DOKUMENTE TË REJA MBI VDEKJEN E MID’HAT FRASHËRIT

October 4, 2018 by dgreca

– Më 3 tetor 1949, ora 9.25 në hotelin Winthrop të New Yorkut, Mid’hat Frashëri vdiq papritur. Sipas të dhënave të shoqëruesit që i rrinte pranë në atë çaste dhe sipas ekspertizës mjekoligjore, rezultoi që vdekja iu shkaktua nga një infarkt i miokardit.Por nuk iu bë ekspertiza mjeko-ligjore./

Nga Uran Butka/

Arritja politike më kulmore e Mid’hat Frashërit në emigracion ishte krijimi në Paris, më 26 gusht 1949, i Komitetit “Shqipëria e lirë”, me ndërmjetësinë e anglo-amerikanëve, me këtë përbërje: Mid’hat Frashëri, kryetar, Abaz Kupi, Said Kryeziu, Zef Pali dhe Nuçi Kota – anëtarë dhe me një përfaqësi të gjerë të grupimeve e të personaliteteve të ndryshme politkë të emigracionit antikomunist (Këshilli Kombëtar) me njëmbëdhjetë anëtarë: Halil Maçi, Abaz Ermenji, Vasil Andoni, Ihsan Toptani, Muharrem Bajraktari, Gaqo Gogo, Gani Tafili, Asllan Zeneli, Hysni Mulleti, Ekrem Talhaj. Krijimi i një komiteti që do t’i bashkonte shqiptarët e emigracionit në Itali, Greqi, Turqi, Francë, Amerikë, etj, dhe që do ta kishte mbështetjen te Perëndimi, një qeveri shqiptare në mërgim me kryeministër në hije, Mid’hat Frashërin . Ishte një kërkesë e kohës.

Mid’hati parashtronte disa kritere të rëndësishme, të cilave duhej t’i nënshtrohej bashkimi në një komitet nacional. “Një komitet i përbashkët do të ishte një vegël e çmueshme për të rifituar të drejtat kombëtare. Por a nuk mendoni ju, – i shkruante nga Stambolli Abaz Kupit, më 1948 – se kondita e parë e një organi që të merrte përsipër një barrë të tillë, duhet të jetë formuar prej njerëzish, mbi të cilët të mos peshojnë njolla dhe faje kundër atdheut”.

“E dini fort mirë se Shqipëria pësoi katastrofën e 7 prillit jo vetëm prej fuqisë ushtarake të huaj, por edhe nga tradhtia e disa shqiptarëve, të cilët me liri dhe koshiencë të plotë përgatitën komplotin kundër Atdheut dhe vepruan si pararojë e fuqive okupuese… Është e tepër të përsërit se i vetmi qëllim i ndjekur në këtë përpjekje ka qenë fitimi për çështjen shqiptare dhe jo interesi i personave ose i grupeve”- shkruante po aty Mid’hati.

Sipas tij, nuk mund të merrnin pjesë në këtë komitet kombëtar ata që ishin komprometuar si bashkëpunëtorë me okupatorët, si edhe ata mbi supet e të cilëve rrëndonin njolla dhe faje ndaj atdheut. Kësaj vije demarkacioni ai i mbeti besnik edhe në politikë, edhe në jetë, gjë që tregonte qartë moralin politik, pastërtinë dhe patriotizmin e tij të kulluar. Gjithashtu, ky kriter, rrëzonte sërish hipotezën komuniste se M. Frashëri ishte kriminel lufte dhe kolaboracionist, përndryshe nuk do të zgjidhej nga aleatët anglo-amerikanë për të kryesuar qeverinë në mërgim, si edhe ai vetë nuk do të vendoste ato kritere përjashtimi për ata që kishin bërë krime, apo që kishin bashkëpunuar me fashistët, ndonëse ishin antikomunistë të vendosur Mid’hat Frashëri, zgjodhi në Komitetin “Shqipëria e Lirë” elementët më të vlefshëm dhe më të pastërt, me pëlqimin e Aleatëve Perëndimorë, dhe si përfaqësues të Kosovës zgjodhi Said Kryeziun, luftëtar i lirisë në lëvizjen “Kryeziu” Vetë fakti që aleatët perëndimorë përzgjodhën Mid’hat Frashërin në krye të Komitetit “Shqipëria e lirë”, ishte tejet kuptimplotë.

Qëllimi i Komitetit “Shqipëria e Lirë” ishte lirimi i Shqipërisë nga diktatura komuniste dhe vendosja atje e një sistemi demokratik sipas modeleve më të përparuara perëndimore. Në programin e Komitetit theksohej se liria e Shqipërisë duhej të plotësohej me lirinë e shqiptarëve. Prandaj, as lirim për të përgatitur diktatura personash a partish, as demokraci për t’u tallur me vullnetin e popullit e për të përfituar nga vota e tij! Liria dhe demokracia, sipas programit të Komitetit “Shqipëri e Lirë” do të arriheshin e do të bëheshin të plota kur populli shqiptar i çliruar nga shtypja e mjerimi, do të zgjidhte me votën e lirë regjimin dhe përfaqësuesit e tij legjitimë, një qeveri demokratike që do t’i garantonte konkretisht liritë politike e të drejtat njerëzore, pa pranuar më diktate e aventura”.

Në Francë, opinioni zyrtar dhe shumica e shtypit e përshëndetën komitetin “Shqipëria e Lirë”.

Gazeta“The Christian Science Monitor”, shkruante:“Sipas lajmeve të besueshme në Paris u themelua Komiteti Kombëtar Shqipëria e Lirë, i cili do të ketë selinë në Shtetet e Bashkuara. Qëllimi i tij do të jetë përfaqësimi i të gjitha shtresave shqiptare, të cilat dëshirojnë vendosjen e një qeverie, e cila respekton të drejtat dhe liritë e shtetasve të vet. Në këtë Komitet përfshihen personalitete të shquara shqiptare, në sferën shoqërore dhe politike dhe do të ketë selinë e vet në New York. Fakti që selia e këtij Komiteti të porsaformuar të jetë në Shtetet e Bashkuara, lë të kuptohet se Ministria Jashtme Amerikane e mbështet këtë përpjekje. Mit’hat Frashëri udhëheqësi i këtij grupi pritet të arrijë së shpejti në Amerikë.

Mandej, anëtarët e Komitetit u nisën për në Londër. Sir Robert Hodgson, shkruante: “…Porsa hyri në luftë Rusia, puna e Ballit Kombëtar u bë edhe më e vështirë, nënshtrimin e Shqipërisë nën influencën komuniste nuk mund ta ndalonte dhe mënyra më e mirë për t’i bërë ballë gjendjes ishte të futej në punë plani i Mid’hat Frashërit për krijimin e komitetit “Shqipëria e Lirë”.

Nga Radio Londra presidenti i pare i Komitetit “Shqipëria e Lirë”, ai u drejtoi më 6.9.1949 të gjithë shqiptarëve një mesazh historik, me të cilin zbulonte dramën e popullit shqiptar nën sundimin tiranik të qeverisë komuniste të Tiranës, satelite e Rusisë staliniste, si edhe shpaloste programin e komitetit “Shqipëria e Lirë”.

“Raca shqiptare, ajo racë që vuan, por që edhe ndjen, që ofshan, por që edhe shpreson dhe nuk harron, ajo racë themi zuri të shohë të vërtetën, të shohë rrezikun dhe fatkeqësinë në të cilën e hodhën matrapazët komunistë, po i çelte sytë dhe po e mprehte vullnetin e saj. Bash për të ndihmuar këtë zgjim të popullit dhe për të shpejtuar forcimin e ndërgjegjes së tij, është formuar Komiteti “Shqipnija e Lirë”. Vija e jonë do të jetë kurdoherë vijë e drejtë. Programi i ynë është të fitojmë indipendencën dhe të sigurojmë integritetin e vendit tonë…”.

Siç dihet tanimë, pushteti komunist i Enver Hoxhës urdhëroi të fikeshin dritat në të gjithë Shqipërinë, që të mos dëgjohej fjalimi i Mid’hat Frashërit, i transmetuar nga BBC.

Nga Anglia ai shkoi në SHBA, në Nju Jork, ku komiteti do të kishte selinë e përhershme, si edhe një mbështetje më të madhe të qeverisë amerikane dhe të lobit shqiptar atje. Kryetari i Komitetit, M. Frashëri dhe anëtarët e tij, A. Kupi, S. Kryeziu, Z. Pali dhe N. Kota, u pritën nga Kryetari i Komitetit “Europa e Lirë”, (themeluar më 1 qershor 1949), Joseph Grew dhe më pas edhe nga zëvendësndihmës i sek.Shtetit Amerikan, Levling Thomson. “Ishte një nder i madh dhe ne ishim shumë të kënaqur, meqenëse askush nuk na kishte ftuar në Foreign Office, kur ishim në Londër, – shkruante Said Kryeziu – duhet ta kuptonit gjendjen tonë. Ishim njerëz të humbur dhe të braktisur, disa prej nesh të sapodalë nga kampet e refugjatëve. E ngriti shumë moralin tonë pritja prej një përfaqësuesi të Qeverisë Amerikane. Kjo na jepte të kuptonin se do të bëhej diçka për të çliruar vendin tonë”.

Në një pritje në Washington për nder të Komitetit “Shqipëria e lirë”, ku ndodheshin personalitete të larta amerikane dhe të organizatës “Evropa e lirë”, Mid’hat Frashëri, në fjalën e tij, ndër të tjera, tha: “Shpresojmë që t’i japim zemër popullit shqiptar në rezistencën e tij kundër tiranisë së egër komuniste dhe të ndihmojmë për të organizuar shqiptarët jashtë Shqipërisë, që ajo të ketë ndihmën e tyre të plotë në këtë luftë. Populli në Shqipëri, duhet ta dijë se kundërshtimi i shtypjes komuniste është i përbotshëm dhe se fuqia e kombeve të lirë, si dhe forca e institucioneve ndërkombëtare po shtohet dita-ditës”.

Mirëpo ndodhi fatkeqësia e papritur.

. Më 3 tetor 1949, ora 9.25 në hotelin Winthrop të New Yorkut, Mid’hat Frashëri vdiq papritur. Sipas të dhënave të shoqëruesit që i rrinte pranë në atë çaste dhe sipas ekspertizës mjekoligjore, rezultoi që vdekja iu shkaktua nga një infarkt i miokardit.Por nuk iu bë ekspertiza mjeko-ligjore.

Ekziston edhe një variant i vrasjes (shkaktimit të infarktit nëpërmjet ilaçeve apo gazit nëpërmjet agjentëve të KGB-së). Kim Philbi, agjent i dyfishtë, i cili kishte qenë në Londër në shtator të vitit 1949, kur ishte shpallur Komiteti “Shqipëria e lirë”, ndërkohë që ishte nisur në atë kohë për në SHBA, mendohet se mund të ketë vepruar bashkë me agjentët e fshehtë të KGB-së, mbi Mid’hat Frashërin për ta asgjësuar, ashtu siç kishin vepruar edhe mbi disa personalitete të tjera antikomuniste të Lindjes si Stefan Bandera, Lev Rebet, Georg Markov.

Në mbështetje të këtij varianti të vrasjes është edhe shqetësimi i madh i qeverisë komuniste të Tiranës për themelimin e veprimtarinë e Komitetit “Shqipëria e lirë” dhe të Mid’hat Frashërit. Në një dokument të Ministrisë së Jashtme të Shqipërisë, shkruhet:

“Në Amerikë është kolonia jonë më e madhe dhe qëllimi imediat i organizatorëve të këtij komiteti, veç zhurmës me radio e shtyp kundër qeverisë sonë, është që të shkëputë koloninë shqiptare të Amerikës dhe ta lidhë me reaksionin… Të merret në shqyrtim dhe të caktohet me hollësi një politikë e jona aktive ndaj kolonisë së Amerikës. Të studiohet një e nga një çdo person dhe të bëhet diferencimi. Midhat Frashëri nuk e fut dot këmbën kollaj në koloni. Po kështu edhe të tjerët. Po këto veprime duhen bërë sa më parë”.( dokumenti i Arkivit të Ministrise se Jashtme nr 13-199, Rezervate, viti 1949)

Pra, vendimi i qeverisë shqiptare ishte qe Mid’hat Frashëri të mos e fuste këmben në koloninë shqiptare në SHBA, pra tek Panfederata atdhetare “Vatra” Ky veprim asgjësimi ndaj Mid’hat Frasherit duhej bërë sa më parë, thuhet në këtë dokument të Ministrisë se Jashtme, e cila kishte marrë urdhrin.

Masat që mori Sigurimi i shtetit Shqiptar ishte në radhë të parë bashkëpunimi me KGB sovjetike, qe kishte forcë të vepronte edhe ne SHBA. Mendohet se me ndërmjetësinë e Kim Filbin qe ishte emëruar titullar në Ambasadën britanike ne SHBA dhe të agjentëve rusë në SHBA, u bë e mundur zhdukja fizike e M.Frashërit, qe ishte shpallur person i rëndësishëm nën mbrojtjen e shtetit amerikan ( Kohët e fundit ka nisur edhe një hetim i shtetit amerikan për vdekjen e dyshuar të Mid’at Frashërit)

Trupi i Mid’hat Frashërit u varros me nderime në varrezat Ferchff në New York, ku e ka edhe sot varrin. Një varr i thjeshtë, i sheshtë e në mes të barit, me mbishkrimin e vetëm: “Mid’hat Abdyl Frashëri- 1880-1949”. Fjalën e lamtumirës e mbajti Nuçi Kotta në emër të Komitetit “Shqipëria e lirë”. Bënë homazhe personalitete te SHBA dhe të organizatës “Evropa e Lirë”.

Vdekja e Mid’hatit ishte një goditje e rëndë për kombin dhe kulturën shqiptare. Një nga njerëzit e shquar kulturës, që e përjetoi më dhimbje, ishte edhe albanologu Zef Valentini. Në letrën që i dërgonte studiuesit dhe publicistit të njohur, Tajar Zavalani, më 30 tetor 1949, i shkruante se Mid’hati qëndronte me lart se kushdo tjetër për nga kultura historike, ndjesia e traditave, drejtpeshimi filozofik.

Është e habitshme, që lajmi i vdekjes së Mid’hat Frashërit, arriti së pari, ndofta në mënyrë të nëndheshme, në burgun e Burrelit, ku ishin mbyllur mjaft nga bashkëpunëtorët dhe ithtarët e tij. Një ndër ta, poeti Kudret Kokoshi, krijoi me mend dhe ua kumtoi të burgosurve politikë një sonet, jo me tingëllime elegjiake apo mortore, por me nota optimiste dhe përjetësie:

Në dhé të huaj larg Shqipes me gjak lagur,

Që Ti me ankth kaq shum’ e dashurove,

Në dhé të largët prej fatit i përflakur,

Atdheut të vuajtur jetën i dhurove.

Baba i kombit, ndër beteja plakur,

Ti zemrat tona me ideal i ngrohe

Rrugës së jetës sonë të përgjakur,

Në terr, Promethe, ti na ndriçove!

Ndër male e fusha nga veriu në lindje,

Gjëmon jehona e thirrjes shpëtimtare:

Vrapo, vrapo Shqipëri për në Rilindje,

Vrapo nën dhé, se na prin Mid’hati!

Falanga e kombit po vërshon me bindje,

me idet’e Lumos, pa u trembur fare.[1]

80 VJET NË PRITJE…!

October 2, 2018 by dgreca

1 Protesta ne Qafe Prush

Protesta ne Qafe-Prush/…!

Nga Ramiz LUSHAJ/

Ishte viti 1938 atëherit kur italianët, për interesat e tyne, e ndërtuan “Rrugën e Kromit” nga Kami në Qafë Prushi e, përté, drejt Kosovës. Italianët e banë shumë mirë këtë auto-rrugë malore, me taban të fortë, shumë të fortë, aq sa specialistët e Tiranës, para disa vitesh, kur erdhën për studimin e saj për rikonstruksionim, thanë zyrtarisht se “urat qenkan më të mira se tonat”.

Sivjet bahen 80 vjet në pritje, në nji pritje tejet të gjatë për asfaltimin e saj…! Ndërkohë, shteti i ri i Kosovës e ka të asfaltueme ma së mirit rrugën e vet nga Gjakova deri në Qafë të Prushit. Po çka po bá Shqypnia Nanë që këtë rrugë brenda kufijve të vet e (para)sheh me “synin e njerkës”, e lenë në fatin e vet të keq, si të ishte rrugë e bombardueme nga Lufta I apo e II Botnore apo ngjashmërisht me ato rrugët në “provinca të ISSI-it” në Siri !

A thue moj Qeveria jonë e Tiranës zyrtare ende dhe në këtë Shekull të Ri po duhet me mbetë si në Kohën e Luftës së Ftohtë, të Perdes së Hekurt, me dy realitete të tilla infrastrukturore sikur të ishim ende “Dy Botë”(!) Sepse, Kosova, e ka (ri)asfaltue në standarde të mira Rrugën nga Gjakova në Qafë Prushi. Sepse, Shqipëria, rrugën nga Qafë Prushi në Kam e ka lanë si një “rrugë mesjetare”!
Gjithato fshatna nga Njësia Administrative e Bytyçit (Tropojës) e Njësia Administrative Golaj (Hasit) përgjatë kësaj Rruge Ndërkombëtare e Ndërkufitare kanë mbetun të izoluem keqas në/me komunikim rrugor normal (!). E kjo trevë ka mbetun sikur të ishite një “Oaz”. Po, po. Kjo zonë gjeo-administrative: me njerëz të fismë, e pasur me krom, mjaltë trumze, etj., ka mbetun si “Oaz”, sepse gjithkahit rrethatohet prej “Shkretëtirës” ndaj Saj. Prej “Shkretëtirës” edhe ANTI-SHTET (se Shteti Ynë duhet me mbrri edhe deri te kjo Rrugë, në këto Zona të këtyne dy Bashkive Shqiptare). Prej “Shkretëtirës” edhe ANTI-VERI (edhe kundër kësaj pjese gjeo-administrative të Veriut Shqiptar) !

Kjo rrugë prej Kamit në Qafë Prushi prejce nga koha e ndërtimit të saj ishte e mbetet nji RRUGË NDËRKOMBËTARE, edhe RRUGË NDËRKUFITARE. Si e tillë, në çdo shtet normal, në çdo komb atdhetar, duhej të merrte përparësi të madhe deri në prioritet absolut projekti real për asfaltimin e saj, çka nuk e ka bá astenji Qeveri në këtë një çerek shekulli të Demokracisë në Tranzicion, të Tranzicionit të tejzgjatur të kësaj Demokracie ende të vonuar!

Biles, kjo Rrugë malore nga Kami në Qafë Prushi duhet të mos jetë nji-kalimshe si deri më sot, po mund e duhet të bahet dhe dy kalimshme për të nesërmen e vet (me përjashtim të “urave italiane” të vogla të saj), në të cilën lëvizin shumë makina, pavarësisht se shpejtësinë e kanë disi të vogël, nja 30-40 km/orë.

E thanun botnisht, vërtetësisht, kjo Rrugë Ndërkombëtare e Ndërkufitare, me nji status të tillë, asht e vetmja rrugë e damtueme kësisoj dhe e pa asfaltueme astenjiherë, krahasimue dhe me te tana shtetet e BE-se e të NATO-s, biles dhe me ato shtete si Shqipëria që i përkasin botës euro-atlantike.

Ky rekord i çmendur, çmenduria e këtij rekordi, duhet me na ba jo vetëm bytyçasë e hasjanë, po kush i thotë vetes shqiptar i vërtetë për me u ankimue me peticione e me trokitë me delegacione nga Bytyçi e Hasi, nga Qarku i Kukësit, prej gjithkahit ka Shqiptari, si në përfaqësitë e BE-së e të NATO-s në Tiranë, po dhe dekteri drejtuesve të tyre superior në Bruksel e në Uashington.

Si mundet të rrijë në NATO e të hyjnë në BE një shtet si Shqipëria kur e ka në territorin e saj një rrugë të tillë Ndërkombëtare e Ndërkufitare të lanun e të mbetun në një gjendje të tillë si kjo Kam-Qafë Prushi?!!

Për këtë Rrugë Ndërkombëtare e Ndërkufitare Kam-Qafë Prushi po keq-duket se nuk ia ka ndie as të Djathtës dhe as të Majtës, as politikisht dhe as shpirtnisht. Kurrnjiherë. Kurrkush. Edhe kur e Djathta erdhi në Qeverisje me devizën elektorale: “Me Ne – fitojnë të Gjithë”, u keq pá se kjo Rruga Kam-Qafë Prushi nuk fitoi kurrgja! Asgja, prá ! Edhe të Majtës në qeverisje aktuale, duke ia perifrazuar devizen e saj elektorale në veprimtarim, duhet thanë realisht se kjo Rruga Kam-Qafë Prushi “nuk ashtShqipëria që duam”! Përkundrazi: mjerisht, asht Shqipnia që nuk e duam!

Tashti, me sa duket, ka mbetun për me thanë: Zoti e báftë ma mirë, se kësaj Rruge nga Kami në Qafë Prushi nuk po i del kurrkush Zot ! As Bashkia e Tropojës. As Bashkia e Hasit. As Prefektura e Qarku i Kukësit. As deputetët e djeshëm e të sotëm të Qarkut të Kukësit. Deri tashti: Askush.

Me të thanunat e tyne, me premtime prej tyre, kjo Rrugë Kam-Qafë Prushi do ishte krye kaherë, nji herë e mirë, përgjithmonë. Po fjalët iu kanë mbetë rrena. E rrenat janë të shumta e të mëdha. Të stërgjatuna janë. Edhe ma të mëdha se vet Rruga Kam-Qafë Prushi. Edhe se vet Rruga që të çon te Qeveria e Tiranës. Edhe te selia e PS-së dhe e PD-së në Tiranë (!)
E, së fundit, në Elektoriadën Parlamentare të Qershorit 2017, bash në Zogaj, bash te kjo Rruga Ndërkombëtare e Ndërkufitare Kam-Qafë Prushi, para banorëve të fismë të Bytyçit, Mimi Kodheli, deputete aktuale e Qarkut të Kukësit, fjala-tha, tekstualisht: “Në të gjitha takimet që kam bërë në fshatra të Qarkut të Kukësit këto ditë, nuk kam premtuar, por po ju premtoj se rruga do të asfaltohet nga Qeveria jonë brenda vitit 2018”. A thue edhe kjo asht Rrenë, një nga ato Rrenat e rradhës për këtë Rrugë të Veriut Shqiptar, të zhvillimit e komunikimit ndërshqiptar Shqipëri-Kosovë?! E, në koft Rrenë e Rrenave edhe kjo fjalëdhanie a ka me i ndryshue ndopak mimika deputetes tonë, Mimi, qëndrimi i saj ndaj fjalës së vet, ndaj zonës së vet elektorale?!

Shpesh herë në këtë çerek shekulli, kur ka pasë “zgjedhje të mëdha elektorale”, kur ka ardhë ndonji i madh si ministrja Kodheli e Mbrojtjes, (ka’i’herë edhe firma e banorë vendas) e kanë “rregullue e rrangullue këtë rrugë”(!) tue i hedhun diçka si çakull e gurnajë, edhe asish: ranore. Po ky asht kujdesi ma i vogël dhe, njëherash, “shashka elektorale” apo ndër “shakatë e shekullit shqiptar” (!)

Mue më vjen keq me thanë se asht dhe një nga “fyerjet ma të mëdha të shekujve shqiptarë” ndaj bytyçasve e hasjanëve të fismë, të sojshëm, të mirë.
Prandaj po më duhet me lëshue ofshamë pa të shamune: O rob të Zotit e të Shtetit, çka báni kështu, he ju marroftë Zoti e Populli…!

E çka po qitni kur të mundeni e si të mundeni guralecë e ranacoke përgjatë kësaj Rruge Ndërkombëtare e Ndërkufitare, ndërkohë që ju ia merrni kësaj treve veriore te tanë gurët e çmuar të nëntokës së tyne, gjitha kromet e saj, krejt “arin e saj”. për me i shitë përfitueshëm në miliona euro në tregje të Europës e të Azisë!

“Politika shkretëtirë” e Shtetit tonë Shqiptar ndaj saj, ndaj kësaj treve historike e ekonomike, si e thamë, e ka lanë si “Oaz”. E, tashti, Shteti po don dhe po e lenë për me u shkretanue kjo trevë, me u ba e shkretë…!

Ndërkohë, banorët e kësaj treve të Veriut Shqiptar, si e kanë thanë dhe të huajt, “ecin me kambë mbi flori”, po me çka po shohim në ditë të sodit, po e kanë të vështirë të lëvizin edhe me makina malore Rrugës së tyre Ndërkombëtare e Ndërkufitare!
E, përndryshe: kjo trevë në dy anët e Rrugës Ndërkombëtare e Ndërkufitare prej Kami në Qafë Prushi, në dy Njësitë Administrative Bytyç e Golaj (e përskej tyne, si Rrogam, etj.) thonë se i jep dy të tretat (2/3) e prodhimit të të gjithë kromit të Shqipërisë tonë në Zhvillim pa kthim. E kthyeme në vlerë monetare, thonë gojët e letrat e zyrave e të shtypit, se ky Shteti Ynë i fitoka 40 milionë euro nga tregtia e kromit të kësaj treve veriore krombajtëse.

Epo, ky Shteti Ynë, ky Shteti i Tiranës, në koftë se asht Shtet edhe i bashkive të Tropojës e Hasit, i Qarkut të Kukësit, i këtyne dy Njësive Administrative të Kromit Shqiptar, në koftë se asht Shtet Shqiptar e Euro-Atlantik, le ta japin veç gjysen, këtë gjysmen e 40 milionshit në Euro, për këtë Rrugë. Çka i bie të jenë nja 20 milionë Euro për me i asfaltue 20 kilometrat e Rrugës Ndërkombëtare e Ndërkufitare nga Kami në Qafë Prushi.

E çka po them une, o miq: po me 20 milionë Euro kjo rrugë do të bahej nga Rrugët ma të mira të Globit. Po Shteti Shqiptar, Qeveria e Tiranës, le të japin fonde sa më e bá këtë Rrugë Kam-Qafë Prushi nji rrugë të mirë, nga ma të mirat. Po, veç ama, mos e bani si Rrugën Kombëtare nga Kami në Qafë të Luzhës. Se, n’u báftë sakate e çaraveshane si kjo Rrugë, atëherit ma mirë mos me u bá hiç, me e lanë qysh ásht, aty ku ásht, me e lanë në fatkeqësinë e vet, me mbet’ si fatkeqësi edhe e jona, si nji fatkeqësi lokale, ndërkufitare e (ndër)kombëtare.

E, në mos e bafshi këtë Rrugë, o qeveritarë të Tiranës: Zoti ju marroftë! Amin!

Letra zyrtare të Qeverisë së Tiranës, instanca të saj, e kanë të shenjueme këtë Rrugë, si nji “rrugë e keqe…”, prandaj, tashti, asht Koha e Buxhetit të Ri të Shtetit, i pritshmi i 2019-tës, për me e bá ma të mirë, mos me e lanë qysh asht, në këtë gjendje të jashtëzakonshme. Asht koha për me ia dhanë fondet e duhuna, të meritueme e të vonueme, për asfaltimin e saj me standarte bashkëkohore. Pasi, dhe banorët përrreth e përgjatë saj janë Shqiptarë, se edhe kjo trevë veriore asht Shqipëri. Se Shqipërinë duhet ta bajmë Shqipëri edhe në/me histori, në/me kulturë, me nji zhvillim ekonomik gjithëhapësinor të saj, edhe me Rrugën Kam-Qafë Prushi.

EULOGY FOR ROSE KARAGJOZI

October 1, 2018 by dgreca

BY ZUDI KARAGJOZI/

I would like to thank everyone for coming here today to share my mother’s life and experiences with her family. My mother, Rose Karagjozi, was born March 4th, 1940 in Visoka, Albania. She lived in Albania during World War II and left with her family on the boats from Ulqini. My mother lived in refugee camps from 1944-1949. It was during this time that Rose was exposed to the democratic leaders of Albania, like Midhat Frasheri. Mom learned and embraced their vision for the nation. My mother’s parents were founders of Balli Kombëtar. She learned the ideals of Balli Kombëtar, which was committed to advancing the national identity and Albanianism. Rose, like my father, was determined to create a better life for the Albanian people. My mother’s focus was to see the end of communism in her lifetime. She came to the United States in 1949 with her family. They resided in an apartment in Brooklyn, New York. One day Midhat Frasheri came to visit Rose and her family. He was a close friend to the Peshkopia’s as they spent many nights together in the camps. It was believed that Frasheri was killed that night, the same time Kim Philby, the British double agent, was in New York. This death impacted my mother and reaffirmed to her the great dangers of communism.

My grandparents, Eqrem and Nekia moved their family that consisted of Adevi, Hector, Rose, Tako, Mary and later their beloved younger brother Albert, to Dearborn, Michigan. Rose attended public school and this is where my mother’s U.S patriotism developed. For Rose, she grew up during a time of change in America, where women’s rights, civil rights and humans rights were advancing. She always fought for the underdog and the little guy and was a strong advocate for women’s rights, especially in the workplace.

My mother started dating Agim Karagjozi in 1958 and were married the next year. They had three children, Zuhdi, Angel, and Shpetim. In addition, they had seven grandchildren, Billy, Matthew, Hannarose, Grace, Luke, Evan and Tyler and nieces and nephews. Each she shared a unique and special bond with.

Shortly after my parents were married, Agim joined Vatra. Due to my father’s commitments to Vatra, he was gone much of the time, leaving Rose with the children. This forced her to be more independent and strong willed. Vatra was always a big part of Rose and her family’s life and she was a staunch supporter of Agim and his efforts with Vatra. Without her constant support, my father would not be able to contribute and accomplish what he did for Vatra, Albanian lands and the Albanian diaspora.

Rose was a great listener and when she gave advice it was exactly the right solution to the given problem. Our mother had a wonderful heart and love for people. She always tried to help ones in need. Mom was a take action person and encouraged all of us to try and attain our dreams. We all valued her wisdom, generosity, caring and love.

We learned more and more about all of Rose’s qualities growing up. Starting from early on in her marriage and my life mom continued the Albanian tradition of Besa. I witnessed people from relatives, like Albert Peshkopia, to old friends, like Galip Gallixhi, coming in and out of my home feeling welcome and grateful to have a place to stay as long as they needed. This tradition of Besa characterized Rose as the benevelot person she truly was.

Another example of my mother’s big heart, is when communism fell and the conditions in Albania were dire. My mother and father worked around the clock to put together food packages and clothes to provide to the suffering people in Albania. Also, they had their real estate office as drop off point for other packages to be picked up and shipped to Albania.

Mom was a unique woman of her time. She followed her own rules and always stood for integrity. Rose was never afraid to speak out, even if the timing might not have been appropriate. Mom was also a very bright woman who made very smart business decisions, which helped keep afloat their Kara real estate business and provide for their family.

ZUDI STORY

My mother loved her children very much. She was very happy when I went into the real estate business and we would spend hours on the phone talking about different business issues I had and the economic and political issues that could affect my business. My mother cherished the moments she spent with our children, Hannarose, Grace and Luke.

Rose was very proud of her daughter, Angel who attained a law degree while being married with two toddlers, Billy and Matthew. They were my parents first grandchildren and brought great happiness to my parents. Mom was very close to the boys and was always there for them. She was very grateful she got to watch them grow up into the men they are today.

My mother was also proud that my brother who had secured a career in the insurance business and married his wife, Lori. He was the youngest child and like in many families had a special place in my mother’s heart. Evan and Tyler were a big contribution to keeping Nene young and happy.

Rose Karagjozi was a feisty, caring and empathetic wife, mother and grandmother and Aunt. In her last days mom was having great difficulty and was having outbursts. She made sure that she would not leave us with memories of her upsetting us. So she would apologize if she said anything that upset us. Mom didn’t apologize very often, but she found it very important to leave us with loving memories of her. Mom will always be remembered for her strong support to end communism and her love for the Albanian people and the lands. Rose did it her way and lived her life with no regrets. We will miss her dearly.

Also, I am glad I have this opportunity to thank Mom’s two caregivers Dorette and Laura, who took care of her and loved her very much. We will always be appreciative for it.

RUGOVA: POLITIKË GLOBALE QË SA MË PARË TË BJERË MURI MES SHQIPTARËVE

September 26, 2018 by dgreca

PRESIDENTI HISTORIK I KOSOVËS RUGOVA, INTERVISTË PARA 24 VITEVE: POLITIKË GLOBALE QË SA MË PARË TË BJERË MURI MES SHQIPTARËVE/

1 Ibrahimi me duar 1 Bujku interv 1 Bujku 1 Rugova Behel

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 26 Shtator 2018/ “Politikë globale që sa më parë të bjerë muri mes shqiptarëve”, ishte titulli i intervistës ekskluzive që kam zhvilluar para 24 viteve me presidentin historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, në trevjetorin e Referendumit për Kosovën shtet sovran dhe i pavarur me votim pro 99,87%/, të mbajtur nga 26 deri në 30 Shtator 1991.

Referendumin që pasonte Deklaratën Kushtetuese të 2 Korrikut e Kushtetutën e 7 Shtatorit 1990, Presidenti Rugova e vlerësonte “një akt që e afirmoi tutje dhe një garanci për realizimin e pavarësisë”, fliste edhe për “lidhjet konfederale apo bashkimin me Shqipërinë” të Republikës së Kosovës, si dhe për një “politikë globale që sa më parë të bjerë muri mes shqiptarëve”.

Me Presidentin Rugova bisedonim gjatë ditën e enjte të 22 shtatorit 1994, në zyrën e tij, në Prishtinë, ku sot është muzeu – Shtëpia e Pavarësisë së Kosovës.

Kjo ishte intervista e parë e një Presidenti të Kosovës për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – ATSH, për të cilën raportoja si korrespondent në Kosovë nga 24 Maji 1992 i zgjedhjeve të para pluraliste parlamentare e presidenciale.

Intervista e Presidentit të parë të Kosovës marrë nga Agjencia Telegrafike Shqiptare në atë kohë u botua nga shumë media kombëtare e ndërkombëtare. Ashtu si u botua pikërisht para 24 viteve, të hënen e 26 Shtatorit 1994, në gazetën e përditshme të rezistencës në Kosovë “Bujku”, themelues-kryeredaktor i parë i së cilës isha e që sfidonte ndalimin e dhunshëm nga Serbia të gazetës tradicionale kosovare Rilindja, intervista me Rugovën e plotë është kjo:

***

Intervistë e Presidentit të Republikës së Kosovës dr. Ibrahim Rugova dhënë Agjencisë Telegrafike Shqiptare

POLITIKË GLOBALE QË SA MË PARË TË BJERË MURI MES SHQIPTARËVE

– Bëjmë një rezistencë mjaft të organizuar, kemi arritur të mbijetojmë, të organizojmë jetën tonë, prandaj në saje të kësaj edhe i kemi ikur asaj më të keqes. – Në planin ndërkombëtar, ideja për mbrojtje ndërkombëtare të Kosovës shqyrtohet. – Shpresojmë se serbët një ditë do të ndryshojnë vetëdijen e tyre politike dhe do ta kuptojnë edhe ndryshe çështjen e Kosovës, pra edhe siç e kuptojnë shqiptarët, e jo vetëm siç dëshirojnë ata ta kuptojnë në një mënyrë mitike e mitizuese. – Dialogu me serbët gjithsesi në prani të faktorit ndërkombëtar. – Ideja për lidhje konfederale të Kosovës me Shqipërinë u prit mirë në opinionin ndërkombëtar, po ashtu edhe në atë diplomatik dhe shtetëror. – Me hapjen e problemeve me Shqipërinë, Greqia dëshiron ta zvogëlojë çështjen e Kosovës dhe t’i ndihmojë disi Serbisë në këtë plan. – Referendumi për Kosovën e pavarur e neutrale është një akt që e afirmoi tutje çështjen dhe është një garanci për realizimin e pavarësisë së Kosovës. – Shqiptarët në Maqedoni duhet të dalin në zgjedhje në koalicion. – Zgjedhjet në LDK ishin shumë të suksesshme në planin e vazhdimësisë, unitetit e konsolidimit—

Prishtinë, 25 shtator (ATSH)

Presidenti i Republikës së Kosovës dr. Ibrahim Rugova, në një intervistë që i dha Agjencisë Telegrafike Shqiptare, flet për shkallëzimin e represionit e të terrorit në Kosovë, për shmangien e konfliktit e mbrojtjen ndërkombëtare për Kosovën, tendencat greke për destabilizim të Ballkanit e në raport me Shqipërinë e shqiptarët, politikën globale shqiptare e për bashkëpunimin me Shqipërinë, idenë e lidhjeve konfederale të Kosovës me Shqipërinë, zgjidhjen e çështjes shqiptare në të gjitha trojet etnike në ish-Jugosllavi, për zgjedhjet në LDK – partinë më të madhe shqiptare në Kosovë, dhe për çështje të tjera aktuale. Intervistoi: Behlul JASHARI. (Kjo është intervista e parë e një presidenti të Kosovës për ATSH-në)

PËRDITSHMËRI REPRESIVE QË NGRITË TENSIONET NË KOSOVË E NË RAJON

Zoti President, institucione e asociacione ndërkombëtare (si Amnesty International në raportin e fundit etj.) kanë shprehur brengosje e shqetësim për shkallëzim të përshpejtuar të represionit e të terrorit në Kosovë. Çfarë është situate shikuar nga afër, si përditshmëri e popullit të Kosovës?

-Në Kosovë qe sa vite e kemi një përditshmëri represive, represion sistematik, që shkallëzon apo përshpejtohet edhe me ngjarje të ndryshme, siç i kishim vrasjet edhe këta dy muajt e fundit dhe momente të tjera të rënda. Është një represion masiv në Kosovë, dhe, natyrish, i ngritë tensionet politike këtu dhe në rajon. Represioni veçmas është shprehur pas largimit të misionit të KSBE-së nga Kosova. Prandaj, kërkojmë praninë ndërkombëtare në Kosovë, e po ashtu kushtëzimin e sanksioneve kundër Serbisë e Malit të Zi edhe me Kosovën.

Institucione e asociacione ndërkombëtare e kanë të njohur çështjen e Kosovës, sidomos Amnesty International, e cila ndjek situatën, më duket, prej 81-shës, e këtej, sidomos këto vitet e fundit. Situata ndiqet po ashtu edhe nga Federata e Helsinkit nga Vjena, pasaj nga Helsinki Uaç i SHBA-ve dhe nga mjaft institucione të tjera ndërkombëtare. Ne përshëndesim çdo interesim dhe angazhim ndërkombëtar për çështjen e Kosovës.

REZISTENCË E ORGANIZUAR PËR TË MBIJETUAR

Ka kohë që Kosova jeton midis një gjendje lufte të pashpallur dhe të një paqeje të paqenë. Në këtë front dhune, siç e quani ju, si u arrit, që, megjithatë, Kosova dhe shqiptarët t’i shmangen konfliktit të hapur dhe të jenë faktorë të krijimit të stabilitetit në rajon?

-Flitet se në Kosovë është një paqe e këtij apo atij lloji. Do të kisha thënë se, megjithatë, është më mirë që ekziston një gjendje e tillë sesa të ndodhte ajo më e keqja. Mundësinë e një konflikti kemi arritur ta evitojmë në saje të politikës që kemi ndjekur deri tash, rezistencës paqësore dhe të një rezistence politike, njëhohësisht në saje të popullit të Kosovës, i cili nuk i ka pranuar provokimet. Populli ka dhënë mjaft sakrifica deri tash, qoftë me maltretimin, me situatën represive, pastaj me vrasje të ndryshme. Mund të them se nuk është një rezistencë pasive, siç komentohet shpesh. Pra, është një rezistencë mjaft e organizuar, kemi arritur të mbijetojmë, të organizojmë jetën tonë, prandaj në saje të kësaj edhe i kemi ikur asaj më të keqes.

Po ashtu, situatën në Kosovë duhet ta shikojmë në bazë të situatës në të gjitha rajohet e ish-Jugosllavisë, sepse është një rajon i mbërthyer në luftë, me fronte të hapura në Bosnjë, në Kroaci, pastaj në Kosovë me një front të dhunës dhe të represionit. Pra, në këtë kontekst, Kosova ka kontribuar që të ruhet një lloj stabiliteti dhe të shpëtohet substanca, masa njerëzore shqiptare në Kosovë.

GREQIA NUK KA TË DREJTË

Tendenca të reja të destabilizimit të rajonit u shfaqën kohëve të fundit edhe nga ana e Greqisë. Si i vlerësoni këto tendenca në raport me Shqipërinë, po edhe me Kosovën e shqiptarët, përgjithësisht?

-Për fat të keq, Greqia qe një kohë paraqitet si faktor destabilizues në Ballkan, mund të themi mbas Serbisë. Prandaj, ne kemi kërkuar disa herë nga Greqia edhe si anëtare e Bashkësisë Evropiane të kontribuojë për marrëdhënie më të mira fqinjësore me Shqipërinë dhe me popullin shqiptar në përgjithësi. Nëse këtë mund ta interpretojmë si një lidhje me Serbinë, qoftë direkte apo indirekte, mund të them se kjo bëhet me qëllim që të minimizohet çështja e Kosovës në planin ndërkombëtar. Sot çështja e Kosovës po depërton në këtë plan si çështje që don zgjidhje në bazë të vullnetit të popullit të Kosovës. Ndërsa, me hapjen e problemeve me Shqipërinë gjithsesi Greqia dëshiron, dhe një herë e them, ta zvogëlojë çështjen e Kosovës dhe, mund të themi, t’i ndihmojë disi Serbisë në këtë plan. Mirëpo, Greqia nuk ka të drejtë. Kemi të bëjmë me një minoritet të vogël grek në Shqipëri, i cili, edhe më parë ka gëzuar një vistër të drejtash ashtu si të gjithë qytetarët e Shqipërisë. Ndërsa sot, pas ndryshimeve demokratike, gjithsesi janë më të avancuara ato të drejta dhe do të avancohen vazhdimisht siç e ka realizuar dhe e premton qeveria shqiptare dhe presidenti Berisha. Prandaj, i bëj edhe një apel Greqisë që më tutje të ndikojë në qetësimin e situatës në Ballkan.

PROTEKTORATI QË E KËRKOJMË NUK ËSHTË QËLLIM FINAL

Për shkak të situatës së rëndë në Kosovë dhe rreziqeve të përhapjes së konfliktit edhe në Jug, Ju keni kërkuar shumë herë mbrojtje ndërkombëtare për Kosovën. Në ç’formë do të ishte e mundshme ajo mbrotje dhe çfarë është qëndrimi ndërkombëtar lidhur me këtë kërkesë?

-Ne kemi kërkuar një mbrojtje për Kosovën para një viti e gjysmë, një protektorat ndërkombëtar civil, një administratë civile, që do të vendosej për një kohë në Kosovë, që të normalizohet jeta, mandej të bisedohet me serbët për ardhmërinë e Kosovës. Në këtë mënyrë, shpresojmë se serbët një ditë do të ndryshojnë vetëdijen e tyre politike dhe do ta kuptojnë edhe ndryshe çështjen e Kosovës, pra edhe siç e kuptonë shqiptarët, e jo vetëm siç dëshirojnë ata ta kuptojnë në një mënyrë mitike e mitizuese.

Në planin ndërkombëtar ideja për mbrojtje ndërkombëtare në Kosovë shqyrtohet, do të thotë është marrë në konsiderim, dhe shikohen mundësitë si të aplikohet kjo dhe si të veprohet në këtë drejtim. Po shtoj edhe me këtë rast se ka disa keqkuptime në opinionin kosovar. E, duhet ditur se protektorati apo administrata civile nuk është qëllim final, por është vetëm një mjet legal i së drejtës ndërkombëtare dhe në bazë të Kartës së Kombeve të Bashkuara për të qetësuar një rajon apo një territor, siç është Kosova, që të gjendet një zgjidhje pa luftë dhe pa konflike. Dhe, kjo kontribuon në realizimin e pavarësisë, për të cilën është deklaruar populli i Kosovës.

BISEDIMET SHQIPTARO-SERBE GJITHËSESI NË PRANI TË PALËS SË TRETË

Krahas gatishmërisë së kahershme shqiptare, kohëve të fundit janë shtuar edhe insistimet ndërkombëtare për dialog midis Prishtinës e Beogradit. Çfarë janë mundësitë dhe gjasat e fillimit të këtij dialogu?

-Ne, qe sa kohë, jemi përcaktuar për bisedime, për dialog, për marrëveshje me Serbinë. Po, Serbia nuk ka treguar interesim. Ne u përpoqëm t’i shfrytëzojmë edhe institucionet ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, siç ishte Konferenca e Londrës, e Gjenevës, ku ekziston Grupi i veçantë punues për Kosovën. Biseduam për disa probleme konkrete, para dy vjetëve, siç janë arsimi, masmedia, shëndetësia, por nuk arritëm kurrëfarë rezultatesh.

Tash për tash flitet për mundësitë e një dialogu dhe për këtë falënderoi bashkësinë ndërkombëtare, vendet e Bashkësisë Evropiane dhe vendet e treta, si ato skandinave, Austrinë, etj. Pastaj, SHBA-të janë të interesuara që të fillojë ndonjë bisedim, ndonjë dialog. Deri tash zyrtarisht nuk kemi pasur indikacione nga pala serbe, por shpresoj se edhe ajo do të bindet një ditë dhe do të bisedojmë, të gjejmë zgjidhje, qoftë në kuadër të institucionit ndërkombëtar, siç është Konferenca e Gjenevës, apo ndonjë tjetër. Por, ne gjithësesi kërkojmë një palë të tretë të autorizuar për dialog. Kur them të autorizuar mendoj që ky grup apo bosht shtetesh që është aktualisht në Grupin Kontaktues për ish-Jugosllavinë, që është tash për tash i koncentrar në Bosnjë, SHBA-të, Kombet e Bashkuara, Bashkimi Evropian, pra nga ky grup të gjendet një palë e autorizuar, që do të garantonte edhe dialogun edhe rezultatet e dialogut dhe që natyrisht do të udhëheqte dialogun. Dhe, ky nuk është ndonjë kusht nga pala shqiptare, siç e paraqet Serbia duke dashur ta eliminojë palën e tretë, por, kjo është më shumë teknikë e dialogut, e bisedimeve, dhe kurrgjë më shumë. Dhe, në këtë drejtim ne insistojmë.

PROJEKTI I LIDHJEVE KONFEDERALE TË KOSOVËS ME SHQIPËRINË LEHTËSON ZGJIDHJEN

Në kuadër të propozimeve e modaliteteve për zgjidhjet e mundshme për Bosnjën e ish-Jugosllavinë, ideja Juaj për mundësinë e lidhjes konfederale të Kosovës me Shqipërinë pati mjaft jehonë. A mund të lidhet kjo ide edhe me integrimet e dëshiruara kombëtare dhe me rikomponimet e paralajmëruara në Ballkan?

-Mua më vjen mirë që kjo ide pati jehonë dhe u prit mirë kështu në opinionin ndërkombëtar, po ashtu edhe në atë diplomatik dhe shtetëror. Një ide e tillë do të lehtësonte zgjidhjen e çështjes së Kosovës. Siç kam thënë, nëse legalizohen lidhjet konfederale tash aktualisht mes serbëve të Bosnjës e Serbisë, atëherë patjetër duhet të legalizohen edhe për shqiptarët.

Siç dihet, në opcionin e tretë të Dokumentit – Deklaratës së Partive Politike Shqiptare në ish-Jugosllavi, të aprovuar më 1991, qëndron edhe kjo – lidhjet konfederale apo bashkimi me Shqipërinë. Por, tri opcionet e atij dokumenti varen nga ndryshimet e kufijve të brendshëm dhe kufijve të jashtëm të ish-Jugosllavisë. Prandaj, një projekt i tillë i lidhjeve konfederale të Kosovës me Shqipërinë është më afër mendësh dhe mund të realizohet. Natyrisht, kjo do të lehtësonte shumë gjëra në integrimet shqiptare, në integrimet ballkanike e në integrimet evropiane, që janë një proces dhe duhet t’i shikojmë si një proces.

Dokumenti që e përmenda më parë, është një dokument vërtetë me një vizion që na ka drejtuar deri tash në punën tonë të përgjithshme, të partive politike, edhe në krijimin dhe punën e institucioneve të Kosovës.

POLITIKA GLOBALE SHQIPTARE PO REALIZOHET

Shpesh theksoni politikën globale shqiptare, çfarë është kjo politikë e realizuar në praktikë dhe në këto kushte të ndarjes së shqiptarëve me shumë kufij?

-Praktikisht mund të themi se politika globale shqiptare edhe ka nisur të realizohet. Përkundër pengesave të shumta, që i ka sidomos Kosova, sot kemi kontakte të ndryshme, bashkëpunim, qoftë në planin kulturor, në planin arsimor, në planin politik. E kam thënë disa herë, por vazhdimisht duhet të përsëriten gjërat, se për herë të parë ne shqiptarët, nuk po shkoj më tutje, pas vitit 1912, pastaj 1918, sidomos pas ’45-tës, pra për herë të parë bashkëpunojmë në planin politik. Dhe, natyrisht, në këtë politikë globale shqiptare respektohet vullneti politik i shqiptarëve të Kosovës, pastaj i shqiptarëve në Maqedoni, i shqiptarëve në Mal të Zi e në Preshevë, Bujanoc e Medvegjë. Do të thotë e kemi një vizion se çka duhet të bëjmë në këtë drejtim. Dhe, mund të them se një politikë globale shqiptare përditë është prezente dhe realizohet hap pas hapi, nuk është diçka abstrakte. Për shembull, me politikë globale shqiptare mendojmë që sa më parë ky mur mes shqiptarëve të bjerë.

Po ashtu politikë globale është se sot Shqipëria më shumë se kurrë e ndihmon çështjen e Kosovës dhe çështjen e shqiptarëve në planin ndërkombëtar. Po ashtu, edhe Kosova me institucionet e saj brenda dhe jashtë e ndihmon Shqipërinë dhe në këtë plan ka një bashkëpunim, një mirëkuptim dhe një marrëveshje që nuk e kemi pasur më parë ne shqiptarët. Kjo gjithësesi është një bazë, një element që premton realizimin e aspiratave shqiptare në përgjithësi. Besoj, shumë gjëra janë dëshmuar deri tash. Dhe, kur të kryhen disa punë tash, që i kanë rënë brezit tonë, do të bëhet një politikë globale shqiptare edhe më e madhe, edhe më e frytshme.

DOKUMENT I UNITETIT E INTEGRIMIT SHQIPTAR

Partitë politike shqiptare në ish-Jugosllavi edhe nëpërmjet një dokumenti të përbashkët kanë shprehur kërkesat dhe opcionin për zgjidhje, pos për Kosovën, edhe për çështjen shqiptare në Maqedoni e Preshevë, Bujanoc e Medvegjë dhe në Mal të Zi. Cila do të ishte zgjidhja optimale në këtë moment?

-Tashmë e thashë se ky është një dokument mjaft i rëndësishëm, që i përfshinë të gjitha, pra edhe vizionin e një uniteti e një integrimi shqiptar. Atëherë kur e nxorëm këtë dokument, që ka validitet edhe sot, opcioni i parë, nëse nuk ndryshojnë kufijtë e brendshëm, ishte një Kosovë e pavarur e neutrale, e hapur ndaj Serbisë e Shqipërisë, që shqiptarët në Maqedoni si element i rëndësishëm i atij shteti apo asaj republike, që është në zhvillim e sipër, të jenë shtetformues, ndërsa shqiptarët në Mal të Zi dhe në Preshëvë, Bujanoc e Medvegjë të kenë një vetadministrim, një autonomi lokale. Të gjitha këto pjesë shqiptare, të themi kështu, kanë deklarimin e vet, të popullit, referendumin në Kosovë, në Maqedoni, në Preshëvë, Bujanoc e Medvegjë dhe Memorandumin në Mal të Zi, që ka edhe vlerën e një referendumi.

Prandaj, në bazë të situatës që e kemi, ne qëndrojmë në realizimin e opcionit të parë, do të thotë punojmë në pavarësimin e Kosovës dhe që shqiptarët në Maqedoni të realizojnë të drejtën e popullit shtetformues në atë republikë. Po ashtu edhe shqiptarët në viset e tjera etnike në ish-Jugosllavi të realizojnë të drejtat, për të cilat janë deklaruar.

Në këtë plan janë realizuar mjaft gjëra praktikisht. Mos të harrojmë se në Preshevë e në Ulqin partitë shqiptare e kanë marrë pushtetin lokal. Ai është hap i parë, edhe pse tash komunat nuk kanë ndonjë pushtet as në Maqedoni, as në Preshevë e as në Ulqin, u bë ai centralizimi, që para shthurjes së ish-Jugosllavisë, kur filluan t’u merren kompetencat komunave. Tash ato kompetenca janë reduktuar edhe më shumë.

Ndërsa në Kosovë, ne, edhe pse të okupuar, kemi organizuar jetën tonë, kemi afirmimin e çështjes, projektit të pavarësisë. Në Maqedoni kemi hyrjen – prezencën në instiucione, gati të gjitha komunat shqiptare i kontrollojnë shqiptarët. Prandaj, është një punë, një proces, do të thotë edhe këtu janë realizuar gjëra praktike dhe pragmatike që shihen, janë rezultatet që shihen e që preken.

NË JETËN POLITIKE SHQIPTARE DUHET TA FUSIM KOMPROMISIN

Si kryetar i Këshillit Koordinues të Partive Politike Shqiptare në ish-Jugosllavi, çfarë qëndrimi mbani lidhur me pjesëmarrjen e shqiptarëve në zgjedhjet e paralajmëruara në Maqedoni?

-Këshilli Koordinues i Partive Politike Shqiptare aprovon dokumentet kryesore dhe një strategji globale. Si kryetar i këtij Këshilli, që kam një përgjegjësi edhe si president i Kosovës, mendoj se shqiptarët në Maqedoni duhet të dalin në zgjedhje në koalicion, përkundër atyre grindjeve të vogla që kanë ndodhur, që janë pak a shumë normale në proceset e zhvillimeve politike të një partie. Prandaj, gjithsesi duhet të zënë më shumë vende në Parlament, e pastaj le të përcaktohen ato mes partive apo grupeve të ndryshme politike. Ne duhet të fusim në jetën politike shqiptare kompromisin, ju lutem, jo vetëm marrëveshjen, jo vetëm marrëveshje të ngurta, fikse, insistime fikse. Patjetër duhet ta fusim kompromisin, sepse kompromisi është një prej elementëve të demokracisë. Dhe, të lirohemi prej asaj që e kemi jetuar në një sistem, ku kompromisi është kualifikuar negativisht. Prandaj, sot na duhen kompromisi, marrëveshja, falja e gabimeve, etj. Të gjithë flasin, dhe shumë mirë që flasin, për një ide, për çështjen kombëtare, por çështja kombëtare është shumë praktike. Prandaj në situatat e pluralizmit, në situatat e marrëveshjeve, insistoj në një kompromis dhe shpresoj se partitë politike shqiptare në Maqedoni, edhe pse ka pak kohë, do të gjejnë forcë dhe mundësi që të dalin së bashku si një bllok në zgjedhjet në Maqedoni. Është me rëndësi në këtë moment të zënë sa më shumë vende në Parlamentin e Maqedonisë. Masa shqiptare atje ekzison dhe nuk bën t’a humbim përfaqësimin, të drejtën e përfaqësimit në Parlamentin e Maqedonisë.

Të mos harrojmë se pa marrë parasysh vështirësitë që i pati, Grupi parlamentar shqiptar gjatë kësaj periudhe katërvjeçare në Maqedoni ka arritur mjaft, e ka afirmuar çështjen, edhe në institucione ndërkombëtare, edhe në institucionet e asaj republike, edhe në institucionet shqiptare në përgjithësi, edhe në jetën politike shqiptare.

LDK-ja TREGOI UNITETIN QË I DUHET PATJETËR KOSOVËS NË KËTË SITUATË

Me zgjedhjen dhe konstituimin e Kryesisë së LDK-së, kësaj jave, praktikisht përfunduan zgjedhjet në partinë më të madhe dhe më me ndikim të shqiptarëve në Kosovë. Si i vlerësoni ato, si dhe tendencat për diskreditim të LDK-së e të partive të tjera shqiptare?

-Këto zgjedhje, edhe para një viti në planin lokal – nëpër degë e nëndegë të LDK-së, ishin mjaft pozitive. Pastaj patëm një vonesë për shkak të rrethanave në të cilat veprojmë, sepse nuk është lehtë sot që të mbash një tubim të madh siç ishte Kuvendi i LDK-së në këtë situatë kur është i ndaluar çdo tubim publik për shqiptarët. U mbajt Kuvendi dhe ai tregoi një unitet, një konsolidim. Pastaj këto ditë edhe Kryesia e LDK-së u zgjodh. Këtë e shoh si një sukses të madh të zhvillimit të kësaj partie, e cila e ka edhe barrën e një pushteti në Kosovë. Pra, është një kryesi e vazhdimësisë, kryesi e konsolidimit, siç ndodh në çdo parti, dhe, edhe një herë tregoi se LDK-ja është një forcë dhe një fuqi e madhe, e organizuar dhe relevante në Kosovë dhe në botën shqiptare. Nuk është më partia në fillimet e saj, tash vërehet një lloj profilizimi i kësaj partie, dhe këtë duhet ta shikojmë si një proces normal. Është vështirë të flasim sot për profilizim partiak në Kosovë, sepse në këto kushte të okupimit është shumë vështirë, edhe çdo parti, ndoshta edhe më e vogla, e ndien barrën e interesave kombëtare, të interesave shqiptare në përgjithësi. Por, si një organizim i madh LDK-ja, megjithatë, tregoi se është një parti e fortë, di çka don, forcohet nga brenda, është parti që afron njerëzit e vullnetit të mirë për të bërë diçka. Dhe, kjo përgënjeshtroi edhe mjaft spekulime të ndryshme që mundohen sot t’i mëvishen lëvizjes shqiptare në Kosovë, në radhë të parë LDK-së, pastaj partive të tjera politike, me diskualifikime se nuk janë demokratike, jo e majtë, jo e djathtë etj. Siç dihet, me të majtën rreth Kosovës është manipuluar shumë, me mijëra njerëz kanë pësuar për këtë. Të gjitha këto bëhen me qëllim. Për shembull, janë munduar ta shpallin LDK-në edhe si parti terroriste, e çka jo tjetër.

Përkundër të gjithave, edhe kësaj radhe u tregua një unitet, një koncenzus, një bashkim partiak, një unitet që i duhet patjetër Kosovës në këtë situatë. Dhe, besoj se kjo do të ndikojë pozitivisht në jetën politike shqiptare në Kosovë dhe në jetën politike shqiptare në përgjithësi.

VIZIONI I ARDHMËRISË SË SHTETIT TË KOSOVËS

Ju lutem për një koment për Deklaratën Politike që e miratoi Kuvendi i Dytë i LDK-së, veçmas për vizionin për të ardhmen e Kosovës?

-Deklarata Politike e Kuvendit të Dytë të LDK-së është një dokument në vazhdën e dokumenteve të tjera, që i kemi pasur, që nga Programi i LDK-së, pastaj Deklaratës së përbashkët të të gjitha partive politike shqiptare. Në këtë Kuvend dhe në deklaratën që e aprovoi u theksua më shumë organizimi i ardhshëm i shtetit të Kosovës, që e kemi edhe në Kushtetutën tonë – një shtet i popujve të barabartë, i qytetarëve, me një ekonomi të lirë të tregut, i hapur ndaj botës. Një shtet, ku nuk do të lejohet, pas kësaj situate që e kemi, revanshizmi ndaj të tjerëve. Shtet me të gjitha garancitë për të gjithë popujt që jetojnë në Kosovë, ku askush nuk do të trajtohet si minoritet. Është kjo një ide, një projekt, që vërtetë hasi në mirëkuptim dhe në përkrahje. Sepse, në këtë situatë në Ballkan të flasë njeriu për një perspektivë kombëtare qytetare është shumë vështirë, kur, për fat të keq, qarkullon ajo fantazma e çmendive të ndryshme, të konfrontimeve në këtë kohë. Ky ishte edhe një rezultat i Kuvendit të Dytë të LDK-së, dhe, natyrisht, punojmë në këtë plan.

REFERENDUMET SHQIPTARE U RESPEKTUAN NË LONDËR

Populli i Kosovës u deklarua për një shtet të tillë edhe me Referendumin për pavarësi, pikërisht në shtatorin e para tre vjetëve. Ju lutemi edhe për një koment në përvjetorin e kësaj ngjarje madhore.

-Referendumi për Kosovën e pavarur e neutrale, që u mbajt me sukses në ditët e fundit të shtatorit të vitit 1991, është një ngjarje shumë e rëndësishme. Pas Deklaratës kushtetuese e Kushtetutës së Republikës ajo tregoi në mënyrë plebishitare vullnetin dhe dëshirën e popullit, që ishte vijëzuar në dokumentet e mëparshme. Ky referendum ka rëndësi edhe shqiptare edhe ndërkombëtare, si akt i deklarimit të popullit të Kosovës. Pas tij pasuan edhe referendumet në viset e tjera shqiptare. Pasuan edhe zgjedhjet e lira, shumëpartiake, si një materializim i pushtetit që del nga ky referendum dhe nga situata e përgjithëshme e Kosovës. Pra, është një akt që e afirmoi tutje dhe është një garanci për realizimin e pavarësisë së Kosovës, në të tashmen dhe në të ardhmen.

Mbase pse jemi në situatë të rëndë, shpesh nuk po i vlerësojmë disa akte që i kemi bërë, që janë më afër. Prandaj, dua të them se me referendum, për herë të parë shqiptarët e Kosovës dhe të gjitha viseve të tjera shqiptare në ish-Jugosllavi u deklaruan para opinionit ndërkombëtar për interesat e tyre, për interesat globale, sepse asnjëherë shqiptarët nuk kanë pasur mundësi të deklarohen. Dihet se edhe më parë është biseduar për deklarime të tilla, por nuk janë lejuar nga bashkësia ndërkombatare. Për shembull, gjatë vitit 1918 e gjatë viteve që pasuan, gjatë Konferencës së Versajës, etj., kur definitivisht vihen këta kufij, që, për fat të keq, i kemi edhe tash, pastaj as në ’45-tën nuk ka pasur mundësi populli i Kosovës të deklarohet. Prandaj, këto referendume janë momente mjaft, mjaft të rëndësishme, dhe mund të them se u respektuan në Konferencën e Londrës ’92, sepse atje u thirrën shqiptarët e Kosovës si reprezentim, edhe shqiptarët e viseve të tjera. Do të thotë, ishte ai hap i vogël, por mjaft i rëndësishëm i këtyre deklarimeve që i bënë shqiptarët.

INTEGRIMET SHQIPTARE EDHE NË INFORMIM

Zoti President, Ju falënderojmë për këtë intervistë.

-Faleminderit. Falënderoj Agjencinë Telegrafike Shqiptare për informimin nga Kosova e për Kosovën. Edhe kjo që pata rastin të bisedoj për këtë agjenci, që reprezenton Shqipërinë dhe çështjen shqiptare, është një hap në politikën globale, në integrimet shqiptare. Edhe ne bëjmë përpjekje që këtu në Kosovë përmes Qendrës sonë për Informim të kemi një agjenci të vogël, e cila raporton për situatën e përditshme në Kosovë. Duhet një bashkëpunim midis këtyre dy institucioneve dhe institucioneve të tjera në Kosovë dhe në Shqipëri.

***

SHËNIM I SOTËM, 26 SHTATOR 2018: Shtëpia e shkrimtarëve, që ishte shndërruar edhe në seli Presidence e institucionesh tjera të Republikës së Kosovës, atëherë të okupuar e të panjohur ndërkombëtarisht, mund të vëzhgohej edhe nga dritaret e ndërtesës kryesore të Policisë në Prishtinë, që atëherë ishte serbe pas suprimimit antikushtetues e të përgjakshëm me kushtetutën e tankeve të autonomisë që kishte Kosova me Kushtetutën e vitit 1974 si element konstituiv i federatës me të drejtë vetoje. Në zyrën e Presidentit Rugova, në atë shtëpi, intervistën e incizova me dy kasetofona, jo vetëm për siguri teknike, por edhe për siguri të tjera. Njërin nga incizimet ia lash këshilltarit të Presidentit Rugova, Xhemail Mustafa, për çdo rast, meqë ishte droja se kur të dilja nga ajo shtëpi, që mund të ishte edhe e përgjuar, rrugës do më ndalonte policia serbe dhe do konfiskonte kasetofonët me intervistën.

Ishte kohë e ndalesave dhe e okupimit të egër dhe vështirë ishte të ruhen e shpëtohen gjërat me vlerë për shqiptarët e Kosovën.

Në atë kohë gazeta e vetme e përditshme shqipe në Kosovë, “Bujku”, themelues-kryeredaktor i parë i së cilës isha, gazetë e rezistencës e pjesë e lëvizjes e luftës për liri, pavarësi e demokraci, me orientim e përcaktim të fuqishëm properëndimor euroatlantik, dilte nga 18 janari i vitit 1991, pasonte dhe sfidonte ndalimin e dhunshëm nga Serbia të gazetës tradicionale kosovare Rilindja. Që atëherë nisëm edhe bashkëpunimet me ATSH-në, të parat bashkëpunime të një media të Kosovës me një media të Shqipërisë.

Intervista me Rugovën, e realizuar në 22 shtator, e botuar në gazetën “Bujku” të Prishtinës në 26 shtator 1994, edhe në ATSH u dërgua me ndonjë ditë vonesë, me telex-in, që ishte mundësia e vetme e lidhjes, dhe me shumë vështirësi, në atë kohë nga Prishtina e Kosova me Tiranën e Shqipërinë.

Raportimet me lidhje telexi për zgjedhjet e para pluraliste kosovare, parlamentare e presidenciale, të 24 majit 1992, ku Rugova u zgjodh President i Republikës, shënonin fillimet e korrespondenturës së ATSH në Kosovë. Zyra e telexit në ambientet e gazetës “Bujku” në katin e pestë të Pallatit të Shtypit Rilindja në Prishtinë u bë edhe Zyra e korrespondentit të ATSH-së në Kosovë, eedhe si një përfaqësi e parë e Shqipërisë në Kosovë, prej nga bëheshin edhe komunikime tjera Prishtinë-Tiranë.

KONTRIBUTI I HAJRO ULQINAKUT PËR HISTORINË E DETARISË SË ULQINIT

September 24, 2018 by dgreca

LIBRI-PER-ULQININ-Hajro-Ulqinaku1

Ndonëse është i njohur në opinionin e gjerë letrarë mbarëkombëtar si një nder shkrimtarët më të dalluar për fëmijë, Hajro Ulqinaku si personalitet shumëplanësh përveç letërsisë ka dhënë kontribut edhe si pedagog, gazetar, publicist, redaktor, skenarist, përkthyes, botues e hulumtues ku si preokupim parësor në dy dekadat e fundit ka të kaluarën e Ulqinit, vendlindjës së tij, pikërisht veprimtarinë e detarisë dhe detarët e këtij qyteti.

Nail_Draga

Shkruan: Dr.Nail Draga/DIELLI/

Ndër qytetët bregdetare të Adriatikut Ulqini padyshim bën pjesë ne ato qytete të cilët kanë pasur një të kaluar të bujshme historike ne një periudhë kohore prej 25 shekujsh. Në sajë të zbulimeve arkeologjike është dëshmuar se nga koha e Ilirëve qyteti ka ruajtur vazhdimësinë dhe fizionominë e zhvillimit nga koha antike e më pas. Nuk ka dilemë se si i tillë ky qytet vazhdimisht ka qenë inspirues për krijues të fushave të ndryshme diturore.

Ne gamën e gjërë të krijuesve qe si temë hulumtimi kanë qytetin e Ulqinit përkatësisht të kaluarën dhe veprimtarinë e banorëve të tij, bën pjesë edhe Hajro Ulqinaku. Edhe pse larg vendlindjes në sajë të punësimit në Kosovë, sipas mundësive qe ka pasur vazhdimisht është marrur me hulumtime të vendlindjes, kryesisht me veprimtarinë e detarisë e të detarëve të këtij qyteti të lashtë. Dhe s’ka si të jetë ndryshe sepse kjo ishte veprimtaria kryesore e banorëve të këtij qyteti nga kohërat më të hershme e deri në ditët tona.

I vetdijshëm se është duke trajtuar një temë tjetër që trajton te kaluarën e lavdishme të vendlindjës së tij, por e cila dallohet shumë nga letërsia H.Ulqinaku i është qasur më një seriozitet dhe përkushtim duke mbledhur materiale interesante nga kjo gamë temash, ku përveç materialeve të botuara me përkushtim ka mbledhur shenime nga individet e ndryshëm të moshuar të cilët i kanë dhënë informacione autentike dhe më vlerë të padiskutueshme.

Duke jetuar në Ulqin sidomos në dy dekadat e fundit i përkushtohet detarisë dhe peshkatarisë së ulqinakëve, ku në sajë të hulumtimit, përpunimit, sistematizimit dhe analizimit të një lënde të tillë ai për pesë vite(2000-2004) opinionit të gjërë i ka dhuruar këto vepra publicistike dhe shkencore: “Deti, detaria e Ulqinit”(2000), “Detaria, peshkatarë, ulqinakë”(2002), Glosar(Fjalorth i detarisë i të folmes së Ulqinit-2003), Thesar popullor(këngë, balada, legjenda-2004) dhe si vazhdimësi i këti cikli opinionit i dhurohet vëllimi i pestë më titull “Detaria, detarë, dokumente”(2004).

Ne vëllimin e fundit autori na prezanton të dhëna më interes për disa familje ulqinake të cilat kanë luajtur rol të rëndësishëm në zhvillimin e detarisë së Ulqinit nga fundi i shek.XIX dhe mesi i shek.XX. Ne këtë spektër të dhënash është edhe publikimi i të dhënave nga Teufik Shurdha në formë të ditarit për familjen e tij, por edhe për detarinë dhe detarët e Ulqinit.

Më pas ne detaje jepen të dhëna edhe për familjën e Becve dhe të Nimanbegve, duke vlerësuar lartë kontributin e tyre për detarinë ulqinake.Ne një kapitull të veçantë jepen të dhëna për dokumente detarie qe kanë të bëjnë per disa individ të njohur detar që iu përkasin familjeve Hoxha, Truma, Mollabeqiri dhe Malohoxha. Ne momente të caktuara autori ngjarjet i ka ilustruar edhe me këngë foklorike, duke dëshmuar se detaria është pjesë e pa ndarë e folklorit të këti mjedisi.

Të dhënat nga individet të cilët kanë qenë të lidhur drejtpërdrejt me detin e detarinë, por edhe nga pasardhësit e detarëve ulqinakë ne botim prezentohen në mënyrë autentike. Deti për ulqinakët ishte burim jete, veprimtari e guximshme por edhe arenë e ngjarjeve dramatike.

Poashtu ne këtë botim jepen të dhëna interesante për momente dhe ngjarje të rëndësishme ku si protagonist ishin detarët ulqinakë, të cilët kanë treguar guxim të jashtëzakonshëm si është psh. rasti i Likacen Lazos, në shek.XVIII. Botimi është i ilustruar me fotografi dhe dokumenta origjinale dhe të përkthyera ne gjuhën shqipe që kanë një vlerë të veçantë për këtë veprimtari në qytetin e Ulqinit.

Por, duhet thënë me këtë rast se është për të ardhur keq së një numër i konsideruar i dokumentave të familjëve ulqinake nga pakujdesi janë humbur. Nuk ka dilemë se ata dokumenta kanë qenë me vlerë të jashtëzakonshme për detarinë e Ulqinit dhe dëshmi historike për përiudhën përkatëse kohore.

Ne këtë botim është paraqitur një regjistër i gjërë i emrave të anijeve si dhe të personave apo familjeve ulqinake të cilët kanë qenë kapidana apo marinar në anije, që janë më rëndësi të veçantë. Dhe një regjistër i tillë patjetër duhet të vendoset në të ardhmen në muzeun e detarisë së Ulqinit, muze të cilin ky qytet e ka merituar ta këtë prej kohësh.

Dhe pasi të lexohen këto të dhëna mënjëher bie në sy se një numër i konsideruar i tyre patronimëve nuk ekzistojnë më në Ulqin, sepse siç dihet nga viti 1880, kur Ulqini iu dha Malit të Zi, një numër i konsiderueshëm i familjeve ulqinake e kanë emigruar duke u vendosur kryesisht në Shkodër, Durrës e gjetiu.

Duke pasur energji krijuese e pasion shpresoj se autori do të vazhdojë të hulumtoj gjithnjë në lidhje mbi detarinë dhe detarët e Ulqinit sepse ne këtë aspekt ka ende se çka të hulumtohet dhe të shkruhet. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse Ulqini paraqet një arkiv i cili meriton të hulumtohet si brenda dhe jashtë vendit, andaj shpresojmë se ky cikël do të këtë vazhdimësinë me vëllime të tjera, që mendoj së do të jetë dhurata më e çmuar nga autori për vendlindjen e tij në veçanti, dhe kulturën tonë kombëtare në përgjithësi.

(Fjalë e mbajtur në mbrëmjen kushtuar 80-vjetorit të Hajro Ulqinakut, në Ulqin, më 15.8.2018)