Kulture – Page 308 – Dielli

Pirro Marconi drejtor i misionit arkeologjik italian në Shqipëri në vitet 1936-1938

August 18, 2014 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia*/
1.Ardhja dhe qëllimi i një misioni arkeologjik italian në viset shqiptare dëshmohet nga të dhënat e AQSH,raporte,fotografi të ruajtur nëpër arkiva,fonde personale,shkrime gazetash etj.
2.Misioni Arkeologjik Italian në Shqipëri është themeluar në vitin 1924 nën patronazhin e Ministrisë së Jashtme Italiane. Ishte një element i një programi, që synon të zgjerojë hegjemoninë italiane me Adriatikun lindor …(Gilkes & Miraj 2000).
3.Prof Pirro Marconi në vitin 1939,shkruan për zbulimet e rishta arqeologjike në Shqipni (ekspoatimet) sic i quan mediumi shqiptar.Në pranverën e vitit 1924,thotë Marconi një misioni ynë i veçantë u nisë për në Shqipëri me qëllimin kryesor të këqyrë sipërfaqen e saj sidomos nga pikëpamja vjetërsirave romake. Marconi thotë se këqyrjet që do të kryenin në territorin shqiptar do të hedhin shumë dritë. Gërmimet që çuan në ringjalljen e Butrintit janë për shkak të misionit arkeologjik italian , i cili ka punuar për më shumë se 10 vjet nën drejtimin e L. M. Ugolini, P.Marconi dhe në fund të D. Mustilli shkruan , Benvenuto duke sjell një panoramë të përgjitshme të siteve arkeologjike dhe ekspeditave, që përshkruan këtë vend nga fillimi i shekullit të XX.
Pas vdekjes aksidentale të Pirro Marconi, i cili e kishte paraprirë atë edhe në karrigen universitare, Mustilli ka drejtuar në mes të viteve 1938 dhe 1941, Misionin arkeologjik italian në Shqipëri .
”Me 20 Mars 1937 pasardhësi i Ugolinit, Pirro Marconi”shkruan Prof. As. Dr. Lida Fabian Miraj , vazhdonte gërmimet në zonën ndërmjet Teatrit e kanalit, që lidhte liqenin e Vivarit me detin, jashtë mureve rrethuese të periudhës greke, gjë që konfirmonte se Teatri ishte totalisht i gërmuar nga Ugolini. …”
Gazeta “Drita” 19 prill 1939, publikon në një seri shkrimesh nga cikli:” Zbulimet e rishta arqeologjike në Shqipni” të Prof Pirro Marconi,kur prof. italian flet për gërmimet e kryera rishtas në Finiq,kryesisht nekropoli i Finiqit dhe më pas Butrinti në epopenë virgjiliane,pozita e Butrintit etj.
Në një numër tjetër të gazetës, pra ai shkruan: I pari eksploatim arkeologjik,misioni arkeologjik i tanishëm, etj nëntituj, që i kushtohen misionit arkeologjik në jug të vendit të shqiponjave.

4.Marrëdhëniet mes Italisë dhe Shqipërisë dhe Italisë për Shqipërinë datojnw disa vite më parë dhe kishte një matricat jashtëzakonisht politike dhe strategjike,cilëson Stefano Magnani, në fakt ka një rëndësi jetike për kontrollin e Adriatikut dhe në të njëjtën kohë për një strategji më të gjerë të ndikimit politik dhe ekonomik në Ballkan….
Interesat strategjike dhe ekonomike (sidomos në sektorin e minierave dhe në sektorin e naftës), megjithatë, vazhdoi dhe arkeologjia u bëri thirrje për të luajtur një rol të rëndësishëm, funksioni i mbuluar në kontrollin shqiptar të situatës, sidomos pas konferencës së paqes e vitit 1921, kishte ofruar Italisë, mundësinë e kthimit për të pasur një rol aktiv në Ballkan. Deri në vitin 1923 vëmendje italiane në Shqipëri nga hetimet arkeologjike ishte thjesht episodik. Në tetor , ajo ishte e njëjtë, Paribeni ka bwrw bërë një vizitë të shpejtë, dhe më së fundi P. Biagio, i cili më pas ka botuar një llogari të gërmimeve dhe kërkimi i kryer në Shqipëri nga misioni italian dhe se jo çuditërisht kishte shpresuar se disa studiues të rinj italian e kanë pritur, në të ardhmen një studim të plotë arkeologjike të rajonit. Rasti është prodhuar në vitin 1923. Në shtator të atij viti, u nënshkrua një marrëveshje midis Francës dhe Shqipërisë e cila i dha mundësinë për të kryer gërmime dhe hulumtime në zona të mëdha të Evropës veriore dhe qendrore . Italia deri në atë kohë kishte shikuar, me besim tek një rezultati negativ të negociatave franko- shqiptare, edhe pse ishtë e qartë se misioni francez, i cili kishte qenë mbështetur fuqimisht dhe miratuar nga Justin Godart ,gjithashtu për qëllim konsolidimin e pranisë dhe interesat ekonomike të Francës në Ballkan.
5.
Pirro Marconi . Biografia e tij është vendosur në fjalorin biografik italian vëllimi 69( 2007). Nga një vështrim i përgjithshëm shqyrtohen të dhëna të rëndësishme për jetën dhe punën e Marconit.
P.Marconi : ka lindur në qytetin e Veronës më 1 janar 1897 dhe prindërit e tij ishin : violinisti Pietro , dhe Antonella (Nella) Levi . Ai u bashkua me fakultetin e letrave në Romë , ndërpreu studimet e tij në maj të vitit 1915 për tu marrë si vullnetar në Alpe . Ai u bë një oficer rezervist ,por mbeti në shërbim gjatë gjithë kohëzgjatjes së Luftës së Parë Botërore . Përvoja e luftëtarit do ti sillte dy medalje argjendi në vlerën e Kryqit Ushtarak të Meritës, ( Batalioni Monte Berico : Shkurt 1915 – gusht 1919 , Romë 1923) .
Pas shkarkimit të tij, ai ishte në gjendje të rifillonte studimet e tij, që kishte përfunduar në korrik 1920, me një tezë mbi përfaqësimin e Antinous , të dhënë për shtypin disa vjet më vonë (Antinoo. Saggio sull’arte dell’età adrianea, in Monumenti antichi pubblicati per cura dell’Accademia nazionale dei Lincei, 1923-24, vol. 29, cc. 1-302).
Biografia e karakterit ,asimilimi të figurave mitologjike dhe me sfond ideologjik të kultit të tij kanë ngjallur interesin e P.Marconi vetëm në bazë të analizës formale e përfaqësive dhe përcaktimin e ndikimeve të statuja tradicionale , të identifikuara të artit egjiptian .
Marconi pa në korpusin e përfaqësive një ” përmbledhje e artit Hadrian ” ,shprehje e një shije origjinale që nuk mund të zgjidhet në gjysmën e dytë të modeleve ikonografike ekzotike apo klasik , por është fjala për krijimin e një lloj krejt të ri, duke arritur për të krijuar një imazh të idealizuar të bukurisë melankolik e.
Pas diplomimit , Marconi mori pjesë në Shkollën italiane të Arkeologjisë në Romë , ku u takua me gruan e tij të ardhshme, Jole Bovio , me të cilin ka ndarë përvojën e shokut në Shkollën italiane Arkeologjike të Athinës ( 1923-1924 ) , në të njëjtën kohë ai mori një diplomë në filozofi ( 1923) . Në shtator 1925 ai mori shkallën në arkeologji dhe si rezultat i konkurrencës (1926) ai u bë inspektori i parë në mbikëqyrjen e Venetos dhe më vonë ( 1927) në Muzeun Kombëtar të Palermos , nga e cila ai u emërua drejtor në vitin 1929 .Vitet e veprimtarisë në Sicili shënoi prodhimin e Marconi: më shumë se njëqind veprave të tij , duke përfshirë monografi , duke pasqyruar aktivitetet intensive të gërmimit të kryera në krahinat e Agrigento , Palermo dhe Trapani .
Monumentet dhe topografia e Agrigento arkaike dhe klasike përfaqësojë një nga pikat kryesore të interesit të “periudhës siciliane” të Marconi.Tashmë në vitin 1926 ai botoi zbulimin e katër eshtrave, zbuluar kohët e fundit në jug të tempullit (I telamons Olympieion Agrigento, në Buletinin Art, VI [1926], f. 33-45)
Në të njëjtin vit pas një marrëdhënie të gjatë të gërmimeve në disa kisha i përshkroi hulumtimi i kryer në kishat e S. Biagio dhe S. Nicholas , kryesisht matëriali ka të bëjnë me vendet e caktuara të adhurimit , të tilla si të ashtuquajturit: ” oratori i Phalaris ” dhe tempullin e Demeter.
Një monografi e interesit të përgjithshëm për qytetin ( Agrigento , Firence 1929 ) u pasua nga një e dytë e Agrigento . Shenjtë i hyjnisë dhe tempulli i quajtur Volcano chtonie ( Romë 1933) . Në këtë publikim Marconi ka vijuar me rezultatet e një gërmimi të kryer në veriperëndim të portit V, të fortifikimeve të qytetit , gjatë të cilit solli në dritë një vend të shenjtë kushtuar hyjnive chthonic , i zhvilluar në tarraca me pamje nga Kolymbethra shkëmbore . Me interes të barabartë është hulumtimi i kryer në Segesta , në skenën e teatrit , hulumtim i skenës dhe teatërit. Lajme nga gërmimet e antikave , në tempullin e Fitores ( gërmimi i tempullit të Fitores dhe TEMENOS , Romë 1931) .
Marconi solli në dritë tempullin e prishur në vitet 1928-1929 . Sipas një praktikë të përhapur në atë kohë , gërmimet përbëheshin nga një gërmim i vërtetë i cili kishte për qëllim për të liruar vendin nga ndërtesa, e cila i përkiste viteve të 480-460 p.e.s. Vëmendje e konsiderueshme i është kushtuar dekorimeve. Arti figurativ (Selinunte adoleshente , Romë 1929 Skulpture dhe plastike në Sicilin e lashtë (Historia , IV [ 1930 ] , f 645-674). Italicity në artin e Greqisë së lashtë , në të cilin ai shkoi përcaktimin tiparet e një ” teori arti ” , ndikuar menjëherë nga trendet mbizotëruese në kulturën italiane dhe politikë të periudhës ,neo – idealizmi dhe nacionalizmi i mbështetur nga regjimi fashist .
Në të njëjtët vite, Marconi publikoi një studim të përgjithshëm të pikturës së romakëve ( Romë 1929) .Në këtë vëllim ai përshkruan rreth tre shekuj e pikturës , nga shekulli i dytë para Krishtit, shkatërrimin e Pompeit , me qëllimin e deklaruar për të demonstruar origjinalitetin e artit romak .
Afresket në Villa e Mistereve të cilit Marconi më vonë u ka dedikuar një studim monografik (Villa e Mistereve , Bergamo 1938) të cilat përfaqësojë shembullin më të dukshëm të këtij arti , pas të cilit sipas tij , është e mundur për të identifikuar një personalitet të plotë artistik .
Nga vitet 1931-1933 , Marconi ishte superintendent i Antikiteteve. Në dhjetor 1933 ai u emërua profesor i jashtëzakonshëm i arkeologjisë, në Universitetin e Cagliari (tetor 1935). Prodhim shkencor i këtyre viteve u fokusuar kryesisht në çështjet e Artit romake (Augustus i Ankona , në Buletinin Art , XVI [ 1932 ], f . 149-157 , Roman Verona, Bergamo 1937) dhe Picena kultura artistike . Puna e bërë në rajonin e Piceno (shekujte V – VII para Krishtit) , duke bërë publike disa komplekset të një rëndësie dhe adresimin e çështjeve në thellësi deri tani të injoruara .
Në dhjetor 1936 u emërua drejtor i misionit arkeologjik italian në Shqipëri .
Në vitet 1937-1938, ai ka hulumtuar pjesët e brendshme të zonës arkeologjike të Butrintit , duke e kthyer vëmendjen e saj , në sajë të bashkëpunimit edhe me Luigj Cardini në fazat parahistorike .
Kjo stuhi e aktivitetit u ndërpre tragjikisht pas kthimit nga një udhëtim në Shqipëri ,ishte 30 prill 1938, kur Marconi humbi jetën në një aksident ajror në qiellin e Formia .
Mbeti e papërfunduar , ndër të tjera , hartimi i një sinteze të re të përgjithshme të artit romak , që Marconi ishte gati për të kryer në vitet e mësimdhënies në Napoli .

“FLI TË BËHET NATË”

August 17, 2014 by dgreca

Një libër si këngë serenate, kushtuar dashurisë dhe mallit me Autore Mimoza Berisha/
Shkruan:Kadri Tarelli/
Në sallën “Odeon” të pallatit “A.Moisiu” në Durrës, më datën 17. 08. 2014, Klubi i shkrimtarëve dhe artistëve durrsak, zhvilloi përurimin e librit “Fli të bëhet natë” të autores durrsake Mimoza Berisha. Në sallën e mbushur me dashamirës të letërsisë dhe poezisë, mësues dhe miq të Mimozës, veç shkrimtarëve dhe artistëve durrsak, merrnin pjesë edhe të ftuar Zejnepe Alili Rexhepi, autore e librit “Refleksione lirike” dhe Safet Hyseni nga Maqedonia, bshkë me ta edhe aktori Agim Xheka nga Tirana.
Unë pata kënaqësinë të them fjalën time si mësues i Mimozës, njëkohësisht si lexues i poezisë. Aty theksova:
Kam folur edhe më parë nga kjo foltore e nderuar, por të them të drejtën, këtë herë ndihem disi ndryshe: i privilegjuar, mund të them i lumturuar, por edhe në vështirësi, pasi po flas për Mimozën, nxënësen time, gjimnazisten e viteve të shkuar, sot poete. Cili mësues nuk e lakmon një ditë e ngjarje të tillë? Cili nga kolegët mësues nuk ndjehet në siklet kur ka përballë ish nxënësen e tij me një vepër në dorë, që thotë: “Më lexoni edhe mua, pasi kam diçka për të thënë”? Nuk është një orë mësimi e “profesori” thotë ato që duhen thënë. Sot po flas për poeten, kolege në fushën e letarve dhe krijimtari. Pavarësisht se kam shkruar shumë artikuj në shumë gazeta të përditëshme, pavarësisht se edhe unë kam botuar librin “Misionarë në udhën e dijës”, sot fjala duhet menduar e matur mirë, pasi po flas për një poete. E këta poetët e shkrimtarët, janë një lloj soji që s`të falin kur gabon, qoftë edhe kur e tepron.
Gjithsesi e prita me shumë kënaqësi ftesën dhe fjalën. Kam bindjen se jam i saktë në gjykimin tim kur mendoj se, cilido prej nesh kur kalon një kohë të gjatë në punë e në jetë, rri e bën llogarinë e viteve. Artitekti numëron veprat e ndërtuara, mjeku pacientët e shëruar, piktori e skulptori pikturat e skulpturat që e kanë bërë të njohur, shkrimtari e poeti librat e shkruar, ndërsa mësuesi numëron “yjet”, nxënësit që u bënë dikushi në jetë. Ata janë vepra e tij, me ta mburret, me ta e mat edhe hijen e shtatit të tij.
Pas kaq shumë viteve mësues në shkollën e Mesme të Katundit të Ri, sot ndjehem i vlerësuar, sepse pata mundësi t`u jap mësim shumë djemëve dhe vajzave, të mençur e të talentuar, të cilët pasi mbaruan shkollëne mesme, ndoqën studimet e larta dhe arritën të bëhen kuadro me vlerë, duke i shërbyer bashkësisë, qytetit, vendit dhe kombit. Natyrisht, për të mos e marrë për vete gjithë kënaqësinë, të gjithë këta nxënës të mirë, mes tyre edhe poete Mimoza, të cilën e kemi mes nesh, janë produkt i shumë mësuesve ndër vite, por që meritat u mbeten në dorë mësuesve të shkollës së mesme, pasi ata janë të fundit që i përcjëllin në udhët e jetës e të dijes. Gjithsesi unë po veçoj disa, pa u mbetur hatri shumë të tjerëve, sepse bëhen aq sa nuk numërohen dot. Mes tyre përmend:
Dom Gjergj Meta, shërbyesi i zotit në katedralen “Shën Luçia” këtu në Durrës, që po shkëlqen edhe në publicistikë e filozofi, Agron Myftari ushtaraku i specializuar në Turqi, sot dëshmori i atdheut, Arben Çeku diplomat kariere ish ambasador, prof. dr. Mitat Mema, rektor i Universitetit “A. Moisiu” në Durrës, me doktoraturë të mbrojtur në Spanjë dhe që mban firmën e mbretit Huan Karlos. Shpend Shahini prof. doktor, i shkencave bujqësore, pedagog në Universitetin Bujqësor të Kamzës, Alban Allkoçi doktor shkencash, pedagog në fakultetin e inxhinerisë elektrike në Universitetin Shtetëror të Tiranës, Pëllumb Berisha ish deputet, shtojmë këtu disa pedagogë të universitetit “A. Moisiu” Durrës, Hazbi Lika pedagog i shkencave politike me shumë artikuj të publikuar në shtyp, Shqipe Kusi pedagoge për shkencat ekonomike, Shkëlqim Sula drejtor i auditit në këtë universitet. Veç tyre ka edhe të tjerë, përmend Julian Priska i dipllomuar për fizikë bërthamore, shtojmë këtu ekonomistë, arsimtarë, mjekë, agronomë, veterinarë, gazetarë, stomatollogë, ushtarakë, radha e emrave të tyre është shumë e gjatë.
Mbase e teproj në fantazi, por kur numëroj gjithë këta yje, më dukej se një copë qielli ishte bosh. Për kë është lënë vallë? Pyesja veten dhe shtoja: Në gjithë kata yje, s`doli një poet, që të ndriçojë me zjarrin e shpirtit dhe forcën e fjalës? Tani e besoj. Ajo copë qielli e gjeti hënën, poeten Mimoza Berisha, që aq bukur i shkojnë vargjet e këngës popullore kënduar nga Eli Fara: “Rreth e rrotull yjet, në mes tyre hëna”
Mos t`i mbetet qejfi Mimozës, pasi kur mora në dorë librin, mbeta pak në mëdyshje. Në kapak shkruhet “poezi”. U bë kohë që, rrallë lexoj të tillë libra, sidomos të poetëve të rinj, të cilët në emër të modernizmit e vargut të thyer i rendisin vargjet “Një më hu, një në kërcu”, pa rimë, pa muzikë. Lodhu sa të duash e hajde gjeje ku rreh nervi i poetit, kur mendimi s`duket gjëkundi. Le të thonë si të duan, unë e dua poezinë që, veç mendimit të ngjeshur e fjalës së zgjedhur, të këndojë, të ketë rimë, të ketë melodi, të kënaq buzën dhe veshin. Merreni si shaka. Të tillë “poezi” mua më ngjasojnë me rrugën që bënim çdo mëngjez nga Durrësi në Katund të Ri, vite të shkuar, gjithë gropa e baltë, e ne kërcenim sa në një anë në tjetrën, ec e ndalo, si topalli që çalon nga të dy këmbët. Në fund lodhje e mendje të çoroditur. Mimoza nuk është si ata. Ajo ka bërë libër me poezi, ndaj duhet përshëndetur. Po kisha edhe një merak tjetër: Unë nuk jam poet e as mësues letërsie që ta shpie fjalën degë më degë. Druhesha e kisha frikë, mos janë vjersha që të venë në gjumë, meqë Mimoza kastile na fton “Fli të bëhet natë”!? Poetët i njohin dhe i ndajnë mirë këto punë. Vjershat janë rradhitje fjalësh që rimojnë, por s`kanë mendim e as zjarr shpirti, aq më pak ide filozofie. Përsëri them: Mimoza ka bërë poezi. Lëxojeni dhe do të bindeni.
Në këtë libër, dy zjarre e mbajnë ndezur shpirtin e poetes: dashuria dhe malli. Ato si fjalë s`ngjasojnë, por në thelb s`bëjnë dot pa njëra – tjetrën. Veç koha i ndan e i dallon. E kanë thënë të moçmit, se dashuria është zjarr e flakë që të ngre e të çon në shtatë qiejt nga ku s`ke dëshirë të zbresës, ndërsa malli, kjo magji e shpirtit, të lëndon, të bën të vuash, të tret, të djeg e të zhurrit së largu. në faqet e librit, ndjejmë Mimozën me shpirt të butë e të ndjeshëm, që sinqerisht përjeton dashurinë, këtë ndjenjë hyjnore, lidhur gërshet me mallin e kujtimet për vendlindjen, për prindrit, nënën, babën, motrat, shoqet e shokët e shkollës. Kur flet për fëmijërinë, Mimoza bëhet e vockël, e brishtë, që kërkon ndihmë, strehë e mbrojtje. Mjafton të lexoni: “Në tokën time”, “E mira nënë”, “Jam larg tokës sime”, “Dëshirat e një pulbardhe”, “Mallit, di si t`i përgjigjem”, etj. Këto dy ndjenja do t`i zbuloni dhe do t`ju prekin trup e shpirt, që në nisje të librit, pa arritur në faqen e fundit.
Pikërisht në këtë hulli endet frymëzimi i shpirtit të saj, që i ngjason lumit Erzen në muajt e dimrit, kur fryhet e del nga shtrati, valëzimit të grurit në pranverë, të ftohtit në ditët e shkurtit, të nxehtit në vapën e gushtit, freskisë së puhisë detare, pulbardhës që fluturon mbi valë, gëzimit në diellin e mëngjezit dhe trishtimit të hënës që rronitet netëve. Pavarësisht shpirtit ëndërrimtar e romantik, Mimoza i këndon lumturisë dhe brengave, ku fryma e optimizmit ndjehet në të gjitha poezitë e saj edhe kur ka pak vend për shpresë. Kjo përbën një vlerë të shtuar, sepse cilido kupton e mëson, se jeta duhet përballuar e jetuar ashtu siç është, pa zbukurime. Mimoza nuk qahet e as ankohet, veç i flet zemrës, duke bërë shumë pyetje që enden pa përgjigje, sepse kërkon e lakmon të bukurën në shpirtin e saj dhe të gjithkujt. Gjykojini vetë ç`forcë e melodi kanë këto vargje:

“…Dita s’po na do,
po na ndjek me gurë,
na paska inat…!
Fli, fli të bëhet natë…”. Poezia: “Fli, fli të bëhet natë”

Unë jam hëna, ti je dielli,
larg sa larg, nuk di kurkund,
të të mbaj pranë, mund të më djegësh,
të të kem larg, kam frikë se të humb. Poezia: “Unë dhe ti, si dielli me hënën”

“Ti më the: më lër të të puth flokët,
Se pe hënën të ulur në flokët e mi.
Unë sa dëgjova zërin, ktheva kokën,
Erdhe si frymë e lehtë, e mbolle stuhi”. Poezia: “Erës”.
Unë e vlerësoj si poezia më e bukur e librit, ku në katër vargje gjen një univers frymëzimi.

“Një grusht dhe, at… atdhe,
Ta mbaj përherë me vete në gji,
të më mbrojë nga e keqja,
mos ndihem vetëm, kur s`kam njeri”. Poezia: “Lavdi nga lavdia jote “babait tim”

“Do të ulem në shkallët e mia të vjetra,
Në diell flokët e lagura unë do thaj,
Në dollap varur përparsja e shkollës,
Që kur ika, nënës ia lashë si pajë”.

Poezia: “Mall për shtëpinë ku u rrita”.

Kur janë larg dy zemra dhe në heshtje flasin,
Pëshpërima e tyre s`ju dëgjohet kurrë.
Çdo natë numërojnë yjet, largësinë masin,
Forcë e dashurisë lëviz çdo gur.

Poezia: “Forcë e dashurisë”.

Libri i Mimozës, është si këngë serenate, që i këndon jetës dhe dashurisë, ndaj u vjen përshtat të tre brezave: Rinisë, ku dashuria ulet këmbëkryq dhe ndez e ledhaton trup e shpirt. Brezit të mesëm, që të lodhur nga hallet e ditës, mos harrojnë se duhet të lenë pak vend edhe për dashuri. Të moshuarëve, të cilët në heshtje përtypin kujtimet dhe i shtyn në vitet e shkuar, duke psherëtitur para filxhanit të kafesë: Eh, kur ishim edhe ne të rinj!!
Kur mbarova së lexuari librin, s`di pse m`u kujtuan fjalët e Rumiut, poetit e filozofit persian të mesjetës, i cili me siguri, për Mimozën ka shkruar këtu e 800 vjet të shkuar:
I thashë natës, “Mbase je e dashuruar me hënën, sepse kjo kurrë s’qëndron gjatë”. Nata u kthye e më tha, “Nuk është faji im. Kurrë nuk e shikoj diellin, nga ta di që dashuria është e pafund?”.
Urime Mimoza, dhe libra të tjerë kaq të bukur!
Në mbyllje, po citoj dy vargje të ujdisura nga fjalët e të vuajturve në dashuri:
“I trishtuar, trazoj prushin fshehur nën hi,
s`më vjen ligsht që u plaka, më vjen keq që s`jam i ri”.

Faleminderit poete Mimoza!(Ne Foto: Gjergj Vlashi, M. Berisha, N. Spathari. Z. Alili dhe S. Hyseni)

Durrës më 17. 08. 2014

RRETH LIBRIT “ISUF LUZAJ – NJË SHTIZË DIELL MBI ATDHENË”

August 16, 2014 by dgreca

Kisha ditë që prisja telefonatën e zotit Shaban Xhyheri (studiuesi, historiani, autor i disa librave, ish anëtar i Ballit Kombëtar, i dënuar politik, personit që i dhurova të parit librin “Isuf Luzaj – Një Shtizë Diell mbi Atdhenë” për të më dhënë një opinion rreth tij, por heshtja më tmerroi…
Ashtu si çdo shkrimtar, edhe unë dëshiroj një opinion të sinqertë për çdo libër, sidomos për këtë libër që kishte një specifikë të veçantë, se zakonisht në Vlorë e japin opinionin pa e lexuar librin dhe për t’u çuditur trillojnë e trillojnë opinione, saqë po të jenë të kujdesshëm ata që i flasin e t’i shkruajnë, do të kishin fabrikuar një gjini të re të letërsisë poskomuniste, që mund të quhej “Rrëfime imagjinare për të diskredituar autorin”, art, të cilin e praktikonte komunizmi ndaj një vepre për të shkatërruar autorin, por sot as tek vepra nuk shkojnë, por merren me autorin, pra thjesh kanë ndërruar taktikat, strategjia është po ajo.
Përveç një gruaje, që e mori librin në panairin “Vlora 2014” e fill pas dy orësh, erdhi dhe më tha: “Faleminderit zonjë, më bërë të lexoj libra të autorëve shqiptarë… për dy orë lexova 50 faqe…Urime! Erdha vetëm për të uruar dhe për të falënderuar për dhuratën e çmuar që më dhatë! Faleminderit! Mbase do shihemi herë tjetër dhe do të flasim më gjerë…” Iku dhe as emrin nuk ia mora, vetëm më tha “Jam me origjinë nga Kanina”, nuk më ka folur njeri, mbase ishte fati për të mbetur anonim ajo grua që të merrja opinionet e para nga lexuesi im i parë, ndaj, sa herë që më binte rruga andej, doja të shkoja ta takoja, por kisha frikë…
Krijuesit e dinë sa të priten duart kur ta hedhin poshtë veprën që ke ndenjur muaj e vite duke e shkruar me një synim të vetëm: të pëlqehet nga lexuesi për të përcjellë ato mesazhe që ne i kemi menduar si të drejta e të vyera.
As sot nuk e kisha vendosur që do të shkoja ta takoja, por as vetë nuk e di, këmbët më dërguan tek lokali ku ai rri zakonisht. Ishte ulur në lulishte me një burrë tjetër dhe sa më pa, thirri me të madhe sikur kishte kohë që më priste.
– Shyqyr që erdhe, 100 herë i kemi ranë telefonit dhe përgjigjja ishte “Numuri nuk është i saktë”, mos ma keni dhënë gabim?
– Jo, por mbase keni ngatërruar ndonjë numur… – thashë duke e përqafuar.
Burri që ishte aty, nuk priti gjatë, u ngrit, na përshëndeti dhe u largua, ndërsa zotin Shaban nuk e mbante vendi nga gëzimi. E mora opinionin për librin, se asnjëherë nuk më kishte pritur kështu. Provuam numurin dhe ishte në rregull, si duket ishte shkruar gabim…
– Të thashë që do të jap i pari opinionet mbi librin dhe e kam mbajtur fjalën, por nuk jam lidhur dot me ju…
– I pari je, vetëm një zonjë më ka folur pak…
– Dua të jem i pari për një arësye, sepse të them, se je e para që merreni me këtë temë
dhe ata që do e lexojnë do pëlcasin nga inati, se nuk e bënë dot para tya. Sa e mora librin, kisha parasyshë që ti pret nga lexuesi vërejtjet, ndaj nxitova, se kam atje tek koka gjithë ato libra, kisha një libër tjetër të Eqerem Bardhit dhe kisha lexuar deri 50 faqe, kur më dhatë librin, e lashë atë dhe lexova librin tënd. Stili yt nuk të lodh, absolutisht nuk të lodh dhe keni një gjuhë të pastër. Ke disa gabime në shkrimin e disa emrave, apo mbiemrave, por nuk janë gabimet tua, por të burimeve nga janë marrë, por këto nuk e prishin bukurinë e librit, nuk e mërzisin lexuesin, por të tregoj një gjë, të jesh më e kujdesshme në gjetjen e emrave që plotësojnë figurën e Isufit dhe e dyta; ti je një intelektuale, po të mos ishe intelektuale, nuk do t’i hyje këtij studimi.
Puna ta do, kërkuesi futet kudo, por bazën ta kesh tek intelektualët, se intelektualët janë ata që çdo gjë që të jep, ta jep saktë, por një e keqe shumë e madhe është tek ne, egoizmi. Unë nuk quaj intelektual atë që mbaron universitetin, por atë që pasuron dijen e tij vazhdimisht, universiteti të çel rrugët, mund të mbarosh 10 universitete, po s’mund të jesh intelektual, se bën gjumë. Sa më shumë të lexosh, sikur dhe një çerek fjale të përfitosh i fituar je. Kur të thashë, se je intelektuale, nuk u bazova se çfarë shkolle ke bërë, shkolla të hap rrugën e thamë një herë atë, nuk të bën njeri, po se çfarë ke arritur të bëhesh, se po nuk pate talent, nuk mund ta fitosh atë, po nuk linde poet, nuk bëhesh poet.
Unë të përgëzoj e po të them me sinqeritetin më të madh, kam mbetur jo vetëm i kënaqur, por të them dhe i befasuar, se nuk ma merrte mendja, se dy takime kishim bërë me ju; në takimin e parë kur nise të shkruash librin “Sharrajt në Jetën e Kombit” dhe herën e dytë, në përurimin e tij, i kënaqur mbeta, por që të merresh me këtë temë, shumë më ndryshe nga ajo dhe që të trajtosh këtë temë, kërkon të kesh një bagazh të mirë intelektual, të kesh këmbëngulje, vullnet e të studiosh, prandaj nuk ma mori mendja, troç po ta them, por kur hyra brenda në libër pashë gjithë ato përpjekjet e tua këmbëngulëse për të rrëmuar sa më shumë në adresë të kësaj figure, për t’ua paraqitur lexuesve jo vetëm çfarë ka thënë i Madhi Isuf Luzaj, por bën edhe komentet e tua, ku përfundojnë me thirrjen brezave për ta lexuar e të mësojnë shumë nga Isufi.
Unë jam lexues, i rregullt kam qenë, s’jam studiues, s’kam pse them ato që nuk i kam (foli me modesti), kur lexova librin tuaj, mbeta shumë i kënaqur, mbeta i kënaqur unë, jo se u kënaqa unë, por kuptoj se duhet të kënaqen këta brezat që janë, se jemi shumë pas në analizë me njohjen e figurave Shqiptare dhe kombëtare. Më shumë se sa e ke përshkruar ti figurën e Isufit, nuk mund ta bëj unë, por përderisa mu mbush mbush mendja edhe mua që me të vërtetë është një ndër 7 filozofët e shekullit të kaluar, për këtë të përgëzoj shumë.
Thirrja jote është e hapët dhe e çiltër dhe kërkon opinionit, organet kupetente e shkon deri tek ministrat që të tunden e të shkunden e të merren sa më parë me botimin e veprave të Isufit, se kemi në Shqipëri, mbase nuk më lejot, por e kam nga mërzia, ca pseudointelektualë, pseudoshkrimtarë, pseudohistorianë, pseudostudiues, pseudoakademistë e nuk e kuptoj me çfarë merren këta, kur lënë në harresë një figurë të tillë, me çfarë mburren këta, moj motër, me çfarë mburren këta?
Ti shumë vetave ua preve rrugën, ua more inisiativën, që të merren me veprën e Isufit. Unë kam dëgjuar që flasin, por që të merret njeri me studimin e figurës së Isufit, nga sot të themi, nuk kam dëgjuar, mbase janë duke punuar, ajo është një punë tjetër, por tashi për tashi, stafetën e ke marrë ti.
Dua të shprehem edhe më shumë, kam shumë gjëra për të folur, se është një temë që më pëlqen, se kam një moshë të madhe dhe s’do të arrij të lexoj veprat e Isufit. Do ta rilexoj librin tënd dhe do të mbaj shënime. Pardje mora një nga librat e Isufit “Lamtumira e Yjeve” dhe fillon me një thënie shumë të madhe: “Nga të pesë artet, letërsia dhe nga të pesë degët e saj, poezia, nuk e pranojnë mediokritetin.” Që janë shumë domethënëse. Që të lexosh Isufin, e them me sinqeritetin më të madh, duhet të jesh dhe shpirtërisht i qetë dhe jo çdo njeri e kupton, pa pasur një intelek, pa qenë intelektual i mirë, nuk bisedon dot me Isufin, nuk mund ta kuptosh atë. Ai ka qenë intelektual i mirë, nuk bisedon dot me Isufin, unë kështu e shikoj, nuk bisedon dot me Isufin. Kam shumë gjëra nga ato që kam lexuar dhe nga ato që ke venë theksin ti, ndjej një lehtësi dhe kënaqësi shumë të madhe se kam dhe një moshë të tillë që e kam peng që nuk i shoh veprat e Isufit.
Përgëzoj Xhevat Beqaraj, megjithëse në një moshë të thyer për punën që ka bërë, ka një meritë të veçantë, siç ke thënë edhe ti, intelektualët e vërtetë duhet të skunden dhe duhet të merren me këtë figurë madhore.
Më bëhet qejfi shumë se doli një fëmër që të merret me studimin e ta paraqesë këtë figurë, se ti ke rrëmuar shumë, jo vetëm tek njerëzit e familjes së tij që ke këmbëngulur disa herë e ke marrë të dhëna, por unë lexova përshëndetjet që kanë bërë disa shkrimtarë mund të them nga Vlora, pse jo dhe studiues, se nuk dua të ofendoj njeri, jo të një shkalle kështu, mbeta e kënaqur që edhe ata kanë dhënë mendime dhe ti ke bërë shumë mirë që i ke paraqitur në libër.
Ti ke harxhuar kohë, lodhje mendore… takon personazhe me kulturë e pa kulturë të gjerë për ta bërë të plotë figurën e Isufit dhe ti ke nxjerrë disa të vërteta që edhe unë nuk i kisha ditur, siç ishte lidhja me familjen Ulqinaku, e cila paska jetuar në familjen e Isufit dhe të njëjtën qëndresë bëri dhe Isuifi në Vlorë, por asnjëherë nuk u përmend. Ti e nxjerr shkakun që pse nuk botohet vepra e Isuf Luzajt dhe shkaku është komunizmi. Për ta bërë më të besueshme, ju keni përsëritur fjalë të shumë personeve dhe keni bërë edhe refleksionet tua. Një gjë më ka mbetur në mendje që nuk e kam dëgjuar deri më sot, kur e cilëson luftën e klasave “mulliri i luftës së klasave”, është e para herë që e dëgjoj këtë shprehje kaq të goditur. Ka shumë gjëra me vlera në këtë libër, se ke një të mirë që bën edhe analizën.
Zonja Zyba, me sinqeritetin me të madh të përgëzoj dhe njëkohësisht të falënderoj që u more me këtë vepër dhe të jesh e bindur e do të ndëgjoç me kalimin e kohës edhe shumë falënderime, do marrësh dhe vërejtje, por për mua, ti je e para dhe duke qenë e para, u hape sytë të tjerëve. Besoj se do dalin edhe tjerë më vonë dhe sado që të shkruajnë e mund të bëjnë, tashti për tashti, vendin tënd nuk e zë njeri.
E falënderova dhe u ndamë për t’u takuar sërish, për të marrë kritikën e detajuar të tij, pasi ta rilexojë librin.(Z .H)

Franklin D. Roosevelt : Biblioteka e parë dhe Muzeu presidencialë në SHBA

August 16, 2014 by dgreca

Presidenti Roosevelt bëri vizitën e tij të fundit në Hyde Park në mars 1945 dhe vdiq më 12 prill 1945 në Warm Springs në Gjeorgjia, në moshën gjashtëdhjetë e tre vjeçare. Ai ka një fakt interesat që duket paksa i pa besueshë ngaqë se askush nuk e ka ditur deri sa ai vdiq se Presidenti Roosevelt ishte i paralizuar dhe lëviste me karrocë paraplegice/
Nga BEQIR SINA, New York/
HYDE PARK – NEW YORK : Franklin D. Roosevelt Biblioteka në Hyde Park, New York është biblioteka e parë presidenciale e ndërtuar në Shtetet e Bashkuara. Ajo është konceptuar dhe ndërtuar nën drejtimin e PresidentitFranklin Delano Roosevelt në vitet 1939-1940. Historia :
Objektit është ndërtuar afër shtëpisë së familjes Roosevelt në Hyde Park, New York. Ndërtuar nga një kontraktues nga Filadelfia John McShain. Ajo u ndërtua në një spirfaqe 16 akra (6.5 ha) tokë të dhuruara nga Presidenti dhenënën e tij, Sara Delano Roosevelt. Biblioteka ka rezultuar nga vendimi i Presidentit se një strukturë e veçantë është e nevojshme për të strehuar edhe mbledhur së bashku në një muze një sasi të madhe të të gjitha dokumentave letrave historike, si libra, dhe relikeve që Presidenti Rosssevelt kishte akumuluar gjatë një jetë të shërbimit publik dhe jetës së tij private.
E Para Bibliotekë Presidenciale në SHBA
Kjo ka qenë e para Biblotekë presidenciale e cila iu dedikua Presidencës Roosevelt, e cila përmban disponimin e fundit i letrave presidenciale, që ishin lënë në dorë të fatit. Edhe pse një pjesë e çmuar e trashëgimisë së tij, ishin nëpër gazetat e kryeshefave ekzekutiv ato ishin pronë private të cilat morën me vete gjatë largimit nga detyra të Presidentit Roosevelt. Disa thuhet se janë shitur apo janë shkatërruar dhe në këtë mënyrë ose janë të shpërndaraose të humbura përgjithmonë, nëpër SHBA. Të tjera i kishin mbetur anëtarëve të tjerë të familjes, por qenë të paarritshëme për të rënë në duart e dijetarëve për periudha të gjata kohore. Disa nga koleksionet, më interesante përfat të mirë gjetën rrugën e tyre në Bibliotekën e Kongresit dhe magazinat private.
Roosevelti ishte i pari për të bërë gazetat e tij që i vuri në dispozicion të publikut duke i dhuruar letrat dhe dokumetat e tij dhe ato të qeverisë, publikut amerikan mbas lëshimit të Shtëpisë së Bardhë. Në ngritjen e bibliotekës së tij, Roosevelt, u tha se pati krijuar një institucion për të ruajtur të pandryshuar të gjitha letrat e tij. Këto dokumente të përfshira në të gjitha postet e tij në zyrat e tij politike, gjatë gjithë karjerës prej atij të senatorit shtetëror në New York (1911-1913), ndihmës sekretari i Marinës (1913-1920), Guvernatori i New York-ut (1929-1932), dhe Presidenti i Shteteve të Bashkuara (1933-1945 ) dhe koleksionet e tij private të letrave, libra, dhe relikeve nëhistorinë e marinës amerikane dhe Dutchess County, New York.

Vendndodhja dhe ndërtesa muze Bibloteka Presidenciale Roosevelt

Biblioteka ishte e mbipopulluar kur përfundoi, sepse Rooseveltin nuk e presnin për të shërbyer si president për më shumë se dy mandate. Në vitin 1950 simbas vlerësimeve u tha se biblioteka përmbante 50 milionë artikuj, duke përfshirë 16.000 libra, 15.000 fotografi, 275,000 metra të filmit, dhe 300 regjistrime zanore. Ndërtesa është e ndërtuar në zonën bregun e lumit Hudson Valley në stilin që të kujton ndertimet lokale koloniale të holandezve.Arkitekturën të cilën ai vetë në atë kohë e kishte favorizuar. Ajo është një skemë e bërë nga Presidenti Roosevelt, konkretisht mban datën 12 prill 1937, dhe paraqet ndërtimin e propozuar të vendosur në bazë, të afërt me vendin, dhe ka qenë zgjedhur në fund të fundit si një plan në terren, përafërsisht sa më afër të jet me ndërtimet kryesor sot, në atë zonë. Ai e ndërtoi atë me fonde të dhuruara private, me një kosto prej 376,000 dollar e cila ka sot 100 fishin e asaj vlere dhe u ndërtua me kredite të cilat i janë kthyer qeverisë federale më 4 korrik 1940 për të t’u operuar nga Arkivat Kombëtare. Me veprimet e tij, Roosevelt pati siguruar që gazeta e tij do të bëhen pronë e kombit dhetë jetë vendosur në një bibliotekë në bazë të pasurisë së tij Hyde Park, ku ato pa ndonjë censurim do të jenë në dispozicion të studiuesve. Robert D.W. Connor, arkivist i Shteteve të Bashkuara në atë kohë, tha se Presidentit,”Franklin D. Roosevelt është përgjigjja e kombit të lutjes e historianëve.”
Arkivat e tjera….
Në planifikimin e hershme për Bibliotekën, Presidenti Roosevelt, shprehu shpresën se gazeta e tij dhe e Eleanor Roosevelt-, përfundimisht do të gjente një vend këtu në këtë Biblotekë. Në 1942 Presidenti Roosevelt, e bëri një skicë të përafërt për krahë duke shtuar më të veri dhe jug anët e ndërtesës që duhej të i vendoseshin hapësirës shtesë për letrat e saj. Në kohën e vdekjes së saj në 1962 gazeta zonjës Roosevelt arritën tre milionë faqe.
Biblioteka përmban dokumentet e dhuruara edhe nga të tjerët që lidhen me Roosevelt, të tilla si Henry Morgenthau, ditari Jr me 840 vëllime.

Bibliotekat presidenciale Akti Records

Veprimet e Ruzveltit që ka shërbyer si precedent. Kur Kongresi miratoi Aktin për Bibliotekat presidenciale në vitin 1955, ajo paraqiti rregulloret dhe procedurat e iniciuara nga Presidenti Roosevelt për të ndërtuar privatisht dhe bibliotekat, dhe ato të mirëmbahen me shpenzimet federale për të ruajtur dokumentet e Presidentëve të ardhmen. Edhe pse gazeta zyrtare presidenciale janë pronë tashmë publike si rezultat i Aktit Records prej vitit 1978, dhenuk ka një legjislacion të kufizuar mbi madhësinë dhe financimin e muzeve, qëllimet origjinale që la Presidenti Roosevelt nëpërmjet letrave dhe ruajtjen në një vend dhe duke e bërë ato të përdorshme për gjithë kombin endembajnë një të vërtetë, e cila ndiqet edhe sot e kësaj dite me presidentët e SHBA kur lënë Shtëpinë e Bardhë.

Muzeu

Roosevelti shpresonte qysh atëhere se biblioteka do të bëhej një qendër e rëndësishme kërkimore dhe për të tërhequr vizitorë në muze. Seksionet e ndryshme në Muzeun Roosevelt u hapën për publikun më 30 qershor 1941Megjithatë, fillimi i Luftës së Dytë Botërore ndryshoi planet e Roosevelt, dhe hapja zyrtare e bibliotekës si një strukturë kërkimore ishte shtyrë mbasi Presidenti shërbeu edhe një mandat të tretë dhe më pas u zgjodh në një term të katërt. Në vitin 1944 ai vizitoi bibliotekën shpeshehr gjatë luftës për të zgjidhur dhe të klasifikojnë të dhënat e tij dhe relikeve; dhe nga studimi i tij në bibliotekën që ai mbajti disa nga fjalimet e tij të famshëm në radio ose “biseda rreth Shtëpisë së Bardhë”.
Presidenti Roosevelt bëri vizitën e tij të fundit në Hyde Park në mars 1945 dhe vdiq më 12 prill 1945 në Warm Springs në Gjeorgjia, në moshën gjashtëdhjetë e tre vjeçare. Ai ka një fakt interesat që duket paksa i pa besueshë ngaqë se askush nuk e ka ditur deri sa ai vdiq se Presidenti Roosevelt ishte i paralizuar dhe lëviste me karrocë paraplegice
Renovimi i parë në biblotekë ndodhi në shekullin e 21
Muzeu është rihapur kohët e fundit mbas një pauze dy-vjeçare pas një rinovim të madh. Muze tani përfshin një sipërfaqe prej 12.000 metra katror të hapësirës, e cila ka ekspozitën e përbërë nga objekte personale dhepresidenciale me një teknologji të re.
Vendndodhja në kantonin Hyde Park – Dutchess County, New York
Fillim i ndërtimit 1939
Data e përfundimit 1940
Dedikuar 30 qershor 1941
Me emrin e Franklin Delano Roosevelt
Madhësia 16 akra (6.5 ha)
Kosto 376.000 dollar (atëhere)
Menaxhimi nga Arkivat Kombëtare dhe nga Kujtimet e Administratës
Website www.fdrlibrary.marist.edu

Xhuli Spahiu shpalos portretin e humanistes dhe veprimtares Behide Hasanit

August 15, 2014 by dgreca

Shkruan Asllan Dibrani/
Vapa e madhe e këtyre ditëve të Gushtit përkundër fluksit të pushimeve në shumë vende pati edhe aktivitete të ndryshme kulturore . Njëri ndër këto aktivitete ishte edhe Seksioni i XII shkencor, i organizuar nga (Shoqata e Intelektualëve Mbarë Shqiptar )”Trojet e Arbrit”. Tubimi u mbajt në hotel “Evropa” në Gjakovë, më 9 gusht 2014. Tema ishte me karakter historik nga “Ripushtimi jugosllav i Kosovës dhe trojeve tjera etnike prej vitit 1944 dhe Qëndresa shqiptare”.
Ne takim morën pjesë rreth 80 veta,nga e gjithë bota që grumbulloj intelektual krijues dhe publicist të ndryshëm.
Kumtuesit trajtuan, evokuan dhe shpalosën kujtesën historike për ngjarje e figura të atyre viteve të rënda e dramatike të Kosovës së ripushtuar. Kujtesa historike për qëndresën antisllave e shqiptarëve të Kosovë, sinjalizoj edhe njëherë në aspiratën tonë kombëtare për të drejtën e vetëvendosjes së këtij kombi për të jetuar brenda një shteti shqiptar, vetëpërcaktim që u mohua sistematikisht nga sllavët pushtues.
Pjesëmarrësit Nue Oroshi, Tomë Mrijaj prof. Dr. Muhamet Shatri, janë vetëm nga disa drejtues të kësaj Shoqate, e cila ka nisë rrugëtimin e saj që para një dekade dhe ka nxjerrë në dritë njëmbëdhjetë numra të vet, ku përmbledh kumtesat e një seksioni shkencor. Në mesin e 85 referuesve, me kumtesat e tyre dhanë kontributin e tyre autorë si prof.dr.Muhamet Shatri, prof. dr. Jahja Drançolli, Ahmet Mehmeti, dr. Riza Sadiku, dr. Izber Hoti, dr. Mehmet Rukiqi, mr. sci. Nue Oroshi, Tomë Mrijaj, Mentor Kaçi, Leonora Laçi, Selman Etemi, Artur Roshi, Sulejman Gjana, Gjon Marku, Frrok Kristaj, Prend Buzhala, Fatbardha Mulleti -Saraqi, Xhemal Meçi, Pal Canaj, Avni Bilalli, etj. Pjesëmarrësit ishin nga Kosova , Shqipëria, nga trojet etnike në Maqedoni, Mal të Zi e Preshevë, nga diaspora jonë në Evropë,nga Amerika dhe Australia. Vlerat dhe kumtesat shkencore i paraqiten mbi 80 veta .
Aty pati edhe të pranishëm që kishin një reputacion kombëtare në veprimtarinë e tyre dhe aktivitete kombëtare , shkencore krijuese dhe humanitar nga të cilat përmes këtij tubimi u pasqyruan shumë shkrime .
-Një nder pjesëmarrësit e këtij takimi ishte edhe Xhuli Spahiu një poete , aktiviste dhe një punëtore e zellshme nga Gjilani me një serë aktivitetesh , humanitare dhe është “Sekretare e Shoqatës për të drejtat e liritë e njeriut për Kosovë”. Zonja Xhyli pasqyroj figurën e aktivistes nga Zvicra, zonjën Behide Hasanin që pa ju shmangur simpoziumit e përputhi në formë profesionale portretin e saje me sa vijon:
Kam nderin dhe privilegjin që gjendem sot në mesin e juaj në mesin e shumë intelektualëve ,historianëve, shkencëtarëve, por edhe veprimtarëve e humanistëve të shumtë të Kosovës dhe ma gjerë që po marrin pjesë në këtë takim me vlera nacionale. Në mesin e këtyre njerëzve kam nderin dhe jam shumë e lumtur që është sot në mesin tonë një grua me një zemër të madhe ,me shpirt të pasur, me dashuri ndaj gjithë njerëzimit dhe një grua me një dinjitet aq të madh e cila dinë të afroj dhe ndihmoj në çdo aspekt. Pra të nderuar e shumë të respektuar kjo është zonja Behide Hasanaj , një grua me shpirt dhe zemër shqiptare. Unë sot para jush kam nderin të shpalos në pika të shkurta për jetën dhe veprën e të madhes Behide Hasanaj .Pra jeta dhe vepra e humanistes dhe veprimtares, zonjës Behide Hasanaj, është mbushur me një bagazh të madh, me një aktivitet te gjithanshëm sidomos për shqiptarët në Zvicër . Është një humaniste e cila virtytet e humanitetit i ka marrë nga tradita jonë shqiptare, e mishërimin për ta ndihmuar të varfrit ,i ka marrë nga idolja dhe e madhja humanistja Nënë Tereza – Gonxhe Bojaxhiu. Veprimtaria e saj dhe kontributin e ka filluar qysh në vitet e fëmijërisë që nga mosha 7 vjeçare në klasën e dytë të shkollës fillore. Hapat e parë të shkollimit i morri në Pejë. Ndërtimi i saj si një qytetare në vitin 1980 e gjeti me aktivitete të mëdha me kontributin e saji humanitar. Kështu që në vitet e tetëdhjeta zonja Behide filloj me çeize të nusërisë ku kontributi i saj ishte humanitarë, po ashtu vullnetarisht ajo edhe qepte çejzin e nuseve me çka i tubonte këto financa të grumbulluara për të varfrit . Atyre vajzave apo nuseve që ishin të varfra dhe se nuk kishin si me pagua çejzin e martesës kështu që ajo falas ju qepte dhe i ndihmonte . Ditën për veti punonte e natën për ata qe nuk kishin mundësin të paguanin. Gjithnjë solidariteti i saj ishte në qendër të vëmendjes me ato kushte që vepronte dhe punonte!.

Ajo krijoj familje dhe i rriti, po ashtu edhe fëmijët e vet, falë punës dhe ato veti ju ka promovuar edhe fëmijëve të vet në edukatë dhe kulturë, po edhe ne shpirt të pajisur me vepra humane për t’i ndihmuar të tjerët. Pasi që Kosovën e përfshin ngjarjet e viteve 1981, mori rrugën e kurbetit nga qe nuk pati siguri nga arrestimi , fillimisht ajo shkoi në Sarajevë. Edhe atje u aktivizuar dhe u përkujdes për jetimë nga që e ndiente veten gjithnjë në lëkuren e skamnorëve dhe i ndihmonte .Nga Sarajeva shkoi në Zvicër në vitin 1983. Këtu kishte fillua mu marr me çështjen kombëtare me që ra në lidhje me shumë organizator qe u inkuadruar edhe në këto lëvizje për t’ju rrekur veprimtarisë për çlirimin e Kosovës nga okupatori serbo-sllav. Zonja Behide vazhdoi punën humanitare për krah veprimtarisë politike për Kosovën. E madhja humaniste, zonja Behide Hasanaj, grua e cila nuk diti të lodhet kurrë për këtë popull .Grua e cila ka dhënë dhe jep shumë për këtë popull dhe deri tash nuk është ndalur asnjëherë t’u u dal në ndihmë njerëzve me nevoja nga Kosova që fillimisht janë të pa strehë e të pa shtëpi. Kjo aktivitetin e vet e përhapi edhe në shumë shoqata humanitare Zvicerane si dhe me shumë personalitete bamirëse dhe politike të shtetit zviceran i cili e ndihmoji Kosovën në shumë aspekte .Zonja Behide Hasanaj gjatë luftës në Kosovë u angazhua direkt përmes Shoqatave Humanitare ne Zvicër dhe e ndihmoji popullin shqiptar në Kosovë. Me aktivitete humanitare Behide Hasanaj pas shumë viteve në shërbim të humanitëtit është e gatshme që edhe njëherë të rifillojmë rrugën e pajtimit që bëri i madhi profesor Anton Qeta me rini dhe popull. Zonja Behide shprehet, dëshiroj ta shuajmë hasmërinë në mes veti. Mos ti lëmi nënat me duar në gji, të mbesin fëmija pa bukë dhe pa shkolla. Ajo thërret përmes një mesazhi ku thotë kështu ” Vëllezër e motra, kudo që jeni të shtrijmë dorën e pajtimit e di se është vështir, po ta bëjmë zemrën guri dhe të ja falim gjakun njeri tjetrit” Serbisë po ja falim krejt gjenocidin çka ka bërë kundër popullit tonë. Serbisë po i falim njerëzit e pa gjetur apo të varrosur nën asfaltet e Serbisë .Po i falim dëbimin nga vatrat tona neper botë!!!!???… Po i heshtim dhe po i harrojmë 20 mi femra të përdhunuara, ende të pa përkrahura apo rehabilituara!. Po tolerojmë Serbinë për dëmet e pa kthyera nga gjenocidi prandaj ta falim edhe na njeri tjetrin, me kusht qe mos të derdhet gjaku në mes veti. Serbin po e durojmë edhe kur cenon integritetin e vendit tonë, andaj të pajtohemi në mes veti që t’i dalim zot atdheut tonë të shtrenjtë. Ushtrinë tonë mundohen që ta njollosin prapë ne po shuajmë dhe po durojmë, andaj të respektojmë njeri tjetrin që ta duam sa ma shumë atdheun përmes njëri tjetrit. Kurse tek ne, të na ndodhin këto vrasje ne mes vete nuk është mirë. Prandaj i ftoji gjeneratat e reja tash me vullnetin e tyre qe kanë ta ndjekin rrugën e të ndjerit profesor Anton Qetes dhe veprimtareve patriot ndaj atdheut…
Të shkruhet e flitet për humanisten Behide Hasanaj, nuk është e lehtë sepse kontributi i saji në shërbim të humanitetit është i madh. Ajo është një humaniste me shpirte të madhe e cila me punën e saji të palodhshme dhe përpjekjet e mëdha në shërbim të humanitetit, bëri që të përfiton zemrat e shumë organizatave humanitare në Zvicër dhe më gjerë, që ti dalin në ndihmë të varfërve dhe skamnorëve në Kosovë. Le të mbetet për fund ta falënderojmë zonjën Behide, për kontributin e dhënë edhe në ekspozitat mbi gjenocidin serb në Kosovë, që i panë me mijëra zviceran e qe sensibilizoj shumë qytetarë të këtij vendi qe ti ikën propagandës së Beogradit kundër popullit shqiptar.

Ne Foto: Zonja Xhuli Spahiu gjatë leximit te kumtesës së vet kushtuar z.Behide Hasanin përmes këtij takimi.