Komente – Page 461 – Dielli

DEKLARATE SHTYPI E SHOQATES PRONESI ME DREJTESI

June 21, 2013 by dgreca

Informojmë opinionin publik se deklarimet e bëra në televizor dhe në shtyp se Shoqata “Pronësi me Drejtësi” ka bërë pakt apo ka nënshkruar marrëveshje me Partinë Republikane për zbatimin e nenit 41 të Kushtetutës nuk janë të vërteta . Nëse dikush nga antarët e shoqatës për shkaqe subjektive në këto zgjedhje mbështesin PR, PD,PS apo ndonjë forcë politike , kjo është puna e tyre por kjo nuk është platforma e Shoqatës “Pronësi me Drejtësi” dhe aq më pak marëveshje me Shoqatën. Demokracia e pretenduar nga politikanët në Shqipëri është e gabuar, sepse për popullin nuk ka demokraci dhe nuk respektohen të drejtat e njeriut pasi shkeljes së të drejtës së pronës në 45 vjet komunizëm i është shtuar edhe 23 vjet kaos, vjedhje, korrupsion. Për ta meremetuar në maksimumin e mundëshëm këtë sistem hibrid korruptiv dhe kleptokratik, shoqata “Pronësi me Drejtësi” dhe shoqata “Bregdeti” kanë paraqitur të plotë , kërkesat, platfotmën, rrugë zgjidhen përfshi dhe projektligjin, që janë bërë publike disa herë në shtyp dhe në www.defendingproperty.com .

Rruga e gabuar 1991-2013 për pronat është rruga e mohimit të të drejtave të njeriut dhe e tradhëtisë më të madhe që historikisht ky popull ka përsuar nga drejtuesit e dalë nga gjiri i tij me zgjedhjet parlamentare.Ftojmë Presidentin e Republikës si garantin e Kushtetutës, që vazhdon të shkelet, ftojmë të gjithë kryetarët e partive që po kërkojnë votat në 23 Qershor dhe ambasadorët që dëshirojnë ta kurojnë korrupsionin dhe sistemin hibrid pseudodemokratik, ta drejtojnë politikën shqiptare në rrugën e demokracisë sipas modeleve perëndimore, të shprehin opinionin e tyre për zgjidhjen e problemit të pronës në raport me atë të shoqatës “Pronësi me Drejtësi” dhe “Bregdeti” të paraqitur në faqen tonë të internetit. Lidhur me pronën, Partia Republikane nuk është shpëtimtare dhe si fillim duhet t’i kërkojë publikisht falje pronarëve sepse ka pjesën e saj të fajit, duke qenë pjesë e Kuvendit të Shqipërisë dhe e koalicionit Qeverisës. Shqiptarët nuk mund të fshijnë nga kujtesa faktin se përkeqësimet e legjislacionit për pronat kanë nisur me propozimin e deputetit republikan Arian Madhi, pastaj janë miratuar nga maxhoranca dhe opozita ka abstenuar.

Lidhur me angazhimin e PR për të zbatuar standardet e Komisionit Europian dhe rekomandimet e Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut, kemi sqaruar bindjen tonë në një deklaratë shtypi lidhur me Rezolutën e KE e datës 6 Qershor 2013, në të cilën Këshilli i Ministrave duke u shprehur në termat më të ashpra të gjuhës diplomatike, nënvizon se moszbatimi i vendimeve të Gjykatës paraqet një rrezik madhor për shtetin ligjor dhe ve në pikpyetje kredibilitetin e shtetit Shqiptar. Personat e interesuar mund të informohen ne faqen e Shoqatës www.defendingproperty.com . Po ashtu është e çuditëshme që një Parti Parlamentare të deklarojë se angazhohet se do zbatojë nenin 41 të Kushtetutës. Por çfarë ka bërë kjo parti në këto 22 vjet ?? Gjithsesi këto angazhime të Partisë Republikane pohojnë mungesën e shtetit ligjor. Angazhimi tjetër i Partisë Republikane se …”…do të kërkojmë që në strukturat e institucioneve më të rëndësishme që trajtojnë çështje të pronësisë siç janë AKKP, ZQRPP dhe zyrat e saj në rrethe, ALUIZNIT, në qendër dhe në rrethe, të përfshihen përfaqësues të shoqatave të pronarëve si palë e interesuar” është një pohim i njëanshëm ku mplekset gabimi dhe hileja. Këto institucione zbatojnë ligje të cilat mohojnë të drejtën e pronësisë për pronarin e ligjshëm dhe pengojnë kthimin e pronës tek i zoti, prandaj Shoqata nuk mund të jetë dhe nuk do të bëhet mbështëse e kësaj platforme që vjedh në emër të ligjit pronat e pronarëve. Shembujt jane flagrantë të shumtë dhe të pa kundërshtushëm. Shoqata nuk është vegël e pushtetit, nuk është vegël e AKKP dhe as e ndonjë partie politike. Pjesëmarja e personave të ndryshëm nga shoqata në këto institucione nuk do të thotë aspak se ata përfaqësojnë Shoqatën. Por nuk mund ta mohojmë faktin se angazhimi i njerëzve të ndershëm në drejtimin e këtyre strukturave do pakësojë korrupsionin që kanë imponuar deri sot personat që kanë drejtuar këto institucione. Përfundimisht kjo nuk është zgjidhja përfundimtare e problemit të pronës. Sqarojmë Partinë Socialiste dhe partitë e majta si dhe të gjithë institucionet e interesuara se, janë të mjaftushme arkivat tona, mjafton te happen, ndonse edhe arkivat italiane aty janë. Nëse një forcë politike dëshiron ta zgjidhi problemin e pronës themeli është projektligji që kemi paraqitur dhe është i dyshimtë çdo veprim tjetër që nuk ka ne themel parimet e kushtetutës që ne i kemi materializuar në projektligjin e cituar.

Për Kryesinë e Shoqatës Kombëtare “Pronësi me Drejtësi

Kryetari Rrapo Hajredin Danushi

RËNDËSIA E VOTËS – 23 QERSHOR, 2013

June 21, 2013 by dgreca

“Vota e lirë e popullit është instrumenti më racional dhe më paqësor për bërjen e reformave.” Tomas Xhefersoni

Shkruan: Frank Shkreli/

Fushata elektorale në Shqipëri po merr fund dhe 23 qershori shënon ditën kur votuesit shqiptarë do të hedhin votën e tyre për partinë dhe kandidadin që ata preferojnë. Ky shkrim nuk ka për qëllim rekomandimin për mbështetjen e ndonjë partie ose një tjetre, ose të ndonjë kandidati të përkrahur nga partitë e ndryshme. Por ka të bëjë me personin më të rëndësishëm tani në fund të kësaj fushate – me votuesin shqiptar — dhe me rëndësinë që vota e tij ka për ‘të personalisht dhe për të gjithë shoqërinë dhe kombin shqiptar.

Çdo zgjedhje është me rëndësi, por zgjedhjet e 23 qershorit janë të një rëndësie të vecantë, pasi do të vendoset zgjedhja e një kuvendi të ri dhe rrjedhimisht e një qeverie të re që do vendosë të ardhmen e vendit, të pakën për katër vjetët e ardhëshëm dhe mund të lejë pas një trashëgimi — të mirë ose të keqe — për një periudhë edhe më të gjatë për fatet e Shqipërisë dhe për për fëmijtë dhe familjet shqiptare.

Të demoralizuar nga proceset politike gjatë 20-vjetëve të fundit, dhe polarizimet e tanishme politike, shumë veta mund të mendojnë se vota e tyre nuk është e rendësishme, se nuk çon kandar. Disa mund të mendojnë se të gjithë kandidatët dhe partitë që ata pëfaqësojnë janë të njëjtë, se nuk ka kurrfarë dallimi midis tyre, as për nga programi as për nga vizioni që kanë për të ardhmen e vendit. Mund të thotë dikush se cilido kandidat ose cilado parti të fitojë, asgjë nuk do të ndryshojë. Këjo mund të jetë e vërtetë. Por ndryshimi fillon nga ti, votuesi shqiptar. Të votosh për kandidatin që ti mendon se është kandidati më i mirë dhe i cili, si deputet i zonës tënde, do tu përgjigjet nevojave tua dhe të familjes tënde, duke u bazuar në kualifikimet dhe karakterin e kandidatit, si dhe në programin dhe vizionin e tij ose të saj për zonën që përfaqëson dhe për të mirën e të gjithë Shqipërisë.

Vota e lirë është një privilegj që nuk duhet të lihet pas dore dhe të mos përfidhet, si diçka e pa rëndësishme. Shqiptarëve, këte të drejtë ua kishte mohuar kulshedra komuniste për pothuaj 50-vjetë.

Ende, anë e mbanë botës ka vende ku njerëzit nuk janë të lirë të hedhin votën sipas dëshirës, vullnetit dhe ndërgjegjes së tyre. Hedhja e votës së lirë është themeli i demokracisë, por fatkeqsisht edhe në vendet me traditë demokratike, pjesëmarrja në votime është tepër e ulët.

Demokracia nuk është një dhuratë, por është diçka që duhet të ruhet dhe të mbrohet, pasi ruajtja e demokracisë, njëkohësisht siguron ruajtjen dhe mbrojtjen e lirive dhe të drejtave civile. Si e tillë, demokracia ka nevojën tonë, nevojitë pjesëmarrjen tonë në zgjedhje. Për më tepër, pjesëmarrja në votime është kritike për zhvillimin dhe forcimin e sistemit politik demokratik të vendit, por edhe për mirëqenjen ose jo ekonomike dhe politike të vet votuesve. Nëqoftse politikanët e zgjedhur venë re një apati nga ana e zgjedhësve për të marrë pjesë në procesin demokratik, ata do tu kushtojnë më pak vëmendje nevojave dhe shqetësimeve të votuesve. Politikanët duhet të mbahen përgjegjës për mënyrën se si ata zbatojnë politikën, nëse mbajnë fjalën për zbatimin e premtimeve të dhëna, nëse zbatojnë rregullat e lojës, duke u bazuar në faktin se si ata u përgjigjen nevojave ekonomike dhe shqetësimeve politike të zgjedhësve. Nëqoftse nuk merr pjesë në votime, atëherë mos u anko për të bërat dhe të pa bërat e politikanëve, për abuzimet për korrupcionin, për……

Rasti unik për t’i dërguar një mesazh klasës politike — duke përkrahur ata që mund të kenë bërë një punë të mirë gjatë mandatit të tyre dhe duke ndëshkuar ata, që në sytë e elektoratit, nuk meritojnë të jenë në Kuvendin e Shqipërisë — është hedhja e votës në ditën e zgjedhjeve, pjesëmarrja sa më e gjërë e votuesve. Merre me mendë, nëqoftse secili vendos të mos marrë pjesë në zgjedhje. Demokracia si sistem do të merrte fund, pasi demokracia është qeverisje nga populli dhe pa pjesëmarrjen e popullit në procesin politik, pra në zgjedhje, nuk ka demokraci. Mos pjesëmarrja në votime, në vetvete, është një votë kundër demokracisë, dhe në favor të atyre që nuk meritojnë të jenë përfaqsues të denjë të popullit. Ish presidenti amerikan Xhejms Garfield (1877) ka thënë për përgjegjësitë e votuesit, se “Tani më shumë se kurrë populli është përgjegjës për karakterin e anëtarve të Kongresit. Nëqoftse ky trup legjislativ është injorant, i korruptuar dhe arrogant, këjo ndodhë sepse vet populli toleron injorancën, arrogancën he korrupcionin.”

Votimet, në asnjë vend, përfshirë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nuk janë një proces i lehtë dhe gjithmonë kanë të meta dhe mungesa. Por votimi është gjëja më me rëndësi tani që ka marrë fund fushata, kanë marrë fund debatet dhe kritikat shpesh të ashpëra midis partive dhe kandidatëve. Kandidatët dhe partitë kanë shpalosur programet e tyre. Për mirë ose për keq, edhe ekspertët e mbrendshëm dhe të jashtëm, përfshirë edhe diplomatët, e kanë thënë gjithashtu fjalën dhe kanë dhënë këshillat e tyre në lidhje me fushatën dhe mirvajtjen e zgjedhjeve të 23 qershorit. Të gjitha debatet, të gjitha sharjet, britmat dhe shpërthimet emocionale në televizion dhe në median e shkruar, midis partive dhe përfaqsuesve të tyre morën fund, për t’i lënë tani radhën votuesit shqiptar ta thotë fjalën e vet duke hedhur votën e tij me ndërgjegjshmëri morale në favor të individëve me karakter dhe moral, si dhe partisë ose partive me programin më të mirë për të çuar Shqipërinë përpara, në të mirën e vendit dhe të kombit shqiptar, për katër vitet e ardhëshëm dhe më gjatë. Përgjegjësia pra dhe pjesëmarrja e votuesit shqiptar në zgjedhjet, këtë të djelë, është tepër e rëndësishme. Sipas njërit prej baballarëve të kombit amerikan, Samuel Adams, “Çdo qytetar duhet ta kuptojë se me votën e tij, ai nuk është duke i dhënë një dhuratë personale ose të kënaqë një kandidat për të cilin voton…por duhet të jetë i vetdijshëm se me votën e tij ai është duke ushtruar njërën prej obligimeve më solemne të shoqërisë njerëzore, për të cilin ai është përgjegjës para Zotit dhe atdheut të vet.”

“Vota e lirë e popullit është instrumenti më racional dhe më paqësor për bërjen e reformave.” Tomas Xhefersoni

“Kur një qytetar hedhë votën e vet në favor të një kandidati që njihet si i pa moralshëm, ai abuzon me obligimet e tija ndaj shoqërisë. Duke bërë një gjë të tillë, ai jo vetëm që sakrifikon interesat e veta, por edhe interesat e fqinjit, dhe njëkohsisht tradhëton interesat e kombit.” Noah Websteri – ”Nëqoftse nuk voton, e humbë të drejtën që të ankohesh”

Votimi, detyrë dhe përgjegjësi

June 21, 2013 by dgreca

nga Dr. Elton Mara, Nju York/

Duke marrë shkas nga thirrja që organizata “Vatra” i bëri popullit shqiptar përpara zgjedhjeve, publikuar në gazeten “Dielli” dhe nga artikulli “ You‘ve got a friends in Albania”, botuar në gazeten “The Sun”, disa ditë përpara, desha të shpreh dhe unë mendimin tim për zgjedhjet, sidomos për raportin e çdo shqiptari ndaj tyre, kudo që të ndodhet, pavarësisht nga profesioni, mosha, feja, përkatësia politike etj.. Po e them që në fillim se populli ynë, e sidomos rinia shqiptare, pjesë të së cilës e konsideroj dhe veten, duhet ta kuptojë e ta ndjejë thellë se votimi është njëkohësisht detyrë dhe përgjegjësi.

Pse u ndala tek ky problem, që mund të jetë i njohur për këdo? Përveç arsyes që përmënda në fillim të shkrimit, pata dhe një shtysë tjetër: kam lexuar në disa gazeta apo dhe ndjekur në televizion, mendimin apo propozimin e disa analistëve të njohur, duke bërë thirrje për bojkotim, për t’i dorëzuar fletët e votimit të bardha apo, edhe më keq akoma, për t’iu hequr atyre vizë e për t’i bërë të pavlefshme. Të gjitha këto mua më duken qëndrime jo serioze, të papërgjegjëshme dhe, mbi të gjitha nuk i shërbejnë askujt, veç prishin punë. Kjo për disa arsye.

E para se votimet nuk janë thjesht një ritual apo rregull që bëhen çdo katër vjet apo dhe më shpesh apo më rrallë, sipas rastit, por një mundësi e madhe për të përmirësuar gjendjen, për të çuar më tej arritjet e deritanishme apo për të ecur në rrugë të reja, të pashkelura deri tani, nëse do të kemi të bëjme me një opozitë serioze e që shqetësohet sinqerisht për fatet e vendit e jo për karriget që do të zërë në Parlament apo qeveri. Nëse ti nuk voton, me fjalë të tjera, ti sfidon një popull të tërë duke i çuar mesazhin se aq më bën se ç’po ndodh apo ku po shkon ai vend e ai popull, nga kemi dalë dhe ne. Vota, pra, për mua, i shërben edhe një lloj diagnostikimi të arritjeve të qeverise aktuale apo dhe vizioneve e programeve që ka shpalosur opozita.

Problemi bëhet edhe më i mprehtë për ne kur kemi parasysh se jemi një popull i vogël dhe, siç ka treguar dhe përvoja e kaluar, ndodh që për rezultatin e zgjedhjeve të ketë rëndësi përcaktuese edhe një votë e vetme. E theksoj për ne, por kjo ëshët një kërkesë që e ka evidentuar edhe përvoja e shteteve të tjera, deri edhe e SHBA-së, me këtë popullsi kaq të madhe. Mjafton të kujtojmë atë që ndodhi në shtetin e Floridës, gjatë zgjedhjeve presidenciale, në mes kandidatëve Bush dhe Al Gore.

Nga gjithë sa thashë më sipër, do ta quaja të tepërt të sillja argumente të tjera për pjesëmarrjen në votime. Cdo njeri duhet ta ndjejë për detyrë apo edhe si nder që po i jepet mundësia të ndikojë në të ardhmen e vendit e të popullit.

Për më shumë se 40 vjet, gjatë diktaturës që lamë pas, populli ynë ka votuar nën presionin e të ashtuquajturit “pushtet i popullit”, që vetëm i popullit nuk ishte. Njerëzit çoheshin si të çmëndur që pa u gdhirë, si e si të shkonin të votonin, se po të vonoheshin, e dinin ata se ç’i priste. Unë po i quaj zgjedhje e votime edhe ato, por mbase duhen quajtur ndryshe, se në to as nuk votohej e as nuk mund të bëje ndonjë zgjedhe se qe vetëm një kandidat që ti mbase nuk i kishe dëgjuar as emrin deri atëhere. As që diskutohej paraqitja në qëndrën e votimit. Le të guxoje po të doje të mos votoje për të ashtuquajturin “kandidat të Frontit Demokratik”. Ishte një shfaqje e tillë groteske, që edhe ne që e kemi përjetuar vetë, na duket si e pabesueshme. Rezultati dihej e nuk kishte nevojë fare të hapeshin kutitë e votimit: në shumicën e rasteve qe 100 përqind apo, rrallë herë, 99 përqind. Përfitoj nga rasti të them një kuriozitet që mbase nuk e di ndonjeri, se ne, me ato zgjedhje, kemi hyrë në rekordet e Ginessi-t. Kush nuk beson, le ta verifikojë.

Kam votuar për herë të parë më 1988 dhe kandidat qe…shoku Ramiz, numuri një i shtetit. Radhët gjarpëruese të njerëzve qenë pa fund. Sot ato mund t’i shohësh veç në Korenë e Veriut të Kim Jong-Unit. Mbase dhe me këto nuk po them ndonjë gjë të re, por i përmenda se fatkeqësisht edhe në Shqipëri, ndonëse kanë kaluar më se dy dekada, ka akoma njerëz që votojnë në rresht dhe për të njëjtën parti që kanë votuar për vite me radhë. Ata akoma e konsiderojnë fletën e votimit si një formular pa shumë rëndësi dhe jo si një armë e fuqishme për të ndëshkuar ata që nuk kanë punuar mirë e për t’u hapur rrugën të tjerëve që e meritojnë.

Nëqoftëse kërkojmë të integrohemi në Europën e Bashkuar dhe të bëhemi pjesë e pandarë e saj, duhet të gjithë të marrim pjesë në votime dhe pas tyre, të bëjmë ç’është e mundur për t’i ndihmuar ata që do të marrin stafetën dhe jo t’u futim shkopinj në rrota, siç ka ndodhur deri tani, në shumë raste. Vota është një impuls pozitiv për të gjithë: edhe për të papunët që të mos jenë më në atë status; edhe për punonjsit e administratës që të përmirësojnë cilësinë e shërbimeve; edhe për biznesmenët që të jenë sa më profesionalë, të ndershëm e konkurues; edhe për fermerët që të mos kënaqen vetëm me rrugët e ujësjellësin por të kenë dhe mjekun e mësuesin në lartësinë e kohës; madje dhe për emigrantët që ta shohin Shqipërinë si mundësi bashkëpunimi e punësimi. Është për të ardhur keq që propozimi i kryeministrit Berisha, për të votuar dhe emigrantët nëpër konsullata kudo në botë, nuk gjeti miratimin e opozitës me Ramën në krye, me justifikimin se votat do manipuloheshin nga qeverija aktuale. Mua më duket i pa kuptimtë ky pretendim, duke pasur parasysh mjetet elektronike të sotme që i japin mundësi jo vetëm komisioneve të votimit por dhe çdo njeriu të kontrollojë rregullsinë e zgjedhjeve dhe pamundësinë e manipulimeve, kur kemi parasysh faktin se çdo gjë bëhet “live” në media. Kam përshtypjen se jo frika e manuipulimeve, por të tjera arsye qëndrojnë pas atij refuzimi.

Pa dashur të ndikoj tek asnjeri për votimet e ardhëshme, them se qeveria e deritanishme e ka përligjur plotësisht mandatin që i dha populli. Nuk po hyj në argumenta të thella, se nuk është vendi, por po e ilustroj atë përmes një shëmbulli konkret.

Unë për vete kam shkuar gati çdo vit në Shqipëri e kam ndjekur hap pas hapi ndryshimet e bëra atje. Siç ndodh me fëmijët që i sheh përditë e nuk e vë re rritjen e tyre, dhe unë i kam përjetuar ato ndryshime progresivisht, hap pas hapi.

Pak ditë më parë takova një mikun tim nga Lushnja, këtu në NY. Ai kishte 14 vjet pa shkuar në vendlindje dhe ishte çuditur, për të mos thënë mahnitur, nga ndryshimet rrënjësore që kishin ndodhur atje, si në infrastrukturë, ashtu dhe në shërbimet.

Arritjet e qeverisë aktuale të Shqipërisë, marrin përmasa më të larta, sidomos kur i krahason me shtetet e tjera, sidomos me fqinjët tanë, që po mbahen me paterica. Maqedonia e Sërbia po paralajmërohen çdo ditë se mund t’iu rivihen vizat për qytetarët e tyre. Shihni po deshët dhe Italinë e Greqinë, antare të BE-së, që po i shtyjnë ditët në “reanimacion”, me ndihmat/serume që po iu jep FMN-ja e BB-ja. Në Greqi u mbyll për mungesë fondesh edhe Televizioni Shtetëror, ERT-ja, ndërsa Italia detyrohet të ndërrojë kryeministrat çdo gjashtë muaj. Ndërkohë, në Shqipëri përurohen aq shumë autostrada të reja sa nuk janë përuruar kurrë ma parë. Rrogat e pensionet janë rritur progresivisht e plot arritje të tjera. Edhe të huajt habiten se si po e sfidon krizën rajonale e botërore ky vend i vogël. Faktet flasin vetë e komentet janë të tepërta.

Votuesi shqiptar s’ka se si të mos i ketë parasysh tërë këto kur shkon për të votuar. Ai tashmë e ka të qartë se nuk janë bllokimi i rezolutave, grevat e urisë, bojkotimet e ngërçet ato që do ta çojnë Shqipërinë përpara. A e dëgjuat se ç’tha ish-sekretari Mbrojtjes i SHBA-së, Rumsfeld, për arritjet tona? A thua se ai flet më kot, siç rokanis ndonjë nga analistët tanë? Këto i pohon në shkrimin e tij edhe Z.Peter Lucas, që cituam në fillim, i cili në fund i kujton administratës së Obames të mos harrojë se ka një mik me vlerë si Shqiperija.

Të jem i sinqertë me lexuesin, dua të bëj dhe një pohim të fundit. Nëse deri para pak muajsh kisha një farë rezerve për fitoren e së djathtës, sot kam bindjen se ajo është e vetmja alternativë për ta çuar Shqipërinë atje ku ëndërojnë tërë bashkëkombasit e mi.

Edhe njëherë, ju bëj thirrjen e zemrës: Votoni si qytetarë, dhe jo si ushtarë.

Dëshmia ime për Edi Ramën:Doktrina e tij – midis nacionalsocializmit dhe bolshevizmit

June 21, 2013 by dgreca

Shkruan: Enver Bytyçi/

Miku im, Ferdinand Hysi, ma dha idenë e këtij shkrimi. Ai kishte parë autobuzin mavi të “Rilindasve”, por pa vënë re se kush ishte brenda tij. Më tha se ata që janë në autobus na shohin, na vëzhgojnë ne, ndërsa ne e kemi të pamundur që t’i vëzhgojmë ata. Simbolika e dramaturgut të njohur është e qartë: Kandidati për kryeministër, Edi Rama, dhe ekipi i tij, nëse vijnë në pushtet, do të vëzhgojnë dhe përndjekin cilindo që nuk i bindet vullnetit politik të tyre. Instrument i vëzhgimit dhe përnfjekjes nuk do të jetë autobuzi mavi, por zyrat e institucioneve të shtetit. Ndërkaq vetë do të vijojnë të fshihen e të fshehin çdo veprim që shkon ndesh me shtetin e së drejtës. Ata po japin mesazhin se shteti do të jetë “ekipi i rilindjes”.Teorikisht e kanë shpallur këtë ide që kurse kanë vendosur luftën kundër iniciativës së lirë, kundër sistemit të taksave e kundër koncesioneve. Praktikisht po e provojnë të japin mesazhin e tillë me autobuzin mavi, nga brenda të të cilit vëzhgohet çdokush, me pamundësi për të vëzhguar nëse ata brenda tallen, ironizojnë apo nderojnë qytetarët që kalojnë pranë këtij autobuzi. Ndërkaq zoti Rama parmbrëmë u betua para B. Fevziut dhe publikut se në asnjë rast nuk ka bërë presion ndaj biznesit e medies. I përgjigjej një pyetje për Koço Kokëdhimën dhe e merrte atë në mbrojtje, duke akuzuar jo vetëm kryeministrin Berisha, por edhe ish-kryeministrin, Nano. Kjo më detyroi që së paku të jap një dëshmi timen për Edi Ramën, aso kohe kryetar të Bashkisë së Tiranës, sesi ai e ka vënë pushtetin e tij në funksion të asgjësimit të fjalës e shtypit të lirë në Shqipëri:

Ishte fundgushti i vitit 2001. Aty nga mesdita ia mbërritën në zyrat e redaksisë së revistës “Koha” shumë veta, me e pa uniformë. Sa thoni ju të nderuar lexues? Plot tetë persona, tre policë të rendit, të cilët merrnin pagën në drejtorinë e Policisë së Shtetit, dy policë të policisë financiare, të cilët paguheshin nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatim-Taksave si dhe tre punonjës civilë, të cilët paguheshin nga kryetari I Bashkisë së Tiranës, Edi Rama. Hynë në zyrë pa trokitur dhe me fytyra të ngrysura, terr si pusi. Më paraqitën një fletë-gjobë prej 8000 lekësh të reja, pa paralajmëruar dhe pa njoftuar dhe më urdhëruan t’ju jepja paratë. I pyeta pse duhej ta firmosja dhe më thanë se këtu ke vënë pa leje reklamën e revistës (ajo ishte vetëm 40×60 dhe ngjitur me dritaren e zyrave). Ishte një fyerje dhe një alibi për dhunimin e institucionit mediatik, të themeluar me një vendim gjykate.

U thashë se reklama katër herë më të mëdha e në mes të rrugës gjendeshin me dhjetra e qindra. Pse nuk ndaluat aty, por erdhët direkt tek unë….– Mos e zgjat, më thanë, firmos e paguaj gjobën. Nuk mundesh as të ankohesh. Kur i pieta se nga vinin e kush ishin, ata më thanë se vinin në emër të kryetarit të Bashkisë, Edi Rama. Tre civilët qenë vëzhguesit e veprimeve të policëve, të cilët për të bindur padroninpër besnikërinë e tyre më morën çelësat dhe liçencën e botimit. Edhe pse u thashë se liçencën mund të ma marrë vetëm gjykata, sepse ajo ma kishte dhënë, nuk dëgjuan nga ai vesh. Ju kërkova një procesverbal dhe njëri prej policëve të policisë financiare, si më cubi ndër ta, më bëri nderin përkatës. Më tha po, ta hedh unë firmën për marrjen e liçencës. Pas nja dy orë të bërtiturash, sharjesh dhe akuzash për shkrimet në revistën “Koha”, më nxorën dhe mua jashtë bashkë me personelin, më mbyllën derën me një çelës-dryn, të cilin e vunë te hekurat mbrojtës e më thanë të mos dukem më aty. Shkurt, të mbyllja revistën.

Sigurisht që vazhdova punën, por jo ditën, natën, dhe e nxora numrin e radhës të revistës, fiks në datën e caktuar, më 1 shtator 2001. Në këtë numër botova në shqip dhe anglisht një protestë drejtuar kryeministrit, presidentit dhe trupit diplomatik. Bashkë me protestën edhe procesverbalin e konfiskimit e rrëmbimit të liçencës. E dija se kryeministri dhe presidenti ndjeheshin të kënaqur nga kjo histori, por doja që të isha në rregull me protokollin dhe vetëveten. Ndërkohë pas tri-katër ditësh më njoftojnë që pas një jave të shkoja në ambasadën amerikane. Isha në dilemë. Mendoja se do të më priste ambasadori Limprecht dhe më vinte zor ta takoja, sepse në revistë para disa kohësh ishte botuar shkrimi i ashpër i Kastriot Miftarajt “Të gjitha skandalet e Joseph Limprecht”. Por jo. Jo se nuk isha pak a shumë i të njëjtit mendim me kolegun tim e nëse do të thirresha për atë shkrim, nuk do të kasha dilemë. Por më priti shefja e Marrëdhënieve me Publikun, Debora Xhons. Më dëgjoi e nuk më dha asnjë këshillë, vetëm duke më shtruar një pyetje sugjestive: – Çfarë mund të bëjmë ne?!. I dhashë përgjigje dhe pas dy ditësh personi që më kishte rrëmbyer me forcën e niformës liçencën u shfaq në dyert e redaksisë e ma ktheu atë.

Thashë me vete u zgjidh edhe kjo punë. Por nuk mbaroi me kaq. Shitja e reistës “Koha” në qytetin e Tiranës filloi të binte shumë. Aso kohe Rama kishte deklaruar prishjen e kioskave. Gazetashitësit ishin në garë të respektonin gjithçka çfarë u thoshte Bashkia, me qëllim që t’i shpëtonin ciklonit. Kioska ngjit me bibliotekën kombëtare shiste normalisht 60-70 revista. Por në muajin pasardhës në tetor 2011, shiti vetëm 11 copë, po kështu në nëntor. Shkoja herë pas here dhe revistën nuk e shihja asnjë cast në reklamë. Nuk shihej. Ishte e fshehur. Kush pyeste direkt, nëse kishte dalë revista, nxirrej një ekzemplar nga nënbanaku dhe I jepesh nga shitësja, duke parë me kujdes mos ishte ndonjë që e ndiqte nga pas. Pas dy muajsh, i shqetësuar për këtë fenomen debatova me shtësen (Natashën) dhe ajo u detyrua të më thotë të vërtetën.“Kanë ardhur nga Bashkia dhe më kanë urdhëruar të mos e shes revistën “Koha”.Ndryshe, më kanë thënë, do ta prishim kioskën. Të lutem mos e publiko këtë, se më merr në qafë”. Nuk e publikova, por prej asaj kohe ky veprim i Edi Ramës më rri gur në qafë. Nuk mund ta besoja, si është e mundur që një kryetar bashkie të merret në detaje me gjëra të tilla, vetëm e vetëm që ta shkatërrojë një botim të lirë e kritik ndaj tij dhe qeverisë që ai përfaqëson?!

Nuk po I shkruaj të gjitha dhunimet dhe presionet që më bënin shefi i SHISH, Fatos Klosi, vetë kryeministri i asaj kohei partisë në pushtet, i cili me paturpësi I thoshte ambasadorit bullgar: “Çoje në gjyq atë maskara””.Nuk po ndalem as me vendimin e gjykatës së faktit që për një shkrim të Agim Shehut më vuri gjobën prej 500 mijë lekë apo të Gjykatës së Apelit, e cila këtë masë dënimi e rriti katër fish, duke e çuar në dy milionë lekë të reja. Por u ndala vetëm te dy raste ekstreme të Edi Ramës.

Prej katër vitesh kam ndjekur me trishtim arsyetimet e kreut të opozitës për gjoja opcionin ndryshe të tij të ndërtimit të shtetit të së drejtës në këtë vend. Prej gati një viti ndjek me neveri mashtrimin e radhës për gjoja “Rilindjen” e Shqipërisë, në rastin e ardhjes së tij në pushtet. Shumëkush mundet dhe ndoshta dikush ka të drejtë ta besojë. Por gjithkush që e beson do të zhgënjehet në momentin që do të përballet me pushtetin e Ramës. Arroganca e tij është e pakufishme dhe e paimagjinueshme. Madje do ta quaja një lloj arrogance hybrid të shartuar me nacionalsocializmin e Hitlerit dhe bolshevizmin e Stalinit, çka do të thotë se do të ishte më I egër se secila prej tyre të marrë veç e veç.

Edhe dy ditë e shqiptarët do të drejtohen në kutitë e votimit. Ata gjenden midis dy alternativave, të Ramës dhe të Berishës. Përvoja ka dëshmuar dhe fushata elektorale tregoi gjithashtu se ata janë shumë larg njëri-tjetrit. Ne pamë në këto muaj fushate një Ramë të pandryshueshëm me atë Ramën që dërgonte uniformat e tij për të dhunuar një institucion botimi, revistën “Koha”. E bënte këtë thjesht se nuk donte të ballafaqohej me kritikat e saj. Në fushatën elektorale ai ka shfaqur gjithashtu të njëjtën doktrinë. Kushdo që ka folur kundër alternativës së tij është kërcënuar për “largim nga puna” e madje për ndjekje penale. Kushdo që është i kënaqur me rritjen e rrogave nga qeveria “Berisha”,si mësuesit, infermierët, mjekët, policët, janë etiketuar dhe kërcënuar në bllok, si komunitete. Kushdo që ka reaguar brenda radhëve të partisë së tij është gjendur në mes të natës i vetmuar dhe anatemuar si “tradhëtar”, madje është kërcënuar deri në dhunimin e familjes së tij. Cilido gazetar që i ka bërë pyetje të padëshiruar prej tij është përballur me arrogancën e përgjigjes së Ramës.

Dhe të gjitha këto, që shihen në ekrane, pa llogaritur labirinthin e bëmave jashtë kamerës, duhet të bindin dhe më spetikët se Rama kryeministër është një kërcënim I madh, jo për mua, jo për ty si individ, por për familjet tona, për komunitetet punuese, për zhvillimin e vendit, për vetë Shqipërinë dhe kombin Shqiptar. Nuk është Edi Rama dhe ekipi i tij, që mund të sjellë rilindjen. Rilindja e shqiptarëve ka trokitur tashmë dhe dita ditës po bëhet realitet i pakontestueshëm.

Rama kërkon t’i vejë shqiptarët në provë. U thotë më votoni dhe do ta shihni se çfarë do të bëj unë si kryeministër. Por unë dhashë dëshminë timë personale e institucionale, për të thënë se Rama ëshët i pabesueshëm, jo vetëm i paparashikueshëm. Me Ramën Shqipëria do të ketë një gur të rëndë në qafën e saj, por edhe ndërkonbëtrët do të kenë telashe të mëdha me tekat e tij. Zyrat e të drejtave të njeriut do të mbushen me dosje të shumta ankesash ndaj qeverisjes së Ramës. Gjyqet do të përditësohen me paditë kundër “kryeministrit”Rama. Bota demokratike do të zhgënjehet Brenda pak javësh, ndërsa shqiptarët që të nesërmen e marrjes së pushtetit prej tij, nëse ai do të votohet për marrjen e pushtetit.

Unë kam ndjesinë se shqiptarët e kanë kaluar periudhën kur u besonin rrenave të mëdha. Ndaj nuk kanë se si t’i besojnë alternativës pa opcione e mashtruese të Edi Ramës. Aq më pak mund t’i besojnë ata që e kanë provuar mbi kurriz qeverisjen e Tiranës prej tij, madje dhe ata që kanë provuar të bashkëpunojnë me të.

Taksa “e shenjtë” vs. “e ndershme” dhe IRS-i

June 20, 2013 by dgreca

Ajshtajni pat thënë:”Gjëja më e vështirë në botë për t’u kuptuar janë taksat mbi të ardhurat”.

Nga Rafael Floqi/Detroit/

Kur Rama mësoi se ato që po thoshte në fillim të fushatës për sistemin e taksave, tregoi se nuk dinte asgjë për sistemin e taksimit dhe ngatërronte taksën progresive me atë proporcionale, pasi taksa prapocionale në vetvete është taksa e sheshtë. Pastaj më vonë mëtoi ta quante atë me emrin e vërtetë ekonomik si “taksë progresive”. Ndërsa muajin e fundit të fushatës, si për t’iu kundërvënë Berishës për termin “taksë e sheshtë, ai shpiku termin “taksë e ndershme”, që bën aluzion, sikur të gjitha llojet e taksave të tjera ishin të pandershme. Ç’ka tregon se politika e PS-së për taksat është vetëm propagandë.

Madje, për t’u dukur më i ditur në emisionin “Opinion” të Blendi Fejziut ai futi ne gojë të tij edhe një deklaratë, sipas së cilës, një këshilltar ekonomik i Obamës e pat quajtur atë “një taksë të poshtër”.

Por si qëndron e verteta?

Taksimi si sistem për mbajtjen e shtetit lidhet me origjinën e vetë shtetit, fillimisht në natyrë dhe pastaj në para. Ai është një mjet për të mbajtur në këmbë shtetin dhe të dyja sistemet e taksimit janë përdorur historikisht nga shteti si institucion për qëllime të ndryshme, duke e vendosur barrën tatimore herë mbi popullsinë dhe herë mbi prodhuesit. Ka pasur periudha si gjatë komunizmin shqiptar, kur taksimi i fshehur dhe puna vullnetare, apo me detyrim (angari) taksonte mbi 70 % të të ardhurave të popullsisë.

Para disa ditësh, së bashku me shkollën e vajzës time, vizituam Senatin e Michiganit në Lansing, dhe një nga pyetjet që shoqëruesja u drejtoi nxënësve 9 –vjeçarë, ishte se çfarë lloj taksash kemi në SHBA?

Dhe përgjegja ishte, se kemi taksa mbi pronën dhe taksa mbi të ardhurat, dy boshte të sistemit tatimor amerikan. Por natyrisht, ka edhe taksa të drejtpërdrejta mbi shitjen në masën afro 6 përqind, që ndryshon nga shteti ne shtet dhe vendndodhja pasi asaj i bashkangjiten taksat lokale dhe ato të shërbimeve. Mjafton të shihni një faturë të Comcast-it dhe të kuptoni se ka taksa mbi çdo gjë, që nga komunikimet elektronike e deri për thirjet e policisë, Kodit (911).

Por shpesh kalkulimet e taksave nuk janë aq të thjeshta. Madje një gjeni si Ajshtajni pat thënë: ”Gjëja më e vështirë në botë për t’u kuptuar janë taksat mbi të ardhurat”.

Por nëse Rama dhe Berisha “i tërhequr” për t’iu kundërpërgjigjur ofertës “ programore te opozitës” diskutojnë vetëm përciptas dy llojet e taksimit, apo format e taksimit, taksimin e sheshtë dhe atë progresiv. Analiza për përparësitë e njerit apo tjetrit sistem, është e cekët, propoganduese, elektorale, pasi në fakt, secili sistem ka të metat “drejtësitë dhe padrejtësitë e tij”, por ajo që është e rëndësishme është se cili është më produktiv në një kohë të caktuar, në një vend të caktuar, në një situatë të caktuar ekonomike.

Por, nëse qeveria e ka të vendosur në zbatim sistemin progresiv tatimor, opozita, siç po duket, më shumë, për rezonancë politike të qendrimeve të majta, sesa për argument ekonomik të bazuar në një truall real ekonomik në Shqipëri, thekson me deklarata populiste se do te heqë taksat për 95% të popullsisë dhe se vetëm, “do të taksojë të ardhurat dhe dividendin e 5 % të popullsisë”, duke ia ngarkuar kështu barrën fiskale vetëm kësaj shtrese të shoqërisë pa dhënë një një shkallë apo një tavan apo dysheme. Kjo bëhet në të njetën kohë, kur është hedhur dhe teoria utopiste për shërbim shëndetësor falas. Që sistemi shëndetësor ka nevojë per ndryshime është afermendsh, por premtimi për shërbim falas nuk e çon atë para por prapa.

Por këtu ka një inkosenguencë që tregon se sistemi i taksimit progresiv, dhe ulja e taksave janë në një konflik ekonomiko–ideologjik.

E majta kudo në botë është e interesuar për taksa të larta dhe ndikim të shtetit në ekonomi dhe shpërndarje. Kështu ishte e vështirë për Ramën dhe për ekspertët e tij në emisionin “Opinion” t’i përgjigjeshin pyetjes,se me se do ta pagonin shërbimin shëndetësor falas.

Edhe pse deklaroheshin për humanizëm për njerëzit në nevojë, dhe më tepër për populizëm asnjeri, as Rama, as epsertët e PS, Beqja apo bankieri Shkëlqim Cani që zgjodhi heshtjen, s’ishin në gjendje apo s’mund të shpjegonin, se si do ta paguante qeveria e tyre këtë shpenzim në buxhet, para se is ashtuquajturi mekanizëm programit socialist të hynte në zbatim, dhe kjo gjë hodhi mjaft dyshim mbi aritmetikën tatimore të PS-së.

Teoria e taksimit të më të pasurve është jo vetëm një parim i së majtës qysh në origjinë, por i bën karshillëk edhe teorive të majta në SHBA edhe tezës së Obamës apo të miliarderit Warren Buffet para fushatës presidenciale në SHBA, se “nuk është e drejtë që sekretarja e tij e paguante më shumë në taksa sesa vetë ai”.

Në thelb, debati është sa ekonomik, aq edhe ideologjik. Le të kujtojmë ç’ndodhi në Francë kur aktori “nder i Francës”, Jerard Depardieu la edhe nështetesinë, për të mos paguar barrën fiskale të 75 % të vënë nga presidenti Holande. Flitet se tatimi mbi të ardhurat për 5% të të pasurve në Shqiperi, do të arrijë në masën 40 %. Po kur prodhuesit e konsoliduar francezë u zhvendosën, për shkak të taksave në Belgjikë apo në Luksemburg, ç’mund të bëjnë 5 % e industrialistëve të rinj shqiptarë. Të largohen nga vendi?

Fatura e të ardhurave të më shumë se 8.000 ekonomive familjare franceze ra 100 për qind me të ardhurat e tyre vitin e kaluar, raportoi të shtunën gazeta e biznesit “Les Echos”, duke cituar dhëna të Ministrisë së Financave. Qeveria Socialiste e presidentit Francois Hollande e imponoi tatimin shtesë vitin e kaluar, menjëherë pas marrjes së detyrës, për të kompensuar ndikimin e një skeme tavan të krijuar nga paraardhësi i tij konservator për të pasur tavan taksimin e përgjithshëm të individit në 50 për qind të të ardhurave vetjake. Qeveria ka qenë e detyruar që të riformulojë një projekt-ligj për të vënë një taksë e përkohshme 75 për qind mbi të ardhurat mbi 1 milion euro, i cili kishte qenë një nga premtimet e fushatës të Hollande që ka ulur popullaritetin e tij në 8 për qind.

Por le të ndalim tek dy dallimet mes taksës së sheshtë dhe asaj progresive.

Sipas Mike Bell, një sistem proporcional i taksave është ai në të cilin tatimi mbi të ardhurat është i njëjtë me përqindjen e të ardhurave nga çdo person, pa marrë parasysh se sa është barra mbi të ardhurat, që atë e rëndon. Sistemi proporcional i taksave, shpesh referohet si taksë e sheshtë. Por le të bëjmë një vështrim për tatimet historike proporcionale për të kuptuar, pse Berisha e quan, sistemin e tij “të shenjtë”.

Taksa proporcionale ka egzistuar mjaft herët që gjatë kohës, kur kisha e krishterë institucionalizoi një taksë proporcionale, e cila në atë kohë u quajt “një të dhjeta”. Dhjetë për qind e të gjithë të të ardhurave u kërkohet të jepej në kishë për qëllime fetare. Shembulli më i mirë i tatimeve proporcionale sot në Amerikë është tek taksa e shitjes. Ndërsa taksa e shitjes mund të ndryshojnë nga rajoni në rajon, çdo blerës paguan të njëjtën taksë shitjeje. Nëse tatimi i shitjes është 10 për qind, çdo blerës i një kompjuteri 500 $ do të paguante 50 $ në taksa shitjes, pavarësisht nga të ardhurat personale.

Për çdo lloj tatimi, ka argumente pro dhe kundër, si për meritat dhe për të metat. Një prej argumenteve më të mëdha për taksat proporcionale apo ato të banesave, në SHBA është se ato janë argumentuar si më të lehta dhe si më “të drejta”. Një tjetër argument, është se një taksë e sheshtë siguron më shumë motivim për njerëzit që të përpiqen të fitojnë më shumë, madje edhe në nivele të ardhurave të larta, për shkak se një person nuk do të humbasë më shumë për taksat, nëse ai fiton më shumë para dhe kështu kjo shtesë e ndihmon atë.

Por ka edhe argumente kundër taksavet proporcionale. Një argument kundër taksave proporcionale është se ajo mund të veprojnë ngjashëm me një taksë regresive. Fakti që të gjithë paguajnë shumën e njëjtë të tatimit të shitjes mbi një blerje është me të vërtetë, megjithatë, për një 50 $ shitje rëndesa e faturës tatimore do të ishte një përqindje me e lartë në raport me të ardhurat për dikë që bën 30.000 $ në vit, në krahasim me dikë tjetër që bën 100.000 $ në vit.

Departamenti i Thesarit, ka deklaruar qysh më 1984 që ai kundërshtonte, ashtu si bën Rama sot në Shqipëri, një taksë të sheshtë mbi të ardhurat, sepse ajo sposton një sasi të lartë të barrës tatimore nga njerëzit me të ardhura të larta tek njerëzit me të ardhura të ulëta, por duke rritur bazën, numrin e popullsisë së taksueshme.

Ne fakt, taksat mund të kategorizohen edhe si, proporcionale regresive, ose progresive, dhe dallimet kanë të bëjnë me masën e tatimit kundrejt bazës së tatueshme (të tilla si të ardhurat e familjes apo fitimet e një biznesi). Një taksë regresive është një taksë ku subjektet me të ardhura të ulta janë subjektet që paguajnë një pjesë më të madhe të të ardhurave të tyre në taksa më të larta relativisht nga të ardhurat që fitojnë.

(Taksa regressive, gjithashtu, mund të mendohet si tatim, ku norma margjinale tatimore është më pak se norma mesatare e taksës. Një taksë proporcionale (e quajtur ngaherë edhe si një taksë e sheshtë) është një taksë ku të gjithë, pavarësisht nga të ardhurat, paguajnë të njëjtën pjesë e të ardhurave në tatime. (Taksat proporcionale gjithashtu mund të mendohen si tatime, ku normat e margjinale dhe mesatare tatimore janë të njëjta.

Por ç’është taksa progresive? Ajo është një taksë ku subjektet me të ardhura të ulëta paguajnë një pjesë të ulët nga të ardhurat e tyre. (Taksat progresive gjithashtu mund të mendohen si tatime ku norma margjinale tatimore është më e lartë se norma mesatare e taksës.

Përveç këtyre, taksimi fiks, i njejtë, është një taksë ku të gjithë paguajnë të njëjtën sasi parash në taksa, pavarësisht nga të ardhurat. Një tatim fiks është një lloj i veçantë i tatimit regresiv, pasi një sasi të caktuar të parave do të përbëjnë një fraksion të lartë të të ardhurave kundrejt të ardhurave të ulëta subjekteve dhe anasjelltas. E tillë është taksa për TV shtetëror ne Shqipëri.

Shumica e shoqërive kanë sisteme progresive të të ardhurave. Po a është kjo e (e drejtë apo jo), kjo varet. Nëse e sheh si drejtë, që subjektet me të ardhura të larta të kontribuojnë në një pjesë më të madhe të të ardhurave të tyre, pasi ata kanë shpenzuar një pjesë shumë më të vogël nga të ardhurat e tyre për nevojat themelore.

Sistemet tatimore progresive të të ardhurave, gjithashtu, janë pjesërisht balancuar nga sistemet e tjera tatimore, që ka të ngjarë të jenë regresive në natyrë. Për shembull, një akcizë mbi makinat ka të ngjarë të jetë një taksë regresive që familjet me të ardhura të ulëta që ata ta kalojnë një pjesë të madhe të të ardhurave të tyre tek makinat. Ndërsa familjet me të ardhura të ulëta, gjithashtu, kanë tendencë për të shpenzuar fraksionet më të mëdha të të ardhurave të tyre në nevojat bazë të tilla si ushqimet dhe veshmbathjet, kështu që një taksa e shitjes për sendet e tilla, gjithashtu, do të jetë mjaft regresive. (Kjo është arsyeja pse në SHBA kjo taksë është tipike për ushqimet e papërgatitura që mund të përjashtohen nga taksat e shitjeve, dhe në disa shtete edhe veshjet janë përjashtuar nga taksa e shitjes.

Ne dallim tjetër, që nuk bëhet në fushatën në Shqipëri është qendrimi ndaj tatimeve mbi të ardhurat kundrejt taksave mbi konsumin. Një taksë mbi të ardhurat, jo çuditërisht, është një taksë në të holla mbi atë që një individ ose nje familje grumbullon në vit. Këto të ardhura mund të vijnë ose nga të ardhurat e punës, si pagat, rrogat dhe shpërblimet, ose nga të ardhurat e investimeve të tilla si interesi, dividentët dhe fitimet kapitale.

Tatimet në të ardhura deklarohen, përgjithësisht, si një përqindje e të ardhurave, dhe kjo përqindje mund të ndryshojë nëse shuma e të ardhurave të familjes ndryshon. (Taksat e tilla referohen si taksa regresive dhe progresive.

Gjithashtu, fitimet kapitale tatohen në përgjithësi në një normë të ndryshme se sa të ardhurat e tjera. Përveç kësaj, tatimet mbi të ardhurat janë shpesh objekt për atë që njihet si zbritje tatimore dhe kredi taksash.

Nga kjo shumë bëhet zbritja tatimore, që është shuma që zbritet nga shuma që numërohet si e ardhura për qëllime tatimore. Zbritjet tatimore janë për shembull, ato për interesin e paguar në hipoteka (mortgage) për shtëpi dhe donacionet për bamirësi. Kjo nuk do të thotë se një familjeje i rikthehet e gjithë shuma e interesit apo dhurimit, megjithatë, pas zbritjes së taksave, por kjo vetëm do të thotë se këto shuma nuk janë subjekt i tatimit mbi të ardhurat.

Taksat e konsumit, në anën tjetër, vihen kur një individ ose familje blen mallra. Taksa më e zakonshme e konsumit (në SHBA të paktën) është taksa e shitjes,në vende të tjera në Evropë është TVSH-ja,(VAT) tatimi mbi vlerën e shtuar, e cila është vihen si një përqindje e çmimit të artikujve që janë më të shitur për konsumatorët. Në disa vende të tjera, tatimi në shitje është zëvendësuar nga tatimi mjaft i ngjashë i vlerës së shtuar. (Dallimi kryesor në mes një taksë shitjeje dhe një taksë mbi vlerën e shtuar është se kjo e fundit është e vënë në secilën fazë të prodhimit dhe në këtë mënyrë u vendoset të dyjave sa bizneseve dhe ekonomive familjare.)

Ka disa përjashtime të përbashkëta mbi tatimin e shitjes që janë sendet ushqimore dhe veshjet. Taksat e shitjeve janë zakonisht të vëna nga qeveritë shtetërore, që do të thotë se këto norma ndryshojnë nga një shtet në një tjetër. (Disa shtete, madje kanë një taksë të shitjes prej zero për qind!) Taksat e konsumit gjithashtu mund të marrë formën e akcizës apo të taksave luksoze, të cilat janë tatimet mbi sendet specifike (makina, alkooli, etj) në normat që mund të ndryshojnë nga norma e përgjithshme tatimore e shitjes.

Shumë ekonomistë mendojnë se taksat e konsumit janë më të efektshme sesa taksat e të ardhurave në nxitjen e rritjes ekonomike.

Prandaj askund nuk flitet për mashtrim është propaganda që bëhet për “taksën e ndershme”? Ç’është kjo lloj takse, si matet, si shprehet, cilët janë treguesit? Kjo nuk ka asnjë lidhje me sistemin shkencor tatimor, me metodat, mekanizmat e saj?

Rama duket se nuk i ka kuptuar në thelb këto probleme të mprehta, se çfarë është “taksa progresive”, pesha qe zë, kush ndikohet, kush përfiton dhe kush humbet.

“Rama flet e flet për tatimin mbi të ardhurat e punonjësve dhe tatimin mbi fitimin e bizneseve qe zëne vetëm rreth 3.7 për qind te produktit nacional bruto. Ai le, thuajse mënjanë tatimin mbi vlerën e shtuar dhe akcizat. Këto së bashku me taksat doganore zëne rreth 70 për qind te te gjithë të ardhurave nga taksat.

Në fund të fundit taksa mbi të ardhurat e popullsisë nuk zë ndonjë peshe të madhe në të ardhurat e buxhetit të shtetit, ajo mund te kompensohet me shtimin e të ardhurave në forma të tjera të taksimit

Problemi nuk është si të taksojmë me shume një kategori taksapaguesish dhe të lehtësohen disa te tjerë, gjë që duhet bërë, por si të gjenden rrugë e mundësi për të shtuar të ardhurat në buxhetin e shtetit për të përballuar nevojat në rritje”.

Por kush do ta paguajë atëherë taksën progresive? Mbetet popullsia dhe te ardhurat nga bizneset.

Taksa e sheshtë ka qenë me e mira për kushtet e Shqipërisë, ka nxitur bizneset e vendit dhe të huaja. Për vendet me ekonomi informale kjo taksë rrit efikasitetin e tregut, duke reduktuar shtrembërimet, dhe krijon stimuj me të medhenj se kurrë për të punuar dhe që krijojnë mundësi zhvillimi kapitalizmit. Gjithashtu ky tatim ka potencialin e zgjidhjes së deficitit të borxhit të jashtëm. Sistemi progresiv nxit për mënyra dhe marifete duke i detyruar në parantezë paguesit e nivelit të lartë të taksave që të fitojnë më shumë, të kërkojnë për të ndjekur rrugët e shmangies së tatimit, qoftë përmes mjeteve ligjore ose të paligjshme. Edhe pse taksa e sheshtë duket si shumë e rëndë për të varfërit – ose si një faktor që kontribuon drejt krijimit të një “tregun e zi”, – një taksë të sheshtë është thjesht një sistem më i drejtë se mund zgjidhë edhe çështjet e balancimit të borxhit apo të deficitit për Shqipërinë, madje edhe këtu në Shtetet e Bashkuara.

Efikasiteti e taksës së sheshtë arrihet nga pesë burime. Së pari, është një ndryshim i bazës tatimore nga të ardhurat për konsum. Së dyti, krijon i një bazë tatimore më gjithëpërfshirëse, e cila eliminon trajtimin tatimor diferencial të aseteve të ndryshme dhe formave të të ardhurave. Së treti, ulja e normave tatimore, i cila ngre normën e kthimit dhe nxit në rrugën për të punuar, duke kursyer dhe investuar. Ajo gjithashtu, redukton stimujt për të shmangur ose mos paguar taksat. Dhe tjetra është se redukton koston, per t’i lejuar kompanitë që të ulin nivelin e taksave.

Kur ju merrni cekun e pagesës në fund të periudhës së pagesës së parë në një punë të re, është gjithmonë interesante për të parë pagën neto. Deri kur ju të merrni pagën tuaj në dorë, ajo është prerë më parë deri si një pica, ku subjekte të ndryshme kanë marrë nga një një copë. Subjektet që marrin paratë ndryshojnë nga personi në person,nga kompania në kompani, dhe nga shteti në shtet. Megjithatë, pothuajse çdo e ardhur duhet të paguhen taksa federale mbi të ardhurat në përgjithësi, por ne nuk mendojnë shumë në lidhje me taksat, përveç gjatë sezonit vjetor të deklarimit të taksave. Kjo është, ndoshta, koha më e druajtshme e vitit për miliona amerikanë. Por gëzimi pak është i lidhur me 15 prillin që është afati i fundit për paraqitjen e formularëve të taksave.

Në fakt, tatimi mbi të ardhurat federale amerikane që kryhet nga IRS-i afrohet me një sistem proporcional të taksave, edhe sepse ai i përzien si tatimet progresive –ku norma më e lartë e të ardhurave tatimore rritet si dhe tatime mbi të ardhurat, regresive si pagesat e Sigurimit Social dhe taksat e pronës – kështu duke pasur një shkallë të ulët të taksave të ardhurat rriten.

Nga ana tjetër, rikthimi i taksave është një sistem i drejtë për të siguruar balancimin e barrës fiskale, sidomos, ndaj njerëzve në nevojë. Ata që në formularët e tyre kanë deklaruar më shumë taksa ato i kompesohen nga shteti, gjë që bën që të vendoset një farë ekuilibri. Qeveria në Shqipëri tentoi ta vendosë deklarimin vullnetar të të ardhurave, dy vitet e fundit por fasha e atyre që prek është vetëm ajo e atyre me të ardhura mbi 2000 dollarë në muaj. Nëse deklarimi i taksave në Shqipëri do të shkrihej për të gjithë popullsinë, rikthimi i taksave do të neutralizonte diferencën e barrës fiskale mbi shtresat e varfëra qe përpiqet të parashtroi programi i PS-së, duke rënduar 5 % e popullsisë më të pasur. Para do ditësh një mik i imi, drejtor në një nga bankat kryesore të huaja në Shqipëri më thoshte. Se ai “është ndjerë i majtë dhe gjithnjë deri tani ka votuar majtas, por tani taksa progresive që rrit ngarkesën e pagesës së tij me 2.5 herë më shumë e bën atë “me keqardhje të votojë djathtas”. E në konfidencë ai shtoi se Ramës nuk i intereson kjo shtrese e popullsisë, pasi ajo ka vetëm 5 % të votave, dhe i duhen deklaratat populiste për taksën progresive dhe heqjen e taksave se për shumicën e popullsisë, pasi ata kanë vota që mund ta sjellin atë në pushtet”. Ndaj, mendoj se kthimi i taksave mbi të ardhurat” kombinuar me taksën e sheshtë, duket të jetë rruga më e drejtë për ekonominë shqipare sot.