e njojtur ne qeverrite e asaj kohe shpallja e Pavaresise se Shqiperise. Megjithese nuk u zgjodh ne Qeverrine e VLORES,ai zhvilloi nje veprimtari te gjere per zgjidhjen e problemeve ekonomike e financiare te Qeverrise duke shpenzuar nga pasuria e tij.Ndihmoi per ngritjen e administrates se saj ne VLORE,FIER,TEPELENE,GJIROKASTER,DELVINE SARANDE.Gjate viteve1918-1920,ne bashkepunim me atdhetaret vlonjate u perfshi ne nje veprimtari te dendur anti italiane;ishte nje nga organizatoret e demostrates se 28/11/1919.U dallua ne krijimin e “Komitetit te Mbrojtjes Kombetare” per organizimin e luftes se VLORES.Se bashku me Jani Mingen,Shezair dhe Vesel Comon mori pjese ne hartimin e statusit te shoqerise”Perlindja Kombetare” 1920.

Ne vitet 1920-1924 u perfshi ne levizjen “Atdheu” dhe shoqerine “Bashkimi”.Bashkepunoi me Avni Rustemin,Fan S. Nolin, Halim Xhelon,Jani Mingen per rimekembjen e VLORES; ndihmoi shkolla te fshatrave dhe te qytetit me baze materjale,libra ,fletore dhe orendi.Mbajti korespondence te rregullt me Justin Godardin,qe u njoh pas ardhjes se tij ne SHQIPERI,dhe Shtjefen Gjecovin.

Aristidh Rruci kishte autoritet,vleresohej,nderohej dhe respektohej. Ka qene anetar i Keshillit Administrativ te Bashkise se VLORES,sipermarres ne fabriken e duhanit ne DURRES,posedues i 40% te aksioneve te shoqerise(…………..…) me aktivitet ne ITALI.

Ne vitin 1937 ka qene antar i kryesise se Bankes Kombetare Shqiptare dhe nismetar per krijimin e deges se Kryqit te Kuq Shqiptar per VLOREN. Dha nje kontribut financiar me rendesi per arsimimin ne Universitete te femijve te motres se tij Elisaveta(Sava) Rruci Dilo. Gjate viteve te luftes A.N.C u arrestua nga pushtuesit italiane dhe u interrnua ne ITALI.Ndihmoi ekonomikisht pa rezerva luften A.N.C.,por nuk u pajtua me rregjimin gjakatar qe u vendos pas lufte.Per kete aresye u arrestua si kundreshtar politik i rregjimit diktatorial dhe hoqi kavalarin e tmerrshem ne burgjet shqiptare.Pas daljes nga burgu ne vitin 1950 shpalli greve urie dhe vdiq. U percoll ne banesen e fundit nga familjaret e tij.Trupi i tij u vendos prane varrit te birit te tij Nikollaq, student universitar vdekur ne moshen 25 vjecare. Nje perle e krijimtarise letrare shqiptare, jane vargjet qe Aristidhi shkroi mbi varrin e te birit:Nikollaq, Shpresat dhe endrrat mi more me vete….Ne varrin e ftohte ku shkon djalerine….Si lulet e veres u vyshke,u trete….

Dhe le pas neve mjerimin e zine.

Sebashku me neve ju lut Perendise

Atje ku je Ti dhe neve te vime

I thuaj s’rrohet me ne strehen e zise

As mundim me teper farmakun ta pijme .

A ka varr Aristidh Rruci ku te prehen eshtrat e tij? Jo!

Aresyeja qe nuk ka varr eshte kjo: ne vitin 1962 , me rastin e festimeve te 50- vjetorit te Pavaresise,qeverria shqiptare dha urdher qe te c’ vendoseshin varrezat publike te qytetit te VLORES dhe te vendoseshin atje ku ndodhen sot.

Ndermarrja komunale e qytetit qe zbatoi kete vendim nuk lajmeroi te afermit e tij qe jetonin ne SHEPER te ZAGORIES , niperit dhe mbesat e tij Dilo. Kjo per aresyen e thjeshte se gjithe VLORA e asaj kohe dinte qe ne varrin e blinduar qe Aristidhi beri per te birin, vendosi pjese te pasurise se tij , brilante dhe ar. Vjedhesit e kesaj pasurie nuk u interesuan per vendosjen e eshtrave te Aristidhit dhe te birit te tij Nikollaq ne vorrezen e re te VLORES.Sa per qeverrine , ajo vazhdonte ta konsideronte akoma armik.

Ne vitin 1958 me sistemimin e velleheve neper fshatra,nga jeta nomade qe benin deri atehere, shtepia ne SHEPER dhe pronat e “armikut” A Rruci ju dhane njeres nga keto familje. Ne vitin 1992 ” me triumfin e demokracise” shtepia e Tij ne VLORE kaloi ne pronesi te familjeve qe rrinin me qira aty,shtepia dhe pronat ne fshat ju dhurua familjes qe banonte ne ‘te. Ato pak relike personale te Aristidhit qe ruheshin tek niperit e tij humben pa nam e nishan nga sekuestrimet qe u bene ne vitet e diktatures dhe bastisjeve ne vitet e tranzicjonit.

Shiritat e transmetimit ne alfabetin ” Mors” te shpalljes se Pavaresise si dhe korespondenca me patriotet qe permendem me lart, ruheshin ne arkiven e nipit te tij Margarit Dilo ne SHEPER . U sekuestruan nga zyra e permbarimit te GJIROKASTRES ne Gusht te vitit 1970 pas dhenies se vendimit me burgim dhe sekuestrim te pasurise te nipit te tij Koco Dilo. Per kete krim kombetar Margarit dhe Qirjako Dilo vune ne dijeni me shkrim E.Hoxhen dhe Kom.Qendror.Por nuk moren asnje pergjigje. Qirjako Dilo zhvilloi dhe nje gjyq ne GJIROKASTER ku akuzoi zyren e permbarimit per marrjen e pasurise dhe te arkivit familjar,por nuk e fitoi.Ne qoftese shteti ka ruajtur librat dhe korespondencen familjare te Dilo-ve te SHEPERIT , brenda ne ‘to gjenden dhe shiritat dhe korespondenca e Aristidhit.Per thesaret e tjera kombetare qe ndodheshin ne kete arshive ,do te flasim here tjeter. Me rastin e festimit te 100-vjetorit te Pavaresise , Presidenti i Republikes se Shqiperise dekuroi me titullin “Nderi i Kombit” Aristidh Rrucin .

Shkrimtari dhe studjuesi i cquar Piro Loli ne vepren dedikuar ketij kollosi “Aristidh Rruci dhe koha e burrave” ,hedh drite mbi kete “aisberg” te patriotizmit shqiptar.

BIBLIOGRAFI

– A.Q.SH F.B.D.48dhe F.58 dok. 8.9.1920

– Gace Bardhosh ” Ata qe shpallen Pavaresine Kombetare” 1977 F.135-137 dhe nga epistolari i Ibrahim Shytit 1994 F. 170-173. V- Dokumenta Historike,1924 F.170-173.

– Qeverria e Perkoheshme e Vlores 1962 F.58-59.

-Pango Apostol ” Enciklopedia e Zagories” 2004 F.243-245.I

“West Point” në Nju Jork – Arelena Shala,rreshtermajor

August 15, 2019 by dgreca