Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Ekspozita “Gjergj Kastrioti Skënderbeu-kalorësi i lirisë së shqiptarëve”

by

Muzeu Historik Kombëtar/

Në kuadër të 555-vjetorit të vdekjes së Skënderbeut, Muzeu Historik Kombëtar çeli ekspozitën me titull “Gjergj Kastrioti Skënderbeu-kalorësi i lirisë së shqiptarëve”, e cila përmban faksimile, gravura të autorëve të ndryshëm dhe portrete, me anën e të cilave vizitorët njihen me momente nga jeta dhe betejat e Heroit Kombëtar të shqiptarëve, Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, i cili ishte përfaqësuesi më konsekuent dhe më i shquar i elitës drejtuese arbërore.

Në fjalën e tij, drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, dr. Dorian Koçi, ndër të tjera tha: Personaliteti i Skënderbeut si burrë shteti, strateg e mjeshtër i artit ushtarak dallonte nga mbretërit dhe princat europianë të kohës. Ndryshe nga veprimtaria e tyre ushtarake, që bazohej mbi trupat mercenare të armatosura rëndë, Skënderbeu u mbështet mbi një ushtri të armatosur lehtë, me lëvizshmëri të madhe e aftësi të lartë goditëse, të formuar kryesisht nga vullnetarë që kishin gatishmëri luftarake dhe shpirt vetëmohimi. Figura e Skënderbeut mbeti e gjallë në ndërgjegjen e popullit shqiptar si kujtim i luftës me fitore legjendare dhe u bë simbol krenarie. Po ashtu, ai ka tërhequr vazhdimisht vëmendjen e ushtarakëve, të burrave të shtetit, të cilët kanë nxjerrë mësime nga përvoja e tij luftarake, sidomos kur vendet e tyre luftonin kundër pushtuesve të huaj.

Në vijim e mori fjalën Andi Seferi, nënkryetar i Bashkisë së Tiranës, i cili theksoi se bashkimi shpirtëror i të gjithë popullit shqiptar dhe forcimi i vetëdijes kombëtare të tij shënuan fitoren më të madhe të epopesë së lavdishme të shekullit XV dhe të tërë veprës së Skënderbeut.

Përshkrimi i Arbërisë para pushtimit osman pasqyrohet në këtë ekspozitë nëpërmjet hartës me principatat shqiptare të kohës, bashkë me emblemat e tyre, si dhe fisnikët që morën pjesë në Besëlidhjen e Lezhës, çka përbënte bashkimin politik dhe ushtarak më të rëndësishëm në historinë e shqiptarëve.

Në vijim të pranishmit vizituan ekspozitën dhe u ndalën veçanërisht te stendat që pasqyronin veprimtarinë dhe betejat e Gjergj Kastriotit.

SHQIP NË ASPROPIRGO – ATHINË

by

Lefteri Metkaj/

Në Aspropirgo,aty ku banojnë një numër i konsiderueshëm i familjeve shqiptare, tani femijët e tyre do të kenë dhe pikën shkollore të gjuhës shqipe, ku do te mësojnë shqip, gjuhën e kombit të tyre.

Çelja e pikës shkollore në Aspropirgo u zhvillua më 08.01.2023 me një ceremoni festive dhe të gjithë ndihemi tepër të gezuar ku arritëm këtë sukses.

Sfidat dhe sukseset për të ruajtur gjuhën shqipe në vend të huaj duhen festuar, duhen inkurajuar arritjet ku femijët tanë me dinjitet do të mësojnë edhe gjuhen e tyre kombëtare, gjuhën shqipe ,në ambjente shtetërore shkollore të standartit grek.

Dhe në këtë festë të Gjuhës Shqipe femijët ishin stolia më e bukur.

Gëzimi i fëmijëve dhe yni mbizotëronte kudo e në çdo fytyrë. Hareja e fëmijëve nuk ndalej, ndriçonte qiellin dhe tokën.

Gjithçka festive, diellore,edhe natyra ishte dekoracioni ynë,sa bukuri e ngrohtësi. Gjithçka dukej në roz! Përreth, në oborrin e shkollës rendin të qeshur

fëmijë, aty ka prindër, gjyshër, miq , të ftuar,personalitete, aty janë dhe bashkëpunëtorët tanë të mirë, grekë dhe shqiptarë.

Kuptimin e kësaj ndjenje gëzimi e sillte arsyeja kush na mblodhi bashkë në këtë festë, dhe kjo padyshim ishte GJUHA SHQIPE!!! GJUHA JONË AMTARE !!!

Fëmijët dhe Gjuha Shqipe ishin gëzimi i festës , lumturia jone.

Lumturia jonë është e kuptueshme sepse për këta fëmijë japim vetën tonë, kohën e jetës sonë, punën tonë, dashurinë tonë, energjinë tonë.

Kjo festë në cdo detaj ishte krejt aromë shqiptare. Edhe fëmijët kishin përgatitur të përshëndetnin në festë.

Gëzimi i fëmijëve se do të këndonin ,

recitonin e vallezonin ishte futur në zemrat e tyre fëminore.

Entusiazmi i tyre na fali optimizëm që kishim arritur të bënim më të mirën për këta fëmije.

I gëzoheshim lumturisë së tyre.

Gëzoheshim se fëmijët tanë do të mësojne shqip të siguruar në kushte shkollore. Në bankat shkollore dhe në duart e tyre të vogla do të kenë tekstin me shkronja shqipe që lexohet me të njëjtën dashuri nga të gjithë fëmijët që mësojnë shqip në Greqi, në Itali, Zvicër, Gjermani, Austri, Finland, Kanada ,

Amerike…

Pra edhe kjo pikë shkollore në Aspropirgo është unike, këta fëmijë ashtu si gjithë fëmijët kudo në diasporën shqiptare , do të mesojnë shqip me të njejtin tekst mësimor të gjuhës shqipe dhe iu uroj gjithë fëmijevë t’ju sjelli gëzim, argëtim, dashuri për gjuhën shqipe, dije dhe suksese në të ardhmen.

Kjo ditë, ishte një dite ku u ndjejmë pranë fëmijëve të dobishëm.

Besoj se iniciativa për çeljen e pikës shkollore në Aspropirgo është një nga punët më të mira që kemi bërë për këta bashkatdhetarë që janë larg nga komuniteti shqiptar i Athinës, në Aspropirgo.

Gjithçka u arrit si rezultat i vazhdimësisë së nismës për hapjen e pikave të reja shkollore mbështetur nga bashkëpunimi i mirë i institucioneve shqiptare – greke në Athinë. Dhe për këtë sukses falënderoj përzemërsisht gjithë kontribuesit që u bashkuar në rrugën e perpjekjeve dhe bashkëpunime tona që te çelej kjo pikë shkollore, ku nuk ishte aspak e lehte.

Falenderojmë bashkëpunimin e ngushtë me Ambasadoren znj. Luela Hajdaraga, ku më kanë qëndruar afër me një përkushtimin të vazhdueshëm së bashku me znj.Joneda Dodaj,Oficeren Koordinatore për Diasporën, të cilat kanë plotësuar çdo kërkesë dhe ndërhyrje bashkëpunimi që më është dashur në të gjitha institucionet shtetërore – arsimore dhe lokale greke.

U jemi mirenjohës Drejtorisë së Ministrisë së Arsimit në Athinë.

Drejtorisë së Arsimit në Elefsina dhe Bashkisë së Aspropirgos.

Por, fal përkrahjes dhe mirësise të Drejtorit të Shkollës Nr 4 Aspropirgo, Z.Perikli Kostandopulos i cili pranoi kërkesën tonë dhe u krijoi mundësinë fëmijeve të zhvillohet mësimi shqip në këtë shkollë.Së bashku më prindërit e falenderojmë veçanërisht shume përzemërsisht për gatishmërinë e tij.

Falenderoj bashkëpunimet me drejtorinë e Këshillit Pedagogjik dhe të Këshillit të Prindërve të kësaj shkolle.

Gjithashtu falenderojmë përfaqësuesit e Bashkisë së Aspropirgos, z.N. Meletiu Kryetar, Nen Kryetaren znj.S.Mavridhi, z.TH.Çokas Kryetar i Keshillit Bashkiak , mirenjohje për mbështetjen juaj, sepse ruajtja e dygjuhësisë për fëmijët tanë nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare,paralelisht me mësimet baze në shkollat greke , bashkon më mirë fëmijët në shoqerinë greke dhe evropiane.

Na nderuan me pjesëmarrjen e tyre kolegët z.Jovan Mëhilli, themeluesi, ligjëruesi dhe Kryetari i Nderit i Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi, znj.Aleksandra Nikollo dhe Luiza Muho, mësuese vullnetare të gjuhës shqipe të cilat kanë kontribuar gjithë jetën e tyre në Atdhe dhe Diasporë për edukimin dhe arsimimin e shumë brezave.

Këta mësues atdhetarë sot veteranë,

fjalët e tyre i dëgjoj me respekt dhe veprat tyre i nderoj. Keta mesues dhanë shëmbullin kryesorë në ruajtjen e gjuhës shqipe në Greqi.

-Mësuese Lefteri !-më tha z.Shezo Bushi…për këtë gëzim suksesi do të vij në feste me Grupin Polifonik “Lot Kurbeti ” dhe do të kendojmë për gjuhën tonë të dashur, për gjuhën shqipe. Dhe nga Athina në Aspropirgo këngëtari i mirënjohur Shezo Bushi erdhi shumë festiv me familjen , me miqtë dhe me anëtaret e grupit, zotërinjtë Fatmir Denaj, Adriatik Nora, Artimon Sinaj, Armand Demaj, Fatjon Grabova, Sulo Balilaj.

Këta artistë të këngës polifonike me zërin dhe interpretimin e mrekullueshëm i dhanë një tjetër dimension artistik folklorik festës së gjuhës shqipe .

Nuk munguan dashamirësit e gjuhës shqipe dhe patriotë nga komuniteti i Athines dhe Aspropirgos, si Robert Kapllani , Jani Thoma e shumë të tjerë…

Pjesë e festës sonë u bë dhe Shoqata Humane “ME JU DHE PER JU”,ku falenderoj përzemërsisht znj. Maro Anna, Arlinda Isarai , Silvana Nuri Mucaj , Juna Bica .

Optimizëm me pershendetjen e saj na dha dhe znj. Niki Caushi ku përgëzoi prindërit dhe mesuesen për sukseset e nismës “GJUHA SHQIPE NA THERRËT”, ku kanë ndërmarrë për hapjen e pikave shkollore të gjuhës shqipe në Athine, e cila është edhe vetë pjesë e kësaj nisme.

Falenderojmë të gjithë së bashku bashkëpunimin me Agjensinë Top-Lines.al Athinë që mundësoi udhëtimin falas dhe shumë komod për të sjellë bashkatdhetarët tanë nga Athina- Aspropirgo – Athinë. Dhe nuk ka qënë hera e parë ku z.Artur Bibe ka qënë pranë nxënësve dhe mësuesëve të gjuhës shqipe.

Kjo feste i ngjante një dasme të vërtetë shqiptare ,ku dixhej Klodi shoqëroi festën me ngjyrime muzikë nga të gjitha trojet shqiptare, me valle popullore krahinore dhe kenge per femije .

Te bashkëpunosh për të çelur pika shkollore të gjuhës shqipe me pushtetin institucional grek dhe t’i mbash ato kerkon vullnet të fortë, këmbëngulje , përgatitje profesionale, dashuri për gjuhën shqipe, energji për të përballuar sfidat, dhe për këtë duhet të pyesësh mirë veten nëse i ke mundësite të punosh për te ardhmen e misionit te shenjtë vullnetar të gjuhës shqipe.

Kjo është pika e tretë shkollore që kemi hapur në Athinë me nismën “GJUHA SHQIPE NA THËRRET.”

Kjo arritje ka ardhur si rezultat nga strategjitë që kam ndjekur :

1.Bashkëpunimi me komunitetin shqiptar në Athinë .

2. Bashkëpunimi me pushtetin institucional shteteror grek.

3. Bashkëpunimi i ngushtë me Ambasadën Shqiptare në Athinë.

U jemi mirënjohës tri bashkive në Athinë që kanë mbështetur mësimin e gjuhës shqipe si: Bashkia e Rendi-Nikia, Bashkia e Athinës dhe Bashkia e Aspropirgos.

Kjo për ne është një arritje, por dhe na nxit të bëjmë më shumë per Shqipërinë, për gjeneratën shqiptare që lind dhe rritet jashte Atdheut,në Greqi.

Të dashur nxënës, prindër, kolegë, miq dhe bashkëpunëtorë, megjithë veshtirësite që na është dashur të përballojë në këtë mision atdhetar, kemi arsye për t’u ndjerë krenarë. Kemi arsye për të parë me optimizëm , me bindje se përpara na presin ditë më të mira në vizionin tonë kombëtar për gjuhën shqipe.

Nga përvoja ime si mesuese vullnetare e gjuhës shqipe e sigurt them : NUK KA SAKRIFICË QË TË MOS KETË SUKSES KUR PUNON PER GJUHËN SHQIPE.

Një faleminderit zemre për të gjithë ju që gjetët kohën dhe festuam së bashku në këtë dite të bekuar çeljen e pikës shkollore në Aspropirgo dhe qofshim të pandare për Gjuhën Shqipe.

Ju uroj të gjithëve një vit sa më të begatë dhe sa më të gëzuar! MISIONI U KRYE….

KOSOVA DHE USHTRIA ÇLIRIMTARE E KOSOVES (UÇK)

by

Prof.Asc.Dr.Gëzim MUSTAFAJ

Presidënt i Shoqatës “Skëndërbej”

Kosova është krahinë Shqiptare në Europën Juglindore, ka një sipërfaqe 10877 km2 me shtrirje nga veriu në jug ka gjatësi 147 km dhe nga lindja në perendim 152 km, me vise malore 63.5% dhe kodrinore fushore 36.5%. Kufizohet me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Serbinë dhe Malin e ZI, një kufi tokesorë 570 km. 

Në pikpamje gjeografike Kosova ndahet në dy pjesë të mëdha, Fushë Kosovë dhe Rafshi i Dukagjinit. Toka e trevave kosovare  është mjafte e pasur dhe pjellore, në veçanti Fushë – Kosova, Kombinati i Trepces ndër prodhuesit më të mëdhenjë  të plumbit e zingut në Europë.

Në aspektin gjeostrategjik dhe gjeopolitik gadishulli i Ballkanit është mjaftë i rëndësishëm. Ai është udhëkryqi që lidh Europën, Azinë dhe Afikën.

Kjo rëndësi  shprehet qartë në fjalimin e ish Presidentit Bill  Klinton, se: “Kosova është një  vend shumë i vogël, por ajo shtrihet pikërisht në vijën ndarëse të Evropës, Azisë dhe   Lindjes së Mesme, është shenja ndarëse ndërmjet islamit dhe kristianizmit; pranë aleatëve tanë turq dhe grekë në jug, aleatëve tanë të rinj Hungarisë, Polonisë dhe Republikës Çeke në veri.” 

Eshtë kjo arsyeja që kulturat, njerëzit dhe ushtritë e të tre kontinenteve janë përplasur dhe mposhtur në këtë gadishull. Kosova shihet si nyje nëpërmjet së cilës kontrollohen të gjithë boshtet natyrore të Ballkanit, prandaj quhet  ‘‘zona kritike e Ballkanit” pasi ndodhet në trekëndshin gjeografik Kraljevo-Shkup-Sofje. 

Pozita gjeografike e Kosovës është e volitshme dhe kundrejt vendeve të Europës Qëndrore, për shkak të relievit fushor dhe me shumë lugina lumore. E ndodhur brënda trekëndëshit gjeografik Kraljevo-Shkup-Sofje me një sipërfaqe rrethë 20, 000 km katrore, në qëndër të së cilës ndodhet qyteti i Nishit dhe ku kryqëzohen akset më të rëndësishme të ballkanit si: aksi Vjenë-Nish-Stamboll; Budapest-Nish-Selanik; Varnë-Sofje-Nish-Prishtin-Durrës. Brënda këtij trekëndëshi  strategjik përfshihet  dhe Kosova Lindore, ndërsa po ta shëndërronim trekëndëshin në rreth, Kosova përfshihet tërsisht brënda tij.

Në këndvështrimin gjeostrategjik zona e Nishit e cila konsiderohet si ‘‘qëndra e rëndesës”  e trekëndëshit gjeostrategjik, është e lehtë për tu pushtuar si, nga veriu nëpërmjet luginës së Moravës, nga jugu nëpërmjet luginës së Vardarit, dhe nga lindja nëpërmjet Pirotit, por Kosova ka një mbrojtje natyrore nga çdo lloj sulmi tokësor. Pikërisht për t’u mbrojtur nga inkursionet pushtuese që vinin nga veriu, në shekullin e 13-të, Patriakana Serbe u transferuan nga Zica në Pejë.

Kosova nuk ka dalje të drejtpërdrejtë në det. Lidhjet e saj me Detin Adriatik realizohen nëpërmjet Grykës së Rugovës me gjatësi 20 km në veri perëndim të luginës së lumit Ibër nga  ku dilet në Malin e Zi, në Ulqin e Tivar, si dhe rruga e Kombit që lidh Kosovën me Shqipërinë. Lugina e Drinit të Bardhë  lidh Kosovën me Shqipërinë, e më tej me Detin Adriatik e Mesdheun. Lugina e Lepenicit  përmes grykës strategjike të Kaçanikut, e lidh me luginën e Vardarit dhe më tej me Selanikun. Kështu gjatë Luftës së Parë Botrore, ushtria serbe megjithëse e rrethuar nga të gjitha anët nga ushtria Austro-Hungareze dhe Bullgare, u tërhoq dhe u strehua në Alpet Shqiptare të Kosovës, një zonë mjaft strategjike në pikpamje ushtarake, ku mundësuan edhe të shpëtonin.

Gjatë sundimit pesë shekullor otoman, Kosova konsiderohej një nga 4 vilajetet e Shqipërisë së nënshtruar.  Më pas, në kohët moderne, Kosova u vu nën sundimin serb pas luftrave ballkanike (1913). Gjatë Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore e  ndihmuar nga Austro-Hungaria dhe Gjermania, ajo njihej e bashkuar me Shqipërinë. Theksojmë se Gjermania e njihte dhe si shtet neutral.

Serbia gjithmonë ka tentuar që problemin e Kosoves ta zgjidhë nëpërmjet debimit me dhunë të shqiptarëve:

Shqiptarët të vriten ndonëse gjithmonë kanë qënë paqësorë. Të burgosen mijëra djem e vajza, të diskriminohet  inteligjenca, arsimi, gjuha e kultura shqiptare, të pastrohen trojet shqiptare për të zhdukur lashtësin e banimit, sa më tepër shqiptarë të zhdukur, aq më të mëdha janë meritat e çdo serbi para atdheut (Serbisë), kjo me qëllim zhdukjen e identitetit të  tyre. 

Të shfarosen krerët më të rrezikshëm shqiptarë, të çarmatosen të gjithë shqiptarët dhe të  armatosen serbët, kryesisht ata me banim në Kosovë dhe në kufirin me Serbinë. Çdo shqiptar duhet të pagëzohet me fenë ortodokse, duke bërë të mundur që brenda disa brezave të serbizohet e gjithë Kosova. Analfabetizmi të jetë një nga fushat e mbajtjes së shqiptarëve nën sundim. 

Duke ndjekur këtë rrugë  gjatë periudhës nga viti 1912 deri në vitin 1976, nga serbët jane zhdukur fizikish 227 mijë shqiptarë dhe janë shperngulur nga trojet e veta 973 mije të  tjerë. 

Historikisht, por në  veçanti pas viteve 80-të, në Kosovë ekzistonte një frymë e përgjithshme proteste. Shqiptarët e Kosovës i kishin shpallur tashmë qëllimet politike dhe rrugët e arritjes së tyre. Për më shumë se një dekadë iu përmbajtën vendosmërisht rrugës së protestave paqësore, por autoritetet serbe, formave demokratike të shprehjes së vullnetit të shqiptarëve iu përgjigjën me anullimin e të gjitha institucioneve politike dhe kulturore të vetëqeverisjes krahinore, duke arritur deri në mosnjohjen e Kosovës si  njësi federative shtetformuese, status që ajo e trashëgonte nga Kushtetuta e vitit 1974. 

Në vitin 1981 në Prishtinë u zhvillua një nga manifestimet më populiore të asaj periudhe e cila ishte vullnet i një populli të tërë për qëndresë paqësore. 

Rigrupimet politike që ndodhën në Kosovë në fillimet e viteve 90-të bënë që nisma e rezistencës paqësore dhe aktive të kalonte në duart e protagonistëve të rinj. Klasa e re poiitike ndërtoi programin e forcave të reja, duke premtuar se Republika e Kosovës do të formohej e do të njihej nëpërmjet bisedimeve politike dhe me dialog. Ajo i ben thirrje popullit të Kosovës të ruajë gjakftohtësinë, të ketë durim, të besojë në “institucionet paralele”, të shmang luftën, të ruajë traditat kombëtare, duke siguruar se një proces referendumi dhe vetëvendosjeje do të kurorëzonte së fundi shpresat e shqiptarëve për ndryshimin e statusit të tyre politik. Një ndikim pritës dha  dhe faktori i jashtëm politik, i cili mendonte se problemi shqiptar do të zgjidhej me rënien dhe ndryshimin ideoiogjik në shkallë botërore, si dhe me demokratizimin e rendit politik në ish Jugosllavi.

Megjithëse premtohej se, do të gjendej një zgjidhje politike për shqiptarët. Konferenca e Dejtonit ia delegoi problemin e Kosovës Grupit të Kontaktit, pra duke e bashkuar me çështje dytësore të saj. Në situatat e krijuara, shqiptarët në Kosovë u nxitën të besonin, se tashmë e kishin shtetin e tyre, kishin kushtetutë, qeveri, parlament etj, si dhe iluzioni se pak nga pak Kosova po shndërrohej në nje subjekt më vete sipas së drejtës ndërkombëtare. Këto dhe propaganda të tjera se, problemet e shqiptarëve do të zgjidheshin me vonë, shkaktuan një mpirje të përkohshme të lëvizjes për pavarësi. Kjo gjëndje përkohësisht ishte edhe në interes të regjimit të Beogradit, i cili tashmë ishte i angazhuar në një luftë të tmerrshme në Bosnje. 

Ishte pikërisht kjo periudhë, kur në Europë dhe më gjërë mendohej se çështja shqiptare në Kosovë do të zgjidhej vetëm “duke njohur barazinë e të drejtave të qytetarëve”,

Zgjedhjet parlamentare të 22 Marsit 1998 u kontenstuan edhe nga faktorët e brendshëm në Kosovë. 

Dhuna policore e ushtarake serbe, shkatërrimi i të gjitha institucioneve shqiptare, zhgënjimi prej rrugës paqësore, dhe humbja e shpresës të faktori ndërkombëtar për zgjidhjen e çështjes kosovare, bënë që në vitin 1998 në Kosovë të shpërthente një lëvizje popullore me karakter çlirimtar. 

Pas vitit 1989 Millosheviçi likuidoi përfundimisht autonominë e Kosovës. 

Pjesa më e madhe e Shqiptarëve u ngritën në një lëvizje të gjërë për demokraci, ku në krye të kësaj lëvizje u vunë intelektualët më të mirë dhe më në zë të Kosovës. E gjithë kjo arriti që 114 deputet shqiptarë të Kuvendit të  Kosovës më 2 korrik 1990 të shpallnin “Republikën e Kosovës” brënda Federatës Jugosllave. 

Si domosdoshmëri e kohës dhe e vetmja alternativë për të ardhmen e Kosovës dhe të popullit të saj kishte mbetur lufta çlirimtare. Pavarësisht se populli i Kosovës nuk ishte i përgatitur sa dhe si duhet për luftë, pavarësisht se forcat politike  kishin krijuar një lloj komoditeti nën robëri  duke propaganduar kundër luftës, pjesa më e vetëdijshme e popullit të Kosovës, e bindur se nuk ka ngelur asnjë rrugë tjetër për të realizuar lirinë, demokracinë dhe progresin, i hynë këtij projekti madhor dhe organizuan luftën çlirimtare.

Qysh në mesin e viteve 80-të në Perëndim ekzistonte një organizatë me ndikim në mërgatën e re shqiptare, që njihej me emrin Lëvizja Popullore për Republikën e Kosovës (LPRK), e cila trashëgonte mendimin e atdhetarëve për të krijuar një bashkim të ri të shqiptarëve, dhe që gëzonte anëtarësinë edhe të simpatizantëve me veprim ilegal brenda në Kosovë. Në vitin 1992, në kushtet e reja që u krijuan pas shpalljes së Republikës së Kosovës, Lëvizja Popullore për Republikën e Kosovës (LPRK ndërroi emrin dhe riformuloi strategjinë e veprimit, duke nënkuptuar me “Kosovë” të gjitha viset shqiptare në Jugosllavinë e mbetur.

E njohur më tej si “Lëvizja Popullore e Kosovës” ajo mbajti një qëndrim të kujdesshëm ndaj të  gjitha veprimeve që kryente, por pa hequr dorë nga përpjekjet për organizimin e shqiptarve të Kosovës në një lëvizje proteste që do të konsolidonte vetëveprimin për pamvarësi. 

Ushtria Çlirimtare e Kosovës lindi për t’i dalë zot Kosovës. Misioni i saj kombëtar ishte: Shporrja me luftë të armatosur dhe pa kompromis i të gjitha forcave ushtarako-policore serbe nga trojet e Kosovës, rikthimi i lirisë dhe i krenarisë së humbur të çdo qytetari dhe ndërtimi i një shteti demokratik  e ligjor të standarteve Europiane në të ardhmen. 

Në këtë kohë u krijua edhe fondi “vendlindja thërret” i cili ishte edhe struktura e mbështetjes financiare për UÇK-në. Në maj të vitit 1993 UÇK-ja u pagëzua për herë të parë me emrin që e njohim edhe sot. Aksioni i parë ku u shfaq UÇK-ja ishte në nëntor 1994 në Gllogovc, aksion pas të cilit u shpërnda një  komunikatë ku UÇK-ja merrte përsipër të gjitha goditjet kundër policisë e ushtrisë serbe të bëra deri në atë  kohë.

UÇK-ja doli hapur me uniformen e saj në varrirnin e mësuesit dëshmor Halit Geci, më 28 nëntor 1997. Në mars 1998, vrasja e Adem Jasharit shënoi pikën kulmore të rritjes së shpejtë e të menjëhershme të UÇK-së e cila tashmë nga njësitë e formacionet e vogla kaloi në formacione të mëdha luftarake. Duke qënë nën presion shumë të madh nga propoganda serbe e eila e quante atë, herë “organizatë terroriste”, herë “marksiste” dhe herë “fondamentaliste”, në maj të vitit 1998 u mor vendimi për krijimin   e Drejtorisë Politike të UÇK-së, e cila do të ishte edhe busulla e kësaj ushtrie.

Duke parë me vëmendje kronologjinë e ngjarjeve të mëvonëshme do të vëmë  re se udhëheqja politike e UÇK-së kreu me sukses katër detyra mjaftë të rëndësishme, të cilat do t’i jepnin një shtytje jo vetëm opinionit brënda vendit, por do të sensibilizonin dhe faktorin ndërkombtar, si:

-Paraqitjen e misionit të saj si ushtri e rregullt.

-Bindjen e faktorit ndëkombëtar, se UÇK nuk ishte ashtu, siç e paraqisnin qarqet serbe.

-Sigurimin e mbështetjes së mundeshme nga Shqipëria duke shmangur përfshirjen e Shqipërisë në luftë.

-Sigurimin e  mbështetjes Europiane, dhe NATO-s, me SHBA-në në krye.

Në qershor 1998 në Junik, Ricard Hollbruk u takua me përfaqësues të UÇK-së, ky ishte edhe një moment historik për vetë UÇK-në që shënon edhe njohjen e saj nga SHBA. Më tej pas takimit të 6 nëntorit të 1998 me Kristofer Hill (në atë kohë Ambasadori i SHBA në Maqedoni), Amerika dhe faktori ndëkombëtar e vlerësonin UÇK-në si një partner serioz në bisedimet për zgjidhjen e çështjes  Kosovare.

Veprimtaria rezultative në terren, veprimtaria diplomatike e politike, si dhe mbështetja e panderprerë e SHBA, sollën Rambujenë. Në këtë proces të vështirë e intensiv një rol të padiskutueshëm në njohjen e UÇK-së kanë luajtur SHBA me diplomatet e tyre. Aq i fuqishëm ka qënë roli i SHBA dhe në mënyrë të veçantë i zonjës Ollbrajt në këtë luftë saqë operacioni i NATO-s në Kosovë shpesh u quajt nga shtypi i kohës edhe “Operacioni Ollbrajt”.

Në të njëjtën linjë me strategjinë politike ka qënë edhe strategjia ushtarake e UÇK-së. Fillimisht ajo u shfaq si një luftë guerile deri në kalimin në luftë të përgjithëshme por pa vijë fronti. Në këto kushte UÇK-ja organizoi edhe operacione si ai “shigjeta”, beteja e Llapushnikut, apo ndonjë tjetër. “Shigjeta” është një operacion historik për vetë faktin se ai zhduku njëherë e mirë kufirin midis shqiptarëve. Në fjalët e Gjeneralit Amerikan Wesli Klark dallohet lehte se si po ecte UÇK-ja,  kur ai theksonte: “ në kohën kur përpjekjet diplomatike po lëviznin përpara, unë me komandantët po përcillnim se si javët e fundit Ushtria Çlirimtare e Kosovës ngadalë po ringjallej”.

Presidenti Klinton ka shprehur hapur simpatinë dhe vlerësimin e tij për UÇK-në, kur thotë “Megjithëse Milosheviçi, ka dëbuar me qindra mijëra shqiptarë kosovare nga shtëpitë e tyre, ai nuk ka mundur të eleminojë UÇK-në. Madje radhët e saj po shtohen dita ditës, ajo ka filluar të ndërmarrë ofensiva kundër forcave serbe, të cilat fshihen skutave për t’u shpëtuar goditjeve”. Ja si e përkufizon Mira Milosheviç, një gazetare serbe që jeton në Spanjë rolin e UÇK-së: “ Gandi i Bailkanit” (kështu e quan ajo Rugovën) ka njëzet vjet që  denoncon gjëndjen e shqiptarëve të Kosovës, porse këtij problemi ju kushtua vëmendje vetëm kur u shfaq Ushtria Çlirimtare e Kosovës”.

Gjatë vitit 1998 UÇK-ja pati një rritje jashtëzakonisht të madhe në të gjitha drejtimet, dhe pikërisht kjo bën që të ndryshojë rrënjësisht vlerësimi politik për UÇK-në. E cilësuar për një kohë të gjatë si një “lëvizje ideologjike dhe sektare marksiste-leniniste”, “fondametaliste islamike”, ose si një “produkt i terrorizmit ndërkombëtar” etj, për herë të parë gjatë kësaj kohe UÇK-ja, u njoh nga administrata Amerikane si një “bashkim luftëtarësh të lirisë”. 

Deri në mesin e viteve 1998, UÇK-ja kontrollonte gati 80% të territorit të Kosovës. Ne luftë e sipër ajo bashkoi vullnetarizmin popullor me përpjekje të suksesshme për përgatitjen dhe veprimet luftarake, jo vetëm në shkallë taktike e operative, por edhe në shkallë strategjike. Tashmë e parë në këndvështrimin  strategjiko-politik, UÇK-ja ishte përcaktuar për “lufte të armatosur dhe pa asnjë kompromis në çlirimin e Kosovës”. Ajo vijoi të organizohej në shumë njësi të reja, brigada dhe zona operative, dhe, në të gjitha nivelet, u krijuan komandat eprore. Gjatë kësaj periudhe u afirmuan aftësitë komanduese të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, dhe hap pas hapi u krijuan shërbimet e specializuara, duke përfshirë Policinë Ushtarake dhe Drejtorinë Politike të Ushtrisë.

Brigada ishte njësia bazë e UÇK-së në përberje të së cilës kishte 800-1000 luftëtarë. Në strukturën organizative të saj ishin, komandanti, zëvendëskomandanti, shefi operativ, i zbulimit, i personelit, i informacionit, i stërvitjes, i punëve publike dhe shefi i komunikimit të mbrojtjes. Në organikën e brigadës kishte edhe një togë të forcave speciale, të ndërlidhjes, të policise ushtarake, të shendetësisë, të transportit, si dhe deri një kompani artilerie me 9-12 gryka zjarri. 

Çdo gjë ishte e centralizuar dhe zbatohej në bazë të kompetencave dhe hierarkisë ushtarake. Me probleme të rëndësishme politiko-ushtarake merrej Shtabi Qendror i (Përgjithshëm) i UÇK-së, i organizuar me pesë drejtori kryesore, prej të cilave më me influence ishte Drejtoria Politike. 

Shtabi Përgjithshëm kishte një personel me rreth 16 veta. 

Roli i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, gjatë luftës ishte tepër i rëndësishëm dhe i pazëvendësueshëm si për fillimin e fushatës ajrore të Aleancës ashtu edhe për zhvillimin dhe përfundimin me sukses të saj. Merita e parë  më e madhe e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ishte dalja e saj hapur në luftë kundër regjimit serb, si një drejtuese luftarake e organizuar e popullit Shqiptar të Kosovës, duke luajtur një rol të madh në ngritjen e ndjenjës kombëtare dhe në kurajimin e popullit të Kosovës për kundërshtimin e regjimit diskriminues të Millosheviçit. 

Nga shumë studjues pranohet se gjatë fushatës ajrore të NATO-s kundër Millosheviçit, Ushtria Çlirimtare e Kosovës jo vetëm që ishte aleate e NATO-s, por edhe realizoi misionin e saj si forcë tokësore e Aleancës. Në radhë të parë ajo ndihmoi NATO-n në sigurimin e të dhënave për objektivat që do të goditeshin si dhe të dhëna të tjera zbulimi mbi lëvizjet dhe dislokimin e forcave serbe.

Bashkëpunimi i UÇK-së me NATO-n u vu re në mënyrë të veçantë me fillimin e mësymjes së UÇK-së në malin e Pashtrikut, ku NATO siguroi asistencën e saj nëpërmjet sulmeve ajrore kundër forcave serbe që vepronin në këtë rajon. Aviacioni i NATO-s ishte mbështetja ajrore e Brigadës që sulmoi në këtë rajon. Drejtuesit e lartë ushtarakë të NATO-s e quajtën të rëndësishëm këtë sulm dhe e mbështetën atë.

Duke folur për këtë sulm, gjenerali Klark, Komandanti Suprem i Forcave Aleate në Europe, thotë se “unë e kuptova plotësisht se çfarë do të thoshte për ne sulmi i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Nëse ajo do të ishte e suksesshme, ajo do të tërhiqte disa batalione serbe në fushë të hapur, ku ne mund ti sulmonim”. Nga ana tjetër, mbajtja nga UÇK-ja, e Malit të Pashtrikut dhe e lartësive të tjera  pargjatë kufirit Shqipëri-Kosovë, shikohej nga NATO si shumë e rëndësishme për sigurimin e futjes në luftim të forcave tokësore të aleancës në të arrdhmen, nëse një gjë e tillë do të ishte e nevojshme. 

Lufta e një populli për liri e pavarësi dhe përpjekjet e tij për ruajtjen e identitetit kombëtar ka gjithmonë kulmet e veta. Edhe lufta e popullit të Kosovës gjatë viteve 1998-1999 është një nga këto periudha historike kulmore në jetën e kombit shqiptar. Rezistenca paqësore Rugoviane, lufta e armatosur e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe ndërhyrja  e NATO-s me operacionin “Forca Aleate” u kurorëzuan me sukses, me spastrimin e Kosovës nga bandat ultranacionaliste çetnike dhe ushtria represive Serbe. Fati i Kosovës u gatua nga populli i saj luftëtar e liridashës dhe ndërhyrja ushtarake e NATO-s.

New York Janar 2023

Rrugë e gjatë e popullit të Kosovës për t’u çliruar nga Serbia pushtuese

by

-Kryeministri Kurti përkujtoi dëshmoren e lirisë Elfete Humolli/

LUPÇ I POSHTËM, 1 Shkurt 2023 -Gazeta DIELLI/ 

Në 33-vjetorin e rënies së dëshmores së lirisë Elfete Humolli, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, së bashku me Nënkryetaren e Kuvendit të Kosovës, Saranda Bogujevci, bënë homazhe te kompleksi memorial në Lupç të Poshtëm.

Kryeministri Kurti pastaj vizitoi familjen Humolli, ku u prit nga nëna Sevdije, nëna e dy dëshmorëve,  Elfetes dhe Mentorit, i cili ra dëshmor më 21 mars 1999, gjatë luftimeve në Koshare. 

Risollën në kujtesë 1 shkurtin e vitit 1990, kur 33 vite më parë, duke demonstruar për lirinë e Kosovës në fshatin Lupç i Poshtëm, Elfete Humolli, dy javë para ditëlindjes së 17-të, ra dëshmore e lirisë, e vrarë nga policia serbe. Atë ditë, ajo bashkë me mijëra demonstrues shqiptarë nga fshatrat e kësaj ane të Llapit, po thërrisnin për demokraci, e përballë pushtetit të Serbisë po demonstronin për të drejta politike, për liri dhe kundër shtypjes nga regjimi serb. 

Në demonstratën e 1 shkurtit 1990, policia serbe shtiu me breshëri në drejtim të demonstruesve duke goditur katër prej tyre: Elfete Humolli vdiq nga plagët në vend, kurse Eset Kaçiu, Ismet Krasniqi dhe Avni Retkoceri mbetën të plagosur.

Familjarët rrëfyen se atë ditë, Elfetja ishte agjërueshëm dhe para frymës së fundit, kishte pyetur për vëllain e saj 13 vjeçar Mentorin, nëse kishte shpëtuar.  

Në rrugën e gjatë të popullit të Kosovës për t’u çliruar nga Serbia pushtuese, të ardhur nga dy rrugë të ndryshme, liria si destinacion i bashkoi motër dhe vëlla: Elfeten demonstruese për çlirim dhe Mentorin luftëtar të UÇK-së, që ranë dëshmorë për lirinë e Kosovës, tha Kryeministri Kurti.

BALTOVINE NE MBROJTJEN E NATYRES, SKAVICA DHE COP15 

by

Doktor Shkencave Selman Meziu

A group of men sitting at a table with microphones Description automatically generated with medium confidence

   Populli shqiptar i mbetur, në vlagën e përkoshme të atdheut të tij, sigurisht dhe i mbytur nga lotët e syrgjinosjes të rinisë edhe fëmijëve  që braktisin shkollat, kërkon të  njihet se çfar u vendos në Konferencën e Organizatës së Kombeve të Bashkuara  mbi bioshumëllojshmërinë (COP15) nga data 07.12.2022 – 19.12.2022 në Montreal të Kanadasë. Duke vazhduar më tej populli i varfëruar dibran e lugina e Drinit të Zi e shkretuar e shpopullar më shumë se kudo në Shqipëri, kërkon, dëshiron të dije se çfarë u fol e çfare u vendos në këtë konference mbarë botërore për  ekosistemet natyrore dhe kujdesjet e politikbërsve e njeriut në ndërhyrjet e tyre në këto ekosisteme.

    Në fund të mbledhjes: ‘’Të gjitha vendet pjesmarrëse  kanë vendosur një varg masash për të mbrojtur 30% të  shumëllojshmërisë së gjallesave që gjënden në tokë dhe 30% në dete  brenda vitit 2030 të mbështetura në një investim prej 30 miliard dollar ndihmë vjetore për vendet në zhvillim.,,

   Që e varfëra Shqipëri është pjese e botës së tretë ose vendeve në zhvillim kjo nuk mund të mohohet nga askush, qoftë një njeri, shoqatë, shtet apo organizëm ndërkombëtar i çfardo lloji qoftë. E natyrshëm lind pyetja: Vallë Qeveria Shqiptare, Ministria e Turizmit Mjedisit e Pyjeve a do të bëjë programe e planifikime konkrete se ku do të investohen dollarët e përpjestuar që do t’iu japin? Për pyllëzimet janë domozdoshmëri këto dollar, sigurisht:  ‘’… gjatë periudhës 2007-2019 janë djegur më shumë se 1/3 e sipërfaqes së fondit pyjor Kombëtar, ose rreth 337 800 ha…(Dr. A Diku ‘’Qeverisja per Ndryshim.,, 23.02.2021).  Ndërsa duke hedhur një vështrim në të kaluarën e afërt, para viteve 1990 dime që:’’…rreth 300 000 ha pyje ose rreth 25% e sipërfaqes pyjore të vendit u shpyllëzuan në vitet ‘70-80… (A. Diku po aty, ‘’Qever. për ndrysh…,,) janë shpyllëzuar, për të mbjellur kultura bujqësore, pemtari, sot djerrina të braktisura. Drejtim tjetër është investimi te fermerët e vegjël e të mesëm, apo në luftën kundër gërryerjeve ku transporti i materialeve të ngurta  nga malet plotësisht të xhveshura është  shumëfishuar.  Në të cilat investimet në këto kanë qenë gjithmonë të gjymtuara ose kanë vepruar në krahun shkatërrimtar me hidrocentralin Skavica dhe të vegjël. Ja shembulli: ‘’Për Shqipërinë shifra që jepet është ajo e hidrocentraleve që do të jenë të ndërtuara deri në vitin 2025 që është 436 hidrocentrale.,,(WWW BOTASOT. Info 17.11.2017)  Keto jane minat ekologjik shpërthyese që do të vendosen në perrenjt e lumenjt e shqipërise.

  E kundërta, investim për zhdukje

   Organizma të shumta në mbarë botën, qeveri të shumta kanë ministri të veçanta, programe afat gjata e afat shkurtëra për të zbutur kërcënimet shkatërrimtare te biosferës nga ndryshimet e klimës. Përkundrazi qeveria shqipëtare ecën duke ndjekur klithmat çjerrëse të teknologjive të një kohe të perënduar. Kjo do të thotë që Qeveria Rama 3, edhe pse ka hartuar një program  mbi zbutjen e ndikime të klimës mbi bioshumëllojshmërinë ajo vepron praktikisht në kundërshtim me ato që premton e deklaron në forumet ndërkombëtare, por kjo edhe në programet qeveritare mbi ekonominë.  Dhe ja shembulli konkret:‘’…Investimi në total parashikohet 550 milionë dollar.,,(Belinda Balluku:’’Shmangen përmbytjet, sjell zhvillim për zonën.,, 05.07.2021) për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës, duke synuar edhe kuotën më të lart  485 m. Qeveria shqiptare në kundërshtim me 15 konferencat ndërkombëtare  të OKB, mbi bioshumëllojshmërinë investon për të vendosur mbi ekosistemin natyror te luginës se Drinit te Zi  ‘’6.7 miliard m3  ujë.. (A. Ashiku, Nga cikli: “Skavica nuk do të kalojë”…No passaran,, 20.04.2022)  Si përfundim Qeveria Rama 3 investon për zhdukjen e bioshumëllojshmërine dhe jo per te shtuar e mjekuar mjedisin ‘’shpirt e trup sakatosur,,. Investon per zhdukjen e trojeve shumë shekullore me  shtëpite, kullat, karakollet plotë art e kulture rrethuar me bahçe, livadhe, arat mbjellura me kultura të shumta bujqësore, relievet e kodrave, kodrinave, shpateve e luginave mbuluar me pyje,  deri te llojet e peshqëve e molusqet që jetojn në shtratin ujë rrjedhës të Drinit të Zi prej 75 km.  Veprime të cilat  janë diametralisht të kundërt me politikat programet e një bote të tanë. Politikanët, deputetët,  të dehur nga deliri i madhështise të Kryetarit të tyre, të friksuar e tutur nga shpata me shkëlqim të përkohshëm të tij, ngrejn duart  duke bërë Amen Amen. Akoma nuk e kanë kuptuar se velloja e zezë e turpit e papëgjegjshmërisë dhe krimi apoklipsinshëm mbi biosferen, ekosistemet natyrore e bujqësore do t’i mbuloi, mbyt ato  moralisht, mendërsiht e fizikisht. Dhe çmenduria vazhdon fatkeqësisht. Ja nje shembull tjetër investimesh: ‘’Për Shqipërinë shifra që jepet është ajo e hidrocentraleve që do të jenë të ndërtuara deri në vitin 2025 që është 436 hidrocentrale.,,(WWW BOTASOT. Info 17.11.2017)  Këto janë minat ekologjike shpërthyese që do të vendosen në përrenjt e lumenjt ujërrjedhëse të pastra e bioekologjikisht  të përshtatshme për një larmi të shumtë gjalllesashe ane e mbanë mjedisit natyror  të shqipërisë.

Bioshumëllojshmëria në shërbim të jetës se njeriut

   Politikat e mbrojtjes mjedisore  duhet të jetë dobiprurëse për të gjitha gjallesat në tokë, brenda kapilareve e poreve të saj, në mjediset ujore e ajrore, në ekosistemet e pyjeve si rregullator i fenomeneve klimatike dhe mbajtjes të shëndetshme të tokës e shoqërisë njerëzore, në zhvillimin e bujqësisë në të gjitha hallkat e saja janë domozdoshmëri për jetën e 7.837 miliard (2021) njerëzve në rruzullin tokësor. Pikërisht për të orjentuar drejt politikbërsit konferneca vendosi që:‘’… të vlerësohet, të ruhet bio  shumëllojshmëria  si bazë për prodhimin e të mirave materiale në sherbim të jetës së njeriut.,,  

  E cila ka të bëjë me ruajtjen, nga shkatërrimi i vetë djepit të jetës që është toka me objektet e saja të gjalla, të ngurta dhe të lëngëta që përbëjnë mjedisin natyror.  Lënia djerr, të pa punuara e ish tokave bujqësore ose ish pemtoreve ka çuar në rrënimin e saj, duke shpërlar horizontin biologjik të këtyre sipërfaqeve dhe krijuar vatrat e para të gërryerjeve deri te shkambi amnor. Si rrjedhoj toka mbetet e shkretuar pa gjallesa pa jete  e jo prodhuese për njeriun. Dhe ja një shembull i kohës se kaluar: ‘’Vetëm gjatë viteve 1976- 1980 lumenjt nxorën jashtë përdorimit 450  ha toke bujqësore.,, (Farudin Krutaj, Perikli Qiriazi ‘’ në: Studime  gjeografike.,,  Libri 2. f. 92. Tiranë 1987). Ndërsa sot ajo është katër dhe pesë fishuar, pra qindra mijëra  ha janë të pa përdorshme për  të mbjellë kultura bujqësore e pemë frutore.  Kjo arrihet shume lehtë e për një kohë të shkurtër. Ndërsa për t’u rikthyer në prodhim, në lindjen e zhvillimin e  bioshumëllojshmërise së gjallesave, duhen mijëra vjet sepse është këputur ai zinxhir bioekologjik shoqërimesh i krijuar në miliona vjet.  Lindja rritja dhe zhvillimi i tyre në unitet veprimi e bashkeveprimi në raporte te drejta në mes tyre dhe mjedisin fiziko kimik të tokës kërkohen qindra e mijëra vjet.

     Atëhere gjithë kjo shumëllojshmëri organizmash në mbarë botën rrreth 1.7 milion lloje duhen ruajtur, sepse ato kanë inves- tuar duke krijuar  e ruajtur kopshtin e lulëzuar të quajtur natyrë për të vetmin qëllim, që të mbaj gjallë e zhvilloi njerëzimin.   Dhe ja  si mendojn sot dashuruesit e ekspertët e ekosistemit pyjor: ‘’Vlerësimet më të freskëta parashikojn se, me ritmet e sotme të shpyllëzimeve, brenda 20-30 viteve të ardhshëm do të zhduken 2-8 përqind e llojeve në planet. Kjo përbën tragjedinë mjedisore, por pasojat e saj do të ndihen edhe në ekonomie në zhvillimet shoqeore. Afro 40 për qind e ekonomisë botërore dhe 80 për qind e nevojave tona plotësohen nga resurset (burimet S.M) biologjike.,,  Gj. Fierza, M. Metaj, H. Zoto, ‘’Pylli dhe njeriu,, f.92, Tirane 2012)   Shqipëria e varfëruar e ka ndjer shume këtë humbje të madhe’’…importi (prodhimeve bujqësore S.M) zë 80 milionë euro lekë (35% e prodhimit të përgjithshëm bujqësor)…,,( Engjëll Musai:‘’Si u shkatërrua bujqësia dhe fshati pas vitit 1990.,, Gazeta Telegraf, 18. 03.2022)  nga politikat e gabuara kundrejt  bujqësisë pyjeve e krejt mjedisit ekologjik strehëz e ushqyese e  shqiptarit. E qeveria Rama 3 nuk rreket ta thelloi këtë plagë,  duke zhdukur tokat bujqësore më prodhuese të luginës së drinit të zi që’’… fundos nën ujë 10600 ha (toka bujqësore S.M)…(A. Ashiku,po aty, 20.04.2022 Fb). Kjo politik e gabuar po lenë gjurmë të thella e të pa riparueshme në syrgjinosjen e rinisë dibrane dhe të asaj shqiptare. Pasojat e së cilës  do të ndihen shumë shpejt mbi zhvillimin ekonomikk të shqipërise. Si dhe mbi gjeografinë fizike, shpërndarjes të popullsise, ekonominë kombëtare, strategjinë ushtarake të mbrojtjes etj, etj. 

              Investime në mbrojtje e shëndoshjen e natyres

  Konfernca KOP 15  duke analizuar me kujdes, referimet e punimet e shkencëtarëve në fusha te ndryshme të klimatologjisë, ekologjisë, ekosistemeve të ndryshme etj.  ka caktuar një  detyrë tjetër mjaft të randësishme dhe e zbatueshme për mjaft vende të botës së sotme, dhe ja lexojm:‘’Paksimi i investimeve që shkatërrojn shumëllojshmërinë e qënjeve të gjalla, të paktën në 500 miliard dollar në vit, këto të investohen në mbrojtjen e natyrës, nxitjen e zhvillimit biologjik dhe shtimin  e llojshmërisë në natyrë,, (Cop 15 pika 4)

    Do të analizojm një pjesë të bashkëjetesës biologjike (biocenozëz S.M) të pyllit si një ndër elementët e bioshumëllojshmërisë që janë shpendët e pyllit. Jeta e të cilëve është e lidhur pa zgjithshmërisht me pyllin si shtëpia, vendërritja (biotopi S.M)  i tyre.  Për të kuptuar më mire funksionimin e kësaj bashkësie do ti referohemi studimit bioekologjik të ‘’Pyjeve të virgjëra të shqipërisë,, ku shkruhet: ‘’Në pyje gjenden 60 specie shpendësh. Nga këto 7 specie janë të rrezikuara, 24 specie janë të rralla dhe 20 specie janë të zakonshme.,, (f. 183 Tiranë 1997)

  Shpendët e pyllit  duke organizuar jetën e tyre në këtë bashkësi natyrore, ato  luajn rol të rëndësishën biologjik me treguesit e tyre sasior dhe cilësor në jetën.  Dhe vetë këto me veprimtarinë e tyre me të qenurit në këtë apo ate tip pylli sipas klasifikimit tipologjik dhe përbërjes se tij, të thjeshta apo të përziera. Janë shpendët sipas llojeve e sasisë të cilat na  japin informacione të rëndësishme mbi ekosistemin e pyjeve sigurisht edhe duke ndikuar drejt për drejt ose indirekt mbi  bashkëjetesën e pyjeve.

  Të arsyetojm mbi ekosistemin pyjor se kur ndryshon ai, pra sasia e drurëve, sipërfaqja e tyre, apo dëmtuesit e ndryshëm mbi bashkësinë e jetesës së pyllit, si ndikon, si vepron  kjo situat bioekologjike mbi jetën e shpendëve të cilët në evolucionin e tyre  gjenetik e natyror e kanë lidhur mbijetesën  me pyllin si formë e zhvillimit më dinamik të drurëve e shkurreve. Dhe ja se çfar kanë konstatuar vrojtimet, eksperimentet e punimet shekncore: ‘’Konstatojm se rreth viteve 1962 situata ornitologjike ka ardhur duke u keqësuar si rrjedhojë e zvoglimit gradual të sipërfaqeve pyjore, veçanërisht e pyjeve fletor si dhe degradimit të mjaft zonave pyjore.,,(Pyj. Virgj të Shqipërise f. 184 Tirane 1997)

   Si përfundim duke analizuar vetem një element të ekosistemit pyjor, mund të shprehemi se mbrojtja e pyjeve natyrore  dhe grumbujve pyjor artificial është domozdoshmëri jetike për ruajtjen e baraz peshimeve të gjallesave dhe bioshumëllojshmërinë si kusht i egziztencës së biotopeve.  Prandaj politikbërësit duhet të marrin masa organizative që t’i ruajn ato dhe të zbatojn  ndërhyrje mbi bazat shkencore që rekomandon silvoteknike për regjime  të ndryshme pyjesh.  Të gjitha kërto kerkojn investime të vazhdueshme kudo në pyjet shqiptare për të kryer të gjitha funksionet e tyre por edhe sepse: ‘’Po t’i referohemi aneksit të  II të Konventës së Bernës rezulton se nga speciet e mësiperme 43 specie  ose  71% e tyre kërkojn një mbrojtje të rreptë.,, (Pyj. Virgj të Shqipërise f. 184 Tirane 1997)  Ja pra një nga drejtimet ku kërkohen investime nga qeveria, dhe jo të kryhet veprimi i kundërt duke investuar 550 milion dollar për shkatërrimin e ekosistemit pyjor e atyre të krijuar nga njeriu për të jetuar pikërisht në luginën e Drinit të Zi në Dibër të Poshtëme me ekosisteme të shumta e bioshumëllojshmëri. Nga një studim i kryre del në pah se’’ zhduken përfundimisht 649 ha pyje dushqesh cungishte dhe 554 ha shelgjishte…,, (S. Mëziu,‘’Studim dhe projekt mbi pasurinë e gjelbert, ujore, etj. të shtratit të Drinit të Zi ‘’Fushë Gjoricë  Skavica Mem.,, Studim.  f. 29, 30,  Dorëshkrim. Viti 2022)   

*                          *

            *

        Ruajtja e natyrës, investimet në fushat e shërimit të plagëve të saja ishin objektivat e COP15 për të shëndoshur ekosistemet e plagosura tmerrësisht nga njeriu si qenie individuale dhe kolektive ose e  bashkuar me veprimet e pa menduara të politkbërsve që kanë të plazmuar në mendjen e tyre, vetëm fitimet kolosale.  Ne duhet të jemi të gjithe nxënës të natyrës  ndërsa e vërteta është se ne jemi  vrasësit e saj, plagë hapësit e saj. Qeveria E. Rama 1,2, dhe 3, ende nuk i ka kuptuar gabimet e saja trashanike e me pasoja për brezat e sotëm e të nesërm. Perkundrazi ajo vazhdon të investoi miliarda dollar e euro  për të pregatitur një tragjedi mjedisore e cila ka filluar të ndihet në humbjen e produkteve bujqësore e blektorale si sasi e cilësi, pa folur për humbjen e larmitë  e jetëve të gjalla. Rrjedhimish janë humbur edhe ekuilibret e faktorëve ekoliogjik, të cilat favorizojn urinë e shkretizimin e ardhshëm të  mjedisit gjeografik ku sot gjallon  jeta e lënduar.

14.01. 2023                                                   Dr. Selman Meziu