Opinion – Page 840 – Dielli

RIKTHIM TEK ILIRIDA

December 27, 2012 by dgreca

Shkruan Eugen SHEHU/

Iluzionistë të shquar të Evropës Juglindore vazhdojnë akoma edhe sot, t`u besojnë përrallave të artikuluara nëpër kishat e Shkupit (apo të tjera në IRJM) kinse shqiptarët e sllavomaqedonasit, falë udhëheqësive “moderne” por edhe pranisë së faktorit ndërkombëtar do të mund të ulin kokat dhe brehen nën një pendë, me çrast do të begatojnë të ardhmen e tyre. Për këta iluzionistë, si edhe të tjerë politolog perëndimorë, shkarazi sigurisht ka kaluar faktin që ndërsa paria e Shkupit firmoste marrëveshjen kornizë të Ohrit, me qindra të krishterë sllavomaqedonas, parakalonin në rrugët e këtij qyteti duke i sharë dhe quajtur tradhëtarë krejt kastën politike sllavomaqedonase,dhe duke kërkuar dhoma gazi për Shqiptarët. Ky fakt, i mbetur ende sot në periferinë e kujtesës së kozmopoliteve modernë, në të vërtetë pati efekte të mëdha. Shumë prej pikave të kornizës “çudibërëse” jo vetëm që nuk u sendërtuan në realitetin e ndezur të IRMJ, por përkundrazi po shërbejnë ende sot si gurët e Sizifit, të pamundur të ngjiten në majë. Miti i lashtë grek është shndrruar në një realitet në Maqedoni.

Nëse kjo çështje do të ishte vetëm hamendësim i iluzionistëve, nëse konseguencave të rrjedhura prej çoroditjeve gjithfarësh, do t`u bashkangjiteshin planetëve të tjerë, natyrisht shqetësimi i banorëve të Maqedonisë Shqiptare nuk do të ishte aq i madh. Por kur ende në mijëvjeçarin e ri atij i mohohen të drejtat më elementare, atëherë kur shtypet e dhunohet barbarisht sipas skenarëve serbë të shekullit të kaluar, kur merr aratinë për ti shpëtuar proceseve të montuara, atëherë realiteti i egër shndrrohet në shuplakë të rëndë për nderin dhe krenarinë e shqiptarit. Së këndejmi shqiptarët etnik në Maqedoni ata që burrërisht jetuan mes sakrificash sublime në tokën e gjysh-stërgjyshërve të tyre, do të përpiqen sigurisht të gjejnë një rrugë, një zgjidhje, një model së paku për egzistimin fizik të tyre e mandje ngarendjen drejt qytetarimit evropain. Në këtë rrafsh shumë prej tyre, kërkojnë ( të dënuar prej luftrash shekullore) rikthim tek Ilirida.

Studiues dhe arkeologë të huaj (midis tyre dhe sllavë sidomos, Sanev apo Kitanovski) nuk kanë menduar të fshihnin faktin që duke filluar nga mijëvjeçarët e parë (para erës sonë) ilirët banonin tërë pjesën perëndimore të Ballkanit duke pasur si kufi natyrorë në perëndim detin Adriatik ndërsa në lindje lumenjtë Morava dhe Vardar. Tiparet iliro-dardane të gjetjeve të ndryshme arkeologjike në vende si : Kumanovë, Shkup, Veles, Prilep, Krushevë ( pa përmendur objekte të shumtë të zbuluar në Tetovë, Kërçovë, Gostivarë, Dibër, Strugë, Ohër dhe Manastir) dëshmojnë pranin e një qytetërimi të lashtë ilirjan. Sipas Katiçiçit, në trevat midis Sharrit, Nishit dhe Shtipit u ngjiz shqipja ose “forma moderne e ilirishtes”. Kjo pjesë e Dardanisë së asaj periudhe, s`është veç Shkupi i sotëm. Ndërsa njohës të tjerë të traditës dhe historisë së popullit tonë, përkrahës të mendimit se shqiptarët quhen sipas emrit të shpendit simbol, shqiponjës, nuk e kanë kundërshtuan dhe idenë se etimologjia mund të jetë përcjellë në Shkup-Shkuptar -shqiptar. Të këtij mendimi janë madje Durham, Niliams, Bajron Gibers etj.

Ç`prej lashtësie në këto treva ka rrjedhur edhe një lumë, i cili lagte brigjet e tri Mbretërive Ilirie: Dardanëve, Peonëve dhe Enkelejve dhe që quhej Ilirida. Ndonëse mbi këto trevave të qarkuara prej Iliridës lanë gjyrmët e tyre shkatërronëse perandoritë njëra pas tjetrës, ndonëse elementi etnik iliro –shqiptar kaloi përmes fazash të rrezikshme kulmore për asimilim, historia e ngatërruar ballkanike nuk mundi asesi të fshinte këtë komb mijëravjeçar nga trualli i vet autokton. Ndërkaq po kjo histori nuk ka munguar të ashivojnë analet e saj, një varg luftrash të banorëve të Iliridës sa herë që atyre maleve dhe grykave frynë erërat e luftrave kolonizuese.

Të dhënat arkivore (sidomos ato të Portës së Lartë) na bëjnë me dije se popullata e trevave të qarkuar nga Ilirida e lashtë ka qenë thuajse shqiptare, autonome, në shumicë të dukshme në këtë hapsirë, krahasuar me grupet e tjerë të komuniteteve të maqedonisë, e sidomos kur merret nën vërejtje vetë populli sllavomaqedonas. Madje jo vetëm kaq por kjo trevë do të shërbente si mejdan e mjaft prej luftimeve e fitoreve emblematike të princërve shqiptarë, nën udhëheqjen e lavdishme të Gjergj Katriotit Skënderbeut. Në memorien e kombit tonë, padyshim ka mbetur e skalitur beteja e zhvilluar në Dibër, më 28-29 qershorin e vitit 1444. Ngase Sulltan Murati i II u irritua prej largimit të Princit të Krujës nga oborri i vet, ai nisi të famshmin Ali Pasha duke vënë nën komandën e tij 40 mijë ushtarë , për të shuar kryengritjen e shqiptarëve. Ali Pasha u nis nga Ohri në drejtim të rrjedhës së Drinit të Zi, dhe më 28 qershor u ndesh me forcat e para shqiptare, të cilat komandoheshin prej Moisi Golemit dhe Vrana Kontit. Vetë prijësi i shqiptarëve organizoi pritën e Torviollit dhe duke luftuar vetë në radhët e para, mundi që brenda 24 orëve të shpartalloj Ali Pashën, i cili iku duke lënë në fushëbeteja mbi 7000 të vrarë.Jehona e kësaj fitoreje, sikurse flasin dokuementet e kohës, u përshëndet pos të tjerëve edhe prej Filipit të Burgonjës, Papa Eugjeni IV si edhe Vlladisllavi i IV i Hungarisë. Në këtë betejë rrëfyen trimërinë dhe sakrificën sublime të tyre për trojet arbërore edhe qindra e mijra luftëtar trima të viseve të Iliridës. Për 25 vjet me radhë viset e Maqedonisë Shqiptar (Shqipëria Lindore), padyshim kanë përfaqësuar njërën prej kolonave ku mbështetej Princi i Krujës, duke dëshmuar kësisoj qëndresën madhore si tipar permament të kontinuitetit shpirtëror të burrave të Iliridës.

Ndërkaq banorët e kësaj treve, nuk i rreshtën përpjekjet e tyre titanike për çlirim kombëtar e pavarësi të plotë, për gjuhën dhe shkollën shqipe, për vetqeverisje. Në mënyrë të veçantë këto lëvizje u manifestuan në vitet e lavdishëm të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit (1878-1881) kur prej kësaj treve shqiptare u dëshmua jo vetëm fryma antisunduese, por sidomos vetëdijësimi i ndërgjegjes nacionale. Paria e viseve të Iliridës në këto momente kruciale për ardhmërinë e kombit tonë, u radhitë në vargun e shquar të atdhetarëve si: Iliaz Pashë Qoku, Abdyl bej Frashëri, Sulejman Vokshi, Hasan Ferri etj, duke luftuar me armë në dorë për pavarësinë e troje të tyre.

Perëndimi i sundimit 5 shekullor osman, do të krijonte padyshim ngatërresa të reja ballkanike, të cilat anipse ideoheshin nëpër kulisat e Athinës, Beogradit, Moskës apo Parisit tentonin të sendërtoheshin në gjrin e etnive të jugut evropian. Ende sot në fondet e arkivave të ndryshëm në shtetin amë, Shqipëri, gjendej ekzemplarë të një relikti që paraqet interes dhe që simbolizon urrejtjen shekullore serbe, ëndrrën e saj për zhdukjen e kufijve shqiptarë. Kjo medalje me mbishkrimin “Osveqeno Kosovo” (Hakmarrje për Kosovën, pavarësisht kumtit të saj (humbjen e serbëve në Fushë-Kosovë 1389) ka të shënuar vitin 1912 pra në mënyrë simbolike të rrejshme i është larguar shekujve që shkuan duke paraparë mënxyra të tjera. Kështu në anën tjetër të medaljes, të tërheq vëmendjen shqiponja me kryq në gjoks, simbol i heraldikës serbe e rrethuar prej gjethe dafinash. Në këto gjethe, ndodhen të shkruar në gjuhën serbe disa qytete shqiptarë midis të cilëve: Tetova, Struga Ohri, Manastiri , Dibra, Prilepi, Shkupi dhe Kumanova. Të bën përshtypje prania e këtyre trevave ( historikisht dhe etnikisht shqiptare) në medaljen në fjalë, meqë asgjë se lidhe Serbinë më liridën. Por viti 1912 i pranishëm aty, merret lehtë me mend që donte të shprehte konceptet shovene të qarqeve të Beogradit të cilat angazhonin çdo ushtarë e oficer serb për t`i bërë të tyre këto treva. Ka një përputhje të plotë të qyteteve të skalitur në “Osveqeno Kosova” dhe përpjekjeve të diplomacisë evropiane në Konferencën e Londrës në viin 1913.

Në të vërtetë kjo medalje e cila iu shpërnda dhe disa shqiptarëve, vullnetarëve dhe oficerëve serbë, për heroizmat e treguara në luftën e parë Ballkanike duke dashur të revokojë në mënyrë të deformuar të kaluarën synonte rritjen e egërsive të reja, për revanshe të reja ndaj viseve shqiptarë në përgjithësi dhe ndaj Iliridës në veçanti. Duke nxjerrë në pah aspiratat shovene të Beogradit për krijimin e “Serbisë së Madhe” medalja në fjalë nuk mund të kuptohet ndryshe veçse si pjesë e propagandës cinike, e cila do të përcillte në shpirtrat e trazuar të serbëve, idenë së këto sakrifica ia vlenin të bëheshin në emër të Atit të shenjtë i cili kërkonte “çlirimin” e tokave të Serbisë nga shqiptarët.

Nëse përpiqemi të shohim me sy kritik, vërejm se ndër emrat e radhitur në medalje, në mënyrë të përpiktë janë emrat që formojnë Iliridën. Nisur nga rëndëisa e vlerave të veçanta strategjike, këto vise të përfshirë në kufijtë e shtrirjes së tyre etnografikë për shekuj me radhë patën përbërë bazë të rënedëishme administrative. Pamvarëisht prej pengesave dhe kushteve të vështira që ekzistonin në rafsh të sundimit osman, Ilirida në dy shekujt e fundit përbënte një qëndër shumë të rëndësishme zejtare dhe tregtare, pa harruar faktin se shërbente si nyje kryesore e tregut shqiptarë në kryqëzimin e rrugëve lindje-perëndim dhe veri-jug. Disa prej qytetetve që përbënin Iliridën siç ishte bie fjala Tetova, ishte në shekullin e kaluar jo vetëm tregues i zhvillimit ekonomik e social të vendit, por njëherazi kontriboi ndjeshëm në ecurinë e këtij zhvillimi. Me të drejtë studiues shqiptarë, kanë vënë në dukje se gjatë asaj kohe, Tetova ka lënë pas për nga zhvillimi ekonomik qytete të tilla shqiptare si:Ulqini, Durrësi, Vlora, Kavaja,Delvina, Preveza etj. Midis shumë prej mjeshtërive që gjallonin në Tetovë dy shekuj më parë, sigurisht ka rënë në sy prodhimi i armëve. Mjeshtërit shqiptarë ndonëse nuk kishin eksperiencën e shkollave evropiane, me mjetet e tyre të thjeshtë improvizonin dhe prekfeksionin modele të ndryshme armësh. Shmebulli më domethënës i arritjeve të mjeshtërve tetovarë ishte paraqitja në vitin 1884 në ekspozitën e armëve në SHBA e një martine e qëndisur me ar, prej një armëtari të Tetovës.

Parë në rrafshin historiko-gjeografik dhe atë demografik, shqiptarët etnikë na Maqedoni janë pjesë e një tërësie nacioanle, në mënyrë organike jo vetëm me historinë dhe kodin zakonor por sidomos me gjuhën, kulturën dhe prioritetet ekonomike. Ilirida ose “zemra’ e këtij komuniteti autoktonë, padyshim ka kontributett e veta të mëdha, sidomos në periudhën 1913-1941. Pas pushtimit dhe rivendosjes në mënyrë të dhunshme të pushtetit serb në Kosovë dhe maqedoni shqiptare, qarqet serbe të beogradit rifilluan politikat e vjetra shovene dhe gjenocidiale. Pamvarësisht premtimeve të tyre për respektimin e të drejtave të kombeve (traktati i Sen Zhermenit, i unifikuar nga Lidhja e Kombeve) Beogradi vazhoi të ndjek strategjinë e vetë antishqiptare duke synuar asgjësimin e plotë të racës shqiptare në trojet politike nën mbretërinë e SKS. Më këtë mënyrë paralelisht me slavizimin e Kosovës e Maqedonisë shqiptare prej Beogradit u ideuan edhe disa prej rebelimeve separatiste brenda shtetitshqiptar, të cilat çuan deri tek intervencionet e armatosura në veri të shtetit amë.

Në rafsh të politikës komplekse serbomadhe, rol të veçantë për keqësimin e pozitës së shqiptarëve, nën mbretërinë e Jugosllavisë, luajnë pos të tjerave edhe masat represive për shpronësimin e shqiptarëve autonom dhe veçanërisht shpërnguljet e tyre masive. Përmes një legjislacioni cinik shtetëroor, në rrafsh të zbatimit kinse të reformave agrare, në periudhën 1918-1941, vetëm në trevat që përbënin Iliridën u shpronësuan rreth 90 mijë ha tokë, u konfiskuan mijra shtëpi dhe mijra kokë bagëti. Goditjen më të madhe e muarën sidomos familjet e pjesëtarëve të rezistencës kundër gjenocidit sllavomaqedonas por nuk i shpëtuan dot vjedhjeve, plaçkitjeve e rëniemeve, as institucionet dhe objektet e kultet myslimane të kësaj treve. Largimi i detyruar i shqiptarëve autoktonë të Iliridës ka qenë një tjetër plagë e dhimbshme e kombit tonë.

Drejt Tuqisë por edhe drejt Shqipërisë dhe vendeve të tjera të botës, janë shpërngulut me dhunë në vitn 1913-1941, vetëm nga Ilirida mbi 10,000 mijë familje shqiptare. Ky largim i dhunshëm u shoqëruar me shkatërrime e braktisje të trojeve amëtare, me goditje të zejtarisë, me rrënimin e fshatrave të tërë dhe zvetënimin e qyteteve plot shkëlqim të dikurshëm si “Tetova, Gostivari, Ohri, Manastiri etj. Por me gjithë këtë largim masiv të shqiptarëve, si dhe arritjen e dhjetra mijë kolonëve serb e sllavomaqedonase, trevat që përbënin Iliridën (ashtu sikundër trevat Kosovare) nuk u shkombëtarizuan dot.

Mendoj të ketë qenë kjo një ndër arsyet që në fillim të viteve 30-të në shekullin që lamë pas “Klubi serb i kulturës” mori një varg nismash të mëdha, me çrast përcaktonte rrugë dhe projekte për shkombëtarizimin e trevave shqiptare. Kanë qenë Kërstiq, Panjevac dhe Çubrilloviq të cilët udhëzonin pandërprerë Beogradin lidhur me vendimet që duhej të zbatonin administrata civile dhe ushtarake jugosllave. Por edhe kundër këtyre masave represive, burrat e Iliridës nuk u mposhtën. Një varg lëvizjes kaçake në periudhën në fjalë, mbajtën të ndezur shqiptarizmin. Njëherazi qëndresa e pandërprerë në disa rrafshe e shqiptarëve të kësaj treve, ndikuan për të përballuar situata tejet dramatike, dhunën dhe terrorin e paparë. Edhe në vitet 1941-1945 atëherë kur rrjedhat e Luftës së Dytë Botërore ngatërruan shumë etni dhe popuj dhe udhëheqësitë e tyre, banorët e Iliridës ditën të përcaktoheshin dhe orientoheshin më së miri në kahjen kombëtare. Burrat e shquar të kësaj treve, pavarësisht se të tradhëtuar prej vëllezërve të gjakut ( kujtoj agjenturat shqiptare e sllavomaqedonase në vitet 1943-1945) luftuan si kundër okupatorit të huaj ashtu edhe ndaj komunizmit. kësaj sëmundje kanceroze, e cila po çorodiste jo vetëm Shqipërinë por krejt Evropën Lindore.

Në vitete që rrodhën më pas, populli autokton i trevave të Iliridës u përpoq të siguronte zhvillimin e vet ekonomik, politik e shoqëror, sipas parimeve të shenjta të shoqërisë së lirë. Në mënyrë të veçantë ai luftoi për të qenë i barabartë me popullin sllavomaqedonas edhe pse çdo ditë e më shumë politikat e Shkupit rënonin identitetin shqiptar.

Rrëzimi i sitetmit monist ngjalli shpresë të madhe tek populli shqiptar i Maqedonisë se sistemi shumëpartiak, i cili doli me devizën për barazi të plotë demokratike, beson se do të siguroj të gjitha të drejtat kombëtare në shtetin e ri postkomunit, mirëpo ndohi e kundërta ky popull në sistemin pluralist që zbatoi IRJM u degradua pasi u shndrrua në pakicë dhe iu mor e drejta që kishte siguruar në mbledhjen e ASNOM-it në vitin 1944 dhe në Kushtetutën e vitit 1974, që të jetë element shetformues duke u shndërruar në element të qytetarit të rendit të dytë.

Populli shqiptarë në IRJM, i gjetur në këto relacione që nuk siguronin jetë dhe zhvillim shoqëror-ekonomik dhe politikë të barabartë dhe pozitë të elemntit shtetformues vendosi të shpreh dëshirën e vet për vetëvendosje nëpërmjet referndumit të mbajtur më 11 dhe 12 janar të vitit 1992, në të cilin votuan mëse 361.000 votues. Me këtë referendum shqiptarët në IRJM u përcaktuan për autonomi politike e territoriale të shqiptarëve në Maqedoni.

Në caktimin e emërtimit të një vendi ose regjioni më të gjerë territorijalo-politik dhe shtetëror siç është rasti me popullin shqiptar të Maqedonisë, duhet respektuar kuptimi i tij gjeografik, historik e autokton e popullit shtetformues. Duke respektuar këto elemente që kanë të bëjën edhe me elegancën e shprehjes, u vendos që regjioni ku formohet kjo njësi autonome të emërohet Ilirida.

Në territorin e Republikës Autonome Ilirida hyjnë komunat: Kumanovë, pjesë të disa komunave të Shkupit, Tetova, Gostivari, Kërçova, Dibra, Struga dhe vendbanime me popullsi shqiptare nga komunat e tjera të cilat sa i përketë elemntit ekonomiko-gjeografik sipas kriteriumeve të projekt-dokumentit të Hagës do të gëzojnë e duhet të përfshihen në territorin e kësaj njësie.

Ngjarjet e kohëve të fudnit në krejt viset e Maqedonisë shqiptare sido që të vërtiten të çojnë tek e mbramja vetëm tek një rrugë: Rikthim të Iliridës. Për krijimin e parakushteve të domosdoshëm, në këtë lëvizje të domosdoshme politike, vlen të kontribuojnë të gjithë. Veçanërisht analistët politikë, nuk duhet ta largojnë veten nga kjo ide, por të sjellin fakte si për të kaluarën edhe të sotmen, duke përpunuar opinionin se Ilirida nuk është vetëm aspiratë por një problem tejet i koklavitur që pret zgjidhje.

Bern-Zvicër

DY “DEKLARATA NACIONALISTE”, NJËRA, PA LAJTMOTIV?

December 27, 2012 by dgreca

Të nderuar lexues, bëj be për kokë të 100-vjetorit të shtetit të Ismail Qemal Bej Vlorës se vërtet nuk ju gënjeva me këtë shkrim. Qofshi të nderuar për mot e zaman. Në doni, uroni 100-vjetorin e Shqipërisë Londineze (1913-2013)./

Nga Fadil LUSHI/

Kohë më parë, Vetoni, që zonja e shtëpisë e ka shumë për zemër, më sugjeroi që shkrimin tim të radhës dhe të fundit për këtë mot, ta qëndis me më shumë optimizëm. Ndoshta kishte të drejtë! Edhe sikur këtë shkarravinë ta bëja sipas dëshirës së tij, gjegjësisht me “porosi”, me siguri se nuk do më dilte natyrale, sepse shkrimet e tilla, lëre që nuk më shkojnë, por mbase edhe nuk janë në hisen time. Nejse, unë do shkruaj (aq sa do më lejojë takati im mental) për nocionin e patriotizmit shqiptar, për atë nocion që, sa herë shqiptarit i bëhen padrejtësi, ai aq herë edhe do t’i referohet. Do të shkruaj për patriotizmin 100-vjeçar të shqiptarëve që e gëzuan lirinë, do të shkruaj edhe për atdhetarinë e atyre që nuk e lumturuan Shqipërinë politike…, do të shkarravis toptan për shqiptarët ku jetojnë e ku veprojnë, gjithandej Shqipërisë Londineze.

Duke qenë se mua në vijim më duhet ta dërdëllis këtë vështrim gazete, le të më lejohet të bëj paksa plagjiaturë të ca mendimeve që para disa ditësh dolën nga një emision debatues që u organizua në hapësirat e një televizioni prestigjioz të Tiranës, ku ekspertë fushash të ndryshme, në veçanti nga ajo e politikëbërjes, diskutuan për patriotizmin patetik të shqiptarëve. U parashtruan shumë ide dhe pyetje lidhur me këtë nocion. U ra dakord se jo akëcili njeri (qoftë ai të jetë politikan, blegtor, tyxhar, mësues, mjek, shehërli a katundar) mund të merret me të, pavarësisht ngjyrës, kombit dhe religjionit e tjerë, me kusht nëse “patriotizmin nuk do ta makijavelizojë a edhe nuk do ta konceptojë si strehë të fundit të horrave”!? Ca prej të pranishmëve thanë se sot, kushedi pas sa dekadash, nuk mund të mohosh patriotizmin e Hasan Prishtinës, Faik Konicës…, atë të Fan Nolit, të Mit’hat Bej Frashërit dhe shumë të tjerëve të tillë si ata, të cilët lanë gjurmë të pashlyeshme dhe të thella në ndërgjegjen dhe në ndërtimin e kështjellës së filozofisë së politikëbërjes shqiptare, në kuadër të shekullit të fundit.

Në atë “debat politik” nuk u anashkalua as “hiseja” e monarkut Ahmet Zogolli për ekzistimit e shtetit shqiptar…, nuk u “shtrembërua” as edhe politika e Enver Hoxhës, ai i cili ishte i pari dhe i fundit politikan diktator në historinë më të re shqiptare…, ai që nuk e kishte “zor” të bënte pordhë dhe gojë në çdo institucion, në çdo ndejë a mexhlis, në çdo mëhallë, në çdo katund, në çdo kohë, me rast e pa rast. Ata që pësuan më shumë prej tij, sot, edhe pas kushedi sa kohësh, do të parashtrojnë pyetjen se a mos vallë është e vërtetë se (diktatori që u fut ashtu bythëpraps në gojë të dynjasë shqiptare) kishte pasur kontroll në jetën seksuale të shqiptareve dhe në atë të “dylberëve” të Shkodrës, Kavajës, Korçës, Gjirokastrës e tjerë. Kjo “muhabetbërje provinciale” (që ishte sa vetëreferuese, po aq edhe ipsative)…, përfundoi në momentin kur timoni i saj u bllokua ashtu keqas, sa që nuk shkonte as djathtas e as majtas!?

Nëse Enver Hoxha ishte diktatori i fundit i shqiptarëve, atëherë duhet parashtruar pyetjen se vallë kush është “nacionalisti a patrioti i fundit shqiptar”!?? Njerëzit që nuk kanë për të bërë punë më të mençur, do të thonë se ai duhet të jetë kryeministri i nderuar dhe i respektuar i Republikës së Shqipërisë, z. Sali Berisha, ai i cili më 4 dhjetor të vitit që po ikën gjeti “guximin” për ta ndryshuar protokollin e agjendës së qeverisë, me çka mbledhjen e radhës e organizoi në Vlorën e Ismail Qemalit. Sipas meje, këtu nuk ka kurrgjë anormale a të keqe, pavarësisht se dikush e “kërkon” këtë të keqe! Në atë mbledhje, ai e dha atë deklaratë, sa “historike, humane, nacionaliste, patriotike (po aq edhe të papritur) rreth “krijimit të Shqipërisë së Madhe a Natyrale”!?? (atë fjalë, natyrale, veshët e mi nuk e dëgjuan). Kjo deklaratë e tij “nacionaliste” për krijimin e Shqipërisë së Madhe, lëre që trazoi mendjen politike të fqinjëve, por njëkohësisht rebeloi dhe mbamendjen e kundërshtarëve të tij politikë, duke i detyruar të parashtrojnë pyetjen se a mos vallë kjo deklaratë e tij ishte e ngjyrosur me bajraktarizëm, amatorizëm politik, makijavelizëm, diletantizëm, me patriotizëm të vakët, të shtirë dhe të rremë, me nihilizëm, eufori, folkpatriotizëm, subjektivizëm, provincializëm katundaresk apo edhe… Në instancë të fundit ishte një denigrim i radhës së teorisë dhe praktikës së rregullave të politikëbërjes institucionale!?? Tekefundit, kjo deklaratë e tij “vështirë” se do të ndryshojë a do të korrigjojë diç nga gabimet e Konferencës së ambasadorëve (të Londrës), të motit 1913! (sikur kjo deklaratë e z. Sali Berisha, nuk do të interpretohet ndryshe dhe nëse nuk do t’i jepet konotacion krejt tjetërfare, atëherë është njësoj sikur të “pyesësh të verbrin a do sy”!)

A mos vallë, kjo deklaratë e tij ishte edhe rezultat i një ngazëllimi a i një euforie të tepruar dhe të pakontrolluar mbarëshqiptare, që u hetua më 28 Nëntor të motit që është duke perënduar…, a mos vallë ishte një deklaratë – shaka e radhës…, apo ndoshta ishte një zhargon i tij (i ri) profesional. Nëse ishte zyrtare (në emër të qeverisë), atëherë sehirxhinjtë do të parashtrojnë pyetjen se “…, pse pas 23 vjet bërje politikë u shpreh pikërisht në këtë kohë dhe jo më herët, në do ishte private (në emër të Partisë Demokratike ai do mëtojë ta përdorë kartelën e nacionalizmit dhe patriotizmit të rremë) atëherë inatçinjtë e politikës së kryeministrit, lëre që nuk do t’i përsërisin pyetjet e sehirxhinjve, po përkundrazi, do të thonë se ky “prononcim i tij nacionalist nuk është kurrgjë tjetër, përveç rezultat i një krize morale që e ka kapluar politikëbërjen e kryeministrit…, një lajtmotiv i gabuar si dhe një lajthitje e rastit në kuadër të fushëveprimit të dobët politik ”!??

Kur jemi te “pasaportat e ashtuquajtura gjithëkombëtare” (që kohë më parë i përmendi kryeministri), do të duhet të parashtrojmë pyetjen – çka nëse shqiptarët nga Lugina e Preshevës, Mali i Zi e trevat e tjera do të pajiseshin me të tilla “dokumente udhëtimi gjegjësisht me nënshtetësi të dyfishtë”…, a mos vallë do t’u jepej “mundësia që t’i braktisnin trojet e tyre autoktone”…, a mos vallë kjo do t’i shkonte në hesap shtetit serb dhe shteteve të tjera përreth. Unë këtë nuk e di.

PERSE DUHET TE VRITET NJE FEMER?

December 27, 2012 by dgreca

Nga Mimoza Dajçi/

Nëse një vëlla, një baba, një bashkëshort apo i dashur vret një motër, një vajzë, një grua apo të dashurën e tij, pse nuk e shikon situatën paraprake me gjakftotësi, por me vrullin e parë i vë lakun në fyt. Ligji, policia e gjykata meren me dënimin e fajit, e jo dikush që nuk është as ligji e as gjykata. Çfarë do lloj gabimi apo faji ajo të ketë kryer, ata mund ti drejtohen drejtësisë e jo pushkës e sopatës sikur therrin një bagëti.

Shumë tronditëse janë faktet e shifrat e fundit për vrasjet mbi vajzat e gratë në Shqipëri. 118 viktima vetëm për vitin 2012. Një tmerr i vërtetë, si në kohën e inkuzicionit. Organizata Mbarëkombëtare Pajtimit të Gjaqeve ngre zërin, organizon takime, konsulta, biseda mes familjarëve, por përsëri shifrat rriten pa asnjë efekt. 1208 familje të ngujuara për këtë vit. Mijra fëmijë të izoluar, e pa shpresë për jetën. Edhe pleq po vriten për hakmarrje kohëve të fundit. Ku po shkon kështu vendi ynë, ç’është kjo kasaphanë në njerëz, e kur do ti vijë fundi.

Përsse duhet të vritet një femër? Nëse nuk e do, ndaje. Nëse të tradhëton përsëri ndaje, por mos e vrit e mos e masakro. Ti zotni x apo y që i mer jetën asaj kushdo qoftë, nuk je as ligji as drejtësia, por një kriminel që ke lyer duart me gjak, e duhet të marësh dënimin që meriton. Por edhe nëse krimineli mer dënimin, viktima përsëri nuk kthehet më, nuk vjen më në jetë. Vrasësi vret e largohet në drejtim të pa ditur. Shpëton. Po pse i trembet dënimit kur kryen një vrasje, pse nuk dorëzohet. Atij i dhimbset jeta, po për atë që vret pse nuk mendon, po i pret kokën si një pulë e përpiqet ta fshehë ku të mundet.

Një mashkulli me formim të ulët edukativ, i pëlqen të kalojë disa orë me një femër, por përfolja ndaj saj tek te tjeret përbën “argëtimin” më të madh të tij, veprim ky ofendues për femrën, por një prezantim i ulët i karakterit të mashkullit. Gruaja nuk eshtë vetëm për të lindur e rritur fëmijë, por një bashkëudhëtare e mirë e jetës së një bashkëshorti, prandaj ajo duhet trajtuar me respekt e dashuri njerëzore.

Këto janë ngjarje që duhet të trondisin jo vetëm familjarët e viktimave, por mbarë shoqërinë tonë, e duhet të meren masat më ekstreme për një vrasje të kryer me ose pa paramendim. Akte të tilla dhune ose vrasje kemi patur jo vetëm në veri të vendit, por edhe në qendër të Kryeqyetit të Tiranës. “Shqipëria është anëtare e NATO-s me të drejta të plota – më tha një ditë një grua e mbijetuar nga dhuna e te shoqit – e përderisa këto shifra po rriten dita ditës – vijoi ajo – ti kërkohet ndihmë NATO-s që të ndalohen vrasjet e dhunimet tek vajzat e gratë”

Kishte të drejtë, kërkonte shpëtim për vete, e fëmijët e saj, si dhe për mbarë shoqërinë tonë. Eshtë një femër inteligjente, por fati e lidhi me një burrë që abuzon ndaj saj, e rrihte, ishte edhe alkolist. Si pasojë e këtij mentaliteti të trashëguar edhe në Amerikë nëpër familjet shqiptare kemi patur akte e fenomene të tilla, ku burri ka vrarë gruan për motive të dobta, ose pa motiv fare, vetëm sepse ai është sipas tij “ligji” e ajo duhet ti bindet atij deri në vdekje. Marrëzi e sëmurë, e injorancë pa fund. Në një rast burri pasi ishte grindur me të shoqen në sy të fëmijëve e urdhëron atë që të dalë në rrugë në mes të dimrit e dëborës, e të qëndronte atje deri në mëngjes. Ç’janë këto dënime, ç’janë këto masa ndëshkuese për një grua, për një bashkëshorte, nënë e fëmijëve të tij? E më pas kur ai mer vesh se një i afërm i familjes e kishte strehuar kërkon ta vrasë, vetëm e vetëm se nuk kishte qëndruar gjithë natën jashtë në acarin e ftohtë, në mes të rrugës, poshtë godinës ku jetonin edhe fëmijët e tyre. Kjo është një ngjarje e jetuar, e njohur, e vërtetë. Po sa të tilla kemi, e të panjohura akoma….

Femra është vërtetë nga natyra si seks – më e dobët se mashkulli, por ai nuk duhet të masë forcat e tij me femrën. Le të përballet me drejtësinë për krimin e fajin që kryen. The Women’s Organizatin Hope & Peace, një organizatë jo qeveritare që meret me të drejtat e grave, po i shikon me kujdes këto raste e është duke dhënë ndihmesën e duhur për familjet me probleme të tilla.

New York, Dhjetor 2012

Hane Sina (1928-2012) – Ikonë e kalvarit të vuajtjes të familjes Sina

December 27, 2012 by dgreca

Klajd Kapinova/

Vuajtja, ka mbetur pa shërim. Ajo ishte pjesë e jetës në familjen Sina, gjatë 5 dekadave të sistemit komunist.

Refreni i zakonshëm dhe monoton ishte: dhimbje pakufi, keqtrajtime shtazarake, përbuzje e fyerje ekstreme, varfëri me bukë mjerimi, nënçmime sistematike, dhunë psiqike e fizike të vijueshme, internime dhe mallkime proletare, privim nga çdo e drejtë elementare njerëzore, nëpërkëmbje deri në disa breza,…

Këto dhe shumë të tjera, kanë qenë emëruesi i përbashkët, që e ka shoqëruar kalvarin e vuajtjeve dhe stërmundimeve, familjen e moçme etnike shqiptare Sina, e shquar historikisht gjithnjë, për ruajtjen dhe respektimin e traditave me vlera tipike autoktone dibrane.

Këto ditë të ftohta dhjetori, në qytetin Brooklyn, në shtetin e New York-ut, mbylli sytë, një prej grave më stoike të kampeve të komunizmit, një nga nënat më fjalë ëmbël, më e thjeshta, modestja deri në përvuajturi shembullore, mbas gjithë historisë plot dhimbje dhe plagë të thella, që e ka shoqëruar pambarim ndër dekada, të pavdekshmen dhe të paharruaren, për të gjithë në vendlindje dhe Amerikë, nënën e vuajtjeve Hane Sina!

Por historia e familjes së njohur të Dibrës së Madhe, zë fill tek drama, që përfshiu nënë Hanën, kur ajo ishte ende fëmijë i brishtë.

Kështu nga burimet historike dhe dokumentet e familjes Sina, mësojmë se në moshën 11-vjecare u vra Haxhi Dishi, babai i vogëlushes (sikurse thuhet në Dibër për një “vijë uji”) nga njeriu më i afërm i familjes (djali i axhës) babai i të cilit asokohe, punonte si qarkkomandant xhandarmarie në Dibër të Madhe…

Vrasjen e babait të Hanës, Beqir Sina e përjetoj rëndë, nga që e donte aq shumë, sa nuk ia falte kërkujt gjakun e Haxhi Dishit. Por dhimbja e madhe kthehet në forcë, për burrat shqiptarë të vërtetë, që dijnë të falin gjakun, mbi dhimbjen e thellë. Si besnik që e kishte, më vonë e bëri mik shtëpie. Ky është një rast i rrallë, që ka ndodhur deri më sot në krahinën e Dibrës së Madhe dhe botën shqiptare.

Një jetë mes vuajtjes dhe mjerimit komunist

Hana, lindi më 18 maj të vitit 1928, në katundin Rreth Kale-Muhurr Peshkopi.

Sikurse kujton sot i biri, gazetari pasionant e i palodhur i komunitetit shqiptaro-amerikanë Beqir Sina (nënën Hana), në moshën 12-vjecare propoganda fashiste e dërgoi sëbashku me një grup fëmijësh nga Dibra në Itali. Atyre, iu bashkuan edhe disa fëmijë të tjerë, të familjeve të mëdha nga e gjithë Shqipëria. Këtë mirësi asokohe fëmijës së zgjuar, ia bëri qarkkomandanti Beqir Sina, për të harruar ndoshta edhe vrasjen e babait të saj…

Ngjarjet në vendlindje precipitojnë me shpëjtësi. Atje, komunistët, përmes propagandës së gënjështrës, kishin arritur të trudhosin me bolshevizëm të rinjtë dhe njerëz naiv, që nuk e njihnin fytyrën e zezë të proletarëve, që ndryshe fliste dhe ndryshe vepronte.

Kjo u duk shumë qartë në Rusi, me triumfin e luftës civile ose sikurse njihet si “revolucioni bolshevik”, ku, pushtetin e mori ideologu marksist Lenini dhe siamezi diktatori famkeq gjeorgjian Stalinin. Ai sot për nga krimet në kohën e tij (sipas burimeve historike bashkëkohore), është i pari në botë dhe i dyti nazisti gjerman Hitleri.

Si shumë të rinj idealist, me ëndrra dhe qëllime përparimtare, mbushur plot ndjenja të ngrohta atdhedashurie, rikthimin në vendlindje e shihnin si shpresë, për një jetë dhe liri të vërtetë demokratike, sikurse ishte Italia dhe shumë shtete të tjera të Europës Perendimore.

Por shpejt, ëndërra e adolishentes errësohet dhe vendin e saj e zë mjerimi dhe vuajtjet e njëpasnjëshme, që nuk kanë të sosur në familjen Sina, për shumë dekada, gjatë kohës së sundimit të kuqalashëve me hu, litar dhe mashtrim propagandist të Tiranës së kuqe prej 1944-1990.

Në fakt, kthimi saj në Shqipëri, ishte një kthim në një udhëtim të ngadalshëm drejt varrezave, pa e kuptuar vdekjen e ngadalshme, që po u vinte të gjithë nacionalistëve dhe familjeve të tyre, të cilët e donin Atdheun si shtëpinë e tyre… Nisi kështu përjetimi i udhës së vështirë të kalvarit të vuajtjeve të njëpasnjëshme…

E reja fisnike dhe zemërbujare Hana, një ditë të bukur pranvere, në moshën 19-vjecare, martohet me djalin e Beqir Sinës, të riun Rasim Sina, që vinte nga një derë e fortë e nacionalizmit shqiptar.

Nga burimet historike mësojmë, burrat e dy kunatave të veja (Dijen e Biden), i kishte pushkatur regjimi sllavo-komunist në Maqedoni, ndërsa dy motrat: Mihanen e Remen dhe tre vëllëzërit e tij: Musën, Hashimin dhe Besimin dhe gruan fisnike Kafile Kaloshen, janë kthyer më 1949 nga Kampi i Uznovës, mbas një amnestie të përkohshme në katundin e tyre në Rreth Kale.

Kthim ishte pa shpresë dhe të ardhme. Ata e gjetën kullën e djegur nga komunistët. Jevxhitët e hoxhistit të Gjirokastrës më pare e kishin vjedhur gjithcka që ndodhej brenda,… e shkatërruan dhe më pas e kthyen në kazermë mallrash për ushtrinë e tyre.

Është me interest të thuhet, se shpesh bujaria e shqiptarit mes varfërisë, ka treguar vlera fisnikërie e mirësie, në momentet më dramatike të bashkëvendasve.

Kështu, mësohet se kur vendasit morën vesht, se kulla e famshme e familjes Sina ishte djegur, menjëherë shprehen humanizmin konkret, që buronte nga shpirti flori i tyre, duke e ndihmuar, që të ngrinte strehën e varfër për të hapur familjen e tij te re. Pa dallim, i gjithë katundi dhe nga trevat e tjera u ngritë në këmbë. Aty u mblodhën fshatarët dhe brenda natës i ngritën një kasolle familjes së Beqir Sinës.

Duke shfrytëzuar mjetet rrethanore dhe teknikën e ndërtimit asokohe, ata e rrethuan me qepa (një lloj materiali i përdorur gjerësisht asokohe) e veshën me thupra dhe më pas e suvatuan me baltë e harasan.

Kjo ishte gjendja e mjeruar asokohe e Dibrës dhe në tërësi e Shqipërisë, që askohe po përpiqej të luftonte mjerimin dhe prapambetjen, që u thellua me ardhjen në pushtet të proletarëve pa fe, atdhe e ide. Tashmë varfëria ekstreme u ul këmbkryq ne familjet shqiptare në qytet e katund…

Por nga ana e tjetër, gjesti bujar, për t’iu gjendur në nevoj kësaj familje fisnike nuk mungoi, sepse të gjithë i donin dhe respektonin Sinajt…

Mjerimin si bashkëudhëtare, që pllakosi këtë familje, një mik me banim sot në New York, e rikujton kështu: “Sina, që dikur kishte qënë e para e këtij vëndi “Kulla e Sinëve”, i thoshin tani, ishte edhe pa bukë, pa drita, pa tasa e lug, pa tenexhere, pa jorgan e dyshek…”

Fshatarët e të afërmit e tyre, menjëherë filluan kush e kush të ofronte diçka nga bujaria mes varfërisë që si sëmundje ngjitëse i kishte prekur të gjithë. Ditët iknin me shpëjtësi dhe po afrohej koha, kur Rasimi do të martohej me Hanen, nga fjala e dhënë, sipas traditës dhe zakonit.

Ishte vërtetë një dasëm e thjeshtë shqiptare, pa zhurmë e krisma armësh, që ndodhnin shpesh në gëzimet shqiptare dje dhe sot…

“Dhe kështu u bë dasma. Në atë shtëpi, nuk u dëgjuan daullet e festës, por u bë një dasëm me ceremoni simbolike dhe gëzim të thjeshtë, pa mish,… dhe vetëm disa të afërm i ranë çiftelisë dhe kënduan pak atë natë…”, kujtonte shumë vite më parë nusja e re asokohe Hana 19-vjeçe dhe dhëndrri Rasimi 16-vjeç.

Në atë kasolle të thjeshtë, çiftit të ri, Zoti u dha tre fëmijë. Fëmija e parë ishte vajzë Zenepja, i dyti Dika dhe i treti gazetari i mirënjohur Beqir Sina, u nis në atë kasolle…dhe lindi në barakat e kampit të internimit famkeq të shfarosjes së ngadalshme në Savër të Lushnjës…

Me arratisjen e Rasimit, falë ndihmës bujare të një besniku të familjes Sina, nëna e tyre si i thërrisnin malësorët në kamp (oj) Sojnike ose sikurse e kishin zakon familjet e mëdha, për të respektuar njëra-tjetrën thirreshin vetëm në mbiemër.

Një ditë Kaloshia, i mblodhi të gjithë fëmijët saj rreth vetes, e i pyeti se kur do të arratiseshin?! Por aty ndodhej edhe nusja e re shtatëzanë shtatë muajsh me fëmijën Beqir në bark, që thoshte, se vetëm dëgjoja dhe sipas zakonit nuk mund t’a hapja gojën…

Sojnikja, u tha djemëve: “Djemtë e mi, Zoti ua bëftë dritë nga të shkoni, se nëna me tesha në krah e nisi dhe po e bitis po me tesha në krah, por shyqyr Zoti, kësaj rradhe kam edhe nusen e re dhe do t’a kalojmë me gjithë nanat e tjera, se jemi mësuar në kampet e internimit, mbasi na presin shoqet atje…”

Dhe kështu nusja e re Hana, me fëmijë në bark (sic e kishin zakon gratë e Dibrës), e lidhi shamin dhe me Kaloshën nga dera e madhe e Kaloshëve të Kandrit, (Musa, që vuante mjerimin në burg), morën rrugën drej kënetave të Myzeqesë.

Të gjithë ata që e kanë njohur në kohën e rregjimit komunist dhe më pas, kur e kanë takuar dhe folur shtruar me fisniken në shtëpinë e Beqir Sinës (sikurse autori i këtij shkrimi), në Brooklyn, New York, flasin me shumë respekt, për mbresat e mira, që u kanë lënë takimet më Sojniken dibrane, sikurse e thërrisnin të gjithë deri sa u nda nga kjo jetë…

Ajo ishte shumë e drejtë dhe ndershme, zemërbujare, trimëreshë, e zgjuar, me një humor të hollë dhe djegës (thumb), për komunistët (njësoj sikurse barcoletat shkodrane antikomuniste në kohën e rregjimit komunist).

Janë pikërisht këto cilësi, si: ndershmëria (i pakorruptueshëm), besnikëria deri në vdekje, burrëria dhe zgjuarësia, bujaria e mikpritja, përkushtimi për t’i cuar gjërat me vendosmëri deri në fund, mbajtja e fjalës, positive, që i sheh dukshëm tek i biri gazetari Beqir Sina, të cilin, të gjithë e duan dhe e respektojnë në komunitetin tonë në Amerikë. Ai ishte i dashur edhe nga bashkëvuajtësit në Saver të Lushnjës…

Bujaria e shpirtit të saj, vinte nga geni i trashëguar i familjes, sepse ishte një Derë e madhe fisnike, përkrah dyerve të parisë së Shqipnisë asokohe, të cilët, për cudi të historisë të gjithë ishin surgjenosur në skëterrën vdekjeprurëse famkeqe të kampit në Savër të Lushnjës.

Me qindra dhe mijëra djem e vajza, burra dhe gra, vejusha e jetimë, që vinin nga familje intelektuale e patriotike, të shkolluar në Europën Perëndimore, kishin hyrë në dyer e ferrit të këtij kampi nazist (me emrin proletar) dhe dolën prej aty, të shkatërruar fizikisht, por të fortë mendërisht në vitin 1990, tek mbijetuan pragun e vdekjes, ku, shumë ndërruan jetë nga koleksioni i sëmundjeve dhe pakujdesi mjekësor, gjatë 5 dekadave të rregjimit komunist.

Kushdo, që ka qenë i interesuar dhe ka lexuar ose mësuar, për historinë kobndjellëse të Savrës, e di fare mire, se aty jetonin vitet e burgimit kolektiv paria e Shqipërisë, sikurse ishin familjet më të zëshme asokohe, si: Markagjonit, Mirakajt, Bajraktarit, Dinëve, Dugagjinit, Mulosmanëve, Hoxhës, Nezajve, Kolgjinit, Sinës etj.

Si shumë nuse të reja, që u vendosën rishtas me familje në kampin e internimit, u ndihmuan me bujari nga të gjithë banorët e hershëm aty të ardhur me kohë nga qytetet dhe zonat e ndryshme të Shqipërisë dhe Kosovës.

Një detaj interesant, ka mbetur i ngulitur thellë në kujtesën e familjes Sina dhe më shumë djalit (kolegut tim Beqir Sina), i cili, ndër të tjera tregon, për bujarinë e familjes Markagjoni, që i është gjendur qysh në ditët e para familjes së porsaardhur në kampin e internimit.

Kështu, vajzat zemërbujare tw Kapidanit të Mirditës Gjon Markagjonit, i blenë tesha të reja dhe e bënë Hanen ti vinte sado pak buzëqeshja, në një mjedis të ri, rrethuar nga njerëz të mirë dhe jo sikurse shkruante media komuniste, përmes propagandës së saj shpifëse…

Gratë, nënat, motrat, vëllezërit, fëmijët, të afërmit e atyre burrave patriot, baballarëve të mirë dhe përkushtuar, që nën breshërinë e plumbave të mitrolozave në kufi, ishin arratisur nga ferri komunist, për një jetë të lirë në demokraci, vuanin edhe më shumë, për shkak të aktivitetit të tyre kundërkomunist, në vendet e Europës Perendimore dhe ShBA.

Kështu sa më shumë, që ata ngrinin zërin para Departamentit të Shtetit, kongresistëve dhe senatorëve miq dhe dashamirë të shqiptarëve, aq më shumë mprehej shpata e luftës së klasave në Shqipëri, ndaj pjesëtarëve të familjes të tyre tashmë në burgje apo kampet e përqëndrimit ose shfarosjes.

Kështu fjala vjen Rasimi, burri i Hanës, fliste si spikër, për shumë vite me radhë në radion “Zani i Atdheut”, në New York, i cili, një herë në javë emetonte programe në gjuhën shqipe, kundër qeverisë komuniste në Tiranë, aq më shumë rritej zemërimi i partisë-shtet të diktaturës, kundër familjes Sina, që vuante kalvarin e gjatë të përsekutimit të përjetshëm, me të cilën ishte dënuar ajo…

Hena Sina, ishte një prej tre nuseve të Sinëve, që sëbashku me vjehrrën e tyre fisnike Kafile (Kaloshi) Sina, pësuan shkatërrime, rrënime dhe vuajtje nga ma të pabesueshmet.

Ajo, e nis jetën si gruaja e Rasim Sinës, po me arratisjen e tij, humb sa hap e mbyll sytë gjithçka! Për ate e shumë të tjerave si ajo nis ferri i tmerrshëm e i pafund i kampeve të diktaturës…

Vitet kalojnë dhe demokracia me mundime shkelmon gjumin letargjik të shqiptarëve, që me ose padëshirë kujtohen se janë pjesë e kësaj bote, se duhet të jëtojnë të lirë dhe në demokraci…

Mbas rënies së komunizmit në Shqipëri Hane Sina, u vendos në ShBA sëbashku me familjen e të birit, gazetarit të palëkundur kundërkomunist Beqir Sina.

Gjatë rinisë së saj, ajo kishte marrë shumë sëmundje, të cilat, i rënduan së tepërmi shëndetin dhe vitet e fundit të jetës i kaloi nën shërbimin e drejtpërdrejtë të gruas fisnike të Beqirit…

Në çastet e fundit, Hena Sina ndodhej në shtëpi e rrethuar ngrohtësisht nga të gjithë njërëzit e saj të dashur, sikurse edhe kunta e saj Myrvetja.

Me lot ndër sy dhe me një pikëllim të thellë, Henës sokolesh, ia mbylli sytë djali i saj Beqir Sina, që e deshti aq shumë dhe ndau gjithnjë vuajtjet me fisniken e pamposhtur dibrane.

Familja, thotë se dashuria dhe malli për nënën Hanën, do të jenë gjithmonë pjesë e pandashme e jetës sonë, sikurse të gjitha nënat shqiptare, që na rritën dhe edukuan me sakrifica të mëdha…

Këtë fisnike tipike shqiptare, do t’a kujtojë komuniteti shqiptarë në ShBA, të gjithë ata miq e dashamirë, që patën rastin t’a njohin nga afër…

Pushoftë në paqe!

Simfoni për nji nënë: Hane Sinën, po jo vetëm për atë!

December 24, 2012 by dgreca

Nga Jozef Radi/

Dy ditë më parë, mbylli përgjithmonë sytë, nji prej grave më stoike të kampeve të komunizmit, nji nga ma të thjeshtat, ma të përvuajturat, ma të pambështeturat, nji ikonë e njerzores: Hane Sina!

Kish kohë që kish nisurë ai kalvar pafund për vajzat, gratë e nënat shqiptare, ku Hanja do të ishte nji prej tyre, që e kapërceu me dinjitet të papërshkrueshëm at tmerr pafund të pësuar padrejtësisht… dhe mbrriti deri te dita e ikjes së saj e plotë, e patjetërsuar në gjithë vlerat e veta!

Hane Sina ishte nji prej tri nuseve të Sinëve, që së bashku me vjehrrën e tyre fisnike, Kafile Kaloshi-Sina, pësuan shkatërrime, rrënime dhe vuajtje nga ma të pabesueshmet. Ajo, e nis jetën si gruaja e Rasim Sinës, po me arratisjen e tij, ajo humb sa hap e mbyll sytë gjithçka! Për të e shumë të tjera si ajo nis tmerri i pafund e kampeve të diktaturës! Me tre fëmijë njëri mbas tjetrit, e para sa kish nisur të ecte, i dyti në krahë dhe i treti në bark, ajo i dorëzohet fatit përbindësh, ku më shumë se rrugë, do të ishte skëterrë që zgjati nji jetë, e ku ajo me at thjeshtësinë e saj prej malsoreje e përballoi jo veç me dinjitet, po edhe me at humorin e hollë e shpërfillës, që ishte në natyrën e saj, ndaj atyre që po i shkaktonin të keqen kësaj gruaje, kësaj nëne, kësaj gjysheje të dhimbsur, që përtypte në heshtje privimet nga çdo gëzime sado i vogël i jetës! Qysh herët ajo pëson humbjen djalit, Dikës trembëdhjet vjeçar, që shpresonte t’i bëhesh krah e që nga thellsia e shpirtit e quajti gjithnji “lofka e nanës!”

Ajo përjetoi përbuzjen, varfërinë, urinë, dhimbjen, mungesat, humbjet, po qëndroi në këmbë si pakkush… Shpesh kujtoj se çdo fetë buke në mungesë të gjithçkaje, ajo i shtronte ca pika loti dhe i jepte shije bukës thatë me dashurinë prej nëne! Sepse shpirti i saj s’kishte asgjë veç dhimbjes po i shtonte asaj mirësinë dhe dinjitetin… Dhe ajo shija e bukës sw duarve të saj s’ka për t’i ikur kurrë shpirtit tim, po edhe gjithë atyre që patën rast ta njohin kët grua të thjeshtë, e stoike…

Sot, në ikjen e saj në qiell, ajo çka vlen të kujtohet është buzqeshja, humori, ironia e saj ashtu e qetë, e pafajme, spontane… kur punonte në brigadën e nji kryetari të famshëm këshilli, të cilit me nji deformim simpatik të emrit të tij, kinse s’arrinte ta shqiptonte drejt i drejtohesh: “Or Mi-hale, po pse më po çon aq larg me punue…” Ose u bë batutë e kohës shprehja e saj, kur u prishën mardhëniet me Kinën. Si gjithnji Kryetari i këshillit e ngre Hanen dhe e pyet se si e mendonte ajo kët prishje! “Po mirë ban që u prishën, or Mi-hale-shka na dojshin ata ne… po ne s’i duhemi kërkujt!” Ajo rrëshqitja e gjuhës or Mi-halesh… mbeti nofka qe Hanja i vuri atij njeriu! Kështu u mbyll diskutimi dhe Hanja la nji nga batutat më pikante, nënteksti i së cilës s’kishte nevojë për koment!

Hane Sina i iku kësaj bote dhimbjesh në paqe… e rrethuar nga shumë njerëz dhe e respektuar prej të gjithëve, jo thjesht për vuajtjen e saj, por për at mirësi që shpirti i saj kishte të pashterrur, e që kurrë ajo s’e shfaqi të përgjysmët, po gjithnji të plotë… Ikja e saj prej Ferrit tokësor ngjan me ikjen e nji Hane të Plotë, që e dhuron gjithë dritën e vet, që terri kurrë të mos ndjehet i gjithpushtetshëm i kësaj bote!!!