Sofra Poetike – Page 125 – Dielli

AURORA

July 5, 2013 by dgreca

Tregim nga KRISTAQ TURTULLI/

Nuk më ish dhenë rasti të shihja më parë agimet polare, Aurorën Boreale. Dhe kur u gjenda përpara tyre, u mrekullova. Çdo agim polar ish i veçantë, i papërsëritshëm, në ngjyra, në lëvizje, në frymëmarrje, në jetë. Mu duk sikur atje gjendej sekreti dhe misteri. Ish vërtet fantastike. Mu mbajt fryma prej mrekullisë së natyrës. Ishte një frymëmarrje gjithëpërfshirëse, qiell, ujë dhe tokë. Yjet thellë në qiell, si fëmijë të brishtë, të hutuar, përpëlitnin qepallat, drithëroheshin për pamundësinë e shprehjes dhe Aurora Boreale si për ti qetësuar i kish mbuluar me vello të shndritshme. Nata po bënte fir, ishte mpakur, vinte duke u terur. Si një pëlhurë e tejdukshme, transparente shkiste ngadalë nëpër gishtërinjtë e gjithësisë, shoqëruar me një simfoni të lehtë. Mund të kish në të nota Moxarti ose Bethoveni, ndoshta, nuk e di, sepse kudo ndjehej diçka si melodi.

Ngjyrat mahnitëse ishin ndehur mbi gjithçka, me reflekse të kuqërremta, portokalli, të gjelbra, të verdha, të kaltra ushqyese. Dritë hijet mbusheshin me kolor prej intonacioneve, përzierjeve të ngjyrave nga piktori gjenial, i papërsëritshëm natyrë. Vezullime dhe shkëndijime, si të ishin miliona dhe miliona xixëllonja që ngriheshin butë prej tokës dhe ngjiteshin drejt qiellit, shkonin larg dhe përziheshin me yjet. Një pjesë yjeve dhe xixëllonjave zbrisnin ngadalë, lehtë, gjithë delikatesë dhe thitheshin me dashuri dhe neps prej tokës. Gjithçka ishte në vallëzim, shpërthim, befasi dhe joshje. Të dukej sikur gjendeshe përpara një botë magjike, me të fshehtat e pashpjeguara, të shkruara në qiell dhe të derdhura në tokë me penela të arta. Të vjen befasisht një përhumbje. Të duket sikur je mbështjellë me një copës veladon të shndritshëm, të purpurt qielli e toke dhe në krahë ke flatra. Të bëhet sikur lehtësisht po shkëputesh prej toke dhe shkon tutje, tok me shkëndijimet e vezullimet. Atje ku nuk kanë shkuar të tjerët, në zemrën e ngjyrave të magjisë së Aurorës Boreale….

-Bukur, hë,- më tha shoqëruesi.

-Është fantastike,- i thashë,- si në përrallë.

Dhe përnjëmend mu kujtua Aurora. Ju ndoshta e mbani mend Aurorën dhe nënën e saj. Ajo do mbetet për mua gjithmonë sekreti dhe misteri. Ish si shkëndijim mes plogështisë dhe shurdhërisë së qytetit. Pothuajse një Aurorë Boreale e vërtetë. Ne ishim të verbër, nuk dinim të shihnim dhe të njihnim. Qemë futur në guaskën e provincializmit. Unë që po ju shkruaj, në radhë të parë nuk e dija. Aurora qysh fëmijë. E vogël e vetme, si një dritës në muzg, mbështjellë me një palltoshkë të gjelbër dhe jakë të bardhë. Me këpucka të ngrëna dhe doçka të ngrira, shtynte nëpër rrugët e rrugicat e kalldrëmta të qytetit, karrocën e nënës sakate, të veshur me rroba të gjelbra.

Për mua Aurora ishte më e mira dhe më e bukura e mëhallës, por jo vetëm e mëhallës. Pse jo, ajo ish më e mira dhe më e bukura e qytetit, me gjithë rrethinat përreth. Aurora ishte brishtë dhe reflektuese si një vesë në gjethen e gjelbër të syrit të nënës. Lëkura e saj ishte e bardhë si qumështi. Sytë e saj ishin të veçantë, si rrallë vajzë tjetër. Sytë e saj herë më dukeshin të kaltër, e herë të gjelbër dhe kur prekej bëheshin transparentë me reflekse shkëndijuese, vezullimesh si ujërat e burimeve. Ajo ish e ëmbël, delikate, flokë kaçurrela, të zeza. Kish diçka befasuese, drithëruese, magjike.

Bato Dangëllia një plak i shukët. Jetonte vetëm, në një kthinë të magazinave të braktisura të konservimit. Familja, për të ruajtur të pastër biografinë, i kish dhënë duart me kohë, meqenëse bëri 15 vjet burg për politikë. Plaku Bato jetonte me ndonjë lek që i jepnin bashkëqytetarët në përkthimin e letrave në anglisht dhe frëngjisht. (Thuhej se përkthente dhe veprat e një shkrimtari të shquar dhe shteti i botonte jashtë pa vënë poshtë emrin e përkthyesit. Por qytetit tonë i kanë pëlqyer thashethemet e nuk lë shumë shteg për tu besuar. Të ish kaq i zoti Bato Dangëllia sa të merreshin shkrimtarët e shquar me një zgjebanik si ai.)

Bato Dangëllia ecte i pashpresë, kokulur, truplëshuar. Kish disa ditë pa futur gjë në gojë, skish më letra të vinin nga jashtë. Dhe inspektori nuk i kish dhenë ndonjë libër të shkrimtarit të përkthente. As vetë nuk e mori vesh si u gjend puq, ngjitur me karrocën e sakates Kristinë që shtyhej prej së voglës, së bijës, Aurorë. Gati sa nuk u gremisën të tre përdhe në kalldrëmin e lagësht të rrugicës. Gratë klithën dhe ai trondit e rënkoi. Vështrimi i plakut u mbërthye në sytë e vajzës, shtrëngoi dorezat e karrocës dhe i befasuar lëshoi një zë që vinte prej së thelli:

-O zot çfarë sysh! Të jenë realë këta sy!

U tërhoq pas i hutuar duke mërmëritur:

-O zot! Sytë e kësaj çupëline, të sakates Kristinë, ngjajnë çuditërisht me Aurorën Boreale!

Pra me agimet polare, por atëherë nuk e kisha idenë. Bukurinë dhe mirësinë e saj shpesh e krahasoja me ndriçimin verbues, marramendës mëngjesor pranveror. Bulëza e vogël e vesës reflektuese si diamant pikonte mbi gjethin e gjelbër dhe unë e dëshiroja ta puthja fort vajzën që doja, në buzët e plota gjithë musht.

Por nëna ime Meri nuk e kish për zemër të bukurën, dritëzën Aurorë. Sa herë përmendja Aurorën, nëna mblidhte buzët me bezdi dhe shkonte e mërzitur në kuzhinë. Ngaqë ëma e Aurorës ishte sakate, çalonte në të dyja këmbët. Kur e ëma e saj ecte, dukej sikur ish e këputur për mezi. Prej shkapërderdhjes së trupit dhe lëvizjeve, të bëhej sikur befas, eshtrat do ti shkëputeshin, copëtoheshin, e do ti flakeshin tutje. E ndonjë eshtër e shkëputur prej trupit të sakates mund të sulej papritmas drejt teje, si shigjetë, të shponte tej përtej, të plandoste përdhe. Pastaj po të shihje lëvizjen e kokës së saj përgjatë ecjes, provoje marramendje. Koka i dridhej, i lëvizte pa përqendrim lart e poshtë, majtas djathtas dhe nuk të bëhej ta shikoje dy herë.

-Nënë, Aurora është plot mirësi dhe dritë mëngjesi,- i thashë.

-Hë, ashtu thua ti se aq… Por bukuria është një copë herë,- ia bëri nëna.

Babai vetëm dëgjonte, thithte me vrull duhanin e fortë dhe s’fliste. U mërzita një ditë kur nëna më tha, ‘aq di’. Prandaj i fola me ton të rëndë:

– Nënë, nuk të lejoj të më fyesh…

-Nuk të fyen nëna mor bir, jo. E pres gjuhën. E bukur është çupa more bir, nuk ke ç’i thua, si dritë mëngjesi, – më tha nëna,- por cenet e trupit dhe të mendjes trashëgohen në familje nga njëri brez në tjetrin, deri në brezin e shtatë, e di këtë ti? Kush do më garantojë mua se fëmija që do lindë kjo vajzë, nuk do ti ngjajë nënës së saj. E njoh me dhëmbë dhe dhëmballë familjen e çupës e nënën e saj, të gjorën Kristinën. Kështu sakate për gjynah ka qenë Kristina që e vogël. Edhe nëna e Kristinës çalamane ka qenë. Nuk ja ha hakën, qëndistare e mrekullueshme ka qenë, qëndiste pajat e çupave kur u vinte koha për tu martuar. Por ç’e do, nuk i bënte zemra të qëndiste për vete. Qante natë e ditë mbi qëndisma. E shkreta vajzë, sakatja e mjerë, çalonte nga të dy këmbët. Kur i kaloi mosha për tu martuar shkoi për vizitë tek Cen Shajaku, mjeku i njohur popullor. Nuk e di se çfarë i bëri Ceni, por në krye të disa muajve, për habinë tonë Kristina nuk çalonte. Ajo Kristina u ripërtëri, ecte për bukuri si zonjë e rëndë, përpiqej ta mbante trupin drejt dhe kokën lart. I kish hipur një nur dhe bukuri që të verbonte. Djemve të mëhallës u pikonte gjuha lëng, por familjarët i tërhiqnin prej mënge të mblidhnin kallaballëkun. Bukuria është një copë herë. Kur nuk e prisnim, në krye të vitit Kristina u martua me Çuçi Lutën, punëtorin e ri të minierës, të ardhur nga fshatrat e rrëzës. Çuçi ish djalë i fuqishëm, trupmadh, qafëtrashë, qime dendur si ari e me sytë vëngër. Ai punonte në një turn me babanë, burrë i fortë, hante një pllakë bukë dhe bënte në ditë dy norma bashkë. Çuçi Lutka u mburrej shokëve të turnit:

‘ Hej ju ta dini mirë, kam marrë nusen më të bukur të qytezës së minatorëve,’ dhe qeshte me të madhe. Të tjerët nuk guxonin ti kthenin fjalë se ai të shembte me grushte.

Kur lindi Kristina, Çuçi Lutka u deh prej gëzimit, qerasi me konjak të gjithë shokët dhe miqtë. Një mbrëmje vere zbrazi shishen e konjakut dhe bërtiti në mes të qytetit me sa zë që kishte në kokë:

‘Vajzës do ti vë emrin Aurora.’

Mirëpo pas lindjes së vajzës Kristina u këput menjëherë, u bë sërish sakate siç ish më parë, bile më keq. I shoqi Çuçi Lutka u ngrys, mbarte gruan në krahë si foshnjë, e vendoste në karrocë dhe shtynte Kristinën në rrugët me kalldrëm, vetull mbledhur, i vrenjtur si murg. Ndërsa Aurorën e vogël si një lepurushkë, e mbarte mbi shpinë në një torbë të përgatitur prej pëlhure. Por Çuçi Lutka u mërzit së shtyri gruan me karrocë, ndoshta u lodh, u përdhos prej shikimeve idhnare të tjerëve, që dikur u mburrej. Ai burrë i madh kish nevojë edhe për të tjera gjëra, as dreqi e nuk e di. Befas u zhduk, humbi disa javë, ndoshta dhe muaj. Kristina e donte, e kërkonte, qëndronte në dritare, qante të këpuste shpirtin. Më në fund Çuçi Lutka u shfaq duke ecur nëpër rrugët e lagështa të qytezës si gamile e vjetër, veshur me një kapotë të madhe të zbardhur ushtari. Ish i parruar, i uritur, i pistë si kafshë dhe kërkoi ta merrte Aurorën me vete. Familja e Kristinës e llahtarisur nuk e la, ku do ta çonte vajzën e vogël ai palo burrë, që mbante erë të rëndë që atje tutje.

‘Ore njerëz,’ lutej e bubullinte Çuçi Lutka, ‘thojini, mbushjani mendjen, kjo është ime bijë, ç’mund ti bëjë fëmijës një sakate që nuk është e zonja për vete.’

Familja e Kristinës lajmëroi policinë, Çuçi u tremb, me policinë nuk mpriheshin brirët, kapërceu avllinë dhe humbi në terr. Aurora u rit me mundime. E di, more bir, Aurora është vajzë e mirë. Për atë çupë nuk kam ç’të them, është vërtet si dritë.

-Kur nuk ke ç’të thuash pse më lodh moj nënë,- u ngrita dhe vështrova nga babai, i cili vazhdonte të pinte duhan dhe nuk fliste.

-Të lodh! Jo bir jo, por mos e dhëntë Zoti të lodhë nëna…Po sikur të mos e dhëntë Zoti, të më çalojë fëmija i djalit tim nga të dyja këmbët, hë? Se dardha bie nën dardhë. Mua më dhimbset Kristina dhe vajza e saj por.., më kupton. Bir, janë disa gjëra që..?

-I bukur është trëndafili moj grua, por ato dreq gjemba përse i dalin,- foli babai dhe më shkeli syrin.

-Çfarë, çfarë, na flet për trëndafil dhe gjemba,-iu hakërrua nëna babait. – Na hedh thumba e nuk qederosesh për trashëgimi, sikur ta kam sjellë djalin me vete.

-Pse trëndafili, a nuk ka gjemba,- këmbëngulte babai.

Nëna nuk i ktheu përgjigje, bëri lëvizje nervoze me dorë dhe shkoi me hap të nxituar në kuzhinë.

Përse vallë nëna mendonte vetëm anën e keqe. Njerëzit që kanë fatkeqësi dhe cene në familje, e jo për faj të tyre, janë të detyruar të dënohen dhe ta vuajnë të gjithë bashkërisht. Të braktisen, të lihen në mëshirë të fatit siç bëri Çuçi Lutka.

Më besoni u verbova qysh në fillim prej bukurisë dhe përkushtimit e dashurisë së Aurorës ndaj nënës së saj. Ajo qysh kur ish e vogël e mbante t’ ëmën gjithnjë për krahu. I ndodhej pranë së ëmës në çdo moment.

Dikur, njëri prej shokëve, bashkëmoshatari Gane Tërbo, kokë katrori, i cili hodhi shtat shpejt, u bë më i shëndoshë. Rritja shpejtë e trupit i riti mendjen, u bë i egër, i dhunshëm. I përkëdheluri i shtëpisë, ngaqë i vinin pako me ushqime dhe veshmbathje nga jashtë shtetit dhe ish në gjendje më të mirë ekonomike nga ne të tjerët. Ai pa shkak bëhej harbut dhe ngacmonte të tjerët. Baba i tij Demo Tërbo, qe kryetar këshilli i lagjes.

Një ditë ky Gane Tërbo qeshi me të keq, me zë të lartë:

-Hi, hi, hi,- dhe tregoi me gisht, kur karroca e vjetër e gruas sakate u pengua në gurët e nxjerrë të rrugës dhe u rrëzua. E bija e përskuqur në fytyrë u turr ta ngrinte, krahët e dobëta të vajzës u drodhën. Ajo ca prej hutimit, qeshjes histerike të Gane Tërbos, nuk mundi ta mbante nënën e vet. Të dyja nënë e bijë ranë përmbys si lëmshe të shpërvjelur në pragun e trotuarit me gurrë të lëmuar e të qullur prej shiut.

Gane Tërbo u zgërdhi më keq dhe ia bëri përsëri hi, hi, hi, gërr- mërr dhe pastaj shtoi me të keq:

– Hej…ej, j, j, ejani shihni, nga jeni e nga s’jeni. Përpara nesh parakalon me dhimbje, karikatura më qesharake të shekullit të njëzetë!

Ndjeva dokëndisje në zëmër prej fjalëve dhe përqeshjes së ndyrë të shokut:

-Ç’ bëre Gane Tërbo, ç’bëre, përqeshen ato të gjora- i thashë.

-Përqeshet e zgërdhihet që ç’ke me të, o buf kënete. Pa ikë mbushu e mos mi shastis shumë veshët. Ato duhet të mbyllen në azil, – mu shkreh i fryrë Gane Tërbo dhe shtrëngoi grushtet gati për sherr,- mu qëro nga sytë, apo do të shembesh me grushte.

-O sa qejf, shembuni me grushte, ç’prisni,- ia bënë të tjerët.

Nuk u ktheva përgjigje, por nxitova të ndihmoja femrat e rrëzuara. Aurora u kthye me rrëmbim nga unë, e zverdhur, e rrëmbushur prej lotëve. Më ngjau si lule mëngjesi e brishtë, e përmbytur prej vesës. Në cep, poshtë vetullës së majtë, të bukur kish një gërvishtje të vogël. Ajo më vështroi egër dhe më tha:

-Nuk është trimëri të qeshësh me fatkeqësinë e tjetrit.

– Më fal Aurora, më beso, nuk isha unë, Gane Tërbo ish..,- Mu tha pështyma në grykë, doja me gjithë shpirt ti shpjegohesha, se ndjehesh i prekur, i fyer, njëlloj si ajo prej qeshjes dhe fjalëve të poshtra të kokë katrorit Gane Tërbo.

-Ai është shoku yt, prandaj e ti je si ai,- më tha ajo.

-Gabohesh Aurorë, nuk jam si ai, ndryshoj si nata me ditën…

Vajza mi nguli sytë e kaltër, që iu bënë gri të errët si det me tallaz, sikur do më përpinte, mbulonte me dallgë dhe pa folur më ktheu krahët. Edhe sytë e saj ishin gjithë nerv kishin një refleks verbues si magji. Aurora duke marrë frymë me vështirësi prej lodhjes dhe inatit e vendosi të ëmën në karrocë. E ëma rënkonte dhe ankohej me përvuajtje sa të copëtonte shpirtin, me siguri duhej të ish lënduar prej rrëzimit. Ikën.

Më magjepste shikimi i flakëruar i vajzës. Ma prishi gjumin, e me gjithë shpirt doja që ajo vajzë e mrekullueshme të bëhej e imja. Po përse moj nënë mendon aq përciptas për të bukurën e të mirën Aurorë dhe nënën e saj të shumëvuajtur? Ne nuk jemi njëlloj si Gane Tërbo, si familja e tij.

Vonë e morra vesh që Gane Tërbo kish tentuar të përdhunonte Aurorën. E ruajti një mbrëmje në qoshe të shtëpisë, kur vajza kish dalë të mbushte ujë tek pusi. E mbërtheu Aurorën nga krahët e puthi fort duke i thëthirë buzët dhe shtrënguar për gjoksi. Aurora u hutua një moment, por e mblodhi në çast veten, e goditi me stome në shpatull për tu shkëputur prej tij. Pa i lënë kohë tjetrit të mblidhte veten, ia flakëriti me pëllëmbë në fytyrë dhe iku me vrap.

Gane Tërbo nuk tërhiqej, përpiqej ta shtinte në dorë Aurorën, e ngaqë ajo nuk e përfillte, ai nevrikosej dhe kërkonte të hakmerrej. Të dy femrat e vetmuara, dridheshin në heshtje kur e ndjenin që afrohej hija e tij.

-Çi ke këta sy ti, si pyll vjeshte me shi,- e ngacmoi Gane Tërbo.

-Ik, më lër të qetë, ndryshe do ankohem…- mërmëriti Aurora.

-Do të ankohesh, vërtet. Ha, shko ankohu, ku do vesh të ankohesh tek im atë, në këshill!- u tall Gane Tërbo. Ai mburrej, ndjehej i mbrojtur që kish babanë kryetarin autoritar dhe të ashpër të këshillit.

– Do ti them babës tim,- i foli Aurora me zë të plotë.

Gane Tërbo u shkul së qeshuri.

-Çfarë, do ti thuash babës tënd, hë kujt, Çuçi Lutkës! Ha,ha, ha! Me sa di unë Çuçi Lutka është baba yt, apo jo? Shko, bërtit, thirre të humburin, merhumin që nuk i gjendet as nami dhe nishani! Ndoshta do të ngresh të vdekurin prej varrit, me kocka të bardha dhe lecka të kalbura! Shko, ulëri, gërhit fort në kupë të qiellit: bu, bu, bu, bi,bi bi, ngrihu, më mbro baba merhumi, Çuçi Lutka, ngrihu.

-Babi im është gjallë,- gërhiti e tronditur Aurora, e rrëmbushur nga lotët.

-Babi tënd është gjallë! Bu,bu, bu, bi, bi ,bi. Sa për dijeni, e kam parë me sytë e mi kur u kall në dhe Çuçi Lutka. Shko gërmoje, kërkoje, qurravitu të kalburit, të treturit, ha, ha, ha. Apo mos ka gjetur sakatja, nëna jote ndonjë burrë tjetër, të humbur dhe të marrë si Çuçi,- u zgërdhi me të keq Gane Tërbo.

Aurora u drodh, sytë e bukur i perënduan. U lëkund si gjethi në vjeshtë, kafshoi buzën dhe iku me vrap duke dënesur…

-Mos qaj Aurora,- u përpoqa ta ngushëlloja.

Ajo me zhbiroi me sy:

-Të mos qaj, kështu thua. Nuk qaj. Sakatët e gjallë i tallin, e të vdekurit nuk i lënë as të qetë të prehen, -tha dhe iku me vrap.

Unë ngela si hu në mes të rrugës. Aurora, Aurora, më foli shpirti, por ajo nuk dëgjoi se kish shumë erë…

Kur nuk pritej, një hije e stërmadhe, fantazmë e përbaltur, që hungërinte si përbindësh i mbiu përpara dhe i preu rrugën Gane Tërbos. Ish natë e errët me shi, nuk shihje sikur dhe gishtërinjtë të futeshin në sy. U përfol se ish Çuçi Lutka i harruari, merhumi. Qyteti mblodhi buzët me mërzi dhe mosbesim. Çuçi Lutka, kokë shpella, he, he, he, nuk ka bërë vaki të çohen të vdekurit prej varrit. Mos vallë nën pelerinën e përbaltur të rezilit fshihet ndonjë djalë i zgjuar, i robëruar pas Aurorës! Por Gane Tërbo betohej se ish i humburi, i përfoluri Çuçi Lutka dhe askush tjetër.

Fantazma e rënduar si një gorille e Çuçi të marrit, mi bllokoi të gjitha horizontet.

Nata ish e zezë sterrë, nuk kisha nga ti a mbaja. Më mbërtheu për gryke, më morri frymën, më kërcënoi, më gërhiti, më ofendoi, më tha, spurdhjak, çapaçul, kërmill, ti ishe ai krimb, glistër e keqe, që më shqetësove në gjumin e madh. Hë fol, kërkove të ngrihesha prej funddheut, varrit. Siç më sheh u ngrita, ja, erdha, kam një kuintal me baltë dhe një det të madh me dhembje. Fol, përse më doje more mistrec, qullac i keq. Të vdekurit e ardhur një copë herë prej thirrjes së gjakut dhe nevojës, nuk pyesin fort për ca çapaçulë të pështirosur që vetë mburren e quhen kryetarë këshilli dhe bijtë e tyre. Më kupton ç’po të them?! Do ta këpus kokën si të zogut, do ta bëj mishin rripa- rripa po i re në qafë vajzës sime Aurora. Më dëgjon? Të dëgjoj. Gorilla u tjetërsua në mostër e përbindshme dhe unë ngriva. Në daç besoni, në daç mos besoni…

Fillova të bërtisja: Hej ti gorillë, më lësho, jam djali i kryetarit të këshillit, më lësho, nuk të njoh, të vdekurit nuk mund të shkulen prej varrit, prandaj nuk e ke çfarë të më bësh. Çuçi Lutka u tërbua me keq, hungëriti, më shkundi majtas djathtas, më ngriti peshë si ti isha leckë, më tha, more i mjerë qenke një koqe budalla. Di ti ç’është dhembja e prindit. Po më ikte fryma dhe zemra po pushonte së rrahuri. Këmbët i lëvizja të lëshuara sa andej këndej në ajër. Kulloja prej djersëve të ftohta. Më dukej sikur më kishin varur në çengel, futur në thesin e merimangës dhe përleshesha me terrin. Babai më dëgjoi, erdhi me vrap siç ish në benevrekë, më shkuli prej çengelit dhe më tha:

Gane mor bir, kaq budalla je që u përmend të vdekurve, kryetarët e këshillave të lagjeve apo të pushteteve. Rritu, piqu e mos u lësho si i azdisur pas femrave sakate dhe jetime…

Unë dëgjoja i qetë, ndërsa Aurora vështronte ngulët me sytë e bukur, gjithë reflekse dhe intonacione ngjyrash….

Ndërkohë vazhdoja të shihja i mrekulluar agimet polare, Aurorën Boreale, me ngjyrat përrallore. Mu duk sikur atje gjendej sekreti dhe misteri. Mu mbajt fryma prej mrekullisë së natyrës.

Nuk di se ku ndodhet sot dhe çfarë bëhet Aurora e rinisë? Pyeta veten, afër polit të veriut dhe mijëra e mijëra kilometra larg vendlindjes…

GOOD MORNING, AMERICA – MIRËMËNGJES AMERIKË!

July 4, 2013 by dgreca

CARL SANDBURG (6.01.1878 – 22.07.1967)/

E shqipëroi: ELIDA BUÇPAPAJ/
Në mbrëmje ka një sonatë perëndimi që bie mbi qytetet./
Ka një marsh të ushtrive të vogla me daulle dhe tam-tame të rralluara./
Rrokaqiellet e hedhin shtatlartësinë e tyre sipër, pingul mbi fortifikatat e zeza që bien mbi/
perëndimin e kuq./
Rrokaqiellet e mbërthejnë alfabetin e tyre perpendikular larg përtej duke ndryshuar trekëndëshat e argjendtë të yjeve dhe rrugëve./
Dhe kush i bëri ato ? Kush i bëri rrokaqiellet ?/
Njeriu i bëri ato, ai gaztori dy-këmbësh, Njeriu.
Prej mendjes së tij, prej ëndërrimeve të tij, duke projektuar copaqielli,
Duke skicuar skema të vogla dhe krenare që hidhnin valle lehtas në kokën e tij – Njeriu i bëri rrokaqiellat.
Me të dy duart e tij, me lopata, çekanë, karroca dore, makina, konvojerë, sinjale bilbilash; me me projekte, duke kalëruar skelat dhe bërë akrobaci ajrore dhe duke thirrur, Jepini, djem
Njeriu i bëri rrokaqiellet.

Faktet qëndrojnë të mbërthyera; faktet janë hije, fantazma.
Një kalë i vjetër që lëron tokën është një fakt.

Një traktor i ri ferme është një fakt.

Faktet qëndrojnë të mbërthyera; faktet fluturojnë me krahë zogjsh.

Gjaku dhe djersa janë fakte, dhe

Zotërimi i imagjinatës, përfytyrimit, të parët prapa dhe përpara,

Spiralet, boshti i rrutullimit, pistat e zbritjes që shuhen, treten

Sinjalet e dritave dhe yjet e errësuar të qytetërimeve.

Tani koka e një njeriu, sytë e tij janë fakte.

Njeriu sheh në kokën e tij, si në një pasqyrë,

Një katedrale, anije, urë, rrugë hekurudhore – një rrokaqielle-

Planet janë skicuar, projektet janë fiksuar,

Vizatimi dhe linjat, kanë marrë shtjellë të kjartë

Kështu fakti lëviz nga fakti tek fakti, duke u ndëthurur dhe ndërprerë.

Pastaj vjen më e shumta, pastaj vjen djersa dhe gjaku …

…..

Unë kam parë figura heronjsh të ngritur nëpër memoriale, si dëshmitarë të faktit-

Leif Ericson 1) prej bronxi të fortë të flaktë, qëndron si një hije e ngrirë, e përkulur, me sy kërkimtarë, mbi një kodër në Uiskonsin, duke soditur Liqenin Miçigan-

Kolombi prej bronxi është në qendër aty ku trafiku që vjen prej fundit të botës është më i rrëmujshëm duke u grumbulluar në Ishullin e Manhatenit-

Washingtoni qëndron në mermer duke pasur një shtjellë jete, mbi një tempull Romak në Kapitol Hill, në Riçmond, Virxhinia, me një të qeshur të ashpër dhe të zemruar, i rrethuar si në unazë prej rrokaqiellave-

Andrew Jackson 2) i bronxtë mbi një kalë bronxi, një kalë i vertetë shkëmbor me këmbët dhe putrat e parme në ajër, me bishtin përpjetë, sikur Gjenerali që heq nga koka e tij kokardën për të përshëndetur qytetarët dhe ushtarët e Republikës-

Ulysses S.Grant 3), serioz dhe i zymtë qëndron mbi një kalë të vogël bronxi duke dëgjuar pafundësisht hingëllitjet e kuajve të bardhë të Liqenit Miçigan që dëgjohen deri në

Ilinois-

Robert E.Lee 4), i shtrirë prej guri të bardhë, fle një gjumë fushimi në paqe midis njerëzve si ai të nderuar në Luginën Shenandoah 5)-

Memoriali i Linkolnit qëndron në një pikë nevralgjike, shumë të gjallë, ku kryqëzohen rrugët që të çojnë nga njëri breg tek tjetri, duke murmëritur, Bëhuni të mira me njëra-tjetrën motra; mos luftoni me njëri-tjetrin, vëllezër.

————-

1) Leif Ericson, lundërtar i shekullit të 10-të, pas Krishtit.

2) Andrew Jackson, presidenti i 7-të i SHBA (1767-1845)

3) Ulysses S.Grant, presidenti i 18 i SHBA (1822-1885)

4) Robert EdwardLee, Gjeneral i Konfederatës (1807-1870)

5) Luginë dhe Parku Nacional Shenandoah ndodhet në Shtetin Virxhinia.

Por a mund të pyesim ne – është lulja një fakt ?

Bima e brishtë që vyshket shpejt a do të

Mbijë në tokën e atdheut

Duke i dhënë frymën e saj gjetheve

Për një kronikë të fiksuar në pak ditë,

Për një simbol të mbajtur prej bletëve dhe erës ?

A do të mbjellë secili shtet lulet e tij më të dashura, që i do më shumë

Duke thënë Kjo lule jam Unë, Ne, kjo vjen nga toka e shkrifët, pjellore, kjo

do të thotë mikpritje e ngrohtë shtëpie për sytë tanë, këto gjethe prekin

rrënjët tona, fëmijët tanë dhe fëmijët e fëmijëve tanë.

Lulja e kaltër e misrit përgjatë hekurudhës i ka gjurmët në Ilinois –

Nepërka e kuqërreme fshihet në pyjet e dëndur të Minesotës –

Preritë e trëndafilëve të egër kacavaren përgjatë udhëve të Ajovës –

Lulëkuqet e arta të Kalifornisë, kaktuset gjigande të Arizonës –

Lule-mollët e Miçiganit, pjergullat e Kentakit –

Shqopat e Uashingtonit dhe Virxhinias Perëndimore në çdo stinë të gjelbra –

Luletrumëzat Indiane të Vajoming-ut, rrënjët e panxharit të kuq të Montanës –

Luledelet e pafundme nëpër të gjithë Nebraskën –

Zambaku dhe tulipani i Utah-ut, lulet e pashkëve të Dakotës së Jugut –

Luleshqerrat sy-demi të Karolinës së Veriut, lulet e portokallit të Floridës –

Manjola e Luizanës, Lulepjeshka e Delauerit –

Përshëndetjet e heshtura dhe gazmore të lulediellit të Kansasit –

Bizoni i vjetër, tërfili dhe papagalli fytyrërremtë i Teksasit –

Pishat konike dhe xhufkat e kallinjve të misrit të Shtetit të vetmuar Main –

A do të jenë të gjitha këto, midis fakteve tona fantazma, hije ?

…….

Kombet lindin të vegjël si foshnjet.

Kombet pijnë gji dhe stërmundohen shumë; deri sa ata rriten;

Kombet sfiliten, luftojnë, qeshin, vuajnë, vdesin.

Kombet iu binden gjurmëve që lë trajektorja e hënës.

Ata ndjekin rendin kohor të natës, mëngjezit, mesditës, mrëmjes

dhe natës përsëri.

Kombet qëndrojnë në këmbë dhe e kanë ditën e tyre në pavionin e Katër Erërave.

Yjet e qiellit të natës i vëzhgojnë ata në fillimin e tyre, kur kapiten, kur shuhen,

veniten përpara atyre që posa kanë mbërritur, përpara heshtjes, përpara boshësisë së pavioneve.

Kombet lënë flamurët, sloganët, alfabetët, numrat, veglat e punës, rrëfenjat gjithë zjarr që flasin për ekzistencën e tyre; Kombet lënë kujtesën e grirë nga mola, dorëshkrimet, ditaret.

Dhe kështu, në pavionin e katër erërave

Erdhi në dritë edhe foshnja e vogël të cilën ata e thërritën Amerikë,

Amerika pinte gji, sfilitej, mundohej, qeshte dhe rritej.

Amerika e filloi jetën e saj njëlloj si foshnja.

Republika e re e vogël në fillim ishte në pelena,

Pastaj veshi një këmishë fëmije, me përpjekjet e saj për të bashkuar eshtrat.

Dhe kush mund të lexojë qarkun e hënës të saj tani?

Dhe kush do t’i tregojë së pari sekretet e

kripës dhe gjakut të saj?

…..

Po, ka pasur një ndërkohë,

Diçka ndodhi, gjithmonë diçka ndodh.

Historia është një kalë i gjallë që qesh me një kalë prej druri.

Historia është era që fryn atje ku dëgjohet.

Historia nuk të lejon që të vësh baste.

Historia është një kuti mashtrimesh që i ka humbur çelësi.

Historia është një labirint dyersh me pasqyra rrëshqitëse, një libër shifrash me

kodin e fshehur në një shpellë në detin e Saragozës,

Historia thotë, duke u lutur, Falmëni mua, Unë ju kërkojë ndjesë, unë kurrë më

nuk do të përsëris veten nëse unë do ta ndihmoj atë.

Po, ka pasur një ndërkohë,

Kur fantazmat lanin këmishët e tyre të bardha

Përsëri e përsëri në kovat e gjakut-

Dhe fantazma më e pikëlluar prej të gjithave qëndronte në këmbë në Gettysburg 6)

Duke u përpjekur që të ndante atë që duhej bërë nga ajo që s’duhej duke e lënë

të shumtën të pathënë, nëpër ajër.

———-

6) Beteja e Gettysburg-ut, një nga më të shënuarat gjatë Luftës Civile,

e cila u zhvillua më 1-3 Korrikun e vitit 1863. Më 19 Nëntorin e 1863,

kjo fushë-beteje u nderua prej Presidentit Linkoln si varrezë nacionale.

Atë ditë Linkolni në Gettysburg mbajti një fjalim të shkurtër disa minuta,

që mbeti i përjetësuar.

……..

Tani është Xhaxha Sami 7) duke u ulur në kulmin e rruzullit.

Jo shumë kohë më parë në kulmin e botës ishte Xhon Bull 8) dhe, pak më herët, ishte

Napoleoni dhe shqiponjat e Francës që i tregonin botës nga të nisej.

Spanja, Roma, Greqia, Persia, me topat e tyre, heshtat,

katapultat, anijet, e kanë pasur rradhën e tyre për të

udhëhequr qytetërimet e kësaj toke –

Një nga një ata e kanë hequr qafe njëri-tjetrin, ia kanë zënë vendin njëri-tjetrit, e kanë

mashtruar dhe lënë prapa njëri-tjetrin; ata vdiqën, humbën ose mbetën si relike, kjo s’është fort mirë, s’është fort mirë.

Njëri pas tjetrit, ata nuk janë më në kulmin e rruzullit – tani i Ardhuri

i Ri është Xhaxha Sami, është Amerika, andaj kënga thotë, “Yjet dhe

vijat përgjithmonë!”, edhe sikur kjo “përgjithmonë” do të jetë një

kohë e gjatë…

———

7) Uncle Sam, Xhaxha Sami, simbolizon SHBA

8) John Bull, simbolizon Britaninë e Madhe, sepse është krijuesi i Hymnit Kombëtar

Tek Zoti ne besojmë; kështu është shkruar.

“Tek Zoti ne besojmë” është shkruar edhe në çdo dollar të argjendtë.

Fakt: është se Zoti i Gjithfuqishëm na ka krijuar që të gjithëve.

Ne është ju dhe unë dhe të gjithë ne jemi Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Dhe të besosh Zotin do të thotë se ne i flijohemi,

të gjithë ne, Shtetet e Bashkuara të Amerikës,

Zotit, të Madhit Zot.

Po…ndoshta… a është kështu ?

…….

Dhe ne, ne populli,

Ne të cilët, natyrisht, nuk jemi somnambul, jerm

Ndoshta ne mund të murmurisim –

Ndoshta ndërsa pilotët shkasin në palltot e tyre të lëkurta,

Duke rrezikuar, me kohën që skadon përpara, dhe që i ngjan kafkës

të kryqëzuar me kocka, që do të thotë rrezik-vdekje,

Duke kalëruar me thasët e postës mbi shpinë përmes portokalleve gjatë lulëzimit,

shkretëtirave të kaktusit, Maleve Shkëmbore, Rrafshinave të Mëdhaja, Lumit Misisipi, atje ku mbillet dhe korret misri, Maleve Apalashe,

Kalëruar me thasët e postës mbi shpinë, duke mbërthyer me mish e shpirt timonin

nëpër sulmet me luftëthirrjen kalimtare, “Fat të Bardhë dhe Zoti ju bekoftë,”

Ndoshta, ndërsa ata kalërojnë dhe rrezikojnë nëpër rrugëtimin drejt qiellit përtejkontinental,

ndoshta ne mund të përshëndesim duke murmuritur –

Mirëmëngjez, Amerikë,

Mirëmëngjez, Zotëria Kush, Cili, Çfarë,

Mirëmëngjez, le të themi që të gjithë ne,

emrat tanë të vërtetë.

Mirëmëngjez Zotëri Dikushi, Askushi,

Kurrëkushi-që është Kurrëkushi krejt.

Mirëmëngjez, ju Larvat në Pluhur, Shqiponjat

në fluturim, dhe ju Pushtuesit e Kulmit të

Qiellit.

Ju i keni dhënë puthjen e lamtumirës një shekulli, një albumi të vogël të paçmueshëm.

Ju keni për t’i dhënë puthjen e lamtumirës dhjetë, njëzetë shekujve që do të vijnë. Ah ! ju

keni për të pasur kaq shumë albume !

Nëna juaj, Amerika ka punuar dhe ka mbledhur të korrat, frytet e gjeneratave –

Përtej kaskadës, vijnë të korrat e reja, gjenerata të reja të zhurmëshme,

të ardhur të rinj, që thërrasin, “Ja ku na keni ! Ne i përkasim Amerikës !

Shikona ne !”

MIRËMËNGJES, AMERIKË!

Monroe dhe poeti duke pirë një koktejl…

E shqipëroi: ELIDA BUÇPAPAJ

NE SOFREN POETIKE TE DIELLIT, E FTUAR SABAHATE BYTYCI/GJERMANI

June 30, 2013 by dgreca

Cikël poetic nga Sabahate Byci/

(Lindur e rritur ne Gjakovë dhe banuese ne Gjermani)/

VENDI BOSH NË SOFËR/

Një gur,/

Një bjeshkë,/

Një mall…/

Përtej malesh,/

Dielli qet syrin,/

Zemra qan…/

Ika që të kthehem,/

Por s’u ktheva ende,/

Sepse ika nga vetvetja…/

Nënë,

Më fal,

Për vendin,

Bosh në sofër…

Godonë kurrë nuk e kam dashur…

MË KA MARRË MALLI PËR SHQIPËRINË

Shqipëri,

Sa herë më merr malli për Ty

Ulem e qaj me lotë Kosove – Shqip

Na ka nëna Zemër tha:

– O nënë,

Këto janë lotët e Shqipes!

Lotët e maleve të Naimit

Të Lulit të vocërr

Lot – Debat – i kurreshtjes

Sygjesti pa sarkazëm

– Ah, Bre!

“Sikur të isha djalë!”

Shqipëria ime!

Sa herë më merr malli për Ty

Qaj me lotë Kosove – Shqip

E në mend më bie fjala:

na ka – Nëna Zemër tha:

– O nënë,

– Ne jemi SHQIPËRIA E MADHE

Vetë!

MIRË U PAFSHIM

Nëse zbret nga Qabrati,

Ma përqafo Gjakovën,

Si të duash Ti.

Nëse vjen nga Tirana,

Eja ma merr mallin,

Bashkë me lotin e gëzimit.

Nëse kthehesh nga Prishtina,

Ma përqafo Gjakovën,

Si nëna me Babanë.

E nëse nga lindja e Diellit,

Në mbrëmje të shkon mendja,

Te Hëna,

Mos harro dhe dije,

Se unë me mallin e pashkruar,

Gjithnjë përqafoj Gjakovën,

Kosovën,

Timin Kukësin,

Tiranën,

Të tërën

TË MADHEN,

SHQIPËRINË.

TI VETË E DI

Përtej malesh Dielli e ngroh ditën,

“Moi”, atë, kur unë Ty dua të të harroj.

Përtej lumejsh, shiu përplaset e vërtitet

Në lagështinë e liqenit të kaltër – si sytë tu.

Ah! Jam bërë e tëra vjeshtë!

Në gjakun tim po rrjedh vetmia,

Që më mori me vete në kolapsin e fundjanarit 2008.

– Sa i madh e i bukur ishte Dielli ato ditë dimri plot acare!

Pse, bre, nuk e dita se do të vijë mesmarsi?!!

Dita e bashkimit pas ndarjes…!

Apo e ndarjes pas bashkimit…!?

Nuk dua të ma tregosh,

TI VETË E DI!

Përtej maleve Dielli ngroh ditën,

“Moi”, atë, kur unë Ty,

Po –

Përgjithmonë do të harroj!

TË KAM ZAMBAK TË GJAKOVËS

Kokën e kam shtrirë në qetësinë e natës,

Dua ëndërrën ta thërras në takim.

Që kur Ty të njoha,

Gjumin syri ma lagu

Me shiun e lotëve dhe ëndërra

Më ikë

Me tradhëtinë e ferrit

Në heshtje,

E pa zë – si Ti!

Përse nuk ke mëshirë?!

Përse s’më flet me gojë?!

– A e di se dashuria ime për Ty,

Është si trëndafili i Elbasanit,

Edhe unë Ty të kam Zambak të Gjakovës!

Jam betuar se në Pranverën e Virgjër,

Për Ty do të thur një kurorë,

Me lulet më të bukura të Kosovës,

– Ty, Diadem i Mbretërisë të dashurisë sime,

Të madhe e pa kufi –

E do t’ia fal PUHISË SË SAJ!

ME TY

Mbrëmë unë e Ti

– Ti Zhulietë

E unë Edgar Alen Poe!

Mbrëmë,

Më vonë se mbrëmja

– Unë Zhulietë

E Ti Edgar Alen Poe.

Mbrëmë që nga mesnata,

Ti me mua legjendë e Zhivagos,

Legjendë nëntori 2007,

Mbrëmë,

Ti kotja ime në pakthim!

Mbrëmë fjeta me Hënën

Mes kristalesh drite,

Humbavdekje,

Shtatë ditë e shtatë netë,

Gjuhën ma thau,

Ma vodhi fjalën foshnjare,

Të parën,

Ma vodhi fjalën foshnjare,

Të dytën.

Mbrëmë u treta në thirrje,

Një milion herë,

E mbeta si përherë e vetmuar.

Me minutat e pritjes kot –

Në minutat e pritjes.

TI, HESHTJA IME MEMECE

Mbrëmëm,

Edhe sot,

E, edhe nesër,

Edhe,

Edhe…

Tërhiqe zvarrë kullimin e lotëve,

Në shpirtin që e regj zemrën.

Për heshtjen varr –

Për humbjen e fjalës time

Foshnjare të parë –

Për humbjen e fjalës time,

Foshnjare të dytë!

E sot,

Sot,

Me Ty’

E’

Pa Ty,

Ndaj mërzinë,

Që as ti vetë nuk e beson,

Me lotin tim skëterrë,

Që nga thellësia e shpirtit,

Si gjak më kullon…!

Me Ty dua vetëm një herë të flas,

Mbase zërin ta dëgjoj,

Atëherë zemra të më pëlcasë.

E në çastin shterp,

Që rrezen e dritës e shkatërron,

Irisi i humbur sterrë,

Vdekjen të ma lehtësojë.

MBET E DREJTË – PA MBURRJE

Nuk të dua anipse nga larg,

Ti një trëndafil do të ishe,

Nga krypa e Tpasit,

Ose shigjeta e Neptunit,

Që flakën e shpërndan.

Të dua,

Ashtu si njeriu ca gjëra të errëta

I dashuron.

Dhe atë në shkëlqimin e verbër

Të zemrës së copëtuar

“Më shumë se dje e më pak se nesër”!

Të dua pa e ditur përse?!

Qysh kur e prej ku?!

Të dua me të drejtë pa kompleksitet e mburrje!

Të dua sepse ndryshe nuk di

Aq shumë sa që:

– Dora jote mbi toraksin tim –

Dora ime është,

Aq shumë sa që kur Ti sytë i mbyll,

Mua shumë shpejt gjumi më zë…!

EDHE PËR KËNGË

Sot ma kënaqe zemrën,

Ma mbushe shtëpinë,

Me zërin tënd të bukur,

Me shpirtin plot dritë,

Me dashurinë…

Krahët m’i dhurove,

Shpirtin, gëzimin…

Ecjen ma shpejtove,

Ma fale fluturimin.

Mos, të lutem, mos,

Se më lëndove fort,

Me le duke qarë,

E s’po pushoj dot.

Në zemrën time,

Loçkë,

Aty thellë ke hy.

Po më lëviz me gjakun

Të kam shpirt unë Ty.

MË PRIT…

P rit

O se

E ja ti

Z emra

I me – shpirt

D ua

A nipse

S i e

H utuar

U lëras

R rugëve të

I kjes bashkë me vetminë – VETËM

E dhe

GËZUAR DITËLINDJEN

Si (n)’ Qersh-i (or) – iku e kuqe flakë,

Rrezja e Diellit në thellësinë e mbrëmjes,

Puthi natën,

Dhe mori dashurinë gaforre në katrore,

Për 24 orë ose 45 herë në gji!

Me qejfe të thashë: (n)’ Korri (ik) or,

Shtatë kallinjtë e heshtjes,

Me të hidhet se vetë vdekja shekullore.

E nëse do, thuri shtatëmbëdhjetë Poezi për Bereqet,

Sepse molla qe ngrënë.

Ty, zemra ime 1 (Perisht) Marathonomak,

Vetëm e vetëm për mua,

Gushën ta puthi si pëllumb.

EDHE NGA LARG

Rrezja e Diellit puthi Yllin e Mëngjesit,

Akullit ia fali lagështinë e lotëve,

E vuajtjes së takimit në largësi,

Dashuria frymën ia zuri…!

MOLLA QË HËNGRE

Mollën që e hëngre,

Ishte e kuqe.

E kafshove,

E hodhe,

Në shportën e mbeturinave…

Mbase gabove,

Farërat i kishte origjinale,

Si të atyre,

Nga Naissi…

Mirë nuk bëre,

Hiq,

Që e kafshove,

Dhe u ndave,

Duke e lënë të lënduar…

ATENTAT

Dielli nuk duron t’i bëhet atentat,

Qelizat nuk durojnë të gënjehen…

Bashkimi nuk duron për respekt ndarjen,

Hëna nuk duron t’i vjedhin syzet…

Ajo nuk është e verbër,

Ajo sheh me sytë e shpirtit…

MË KE TRADHËTUAR

Më ke tradhëtuar në emër të shkrimit,

Në emër të figurave më ke tradhëtuar…

Kurrë nuk do të zërë vend,

Fjala e jote poetike…

Pena jote nuk ka për të shkruar më poezi,

Stuhitë e lakmisë e të tradhëtisë,

E kanë fundosur në thellësi të oqeanit…

Do të të mallkojë fjala e shkruar,

Edhe figurat e saj përjetë…

BUKURIA E DITËS

Hëna u përshëndet me terrin e natës,

Dhe Diellit ia fali dashurinë,

Për t’ia shtuar hijershinë,

Bukurinë e madhështinë e ditës.

Sot kur malli si kurrë më parë,

Shpirtin ma ka kapluar,

Nga foleja e gjoksit tënd,

Kosova ime,

E puthi çdo ditë të re.

HËNËS I TREGOJ

Dielli,

Shkatërroi një grumbull të reve

Të zeza skëterrë

Dhe qiti syrin e tij.

Ma fali mëngjesin,

Lotin ma teri në strehë,

Që shiu të mos ma lagë qerpikun…

Edhe Hënës do t’i tregojë,

Se sa mu bë zemra mal.

DESHA TË SHKRUAJ POEZI

Desha të shkruaj një poezi,

Desha të t’i them vetëm dy fjalë,

Desha të jem pranë teje –

Aty përbri…

Në mos mundsha në faqe,

Të të puth në ballë…

BUZË RRUGËS

Buzë rrugës së pakthim,

Thitha pikën e vesës së mëngjesit.

Dhe e gjora nuk e dita,

Se lagështia e pabesë,

Shpirtin ma thau…

Tradhëtia ishe Ti,

Randevouz nuk bëhet me Luciferin!

Pakthimi s’ka kthim

Në pakthim…!

VDEKJEN S’TA KAM BORXH

Mos u fsheh pas Diellit kot,

Sepse të sheh Hëna.

Pas Hënës s’mund të fshihesh,

Sepse të shoh unë me Yjet.

Gjithësesi s’është vetëm e jotja,

Ajo do gjithnjë lindje të reja.

Vdekjen nuk ta kam borxh,

Mbase këtë e ke kuptuar…

NË ZEMËR TË KAM

Në zemër të kam,

Edhe në shpirt…

Thellë.

Diellin në Ty e putha,

Drejtpërdrejt pa lajka.

Pa rroba kllounësh,

Pa lëkurë të humbjes së virgjër.

Vetëm Ty të kam,

Edhe në zemër,

Edhe në shpirt…

Thellë…

MASHTRIMET E NARCISIT

Në lagështinë e e vetëgjelbërimit,

Lotueset i hetojnë mashtrimet e Narcisit.

Mëkat për bukurinë që humbet pas kolapsit,

Për hyrjen e vetvetes në qejfe,

Mbi beben e syrit shterp…

Mëkat për nënën,

Mëkat për babanë,

Që gëzimet e klithjes së parë foshnjore

Ia falin djalit.

Grimcat e pasqyrës të mbledhura grumbull,

Reflekse portretesh për bukurinë thurin –

Ata kanë vetëm tri ditë jetë…

Kështu thanë të parët!!!

KRENARIA E KUKËSIT

Më lejove Diellin ta puthi shqip!

Për herë të parë,

Shpirtërisht,

Ia theve qafën mallit.

E hodhe për një çast në greminë.

Edhe kurbetit skeletin ia thërmove!

Me krenarinë e bujarinë Tënde,

Për mallin e shpëtimin tim.

HËNA S’ËSHTË JETIME

Zëri i bilbilit më ngazëllen,

Kur këndon këngën e tij,

Mendjen time ma rrëmben.

Për kurbet kurrë s’do të këndoj,

S’do të këndoj shumë as edhe pak.

S’do të thuri vargje e poezi,

Se nga syri do të më rrjedhë gjak.

Ah,

Tash nëna në terr vajton,

Edhe pse Dielli si këtu ndriqon.

Natën,

Pse Hëna rri në mendime?

Pse ka ngelë vetëm,

E duket si jetime!?

Dhe ia zgjas dorën Hënës,

E me zemër thërras.

Nga malli shkrumbi i nënës,

Oooo! –

Zemra,

Bre,

Zemra le t’më pëlcasë!

KURORË PRANVERE

Edhe kësaj Pranvere,

Ia kishin grisur fustanin…

Kishin dashtë t’i shthurin kurorën,

I kishin pasë thënë të vijë vetëm –

Por ajo prapëseprapë,

Si përherë erdhi,

Bashkë me shqiponjën!

UNË E TI NJË RELAKS

(Poem)

Mashtrimit ia vura nënkëmbëzën,

Për ta shpëtuar harresën,

Se ti u zure me tre,

Për qëllimin,

Për trishtimin…

Që të largohesh e të thuash:

– Jo unë s’pata faj!

Sherri të zuri për krahu,

Bashkë me hijen ndjekapase.

Theu qafën sakaq si ora,

Që përcjell kohën me trishtim.

– Po, po! Ti pate faj,

Sherr – ti hija jote ndjekapase…!

Në mua gjej udhëtimin,

Me mendimin e bartjes,

Ego në rrugën e pafaljes,

Mike e dashuruar?!

– Pse nuk del nga vetvetja?!

Me dashuri, me miqësi,

Që në mua ta gjej prapë,

Udhëtimin me mendimin e bartjes së Egos,

Zvarrë…!

III

Unë e di,

Se Ti më sheh!

Pa frikë –

Pa urrejtje…

Numëroj minutat në kotje,

Si hije e trajtuar,

E njeriut me kohë të mjaftueshme…!

Një mori damarë akujsh,

Fundosen pa shpresë,

Në verën e kaluar-skllotë,

Në thellësinë e syve të Tu…

Çfarë tradhëtie!!

Nëntori i kaluar,

Prej detit të gjerë në oqean,

Ku loti përplaset me dhimbje,

Te ti,

Zotërotja ime…!

Çdo gjë që bëra,

Ishte me kast.

Çdo kast që vura,

Ishte një rast.

Pahirin e trazova,

Të iki nga rruga ime,

Pa përftyrime,

Syrgjyn gjallë,

Ti,

Vetmia ime…

Shkoi,

Po,

Shkoi…

Me frymën pa ndryshim,

Në mall të pasosur,

E shtërngimin tënd,

Shtrydhje.

Fus në duart,

Që bashkë me mua,

Shkon,

Po,

Shkon…

E më kurrë nuk vjen!

Dashuri është aroma jote,

Është aroma ime,

Kur era më shtrydhë,

Dua e s’dua unë!

E me tretjen tënde,

Mbi supet e mia,

Me Diellin,

Prapë se prapë,

Do të jem si me Ty…

VII

Në vendin ku uleshim,

Nuk ulem dot.

Në hotelin e pritjes,

Fluturim e krahëkëputur,

Pres shkuarjen me Ty –

Pa Ty të nisem –

Me Ty,

Pres kohën,

Si një herë që shkoi…!

VIII

Unë edhe ti,

Më duket me qeshim njësoj!

Ti edhe qan si unë!

Ti,

Fatkeqësia ime…

Ti,

Thithja e ajrit në mushkëritë,

Ngazëllim që ma ka ënda,

Edhe kur nuk ndihem e uritur.

Te Ti që shuhesh,

Në lagështirë vese,

Buza e mëngjesit,

Ylli im i parë…!

Nuk dua t’i dalloj njerëzit,

Nga hija me parametër

Neuronesh –

Për ndërrimin

Sikur mëngjesi mbrëmjes

Buzëqeshjen ia falë!

Shikimin e mikut

Shoqe…!

Nuk e mora nga ti

Përftyrimin e formës së njejtë

Në konture tiparesh,

Si të gjithë në një mënyrë,

– Trishtimit portën.

Nuk ia hapi dot,

Lodhjen e sodis,

Në qerpikun e gjysëmlëshuar,

Më dukesh shumë i vogël,

Ti ani i madh

Sa qudi!?

Nuk dua të të shoh gjysëm…!

Ka njëzet e shtatë vjet,

E më shumë…

Kisha krahë,

Kisha gëzim.

– Përse nënë, vajin ma dhurove?

– Nuk dua të qaj,

– Nuk dua të qesh,

Kur vetëm Ti do!

Bebëzën e syrit ta fala,

Ti,

Drita ime,

Edhe në natën pa Hënë,

Ti,

Rrezja ime,

Diell!

Ti,

Shkëlqimi im SUPERNOVE…!

Ti ecë me mua,

Të bart si hijen time.

QUDI!

Të bart rëndë…

Me QUDINË!

Jo gjithnjë me mua

QUDITEM edhe vetë,

PSE?!

XII

Tradhëtinë në mua,

Kot e ke ta gjesh.

Bashkëshortin,

Shumëherë,

E zgjova nga kllapimi…

Shko – ik!

E në fund!

Ikja isha vetë!

Vetë krenaria ime,

Unikat në ndarje,

Si pranvera pink…!

XIII

Me tiparet e mia,

Të bukurisë së thjeshtë,

Puthi artin e natyrës,

Pa konture.

Lodhjen në kohë,

Rrudhë e dashjes pa dashje,

Vitet nuk i ndjej në shpinë…

Bartje,

Lavdëruar qoftë arti i shpirtit Zot,

O Zot i madh,

Ti,

Mbështetja ime,

E para,

E fundit,

Me ndërgjegjen zemërplot…

Sa shumë të falem Ty,

Që mua ndoshta si dhuratë

Më solle!

XIV

Kur të thuash se të dua,

Për inat,

Nuk u desh të ikësh.

Bashkë me ëndërrën,

Gjumin çdo mbrëmje e thërras,

Me qerpikun tënd të mbyllur,

Dhe saora fjetja ime

Shekullore

Me humbjen e kristaleve,

Pasqyrë përftyrimesh,

Me mijëra halle…

Quditërisht,

Mori ëndrrash shqelmohen,

Nga zemra e coptuar…

Lagështirë,

Ujë,

Qullë…

Ndjeva në mua.

Dikush më tha:

– Ishte shkëlqimi

Pa shushurimë,

Ishte e jona

Kënaqësi në amshim.

E unë –

Unë u largova,

Ani që Ti atë ditë,

Nuk deshe.

Mos harro!

Fe – ani 1 është vetëm imi

Si Marathonomaku…!

XVI

Dyshemesë në shtëpinë e madhe,

Të shkronjave të bashkuara,

Inatin ia hoqëm…

Plot shprazje –

Pa gjëmim…

Me dridhje,

Plot gëzim…

Dritë aty,

Dritë këtu,

Portë e mbyllur me çelës.

Çelës…

Hekur anë e mbanë,

Ani – de,

Mirë, – thashë,

Ti dashuria ime,

E imja e madhe,

Dhuratën ndarje

Ta futa në pakon e pakthimit…!

XII

Jeshil nuk pikturoj,

Qudi,

Shumë herë nuk dua,

Ngjyrë kafeje,

Po, po…

Do të gjesh në mua.

Jo,

Në shpirt,

Jo,

Aty gjithmonë jeshil,

Po në sytë që nuk i do.

Ata që s’janë tebdil,

Më tha se makiaton,

Ty ta ka ënda.

Hyr në sytë e mi,

E mbete në zemër brenda…

XIII

Sihariq krahërori im,

Tradhtia dështoi…

Gjiri im,

Gjoks plot Nënë e birit.

Vetëm për të

Gëzoj…

Sihariq,

Krahërori im,

Sihariq,

Sihariq…

Ngrohtësi e ngjeshur

Në mua

Sa e lumtur u bëra sot…

XIX

Rrugës së shkuarjes

Vij prapë,

Shkoi anash

Në vëmendje,

Se dorën nën ngricën

Lypje

Se lëndoi dot…

Zemër,

Mbaje lotin!

Unë e ti jemi syshkruar,

Si kafeja

Buzë liqenit të kaltër…!

Mos më prit në heshtje

Me muaj

Se pranvera gati erdhi,

Në trupin e ledhatimin tim.

Lëvizje të tjera nuk dua të ndjej.

E rrethuar në pritje,

Një vit e më shumë,

Pres pranverën

Të më marrë me vete.

Bashkë

Ikjen time –

TI,

Ikjen tënde –

MUA,

Unë e Ti gjithmonë

Ikje në pakthim…

XXI

Pesëdhjetë-a janë shumë?

– Jo, – tha dashuria.

– Jo, – the Ti!

– Po, – thashë unë.

– Ehhhhh?!!

Gjysëmfillimi në mbarim.

Gjysëmmbarimi në fillim.

Ehhhhh?!! – për mua.

Ehhhhh?!! – për Ty!

XXII

Ti nuk e gjete fillimin,

Në oshëtimën pas heshtjes.

Ti nuk ndjeve oshëtimë…

Ehoo – je si në mal!

Krenaria ma shtoi

Bukurinë.

Oshëtima ime,

Vërtetë

Ti kala e shembur,

Vese plot e përplot,

Lagështi – qullë në mua…

XXIII

Në rrugën gri të Vjeshtës,

Nga trishtimi

Gjethet e blirit heshtin…

Nën shkeljen e kalimtarëve,

Shkofshin në pakthim…

Ata që i prekin sensorët,

E dhembjes gjer në palcë!

XXIV

Më mos më prit

Të trokasësh në portën e dashurisë.

Nuk dua të dëgjoj…

Jo,

Jooo!

Kam hedhur peliçen

Përmbi zgavrra të veshëve,

Zhveshjeve nuk ua shtoi bukurinë…

Mos më prit me ngricat,

Kristale flluskash

Në liqenin e dashurisë sonë.

Ngricë,

Se unë vetëm me Diellin,

Do të bëj Randevouz-mon Seniore…!

XXV

Unë nuk kam halle,

E nuk digjem.

Se s’kam zjarr

Në veten time…

Me Ty dua

Djersën e zhegës dashuri ta fshij

Djersë vullkani

Në Ty

Djersë vullkani

Në mua.

Unë e ti

Shpërthim pa kontrolle,

Llavë flakë e kuqe

Ooo, bre! –

Si vetë gjaku…!

XXVI

Në mbrëmje,

Unë jam unë

Në origjinal,

Si tërë dita vetë.

Në mbrëmje

Pse,

Pse ta thërras bukurinë!?

Me lapsin

Si vetë nusëria e moçme,

Në kutinë e vjetër

Mbuluar me merimanga,

Me të kuq buzësh

Kur buzët

Kështuashtu

Si qershi

E si Molla e Kuqe i kam!

Deri edhe pas mbrëmjes

Kuq unë,

Kuq Qielli

Nga perëndimi.

Aty ku me mua

Bie në gjumë Dielli.

Unë kuq nga Ti

E ti kuq ndoshta

Nga marrja e heshtja,

Që as vetë nuk e di

Përse!?

E unë po –

Po e di…!

III

NË THELLËSINË E NDJENJAVE

Në thellësinë e ndjenjave,

Të kam,

Ty,

Kosovë,

Të kam,

Ty,

Gjakovë…

Aty ku nëna më dha gji,

Mallin kujtoj…

Kjo largësi më ka tretur

Diku thellë,

Në mallin e Shpirtit tim,

Për Ty

Kosovë.

Në mallin e Zemrës time

Për Ty

Gjakovë…

Rrugës së mërgimit,

Larg Vendlindjes,

Larg Gëzimit,

Thurë me kurorën e vetmisë…!/gazetaditore

TE FTUAR NE SOFREN EE POETIKE TE DIELLIT

June 29, 2013 by dgreca

Ne kete publikim, te ftuar ne Sofren poetike te Diellit, jane: Elida Bucpapaj, Neki Lulaj, Gezim llojdia,Dorina Guci/

FËMIJËVE U PREMTUAM LIRINË!/
Poemë nga ELIDA BUÇPAPAJ/
shokëve të armëve të lirisë/
që sot heshtin/
dhe e qajnë heshtjen /
me vajet /
e kujet e shpirtit/
që ulëret/
e u kërkon/
të dalin/
nga kulla e ngujimit
kryqëzuar
nga dyshimi
për farën
shqiptare
udhëtare
e përhershme
në kërkimin e vetes
larg klishesë
marionetë të
të diktatit

shokëve të armëve të lirisë
që sot nuk e njohin veten
kur merrnim me sy rrezikun
sepse po ndërtonin
qytetin e lirisë
për fëmijët e posalindur
të cilëve
u kishim mësuar
si fjalët
bukë
nënë
baba
emrat
e liderëve

marrëzi e madhe
kjo jona
sepse liria
na kthehej në delir
dhe besonim tek lideri

ashtu si fëmijët
tanë na besonin ne

sot fëmijët na shohin me dyshim
sepse dolëm që i rrejtëm
i rrejtëm fëmijët tanë
si na rrejti lideri
duke ricikluar shëmtimin
e fytyrave të censorëve
që i çrrënjos liria
si kusht sine qua non

shokëve të armëve të lirisë
si bekim i Zotit
që deri më sot
po e mbajnë përbrënda
zemrimin e tyre
sepse ia kanë tutën
zemrimit të tyre
dhe marrin ikën
sepse kanë frikë
nga vetja e tyre
se do t’i tradhëtojë
sepse e vërteta
është konstelacion
që i shkojmë prapa
pa kthim

shokëve të armëve të lirisë
me të cilët
përshkruam
me mijra kilometra vuajtje
me shpresë se arritëm
finishin e kepit të së mirës
ku e mira
nuk përjashton
as edhe një fije bari
dhe
krijon mrekullinë
çudibërese
prej barit
të dashurisë

por xhuxhët
i kanë uzurpuar
hapësirat e lirisë
xhuxhët as për cirk nuk bëjnë
të kallin krupën
prej jargëve
të makutërisë
mesjetare

xhuxhët
presin
vetëm t’i futësh
në parkun e zoopolitikës
e popullit
t’i thuash si fëmijëve
kujdes sa më larg gogolit
sepse u mbushën 21 vjet
që i ndajnë shqiptarët
në parcela e pako
të zoolandit të tyre
kur ata
në tregun e vjetërsirave
nuk do të kushtonin
asnjë cent

shokëve të lirisë të bekuar
me të cilët kalojmë
si në film
vitet e jetës rebeluar
prej padrejtësisë
që besuam
se e shporrëm nga vendi
që t’i prehnim
në paqe viktimat
e diktaturës

por ata që meritojnë të shahen
me të gjithë laryshinë
e zhargonit
pa patur kujdes
se ke prishur gjuhën
desh na kthyen në viktima
të tranzicionit
sepse na ngopën me lugën bosh

por ne tani jemi më të uritur
se kurrë
për të arritur
në destinacionin
prej nga ku u nisëm
21 vjet më parë
kur fëmijët sapo i kishim lindur
apo prisnin që t’i lindim

kur liria na kishte armatosur
deri në grykë
me jetën e shpresës
ndërsa tani
zoopolitika
i ka kthyer njerëzit
në copa letrash
letra
të kuqe, blu, rozë,
blu të irnosur
blu mavi
në copa letrash
që rrasen
në kuti votimi
legenësh plastikë
që pastaj xhuxhët
i trafikojnë si të jenë
tregëtarë skllevërish
e ne pré e gjahut të tyre
primitiv
dhe vulgar

shokëve të lirisë të çliruar
nga labirintet e frikës
ne që besuam se
do ta bënim botën e bukur
prej dashurisë
me të cilën i sollëm
fëmijët tanë në këtë jetë
që bashkë me qumështin e gjirit
u mësuam alfabetin e lirisë

shokëve të lirisë
me të cilët përmbysëm diktaturën
jo si filxhanin e kafesë
kur projektimin e të ardhmes
e vendosin fallxhoret
dhe konfiguracionet
e absurditetit
të zoopolitikës…

ne jemi vetë projektuesit
e fatit tonë
fati jonë nuk mund të griset
ashtu si grisen ato letrat e kuqe,
blu,
rozë,
blu e irnosur,
blu në mavi
një ditë pasi janë hedhur
nëpër kutitë
e legenëve plastikë…

sepse rruga e lirisë
na mban gjithnjë bashkë
qofshim kudo qofshim
megjithë rrugëtimin
prej eksodusit
nga njëri kontinent tek tjetri
kemi përshkruar me mijëra
kilometra jete
por jemi prapë këtu
kthehemi
tek fillimi jonë
sepse rruga e lirisë
na bën
të marrim frymë
me një mushkëri
pa marrë parasysh
distancat
që tani i ka fshirë
revolucioni
informatik
që i kall frikën
zoopolitikës
pa i marrë parasysh
zigzaget e jetës

por vjen një kohë
kur zoopolitika
ka destinacion të kthehet
në zoopark
ndërsa destinacioni ynë
është atje
kur u nisëm
21 vjet më parë
kur fëmijët sapo i kishim lindur
apo prisnin që t’i lindim
të cilëve që në barkun e nënës
që kur i ngjiznim
u premtonim
jetën
si dhuratën më të bukur
të Zotit

dhe ne do t’i çojmë fëmijët tanë
në Tokën e Premtuar
të lirisë
me ne është Zoti
dhe Zoti është i pakorruptushëm !

Colors a poem by Gëzim Llojdia/
What star-prints can be found in the loom
of the butterfly’s wings?
What a nocturne!
The heliographs, the East symbols,
the signification is not discovered
into the grottoes
with forgetful gloaming
Where do the butterflies live?
Almost nowhere.

Translated from the Albanian by Laureta Petoshat

Spirits /
a poem by Gëzim Llojdia/

In the fulvous valley I felt
the swimming spirits in the wind.
In our mere the vicinage women started the wail:
the mares got stacked in the stabling, remaining barren.
The mules forever barren and barren…

The mouths talk in Gjomita,
They’re spirits
The waiting spirits in the guardhouse
At the arch of the sunny bridge
Living spirits.
Coming spirits.
Is just a lonely droplet.
Is a daystar, becomes a daystar, a gliding daystar.
But, the butterflies, what news did they bring in the ether?

Translated from the Albanian by Laureta Petoshati/

NEKI LULAJ/GJERMANI/

ZJARRI MËMËDHETAR/

Më dukej se isha si në ëndërr

I kërrusur nga pesha e idealizmit kombëtar

Mjegulla mbi Oqean që moti na ndanë

Ngarkuar nëpër vite si një barrë

Me historinë e lavdinë për vatranë

Bulevardet e qytetit i lashë në zhurmë

Erdha që t’i takoj mëndjedriturit e Vatrës

Themeluesit e Diellit të parë

Konicën e Ibrik Tepenë fatbardhë

Këtu mbi një shekull fotonë në prushnajë

Mërgimtarët me shkrumb mbi buzë

Të degdisur me hartën e leckosur

Në zemër atdheun plot varrë

Eshkë e djegur valë, Konica e Noli

Vravashka të dritës për mërgimtarë

Legjendat nuk i ndryshk moti i shtrëngatave

As shevari i kënetave e i likenëve lulëbardhë

Ata i bënë ballë si shkëmbi furtunës

Ata qe i kishin ndezur ëndërrat

Për mëvetësinë e Shqipërisë nanë

Në damarët e tyre qarkulloi gjaku i freskët atdhetar

Në prushnajën e ngrohtë të vatranëve

Ishin shuguruar shpirtërat e engjëjve shqiptarë

Buçaj i Vatrës dhe Greca i Diellit

I ruanin me xhelozi traditat e interesit kombëtar

NJË DITË PRANË JUSH/

Me hapa të lehtë

Eca

Nëpër koridorin e katedralës

Mes freskave të ikonave

M’u duk se e pashë

Hijen tënde lëvizëse

Imzot Nol

Me veladonin e priftit

Të buzëqeshur

Ti shtegtoje

Dritës së mekur të diellit

E mallin e atdheut samar ngarkuar

Në thellësinë e mjegullave

Të kohës fatkeqe

Për fatet e shqiptarisë

U shkritë duke punuar

Në Katedrale

Çdo freskë njëmijë mendime

Çdo psalm njëmijë kuptime

Çdo kënd njëmijë ndjenja

Çdo libër njëmijë rrjeshta

Çdo altar njëmijë shpresa

E sa ngrohet kjo sallë

Kjo pritje ky koridor

Kjo dhomë pune

Kjo karrikë Imzot

Këto freska kjo orë

Kjo faltore e kjo foltore

Kjo pasuri bibliotekare

Këto foto kjo tokë

Që frymoka e flitka shqip

Edhe kjo lagje

Në Forest Hills Boston

Kjo rrugë Redvooo Ave 36 e 23

Pushon Noli me mall për Atdhe

Konicës Epitafi

E eshtrat në Atdhe

Në parkun e përjetsisë

Me Frashërlinjtë tanë

Çmallet shqiptaro/amerikani atje

E KOHËRAT/

Ecën kohërat ikën

Si metamorfozë

Mbi parmakët e dritares

Magmë plotë djersë

Bekim e përmallim

Si ujë lumi nën urë

Thupra shelgjesh

Me rrahje zemrash

Të miliona dëshirash

Njerëzore

Duke kërkuar blerim

E retë

Puthin majat e lisave

Kleçkat i pehat era

Grykave të bjeshkës

Fantazmat

I vjelin gështenjat

ROZAFA/

Mbi kalldërmin e reve

Shëtit hëna

Me qerren e hekurit vallë

Rozafa i bën roje liqenit

Sonte valët nuk fjetën

As perlat në gojën e guacave

Ato po përkunden

Si barkat e pritjes

Në takimin e udhëtimit të fundit

Të degdisur

Me Uliksin e Trojës

Ai që katallanit i bëri ballë

E sonte ai vjen

Me valët e Drinit

Për ta puthur Bunën

Besën don ta lidhë

Në brigjet e pritjes

Si në festën e moteve

Me Teutën e Agronin

Për të lundruar

Me kalin e Skënderbeut

Trojeve te Atdheut të parë

KU MBET?/

Ku na mbeti kërruta prej druri

Cigarallëkun kush e fshehu

Orën me xhamadan shajaku

Unazën kujtim nga Sylejmani

Kah na iku gjyshi mjekërr bardhë

Shqetsimin nën mustaqe shpesh e fshehu

Shqiptari u lind t’i shkundë shekujt

Kujt ia dhuroi fjalët e mençura

Që i pat mehlem për plagë

Cilit ia la testament

Atë kuti me plotë duhan

Lumin e shpirtit gurrë e artë

Nëpër shtresat e harresës

Oso Kuka ma bën me sy

Më thot kujtesa gërmo dhe tejmatanë

Që t’i zbulosh margaritarët

E gjyshërvet Pëllazgë që na i lane/

DORINA GUCI /

KOHA S’MJAFTON /

Ecën mbi petale kujtimesh

E puth me mall ëndërrimet

Përqafon ngadalë nostalgjinë

E bisedon gjatë me dashurinë.

Dhe koha kalon…kalon

E zbrazët,pa ngjyra

apo e mbushur me gjithçka

Por kurrë s’mjafton.

Diku një ëndërr e lë pezull

Një buzëqeshje ta mohon

E diku një zemër plagos dhe shkon

se nuk ka kohë Koha të qëndrojë !

Diku të fut në kthetrat e kujtimeve

E për çudi qëndron,të shoqëron

A thua vallë që edhe koha Kohën përmallon?!

Dhe sërisht vrapon…por kurrë s’mjafton !!!

VALIXHE JETE/

Eh udhëtim me valixhe të ngarkuara rëndë,

Pa e ditur se çfarë,pa e ditur se kur.

E zbresim ngadalë

E fillon një bisedë me ëndrrat,po p o me ato më të mëdhatë !

Dhe iluzionet

Ah iluzionet s’mund të rrinë dot pa thënë një fjalë.

E vazhdon gërmon,ne valixhe gërmon

E thua vallë

Çfare kaq shumë po rëndon?!

E të paketuara mënjanë

Sheh ëndrrat,dashuritë,pritjet,

sfidat,iluzionet,dyshimet,trishtimet,lotët,lumturinë

Si për çudi të gjitha shumë pranë !

Ah mos thuaj kë të marr,se të zgjedhin ato

Derisa valixhja të zbrazet dalëngadalë

Edhe pse ndonjëhëherë mbërin në destinacion

Pa plotësuar të gjitha ato që dëshiron !

ME PËRQAFO

S’ka nevojë për shumë arsye

As për shumë fjalë

Thjesht më përqafo

Me sytë e mbushur me mall,

Me gjuhën e shpirtit kur gërmat vendosin të rrinë rehat !

Tregim i jetuar-ËNDËRRA PËR NJË KOSTUM

June 29, 2013 by dgreca

Nga Memisha Gjonzeneli – Tragjasi-I burgosur politik, dekoruar me Medaljen e ARTE ”Naim Frasheri” /

– Hej! Ju të dy, dilni nga rreshti!/

– Kush? – pyeta unë./

– Ti, më tha duke bërtitur, gjithë nerva kapter Ali Rama. Shpejt hekurat./

– Po pse zoti kapter çfarë bëra?/

– Fole në rrjesht, ju e dini që është e ndaluar./

– Po, thash me vete, ke të drejt, unë kishja folur në rresht… /

Ishim afro 1100 të burgosur në repartin 309 në Thumanë, që punonim të uritur deri sa raskapiteshim. Niseshim, në rrjesht për katër, në mengjes herët dhe ktheheshim afër darkës. Ecnim më shume se një orë rrugë për të mbritur tek fronti i punës. Rruga qe një baltë e ngjitur, jo rrall na shoqëronte edhe shiu, dhe kjo, ishte një ditë e tille. Kishte mbi një orë që kishte filluar i shkreti shi. Të burgosurit që kishja afër, i rrëshqiti këmba dhe lopata që mbante në krah më goditi në kokë.

– Më fal, tha ai, nuk doja!

-S`ka gjë, i thash unë, duke fërkuar kokën .

Kapteri që ishte shumë vigjilent e pa gjithë skenën. Na vuri prangat, na i shtërngoi deri në kockë dhe kur mbritëm në kamp na futën në birucë.

* * *

Kështu u njoha me Malon. Ishte dënuar për strehim diversantësh me 18 vjet heqje lirije dhe kishte 5 vjet që vuante në burg. Para një jave kishte mbushur 25 vjeç, ndërsa unë kishja kaluar dy muaj nga mosha 18 vjeç. Të nesërmen, që në mëngjez herët erdhi polici dhe na nxori nga biruca, kishte hallin e realizimit të normës.

Shpejte bëhuni gati për në punë, na urdhëroi ai.

Që nga ajo ditë nuk u ndamë më me Malon. Një ditë më kishin ardhur nga shtëpia për takim, Malua, më ndihmoj, deri sa i rregullova të gjitha ushqimet. Sipas zakonit të të burgosurve atë ditë e mora për drekë Malon, me gjith kundërshtimet e tij.

Malua ishte nga fshatrat e Tepelenës, i gjatë, me trup të rregullt, ishte i zgjuar, dhe kishte mundur të kryente vetëm tre klas gjimnaz. Kishte një mënyrë të foluri që të detyronte ta dëgjoje. Të shikonte në sy kur fliste, në se do ktheje kokën ai menjëherë pushonte, dhe kur e ktheje shikimin ai fillonte prap të fliste. Fillimisht, më trajtonte si më të vogël, po me kalimin e kohës nuk mbante më rezerva, e më shihte si të barabartë me veten.

Fillova t`i tregoja për vështirësit e jetës në qytet, luftën e klasave, dhe ndodhi të tjera. Vuanim nga urija nuk ngopeshim asnjëherë me bukë dhe gjithë natën shikonim ëndërra sikur hanim! Kur i flisja për mjerimin tonë ai m`i ngulte sytë dhe nuk m`i hiqte. Më dëgjonte me shumë vëmëndje, ishte një dëgjues i rrallë, pak njerëz mund të kem parë si ai. Të linte të flisje me qetësi dhe kur ishte i sigurt që kishje mbaruar atëhere fliste, ose pyeste për ato që i kishje folur. Një ditë më pyeti:

– O vëlla, a di të lozësh shah, se ju djemt e qytetit ini më të zhvilluar se ne fshatarët?

– Më dëgjo, i thashë, të kam folur për jetën e veshtirë që kam kaluar, dhe që nuk kam pasur mundësi të luaj.

– Kisha harruar fare, më tha Malua, por unë do ta mësoj këtë lojë të bukur. Kaluan pak kohë duke luajtur shah dhe unë eca shumë përpara edhe natën në gjumë më bëhej sikur lozja shah me dikë. Shumë shpejt u bëmë të barabart, aq sa në shumë lojëra dilnim rremi. Që atëhere e deri sot unë u njoha si shahist i mirë.

Kur kampi u transferua në Laç, ku punohej në ndërtim, u ndamë edhe me Malon. Atë e transferuan në burgun e Burrelit si njeri të rrezikshëm.

* * *

Erdhi edhe dita e lirimit nga burgu. Vura re se njerëzit e mi dhe shoqëria nuk ishin më ata që kishja lënë para se të hyja në burg. Tani duhej të hidhja çdo hap me kujdes dhe gojën duhet ta mbaja kyçur, mbasi ishte shumë lehtë të kthehesha nga kishja dalë, në burg. Duhet të punoja shumë, në mënyrë që të paguaja edhe atë që më ruante e spiunonte që të mos i bija shtetit në qafë, por edhe për të jetuar për vete. Ky ishte mësimi që kishja marrë në burg dhe të them të vërtetën më shërbeu pasi nuk u riktheva në burg si shumë shokë të mi.

Një pasdite kur po kthehesha nga puna më doli përpara një shoku im i burgut. Fillova ta pyes për shokët që kishja lënë ne burg. Shoku im më foli së pari për Malon. Ka një muaj që është liruar, më tha ai. Pas ca ditësh shkova dhe e takova, në një fermë afër Fierit. Ishte gëzim i madh për të dy që takoheshim pas 10 vjetë ndarje. Nuk kishte ndryshuar fare, vetem thinjat tregonin për vuajtjet që kishte hequr në jetë. Fliste si gjithnjë me zë të ulët dhe ngadal. Jetonte vetëm me nënën. Kur u ndamë nxora një zarf ku kishja pak lekë që pata kursyer. Pas kundërshtimeve ai u bind dhe i mori paratë dhe dy pika lot i lagën faqet. Më hodhi dorën në qafë uli koken dhe me turp më tha se babai dhe vëllai e kishin braktisur si armik të popullit. Vëllai iku nga shtepia, sepse nuk mund të rrinte nën një strehë me mua, pas një muaj kishte ikur dhe babai pa dhënë asnjë shpjegim. Më lanë vetëm me nënën, pa asnjë ndihme, e përkrahje. Ti e di, më tha ai, që unë edhe në burg punoja shumë prandaj nuk u mposhta, por vuaj shpirtërisht për mungesën e dashurisë së vëllait dhe babait, por ti po i zëvëndëson ata.

Ti ke plot rezerva dhe forcë për të ecur përpara, i thash unë.

Pas një viti mora nje leter nga Malua ku më njoftonte se ishte martuar me një grua të ndarë nga burri, por edhe atë mezi ia patën dhënë. Njerëzit e sajë kishin pyetur në këshillin e lagjes, te shefi i kuadrit ku punonte dhe në Degën e Punëve të Brëndshme. Ne fund, një ditë të shtune ia shpunë në shtëpi: të trashëgohesh, i thanë njerëzit e gruas dhe mos bën dasëm, se ti ashtu e ke hallin. Nëna u gëzua shumë se tani kishte edhe nuse në shtëpi.

Në një letër tjetër, pas dy vjetësh, ai më shkruante: “Miku im, jam bërë baba, kam një vajzë të bukur dhe tani kam dy ëngjëj: Nënën e shtrenjtë dhe çupën e dashur. Me gruan nuk i kam punët mire. Shpesh kthehet vonë në shtëpi pa pasur arsye. Është bërë brigadiere. Për vajzën nuk interesohet fare. Një ditë vajza po qante dhe ajo i tha “Plaç në vend, pjella e armikut të popullit, më hëngërt shpirtin, kur do të shpëtoj nga ju!”. Nëna e kishtë dëgjur me dhimbje dhe kishte heshtur. Të nesërmen, ndërsa nëna po më percillte, më tha: “Malo, bir, të lutem, mos bën fjale me tët shoqe. Tani kemi edhe vajzën, pastaj nëna mbushi sytë me lot dhe u kthye në shtëpi”. U ndamë me nënën pa kuptuar se përsë m`i dha ato këshilla?” Më von mora vesh se e shoqja e Malos kishte ikur nga shtëpija dhe ishte martuar me Llazin traktoristin e fermës.

* * *

Ne vitin 1990, unë me gjithë familje emigrova në Amerikë. Malua doli në vijën e parë të Lëvizjes Demokratike. Disa herë kishte shkuar edhe në Tiranë për demonstrata dhe kishin dashur edhe ta arrestonin.

Në fillim të vitit 1997, mora një letër nga Malua ku më shkruate: “U lodha së jetuari gjithë këto vite, luftë e pa ndërprer me njerëzit dhe me sistemin. E ndiej veten shumë të lodhur dhe të drobitur. Fituan të gjithë ata që rrinin në hije. Ata po drejtojnë sot dhe nesër.Të shohim si do të na veje halli”.

Vajza e Malos që ishte martuar dhe nga kjo martesë kishin edhe dy djem të vegjël, erdhi në Amerikë. Ajo më foli për ndarjen me babanë: “Atë ditë që u ndam, për herë të parë në jetën time e pash babin të qante. Atë burr që nuk e kishin përkulur dallgët dhe tufani jetës, tani po shihja të qante përpara dy fëmijve.

– Babi, të lutem, mos kështu, i thash.

Ai ngriti kokën dhe fshiu shpejt syte, nuk donte ta shikonin që qante. Pastaj e mori veten dhe me krenari më tha: “Po qaj për ty shpirti im, nuk kam më njeri tjeter në këtë botë, dhe nuk jemi ndar asnjë herë. E dija që do të vinte kjo ditë por … Po qaj edhe për ata yje që ke, që kur lozja me ta më falnin gjithë të mirat e kësaj bote…”

E dëgjoja këtë vajzë, që më tregonte me sytë e mbushur me lotë, por edhe unë nuk mund të rrija pa derdhur lotë për shokun tim krenar që kishte duruar vuajtjet e burgut pa nxjerrë zë, pa derdhur lotë dhe pa humbur shpresat për jetën. Në një moment vajza e mblodhi veten dhe m`u drejtua mua:

– Po ti ç`pate? – më tha ajo.

– E si të mos qaj? – i thash unë – Qaj për jetën tonë, për rininë tonë që humbëm nëpër burgje dhe kampe internimi, pa pasur asnjë faj, për ju fëmijët tanë që nuk paskan mbaruar ende vuajtjet e jetës.

Erdhi edhe dita që vajza e mikut tim u bë qytetare Amerikane dhe e thirrën edhe Malon në Amerikë. Shkova edhe unë për të pritur Malon. Sapo zbriti nga avioni, po na kërkonte me sy, kur, sa pa fëmijët i la në vend ç`farë kishte në duar, dhe u sul drejte tyre. I kapi me të dy duart dhe i futi në gji. Dridhej i tëri dhe dukej sikur nga çasti në çast do të rrëzohej në tokë… Më së fundi e mblodhi veten .. U takua me vajzën e me dhëndërin dhe kur u kthye nga unë më tha: “Vella! Zoti nuk na la larg njeri tjetrit” dhe mu hodh në qafë.

* * *

Une e Malua takoheshim çdo të shtune. Bisedonim dhe shikonim përpara, për të ardhmen, si do të jemi dhe ç`farë do të bëjmë… Një ditë ndërsa po bisedonim në një park, ai më pa në sy dhe më tha:

“Kur të marr lekët e burgut, gjëja e parë që do të bëj, do të blej një kostum të mire bojë hiri. Më fal vëlla, mbase është turp, po une s`kam veshur kurrë kostum, por edhe nuk më është dashur, e ç`më duhej mua kostumi? Do të blej edhe një këmishë, mendoj ta blej të bardh, por kot ta blej të bardhë, unë gjithë jetën s`kam pasur asnjë ditë të bardhë. Do ta blej kafe, kullaron kuq e zi, këpucë, çarape, edhe ato kafe. Them edhe për një palë syze, me gjithë se u kam parë shokëve dhe nuk më kan pëlqyer. Me dy mëndje jam”.

U shtanga, nga kjo ligjiratë e këtij njeriu të vuajtur dhe humba në mendime. Malua me fjalë të thjeshta po tregonte vuajtjet dhe mjerimin nën diktaturë dhe kështu po bënte apologjinë e këtyre njerzëve, ata të gjith ishin si Malua. Fjalët e tij më kujtuan një shok tjetër të burgut, Ahmet Hoxhën. Ishte një njeri që nuk dinte ç`ishte shtarti me sustë, si ishte parfumi i një femre, ç`shije kishte birra apo vera. Ishte një njeri që nuk kishte veshur kurrë një kostum, qoftë edhe prej doku, që nuk kishte fjetur kurrë me një femër… Ahmet Hoxha e kishte kaluar jetën në burg. Ishte arratisur dy herë nga kampet e punës ku kryente dënimin, por nuk kishte mundur të kalonte kufirin…. U arratis për herë të tretë, por u tradhëtua, e kapën dhe e pushkatuan si një armik të rrezikshëm…

Malua nuk më la të mendoja gjatë. Edhe diçka tjeter, më tha ai: “Në xhepin e brendshëm të xhaketës, dua të fus një flamur të vogel plastik që kohët të mos ma prishin. E dua vëlla, më tha, atë flamur, se e kam pasur gjithë jetën në zemër. Prandaj dua ta kem përgjithmon mbi zemrën time. Le të fler me mua, vëlla, më dëgjon? Ti e di që ne luftuam për Shqiperi për liri, e për flamur… “.

U ngrit në këmbë. Ishte bërë si limon në fytyre. Hajde, më tha, se do të ikim në shtepi dhe u nis drejt makinës. Rrugës nuk e hapëm gojën fare. E çova në shtepi dhe kur zbriti krejt i qet, më tha: “Vëlla më fal, të kam thënë fjalë të rënda sot. Por mos harro, jemi burra të kësaj toke”.

Sapo u ktheva në shtëpi mendova se jetës nuk i dihet, prandaj e shkrova amanetin e Malos, që të mos harroja. Që atë ditë më dukej sikur diçka nuk ishte më si më parë. Një ditë kur vajta ta merrja në shtëpi sa hipi në makinë, më dha dorën ta ndihmoja. U habita dhe u shqetësova, dora e tij ishte shumë e ngroht.

– Më duket se ke temperature, i thash.

– Jo, jo, tha ai, jam shumë mirë, nisu, më tha, ç`fare pret?

Koha ishte shum e e bukur.

Ore, më tha Malua, ku po na çon? S`kam kaluar, asnje herë nga kjo rrugë?

Ktheva kokën dhe e pashë me dhimbje, ai njeri kishte humbur ndërgjegjën.

Do kthehemi në shtëpi i thash i shqetesuar.

Jo ore, tha ai, ç`far flet?

Vajtem në park dhe u ulem tek vendi ku uleshim gjithnjë. Por Malua nuk orjentohej dot dhe më tha se është hera e parë që vijmë në këtë vend!

U shqetësova, pa masë dhe ndërsa mendoja ta ktheja në shtëpi, më kërkoi ujë. Vrapova t`i sillja ujë dhe kur po afrohesha pashë dy tre vetë pranë tij, të cilët e kishin shtrirë Malon në stol. Sytë i lëviznin në kontrast me njeri tjetrin. E ngrita ndenjur.

– Kush je ti?, më tha ai.

Sytë mu mbushen me lot, kishja mbetur si i ngrirë dhe nuk dija ç`të bëja. Në këtë kohë mbriti ambulanca. Mora në telefon të bijen dhe i dhash adresën e spitalit. Vajza duke qarë më tha se edhe neve në shtëpi kishte filluat të na ngatërronte.

U ktheva në shtëpi mora penën dhe shkrova këtë letër:”E dashur dhe e nderuar mbesë, të them mbesë se babain tuaj e kam vëlla të madh. Këto që po të shkruaj janë amaneti dhe dëshira e tij” I shkrova me hollësi për ç`fare më kishte thënë Malua. E futa letrën në një zarf bashk me 1000 dollar që të mbuloja sado pak shpenzimet. Malua ndërroi jetë pas një jave në agoni. Në kurorën që porosita për Malon, në respekt të shahut që më mësoi, i futa në të dy anët nga një oficer të bardh shahu, që t`i rrinin përgjithëmon roje, këtij njeriu të thjeshtë dhe të madh njëkohësisht.

* * *

Vajza e plotësoi amanetin e të atit: e veshi të vdekur me një kostum, ashtu siç kishte ëndërruar ai tërë jetën…. Nuk harruan t`i vënë me vete edhe një flamur…