• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PARA SHTATORES SË KRYETRIMIT ADEM JASHARI…

December 27, 2012 by dgreca

Nga: MURAT  GECAJ/ Këto ditë janë festë, në Tiranë dhe në qytete tjerë të Shqipërisë, por edhe më gjerë, në Kosovë e trojet tjera shqiptare dhe në disaporë. Vërej se udhët gumëzhijnë e janë të mbushura plot. Njerëzit lëvizin të qetë, dikush më këmbë dhe të tjerë me makina.  Bashkëkombësit tanë, kudo që  jetojnë e punojnë, i shprehin ndjenjat dhe mendimet e tyre edhe përmes urimeve. Në ditët e festave, tashmë, ato praktikohen në rrugë e me mjete të ndryshme. Ka nga ata, që e parapëlqejnë të shkojnë fizikisht dhe të takohen me familjarë, kolegë, miq e dashamirë. Disa të tjerë përdorin telefonin e shtëpisë ose celularin,i cili edhe  ka oferta të  përshtatshme, për ta realizuar një gjë të tillë. Është kjo një praktikë e mirë, që i lidhë, o afron dhe i miqëson njerëzit tanë.

Kaloj nëpër kryeqytetin Tiranë dhe ndalem para shtatores së Hasan Prishtinës, në afërsi të Muzeut Historik Kombëtar. Nuk ka shumë ditë, që u përurua dhe ende ka këtu  kurora  e buqeta me lule. Njerëz të ndryshëm ndalen e fiksojnë  fotografi, që t’i kenë kujtim. Sjell ndërmend, se pikërisht në ditët e festimeve të 100-vjetorit të Pavarësisë, aty isha bashkë me një grup kolegësh e miqësh, të cilët kishin udhatuar me autobus që nga Suedia, në Kosovë, Vlorë e kthim.  Aty bëmë së bashku disa fotografi…Më tej, udhëtoj nëpër “Rrugën e Durrësit”. Pa shkuar ende te Sheshi “Rilindja” (njihej më parë, “Zogu i Zi”), ndalem  para një shtatoreje të bukur, e cila të fton ta nderosh dhe ta respektosh. Ndoshta, nuk duhet ta shkruaj këtë gjë, por unë nuk e di emrin e autorit të saj. Prandaj i kërkoj atij falje dhe e përgëzoj për punimin e bukur, që ka bërë. Pra, ndiej kënaqësi, kur e shikoj, me atë shprehjen e saj krenare, burrërore e trimërore. Eshtë shtatorja e kryetrimit Adem  Jashari, komandantit legjendar të UÇK-së, para kujtimit dhe veprës të të cilit përulemi të gjithë. Armët i ka ngjeshur dhe vështrimin e mban larg, drejt Kosovës martire…Ndërkaq, nxjerr aparatin fofografik dhe e shkrepi për disa poza.

Ndërkaq, në kujtesë sjell vizitën, që kam bërë në Kullën e Jasharjve, në Prekaz të Drenicës, në fundvitin 2000. Kam dëgjuar asaj here për sakrificat mbinjerëzore të kësaj familjeje heroike, nga e cila u flijuan mbi 20 veta, për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Në shenjë respekti të veçantë për atë trung të rrallë familjar, aty bëra një fofografi me bacën Rifat, vëllain e Adem Jasharit dhe me djalin e tij, Lulëzimin. Unë e di, se ata kanë sa e sa fofografi të tilla, me vizitorë të shumtë. Ndërsa për mua ajo ka mbetur gjithnjë e paharruar dhe e kam fiksuar në disa botime të mijat.

Por, kur qendroj  në heshtje para shtatores së Adem Jasharit, sjell në kujtesë edhe vizitën time disaditore në Kosovë, në korrikun e atij viti. Me bashkëshorten time dhe  i shoqëruar nga miku nga Deçani, Qerim Pepshi, bëmë vizita në disa qytete e fshatra. Ishim edhe në Gjakovë e Pejë, Prizren e Prishtinë, në Gllogjan e Novoselë etj. Kudo gjetëm gjurmët e heroizmit masiv të popullit kosovar, në përleshje me pushtuesit gjakatarë serbë. Bëmë një vizitë edhe në shtëpinë e komandantit të UÇK-së, Ramush Haradinaj, ku u takuam me babanë e tij. Por ishim edhe në zonën e Junikut, ku kishte bërë vizitë diplomati i shquar amerikan,  Riçard Hollbruk. Kudo na ranë në sy varre, mbuluar me kurora dhe lule të freskëta. Ishin në nderim të atyre, që e dhanë jetën e tyre të re, për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Të gjitha ato mbresa unë i përmblodha në librin, “Si e pashë unë Kosovën” (Tiranë, 2000).

Ndërsa meditoj për ato, që shkrova më sipër, kujtesa më shkon te gjithë të rënët, në luftërat shumëvjeçare  për mbrojtjen e vatanit, të tokës së shenjtë të të parëve tanë. Se vërtet është e natyrshme të festojmë së bashku, por dhe të mos harrojmë sakrificat mbinjerëzore, që na është dashur të bëjmë  gjatë historisë, për liri e pavarësi. Se është fakt i njohur, që populli ynë gjithnjë ka qenë paqësor dhe jo sulmues e agresiv ndaj të tjerëve, pra as ndaj fqinjëve tanë. Ndërsa të huajtë na kanë rënë në qafë me pa të drejtë. Me forcë e diplomacy të padrejtë, ata na i kanë copëtuar e marrë nga trungu amtar, disa pjesë të tokave tona dhe, gjoja, me to kanë krijuar “minishtete”. Ndërsa  tani atyre u duket e habitshme, kur ne kërkojmë bashkimin e Kombit Shqiptar, ashtu si të gjithë kombet e tjerë, në Ballkan e më gjerë. Sepse ky ishte një ideal i kahershëm i rilindësve tanë dhe platformë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Por edhe e Qeverisë së parë shqiptare, të kryesuar nga Ismail Qemali, me vendimin e Kuvendit Kombëtar të Vlorës, më 28 Nëntor 1912. Me këtë mendim, në shpirt e në zemër, ranë kryetrimi Adem Jashari dhe pjesëtarët e familjes së nderuar të tij; u flijuan edhe trimat e tjerë të Kosovës, që  ajo të ishte e lirë dhe e pavarur.

Historinë tonë të lavdishme, ne e kemi dhe duhet ta kemi kurdoherë në mendje e në zemër. Për atë është shkruar në sa e sa libra, ruhet në muze dhe përjetësohet në lapidarë e shtatore të atdhetarëve e të luftëtarëve tanë, të mendjes e të pushkës. Prandaj, lipset të jemi krenarë dhe t’ua transmetojmë brezave pasardhës, si gjënë më të shenjtë, duke ua treguar luftën, përpjekjet dhe gjakun e derdhur për mbijetesë. Me këto ideale të larta, ne duhet të ecim të bashkuar përpara, duke ruajtur lirinë e pavarësinë, duke e begatuar e përparuar çdo pëllëmbë të tokës amtare shqiptare. Kështu do të hyjmë  me ballin lart në Bashkësinë Europiane, të nderuar dhe të respektuar nga shtete aleate e mike, me ShBA në krye.

Tiranë, 25 dhjetor 2012

Filed Under: Kulture Tagged With: Adem Jashari, Murat Gecaj, para Shttaores

OLYMPIA GARGANO-IMAZHI I SHQIPËRISË NË LETËRSINË EVROPIANE PËR SHEKUJ XIX – XX

December 27, 2012 by dgreca

NGA GËZIM LLOJDIA/
Olympia Gargano ka  bërë dy vjet më parë pjesë të aspiraturës në Universitetin e Nice Sophia Antipolis – France studimin :Imazhi i Shqipërisë në letërsinë Evropiane për shekuj XIX – XX .Kryesisht Gargano është përqëndruar tek Edit Durham.Tek gazeta Vlora botova një shkrim për shoqëruesin e Edit Durhamit nga Tepelena në Vlorë.Të dhënat i morra rreth 20 vite më parë në vendlindjen e shoqëruesit të miss Durhamit,në  Mezhgoran të Tepelenës.Olimpia Gargano më dërgoi një mesazh për ta pasur këtë shkrim mbasi ajo punonte temën e saj në Universitetin e Nicës Sophia Antipolis – France .Olympias.G ja dërgova këtë matërial ndërkaq i kërkova që të më niste pjesë nga studimi i saj për shqiptarët,kryesisht:” Imazhi i Shqipërisë në letërsinë Evropiane për shekuj XIX – XX “,të cilën ajo ma dërgoi në gjuhën frënge ku ajo mbroi aspiraturën në universitetin e dëgjuar francez. Universiteti i Nicës Sophia Antipolis ku mbrojti temën për Shqipërinë O.Gargano,është një universitet francez multidisiplinare, i themeluar në vitin 1965, gjendet në Nice të Alpes Maritimes. Ka rreth 26.000 studentë, duke përfshirë 1.300 studentëve të diplomuar dhe gati 20% të huajt, është përhapur mbi disa kampuset dhe njësitë trajnimi dhe hulumtimi. Ka mbi 1300 mësues, lektorë dhe instruktorët. Universiteti i Nicës përbëhet nga tetë fakulteteve (UFR), një IUT, një PSI, një Universitetit Politeknik dhe një Hum.
Kush është Olympia Gargano
Lindur në Ravello në bregdetin Amalfi, me një diplomë në Classics, me specializim në gjuhësi dhe Master italiane në mësim të gjuhës italiane për të huajt.E përkthyese (nga anglisht,frëngjisht, gjermanisht),ka përkthyer vepra të reja nga udhëtarët e huaj në Italinë jugore . Profesorë e gjuhës italiane dhe latine në shkolla të larta,u angazhua  në një projekt kërkimor për imazhin e Shqipërisë të letërsisë moderne dhe bashkëkohore evropiane në  Universitetin Nice Sophia Antipolis – France.
Aktualisht Punon te Ministrisë e Shërbimeve Publike arsim. Njeh këto gjuhë të huaja:italisht, anglisht,gjermanisht ,greqishten e vjetër ,latinisht,frëngjisht. Ka studiuar Université de Nice Sophia Antipolis Doctorant · Littérature compare-Letteratura Comparatadottoranda. Università degli studi di Napoli L’Orientale
Ja disa pjesë të kësaj kumtese që Olimpia Gargano ja ka kushtuar letrave shqipe.Imazhi i Shqipërisë në letërsinë Evropiane për shekuj XIX – XX shkruan ajo. Tregimet e udhëtimit në Ballkan thotë O.Gargano,është një subjekt ende pak të hulumtuar mes provave letrare e udhëtime në Evropë, në mesin e tyre, shumë më pak të njohura janë librat e udhëtimit në Shqipëri, një vend të cilit njohurit dhe hapje me jashtë ishin bllokuar për gati 50 vjet të regjimit totalitar,deri në fillim të viteve 1990. Projektin tim hulumtimi ka për qëllim të hapë koordinatat e imazhit të Shqipërisë në kontekstin e kulturës evropiane, sidomos të literaturës në italisht, frëngjisht dhe anglisht. Në fillim të shekullit të njëzetë, Shqipëria mbetet një nga vendet më pak të njohura evropiane. Deri në fund të shekullit të tetëmbëdhjetë, udhëtarët të cilët kishin kaluar ishin kryesisht tregtarët dhe diplomatët në rrugën e tyre në Konstandinopojë përgjatë rrugës Via Egnatia një, kanali i lashtë i komunikimit, i cili ishte ndërtuar nga romakët gjatë shekullit të II p.e.s si zgjerimi ideal të Ëay Appian, duke çuar nga Roma në Brindisi.
Via Egnatia që niset në Durrës, gjendet në bregdetin Adriatik të Shqipërisë, në Stamboll, duke kaluar nëpër Shqipëri , Maqedonia, Bullgari dhe Turqi. Ajo ishte vetëm në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë , si rezultat i popullaritetit të “Tour Grand”, që udhëtarët evropiane filluan të konsiderojnë Shqipërinë si një destinacion për të vizituar. Ndër udhëtarët e parë që i ka kushtuar atij veprat letrare, ishte François Pouqueville dhe Lord Bajroni. Në udhëtimin e tij për nga Morea në Kostandinopojë, në Shqipëri, dhe në shumë pjesë të tjera të Perandorisë Osmane, botuar në 1805, ishte Pouqueville që zbuloi thesaret arkeologjike ,që lidhen me traditën klasike. Në anën e anglezeve, “zbulimi” i Shqipërisë në letërsinë moderne është për shkak të Lord Bajroni, i cili bëri skenarin e aventurat e heroit të tij në shtegtimin e Çajld Haroldit.
“Sot, ka tanika një prodhim shumë të pasur letrare në letërsinë Evropiane për shekuj  XIX- XX  e cila është objekt i hulumtimit tim. Një prej autorëve që do të veproj në mënyrë specifike në projektin tim është angleze Edith Durham, e cili në fillim të shekullit ‘20 udhëtoi për në Shqipëri vetëm. Shtyrë për të udhëtuar nga mjeku isaj , i cili e këshilloi atë, që të lëvizë nga koha në kohë për të mbështetur më mirë detyrat e ndihmës për nënën e saj të sëmurë, znj Durham, artiste dhe shkrimtare, udhëtoi në Adriatik në vitin 1900. Gjatë turneut të saj të parë, ajo vizitoi Cetinje (Mal i Zi) dhe në Shqipëri: ajo ishte fillimi i një dashuri që zgjati gjatë gjithë jetës. Për 20 vjet, Edith Durham kaloi në Shqipëri, Kosovë dhe Serbi, ka vizituar vende dhe njerëz me përvojë, dhe u bë një partizan më të pasionuar të pavarësisë së Shqipërisë. Kujtime udhëtimesh e e saj , në Shqipëri (1909), është ende një nga burimet e njohurive dhe frymëzim më të pasur letrare për të gjithë ata që janë përfshirë në kulturën dhe traditat shqiptare.

Filed Under: Kulture Tagged With: Gezim Llojdia, Olympia gargano

Dr. ISMET GEGA, PERSONALITET I SHQUAR I MJEKËSISË SHQIPTARE

December 26, 2012 by dgreca

Ne Foto Dr.Ismet Gega (1879-1952)/

SHKROI:  Prof. dr. Pajtim BEJTJA/

Këtë vit jubilar të 100-vjetorit të Pavarësisë, krahas personaliteteve politike, është mirë të kujtojmë edhe ato të fushave të tjera, që kanë dhënë ndihmesa të shquara, në  të mirë të vendit dhe të popullit tonë. Në fushën e mjekësisë, një personalitet i tillë ka qenë mjeku kirurg, Ismet Gega.

U lind në Gjirokastër, në vitin 1879, në një familje me tradita atdhetare e me veprimtari të drejtpërdrejtë politike. I jati, Veseli ka qenë deputet i Perandorisë Osmane.

Pas mbarimit të shkollës fillore dhe plotore në vendlindje, Ismeti kreu shkollën e mesme dhe Fakultetin Ushtarak të Mjekësisë në Kostandinopol (Stamboll). Studimet i përfundoi në vitin 1905 dhe, me gradën kapiten i klasës II, u caktua mjek karriere në ushtrinë turke, ku punoi deri në vitin 1912.

Pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, në vitin 1913, u kthye në atdhe dhe hyri në shërbimin ushtarak kombëtar, me gradën kapiten i klasës I. Në vitin 1914, u caktua drejtor i spitalit të Vlorës, të cilin e themeloi. Në prill të vitit 1921 u gradua major dhe u emërua shef i seksionit të shëndetësisë, pranë Ministrisë së Luftës. Në vitin 1922, dha dorëheqjen nga ushtria dhe punoi mësues shkencash, në Gjimnazin e Shtetit  dhe në Medresenë e Lartë të Tiranës. Në vitin 1923, u emërua drejtor i Spitalit të Shtetit në Gjirokastër, të cilin e themeloi. Në dhjetor të atij viti, u rimor në shërbim ushtarak, me vendim të Këshillit të Lartë të Shtetit Shqiptar dhe u emërua drejtor e mjek operator, me gradën major, në spitalin ushtarak të Shkodrës. Nisi punën në fillim të vitit 1924 dhe qëndroi në Shkodër deri në qershor të vitit 1925, kohë kur u nxor në lirim. Në nëntor të vitit 1925 u dërgua përsëri në Vlorë, si mjek i Bashkisë. Në vitin 1928 u emërua anëtar i Këshillit të Shëndetësisë, pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Shëndetësisë dhe u zgjodh anëtar i asamblesë bashkiake të Tiranës. Në prill të vitit 1932 u thirr përsëri në shërbim ushtarak, në spitalin e përgjithshëm ushtarak të Tiranës, ku punoi mjek kirurg, deri në vitin 1935, kur u gradua nënkolonel dhe, për merita të veçanta drejtuese, u emërua drejtor. Nuk u pajtua me pushtimin e spitalit ushtarak nga italianët dhe kjo qe një nga arsyet e largimit nga kjo detyrë, më 7 prill 1939. U emërua inspektor higjiene në ushtri, deri në vitin 1940, kur u përjashtua nga shërbimi, si dhe shumë oficerë të tjerë. Më pas u rithirr në shërbim ushtarak, por nuk pranoi. Me kërkesën e tij, doli përfundimisht në pension, më 20 mars 1944. Në prill të atij viti, duke qenë në pension, u gradua. Vdiq më 27 mars 1952, në Tiranë.

Doktor Ismeti ka qenë mjek me horizont shumë të gjerë. Si njohës i disa gjuhëve, ishte në dijeni të çdo gjëje të re, që ndodhte në botën mjekësore. Në vitet 1933 e 1935, botoi librin “Mjeku i Shtëpisë”, në dy vëllime, me rreth 700 faqe, duke derdhur në të dijet e shkencës mjekësore të kohës dhe përvojën e madhe vetjake. Në parathënien e librit, ai shkruan me modesti: “…i lutem gjithkujt, të mos ngutet nga nakari (smira-P.B.) të kritikojë poshtë e nalt të metat, që do t’i takojë aty këtu në këtë libërzë, por të ketë zili, të kapij pendën në dorë, të lodhë pak trutë e të pregatitë një libër ma të mirë e ma të dobishëm, sepse kështu mund t’i bajë shërbime atdhetarëve”. Libri u tërhoq gjerësisht nga familjet shqiptare të asaj kohe dhe  në shumë prej tyre ruhet ende. Në vitin 1937, ai u përfshi në librin biografik “Who’s Who” (“Kush është ky”) in Central and East Europe (published by the Central European Times Publishing Co Ltd., Zurich, 1937), bashkë me figura të tjera shqiptare të shquara të kohës.

Doktor Ismeti është dalluar jo vetëm për aftësitë e larta drejtuese dhe profesionale, por edhe për shpirtin njerëzor të tij, të shfaqur gjerësisht. Ishte një njeri i dashur, i zgjuar, hokatar, i mbrujtur me dhembshuri ndaj njerëzve, që vuanin dhe me respekt për kolegët. Vizitonte falas të sëmurët e skamur dhe u shpërndante ilaçe falas atyre; u jepte përvojë mjekëve të rinj dhe interesohej për t’i specializuar ata në Firence të Italisë.

Dr. I. Gega nuk pranoi ofiqe turke, por erdhi në atdhe, kur e thirri nevoja e shpëtimit kombëtar dhe qëndroi këtu, duke shkrirë dijet dhe energjitë e veta, në të mirë të mjekësisë shqiptare dhe të popullit të vet. Akordimi nga Mbreti Zogu I i dekoratës së lartë “Komandar i Urdhënit të Skënderbeut”, më 27 gusht 1938, tregon se dr. Ismet Gega ishte në ballin e mjekësisë shqiptare të asaj kohe. Do të ishte në nderin e spitalit të Vlorës, që të mbante emrin e themeluesit të tij të shquar, dr. Ismet Gega.

 

Tiranë, 18 dhjetor 2012

Filed Under: Histori, Kulture Tagged With: Dr. Ismet Gega, Pajtim Bejtja

DOLLIA E PARE

December 26, 2012 by dgreca

Nuk e kisha menduar kurrë që dollinë e parë të Festës së Pavarësisë do ta ngrija në një qytet tjetër veç Vlorës. E kisha menduar gjatë e gjerë këtë punë prej vitesh, qysh kur shkova herën e fundit në vitin 2006. Vlora më befasoi me bukurinë e saj, nostalgjikët e detit me vargjet e tyre e mbajnë atë kudo me vete, dhe që nga Riviera dukej edhe më e qartë. Bëra një betim në heshtje me veten time.

Kur të vjen në derë përsëri ky rast – thashë mendueshëm – duke kujtuar vitet e kaluara në plazhet e saj. 100 vjet më pas ku i dihet se çfarë bëhet? Kush do të rrojë do ta shikojë. Shijojë. Por me Vlorën më lidh edhe një fije tjetër sa e largët, aq dhe e afërt : origjina e farefisit të nënës. Kanë lindur gati të gjithë aty dhe më pas braktisën pa shumë dëshirë vendlindjen për të ardhur në një qytet tjetër me natyrë të ashpër, por tepër kuruese. Pas diplomimit që për koinçidencë ishte viti 1990, vera e nxehtë e atij viti, shkuam me xhaxha Vasilin, të ftuar në dasmë tek miqtë tanë. Rruga e gjatë me tren nuk u ndie fare, sepse bisedat dhe pejsazhet na mbërthyen fort si para një ekrani televizori që nuk të lejon të largohesh pa përfunduar emisioni. Meqë jetova në Tiranë për 4 vjet, me të afërmit takohesha në fillim rrallë, e më pas shumë rrallë. Takoheshim vetëm në gëzime familjare, festa kombëtare ose gjatë pushimeve të verës. Kishim gjithë kohë që të bisedonim shtruar, por edhe t’ia merrnim një herë këngës labçe, si parapërgatitje për ditët e dasmës.

Eja nipçe, eja t’ia marrim një here – më thoshte gjithmonë në gëzime.

Unë disi me ndrojtje i afrohesha tavolinës ku uleshin burrat dhe disi i strukur i bashkohesha zërit të korit të burrave. Është një repertor që e njohin në të gjithë Shqipërinë, që nga këgët qytetare e deri tek ato me iso. Tek këndonim shpesh i drejtoja sytë tek ata që të dëgjoja sesi këndonin, kush ia merrte dhe kush ia priste. Përpiqesha që atij kori të fuqishëm zërash, t’ia bashkoja edhe timin, herë duke e mbajtur ison, herë duke heshtur që të mësoja mirë zërat e atyre që ia thoshin këngës.

Nuk është e lehtë t’ia dalësh mbanë nëse nuk e ke në gjak – më pëshpëriti në vesh gjyshi im.

Do ta mësoj edhe unë ngadalë – Iu përgjigja. Ta shikosh, këtu do të jemi, kur të mblidhemi radhës tjetër, do ta këndoj si ju.

Ai vinte buzën në gas dhe tundte kokën sikur donte të më thoshte: Do kohë kjo punë, nipçe. Nuk është e thjeshtë. Duhen festa të shumta që ta mësosh këngën. E vërtet deshte shumë kohë. Por mua nuk më nxinte vendi, pasi doja më çdo kusht që të mësoja të këndoja. Si është puna e njeritu, kur është i ri ngutet të kapë gjithçka që është pronë e të rriturve, pa e marrë parasysh gjithë atë mund dhe përvojë të tyre, kur është i moshuar përsëri ngutet, t’i bëjë bisht viteve që poi ikin. Një lloj vrapi me kah të kundërt. Të gjithë në jetë e provojmë këtë ndjenjë, por sa prej nesh vënë mend?

Kënga që më mbante të mbërthyer më shumë pas burrave që këndonin dhe pinin ndonjë gotë raki, ishte Nënë portokalle…E kisha dëgjuar shpesh në

 

 

gëzime, por nuk e di përse më dukej e pabesueshme që ta mësoja. Kur xhaxhai ia fillonte këngës ndiqja zërin e tij, më pas shkoja tek ai që në refren bënte një zë tjetër.

Ke kohë ta mësosh edhe atë zë – m’u drejtua, por tani mëso zërin e parë. Më kujtohet se dikur fëmijë shkova edhe në Pallatin e kulturës për disa prova e më pas në Shtëpinë e pionierit, në hyrje të qytetit. Të bëhesha këngëtar i mirë, ditë pas dite, po shndërrohej në ëndrrën time që mbeti pezull dhe kurrë nuk u realizua. Nuk më vjen keq sot që jeta mori një drejtim tjetër, ndërsa kënga mbeti miku im më i mirë e kudo që shkojmë e kemi të pandarë, bile dhe në dhe’ të huaj, tek të afërmit në Greqi e më tej në Itali.

Morëm autobusin dhe u nisëm drejt Selenicës, qyteza e famshme asokohe që ishte krenaria jonë. Shumë prej të afërmeve nuk i njihja, nuk i kisha takuar kurrë. Por siç i thonë, gjaku yt nuk të gënjen. Po të shkosh në dy ose tre ditë në fshatrat e Labërisë shijon perlat e krijimtarisë më të fuiqshme të një populli që krahas pushkës së varur gjithmonë në supe, do të ndiesh edhe butësinë e shpirtit të përjetësuar në këngë. Në mbrëmje filloi dita e radhës së dasmës dhe në oborrin e shtëpisë, nën hijen e pemëve të gjelbëruara dhe me fruta diku të bëra, diku jo, vera është bamirësja më e mirë e njeriut, nja dhjetë ose pesëmbëdhjetë dasmorë ngritëm dolli pafund. Rakia që po shijonim, ia kalonte të gjitha atyre të tjerave që kishim shijuar deri në atë kohë kudo që kishim shkuar, ishte raki manafere të cilën e pinim me pak meze para. Hyrje-daljet tek oborri bëheshin më të dendura, pasi vinin për të uruar edhe nga lagjet e përtejme. Më pas filloi kënga dhe vallja labe. Nuk ka spektakël më të madhërishëm në botë, sesa folklori i një populli që gëzon në ditët më të lumtura të jetës së tij. Por ne të brezit të ri sikur na tërhiqte edhe një muzikë disi ndryshe, prandaj në pauzat e mundshme, futnim ndonjë kasetë me muzikë të lehtë dhe në këmbë për të kërcyer. Këngët e idhujve tanë mbushnin hapësirën përreth që mesa dukej ishte dorëzuar krejtësisht para zërit të tyre dhe atyre njerëzve të mirë lebër që këngën nuk e ndanin për asnjë çast nga jeta e tyre, njëlloj sikur të thoshe se kishin lindur me këngë në gojë.

E po shtypeni atë butonin se majft kërcyet – vinte ndonjë ankesë nga burrat. Kemi dhe ne qefin tonë. Ejani t’ia marrim një kënge së bashku, more djema se këto të shkreta të mbajnë gjallë – ia priti më i moshuari. Pa këto këngë as kuvendi nuk do t’ju ketë lezet. Ulëm zërin e magnetofonit dhe u afruam që t’i bashkonim zërat. Nuk kishte nevojë për urdhëra kategorikë, gjë që as që nuk vihej në dyshim, sepse ishte një përqasje me dëshirë, ishte një fuqi tërheqëse e cila të shkulte dhe të afronte me burrat e këngës dhe të tryezës. Këtë gjë do ta mësoja shumë shpejt ditën e dytë kur dasma hyri në delirin e saj.

Disa ditë para festës sonë të madhe, ishte data 25 nëntor, rruga mori një drejtim tjetër, jo për në Vlorë, por për në Prishtinë. Por përsëri në tokën tonë ishim, mes miqsh që mendonin se këtë përvjetor do ta tundnim. Le ta dëgjonte edhe një herë bota zërin e shqiptarëve pas shumë peripecive të mbrapshta historike.

E se ka kohë deri më datën 28 – i jepja kurajo vetes. Kurajoja është një forcë

 

 

 

e brendshme që buron nga dëshira jonë për t’u përballur me të gjitha sfidat. Shpërthen sapo ke arritur të kuptosh se asgjë nuk mund të të ndalë, bile dhe vetë vdekja. Një eufori që nuk e pranon komandën, Prapakthehu, apo qindra mëdyshje që deri në atë çast ta kishin mërzitur shpirtin dhe ta kishin lodhur kokën, me imagjinata të stërholluara që sillen rrotull me të panjohurat e veta.

Nga udhëtimi në udhëtim – pohova aty për aty. Disi e lodhshme, por gjithësesi kënaqësitë janë shenjat e dukshme që shprehen në fytyrë dhe tek vijnë në radhë, i ngjajnë një ditari në faqet e të cilit dendësia e vijave të një aparati sizmograf nuk janë njëlloj.

Tek kalonim nëpër Rrugën e Kombit u dëgjua një zile telefoni që mesa dëgjohej në makinë, na ftonte të qëndronim në një vend për një kafe. Po ku vallë?

Ju presim pas urës – ishte komunikimi i fundit që arrita të kapja dhe zëri u tret si një jehonë që tashmë e kishte ringjallur kërkshërinë në mendjen time. Vazhduam edhe pak rrugën dhe tek ura, përmatanë, në krahun e majtë bëri shenjë një makinë benz me targa të Kukësit. Poshtë urës lumi i pashqetësuar nga koha, përshkonte edhe ai rrugën e vet. Ashtu si njeriu edhe lumi e ka një jetë që nga dalja e deri tek porta e hapur e detit, ku cikli merr fund.

Një pamje sugjestionuese u hap para nesh sapo zbritëm nga makina, pasi lokali ngrihej buzë rrugës, mbi liqenin e Kukësit. Pasi u përshëndetëm me dy djem vendalinj, por që ishin studentë në Tiranë, djelli dhe pasqyrimi i ujit, na e spostoi disi vëmendjen tonë. Përreth një lumë ndryshe na i shtoi emocionet, ai i flamurëve kuqezi që e ndizte më tepër atmosferën. Sipër kokës sonë mbi një kodër gjendej qyteti mikpritës, edhe pse për pak kohë.

I bëjmë më pas fotografitë – tha njëri prej tyre, më parë të bëjmë adetin. Zumë vend në një tarracë të mbuluar me pamje nga liqeni nga ku nuk ngopeshim së hedhuri sytë në panoramën vezulluese të natyrës.

Mirë se na erdhët – shtuan në një zë të dy studentët.

Mirë se ju gjetëm – u përgjigjëm dhe faleminderit për këtë ndalesë që i kalonte kufijtë e realitetit.

E porosita një raki të mirë të zonës që kamarieri ma solli me një lloj krenarie legjitime, pasi e dinte sesa e mirë ishte.

Epo gëzuar Festën tonë të Pavarësisë përjetësisht dhe gjithmonë ju dëgjofsha zërin e mirë. Gjetiu duhej të ngrihej dollia e parë e festës shqiptare, por jeta shpesh të befason me ngjarjet e saj që nëse janë të tilla çdo ditë, ta fshin ëndrrën kalimtare të mbetur diku në kujtesë dhe të dhuron ëndrra të papritura që plotësojnë më së miri pritshmërinë. Sheshi i Flamurit dhe flamujtë që valëviteshin teksa bënim fotografi u bë një dhe rrëshqiste i vetëm para syve të mi. Pasi makina hyri përsëri në rrugë, të tjera imazhe u fokusuan në sytë tanë, malet përreth, majat e të cilave ishin zbardhur nga bora e parë.

Arjan Th. Kallço

Tiranë-Kukës-Prishtinë, 25 Nëntor 2012

Filed Under: Kulture Tagged With: Dollia e pare, tregim. Arjan Kallco

MONUMENTET E NATYRËS DHE ATRAKSIONE NATYRORE TË VLORËS

December 25, 2012 by dgreca

Ndër monumentet e natyrës janë 16 rrape shekullor,11 shpella,1 ujëvarë,1 deltë detare,1 burim i kripur,2 tarraca detare,2 mbihipje aktive,1 kanion,1lagunë,1 gji,1 falezë,1bokërrimë,1 dunë rëre,1 valë burim i madh/

Nga Gëzim Llojdia/

1. /

Prralli i Verbasit përbënë një objekt natyral. Prralli i Verbasit përbënë një objekt natyral që nuk gjendet në listën e monumenteve natyror të rrethit të Vlorës. Prralli i Verbasit përbënë një objekt natyral, që gjendet në fshatin Verbas të rrethit të Vlorës . Rreth 26 km rrugë nga qyteti i Vlorës drejt zonës së Smokthinës për tu ngjitur në Verbas. Prralli njihet në krejt zonën e Labërisë si një dru i cili formon gjethe në majë të cilave janë shpues,pra gjemba. Bimët janë organizma të gjallë, thuhet në një studim. Prralli i Verbasit është një monument natyre. E përbënë këtë fakt që pozicioni I tij nuk është drejt qiellit por gjysmë i shtrirë. Ky dru ka ecur gjithë jetën e tij shtrirë duke shikuar jo nga lartësia por nga perëndimi. Në kushtet ku ndodhet aktualisht pranë tij është një lapidar me një pllakë me mera. Poshtë është veshur nga fasada e një murri rrethor ndërsa sipër tij është kurora kurora e tij diku në 3-4m. Trupi i bimës ka një përthyerje të vogël. Shkon deri 30-50 cm trashësi. Bima është ruajtur dhe nuk është dëmtuar edhe gjatë ndryshimeve . Lartësia nga toka në pozicion e shtrirë i kalon të 1 m.

E paraqitur në një pozicionim të këtillë ky monument mbete i veçantë madje është një atraksion i rrallë në zonën e Smokthinës .Vet ,Verbasi është pjesë e katundeve të kësaj zone. Tek dokumenti për emërtimet shqipe , toponimet shqiptare të kryera gjatë regjimit të Zogut këtë zonë e gjejmë me këto toponime:(( 42-Smokthinë –Zhgabaj ,41-Ramicë Ramaj , 38-Mesaplik Mesaplik, 37-Matogjinë ,Matogjini, 32-Bashaj –Bashaj.)

Fjala vetë Mesaplik sipas E. Çabej vjen nga fisi i mesapëve që erdhën në këtë trevë nga jugu epirot. Zona e Mesaplikut është njohur për shumë monumente si gjurmë të kulturës së hershme. Përmendtë vendbanimi Cerjes, vend-fortifikim në luginë të Shushicës ,gjurmë të kësaj kalaje gjenden edhe sot,mozaiku i Mesaplikut ,Kaçorrit,ura e Bogdanit. Monumente të tjera natyrore janë përfshirë guri me qiell në fshatin Vranisht,katund që ka shtrirje në rrëzë të Malit përkarshi përtej lumit Shushicë

2.
Prof .Dr Nasip Mecaj ne enciklopedinë e Kurvleshit sjell këto të dhëna:Morfologjia karstike ka përhapje të vogël, ndonëse kushtet natyrore dhe përbërja litologjike e terrenit është tepër e favorshme për zhvillimin e tyre. Ndikim negativ në zhvillimin e tipit të relievit karstik ka luajtur shkalla e lartë e materialeve të patretshme dhe kushtet jo të përshtatshme topografike (pjerrësia e lartë e shpatit) etj. Disa forma karstike sipërfaqësore i vërejmë gjatë kurrizit të malit. Dukuria e tretjes në sipërfaqe është shumë e ngadaltë, për të mos thënë se ky proces ka përfunduar për shkak të izolimit të tyre me material të patretshëm. Më tepër kemi të bëjmë me një karst nëntokësor, sesa sipërfaqësor. Shpati perëndimor në pjesën më të madhe është i pyllëzuar, duke përbërë sektorin më të dendur me pyje të krejt vargut malor. Katet bimore kanë një shpërndarje graduale në drejtim vertikal, duke zëvendësuar njëri-tjetrin. Sipërfaqen më të madhe e ka brezi i dushkut. Sipër tij vjen brezi i pishës dhe i bredhit, që arrin deri në 1600 m mbi nivelin e detit. Rrobulli ka një areal të vogël përhapjeje. Mbi halorët shtrihen kullotat verore, të pasura me një bimësi barishtore të shumëllojshme, shumica e të cilave janë bimë mjekësore, ku dominojnë çaj i malit, trëndafili i egër, tërfili, trëndelina etj.

3.

Ndër monumentet e natyrës janë 16 rrape shekullor,11 shpella,1 ujëvarë,1 deltë detare,1 burim i kripur,2 tarraca detare,2 mbihipje aktive,1 kanion,1lagunë,1 gji,1 falezë,1bokërrimë,1 dunë rëre,1 valë burim i madh.

Këto objekt natyral në rrethin e Vlorës përbëjnë atraksione. Në Llogora gjendet Pisha Flamur. Në disa katunde gjenden rrepe shekullore që kanë nga një epitete të cilat lidhen me ngjarje të veçanta. Objekte të kësaj natyre kanë edhe një dukuri mistike që i rrethon. Nuk mund të quhen shpërthime gjene tipike por janë produkt i veprimit të forcave natyrore për një kohë shumë të gjatë. Është edhe një fakt tjetër,që ky objekt natyror nuk gjendet i listuar në monumentet e natyrës të rrethit të Vlorës. Lista e monumenteve natyrore të rrethit Vlorë në të shumtën përbëhet nga rrapet madhështor.

Në këtë listë gjenden rrapet e Pilurit, Kudhësit, Palasës , Rrapi i Xhamisë, Çezmës,i lqet e Zarelit rreth gjysmë ha, në Kuç si edhe të Buronjave të cilat përbëjnë një ndër zonat më të bukura si dhe të Izvorit, Tragjasit, Drashovicës,Velcës, Gurës në Smokthinë. Mbetet e “shënuar” pisha Flamur në qafë të Llogarasë . Në afërsi të pikës së Qafë Llogorasë takohen drurë me forma kurorash mjaft interesante ndikuar edhe nga korrentet e erërave. Një element natyror i veçantë dhe tepër karakteristik i dhe karthet e Tërbacit. Mirëpo një pyetje ngrihet vetiu. A ekzistojnë aktualisht këto objekte monumente të natyrës në rrethin e Vlorës? Rrojnë apo janë zhdukur? Ka edhe një enigmë tjetër ? A i njohin komunat dhe banorët këto objekte të listuara si objekte të cilat mbrohen nga shteti si monumente të rralla të natyrës tonë?Kjo listë do të ishte më e madhe dhe do të përmbante edhe visare që janë zhdukur nga natyra jonë e virgjër. Kumtoj faktin, që specialistët e Universitetit të Gjenevës gjatë listimit të florës dhe faunës në Orikum, gjetën dhe konfirmuan faktin e një bime ende të rrallë, që rritet në këneta dhe laguna ,ndërsa është zhdukur në të gjithë pellgun Mesdheut pas tharjeve të kënetave. Kjo bimë e rrallë u gjend në pjesën jugperëndimore të lagunës së Orikut, e cila kur çel në stinën e lulëzimit dhe buisjes shfaq një ngjyrë të kuqërremtë të hatashme që e mbulon me gjakun e saj të ndezur buzët e lagunës . Momentalisht nuk gjendet në asnjë almanak biologjie dhe as e listuar në florën e kësaj zone.

Lista e monumenteve te natyrës rrethi i Vlorës e cila është ndërtuar në vitin 2003, por që kërkon të ketë ndryshime për dy arsye një pjesë e tyre mund ,mos u gjendet as nishani dhe e dyta për të vendosur në të objekte të tjera të natyrës tonë .
1.Qiparisi i Kambanores se Kishës se Vunoit
2.Lisat e Pilurit
3.Rrapi i Kosmarit Kudhes
4.Rrapi i Palases
5.Rrapi i Shkollës nr.1
6.Rrapi i Xhamisë
7.Rrapi i Çesmes (Mifol)
8.Ilqet i Zarelit me (0,5 ha)
9.Rrapi i Kroit te Madh
10.Rrapi Laze
11.Mbihipja e Çikes
12.Mbihipja aktive e Dukatit
13.Shkeputje e re aktive e Llogorasë
14.Tarraca detare e Kusbabait
15.Tarraca detare e ish-shtëpisë se pushimit te punëtoreve
16.Gjiri dhe shpellat e Grames
17.Bariera Koralore e grykes se Diallit
18.Falezat e Sazanit
19.Shpella e Shëngjergjit ose e Bletës
20.Shpella e Ramices
21.Shpella e Velçes
22.Shpellat e Boderit (Smokthine)
23.Shpella e Haxhi Alise (Iliriane)
24.Shpella e shkruar
25.Shpella e Bilbilenjeve
26.Shpella e Porto Palermos
27.Shpellae Pirateve (Dhërmi)
28.Shpella e Odisese (Surianit)
29.Shpella e Duk Gjonit
30.Kanioni i Gjipese
31.Bokerimat e Vunoit
32.Rrethi i Plakes (Brataj)
33.Ujevara e Ramices
34.Dunat e Nartes
35.Delta e Perroit te Palases
36.Burim i kripur i Bashajt
37.Vali i Vranishtit (burim i madh)
38.Laguna Limopuo
39.Rrepet e Buronjave Kuç
40.Pisha Flamur- Llogara
41.Rrapi Mesaplikut
42.Karthi i Terbaçit
43.Rrapi i Dukatit
44.Rrepet e Izvorit
45.Rrapi i Tragjasit te Vjeter
46.Rrapi i Shenvarvares (Velçe)
47.Rrapi i Gurrave Smokthine
48.Rrapi i Madh ne Bashaj
49.Rrepet e Drashovices
50.Ullinjte e Trubullit ne Karbunare
51.Pylli i Zvernecit

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Gezim Llojdia, monumentet e natyre, ne Vlore

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 514
  • 515
  • 516
  • 517
  • 518
  • …
  • 544
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT