Nga Albert HABAZAJ/
Ferhat Çakërri (04. 05. 1929 – 22. 04. 2001) është emblema e poezisë për fëmijë në Vlorë dhe një nga shkrimtarët më të dashur, i njohur në letërsinë shqipe për fëmijë. Ferhat Çakërri ose xhaxhi Ferati, si i thërrisnin jo vetëm fëmijët, por edhe krijuesit e tjerë të qytetit, që ai i mblidhte e i mbante afër si ajo klloçka zogjtë të mos i ftohen, të mos i shpërndahen se ia ha dhelpra, kujtohet në Vlorë si një emër shumë popullor, i qeshur dhe i respektuar nga të gjithë. Prof. dr. Odhise K. Grillo e ka përfshirë në botimin: “Lexikon, shkrimtarët shqiptarë për fëmijë (1972-1995)” , f. 36 – 37, Tiranë, Botimet Enciklopedike, 1997. Në Bibliotekën Kombëtare, numri i regjistrimeve të gjetura është 31 dhe numri i regjistrimeve të shfaqura është po 31. Jo të gjitha botimet e tij gjenden në Bibliotekën Kombëtare. Shtëpitë botuese (shtypshkronjat – furra botuese?!) nuk janë treguar korrekte me detyrimin ndaj Tempullit Shqiptar të Librit. Në fillim të viteve ‘60 të shek. XX, në periodikun e fëmijëve u duk një emër i ri, por jo i panjohur. Ky ishte shkrimtari Ferhat Çakërri, i cili ishte prezantuar nëpër gazeta e revista si “Letrari i ri” (organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe të Artistëve të Shqipërisë për kohën), “Rinia” (që më von u titullua “Zëri i Rinisë” etj. me vjersha për të rriturit. Fryt i punës së tij të viteve të para ishte përmbledhja “Traktet e kuqe”, që u prit me interes nga lexuesit dhe opinion ynë letrar. Më pas shkrimtari Ferhat Çakërri e gjeti vehten në letërsinë për fëmijë dhe pothuajse nuk shkroi më për të rriturit, por ju përkushtua poezisë për të vegjëlit në radhë të parë e hera herës edhe prozës për ta. Krijimet e para i botoi në revistat që dilnin për fëmijët e sidomos në “Fatosi”, pastaj edhe te “Yllkat” (pas viteve ’90 të u quajt “Vogëlushët”) e “Pionieri” (pas viteve ’90 të u quajt “Filizat). Për thjeshtësinë e tyre dhe për gjetjet interesante shpesh krijime të tij u botuan edhe në gazetat dhe revistat që dilnin në Kosovë e në Shkup, si “Pionieri”, “Gazeta e fëmijëve”, “Gëzimi”, “Fatosi”, “Rilindja për fëmijët” etj.
Kontributi letrar i autorit: Kontributi i tij shënohet në letërsinë shqipe pikërisht për letërsinë për fëmijë dhe konkretisht në një nga llojet më të njohura të kësaj krijimtarie siç është përralla. Gjithashtu ka botuar dhe libra me vjersha për fatosa, me tregime të ilustruara, gjëegjëza, fabula, drama etj. Së pari, me përralla ka botuar këta tituj: “Iriqi dhe gjembat” : përralla në vargje për fatosat (poemë përrallë), në [10] fletë me ilustrime nga piktori Dolli Gjinali, Tiranë, 1973; “Si ja punuan dhelprës” : përrallë në vargje në 22 faqe të ilustruara me figura nga piktori Dolli Gjinali; Tiranë, “Naim Frashëri, 1973, “Pula klloçkë bën vizita” : përralla në vargje, me 23 faqe të ilustruara nga piktori Dolli Gjinali, Tiranë, “Naim Frashëri, 1987; ribotim i librit “Pula klloçkë bën vizita” (përralla humoristike në vargje), në 20 faqe , me ilustrime, Tiranë, Toena, 1997; “Xhepat e gjyshe Anifesë”, 1995 si dhe botimi përmbledhës “Xhepat e gjyshes” (vjersha, fabula e përralla në vargje), antologji me 144 faqe, Tiranë, Toena, 1998; “Ish një lepur mendjelehtë…” : përrallë humoristike, me piktor për ilustrimet në 32 faqe Veiz H. Rrapi, Tiranë, Toena, 2000; “Arlini dhe e Bukura e Dheut” : përrallë, me 32 faqe të ilustruara nga piktori Neritan H. Mehmetaj, Tiranë : Toena, 2001; “Iriqi dhe gjembat” : përrallë në vargje, në 22 f., me il.,Tiranë : Toena, 2001; “Si ia punuan dhelprës” : përrallë në vargje (ribotim), me 23 f., me il., Tiranë : Toena, 2001; (redaktor i këtyre librave është Prof. Odhise K. Grillo); “Si u mbyt dhelpra në lumë” me përralla, Tiranë, Eurorilindja, 1998 [ky titull ende nuk ka shkuar në fondin e Bibliotekës Kombëtare – shën. im: A.H); “Dredhitë e dhelprës” : përrallë, në 32 f., me il. nga piktori Kosta Raka, Tiranë : Toena, 2003; (dy librat e fundit nën redaktimin e Prof. Dr. Bardhosh Gaçes). Së dyti, me poezi ka botuar këta tituj: “Traktet e kuqe”, vjersha në 59 f., Tiranë, “Naim Frashëri”, 1967; “Zemra ime”, vjersha për fëmijë, me 23 f. me il., Tiranë, “Naim Frashëri”, pa vt. [1972]; “Pata, pata, bark govata”, vjersha për fatosa, me 50 f. me il., Tiranë, “Naim Frashëri”, 1975;” Ç’u bë bora?”, vjersha në 29 f., me il., Tiranë, “Naim Frashëri”, 1978; “Plumbat dhe lulet”, vjersha, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1980, në 45 f., me il. dhe redaktor Xhevat Beqaraj; “Nënat ndezën yjet”, vjersha me il. nga piktori Pleurat Dervishi, nën redaktimin e prof. Grillos, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1982; “Pata kot e ndezi sherrin”, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1986; “Mira, shiu dhe babagjyshi”, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1986, me vjersha në 54 f., me il. nga piktori Gjinali dhe redaktor Profesorin nga Vunoi; “Deti më hedh valë” : vjersha në 29 f. të il., Tiranë, “Naim Frashëri”, 1988, me të njëjtin staf të përgjegjësisë dytësore; “Në sytë e Egnës çel qershia”, me 40 f. të il. nga e mirënjohura Safo Marko, me red. Bardhosh Gaçe, Tiranë, Eurorilindja, 1998; “Po pret deti mysafirë”, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1989 [as ky titull s’gjendet në Bibliotekën Kombëtare]; “Argita pyet yjet”, me 47 f. të il. nga piktorja Safo Marko, red. nga Bardhosh Gaçe, Tiranë, Eurorilindja, 1997, [as ky titull s’është në BK]; “Një shportë me yje” : poezi në 79 f.,Tiranë, Toena, 1999; “Ku ta gjej pranverën” : vjersha, në 175 f., me il nga piktori Kosta Raka, përgat. dhe red. nga Bardhosh Gaçe Tiranë, Toena, 2007, etj. Së treti një kontribut të dukshëm F.Çakërra ka me fabulat, nga të cilat po citojmë titujt: “Pata kot e ndezi sherin”, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1986, me 38 f. : me il., me redaktor Kostandin Lelin;”Pasqyra dhe pata” me 39 f. të il., Tiranë, Eurorilindja, 2000 “Shqiponja dhe lejleku”, Tiranë, Toena, 2006, 117 f. me il. nga piktori Kosta Raka, përgat. dhe red. Bardhosh Gaçe. Së katërti, edhe prozën e shkurtër, në llojin e tregimit dhe të novelës, të tregimit të ilustruar, kontributi i F.Çakërrit është i dukshëm. Po përmend vetëm katër tituj: “Si u kap një spiun”, tregim i ilustruar me figura nga piktori Llambi Blido,me 46 f., Tiranë, “Naim Frashëri”, 1977 “Ujkonja” : tregime Tiranë, 1999, 52 f. : me il; “Zbuluesit e vegjël”, tregim i ilustruar nga piktori Shkëlqim Fekushi, me 34 f., red. Kostandin Leli, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1981; “E fshehta e kalasë”, novelë dhe tregime, red. K. Leli, me 109 f. të il., Tiranë : Naim Frashëri, 1984; “Kali fluturues”, novelë, në 46 f. me il. nga piktori Kosta Raka dhe red. Bardhosh Gaçe, Tiranë, Toena, 2003. Së pesti, në llojin e gjëegjëzave shkëlqen me libra shumë të dashur për fëmijë si ato me tituj: “Mendo pak se do ta gjesh”, me 87 f. të il.,Tiranë, “Naim Frashëri”, 1971; i cili shënon dhe botim e parë të librave për fëmijë nga autori Ferhart Çakërri; “Unë pyes, ju përgjigjeni” me 26 f. të il. nga piktori Namik Prizreni, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1974; “Kush e gjen nga ju fëmijë?, Tiranë, [“Naim Frashëri”], pa vt.; “30 gjëza”, Tiranë, Eurorilindja, 1997; “Një qiell e gjëza”, në 26 f., me il, Tiranë, Eurorilindja, 1998; “Gjëegjëza”, bashkëautor me Edmond Daliun e Luto Memokondin, mbledhur e përgat. nga Bardhosh Gaçe, me red. Flora Koka, në 16 f. të il.,Tiranë : Extra, 2014 etj. Së gjashti, kontributetet e tij janë të dalluara dhe në fushën e dramaturgjisë për fëmijë. Dua të kujtoj me këtë rast dramën për fëmijë “Në vitet e para”, 1979. Disa nga pjesët e tij teatrale janë vënë në skenë nga trupat profesioniste (teatrot e kukullave etj.) si: “Pulat dhe dhelpra” (1972), “Dreri mendjemadh” (1973), “Shkronjat e përgjakura” (1974), “Trimëreshat pulëbardha” (1983). Gjithashtu xhaxhi Ferati është dhe redaktor i një libri me poezi të shkrimtarit tjetër vijues vlonjat të mbarënjohur dhe për fëmijë Prof. Dr. Bardhosh Gaçe me titull: “Lirika arbëreshe”, 68 f., Tiranë : Naim Frashëri, 1994 etj. Shkrimtari Ferhat Çakërri ka lindur në qytetin e Vlorës, në një familje me tradita atdhetare dhe arsimdashëse. Dera e fisit të tij ka nxjerrë burra e gra të mendjes e të pushkës, që i janë përkushtuar atdheut. Musa Ali Çakërri, me pseudonimin “Berberi” njihet si ati i gjuhës shqipe për Vlorën e kohës së murme, kur sa kishin filluar të mbilleshin luleshqipet ndër shqiptarët e etur për dije e liri. Shkollën fillore, Ferhati, e kreu në vendlindje; po kështu edhe të mesmen (në shkollat e quajtura pa shkëputje nga puna. Ndërkohë punonte buldozerist në Ndërmarrjen e Ndërtimit “Perlat Rexhepi” Vlorë. Me kalimin e viteve, ai u pasurua nga ana letrare dhe kulturore dhe për shumë kohë punoi punoi në administratën shtetërore të rrethit (siç quhej Qarku i sotëm i Vlorës në atë periudhë). Respektin e fëmijëve dhe të qytetarëve e fitoi në shkallën më të lartë gjatë viteve kur qe përgjegjës i kinemave të qytetit të Vlorës. Ish – Kinemaja kryesore, ajo me emrin “Ali Demi” identifikohej plotësisht bukur me emrin e xhaxhi Feratit. Kishte gjallëri. Veprimtari të pasura. Ziente. Zjarr. Ylberet kulturorë ne i shikonim në ballë, në sy e në shpirtin e qeshur të xhaxhi Feratit. Ai ishte babaxhani i Qyetit. Sot Vlora s’ka kinema fare. Sidomos kur ai doli në pension, krahas krijimtarisë letrare, që nuk e ndërpreu deri në frymën e fundit, ai u angazhua në shoqëritë atdhetare kulturore të kohës, duke dhënë një kontribut të çmuar ndër veprimtarët idealist të kohës së re. ai ishte ndër nismëtarët e Shoqatës Kulturore Mbarëshqiptare “Ismail Qemali”, e cila u krijua më 10 Tetor 1991. U zgjodh anëtar i kryesisë së saj deri në largimin nga jeta fizike (e kam trajtuar aq sa duhet këtë çëshjte në gazetën “Dielli” në profilin e Nermin Vlorës, Kryetare Nderi e shoqatës “Ismail Qemali”). Ai ka një meritë të patjetërsueshme në mbështejten e talenteve të reja në qytet, në promovimit e vlerave letrare, në unitetin e pastër dhe miqësinë midis krijuesve. I donte bashkë krijuesit. Emri i tij ndërkohë po merrte përmasa të tjera më të larta në periodikun e fëmijëve, në ballinat e librave, në antologjitë letrare për fëmijë dhe po bëhej një zë i respektuar artistikisht për kritikën letrare shqiptare. Shtëpia e tij në lagjen “Lirim” që qe si një mëhallë tradicionale qytetare vlonjate ishte e hapur për miq. Një dhomë në shtëpinë e tij quhej “Oda e Poetëve”. Ferhat Çakërri qe i veçantë e s’na vjen më në qytet njeri si ai. Aq i virtytshëm, aq i dashur. Jo më kot edhe burra me thinja i flisnin me respekt deri në adhurim “Xhaxhi Ferati”. Ai qe miku i Dritëroit të Madh dhe i Lelit tim të vogël, në ato vite 5 – 6 vjeç. Në shumë konkurse letrare kombëtare Ferhat Çakërri është nderuar me çmime, si për librat: “Mendo pak se do ta gjesh”, “Iriqi dhe gjembat”, “Zbuluesit e vegjël”, “Në vitet e para”, “Xhepat e gjyshes” dhe “Bledi e kali” (ky i fundit film vizatimor) . Po kështu, ai është dekoruar me Urdhërin “Naim Frashëri” të Klasit të Tretë dhe të Klasit të Dytë, për ndihmesën që ka dhënë në zhvillimin e letërsisë sonë për fëmijë.Shoqata e Shkrimtarëve dhe e Artistëve “Petro Marko” në Vlorë, në organizimin e konkursit vjetor të forcave krijuese në letërsi, pikturë, muzikë etj., akordon 13 çmime për fituesit, sipas fushave letraro-artistike, duke cilësuar secilin titull me emrin e personalitetit vlonjat të fushës. Në këtë kuadër për fituesin e konkursit në gjininë e letërsisë për fëmijë jepet çmimi “Ferhat Çakërri”.
Tipologjia e krijimtarisë së F. Çakërrit: Ai futet në botën e fëmijëve. I tëri. Me natyrën e tyre, në gjuhën e tyre, me lodrat e tyre, në psikologjinë e tyre. Është shok me ta. Nuk dallon nga ata. Ata s’e vënë re. se e duan shumë. Se ia pëlqejnë poezitë. Ato janë të shkurtra, ashtu si ata i duan, të thjeshta, me metafora, epitete e krahasime të cilat futen natyrshëm e në vendin e duhur midis vargjeve.mbahen mend vargjet e xhaxhi Feratit. Bëhen dhe këngë. Ja kështu, ai bëhet Fëmijë i Madh. Vjershat etij kanë art, kanë ndjenjë, kanë moral, kanë bukuri estetike dhe janë dafina të kodit etik në shoqërinë e sotme. Ai të bën për vete me vjershat e tij: “Një shportë me yje/ ka xhaxhi poeti,/ fluturon mbi kodra,/ çan mbi ballgë deti./ Nga shporta nxjerr këngët, / si zogj i shpërndan,/ ato cicërijnë/ vendit anembanë…”. Ai u këndon mbesave të tij të vogla Argitës, Egnatias, Rilindës, Eneidës dhe Valbonës, me shpirt, me dashuri, me zemër gjyshi e me vargje poeti për një harabel, për një dallëndyshe, për një shqiponjë, për një trim, për botën gazmore dhe pastërtisht shkëlqimtare të vogëlushëve. Florën dhe faunën e ka mbledhur në librat me gjëza si ajo bleta nektarin e luleve për mjalt. Dhe ua dhuron mbesave. Vini re se me ç’ emra simbolikë e kuptimplotë i ka pagëzuar mbeskëzat gjyshi. Ato sot janë rritur dhe e nderojnë atë, duke vijuar rrugën e re me edukimin e shëndetshëm të atij njeriu të bekuar. Duke u kënduar mbesave, ai u dhuron fëmijëve të “Lirimit”, të Vlorës, të Shqipërisë, të mbarë botës një shortë me yje për të fluturuar qiejve të fantazisë fëminore, aq të papritur, tërheqëse dhe simpatike. Edhe sot mbahen mend rrëfimet e përrallat e gjyshit: “Si u mbyt dhelpra në lumë”, “Ëndrra e lepurushit”, “Drenushat e vegjël dhe tigri”,”Elefandi i vogël dhe fshatari”, “Ditëlindja e koteles”, “Gaforret e mençura”, “Dhelpra dhe ujku”, “Milingonat dhe Urith mëndjemadhi”, “Majmuni, qukapiku dhe maçoku”, “Trumcak mburraveci”, “Çlirimtari i tokës”, “Buldozeri miku ynë”, “Dreri mëndjemadh” etj., etj. Ferhat Çakërri është njëri ndër poetët e shkrimtarët e mirënjohur të letërsisë shqipe për fëmijë. Krijimtarinë e xhaxhi Feratit e ka vlerësuar kritika letrare dhe e ka pëlqyer lexuesi i grupmoshës për të cilën shkruan autori i njohur vlonjat. Vjershat, përrallat e këngët e tij për fëmijë janë një kopësht i bukur ku vogëlushët lodrojnë me ëndrrat dhe dëshirat e tyre. Në krijimtarinë e tij është bota e pasur me figura të gjetura artistike, gëzimet dhe vizionet e fëmijëve me të cilat fluturojnë në hapësirate kohës. Ajo zë një vend të rëndësishëm në letërsinë shqipe për fëmijë. Ai na ka lënë thesare për vogëlushët që ngrihen në këmbë brez pas brezi. Krijimtaria e tij një kopsht i lulëzuar, i begatë e i bollshëm në lulëzimin letrar, me atë mozaik ylberor që rrëmben e bën për vete dhe të rriturit, për të hequr mendjen nga rutina e halleve dhe problemeve të realitetit të përditshëm. Lulet e tij letrare që la na tregojnë se thëngjinjtë në vatrën e poezisë për fëmijë i mbajti ndezur, se vatrën e xhaxhi Feratit nuk e lënë të shuhet poetët vlonjatë fisnikë të të vegjëlve si Bardhosh Gaçe, Pëllumb Velo, Vilhelme Vranari Haxhiraj, Andrea Petromilo, Leka Skëndaj, Luto Memokondi etj. I la me uratë Ai, Shenjtori i ëngjëve. Vargjet e rreshtat e tij nuk bërtasin, nuk zhurmojnë, pasi u ngjajnë thëngjijve dhe nuk u ngjajnë flakëve të dëllënjës. Të mbeten sytë në dy vjershat e të tij, të shkurtra katërvargjëshe: “Ku e shuan etjen/ Zogu në mëngjes?/ – Nëpër trëndelina/ Pi dy pika vesë.” Është një vjershë e brishtë, që përcjell të pastrën dhe të bukurën, që janë në trëndafilin, në vesën dhe në zogun dhe që duhet të jenë edhe ë zemrën e njeriut dhe në jetën e tij. Vjersha tjetër: “Me shqelma qëllonte era,/ Si mushkë xanxare./ Nga dhimbja kërciste dera/ Dhe vajtonte në dritare”. Është një metaforë që përcjell dhembjen e shkaktuar nga një e keqe. Duke i vënë krah njëra- tjetrës këto dy vjersha, lexuesi zbulon se poeti figurativisht e jep të mirën dhe të keqen, gëzimin dhe dhembjen, që jetojnë bashkë në jetë, por që njeriu synon drejt të bukurës. Në tërësi vargjet e F. Çakërrit janë të thjeshta, por të thjeshta artistikisht, që ngjallin emocione dhe të vënë më mendime. Janë të tjeshta si vetë Ferhat Çakërri, ai burrë i urtë, fisnik e mikpritës që e mbante ngaherë hapur portën e shtëpisë për shokët e miqtë dhe njerëzite mirë, sepse kishte dhe një zonjë grua, Zenepen.vërtetë zonjë grua. Burrneshë sa dhe qytetare. Aq bujare! Po sa e prerë! Këto virtyte ata i kanë trashëguar nga të parët, i kanë bartur dhe iua transmentuan fëmijëve, nipërve dhe mbesave. Dritëro Agolli e kishte si shtëpinë e tij shtëpinë e Xhaxhi Feratit dhe Teta Nepit, si i flisnim ne asaj me respekt e dashuri. Sinqerisht si nënës tonë. Unë me Mejon dhe një poet tjetër, liriku i Vlorës Hiqmet Mehmetaj me Nazon, si dhe poeti epiko lirik Anastas Bita (dritë i pastë shpirti ku prehet) me të shoqen dhe ai, Elsën shkonim herë pas here në shtëpinë e tyre, në “Lirim” Edhe Bardhoshi me Kozetën patjetër. Venim e vinim te njeri- tjetri. I kishim miq shtëpie. Më saktë ata na vlerësonin si të tillë. Ne ndiheshim të nderuar dhe i nderonim shumë, sepse e meritonin. Ne mësonim nga ata. Ja ç’kujton Plaku i Bardhë i Letrave: “Më 1948 dhe 1949 dhe në dy vitte e parë të vitev 50 – të [të shek. XX – shën. im: A. H] unë mësoja në Gjimnazin e Gjirokastrës, në degën pedagogjike të tij. Në rrethin letrar të gjimnazit vinte gjithmonë edhe Ferhat Çakërri i veshur ushtarak, me kapelën mënjanë, i pastër dhe i qethur, si pëllumb. Në atë kohë ai shërbente në ushtri. Si të gjithë ne të rrethit letra, edhe ai shkruante vjersha dhe na i lexonte me një zë si të këngës. Kur ia dëgjonim vjershat, ne thoshim se Ferhati shkruan vargje për rebeçkat dhe për nipkat dhe mbeskat, sikur të jetë gjysh. Ai qeshte dhe e fuste në xhep fletorkën, duke ikur në kazermë se i mbaronte liri-dalja ushtarake. Pas dy-tre ditëve na vine përsëri në konvikt dhe kur ishte koha e rrushit, na sillte ndonjë shportë, duke thënë: – Me zor e kam sjellë, se ne ushtarakëve nuk na lejojnë të mbajmë në dorë as shporta, as ibrikë… Kështu, Ferhati ka mbetur zemërbardhë si gjysh dhe po aq zemërbardhë është edhe Zejnepja, e shoqja e tij, një labe trime e ashpër ndaj të liqve dhe e butë ndja të mirëve.Ndërsa Ferhati është i butë ndaj të gjithëve. Atij, kur të takon, i mbushen sytë me lot dhe zë qan, duke nxjerrë shaminë nga xhepi me një butësi të vërtetë njerëzore..”. Këto visare jetësore mbresëlënëse kujtonte Dritëroi ato ditë marsi të vitit 1998, ndërsa lexonte me kënaqësi një nga librat e shokut të tij të vjetër. Një gjysëm shekulli njohje e shoqëri të çiltër. Miq në ditë me diell dhe në ditë me furtunë. Në vite. Në dekada. Kush më bukur dhe më saktë se ai do ta tipizonte Xhaxhi Feratin tonë?! Krijimet e F. Çakërrit shquhen për temat e larmishme me frymë atdhetare, refleks ky edhe i traditave familjare e të qytetit të lindjes, Vlorës, për thjeshtësinë e çiltërsinë, për konçizitetin, për muzikalitetin e vargut, për gjuhën e mbështetur në gurrën popullore, për mënyrën lodruese të dërtimit të poezive dhe për komunikimin e natyrshëm me lexuesit e vegjël.
Ndihmesa e tij në letrat shqipe për fëmijë: Studiuesi Bardhosh Gaçe e vlerëson kështu ndihmesën e Ferhat Çakërrit në letërsinë shqipe për fëmijë: “Ferhat Çakërri, njëri ndër poetët e mirënjohur të letërsisë shqipe për fëmijë, është bërë mjaft I njohur me krijimtarinë e tij të begatë, në të cilën fëmijët kanë ushqyer ëndrrat, dëshirat dhe muzën e tyre poetike. ai u shfaq në letërsinë shqipe për fëmijë qysh në vitet ’70, kur këtë letërsi nisën ta blerojnë me shopirtin e tyre autorë të shquar si Bedri Dedja, Odhise Grillo, Vehbi Kikaj, Bekim Harxhi, Rifat Kukaj, Tasim Gjokutaj, Agim Deva, Adelina Mamaqi, Xhevat Beqaraj etj…Krijimtaria letrare e Ferhat Çakërrit, për më shumë se 40 vjet, ka lënë gjurmët e saj me një varg poetik të ëmbël e të brishtë, me një botë të gjerë e të thellë poetike, që ka tërhequr vëmendjen e lexuesve të vegjël dhe mendimit kritik e letrar”. (Shih: Gaçe, Bardhosh: “Letërsia shqipe për fëmijë”, Vlorë, Triptik, 2006, f. 201). Duke shfletuar librat e tij të bukur, ndjejmë se Vlora – qyteti bregdetar e ëndërrimtar i poetit është përherë e pranishme në krijimtarinë poetike të F. Çakërrit, duke simbolizuar fatin kombëtar të shqiptarëve, por edhe ëndërrimet e të vegjëlve në kohëte ereja të Atdheut. Duke u ushqyer nga tradita poetike e Vlorës dhe e Labërisë, poeti ka ngritur poezinë e tij për të vegjël, duke e bërë atë këngë në buzën e fëmijëve. Në vjershërimin e F.Çakërrit për fëmijë, vihet re peizazhi i natyrës së Atdheut dhe peizazhi shpirtëror i fëmijëve, të gërshetuara dhe të harmonizuara këto, me mendime de ndjenja të bukura artistike të botës fëminore dhe fantazisë së tyre. Ëndrrat dhe imagjinata e fëmijëve lidhen ngushtë me jetën e tyre; shkollën dhe lodrat, kureshtjen dhe dashurinë për të mësuar dituritë e botës. Vargu i skalitur i poetit herë derdhet në ngjyrate ylberit e herë dallgëzon në valët e detit, herë del nga përrallate fëmijërisë e herë bleron mes drurëve të pyjeve mesdhetare. Dallëndyshet e kujtimeve të poetit shpesh përshëndesin e përqafojnë pulëbardhat në brigjet e Vlorës. Gjyshja dhe nëna mëkojnë në vargun e këtij poeti një dashuri të rrallë njerëzore, gjyshi me abetaren e përgjakur u tjerr historinë kombëtare, deti përkund ninulla trimërie, urtësie dhe mençurie. Këto motive e detaje poetike paraqiten nga poeti me metafora, krahasime dhe përgjithësime poetike, si një lojë në jetën fëminore. Shkolla përherë është vatyar e dahsur e diturive, ndërsa liria dhe flijimi për Atdheun mbartin një botë universale. Begatia e krijimtarisë poetike të Ferhat Çakërrit për fëmijë tregon dashurinë e veçantë të këtij poeti për të vegjëlit, njohjen e botës dhe të psikologjisë së tyre, si dhe nxitjen e fantazisë dhe imagjinatës së fëmijëve për të njohur mjedisin që i rrethon dhe përjetimin emocional të jetës së tyre. Në mjaft poezi të këtij poeti gjenden tema, motive, ngjarje dhe fenomene interesante, të cilat krijojnë një jedis të gëzuar në jetën e fëmijëve, këto veçori, poezia për fëmijë e këtij poeti e ka përftuar nga këngët lodra, gjë që i ka dhënë mundësi poetit të japë detaje poetike, figura e përshkrime artistike, që përcjellin mesazhe të fuqishme në botën fëminore. Poeti, njohës i thellë i vargut dhe muzës popullore, ka shfrytëzuar me mjeshtëri traditën folkorike të trevës së vet. Imagjinata e pasur e F. Çakërrit shpalos botën emocionale, shpirtërore dhe imagjinative të fëmijëve në shkollë, në shoqërinë e tyre, buzë detit dhe pranë monumenteve, në ëndërrimet dhe gëzimet, stinëte vitit, portretet e fëmijëve dhe dëshmorët e Atdheut. Krijimtaria letrare dhe poetike e F. Çakërrit zë një vend të veçantë në fondin e letërsisë shqipe për fëmijë. Dhe siç klasifikon Prof. Gaçe: “Mbi 40 prej vjershave të këtij poeti janë bërë këngë e lodra në jetën e fëmijëve shqiptarë, gjë që tregon për shpirtin e thellë poetik të poetit dhe komunikimin e drejtpërdrejtë të tij me botën dhe psikologjinë fëminore” (Shih: Gaçe, Bardhosh: vep. e cit., f. 205). Muzikaliteti i vargut të tij, botëpërjetimet e thella, gjuha artistike e lodruese, humori dhe fabulat, bota përrallore dhe ëndërrimtare, vlerat artistike dhe estetike të krijimatrisë së Ferhat Çakërrit, kanë krijuar një personalitet të veçantë të letërsisë për fëmijë.
Miku i Dritëroit të madh e fëmijëve të vegjël: Për të festuar me nderim 70 vjetorin e lindjes së Shenjtorit të ëngjëjve, në vitin 1999, në Tiranë, shtëpia Botuese “Eurorilindja” nën kujdesin e Shoqatës Kulturore “Ismail Qemali”, Vlorë boton një libër shumë të veçantë si një tufë me lule mirënjohjeje për xhaxhi Feratin tonë. Bëhet në Vlorë një festë e bukur letraro- artistike. Unë isha në Itali. Refugjat. Akoma s’isha bërë emigrant…Në atë festë të shkëlqyeshme xhaxhi Ferati fton Mejon me të tre djemtë, Aldin, Nikun dhe Lelin 6 vjeçar…Në atë festë fisnikësh qe dhe Dritëroi. Nga që unë mungoja, xhaxhi Ferati bëri fotografi me familjen time dhe me Dritëroin, i cili mban Lelin e vogël në prëhër… Në librin për 70 vjetorin e xhaxhi Feratit kanë shkruar Dritëroi, me Sadijen, Elonën dhe Artan Agollin (familja e Devolliut), ka shkruar Odhise Grillo, Dilaver Dilaveri, Adriatik Kallulli, Bashkim Kozeli, Astrit Bishqemi, Ferhat Caka, Hiqmet Mehmetaj, Idajet Jahaj, Seit Seitaj, Ideal Muho, Bardhosh Gaçe, Pelivan Bajrami, Qerim Skënderi, Myrteza Mara dhe Albert Habazaj. Këto gjëra të bukura mbajmë mend dhe na trëndafilojnë shpirtin artistik e njerëzor. Dita e vdekjes së tij nuk na kujtohet. S’e mbajmë mend…Sepse qe dhe mbeti Shenjtori i ëngjëjve të bukur e të freskët.
SHERIF BALI, TITANI I LIRIKËS SHQIPTARE
NGA BAJAME HOXHA – ÇELIKU/
Nga mesi i viteve 60-të të shekullit të kaluar (saktësisht në dhjetor ‘64, kur ishte në klasën e shtatë) , u ngrit mbi skenën letrare shqiptare ylli i ri i lirikës së asaj kohe, poeti Sherif Bali, nga fshati Balaj i rrethit të Lushnjës. Fillimisht si një dritëz që dridhej mbi Darsi e Myzeqe. Dritëz që e çonin erërat sa nga fashati i tij Balaj në Lushnje , sa nga Lushnja – në Balaj. Xixëllonjë , thanë e aq, si të gjitha xixëllonjat, do të fiket në fundmaj në të hyrë të Lushnjes, pa e ndjekur nëpër rrugë asnjë fëmijë qyteti (i atij qyteti vrastar ku talentet si Sherif Bali i fundosnin thellë duke përdorur grushtin e fortë të partisë, por dhe intrigën e sëmurë e të pashmangur të tyre!) , vetëm në cigaret e të atit ndoshta do të tentojë të feksë ndonjëherë më të rrallë mbasandaj e tutje. Por, në fillim të viteve 70-të , ai shpërtheu akoma më me vrull me ciklet e tij mahnitse poetike, dy në revistën letrare “Nëntori” ( Shtator ‘70, Janar ‘72), dy në gazetën “Zëri i Rinisë” ( Prill ‘71- Dhjetor ‘71). Vjersha që e lanë shtangur lexuesin dhe artdashësin. Lirika si të shkruara në ajër nga një dorë e padukshme. Figura e rima që të godisnin e të vrisnin si rrufetë, por të ringjallnin aty për aty përsëri : madje të bënin më të bukur seç qe!
Ciklin e fundit tek “Zëri i Rinisë” ( Dhjetor ‘71) që kishte 5 vjersha, ia botoi me kokëkrisjen e saj ish redaktorja e faqes letrare, Emine Sadiku, një nga adhurueset e tij më të zjarrta, madje dhe me skica të piktorit Zamir Mati. Fjala ishte dhe për 5 cikle të tjera me nga 5 vjersha (një libër i plotë )nga që u prit mjaft ngrohtë nga publiku, por …u ul Trau …duke e lënë Eminenë brenda dhe Sherifin jashtë,por kjo në të ardhmen i rëndoi asaj shumë, se ia llogaritën , kur e çuan për riedukim në Metalurgjikun e Elbasanit. Kështu ndodhi dhe me ciklin e fundit në “Nëntori” ( Janar ’72 ) : u botua falë këmbënguljes së dashamirësit tjetër të tij, poetit të Kitarës së Jugut Sulejman Matos.
Më kujtohet , në fillimet e demokracisë , një mikesha ime artdashëse, dhe unë si një krijuese e penguar nga regjimi , kur ra fjala për poetët e ndaluar lushnjarë si Faslli Haliti,Bajame hoxha,Elmaz Qerreti etj, veçanërisht u përqendruam te vargjet mbresëlënsëse të poetit Sherif Bali,një nga të përndjekurit. Një vjershë të atyre cikleve botuar në “Nëntori” 9 ( Shtator ‘70 ) me titull : Lumturi Peqini, mikja ime çuditërisht e kishte mësuar përmendësh dhe e recitoi aty për aty. Po e jap atë të plotë , këtu më poshtë, për të parë se sa e freskët është ende kjo kryevepër poetike dhe pas dyzetëepesë vjetësh.
LUMTURI PEQINI
Përsëri në fusha erdhi vjeshta
Me motive misri dhe shalqini
E në ara shkon me këngë buzës
Myzeqarka Lumturi Peqini.
Tok me vjelsit shkoj dhe unë në ara
E mbi një kokërr shalqini
Krejt instiktivisht me majë të thikës
Shkruaj emrin : LumturiPeqini .
Në dyqan kur sot ajo të shkojë
Do shohë emrin shkruar mbi shalqi
E do thotë heshtur : E ka shkruar
Për të lojtur ndonjë djalë i ri.
Por prapë nesër, kur t’lexojë gazetën,
Do shohë emrin : Lumturi Peqini
Dhe ahere do mësojë kush është
Ai djali që shkroi tek shalqini…
Para tre vjetësh , pas kaq shumë vitesh, tek kafe “Opera” në Tiranë takohem përsëri me miken time të hershme, që tashmë është edhe ajo poete, ku midis të tjerash më tha : Këtë herë do të të bëj një surprizë të këndshme, do të të jap dhe dy dorëshkrime origjinale të poetit Sherif Bali të pabotuara deri më sot. Meqenëse edhe ti je një poete e mirë, një kijuese e njohur tashmë në fushën e letrave,do t’i ndjesh akoma më shumë, dhe do t’i quash:perla të poetit sheriff Bali!. Këto ditë, kur erdha nga Brukseli në Shqipëri , e takova poetin në Tiranë, po në të njejtin vend, e ia bëra atij si surprizë këto dorëshkrime të hershme e i mora leje për t’i botuar në librin tim të ri. Po i jap të plota dhe këto dy lirika të papërsëritshme të fillimeve të krijimtarisë së tij.
ASAJ
Ka zënë pa qera…
Ç’t’i dhuroj ?
Tufa lule shirash
Asaj që llozhën e zemrës sime
Të lidhura me kordele vetëtimash?
Eh, moj çupë, të kam dashuruar,
(Edhe kokën e lija për ty.)
Por më mirë ,për mos pasur keqkuptime :
Po i dhuroj fytyrën time!
PASKA SHUMË NJERIU PËR TË UDHËTUAR
Mjaft idile të ëmbla m’u zgjuan
Kur t’i pashë idilikët sy.
Ti më shihje shpesh ndiferente,
Nuk më falje një herë një buzëqeshje.
N’atë moshë n’fytyrëzën tënde
Unë shihja veç atë që më dehte.
N’atë moshë nuk isha i denjë ,
Them dhe vetë – për të tillë dashuri.
Laureshën e merrja mëllenjë
Dhe ullastrën, kuptohet, ulli.
Shkuan vjete mbi rrugët e shtrembëra
E i prishën gjithë gjerdhet e kalbura.
Laureshën tani ma njeh zemra
Pasi flaka gjykimet e varfëra.
Eh, moj çupë ,të kam dashuruar,
(Por sot kokën s’e lej më për ty.)
Paska shumë njeriu për të udhëtuar
Paskan shumë për të parë këta sy.
Pas këtyre cikleve në “Nëntori” , “Zëri i rinisë”, opinioni letrar e më gjerë, filloi të pyesë: Cili është ky letrar? Nga vjen? Ku shkon? Ç’moshë ka? Ç’punë bën? Ç’arsim ka marrë? I kujt është? Pse ka një emër të tillë “Sherif” si të sherifave amerikanë?! (nëse e ka pasë në familje nga ndikimi otoman- prindërit s’duhej ta përtërinin , nëse s’e ka pasë, është e qartë sfida që na bëjnë me këtë emër: Do të vijë koha e Sherifëve dhe këtu!, Aq më shumë kur në qiellin e muzikës një vit më pas u ngrit dhe një Sherif tjetër i madh : Sherif Merdani!) Sidomos mediokërit, pasi ai ua çau tollumbacet e vjetra poetike, qenë të parët që u alarmuan e u idhnuan nga shfaqja e talentit të tij, por… dhe ahere kishte sy magjik ( si sot) nga shikoje që pas derës kush ishte mysafiri i ri që vinte nga jashtë : Ishte syri i partisë! – Si? Birit të kulakut, po i ndizni dritën jeshile ju? ulëriu ky sy. Si guxon ai të shkruaj një emër femre mbi kokrrën e shalqinit,kur poetët tanë të ndritur të realizmin socialist shkruajnë dhe mbi bukën që hanë e mbi ballin e grave e të dashurave të tyre ( pale të vjershave!) PPSH e PARTI – ENVER, JEMI GATI KURDOHERË?! Kaq u desh që të fikej drita jeshile për të. Të ndizej drita e kuqe ( i mjeri diell , që sillte jetën në të gjithë rruzullin, në Shqipëri përdorej për ta shuar atë!)
U duk sikur poetin e përpiu dheu, aq sa çuditeshin kur e shihnin rrugëve të qytetit : si paska dalë nga andej ky ?! Të të ndalohej botimi ahere e të të quanin armik , aq më shumë kur vije nga një familje e pasur pronare tokash , e shpallur kulak , ishte një dënim i pakufizuar në kohë, të cilin mund ta kufizonte vetëm vdekja fizike. Ishte më ndryshe kur dënoheshe me burg : I pandehur, dënohesh me 5 vjetë heqje lirie për sabotim prone të përbashkët; i pandehur dënohesh me 10 vjetë për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor…vinte dita e liroheshe. Mund, ndonjëherë , dhe të rehabilitoheshe. Kurse armiku i klasës si Sherif Bali ishte përherë një i lirë i pa liruar. Aq e vërtet qe kjo, sa jo vetëm s’e lejuan të vazhdonte shkollën e lartë si të gjithë shokët e tij , por dhe pas vdekjes së Diktatorit s’i botuan një varg. Mendo kur në gazetat e revistat letrare asokohe qenë redaktorë letrarë e studiues të njohur si : Dalan Shapllo, Xhezair Abazi, Xhevahir Spahiu , Bardhyl Londo, Rudolf Marku etj. ( hiq Teodor Kekon dhe Petrit Rukën, që patën tentuar si dashamirës të poetit për ta ndihmuar disa herë por kishin hasur në pengesa) Kjo madje dhe pas demokracisë deri ne vitin ’94. Por, a heshti poeti ? Ai ,si kokrra e rërës në guackën në fund të detit, formonte margaritarin e tij. Vetëm se ai , pasi mbaronte margaritarin brenda një guacke, dilte prej andej dhe hynte në një guackë tjetër për të formuar margaritarin e ri, gjë që s’e bëntë dot kokrra e rërës! Kjo u duk qartë kur poeti botoi në gusht të vitit ’94 librin e parë poetik “ Koncert sipas kërkesave të degjuesve” , libër që erdhën e blenë në Tiranë dhe letrarë të njohur nga Kosova! Për të u shkruan shkrime të bujshme nga Dalip Greca ( gazetar i “Vatrës”sot në New Jork ) ,Çelik Petriti , Vladimir Çuni , Halil Jaçellari ,Faslli Haliti,etj. Por, QERSHIA mbi TORTË, për atë libër , qe eseja e jashtëzakonshme “Koncerti i Sherif Balit “e kolosit të Letrave Shqipe,shkrimtarit Koço Kosta. Por …çudi për tu çuditur! , megjithëse ky libër atë vit u përfol për çmim si libri më i mirë i vitit , çmimin (si gjithmonë!) e morën të tjerë!
Kulmi arriti deri aty , kur poeti i shquar lushnjar Faslli Haliti nisi për Gazetën“Drita”një shkrim kushtuar librit dhe cikleve të Sherif Balit.Me gjithë dëshirën e madhe për ta ndihmuar dhe për ta bërë të njohur këtë poet kollos,Faslli Haliti nuk mundi t’ia delte, edhe pse konsideratat e Kadaresë, Ndoc Gjetjes(gojore) e të tijat për Sherif Balin ishin pozitive,por ngeci te ish kryeredaktori i saj Bardhyl Londo i cili s’e botoi me pretendimin : më humbi! Pra, Trau i Ulur për Sherifin , s’paskësh qenë nga biografia por nga poezia! Pas koncertit erdhi libri i dytë “Hënë , përkthemë në qiell” ( ç’guxim !) i botuar në ’97, ku vetëm titulli është një libër më vete! Një Metaforë Aliene! Pas këtij , libri tjetër nga më të çuditshmit ,i pa parë dhe në lirikën botërore , “Autoportreti im në pjepër”, i shkruar në rininë e tij të hershme ( viti ’75) por i botuar 23 vjetë më pas : më ’98. Për këtë libër çuditërisht heshtën, përveç parathënies së mikut të tij të ushtrisë , poetit Demir Gjergji, megjithëse libri u përpi nga lexuesit , aq sa poeti e ribotoi më të plotë në vitin 2000.Për këtë libër nuk heshtën vetëm legjendat. Sidomos një legjendë urbanse- tiranse : Pas vitit 2000, poetit që qe pa shtëpi në fshatin e tij Balaj , shtëpinë e re në Lushnje ia ngriti donatori austriak , artdashësi i madh vjenez, zoti Alfred Kasses . Po pse, kush është Sherif Bali që t’i ngrejë një vilë Vjena ? tha legjenda . Në këtë kohë në Shqipëri, pas librit “Autoportreti im në pjepër” , u përkthye nga Nasi Lera e u botua romani “ Portret ne sepje” i romancieres kiliane Isabel Ajlende . U gjet dhe arsyeja e ngritjes së shtëpisë së poetit: “ Autoportreti im në pjepër” i Balit me “Portret në sepje” i Ajlendes, ai gjoja ishte ankuar se do ta hidhte në gjyq për plagjiaturë Ajlenden. Mos , i kishte thënë ajo , mos e bëj këtë , se do të ta shpërblej : do të të ngre një vilë e do të të përkthej në spanjisht. Ja, pra , megallomanët dhe cmirëzinjtë deri ku arritën! Pas këtij libri , erdhën me radhë librat e tjerë të Balit , njeri më i bukur se tjetri : “Letër me 33 faqe” ( 2000 ), “Poet : A do nuse? “ ( 2004) , “ Vjeshta është mizore” ( 2009) , dhe dy kryeveprat e fundit të sponsorizuara e të botuara nga Shtëpia Botuese “Fan Noli “ prej mikut të poetëve , artdashësit e botuesit Rexhep Hida , : “ Autoportretet e mia ne lejlek” (2011) , krejt ndryshe nga “Autoportreti im në pjepër” , por njëkohësisht dhe vazhdim i tij, siç janë Kosova dhe Çamëria vazhdime të Shqipërisë, apo një kontinent vazhdimi i një tjetri, britmë për artistët e nëpërkëmbur , ndërtuesëve të shteteve moderne, dhe : “Kunata e vogël në mur” ( 2013) duke e kthyer përmbys legjendën e Rozafës , atë legjend me të cilën mburremi përpara botës , legjendë e cila ka mbyllur në mur një femër ( për të mos vazhduar jeta!), as një mashkull të paktën ! , e cila thërret nga muri : O udhëtar / Djalin tim a e ke parë? /Dhe thuaji kujdes / Dy të tretat e njerëzve janë të pabesë! Por , më në fund , fatmirësisht ( FATMIRËSISHTË!) atë na e nxori nga muri Sherif Bali! Si do t’ja bëjmë tani pa këtë legjendë ? Ani, kemi fituar një Titan të lirikës!Pse heshtet për këtë Titan?!
VEPRA“ PROSOPOPEA “, AUTORI LUZAJ,DHE DAKTILOGRAFIMI NGA MUSINE KOKOLARI-JU TREGOJ LETREN ORIGJINALE TE ISUF LUZAJT
NGA MAKENSEN BUNGO, NEË YORK/
Në gazetën“Dielli“ të datës 20 qershor analisti dhe studiuesi i mirënjohur, zoti Enver Memishaj ka botuar një artikull “ Mbi një vepër të pabotuar të Isuf Luzaj “.
Zoti Enver Memishaj në artikullin në fjalë është marrë me një vepër të titulluar“Prosopopea “,shkruar në vitin 1944 në Tiranë dhe zbuluar mbas shkërmoqjes së komunuzmit,e daktilografuar, por pa u shënuar në asnjë faqe të veprës emri i autorit .
Në artikulllin në fjalë zoti Enver Memishaj e vlerëson këtë vepër,se“ i bënte jehonë heroizmit të popullit tonë në shekuj,vecanërisht vullnetarëve të lirisë gjatë Lëvizjes Antifashiste 1939-1944 “ e tregon se si është munduar shumë për të gjetur emrin e autorit ta kësaj vepre dhe së fundi nga krahasimi i dy shkrimeve,kishte mundur të mësonte se autori Ishte Isuf Luzaj.
Për këtë punë zoti Enver Memishaj duhet përgëzuar.
Edhe unë dorëshkrimin e kësaj vepre e kam hasur,kur po përgaiisja në vitin 1996 një monografi mbi heroinën Musine Kokalari për ta mbajtur me rastin e përkujtimit të 80 vjetorit të lindjes të saj, që organizoi Shoqata e ish të Përndjekurve Politlkë Demokratikë në bashkëpunim me stafin e gazetës‘LIRIA A “.
Po atë vit,si e përmend edhe zoti Enver Memishaj kam botuar një artikull mbi këtë vepër dhe një fragment të saj,duke kërkuar, cili dinte emrin e autorit të më njoftonte,por pa asnjë përfundim.
Mbas një viti,kur unë u vendosa në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mësova nga një letër që më dërgoi Dr.Isuf Luzaj,se autori i kësaj vepre ishte ai.
Në letrën e fundit Dr Isuf Luzaj, më ka njoftuar se, kur ishte në Tiranë,i kishte diktuar heroinës Musine Kokalari për t’i daktilografuar katër vepra origjinale të tijat,duke përmendur shtëpitë ku kishin punuar dhe tipat e makinave me të cilat i kishin daktilografuar,“ për të dëshmuar të vërtetën sinqerIsht “dhe, kur ishte larguar nga Shqipëra i kishte lënë asaj disa dorëshkrime.
Vepra e katër,që kishin daktilografuar ishte “PROSOPOPEA‘,por si shprehej Dr.Isuf Luzaj në këtë letër,nuk ishte me këtë titull,por“ Zëri i gjakut“,që sigurisht Musinea me kokë të sajë e ka titullluar “ Prosopopea”.
Nga kjo letër unë mësova se autori i veprës“Prosopopea “ishte Isuf Luzaj dhe po e deklaroj sot publikisht që të vërtetohet plotësisht mendimi i shprehur nga zoti Enver Memishaj mbi autorësinë e kësaj vepre.
Për të dokumentuar c’ka më ka shkruar Dr.Isuf Luzi mbi këtë vepër, po riprodhoj fragmentin e kësaj letre, që bën fjalë mbi autorësinë e veprës në fjalë :
***
0 5 / 06 / 97 .
I dashur bashkatdhetar,
Po i jap priority përgjegjes së letrës tënde.Të përgëzoj për ndërmarrrjen fisnike Musinesë,Heroinë dhe martire e Përpjekjes Kombëtare.I kam diktuar:
A) Në shtëpinë e Vesim Kokalarit(vëllai i Musine Kokalarit, M.B),me makinë CORONA;
B )Në apartament të Kujtim Koculit,Tirana e re, me makinën CITROEN;
C )Në shtëpi të Ferid Vokopolës me makinë OLIVETI këto vepra:
1 )Akrobatët e politikës 1939 – 1943,
2 )Ditari i përpjekjes 1939 – 1943 ,
3 )Jehona legjendash, këngë lapce të historisë së Rilindjes Kombëtare 1912 – 1939,
4) Zëri i gjakut që sigurisht Musinea me kokë të sajë e ka titullluar‘Prosopopea“. Këtu flasin të vdekurit dhe sendet, si tryeza e Zogut të 1rë, Musa Juka, Mehdi Frashëri, Mid’hat Frashëri e të tjerë.
Të cilësova tipat e makinavet të shkrimit për të dëshmuar të vërtetën sinqerisht.
Në qoftë se i gjeni këto vepra të mija,më lajmëroni t’ju dërgoj dokumentin përkatës me të cilin ju autorizoj ti botoni dhe ju dhuroj të ardhurat si e drejtë arkëtari.
Musinesë i lashë edhe dorëshkrime.
Po deshe dërgomë një kopje të PROSOPOPESË,që ta ushqej me shartime të eksperiencës time, kështu do të jetë një testament serioz.
Nuk të thirrra në telephonë se nuk kam fuqi zëri për të bisedur.
Të faleminderit për besimin që ke ne mua.
Me simpathi intelektuali
Dr Isuf Luzaj.
Kjo letër vërteton plotësisht,se autori i veprës“ PROSOPOPEA“, ashtu si e ka gjetur së pari dhe ka deklaruar në artikullin e tij të sipërpërmendur zoti Enver Memishaj,është pa asnjë dyshim DR.Isuf Luzaj dhe unë këtë letër po e publikoj vetëm për të vërtetuar me një dokument të pakundërshtueshëm ate c’ka deklaruar zoti Enver Memishaj mbi autorësinë e kësaj vepre.
Nga përmbajtja e kësaj letre vërtetohet edhe se shkrimtarit Isuf Luzaj i kanë humbur edhe tri vepra të tjera letrare sic i kanë humbur edhe tregjedianit Etëhem Haxhiademit dhe tregimtarit Mitrush Kutelit.Por persona të interesuar,nga të dhenat,që jep Dr.Isuf Luzaj për veprat e tij të hunbura që shënohen në këtë letër,se ku janë daktilografuar këto vepra, mund t‘izsbulojnë.
Vepra “Prosopopea“, për të cilën bëmë fjalë në këtë shkrim,është e plotë dhe duhet të botohet për vlerën e saj letrare dhe historike,e si është shprehur zoti Memishaj,që ‘’i bën jehonë heroizmit të populllit, vecanërisht vullnetaëve të lirisë gjatë Lëvizjes Antifashiste 1939 – 1944‘ dhe që vërteton se shqiptari gjatë luftërave për liri e pavarësi ka mbajtur në një dorë pushkën për liri dhe në tjetrën penën për dituri.
Le të shpresojmë!
MAKENSEN BUNGO
KRIJUESIT E DIASPORES- FATJON PAJO ME “FTESE NGA LARG”
Hyrje
TRI POEZI NGA ALFONS GRISHAJ PER “SOFREN E DIELLIT”
ALFONS GRISHAJ/
Kanga Për Shkodrën/
Kanga e varun në prehnin e një reje,
Vashat e bukura flaurojnë yjet,
E zonjat qiellore lindin heronj,
Mbi lulet që kundërmojnë përjetë.
Kanga ndezun në kokën e një llulle
Që shkodrani i vjetër e la si gjurmë,
Me gishtin në rrudhën e një pëlhure
Sinonim i viteve që ikën pa zhurmë…
Muza mbi varkën e peshkatarit
Melodi e ambël që të vë në gjumë,
Shiroka në spirancën e ithtarit
Campanella e Paganin’ rrjedh mbi Bunë.
Mbi Tepe e Vekshar këndon bulkthi
Refren i kangës së ambles zgjatë,
Bregut të Drinit miklohet zukthi
Me ngjyra aurore dashni e naltë.
Buzë Bexhistenit mbretnon Qafa,
Zbret në kambët e Xhamisë,
Dorën e butë e zgjat Rozafa
Gjinin plot mbi buzët e fëmijës.
Xhabie, ndrit’ bukuroshja trotuarit
Me ozon fërkon fytyrën si hyjni,
Me sytë lëndinë ngjesh shandanit
Qirinjtë pulisin në nostalgji.
Kisha e Madhe, e gjallë histori,
Ku kishtarët dhanë gjithçka në jetë
Ku djalli i kuq, njaj qen jahudi
Dogji e përdhunoi gjithçka të shejntë.
Çinari i hoxhë dheut në sfondin e poetit
Ku drita e dashnisë pushoi tek ai prag,
Një shkrim i largët me dorë profetit
Ndali kalorsin me të zjarrtin vlag.
Dhe rritet qyteti nga zgjimi i rrallë
Nga përkëdhelitë e detit tallazlet,
Lumenjt puthen në blu si në përrallë
Larmojnë fushat e kulmojnë andjet.
Shkodra asht Bibla dhe Kurani
Nga alfa e omega në lumnitë
Shqiptarë, bash këtu lindi vatani!
Rritet miku dhe vdesin tiranitë.
Seç mbet mahnitun vizitori:
“Zoti paska skalit dashninë e vet!”
Sa burra të lartë që Shkodra nxorri
Do qeveriste më të madhin shtet.
Dhe për një çast kanga pushoi…
Vështrimi i mendjes tek votra,
Një fjalë e shenjt’ mbi tokë gjëmoi:
Porta e drites për jetë e mot Shkodra!
Lugati
Kam besuar tek “njeriu” si qënje logjike,
Në miqësi kam besuar … kot së koti!
Tek kthej kryet në rrugen e gjatë biblike …
Idiotësi …! Po, a nuk u tradhëtua dhe Zoti ?!
Dhe bash fytyrë lugati që quhet “njeri”,
Zvarritet si kërmë dhe rrëhet per famë…
Fletëshqyer arsyeja që pjell neveri
Koha epitafit pa shpirtë mbjell gjamë!
Pash më pash po i bjen , jo si dikur!
Shpirti i lugatit dridhet , loton në ferr
I digjet paftyrësia në të zjarrten furrë,
Dhe prej andej … në lagështirë e terr !
Mbinjeriu
Mbi planetin jetë u çfaq mbinjeriu!
Me zhurmë tërmeti në kujën trembëdhjetë miliardë frymorëve
Në konventën e njëqind miliardë shpendëve,
Ku në tmerr kafshëria mbuloi dheun…
Luspat e peshqeve veshë qensh për gjojë.
Si Kolosi i Rodit, hapi këmbët në udhëkryqin e kontinenteve.
Rrjetën e çeliktë e hodhi për brumbujt metalikë që i pat kopjuar
Duke i flakur në stuhinë diellore katër milion miljesh në orë!!!
Syu, i pushoi mbi tempullin e Apollos në Dehli.
Me njerin gisht pastroi rrënjët në muret e tepullit Angor Wat,
Si një prind i rikthyer për fëmijet gurore memec …
Pipin e Çeliktë në qendër të tokës
Për të pirë kupën e fundit të naftës …
Era e Elementit 115 !
Tatu –ja Qin Shi Huang në gishtin e unazës,
Pelerina e Templarëve përdhosur nga kamzhiku i flokëve.
Flamuri Gjysmë Hënë rënkon në dhëmbët e dragoit …
Prej aleancës që nuk u bë kurrë!!!
Në murajat e qytetit të Shenjtë gjeti unazën e Solomonit
E vari në qimen e veshit si hajmali e përsëriti fjalët e tij:
“Vanita,Vanitas Vanitatum!”
Era e Elementit 115… …midis triumfit dhe humbjes!
- « Previous Page
- 1
- …
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- …
- 290
- Next Page »