Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

15 NANDOR 1946:DOSJA E SIGURIMIT 1302/II – A

by

Nga Fritz RADOVANI/

 Ne FOTO: 1946- DERA E  BURGUT  TË  KISHËS/

1-qela

 DOSJA E FUTJES SË ARMËVE NË KISHEN E FRETENVE NË SHKODER/

Duhej zbatue urdhni i qeverisë jugosllave i dhanun me 20 Shkurt 1946: “Si mbas porosisë që kam prej qeverisë sime, të zhdukni Shllakun dhe të shkatrroni kulm e temel çerdhen e Klerit Katolik në Shkodër, me në krye Françeskanët!” Shkruen At Daniel Gjeçaj O.F.M. tek libri “Martirizimi i Kishës Katolike Shqiptare 1944 – 1990” fq. 36, 1993.

Dhe, ja si u mendue dhe veprue nga Enver Hoxha per me realizue këte veper kriminale: Kryetari i Degës së Punëve të Mbrendshme në Shkoder ishte krimineli Zoj Themeli.

  • Në ndihmë të tij erdhën nga Tirana, direkt nga Ministria e mbrendshme edhe Hulusi Hako e Dilaver Sadikaj, që do të organizonin futjen e armëve në Kishen e Fretenve.

Kishin marrë edhe disa informacione rreth Françeskanve prej një xhakoni Ndoc Vasili, dhe një agjenti të njohun Tano Banushi, që sillej gjithnjë andej nga Kuvendi…

  • Me 10 Nandor 1946, mbas një pretku që kishte ba në Reç ku, ka folë Don Luigj Pici per pafajsinë e klerikëve të pushkatuem me Organizaten “Bashkimi Shqiptar”, e vrasin mbas shpine agjentët e sigurimit, per të cilët shpjegon Atdhetari Caf Jonuzi…

Me daten 12 Nandor, arrestohet At Donat Kurti, Don Anton Muzaj e Don Mark Hasi…

Me 14 nandor 1946 hapet në Shkoder lajmi i zi i vrasjes së Imz. Nikoll Tushës, në Tuz, ku njihej si Atdhetar që me ngritjen e Flamurit të Shqipnisë me Cafo Beg Ulqinin…

  • Arrestojnë edhe At Çiprian Nikën, i cili ato ditë interesohej per shkollen në Tiranë.

Të nesermen me 15 Nandor nga dreka shkojnë në mensen e Kuvendit Dulaq Lekiçi dhe Pjerin Kçira, dhe porsa kishte hy At Mati Prennushi, Provinçiali i Françeskanëve, janë drejtue nga Ai dhe i komunikuen se “kishin ardhë per arrestimin e Tij”!… At Matia u çue në kambë dhe i kerkoi hallallin shokëve, mbasi e dinte se nuk shihet ma me ta…

U ngjitën nalt në dhomen e At Matisë, bane kontrollin, e mbasi nuk gjetën asgja ikën në Degën e Mbrendshme (tek shtëpia e Pjeter Çiurçisë) ku baheshin hetimet… Aty ishte në pritje Nesti Kopali, me të cilin u zhvillue hetuesia e Tij, ku vuejti si Krishti prej torturave.

  • 15 NANDORI 1946 mbyllet me arrestimin e Fra Ndue Vilës, nga Oroshi i Mirditës, le në 1879. Sherbente në Kishen e Fretenve, i binte kumonëve dhe hapte e mbyllte Kishen e Tyne. I kerkojnë çelsat e Kishës, po Fra Ndou i parapergatitun, nuk i dorzon se “nuk i mbaj unë!”… Pak kush asht torturue si Fra Ndou, shpjegon At Gjolaj, po, si Burrat vendosi me vdekë dhe gjithnjë persëriste: “Armët në Kishë i ka futë vetë sigurimi, se mi kanë kerkue çelsat mue dhe nuk ua kam dhanë.” Ka vdekë në Kuvendin e Arrës së Madhe në vitin 1956, tue persëritë të verteten e “futjes së armëve në Kishen e Fretenve!”

***

  • Sigurimit të shtetit i mbetë vetem një mundsi me “sigurue çelsat” per hapjen e Kishës,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

me anen e kuzhinjerit të kuvendit Martin Tarri. E arrestojnë Martinin me datën 16, dhe në mengjesin e datës 17 Nandor, rreth orës 2 deri në 3 natën për terr e me shi, shkarkojnë tek Kisha e Fretenve arkat e armëve të përgatituna per me akuzue Fretnit per “mëshefjen nder Elterët e Kishës së Tyne”… Arkat me armë i hapin në mesin e Kishës, dhe atë mengjes thrrasin disa “vizitorë” per me pa tek Kisha “vepren e Klerikëve” per të cilën, jo vetem, që Prelatët u pushkatuen, por pasojat vazhduene me vite të tana…

Per dorzimin e çelsave nga kuzhinjeri Martin Tarri, më ka folë At Vinko Malaj, i Tuzit dhe At Konrrad Gjolaj, të cilët e dinin të sigurt këte veper që në vitin 1946 – 47.

  • Shtypi i kohës pasqyron edhe “mendimet e vizitorëve” të asaj kohë, që fatkeqsisht sot sternipave të tyne edhe kjo veper terroriste u quhet “meritë”, ndonse nuk janë pak!
  • Me 17 Nandor 1946, rreth orës 04.00 e rrëthojnë Kishën me ushtarë të Ndjekjës, tue mos lanë asnjë njeri me u afrue në ora 05.00 kur thohej mesha e mëngjezit. Atë kohë rrëthohet edhe Kuvendi me të gjithë Françeskanët e xhakojt që ishin aty. Ditën bahen vizita edhe nga autoritetët e organizatat e ndryshme për me pa armët e mëshefuna nga “fretnit”. ●Kuvendi u kthye në burg dhe thirrej “Burgu i Kishës së Fretenve”…
  • Kuvendi i Françeskanëve në Gjuhadol ishte burgu ma i mnershëm i komunizmit në Shqipni, e pse jo, i krejt Lindjës komuniste…
  • Në darkë rreth orës 20.00 nga hetuesia sjellin tek Kisha Provinçialin At Mati Prennushi, dhe me Ate janë: At Donat Kurti, At Çiprian Nika, At Pal Dodaj, At Aleks Baqli, të gjithë fretën që ishin arrestue. Sillën me pranga në Kishë, ku mbasi vëndosen ndër vendet ku janë “gjetë” armët, afër Eltërit të Shna Ndout dhe të Zemrës së Krishtit, dhe xhirohën në film nga operatorët jugosllavë… Sigurisht, duhej knaqë edhe “regjizori”…
  • Ky film jugosllav asht “Dosja 1302/II-A”.

Njëfarë Gjeneral Gjin Marku, perkthyes i Enverit në Beograd kapardisej si Qark komandant. Sekretar i Partisë në ilegalitet ishte Spiro Pano, një kriminel që vriste shokët e vet si të gjithë komunistët me vulën e Frontit, maskës së Partisë. Furrtari Zoi Themeli, mbante furrën ndezë tue shkri pezhgëve në Degën e Punëve të Mbrendshme, ndërsa zv. shef ishte samarxhiu Zoi Shkurti, torturues katil, bashkëpuntorë i kriminelit Petrit Dume në Korçë, kur u mbërthenin njerëzve ndër thembra patkoj. Komisari politik i tyne ishte krimineli Nesti Kopali, i sëmurë patologjik për krime, imoral ashtu si prokurori Aranit Çela. Ligji zbatohej nga Esat Ndreu, Tonin Miloti, Nestan Ujaniku, Misto Bllaci etj., vëlleh endacakë e mushkarë, barijë analfabet, që ua dhanë rasa me pushkatue filozofë, profesorë e ingjenjerë. Asnjeni nuk dijnë me shpjegue se cilës  rracë i përkasin, të gjithë kujtojnë se Tito, Stalini dhe Enveri janë kafshë të përjetëshme që nuk ngordhin kurrë. ●Sejcili në kurset e analfabetëve mendon me vra mësuesin e vet, si Juda. Bardhok Biba, asht i pari që kryen porosinë e Partisë dhe futë armë në Kishën e Oroshit, tue akuzue Imzot Gjinin e Dom Mark Xhanin (sekretar i Abatit të Mirditës), për mëshefje armësh.

Këtij grupi terroristësh të etshëm për gjak i shërben Arif Gjyli, Qamil Gavoçi, Qazim e Fadil Kapisyzi, Rahman Perllaku, Toger Baba, Zija Dibra, Ali Qorri (Bushati), Kasem Troshani, Lilo Zeneli, Thoma Karamello, Mentor Xhemali, Elez Mesi, Dulaç Lekiqi, Vaskë Koleci, Ali Xhunga, Ndrek Nallbani, Jonuz Dini, Xhemal Selimi, Hysni Ndoja, Asllan Lici, Bilo Bregu etj. që pasohej nga grupi i të rinjve Pjerin Kçira, Nush Baba, Lin Çollaku, Alush Bakalli, Gjovalin Mazrreku, Shyqyri Qoku, etj., që fëmijtë e nipat e tyne ishin dhe janë të gjithë bashkë tradhtarë, që edhe sot drejtohen nga oficerët jugosllavë të Pashiqit, Titos e Millosheviqit dhe zbatojnë urdhnat e tyne antishqiptare.

  • I vetmi njeri i penduem që kam njohtë në vitin 1982, pjesëmarrës i Sigurimit të Shtetit në këtë vepër të shemtueme asht kenë Zef Bardhoku, i cili më ka tregue krejt mënyrën si kanë hy në Kishë me armë dhe, si i kanë vendosë arkat aty. Tregonte se Fra Ndue Vila, nuk i kishte dhanë çelsat dhe ishte torturue mizorisht. Ai pohonte se dyshohej për armë përsonale ndër fretën… Të pakten kështu i kishin thanë “eprorët”.

Në fund të bisedës, thonte: “Nuk dij sesi, Zoti nuk ka premtue për të gjithë ne që kemi futë armët në Kishë, me na varë Populli katolik në traun e sipërm të derës së Kishës së Shna Ndout, për atë vepër të ultë që kemi ba, tue çue në plumb At Mati Prennushin e At Çiprian Nikën krejt të pafajshëm, e sa të tjerë, me vite të tana në kampet e burgjet e mnershme të shfarosjës ku edhe kanë vdekë. Kur rashë në burg vetë, kishte edhe priftën që më njifnin mirë, e dinin se shka i kam ba klerit dhe më jepnin cigare e bukë që ma shumë më mungonin, pa ua kërkue …”

  • Vetëm në muejt fundit të vitit 1946 Sigurimi i Shtetit i drejtuem nga Partia Komuniste, tue krijue proçese fallso gjoja për futje të armëve në Kishë, për formim te “Partisë Demokristjane”, të pakenun kurrë, dhe për organizim të kryengritjes së armatosun të Postribës, më 9 shtator 1946, kur asnjë klerik nuk dinte asgja për këto ngjarje, u arrestuen: Imzot Frano Gjini, Imzot Gjergj Volaj, Imzot Nikoll Deda, At Mati Prennushi, At Çiprian Nika, At Donat Kurti, At Frano Kiri, At Pal Doda, Don Tomë Laca, At Karlo Serreqi, At Çiril Cani, At Filip Mazrreku, Don Pjetër Gruda, Don Mark Xhani, At Augustin Ashiku, At Bernardin Palaj, Don Ndoc Nikaj, Don Ndue Suma, Don Nikoll Mazrreku, Don Jak Zekaj, Don Ded Plani, Don Pal Gjini, Don Ejëll Deda, Don Luigj Prendushi, At Serafin Koda, Don Nikoll Shelqeti, At Gjon Karma S.J. At Mark Harapi S.J. At Florian Berisha S.J. Fratel Gjon Pantalia S.J. Don Anton Muzaj, Don Mark Hasi, Don Nikoll Laskaj, Don Pashko Muzhani, At Gaspër Suma, At Aleks Baqli, Fra Ndue Vila, Fra Zef Pëllumbi, At Mëhill Miraj, At Rrok Gurashi, Don Ndoc Sahatçija etj.
  • E cili ka kenë fundi i mnershem i Tyne?!

Askush nuk pergjegjet… Askush nuk di as per të kaluemen e Tyne, as per të sotmen…

Nuk dijnë gja as ata që i çuen në Zallin e Kirit, e as ata që mbi Eshtnat e Tyne ndertuen shtëpijat e banimit per trashigimtarët e vet…, ata mos i gzofshin!

  • Talluni me Dosjet talluni!..
  • Nuk ka tiran në Botë që nuk ka ngordhë… E, ne kemi pasë fat se ju vritni njenitjetrin!

E mandej, Shqiptarët, kanë edhe një “urim” per ju: “Ata dalshin faret!”…

            Melbourne, 14 Nandor 2016.

11 NANDOR 1990- SHKODRA FESTON LIRINË E FESË

by

Nga Fritz RADOVANI/

imgres

Ne Foto:Don Simon JUBANI (1927 – 2011)/

 ■Mbas ramjes së Murit të Berlinit dhe ngjarjeve në Rumani, edhe Shqipnia e mbetun e fundit në Europë filloi që me 14 Janar 1990, kur Rinia Shkodrane mendoi me rrëzue me forcë bustin e diktatorit Stalin, me dhanë shenjat e para se “edhe këtu komunizmi mori fund” me Demostraten e “heshtun” në Sheshin e Deshmorëve…

■Protesta e bame me arkivolin e djalit të vramë Pllum Pllumbaj, me rasen e varrimit të Tij nga Burrat e Malësisë tue fillue nga komiteti i PPSh e deri nder varrezat e Stom Golemit, trandi thëmelet e komitetit qendror, e bani me folë me vete Nexhmije e Ramiz, që as në anderr nuk e kishin pa një turmë Burrash, që ua shtini mneren.

■4 NANDOR 1990, ora 9.00 p. dr…Ishte Java e të vdekunve, që Shkodra nuk i harron…

Shoferi Mark Morana trokiti në deren e Don Simon Jubanit dhe i tha këto fjalë: “Don Simon, Populli asht mbledhë nder vorreza dhe po të pret per Meshë!..” Dhe, Don Simoni shkoi. Kjo ishte Mesha e Parë mbas “Revolucionit Kultural të 1967”, në Kishëzen e vogel të Vorrezave të Rrëmajit, e cila u pat djegë pak vite perpara nga sigurimi komunist…

Shkodra u dynd nder Varreza të Rrëmajit dhe filloi riparimin e Kapelës së djegun…

■Me daten 6 Nandor 1990, Don Simoni u thirrë në Degen e Mbrendshme të Shkodres nga kryetari Çapajev Taçi dhe shefi policisë Dilaver Papare, që e kercnuen per mos me thanë me daten 11 Nandor, Meshen që kishte njoftue Popullin e Shkodres me daten 4.

Don Simoni ishte pergjegjë: “Doni a nuk doni ju, unë Meshen me 11 do ta them!”…

Shkodra nuk këthehej ma mbrapa!

■Me daten 10 Nandor, katet e siperme të apartamenteve perballë Rrëmajit dhe tarracat e tyne ishin të mbushuna me tyta automatikësh dhe armatime. Po ashtu edhe vagonat e trenit që lidheshin me depon e hekurudhës, vlonin nga sampistët… po me 10 Nandor, nuk dij a i ka shkrue në kujtimet e veta sekretaria e PPSh, Maria Gjoni, vizitat e bame tek i Ndjeri Sander Troshani dhe disa familje të tjera në lagjen Ballabane, nga të cilët ajo kerkonte që me u angazhue nder disa gjipsa sigurimi të shtetit per me fotografue dhe me mbajtë shenime per njerzit që do të kalonin nga shkolla Pyjore, rruga Canej e andej nga rruga Skenderbeg…, per me marrë pjesë në Meshen e ditës së diele, ora 11.00 p.dr.

Besoj, nuk e ka harrue pergjegjen që mori ajo dhe shoqnuesi i saj nga Sander Troshani!

■Me daten 10, rreth orës 19 në darkë, më ka thirrë një klerikë që njihshe prej kohësh, Don Zef Hardhija (Simoni), dhe më ka “porositë mos me shkue të dielen në Meshë, mbasi do të rrezikojshe jeten…” I kam thanë: “Unë do të shkoj familjarisht!!”…

Dhe kam shkue e kam marrë pjesë në Meshen që tha Don Simon Jubani…

■Në darkë ka ardhë tek unë një person e më ka tregue zhvillimet e ngjarjeve mbas orës 22.00 të darkës së datës 10 Nandor 1990… Në komitetin e PPSh së Shkodres, ku ishte atë natë roje. “Shkonin e vinin njerëz të besimit të PPSh në komitet dhe takonin sekretarin e komitetit shokun Xhemal Dymylja. Bisedonin dhe merrnin urdhën si me veprue. Asht dhanë urdhen i premë nga Ramiz Alia që gjatë ceremonisë së Meshës, me veprue me armë dhe me ba gjakderdhje mbrenda varrezave, ku do të nderhyjnë edhe sampistët që ishin nder vagona. Po iku kush nga varrezat, nga tarracat e apartamenteve me goditë…

Fiks në ora 23.30 kur isha tue pi kafe me shokun Xhemal, ka ra telefoni i tij dhe, ai ka fillue me folë me shokun Ramiz Alia, të cilit i thonte gjithnjë: “Si urdhnon sh. Ramiz!”. ■Kur mbylli telefonin më tha këto fjalë: “Me urdhën të OKB, neser duhet me u sigurue qetsia e plotë nder Varrezat e Shkodres. Terhiqni të gjitha vendimet e marruna deri tashti, dhe siguroni të mos ngjasi ndonjë e papritun me armë, mbasi do të mbajmë pergjegjsi per veprimet e pakontrollueme… Tashti, më tha mue, merr ketë listë emnore dhe mi thirrë të gjithë këtu. Ai në telefonin e vet dhe unë me të timin, kemi thirrë rreth 150 vetë gjithë naten dhe kemi vazhdue me dhanë udhzime deri kah ora 9 para dreke të së dieles. Ishte fat i madh që nuk ngjau ndonjë akt i pakontrolluem.”

***

■Fjala e Ramiz Alisë në Byronë Politike të K.Q. PPSh, tregon haptas mendimi i tij per Klerin Katolik në vitin 1990: “Në Shkoder Vatikani ka agjenturat e veta…!”

■Don Simoni shkruen: “Spiunat e mbrendshem e të jashtem të paguem nga sigurimi per të më poshtnue e per të ulë rrolin vendimtar që Shkodra ka luejtë në të gjitha aspektet e jetës shoqnore këtu në Shqipninë tonë…, kanë shkrue dhe perhapë fjalen mbrenda dhe jashta Atdheut, se unë paskam kenë i autorizuem nga Ramiz Alia…”

Asht e vertetë se ka qarkullue kjo shpifje, po koha vertetoi se kush ishte Prifti Trim i Shkodres Don Simoni, që mbas vdekjes së Tij nuk la asnjë si veten Trim e të vendosun!

■Asht kenë nisiator per Lirinë e Fjalës dhe të Drejtat e Njeriut me pikpamje Europjane.

Mbas Vepres Madhshtore të Meshës së Parë, me 4 dhe 11 Nandor 1990, Don Simoni asht

i Pari Klerik Katolik Shqiptar, që asht thirrë në Vatikan me u takue me Papen Gjon Pali II, vizitë e cila, asht pasue nga disa Personalitete Botnore në Belgjikë, dy herë nga vetë Administrata Amerikane, Parlamenti Rus, Franca, Gjermania, Italia, Spanja, Stambolli, Kajro, Izraeli dhe shumë institucine jokristjane Botnore.

■Universiteti i San Franciskos në Kaliforni i ka akordue Don Simon Jubanit diplomen “Honoris Causa” si protagonist i “një Epoke të Re në Shqipni”.

Shteti i Miçiganit e ka nderue Don Simonin me një “Special Tribute”.

■Don Simon Jubani ka shkrue: “Ateizmi në Shqipni gjoja e kishte gjetë supernjeriun, Enver Hoxhen, dhe ky donte të fitonte me gjak e terror çka Kisha e kishte fitue me lutje, zotësi, mund e djersë. Dhe si të gjithë tiranët që skllavnuen Popullin e Perëndisë, edhe ky mori mallkimin e Popullit të Zotit, u shtyp si miza dhe perfundoi në koshin e plehut të historisë, e megjithkëte, salvuesit nuk kanë mësue nga historia!..

■Komunizmi na bani edhe ma të famshëm, se na shtoi numurin e Martirëve.”

            Melbourne, 10 Nandor 2016.

 

 

 

 

 

 

Turizmi në Shqipëri në vitet dyzet?

by

Gezim Llojdia (1)

Nga Gëzim Llojdia/

 1-turizem-vitet-40
 Franco Tagliarini  te “Shqipëria turistike”  sjell përvojën e turizmit shqiptarë në vitet 1939-43,kohë nëtë cilën vendi ishte i pushtuar nga fashizmi.( Raporti i mbajtur në Geographical Society italian, Romë, 4 qershor  2014).Periudha në shqyrtim  vitet 1939-1943, thotë Tagliarini  kam,dokumente  interesante nga  ati im, një zyrtar i Ministrisë së Kulturës Popullore, ishte caktuar  deri në korrik të vitit 1939, në Kryesinë e  Këshillit Mbretëria e Shqipërisë me funksionet për Turizmin shqiptar.Qëllimi i zyrës së tij në Tiranë ishte në zhvillimin e turizmit.Natyrisht për fat të keq kishte ndodhur, për shkak të ngjarjeve të mos të ketë qenë gjendja e luftës  me siguri në Shqipëri do kishte  një rrjedhë të rëndësishme të turistëve jo vetëm nga Italia, por edhe nga Evropa.Ajo që duhet të theksohet se  në ato vite  turizmi në Shqipëri  krejtësisht i mungonin dhe akomodimi objektet e pamjaftueshme dhe të papërshtatshme.Masat e para legjislative për industrinë e turizmit.Kam marrë disa të dhëna nga një artikull gazette,  shprehet autori dhe kuptohet, që Tagliarini i  referohet gazetes fashiste me po atë titull “Fazhismi” të datës 30 shtator 1939:”Situata aktuale në unazë  Tiranë është për të ardhur keq  për hotelet dhe i bën thirrje autoriteteve publike me qëllim që të urdhërojë mbylljen e menjëhershme të atyre që u mungojnë kushtet më elementare higjienike.”Në këtë artikull Drejtoria e Turizmi u përgjigj duke shpjeguar se çfarë ishte bërë në disa muaj nga korriku deri në shtator të vitit 1939, kohë në të cilën vendi ishte i pushtuar : ” përgatitjes së mikpritjes  kushtet, me promotevet çdo gjë të mundshme për  përmirësimin  në  shëndetësor  për hotele,t  kapërcimi  i vështirësive dhe për të vendosur standardet për ndërtimin e ri”.E rëndësishme  shqyrton  Franco Tagliarini   ishte  organizata e hotel- turistike në Shqipëri institucioni në vitet  1940 dell’E.T.A. (Ente Hotel Tourist Albania) ajo ka realizuar një marrëveshje bashkëpunimi  financiar me qeverinë shqiptare, me Ministrinë e  Financave dhe Kulturës Popullore të Qeverisë Italiane.Në mënyrë të veçantë në mes të detyrave për “Entel ishte për të ndërtuar një hotel të madh  në  Tiranë  për funksionin e veçantë politik,menjëherë filloi  transformimin  e   hoteleve  në Durrës, Tiranë, Gjirokastër, Berat, shpesh në bashkëpunim me lokalet në Shkodër, Vlorë dhe Korcë.Iniciativat janë dhënë edhe në Kosovë, në fushën e turizmit .Pa dyshim, më shumë përpjekje  ishte ndërtimi i hotel Dajtit  në Tiranë, i cili mund të rritë punën  në Shqipëri gjatë periudhës së pranisë italiane.Ky hotel  me një funksion kryesor i përfaqësimit  kishte lindur shpejt  pavarësisht vështirësitë, që ka pasur gjatë luftës,  vazhdoi të jetë hoteli më i mirë në Tiranë gjatë viteve të regjimit komunist , i rezervuar për personalitete dhe të ftuar.Së fundi Drejtoria e institucionit të  Turizmit – për përmirësimin e akomodimit turistik dhe formimin e  një kategori të specializuar për  hotele në Shqipëri.Kohëzgjatja e kurseve ishte planifikuar katër muaj dhe programi ishte  një prej më të mirë të shkollës italiane profesionale.Shpejt u kuptua se domosdoshmëria e shtypit  për të rritur ndërgjegjësimin e turistëve,kështu gazetarët italianë u ftuan për të vizituar fshatrat  dhe shërbimet për ti  shfaqur ato  në gazetat italiane dhe revistat.Libri i Indro Montanelli :”Albania. Një dhe një mijë,”,  mbledh shënimet e  udhëtimit të tij në Shqipëri, botuar në vitin 1939, ai ishte shumë i sukseshëm  dhe është shumë i  rrallë.”Illustrated Time,” publikoi një speciale “Udhëtim përmes  Shqipërisë”, më shumë se 50 faqet e gazetarit  Lamberti Sorrentino në shtresën e 21 dhjetorit 1939 ilustruar  me luks dhe i dha hapësirë të mjaftueshme për të gjitha aspektet e vendit .Si pjesë e shumte e punës  me Nr 546 e 7 dhjetorit 1940, publikuar në Tiranë në “Fletoren Zyrtare dhe Mbretërisë Shqiptare “(Ditari nëpunësve zyrtare e Mbretërisë Shqiptare) dhe nr 192 të 19 dhjetorit të ardhshëm, është kostuar “Distaptur” Institucioni Editorial. Me karakterin e propagandës politike, turizmit social, ekonomik dhe, duke përfshirë kartolina ilustrues  . Në fakt, situata e tregut në kartolina me foto në Shqipëri.Lidhur me rolin e entit botues  “Distaptur”, autori  thotë: babai im ishte , Tiranë dhe ka operuar në kuadër të DG Press, propaganda dhe Turizmit .Gjatë viteve 1940-1943 Agjencia luajtur një të rëndësishëm në  aktivitete duke botuar disa libra.Ne kujtojmë,shkruan  ndër të tjera Franco Tagliarini  , vëllimi i Piero Ghiglione :”Maleve të Shqipërisë” (Tiranë 1941  studimi i parë i gjeografisë në vargmalin  malor të Shqipërisë), me një shtojcë që përmban një raport mbi alpinistët shqiptarë.Ne përmendin, në mesin e publikimeve të tjera  të këtij Ente, vëllimi i muzikantit dhe kompozitorit shqiptar Pjetër Dungu.”Lyra Shqiptare” titruar në gjuhën shqipe .Kange Popullore te mbledhuna nën kujdesin e Radio Tiranes, botuar në vitin 1940.Vëllimi është i pari publikuar në Shqipëri me  mbledhjen e këngëve popullore në shqiptare. Libri – i cili përmban 50 këngë popullore me rezultatet e tyre mban një prezantim dhe një parathënien në gjuhën shqipe me përkthim italisht, ndërsa teksti janë në gjuhën shqipe me titullin në italisht.Autori, Pjetër Dungu, i lindur në vitin 1908, ishte një student i Martin Gjokës   ka luajtur oboe duke studiuar piano dhe harmoni.Në vitet tridhjetë ai kishte një reputacion të konsiderueshëm  autor  këngëve popullore. Në vitin 1942 ai i shoqëruar në piano  nga tenori Kristaq Antoniu për regjistrimin e tetë këngëve popullore për Columbia.

VELLAZERIA UNGJILLORE SHQIPTARE NE AMERIKEN E VERIUT

by

1-steve-galegorSimpozium për Shkollën e Parë Shqipe dhe themelimi i Vëllazërisë Ungjillore shqiptare në Amerikën e Veriut/1-evangjelistet-shqiptar-amerikeNga Keze Kozeta Zylo/

 Në kishën Baptiste “Calvary”, Manhattan, NY, u përkujtua nën frymën e Zotit 125 Vjetori i hapjes së shkollës së parë Shqipe të vashave në Korçë nga Familja Qirjazi.  Aktiviteti u organizua nga Pastori i Kishës Evangjeliste miku i gjithë shqiptarëve që flet një shqipe të kulluar z.Steven Galegor.Besimtarët e Vëllazërisë Ungjillore si dhe jo besimtare u mblodhën së bashku brenda kishës amerikane “Calvary” për të marrë pjesë në këtë ngjarje historike për shqiptarët dhe kishat envagjeliste.Simpoziumi u hap me përshëndetjen e Pastorit Steve Galegor i cili pas lutjes ka përshëndetur të gjithë pjesëmarrësit dhe shqiptarët kudo që ndodhen.

Vlerësimi maksimal për familjen Qiriazi të cilët ishin me besimin tek Ungjilli dhe arritën të hapnin shkollën e parë shqipe në Korcë duke dalë hapur kundër patrikanave dhe hordhive që penguan për 500 vjet hapjen e shkollave shqipe e bënte këtë Pastor të fliste plot krenari jo vetëm si besimtar i devotshëm, por dhe si mik i shqiptarëve.

Në program që monitorohej me plot kulturë ishin dhe këngët e adhurimit në shqip si “Beko o shpirti im ti Perëndinë”, “Dashuri e Perëndisë”, “ Perëndi plot madhështi” të interpretuara nga Bledar Kurti dhe Endrit Mullisi, ndërsa në fletëpalosjet e programit ishte një fragment poezie i shkëputur nga Gjerasim Qiriazi nga “E para ditë e Majit” si: “Dashuria, vëllazeria, nga Zoti vetë kanë buruar/ dhe ai njeri i urtë, qëllimin e jetës që e kupton/ dhe për të bërë mire tjetrit ai gjithnjë mendon/  Me gëimin dhe lumturi, i këtillë do të jetë rrethuar/ se zemra e tij e bardhë, me Zotin është bekuar…

Kumtesa e Pastorit Steve Galegor nën titullin “Misioni dhe Vizioni i Vëllazërisë” përgatitur me shumë dashuri dhe fakte historike u mirëprit me duartrokitje nga të pranishmit.

Z.Martin Katro mbajti kumtesën: “Themeli i Qiriazëve”.

Znj.Dana Stucky referoi “Reflektimi në jetën  e Sevasti Qiriazit”.

Dr.Bexhet Asani mbajti kumtesën: “Abetaret e Parashqevi Qiriazit dhe besimi protestant i Qiriazëve”. Midis të tjerash ai tha: Kur femra shqiptare vuante nën thundrën e obskurantizmit, ndërsa mësueset numëroheshin nëpër gishta, Parashqevi Qiriazi mori pjesë në Kongresin historik të Manastirit, por pa të drejtë vote. Meqë punimet e Kongresit zhvilloheshin në shtëpinë e të vëllait Gjergj Qiriazit asaj iu dha mundësia që t’i ndiqte nga afër pothuaj të gjitha seancat dhe komisionet e Kongresit. Kështu , ajo u shërbeu atyre burrave të kombit me nikoqirllëk, së bashku me gruan e Gjergj Qiriazit ishin mjaft të shqetësuara, për faktin se shtëpia e Qiriazit në ato ditë gumëzhinte nga delegatët të cilët priteshin dhe përcilleshin sipas zakoneve dhe traditës shqiptare (Dishnica,1997:74) Komisioni që u zgjodh nga kongresi për të paraqitur një projekt mbi çështjen e alfabetit, nuk mundi të caktonte një alfabet të vetëm për gjuhën shqipe. Por Kongresi e pranoi vendimin e komisionit që “të merret Abeceja e Stambollit e me të bashkë edhe një Abece thjesht latine, që të mësohen e të përdoren bashkarisht në mes të shqiptarëve. Të dy alfabetet do të mësoheshin detyrimisht në shkollë. Ky vendim, siç e pranoj vetë kongresi, nuk i shërbente sa duhej përparimit të gjuhës shqipe dhe ishte një hap prapa në krahasim me qëllimin e kongresit, por u muar, me sa duket, për të mos shkaktuar përçarje në radhët e delegatëve. Më vonë jeta e bëri të nevojshme mbajtjen e një alfabeti, të alfabetit të mbështetur krejtësisht në karakteret latine. (H.P.SH. 1979:286). Edhe pse nuk mori pjesë gjatë diskutimeve, mësuesja Parashqevi Qiriazi pati nderin që të materializojë dhe t’i jetësojë vendimet e këtij kuvendi të madh gjithëkombëtar. Kështu, ajo do t’i përvishet punës për të shkruar Abetaren e Dr. Bexhet Asani 24 parë disa muaj më vonë pasi kishte përfunduar punimet me sukses Kongresi i Manastirit. Shoqëritë e shumta të kohës që ishin themeluar dhe që u themeluan anë e kënd vendit nëpër qytete të ndryshme i drejtoheshin shoqërisë “Bashkimi” të Bukureshtit me qëllim që kjo shoqëri t’i furnizonte me libra të botuara para dhe pas Kongresit. Qerim Gunbardhi nga Vlora kërkon nga shoqëria “Bashkimi” t’i dërgojë libra të botuara pas Kongresit për t’i përhapur këto nëpërmes librarisë. (Dërmaku, 1983:350). Nga 14 titujt e librave të kërkuar si: Lulet e Verës, Iliada e Homerit, Erveheja, Istori e përgjithshme, Shqipëria ç’ka qënë…, Bagëti e bujqësia etj. (Dërmaku, 1983:350), nuk përmendet Abetarja e Parashqevisë. Atëherë shtrohet pyetja:kur u botua Abetarja e Parashqevi Qiriazit? Pedagoges së shquar iu desh një motmot për ta përgatitur Abetaren sepse nuk e ka pasur të lehtë, mbase mund të ishte teksti i parë që përgatitej me dy alfabete! Pra siç mund të shihet vështirësitë për përpilimin e tekstit kanë qenë të natyrave të ndryshme.Sihariqin për daljen e Abetares nga shtypi një vit pas Kongresit e ka dhënë gazeta “ Bashkimi i Kombit”, më 5 nëntor 1909. Kjo gazetë midis tjerash shkruan: ”Kjo libër e vogël me 32 faqe dhe 18 fytyra është radhitur bukur e pas metodës së re me abecenë që vendosi Kongresi i Manastirit ( Dishnica,1997:74-75)

Pranimi i besimit protestan nga Qiriazët dhe disa shqiptarëve të tjerë ortodoksë ka pasur edhe karakter politik. Te misionarët që vepronin në Manastir dhe në Korçë Qiriazët shpresonin te një përkrahje dhe shihnin një urë afrimi midis popullit shqiptar dhe popullit amerikan. Vepra “Këngë të shenjtëruara për falëtoret shqipe” siç duket u botua nën ndikimin e misionarëve dhe nën ndikimin e drejtpërdrejtë të Komitetit të Fshehtë. Më 1905 në Manastir nën udhëheqjen e Bajo Topullit, u formua Komiteti i Fshehtë “Për lirinë e Shqipërisë”. Njër ndër anëtarët më aktivë të këtij Komiteti pa dyshim ishte edhe Gjergj Qiriazi. Kështu midis të tjerash në nenin 1 të Statutit të Komitetit të Fshehtë” shkruhet: “… duke përhapur udhën e qytetërimit me anë të librave që do të shtypen…”

 

Gjithasht kanë përshendetur simpoziumin z.David Hosaflook nga Instituti i Studimeve për Shqiptarët dhe Protestantët, z.Qemal Zylo themelues i TV dhe Shkollës Shqipe “Alba Life”, Jason Stryd oferta dhe bekim, Pastor Holger Dashi, në kishën ungjillore të Korcës, Z.Ylli Doci dhe z.Driton Krasniqi në Kosovë.

Kanë prezantuar kishat, Pastor Galeegor si kishën në Clifton, New Jersey, Brooklyn, Staten Island, Pastor Martin Katro kishën në Filadelfia, Pastor Kristo Pango nëMadison, NJ dhe Queens, Endrit Mullisi nga Toronto Kanada dhe kisha në Chicago nga Bani Doci.

Në programin me muzikë nuk mungoi dhe kënga polifonike labe me një sarkazëm dhe humor të hollë inerpretuar nga Pastor Ben Pango me origjinë nga Zagoria dhe grupi I besimtarëve të tij.

Pas kumtesave dhe përshëndetjeve u firmos akti i themelimit të Vëllazërisë Ungjillore Shqiptare në Amerikën e Veriut nga të gjithë pastorët e kishave në New York, New Jersey, Filadelfia, Chicago, Toronto Kanada.

Në fund për të gjithë besimtarët dhe të pranishmit u shtrua nje kokteil ku nuk munguan argëtimi me këngë dhe valle shqiptare.

 

5 Nëntor, 2016

Manhattan, New York

Lumturohen 38 Martirë të klerit katolik

by

Nga /

lumturimi-i-martireve-te-fese-foto-agim-dobi-14SHKODËR, 5 Nëntor- 38 Martirë të klerit katolik, të pushkatuar nga regjimi komunist në Shqipëri në vitet 1945-1974 për shkak të besimit në fe, u Lumturuan të shtunën nga Vatikani, në një meshë të organizuar  në katedralen e Shën Shtjefnit në Shkodër, nje qytet me tradita ne kulture ne verilindje te vendit.
Kjo ngjarje, e konsideruar më e rëndësishmja pas vizitës së Papa Françeskut dhe Shenjtërimit të Nënë Terezës, mblodhi  disa mijëra besimtarë  dhe qytetare nga  Shqipëria , Kosova, Mali i Zi, dhe vende të tjera.  Në Meshë ishin të pranishëm autoritete të larta të Vatikanit, klerikë nga vende të ndryshme të botës  dhe drejtues të komuniteteve fetare në vend.
lumturimi-i-martireve-te-fese-foto-agim-dobi-7

Arqipeshkvi Massafra i shprehu mirenjohjen Shenjtërisë së Tij Papa Françeskut për dhuratën që i fali tokës Shqiptare duke pranuar t’i numërojë ndër të Lumet edhe Shërbëtorët e Hyjit Ipeshkvin Vinçenc dhe Shokët e tij, Martirë”.

Dekreti për Lumturimin e 38 Martirëve të Kishës Katolike shqiptare, u firmos në muajin prill nga Papa Françesku, një veprim që i vendos ata përkrah figurave më të shquara të katoliçizmit botëror.

lumturimi-i-martireve-te-fese-foto-agim-dobi-12Të gjithë klerikët katolikë shqiptarë gjatë diktaturës komuniste kanë kryer së bashku 881 vjet burg ose afro 9 shekuj. Ndërkohë që të gjithë klerikët katolikë shqiptarë kishin kryer së bashku 450 vjet studime në 24 universitete të Evropës.  Lumturimit të 38 Martirëve të fesë katolike, i parapriu miratimi dy ditë më parë nga parlamenti shqiptar i një rezolute që dënonte krimet e komunizmit ndaj klerit. Kjo ngjarje  ka terhequr vemendjen e opinionit jo vetem brenda Shqiperise, por edhe ne rajon e me gjere.