Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ËNDRRA E STUDENTIT DHE STUDENTI I ËNDRRËS

by

Nga Atjon Zhiti/

PËRSËRI NJË SHOK I ATJONIT:/

Është viti i pestë që përkujtojmë datëlindjen e Atjonit me atë në Qiell. Sot ai do të mbushte 24 vjeç. 

Ëndërroi dhe u bë student i ëndrrës më të bukur, që atdheu të ishte gjithnjë e më i begatë, human dhe i qeshur, prandaj dhe shkoi të studiojë filozofi në Milano dhe u bë dha antar i Paralemntit Europian Rinor, që të sillte “Europë” në vendin e tij, por dhe që Europa të shikonin “Europë” tek ne, siç dhe shprehej.              E dëshpëronte aq shumë varfëria dhe korrupsion dhe padije dhe nisi të shkruajë, kritikonte duke sjellë shpresë.

Edhe pse fare i ri, Atoni na ka dhënë një libër-udhëzues, që na tregon nga ato që duam, nga ëndrra dhe si të veprojmë, si qytetarë, prandaj dhe titullohet “Për atë që dua(m)”, por kemi dhe një album të madh, “Opera Atjon”, plot me ngjyra fëminore të shpirtit të tij, harenë e moshës, diej, kaltërsi, një album dy gjuhësh, shqip dhe italisht, që ka patur jehonë dhe jashtë vendit.

Me emrin e Atjonit jepen dy çmime ndërkombëtare, një në kinematografi nga Festivali i Filmit “Giffoni” dhe tjetri në poezi nga “International Writers Association”.

Rruga në Tiranë poshtë shtëpisë së tij mban emrin “Rruga e Atjonit”. Ai vërtet krijoi një rrugë, të vogël e të çiltër, po aty janë hapat e tij drejt pafundësive.

Më pëlqen të eci shpesh andej…

Nga dashuria dhe nderimi i “studentit të përhershëm”,  shokut tonë Atjon V. Zhiti, por risjellim edhe këtë vit tre pjesë nga shkrimet e tij, që janë botuar dhe jashtë, aktuale për freskinë e mendimit dhe shqetësimet që mbartin. Janë zëri ynë…

ZOGU KRAHË-THYER I MENDIMIT

…një ditë vere do te më ndodhte diçka, e cila do ngelej gjithmonë e gërvishtur në kujtesën time. Isha “mysafir” në shtëpinë e një miku të tim eti dhe papritshmerisht na ndodhi që një harabel a diçka e ngjashme të përplasej në dritaren, nga e cila po vështronim mendimet tona. Zogut të vogël i ishte thyer krahu dhe, po prapë papritshmërisht, zbulova se një nga pasionet e tashmë mikut tim e jo vetem të tim eti, ishte ornitologjia dhe detyrimisht dinte gjithka mbi zogjtë e se si të kuronte krahun e atij. Si çilimi më dukej pabesi e madhe ndaj natyrës që një krijesë kaq e brishte të mos lihej e lirë mbas kurave dhe me insistimin e kokëfortit ngulmoja në çrobërimin e tij, aty në çast dhe pa e ditur mora mësimin e parë mbi vendin tim.                                                          Me një çiltërsi e thjeshtësi të hatashme m’u shpjegua se do të ishte mizori t’i jepej liria në atë gjendje atij zogu të pambrojtur dhe i pamundur për t’i permbushur nevojat vetes. Më përpara se liria, duhej ndihma, kurimi dhe kujdesi, mbështetja e plotë si paralirí ose si pjesë e lirisë utilitare. Këtë po e ndjeja si fëmijë, por si më i rritur, e kam të qartë se liria e vendit tim është e para dhe më e çmuara.                                                                                       Po a jemi gati për atë që duam?                                                              

NË KËRKIM TË AGARTIT

Shumë kërkues, studiues dhe arkeologë të famshëm, madje çuditërisht dhe Hitleri, kërkonin Agartin, një vend fantastik, ndoshta jo ekzistues, dhe thuhet se portat e kësaj mbretërie ndodhen në Indi.                                          Agarti mendohet se është një mbretëri e nëndheshme e krijuar për njerëz të përsosur për të shpëtuar nga një kataklizëm. Këta banorë me inteligjencën dhe diturinë e tyre të pamasë, nuk bënin luftëra, por ata krijuan një rrjet komunikimi të nëndheshëm.

Agarti është thjesht një mit, është thjesht një kërkim përsosmërie, paqeje që neve njerëzve bashkëkohorë na mungon. Kërkimi i Agartit është thjeshtë një sinonim i kërkimit të vetvetes, sepse të gjithë neve na mungon ajo përsosmëri, pak njerëz ia kanë dalë të gjejnë vetveten, atë përsosmëri ose mund të them se vetëm një njeri ia ka dalë dhe ai është Sokrati me Dajmonin e tij, (δατμον), shpirtin e tij paqësor e të përsosur, megjithëse koha, demokracia, Athina, e cila është shembull i të gjitha qeverive në botë njëkohësisht ishte dhe simbol korruptimi si qeveritë sot.

Si mundi një shëmbëlltyrë si Athina të dëmtonte të Përsosurin? Mirë, e lëmë Sokratin…                                                                                       Kërkimin e Agartit në mënyrë simbolike e ka bërë dhe përfaqësuesi më i famshëm i rrymës filozofike cinike Diogjeni. Ai gjatë ditës shëtiste me disa kandilë të ndezur, njerëzit e pyesnin se çfarë kërkonte e ai përgjigjej:         Njeriun.
         Njerëzit për këtë e mendonin si ai ishte i çmendur, por ama ai kishte të drejtë, kërkonte vërtet njeriun e përsosur që ndodhej në Agart. Prandaj Agarti është thjeshtë kërkim i vetvetes, i asaj pastërtie, çiltërsie e përsosmërie. Ajo çiltërsi, pastërti e përsosmëri që te njerëzit e sotëm na mungon. 

EUTROFIZIMI POLITIK                                                                   

Shumë shpesh në mediat vendase dëgjojmë “personazhet publikë” të flasin për të ashtuquajturën periudhë tranzicioni. Në kushtet që ndodhemi duhet të ketë një debat të hapur e konstruktiv e jo një justifikim ose tinguj për të mbushur fjalimet shterpe politike.                                                          Kjo gjendje e brishtë konsiston në kalimin nga një status i të qenit në një tjetër, në një lak kohor relativisht të shkurtër ose të gjatë që tejkalohet.        Në rastin tonë është kalimi nga një regjim diktatorial në një republikë demokratike, ku në të ka patur dhe një minifaze tjetër tranzicioni nga republikë presidenciale në atë parlamentare, totalisht e paparashikuar, në limitet e absurditetit dhe simbol mosfunksionimi.                            Tranzicioni në demokraci është një periudhë kohore e dyzuar dhe e paqartë, ku janë braktisur disa karakteristika të aseteve të mëparshëm, por njëkohësisht nuk janë krijuar të reja.                                                         Kjo periudhë ka disa faza zhvillimi që kalojnë nëpërmjet konfuzionit institucional, dizinteresit institucional, hipokrizisë institucionale, të cilat përmbajnë një respekt të rremë nga ana e shtetarëve ndaj institucioneve , të cilët sjellin dhe shtetasit në gjurmët e tyre.                                                Gjithçka deri tani është e ditur, por jo e mirëkuptuar.

Kisha marr trenin Tiranë-Durrës për arsyen e thjeshtë se gjithmonë më kishin tërhequr muzeumet dhe kurrë s’kisha parë një repert industrial në një muze ambulant.                                                                                                   Në një pikë të “udhëtimit” dhe nuk di se ku, pashë një moçal, i cili me tërhoqi e më bëri kurioz. Doja të dija se si qe krijuar dhe me pak kërkim mësova se procesi i krijimit të tyre quhet eutrofizimi i ujrave, ku pellgjet me ujra të embël, liqenet, kur nuk kanë më fluksin e një lumi ose rrëkeje, pasurohen me nitrat e fosfat, të cilat janë ushqyese per alga dhe mikrovegjetacione që konsumojnë gjithë oksigjenin duke ja mohuar gjithë krijesave të tjera dhe në fund dhe vetë vetes, derisa ekosistemi kthehet në moçal e kurth vdekjeprures. Gjithsesi.                                                               Para fillimit të konsolidimit real të demokracisë, funksionimit të mekanizmave shteterore, mendoj se ka një fazë tjetër e të ndërmjetme, që do ta quaja eutrofizim politik dhe ndodhemi pikerisht në të. Moçali ose moçalishtja e politikës.                                                                                                           Ky është një moment shumë delikat e jo si entitet në vetvete. Aty duket fillimi i një pasurimi me substanca të ndryshme, që në të vërtetë përthithen nga pak, nga ana tjetër shkaktohet vdekje e ata pak harrojnë se shuhen bashkë me atë çka krijuan.                                                                     Politika duket sikur ka mbërritur një periudhë stabiliteti dhe simptomat e tumorit kurohen si të një migrene, pasi nuk është realisht e stabilizuar e bashkë me të dhe vendi, por vetëm shtresa e “politikëbërsave”.                      Po të vërejmë rreth e rrotull, jo me shumë vëmendje, shohim se ka vetëm një rotacion mbiemrash e jo ndërrime metodash pune e idealesh, të paktën sa për të respektuar denominacionin partiak.                                      Duhet të pranoj ama se çdokush ka ardhur me ide të ndryshme mbi “ç’do bej”, por duhet të pranohet nga ne të gjithë se këto kanë lindur nga intuita të paplota dhe si të tilla janë të pamjaftueshme. Pamja ndryshon, por konsistenca mbetet e njëjta e kjo gjë kuptohet thjesht duke i hedhur një sy realitetit.                                                                                                     A jemi në njohje të faktit se nuk janë shtetarët ata që i japin fund periudhës së tranzicionit, por janë shtetasit?                                                       E përsëris: shtetari pa shtetasin është një hiç.

KUR TE PRISHIM SHQIPERINE, KU DO VEMI?

by

 Shkruan: Sami Repishti */

Ridgefield, CT. –Njiqind e gjashtë vjet ma parë, poeti i madh At Gjergj Fishta, i shgënjyem thellë nga grindjet dhe mosmarrëveshjet në mes shqiptarëve, theu betimin e marrun, e shkroi këto rreshta:

     1913 -“ O Perendi! A ndjeve?/ Trathëtarët na lanë pa atdhe/E Ti gjuen me rrfe, lisat/ Nepër male kot!” (Drama “Juda Makabe”, 1920) Nji blasfemi për fratin françeskan: me qortue aktin hyjnor! Dëshprimi i thellë të sjellë në këte formë zemrimi të pa kontrolluem.

     Titulli i këtij shkrimi më erdhi në mendje nga leximi i nji artikulli të botuem në gazetën Dielli organ i VATRES, me 24 korrik 2019. Teksti i plotë ashtë:

    1922 –  “Dialog në mes të “dy ekselencave” burra shteti:

  • -Kur të prishim Shqipërinë, ku do vemi?

-Do vemi atje ku kemi venë paratë në bankë!

  • -Po pse të mos hyjmë në sherbim të atyre që u a shitëm Shqipërinë?
  • -S’do na qasin!…..se trathëtarët, as armiku nuk u zë besë…!”
  •  (Faik Konica. Dielli, 17 qershor 1922)

  2019- Nga Franca, nji intelektuale e mirëfilltë shkruen:

            “ ….Urrejtjen ma mësoi Edi Rama, ma mësoi Erion Veliaj, ma mësoi numri i deputetëve që ndoqën si bagëti posaqitë e tyre. Kjo urrejtje e mbjellë është gjëja më e pafalëshme që kanë arritur ata me taktikën e ndyer të përçarjes dhe të sundimit…. Nga disa rrethana, burime, njerëz dhe fakte, e dija prej shumë kohësh rrezikun që përfaqsonte ai. Por, ai i kaloj të gjitha limitet e shgënjimit…” (Cecilia Plasari. Panorama, 28.VII.2019). Përçarje për sundim: smundja shekullore e shqiptarëve!

  2019 gusht -“…. Ashtu si e shoh unë luftën në Tiranë ajo nuk është mes partive të Oligarkisë, se ata mirren vesh e bëjnë rotacion. Pavarësisht se çka u papagallojnë militantëve poshtë ata kanë një marrëveshje me njeri tjetrin, por nuk ia kanë besën të huajve….. Me sa kam dëgjuar unë, Luli (Basha) bëhet kryministër, e dikush i Edit (Ramës) zëvendës-kryministër, kurse Meta merr pjesën e vet deri në zgjedhjet e ardhme….Atyre tashmë nuk u hynë në punë demokracia, por vetëm për retorikë. Thelbi është kontrolli i Shtetit, dhe atij të ashtuquajturit ‘shtet’ që kemi sot në Tiranë. Sepse prej tij rrjedhin shumë gjëra..” (Letër nga nji koleg universitar).

    “ A mund të ketë skandal më të madh politik për një vend se shantazhi nga Qeveria ndaj Presidentit të vendit dhe krytarit të opozitës?” pyeste nji analist. “Vetëm në Shqipëri ngjasin të tilla skandale, sepse”, vazhdon ai: “…Shqipëria ka arritur ditën kur mund të prodhohen skandale, të kryhen krime, të zbulohen maskerada, të ngrihen akuza apo të bahen sulme aq të mëdha, aq të pamendueshme, dhe aq të shumëta….” Flitet për mesazhin e KM Rama dergue Presidentit Meta me kërcënim të largimit nga detyra, asgjësimit të LSI-së, dhe eliminimin politik të krytarit të opozitës, L.Basha. Nji pohim ma i fortë i përgatitjes për marrje të pushtetit me dhunë, ashtë e vështirë të gjindet!

    Në përgjigje të thirrjeve të hapuna socialiste me marrë me dhunë pushetin vendor të Bashkisë së Shkodrës, deputeti i PD-së për qytetin, Prof. Romeo Gurakuqi tha: “(deklaroj)…para së gjithash, nisur nga interesat themelore të ruejtjes së paqës sociale në Shkodër, dhe nga nevoja imediate e shmangjes se çdo përplasje artificiale, që mund të provokojë ambicia politike, e pa arsyeshme”. (Theksi i im.SR) Kjo sentencë magjistrale e nji mendje të ndritun, kjo pjekuni politike shkodrane nga nji emën që frymëzon shpresë për të ardhmen, i referohet nevojës për “…marrjen parasyshë në vlerësimin e pozicionit karshi publikut, dhe institucionit më të lartë të qeverisjes krahinore, para çdo deklarimi ose veprimi të mëtejshëm politik“ (Panorama, (14.VII.’19)

   Demokracia në Shqipëri ashtë në krizë serioze! Shqipëria ka nevojë për gjak të ri!

   Nji zhvillim i këtill rrezikon kthimin në autoritarizëm si hapi i parë, dhe ngritjen në piedestalin e diktaturës pa pengesë si objektiv kryesor. Hannah Arendt e përcakton këte fazë:” Në se çdonjeni drejtues ju gënjen rregullisht, rezultati i gënjeshtrës nuk ashtë se ju besoni gënjeshtrat, por ka mundësi që çdonjeni të mos besojë fare në të ardhmen….Dhe nji popull që nuk beson fare nuk mund të arrij në përfundime të arsyeshme. Ata janë të denuem me pa-aftësinë për veprim, me pa-aftësinë me mendue e gjykue. Dhe me nji popullsi të këtill, demagogët kanë mundësi me veprue simbas dëshirës së tyne”. E ngjashme me Shqipërinë në vitin 2019, fatkeqsisht!

    Sot, në Shqipëri, jemi dëshmitar të nji kapitulli shumë të errët të historisë sonë kombëtare: ngjarje të rrezikshme që zhvillohen pa drejtim, pa kuptim, në detin e gjanë të marrëdhanjeve ndërkombëtare. Sot, jemi dëshmitarë të nji ekzekutivi që dominon pa sensin e përgjegjsisë politike e morale, pa frikën e llogari-dhanjes, jetën e nji vendi pa Parlament, pa Gjykatën e Naltë dhe pa Kushtetuese. “Shtet” pa kurriz!

    Sot jemi dëshmitarë të nji skenari ku qytetarët janë viktima të përbuzëjes dhe shfrytëzimit nga klasa neo-komuniste që synon marrjen absolute të pushtetit dhe që ka mundësi të fitojë në se shumica dërmuese që nuk aprovon, ruen heshtjen. Po ndertohet nji shoqëni e nji shtet që përjashton dëshmorët dhe aktivistët e lëvizjes demokratike dyzetë-e-pesë vjeçare anti-komuniste….. Nji paradoks shqiptar! Kjo ashtë fatkeqsi e jona kombëtare! Më kujtohet thanja e euro-deputetes austriake Doris Pack: “Nuk ka gja që vjen nga Shqipëria e që më çuditë!”

    Me u çuditë, jo! Me u tronditë, po! Shprehje amerikane që vlen sot për Shqipërinë!

    Tronditemi kur lexohet në shtypin e vendit tonë komenti “…mund të thuhet se KM (Rama) që e pikturoi Shqipërinë njëpartiake, nuk është fajtori i vetëm, pse shteti zhbëhet, ‘Rilindja’ forcohet, por mëkatarë janë edhe ata që këte e dinin dhe kishin mundësi ta thonin, por shkaku i interesit personal ata heshtën, dhe popullit kurr nuk i treguen se burrështetasit e tij hajdutë bërtisnin: “kapeni hajdutin”, dhe se jeton në një shtet ku politikanëve kriminelë u falet krimi, e mëkatarët hallexhinj e të papushtetshëm mbushin burgjet”. Po ky shkrimtar na ka dhanë sentencën klasike:”Nuk ndërtohet Parrizi me muratorët e Ferrit! “ (Kim Mehmeti)   Nji koleg i tij gazetar shkruente: “Shqipëria ka sot nji ndërgjegje të deformuar, nga lufta e paskrupullt që bëhet për para e për pushtet!”

    Shqipëria ka nevojë për nji transfuzion gjaku të ri!

    Në nji atmosferë politike të ndershme dhe efektive njikohësisht, duhen kritikue thanjet e veprat e nji ”udhëheqsi” në nji dialog të hapët dhe të lirë. Ashtë pjesë e procesit demokratik. Por, nuk ashtë as e drejtë, as efektive, metoda që synon poshtënimin e “udhëheqjes” me akuza personale. Ky aspekt nuk ashtë detyra e atyne që mbrojnë shtetin dhe zbatimin e ligjit, nuk ashtë prerogativë e kundërshtarëve të ndershëm, detyra e të cilëve ashtë me zbulue, demaskue dhe gjykue gabimet e “udhëheqjes” politike.

    Përndryshe do të përfundojmë në nji situatë ku konflikti do të bahet nga të dy palët anmiqsore të njena tjetrës mbi baza individuale, dhe do të anashkalohet thelbi i kritikës konstruktive kundër nji situate të pa dëshirueshme. Vemendja e publikut do të çvendoset nga subjekti kryesor, dhe rezultati do të jetë nji përplasje e damëshme, rreziqe e jo rezultate. Shkatërrimi i ”shtetit” nuk ashtë katastrofë partiake, por kombëtare, dhe duhet evitue me çdo kusht! Ky ashtë rezultati i atmosferës helmuese të diskursit politik sot në vendin tonë: shamje, përsëri shamje me shprehjet ma vulgare pa u skuqë fare….e asgja të re!  

   Rrezikojmë të ballafaqohemi me nji shtet të ri neo-komunist, që ashtu si i maparëshmi, si rregjimet fashiste e naziste, që do të shkaktojë dame të pareparueshme për të drejtat e qytetarëve, me që gjatë gjithë ekzistencës tij ky “shtet” do të kishte kontrollin e plotë mbi shoqëninë shqiptare, me persekutime dhe represion të motivueme politikisht, si dhe do të shkelë detyrimet e marruna ndërkombëtare. Ashtu si prindët e tyne komunistë, sot mbasardhësit neo-komunistë kanë nji ngjashmëni të përbashkët në nji pikë: kanë tiparin e përbashkët në qendrimin e tyne, janë të mbruem me frymën e urrejtjes që, si tharmi i bukës së gatueme në kuzhinën komuniste, jep shije gjithë aksionit, mendimit dhe fjalës tyne.

    Gazeta liberale gjermane Der Tagespiele, e datës 20 korrik, shkruente:” se protestat e opozitës në Shqipëri janë shprehja e reagimit popullor kundër pushtetarëve abusivë dhe të korruptuem. Ajo apelon që elitat në Europën Perëndimore të kapërcejnë padituninë e tyne arrogante dhe të bashkohen me ata që ngrihen kundër abuzimit me pushtetin…”

    Ky abuzim u konfirmue edhe me deklaratën e Z. Luigi Forseca, ambasador i Bashkimit Europian në Shqipëri. Simbas Euronews, shkruen gazeta Illyria e New Yorkut, me 22 korrik 2019, “….tashma ashtë e qartë se ne kemi ndjekë votimet për së afërmi; ajo që na shqetëson ashtë fakti se elektoratit shqiptar i ashtë mohue e drejta e nji alternative të randësishme. Dhe kjo ashtë arsyeja që reforma elektorale ashtë sot ma me randësi se asnji herë ma parë”.

    Flitet per mohimin e votimeve të lira dhe të ndershme për shumicën e popullsisë!

    Sot, dialogu politik i qytetnuem ashtë nxjerrë jashtë binarit, dhe dyluftimi politik ashtë i ashpër e pa doreza…..që paralajmëron vetëm nji katastrofë politike në se nji zgjidhje e arsyeshme për të gjithë nuk gjindet ”tashti dhe këtu”. Deklarata e zyrtarit amerikan të Departmentit të Shtetit , Ambasador Phillip Reeker, hapë nji dritore në këte drejtim:

   “…. SHBA nuk do të bahen arbitër i politikave të brendshme të Shqipërisë, por ne do të vazhdojmë të inkurajojmë të gjitha palët të punojnë së bashku me institucionet dhe të bëjnë hapat e duhur që të ecin përpara. Dhe, në se institucionet nuk bëjnë punën e tyne, atëherë punoni që të ndryshoni ato, nepërmjet mjeteve kushtetuese që keni.”(Theksi im.SR) Ky koment u ba në forumin e organizuem nga Këshili i Atlantikut,  Vashington,D.C. me 18 korrik 2019.

     Mjetet kushtetuese nuk ekzistojnë! Kështu “problemi” shqiptar komplikohet edhe ma shumë sepse, “….sot, tre vjet mbas miratimit të reformës për drejtësi (22.VII.2016), Gjykata Kushtetuese ka vetëm nji anëtare së cilës i ka mbaruar mandati, dhe Gjykata e Lartë nuk ka anëtarë të mjaftueshëm për vendime. Vetting-u ka larguar mbi 60 gjyqtarë dhe prokurorë, ndërsa 35 kanë dhënë dorëheqje. Në sistemin e drejtësisë mungojnë 102 gjyqëtarë e prokurorë, tej parashikimeve të optimistëve të kësaj reforme.” (VoA 20.VII.2019)

    Fletorja prestigjoze The Economist e përcaktoi: “Shqipëria ashtë në kaos!”

    Mbetet shpresa se riformimi i Gjykatës Kushtetuese do të vendosë mbi largimin e Partisë Demokrate nga Parlamenti, vendimin e Presidentit Meta mbi datën e re të votimeve, 13 tetor 2019, dhe elementë të tjerë që përbajnë krizen e randë politike në Shqipëri.

    Por kush siguron korrektesën e nji veprimi të këtill me randësi kapitale në nji shtet sot nji-partiak? Qeveria e “shtetit” nji-partiak? Unë dyshoj!

* * *

    Para nji situate të këtill kaotike, dhe nji dispozicioni mendor që kërkon sigurim, vendosa të kërkoi mendimin e Ambasadorit të ri të SHBA-së në Shqipëri, The Honorable Yuri Kim, dhe të shprehë shqetësimet e mia si qytetar amerikan për vendlindjen time që dua kaq shumë, Shqipërinë. Ma poshtë janë pjesë të Letrës datë 31 korrik 2019:                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

 “ The Honorable

 Ambasador Yuri Kim

pranë Departmentit të Shtetit

Washington,D.C.

    Shumë e nderuemja Ambasador Kim:

    ……Situata e sotme në Shqipëri tregon se nji veprimtari politike ‘normale’ nuk ashtë e mundun, për arsye të nji mentaliteti komunist të maskuem, dhe për arsye të nji qendrimi kambëngulës me marrë pushtetin absolut, mundësisht tue ndertue nji sistem politik nji-partiak. Në qershorin e kaluem, në nji intervistë me “Zërin e Amerikës” quejta zgjedhjet e 30 qershorit 2019 ‘artificiale’, sepse në fakt nuk kishte nji problem të randësishëm me pengue ‘zgjedhje’ të përgjithëshme, të lira dhe të ndershme….. Për mendimin tim, ajo ashtë rezultat i nji ballafaqimi ndërpartiak të vazhdueshëm në luftë me fitue e me sundue. Simbas nji filozofie politike në Shqipëri, ‘pushtet’ don të thotë ‘pushtet absolut’, asgja ma pak….Zgjedhjet u gjykuen ‘të vjedhuna’. Vendi përfundoi me nji Parlament në sherbim të Ekzekutivit, dhe të nji sistemi gjyqsor thellësisht të korruptuem….Nji nga të metat politike që vrejmë në Shqipëri ashtë moskokëçarja për këshillimet që vijnë nga  qeveri dhe miq të jashtëm. Ashtë nji meturinë e propagandës së kaluemes komuniste, dhe ashtë e damshme….Unë mendoj se sugjerimi i Departmentit të Shtetit të mbahen zgjedhjet pavarësisht nga manipulimet e Ekzekutivit nuk ka qenë ma i preferuemi, dhe propozimi i Presidentit I. Meta me shtye zgjedhjet deri me 13 tetor 2019 me qellim që të shfrytëzohet kjo periudhë kohe për negociata në nji atmosferë ma të mirë, ka qenë logjik..…

    Gjykimi i Ambasadores franceze, Mme Vasak “ …duhet ta dini se ky popull, qytetarët e këtij vendi, meritojnë nji zgjidhje të arsyeshme” ashtë i mirëpritun. Përballë rrezikut të nji sistemi nji-partiak, Shqipëria ka nevojën ekzistenciale me pasë nji parti politike të dytë me qellim të pengojë vendosjen formale të nji sistemi politik nji-partiak…..

     Me shumë randësi ashtë humbja e shpresës në popullsinë për nji të ardhme ma të mirë. Sot, jemi dëshmitarë të nji kapitulli të errët në historinë e vendit tonë, me evenimentë të rrezikshëm e të pakontrollueshëm në nji vend që dominohet nga Ekzekutivi i cili nuk njeh as rregullat politike as përgjegjsinë morale. Sot jemi dëshmitarë të dominimit të vendit nga elementë neo-komunistë që luftojnë me mbajtë pushtetin absolut, ndërsa shumica e madhe e popullsisë ka heshtë….!

……Ambasadori Phillip Reeker, nd/Sekretari i Shtetit, deklaroi (në Atlantic Council, Vashington,D.C.) se ’… Shtetet e Bashkueme do të vazhdojnë me inkurajue të gjitha palët me bashkëpunue me institucionet shtetnore ….. Në se këto institucione nuk kanë sukses në funksionet e tyne, na rekomandojmë me ba përpjekje dhe me i ndryshue me mjetet konstitucionale që Shqipëria ka….’ (Theksi i im SR.)

     Ky ashtë nji sugjerim konkret dhe qellim-mirë; por ku janë këto ‘institucione shtetnore’? Prandej nevoja për ‘institucione të besueshme shtetnore’ ashtë e nji randësie primare. Më lejoni të paraqes sugjerimet që vijojnë:

  1. Formimi i nji qeverie të përkohëshme dhe teknike, me qellim :
  2. Me përpunue nji reformë të re elektorale, dhe votime të përgjithëshme, të lira, të ndershme mbrenda 6 muejsh;
  3. Parlamenti i ri të përmbaj të gjithë spektrin politik të vendit, si dhe të formojë, në mënyrë të preferueme, nji Qeveri koalicioni për përgatitje të anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Mbikqyrja ndërkombëtare ashtë e domosdoshme.

Ambasador Kim:

   Këto janë disa nga kandveshtrimet e mia për vendlindjen time, Shqipërinë sot! Shqipëria ju pret mbas nji mungese të gjatë ambasadoriale. Pa dyshim, ju do të jeni e mirëpritun, e nderueme, e respektueme, dhe e ndigjueme prej tyne. Shqipëria, për të gjitha arsyet ashtë sot vendi ma pro-Amerikan në Europë. Me këte Letër, sot, unë dëshiroj me shprehë konfidencën time të plotë në profesionalizmin tuej dhe në eksperiencën e gjatë diplomatike tuejën. Kam çdo arsye me besue se me përpjekjet e jueja do të dilni me sukses në gjetjen e nji zgjidhje të arsyeshme për problemet e vetëkrijueme në Shqipëri.

    Miljona sy janë drejtue sot kah ju, në këte moment që filloni misionin tuej diplomatik në Shqipëri. Na, të gjithë, do të lutemi për suksesin tuej

Me nderime,

Sami Repishti, Ph.D.

——————————————————-

* Autori ashtë pedagog në pension; ish-i burgosun politik (1946-56) dhe aktivist për të drejtat e njeriut.

Bastardët

by


Bastardët Nga Alfons GRISHAJ/

Të gjitha kombet janë të dashuruar me vetveten, një lidhje ku  promovojnë vlerat me anë të një propagande të detajuar. Ata nuk lënë gur pa lëvizur për të injektuar korpet që të   predominojnë mbi kulturat e ngjashme, duke u përpjekur dhe  shtruar  terrenin e transformimit dhe asimilimit. Ne, shqiptarët jemi prapa shumë me promovimin e kulturës dhe vlerave të traditave që kemi. Mbase kjo dhe prej pushtimeve të njëpasnjëshme. Por, mos të harrojmë se, ne nuk kemi qenë  i vetmi komb i pushtuar, siç e dëshmon më së miri edhe historia e vendeve fqinje.   

Është e trishtueshme dhe e papranueshme kur ne, promovojmë anti-vlerat e kombeve tjera, duke kaluar çdo cak logjik, deri aty sa ta quajmë  dhe ish-pushtuesim: “Vëlla!” Dhe, pa pikën e turpit identifikohemi me rracën e tyre barbare, e cila hyri në histori dymijë vjet pas nesh. Kjo nuk ndodh me asnjë komb në rruzull, vetëm me ca hajvanë tanë, të cilët nuk luftojnë për historinë e identitetin kombëtar, as për tokën e gjakun e të parëve, por për nostalgjinë e drapër-çekanëve, këmishëzinjëve, feseve të vdekuara të një perandorie pa nder dhe lavdi që u përhap me dhunë dhe gjak,  përdhunime, pengje e tradhëti.

Fatkeqësisht, ky është prelud i dhimbshëm i një psikologjie inferiore me gjak të përzier, që nuk lejon asnjëherë me qenë  vetvetja, por gjithnjë peng  i një jehone të turpshme.

Shumë miq të mi, personalitete të letrave, të artit, ushtrisë, mësimdhënies etj., janë shqetësuar me të drejtë për veprimet zvarranike të qeveritarëve “tanë”, të cilët ngritën një memorial fantazëm për shpirtërat e viktimizuara nga arroganca  e sulltanatit dhe sakrifica e dështuar e ndryshimit. Shqiptarët marshuan me flamujt e ish-pushtuesit për t’i bërë qejfin viktimëbërësit! Sikur të ishin turq, do ishte në nderin e tyre, të thonin: “Rroftë Çezari!”, apo “Poshtë Çezari!” Po çfarë është ky çnderim i inteligjencës dhe ndërgjegjes patriotike shqiptare?! Po sikur në Tiranë të marshonin svastikat e Hitlerit, sopatat e Musolinit, apo flamujt e Brankoviçit apo Knjaz Nikollës, çfarë do bëhej? Ku është ndryshimi i këtyre të fundit me të parin? Pushtuesit kanë një brutta figura, një uri, një përbuzje, një psikologji. Miklimi anadollak ka qenë dhe më parë. Respektimi haraçpaguesit nuk ishte asgjë tjetër vetëm strategjia e nënshtrimit të butë. Shqiptarët u syrgjynosën, u vranë, dogjën e plakçitën, përdhunuan… në pesë shekuj pushtim, dhe megjithëse u munduan për t’i bërë simbiozë  shpirtërore, ata  nuk ua dhanë kurrë  shansin e turpit. Tradhëtarë, spiunë dhe vegla ka patur sigurisht, por në një situatë pushtimi veprojnë të gjithë mekanizmat e përçarjes dhe asimilimit etnik. Historia jonë ua ka skicuar portretin gjithë atyre që kanë shërbyer si vegla të pushtuesve, dhe ata janë sot në perceptimin e përgjithshëm figurat më të urryera. Prandaj  edhe sot është po aq e urrejtshme, në mos më shumë, për shkak se gjendemi në paqe, gjithë kjo përulësi e neveritshme me parada flamujsh para një zvarraniku të izoluar!

Propaganda e vëllazërisë shpirtërore të shtirë ngjason me çorbën e helmuar titiste të “bashkim-vëllazërimit” që më vonë u kthye  në lum gjaku!

Le t’a ilustrojmë subjektin e këtij shkrimi me fakte nga gjeopolitika ku mbretëroi sulltanati dhe mbretëron sulltan-salltaneti i ri. Kombet arabe, të të njëjtit besim, e kanë halë në sy Turqinë, pikërisht prej të kaluarës së dhimbshme dhe simptomave të sotme diktatoriale. Diskriminimi etnik dhe kamzhiku i sulltanatëve nuk është fshirë ende nga kujtesa e tyre. Ashtu si në kujtesën e patriotëve, historianëve, inteligjencës aktive shqiptare nuk është harruar ende karakterizimi denigrues: “Arrnaut!”, dhe sidomos  deklarimi i tmerrshëm: “Ua vrasim burrat dhe ua përdhunojmë gratë!”

Unë nuk mund t’i bëj me faj udhëheqësit e rinj, por mendësia e vjetër zhvesh petkun e udhëheqësve të rinj duke vërtetuar vazhdimësinë dinake, e cila përfundimisht vret shpresën e bashkëpunimit reciprok. Asnjë diktator nuk lë hapësirën e një vaske për t’u larë, por dhe nëse po, nderja është e hekurt!

Mendoj se qytetarët shqiptarë me ADN të pastër, duhet të hapin librat që kanë shkruar vetë turqit per ne… që të shohin “dashurinë turke” për arrnautllëkun. Pas kësaj (ai që ka gjak shqiptari),  nuk do të ketë më nostalgji për gënjeshtrën e Bosforit.

Kam respekt për popullin turk dhe Mustafa Kemal Ata’turkun, Ata’n e Turqisë moderne (që ishte dhe gjysmë shqiptar), por jo për  patronatin fallso që shtrëngon dhëmbët në shekullin e Shqiptarëve, ashtu siç ndodhi në Dardani, kur u arrestuan kundërshtarët e pushtetmbajtësit bash në zemër të Prishtinës.

Le të harrojmë për një moment lajthitjen zvarranike të servilizmit  skllavërues që mbretëron tek një pjesë decivilizuese e shoqërisë tonë. Le të harrojmë për një sekond çfarë shkrova më lart (të cilat janë të vërteta si drita e diellit), e t’i qasemi sadopak filozofisë politike të mosndërhyrjes në punën e tjerëve… Po sikur nesër… në Turqi të vijnë në pushtet kundërshtarët e Erdoganit, ku do e çojnë atë palo pllakatë? Apo, do e çdaltojnë dhe do e zumparojnë për ta përdorur si palimpsest?! Pra, dhe politikisht një lajthitje ordinere me mendësi socialiste. Socialistët mendojnë se demokracia është më e prekshme duke lidhur aleanca strategjike me nivele të ngjashme ose me superioritet të lehtë se sa me filozofinë “konfliktuale” kapitaliste, e cila e ngriti botën në 100 vjet në një nivel astronomik.

Prof John Parick Diggins Says: The Socialist simply cannot face the fact that there is no conflict between democracy and capitalism…(Politics and Vision. P, 525) .

Gjithnjë, socialistët kanë dëshirë që popullin ta ushqejnë me iluzione sociale dhe tryezën t’ia mbushin me  pjata komuniste. Ata  për vete e adhurojnë kapitalizmin, duke investuar në perëndim paratë e plaçkitjes së shtetit. Aleanca e sotme midis pashallëkut dhe pisllëkut ka dhe motivin  e fshehtë: Fshehja e  kokës në Turqi, kur në Shqipëri të mbretërojë drejtësia dhe ligji. Unë mendoj se,  sarajet e sulltanit të ri nuk do të jenë të mjaftueshme për të fshehur neoballabanistët!

Sa për kujtesë: Mustafa Kemali, nuk e pranoi asnjëherë Ahmet Zogun për Mbret?! Sepse Ata’turku  kishte luftuar pikërisht kundër sulltanatit anakronik, duke u përpjekur ta reformonte emrin e keq të Turqisë deri aty sa, dhe gërmat e gjuhës turke i ktheu në latinisht që t’i tregonte botës së qytetëruar se, Turqia i përkiste Europës dhe jo të kaluarës barbare. E pra, Mustafa Kemali punonte për t’u njësuar në familjen europiane, kurse bastardët “tanë”, bash  në shekullin XXI… kërkojnë të shkojnë prapa në esfel!

Nënë Tereza: “E kam në zemër popullin tem Shqiptar”

by

Me rastin e 26 Gushtit,ditëlindjes së Shën Nënë Terezes/

Nga Frank Shkreli*/

Shën Nëna Tereze ose siç e njeh e mbarë bota, thjesht si Nënë Tereza ka lindur, më 26 gusht 1910. Po e kujtoj këtë datë me një shënim për një libër, që më dërgoi para disa ditësh Don Lush Gjergji, autor i shumë librave dhe artikujve mbi Nënë Terezen, të cilën ai e ka njohur, siç thotë edhe vetë, qysh prej vitit 1969. Librin, që më erdhi me postë elektronike, autori Don Lush Gjergji e ka përgatitur për botim me rastin e 40-vjetorit të Çmimit “Nobel për Paqe”, dhënë Nënë Terezes, më 10 dhjetor 1979. Don Lush Gjergji, pranon se megjithëse gjatë viteve kur ishte gjallë Nënë Tereza, ai ka kaluar aq shume kohë me të duke përcjellë pothuaj çdo aktivitet të Nën Terezës, anë e mbanë botës, dhe ndonëse me të drejtë konsiderohet si eksperti numër një i jetës dhe veprimtarisë së Nënë Terezes – madje shumë e cilësojnë edhe si biografi zyrtar i kësaj bije të Kombit shqiptar – ai shprehet se nuk është as ai vetë i sigurt, nëse e njeh mirë Nënë Terezen. “Madje edhe pas gjithë këtyre vjetësh, unë nuk jam i sigurt se e njoh mirë, se e kuptoj dhe mbi të gjitha se mund të jem në gjendje t’ua përcjell atë të tjerëve me shkrime dhe me dëshmi”. Por ama, për një gjë jemi të sigurt të gjithë: Në një intervistë në Oslo të Norvegjisë, në vitin 1979, Nënë Tereza është shprehur qartë se kush është ajo: “Origjina ime është shqiptare. Shtetësia ime është indiane. Unë jam katolike, murgeshë e kushtuar. Për nga thirrja ime, unë i takoj tërë botës.”

Don Lush Gjergji ka shkruar shumë për jetën e Nënë Terezes, ndërkohë që disa prej këtyre veprave janë përkthyer edhe në gjuhë të huaja, por librin e fundit kushtuar Nënë Terezes, me titull të titulluar: “E kam në Zemër popullin tem Shqiptar – Bisedime me Shën Nënën Tereze” – ia paraqet lexuesit me shpresën që – duke u mbështetur në përmbajtjen e librit që pasqyron fjalët dhe deklaratat e Nënës Tereze, përfshirë intervistat – vetë lexuesi mund ta kuptojë më mirë Nënë Terezen, jetën dhe veprimtarinë e saj si shërbëtore e botës, por edhe si shqiptare.

Në veprën e tij më të fundit për Nënë Terezen, Don Lush Gjergji sjell për lexuesin intervista ekskluzive me Nënë Terezen, në vende dhe rrethana të ndryshme, përfshirë edhe vizitat e saj në Kosovë dhe në Evropë. Aty mund të gjejmë edhe fotografi të rralla të Nënë Terezes e të lexojmë intervista, fjalime dhe porosi të saj ku pasqyrohen, “vizione largpamëse dhe profetike që përbëjnë një lloj testamenti shpirtëror për të gjithë ne”, shprehet autori në parathënien e librit. Në një prej këtyre intervistave të vitit 1978, botuar në këtë libër, Nënë Tereza shpreh, “dëshirën e saj për t’u kthyer te populli im shqiptar”. E pyetur se si ndihej në vendlindjen e saj, në Shkup pas aq shumë vitesh mungesë, Nënë Tereza me mallëngjim dhe dëshpërim përgjigjet: “Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën dhe nënën time Drane, që tani jeton me motrën time Age në Tiranë si dhe vëllain tim Lazrin, i cili jeton në Palermo. Jam takuar shpesh me vëllain tim, ose në Romë, ose në Palermo, nga që atje kemi një shtëpi për të moshuarit dhe për të varfrit. Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga viti 1928, që nga nisja ime për në misione në Zagreb…”. Intervistuesi dhe autori i librit, të lartpërmendur, “E kam në zemër popullin tem Shqiptar”, Don Lush Gjergji shënon në librin tij reagimin e Nën Terezes kur fliste për familjen e saj të ngushtë. Duke folur për familjen e vet, “fytyra e saj u bë hijerëndë madje edhe paksa e pikëlluar nga që siç më tha ajo, ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri, për të vizituar nënën dhe motrën, por më kot!”. E pyetur gjatë një interviste në vitin 1979 nga Lush Gjergji mbi gjendjen në Shqipëri, Nënë Tereza pranon se nuk dinte shumë për Shqipërinë. “Nuk di se çfarë të them, nga që nuk di se çfarë, në të vërtetë, po ndodh atje. Nganjëherë kam marrë ndonjë letër nga nëna dhe motra ime, nga Tirana. Ato shkruajnë vetëm disa fjalë. Ato kanë aq dëshirë të madhe për t’u takuar me mua dhe me vëllain tim, Lazrin. Atë që unë mund të thosha është, se unë lutem shumë për Shqipërinë, që Zoti t’i ndriçojë që të mund të kuptojnë këtë: Nëse duan të jetojnë në paqe, ata duhet të ta duan njëri tjetrin…” Dihet se regjimi i Enver Hoxhës nuk e lejoi Nënë Terezen të vizitonte nënën e motrën në Tiranë. Pasi ato kishin vdekur, siç dihet Nënë Tereza u lejua, më në fund, të vizitonte Shqipërinë, në vitin 1989.

E pyetur nga Don Lush Gjergji gjatë një interviste në Budapest të Hungarisë në vitin 1989, nëse ajo kishte ndonjë mesazh për popullin tonë shqiptar, i cili po kalonte çaste të rënda në atë kohë, Nënë Tereza i përgjigjet duke u shprehur: “Po, unë gjithmonë bart në zemrën time popullin tim shqiptar dhe i lutem Zotit për paqe dhe prosperitet, për një të ardhme më të mirë për të. Lutem që lutja t’ju bashkojë me Zotin dhe me njëri tjetri, me tërë botën.”, është shprehur ajo.

Libri prej 100 faqesh sjellë edhe disa mesazhe të Nënë Terezës shkruar shqip me dorën e vet, si më poshtë, në të cilat ajo shpreh jo vetëm krenarinë për identitetin e saj, por edhe dashurinë e vet për shqiptarët, për Kosovën dhe për Shqipërinë, dhe sidomos për qytetin e saj të lindjes Shkupin shqiptar, në të cilin shprehet se do të dëshironte të kthehej: “Kjo ka qenë dëshira ime gjithmonë, për t’u kthyer tek populli im shqiptar, në qytetin tim të lindjes, në Ipeshkvinë tonë Shkup-Prizren, në mesin e popullit tim dhe të motrave të mia”, ka deklaruar Nënë Tereza në një intervistë ekskluzive me Don Lush Gjergjin, në vitin 1978. Ajo kishte mirëpritur edhe lëvizjet në atë kohë për pajtim të gjaqeve, gjë që le të kuptohet se ajo e ndiqte deri diku edhe situatën në atdheun e të parëve të saj. “Dëshiroj të festojmë së bashku Pajtimin e mbarë popullit tem Shqiptar”, ka thënë ajo në një mesazh drejtuar ish-ipeshkvit të Kosovës, Mons. Nikë Prela, duke iu përgjigjur pozitivisht ftesës së tij që ajo të vizitonte Kosovën, gjë që ajo pranoi të vinte në Kosovë. Dhe nga një tjetër shkresë mësojmë se Nënë Tereza nuk e kishte harruar Kombin e vet – dhe kurrë nuk e kishte mohuar identitetin e saj dhe origjinën e saj si shqiptare, siç pretendonin atëherë dhe siç e akuzojnë edhe sot disa kritikë të saj, fatkeqësisht edhe shqiptarë e quajnë veten, por dhe të huaj, të indoktrinuar nga ideologjia komuniste anti-fetare dhe anti-shqiptare. “Gjithmonë, shpirtënisht, jam e lidhur me uratë dhe dashni me popullin tem Shqiptar, sidomos në kohë të vështira…”, është shprehur Nënë Tereza siç sugjeron edhe titulli i librit, “E kam në zemër popullin tem Shqiptar” “Shumë luti Zotin që paqja e Tij të vijë në zemrat tona, në të gjitha familjet tona dhe në të gjithë botën”, ka shkruar me një rast, Nënë Tereza, sipas librit, të posa botuar të Don Lush Gjergjit.

Në këtë ditëlindje të Nënë Terezës, uroj që ajo të jetë me ne sot dhe të lutet për ne, sidomos në këto kohë të vështira për shqiptarët. Autori Don Lush Gjergji shkruan se është në rregull admirimi dhe nderimi për Nënë Terezen. Por ai bënë gjithashtu thirrje që, “Nga mendja e saj e ndritur dhe ngritur, nga zemra e saj e madhe—shprehje feje dhe dashurie për Zotin dhe për Njeriun vëlla e motër – fara që ajo e mbolli në mendjet dhe zemrat tona — ta mbajmë të gjallë jetën dhe veprën e saj mahnitëse për mbarë njerëzimin, si kujtim dhe frymëzim në vazhdimësi…Të mos ndalemi vetëm në nderim dhe admirim (të saj) por të kalojmë në imitim dhe dëshmi duke ushqyer përditshmërinë tonë me vlera dhe virtyte”. Sidomos, do të porosiste Nënë Tereza, të jetojmë në dashuri dhe pajtim vëllazëror me njëri tjetrin, në këtë kohë të vështirë mospajtimesh dhe konfliktesh aktuale politike në radhët e shqiptarëve. Në qoftë se thirrja e Nënë Terezes për dashuri me njëri tjetrin mund të duket tepër idealiste dhe jo reale për mëkatarët e kësaj bote, atëherë të pakën të mësojmë diçka nga jeta dhe veprimtaria e saj për tolerancë dhe bashkëjetesë me njëri tjetrin, pa dallim, si bijë dhe bija të një kombi e të një gjuhe—një kërkesë kjo minimale për një shoqëri të përparuar të shekullit XXI, që e quan veten demokraci.

Ish-Drejtor i VOA-s për Euroazinë*

VENDKALIMET E REJA NË FAVOR TË INTEGRIMIT TË ZONËS KUFITARE

by

Diskursi sociopolitik/

Në rrëthana të reja shoqërore zonat kufitare duhet të kenë një tretman tjetër, përmes hapjes së vendkalimeve të reja jo vetëm zyrtare por edhe atyre jozyrtare, që do të ishte në favor të popullsisë vendore, ku kërkesën nga komuna e Plavës për rihapjën e vendkalimit  kufitar në Çakorr, e vlerësojmë pozitive dhe në favor të  qytetarëve  të komunës së Plavës dhe të Gucisë me mundësi të komunikimit me qytetin e Pejës përkatësisht me  Kosovën, duke dalur nga izolimi i imponuar disavjeçar, andaj një iniciativë e tillë duhet të mbeshtet nga Qeveria e Malit të Zi, ndërsa  nuk duhet anashkaluar rrugën Plavë-Deçan e cila është me peshë të veçantë për ketë regjion dhe në favor të bashkëpunimit ndërkufitar e ndërshetëror në mes dy vendëve.

Shkruan: Dr.Nail Draga/

Sipas mediave kohë më parë u bë e ditur se Komuna e Plavës ka paraqitur  kërkesën në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Qeverisë së Malit të Zi, për hapjen e vendkalimit kufitar në Çakorr, qëllimi i të cilit është zhvillimi i lidhjes sa më të mirë me Kosovën, duke patur parasysh rëndësinë e kësaj lidhjeje për zhvillim të mëtejshëm të mundësive ekonomiko-turistike, si dhe orientimin tradicional të banorëve në këtë vendkalim kufitar.

Me hapjen e kalimit kufitar në Çakorr, zyrtarët vendorë të Plavës mendojnë se do të krijoheshin lidhjet më të mira mes dy vendeve, do të forcohej bashkëpunimi i ndërsjellë ekonomik, do të lehtësohej udhëtimi i shtetasve të Malit të Zi dhe Kosovës, por edhe i turistëve të shumtë, veçanërisht gjatë sezonit turistik. “Lidhshmëria komunikative është njëra ndër parakushtet themelore infrastrukturore për vlerat turistike dhe ekonomike të një treve. Pa rrugë të mira dhe vlerësim të madh ekonomik, ato mbeten të pashfrytëzuara. Komuna e Plavës, përveç pozitës së mirë gjeografike, me të cilën kufizohet dy shtete dhe disa komuna të Malit të Zi, ka lidhje joadekuate të komunikacionit”, theksojnë zyrtarët e komunës në shkresën e dërguar qeverisë.

Në shkresë, mes tjerash thuhet se prej Plavës deri në Pejë janë rreth 70 kilometra, kurse rrugës nëpër Rozhajë nëpërmjet vendkalimit kufitar “Kulla”, Peja dhe Plava janë në largësi prej rreth 130 kilometra.

Zyrtarët e Plavës theksojnë se për këtë arsye qytetarët e tyre presin me pa durim hapjen e aksit rrugor, veçanërisht duke patur parasysh rëndësinë e kësaj lidhjeje të komunikacionit për zhvillim të mëtejmë të mundësive ekonomiko-turistike të kësaj ane, si dhe orientimin tradicional të banorëve por edhe të tjera mundësive.

Duke marrë parasysh se “lidhja me Shqipërinë pa dyshim është avancuar me ndërtimin e aksit rrugor Guci-Vermosh  dhe me hapjen e vendkalimit kufitar Gërnçar-Vermosh, derisa lidhja me Kosovën mund të avancohet me vënien në funksion të plotë të aksit rrugor Murinë-Çakorr-Pejë, i cili para disa vitesh është rikonstruktuar nga ana e Drejtorisë për Komunikacion”, thuhet në mes tjerash në kërkesën e Komunës së Plavës drejtuar Qeverisë së Malit të Zi.

Vendkalime të reja jashtë atyre zyrtare

Qarkullimi  i njerëzëve është nevojë elementare e lirisë në çdo vend ndërsa zonat kufitare në këtë aspekt  janë të veçanta, sepse kanë pasur një të kaluar me probleme të mëdha  kryesisht të aspektit   politik e ekonomik ku si të tilla ishin më të pazhvilluarat dhe të pa perspektivë  për të jetuar. Në këtë aspekt nuk bën përjashtim zona kufitare Mali i Zi-Shqipëri, ku pasojat janë ende të pranishme, ku shqiptarët dëshmitarë okularë të vitëve të shkuara në kohën e monizmit. Por, në rrethana të reja duhet bërë përpjekje për të ndryshuar gjendjen ekzistuese ku qarkullimi i lirë përmes vendkalimeve  të reja kufitare  jashtë atyre zyrtare do të ishte në favor të popullsisë në të dy anët e kufirit.

Pikërisht në këtë aspekt duhet cekur një marrëveshje pozitive që është arritur në gusht të vitit 2018 në mes  Malit të Zi dhe  Serbisë  për hapjen e  21 vendkalimeve të reja  kufitare(VKK) jashtë atyre zyrtare, sepse  aty ekziston nevoja e qarkullimit të popullsisë në zonën kufitare në mes  dy vendeve, duke respektuar nevojën e popullsisë lokale në komunat e zonës kufitare, për kalim të lirë të kufirit, me qellim të zhvillimit e të bashkëpunimit  ekonomik, arsimit, shëndetësisë, kulturor, social, sportiv etj. Në zonën kufitare në distancë prej 10 km nga kufiri, janë përfshi 131 vendbanime në Mal të Zi e 113 në Serbi.Një marrëveshje e tillë është në harmoni me Udhëzimet e Bashkësisë Europiane(EU 1931/06) mbi qarkullimin ndërkufitar.Popullsia e zonës kufitare në të dy anët e kufirit është pajisur me Leje të kalimitku është  përcaktuar  vendi së ku mund të kalojnë kufirin shtetëror. 

Më këtë rast duhet cekur së vendkalime të tilla ka pasur në mes dy luftërave botërore në mes Mbretërisë së Jugosllavisë dhe të Shqipërisë, duke iu mundësuar qytetarëve të zonës kufitare qarkullim të lirë pa pengesa.E dhëna së  nga liqeni i Shkodrës e deri të gryka e Bunës kanë qenë në funksion tetë VKK të tilla, dëshmon demokracinë e kohës, e cila pas Luftës së Dytë Botërore për shkaqe politike-ideologjike   një e drejtë e tillë iu mohua, që ishte fatale për shqiptarët në të dy anët e kufirit më pasoja të mëdha që janë të pranishme deri në ditët tona.

Model edhe për vendet tjera në regjion

Ndonëse nuk iu bë publicitet mediatik marrëveshja malazezo-serbe si e tillë mund të shërbej si model për vendet tjera në regjion, madje  një  e tillë do të ishte e nevojshme  të arrihet edhe në mes Malit të Zi, Kosovës e Shqipërisë. Pikërisht, duke marrë parasysh nevojat e qytetarëve të zonës kufitare ku jetojnë shqiptarët në të dy anët e kufirit, si ma emergjente në këtë moment janë hapja e VKK të reja jashtë atyre zyrtare  në: 

1.Qafë Vranicë-Plavë, qëndodhet në afërsi të fshatit Çerem të rrethit të Tropojës. Pas përmirësimit të infrastrukturës rrugore ky vendkalim do të bëjë të mundur lidhjen e të gjithë zonave të Tropojës dhe Malësisë së Gjakovës me Plavën dhe Gucinë.

2.Grabom – Cemi i Trieshit,   ndonëse rruga në pjesën e Shqipërisë ka përfunduar dhe kemi një komunikim të vazhdueshëm në relacionin  Guci-Tamarë-Shkodër  ka mbetur pa u përfunduar pjesa në Malin e Zi, që lidh Grabomin me Podgoricën, ku sipas informatave qe kemi gjatë këtij viti do të filloj ndërtimi i kësaj rruge si dhe VKK në Grabom që do të jetë në funksion të qytetarëve të Kelmendit e Malësisë si dhe të tjerëve qe do të frekuentojnë në këtë krahinë.

3.Zogaj-Hutaj(Skje)që do të ishte në favor të krahinës së Krajës për lidhjen e saj me qytetin e Shkodrës, lidhje kjo e cila është ndërprerë në vitin 1948 Ndonëse në Shkodër me 1 korrik 2018 u mbajt mbledhja e përbashkët në mes Qeverisë së Shqipërisë dhe Malit të Zi, në sajë marrëveshjeve të nënshkruara ishte ajo në lidhje me hapjen e këtij  VKK, por ndonëse kemi të bëjmë me ndërtimin e një rruge me distance 1.2km   në sajë të informacioneve që kemi  deri më tash nuk është punuar asgjë në këtë drejtim.

Do të ishte kjo lidhja unazore e liqenit të Shkodrës nga ana juglindore e tij, ndërsa Kraja do të ishte 12 km larg Shkodrës, duke qenë pjesë e zonës gravituese të këtij qyteti.

4.Shënkollë-Pulaj,do të ishte rruga e vetme ujore me traget  përmes lumit Buna, në mes dy vendëve e cila ka kohë që është e prezantuar në opinion si vazhdimëshi e rrugës Shën Gjin-Velipojë-Shtoj-Ulqin. Në veçanti gjatë verës do të ishte një atrakcion i veçantë turistik për tërë regjionin dhe me gjerë, deri sa nuk do të ndërtohet ura mbi Bunë e cila është në projektët e investimeve kapitale  të Qeverisë së Shqipërisë.

Hapja e VKK të tilla jo zyrtare  por edhe të tjera që nuk u cekën më këtë rast, do të dëshmonte bashkëpunimin  në mes dy vendëve dhe prezantimin praktik të politikës së fqinjësisë së mirë në favor të integrimeve europriane, që është në favor të popullsisë së zonave kufitare si kudo në vendet me demokraci të konsoliduar.

Rruga Plavë- Deçan duhet të përshpejtohet 

Si vazhdimësi logjike e rrugës Shkodër-Plavë, apo Podgoricë-Plavë, është rruga në drejtim të Kosovës. Nëse nga Plava në drejtim të Kosovës ekziston rruga tradicionale ajo përmes Çakorrit, ajo ka pasur tretman të kufizuar gjashtë mujor, sepse qarkullimi ishte i mundur vetëm gjatë verës, sepse dimrit kjo rrugë ishte e bllokuar. 

Andaj e vetmja linjë rrugore për Kosovë nga krahina e Plavë-Gucisë, është vetëm nga ana e Rozhajës në drejtim të Pejës apo të Mitrovicës. Por, pas çlirimit të Kosovës(1999), është prezentuar idea e ndërtimit të rrugës në drejtimin Deçan-Plavë. Përfundimisht kjo rrugë me gjatësi 35km ka filluar së ndërtuari me 25 shtator 2014. Në kuadër të komunës së Deçanit nga kjo gjatësi rrugore  janë 20 km ndërsa pjesa tjetër prej 15 km është në kuadër të komunës së Plavës.  Ndonëse është parashikuar që kjo rrugë  të ndërtohet ne tre faza dhe përfundimi është parashikuar të pëfundojë në vitin 2017, por  ka kohë që punimet janë ndërprerë pjesërisht sepse pengesë paraqet Manastiri ortodoks i Deçanit, pa ndonjë arsyetim bindës për opinionin. 

Mendoj se një veprim i tillë është më prapavi politike, për të pënguar realizimin e një projekti të tillë infrastrukturor  që është në favor të komunikimit të Deçanit me Plavën në aspektin e zhvillmit të përgjithshëm ekonomik e  po ashtu bën bashkimin natyror të viseve shqiptaresi asnjëherë më parë, duke qenë një arterie me vlera shumëdimensionale, e sidomos për krahinën e Plavës dhe Gucisë.

Nëse nuk do të ketë pengesa tjera subjektive, dhe angazhim konkret në komunën e Plavës, sepse ata ende nuk punuar në këtë drejtim mendoj se deri në fund të vitit 2020 kjo rrugë duhet të përfundohet.

Nga Rozhaja në Pejë për 18 minuta

Ndonëse ideja për mundësinë e lidhjës së Rozhajës me Pejën permes tunelit ka ekzistuar edhe më parë, informata konkrete në këtë aspekt kemi nga maji i vitit 2008. Ishte pikërisht takimi I përfaqësuesve të Qeverisë së Malit të Zi dhe të Kosovës të cilët paralajmëruan e një mundësi të tillë që do të ishte në favor të lidhjeve  bashkëkohore rrugore në mes dy qytetëve. Një financim i tillë mund të realizohej nga buxheti i shtetëve përkatëse por   edhe nga fondet europiane. 

Në takim është cekur se duhet nisur procedura ne lidhje mbi mbledhjen e dokumentacionit për hartimin e studimit të lokacionit ku do të definohen elementet teknike të projektit. Realizimi i një projekti të tillë do kishte benificione për Malin e Zi e  në veçanti për qytetarët e Rozhajës dhe të Pejës.

Rruga ekzistuese Rozhajë-Pejë  është e gjatë 46.9km, ndërsa sipas llogaritjeve teknike nëse hapet tuneli më gjatësi  7,25 km kjo rrugë do të ishte e gjatë 23.5km, ku në Pejë do të arrihej me shpëjtësi prej 18 minutave.

Një qarkullim i tillë do ta bënte Rozhajën si pjesë integrale të zonës gravituese të  Pejës jo vetëm në aspektin tregtar, duke rikthyer kohërat e kaluara. Angazhimi  konkret i qeverive  të dy vendëve në realizimin e  një projekti të tillë do të ishte në favor të integrimit të zonës kufitare duke eliminuar  spekulimet se kemi të bëjmë vetëm deklarime të rastit sikurse në fushatat zgjedhore. 

Rruga Deçan-Plavë në favor të integrimit të zones kufitare