NGA ALEKO LIKAJ/
…Mesi i gushtit i vitit 1997 pati edhe një ngjarje të pazakontë atë verë në plazhin tonë të vogël buzë Adriatikut. Një vajzë e re fshati, e ardhur nuk e di se nga ç’rrethina, që ishin larg gati dy kilometra, u gjet e mbytur në orët e para të mëngjesit. Që nuk ishte pushuese, ashtu si ne hallexhinjtë e shumtë, që në atë vit të mbrapshtë të shqiptarëve, pas hapjes së depove ushtarake ku armët luftarake dolën sheshit, kuptohej edhe nga fakti që trupi i 20-vjeçares ishte tejet i bardhë dhe i paputhur nga dielli i asaj vere të çmendur. Ata që e panë ashtu pa jetë, te përkundej pranë bregut nga valët lozonjare, thanë se ishte e bukur si një yll edhe ashtu e vdekur. Dukej si një nuse e vërtetë në ditën e parë të dasmës së saj.
Ç’dasmë zeza. Pa e ditur se kush ishte ajo krijesë, që kishte përfunduar tragjikisht në një mënyrë të tillë, në bisedat tona ato ditë, tek rrotulloheshim për t’u pjekur në rërën e nxehtë të plazhit, hyri e mbeti si një histori që na tronditi e preku thellë në zemër, si ato që ishim mësuar të dëgjonim që nga pranvera e atij viti, i cili pa dyshim, ishte e mbeti i veçantë në jetën e gjithë shqiptarëve, që u bënë edhe pronarë kallashnikovësh.
Dy vjet më vonë vendosa të shkoj në plazh pas njëmijë e ca lutjeve të fëmijëve, që po më bëheshin burra dita – ditës, por edhe të gruas që po e bluante reumatizma, ngaqë njëzet vite të shkuara për më shumë se një duzinë kishte punuar si agronome baltërave të pafundme të Myzeqesë, duke i mbajtur në shumicën e rasteve këmbët të mbledhura me qese plastmasi brenda këpucëve. Nuk kishte e nuk gjendeshin të tilla këpucë, që ta përballonin atë lagështi, duke mos nxjerrë dot as edhe një dimër. Pra, vendosa ashtu siç i thonë, “t’i ve zemrës një gur” për të përmbushur betimin e marrë.
Së bashku me një shok ngritëm shpejt e shpejt nga një çadër që na e kishin dhënë hua, buzë detit në të njëjtin vend ku ishim mësuar dy vite më parë, pasi çmimi i shtëpive të fshatit ishte bërë tepër i kripur jo vetëm për xhepat tanë, që punonim si mësues, rrogëtarë shteti, por ndoshta më i lartë se kripa në ujët e detit për këtë verë. U duk se ditët ishin të njëllojta, ashtu si dy vjet më parë. Por dhe hapësira e gjelbër në krahun e djathtë, aty ku ishim mësuar të ngrinim çadrat vetëm ne arsimtarët, që i shtynim të njëqind ditët e pushimeve të sezonit të verës mes valëve e diellit, që të djeg si një saç i nxehtë përvëlues, ishte ngushtuar ca. Kjo edhe për shkak të prerjes deri në rrënjë të pemëve nga ndonjë, siç i thonë, ” i paudhë “, që i ishin dashur veçse për tregti. E shqiptarët këtu nuk të falin.
Kur u duk se po më kapte një mërzi e pakuptimtë pas dy apo tri vizitave në ujin e ngrohtë e të kaltër të asaj vere, pas një jave që u ruhesha rrezeve të diellit, Vasoja, gjitoni im i pushimeve, më ftoi për t’u bërë i gjallë andej nga klubi, sa për të pirë një tonik të ftohtë me akull. Ky i fundit më bëri që të çohem nga hija e çadrës ku shtyja gjithë ditën, duke u kotur pas leximit të romaneve të fundit, që më joshnin shumë. Pak freski mes asaj vape skëterrë të shijon për mrekulli. Ashtu ngadalë, me pantoflat që i tërhiqja si plor traktori mes rërës përvëluese, bëra nga mesi i pishave, në zemër të të cilave ishte kioska e Makut, bufetierit më origjinal që kisha njohur deri në atë kohë. Pak i kërrusur, me sy të futur e picërues, të cilët kurdoherë do t’i shihje të kuq si gjaku dhe me rremba të hollë poshtë një balli të sheshtë e të madh plot rrudha, vazhdonte kushedi prej sa vjetësh të përsëriste në çdo tri fjalë një lumë betimesh, që më shumë se të bënin t’u besoje, të ngjallnin të kundërtën. Edhe pse nuk tregonte kështu në shtat, i kishte të paktën nja 60 vjet, ndonëse nuk i pushonte kurrë e qeshura nën buzë, edhe kur delte me një leckë në dorë për të pastruar ato tri tavolina plastike të bardha, që kishte nxjerrë përpara derës. Ia dhisnin vazhdimisht mizat.
Vasoja më kishte bërë edhe një surprizë. Ishte ulur në krahun e majtë të Kozit, shitësit të bostaneve, në atë plazh të veçuar të Adriatikut, i cili tymoste i qetë, si njeriu që i ka mbaruar që të gjitha detyrat e tij. Me sa dukej, ftesa për mua kishte të bënte edhe me praninë e atij dyzetvjeçari, që dukej i lodhur nga jeta. Kjo ishte përshtypja e parë, sapo t’i hidhje sytë. Ai me një gomar, të cilit i kishte ngarkuar dy kosha, i binte tej e tej plazhit që nga mëngjesi deri në mbrëmje. Kabinë më kabinë e çadër më çadër, jo vetëm tek të “abonuarit”, për të shitur bostanet që të shijonin në ditët e nxehta, por edhe që të bënin, të të lëshonte goja lëng nga ëmbëlsira dhe aroma e këndshme. Nuk më kishte qëlluar që të shkëmbeja ndonjë fjalë apo ta pyesja për çmimin e mallit, me të cilin mbante familjen, pasi ime shoqe ishte kliente e rregullt tek ai burrë, që dukej sa një grusht ashtu i ulur në karrige dhe dridhte cigaren me duhan Dumreje, që ia sillte për merak një miku i tij nga Elbasani. Ishte vendës dhe në kohên e monizmit kishte punuar si qerrexhi në kooperativë. “Punë e zgjedhur mooo “,- thoshte sa herë që ia kujtonin apo qëllonin ta pyesnin, ashtu siç bëra unë atë mëngjes.
Një javë më parë, te po kalonte pranë nesh në një rërë të shkrifët e të nxehtë, me këpucët që i dilnin nga këmbët pas çdo hapi, i thashë Vasos, që kishte futur kokën nën hijen e një çadre të madhe plazhi, se bostanxhiu më kujtonte një personazh të Çehovit. Komshiu im kishte qeshur me të madhe dhe, pasi lëshoi një shprehje “ku të ka vajtur mendja edhe ty?”, u kthye nga ana e tjetër për të ekspozuar në diellin e mëngjesit atë pjesë të trupit të mbuluar me rërë. Sidoqoftë, ne tani ishim ulur përballë dhe bostanxhiu thithte e tymoste me një kënaqësi të rrallë cigaren, që në fakt nuk ishte rrumbullakosur mirë dhe që të kujtonte kështu një shkop thane me gunga.
Gomari kulloste aty pranë buzë një kanali i ngarkuar me frutin e verdhë që dukej i pjekur para kohe. Kozi aty e kishte merakun. Mbasi mbaroi rrugën e parë, në të dytën mbeti në rrjetën e Vasos, që s’e ka shokun për hokatar. Kuptova se rrinte si në gjemba, pasi i duhej që të bënte edhe dy rrugë të tjera deri tek ara me bostan, buzë fshatit, ashtu siç bënte çdo ditë. Me fitimet e verës Kozi shtynte edhe dimrin, që në këto anë është plot me lagështi e shira të bollshëm. “Kurbetin e kam këtu”,- fliste ngadalë kur e pyeta sa për të zënë muhabet. Por, siç i thonë, fjala-fjalën dhe ne para një filxhani kafeje e një tekeje raki “Përmeti” për të cilin zoti i klubit betohej se ishte “safi”, dolëm te ngjarja që tronditi plazhin dy vera të shkuara. Kozi u duk që psherëtiu thellë. Uli kokën e madhe dhe e vuri mbi gjoks. Heshti për një çast dhe pastaj nxori sërish kutinë me duhan Dumreje për ta dredhur përsëri, ndonëse një çast më parë na kishte thënë se do të ngrihej shpejt, se ishte për punë. Por Vasoja… nuk lejonte që fjala të binte për tokë.
– Ishte fatzezë, – tha Kozi për vajzën që u gjet e mbytur atë mëngjes gushti dhe u duk sikur u ngashërye. – Vajzë fshati mooo. Jetime. E kam pasur komshie. Nënë e babë nuk kishte. Rrufeja 15 vite më parë u kishte marrë jetën te hangarët e kooperativës, në ” Fushë të Kuqe “. Ishte stinë mbjelljesh në ara. Verën shtatëvjeçare e mori dhe e rriti një i afërm i babait të saj. Vëllezër dhe motra nuk kishin ata në katundin tonë, sepse nuk ishin nga ky fshat. Se ç’mesele kishin një zot e di. Vera e para në shkollë, por edhe e sjellshme fort. Për bukuri nuk kishte vajzë që t’ia kalonte këtu te ne. Kur u bë 17 vjeçe, ja këtu në plazh, njohu një djalë. Në mos gaboj, më dukej se prej Tirane, që edhe ai ishte si një yll. Shumë i bukur mooo. Vera u shiste pushuesve perime e zarzavate, ja, kështu siç bëj unë me ju. Djali që kishte edhe emrin Ylli, na shtiu sevda saqë u marros pas së gjorës vajzë. E mësoi jo vetëm plazhi, por edhe katundi ynë. Ylli sa vinte mëngjesi i dilte përpara gocës dhe shportat me perime ua shpërndanin vetë pushuesve. Pasi merrnin lekët, të dy vrapin e mbanin nga plazhi i “Gjeneralit”. Ja atje tek ata shkëmbinjtë. Gati një vrap pele që këtu. Kalonin së bashku orët e nga pasditja ktheheshin si dy pëllumba të bardhë. Djali aq shumë e deshi Verën, sa nuk u largua nga rëra e nxehtë gjithë sezonin.
U bë si i shtëpisë deri në vjeshtë. U duk se dashuria e dy të rinjve nuk do të shteronte si ujët e detit, por një pasdite tetori, e pashë të përlotur të shkretën gocë. Te graria ishte rrëfyer jetimja. Ylli që na i kishte pasur edhe prindërit e tij prej vitesh refugjatë përtej, në Evropë, atje në Francë, ku thonë se bëhet një verë e famshme, u nis. Djali që nuk i kishte kaluar të 25 pranverat premtoi se do të kthehej sërish. Madje për ta marrë Verën. Do ta pleqëronte me prindërit dhe do të kthehej, kur do të festoheshin Krishtlindjet. E gjora vajzë i numëroi ditët me kokrra misri, por ato të shkreta mbaruan shpejt. Djali nuk u bë i gjallë. Disa në katund i vinin faj, disa jo. Dimri si dimri, plot lagështi. Shi edhe erë. Historia e jetimes shkonte derë më derë e katundi shtynte ditët e lagura, vjen apo nuk vjen djali. Asgjë. Hiç. Pushuesit nisën përsëri dhe e mira vajzë nisi të shesë perime si më parë. Veç këtë herë me një brengë në zemër për të dashurin e saj, që i mungonte kësaj stine.
Ditët rrokulliseshin dhe vajza veçse ligështohej çdo çast. Kush mund t’ia shëronte plagët? Veç ai që i rrëmbeu zemrën një vit më parë. Në vitin e dytë, vajza mori një letër nga Ylli dhe u duk se për herë të parë edhe katundi mori frymë. Nuk kishte njeri në fshat, besoj unë, që të mos dinte se ç’shkruante ai djalë për miken e zemrës dhe bijën tonë, që e kishte lënë këtu në Shqipëri. Ylli ua kishte mbushur mendjen prindërve dhe i bindi ata për dashurinë e tij të zjarrtë. Lajmi se në fillim të tetorit do të vinte te ne në fshat, na gëzoi të gjithëve. Kush nuk lumturohet kur është fjala për një jetime. Por tetori erdhi shumë shpejt e goca u hijeshua si në fillim. U duk se ishte bërë edhe më e bukur, pasi në fytyrë i ra një nur nusërie. Do t’ia bënim dasmën fshatçe dhe do t’i përcillnim bashkërisht. Por s’qe e thënë. Djali nuk u bë sërish i gjallë.
Ai e kishte mbajtur fjalën. U nis që prej asaj Bordoje me tren deri në kufi me Italinë në veri dhe që andej mori një tren tjetër për të ardhur më në jug. Aty do t’i hipte tragetit, që të vinte për në Shqipëri. Por ç’na kishte ndodhur seee?! Aty, në Bari nuk kishte gjetur mjet që ta kalonte detin. Bënte një furtunë e zallamahi që zgjati tri ditë e tri net. Djali mooo, nuk e gjeti një kokërr hoteli. Duke ndenjur aty në mol, një zonjë italiane me qen në dorë po na e fton dhëndërrin tonë në shtëpinë e saj, sa për të kaluar natën. Edhe të nesërmen bënte kiamet e nuk mund t’i hyje detit për në Shqipëri. Boj hesap mooo! Aq shumë ishte egërsuar deti sa një mjet, që është më i madh se një pallat nuk e binte Yllin deri në Durrës. Të tretën ditë çunin e shoqëroi përsëri zonja, por edhe këtë radhë i thanë atje në kapitenerinë e portit, që nuk lundronte trageti. Çuni u kthye sërish në shtëpinë e zonjës, që po e priste me gjithë të mirat mooo. Edhe ky po e falënderonte se tepërmi për këtë nder kaq të modh. Por ajo ishte pasanike e madhe dhe vejushë. Rrospie. Ia vuri syrin djalit tonë dhe e mbajti aty. Ylli as që donte t’ia dinte për të. Kishte Verën këtu te ne sa për pesëqind. Thonë se zonja kishte qëlluar magjistricë dhe, sa herë që bëhej gati çuni ynë, ajo na e trazonte detin.
E kyçi djalin në një prej sarajeve të saj, se kishte plot shtëpi në Bari. Ajo nuk e linte më të shihte as ditë e as qiell. E donte si mashkull se ishte i kuveçëm kështu si djalë. Në lule të rinisë mooo. Goca këtu te ne e priti, por edhe ne si katund. Hyri nëntori. Pastaj dhjetori, janari… Një pasdite të ftohtë dimri vjen një benz prej Tirane këtu dhe një burrë pyet për Yllin. Thonë se ishte ndonjë i afërm i djalit të gjorë apo ndonjë shok i besës. Fshati e mori vesh se djalin e kërkonte familja atje, në Bordó më dukej se i thonë. Po, po, në Bordó të Francës. U bënë tre muaj. Kishin bërë telefonata se, ç’është e vërteta, është për t’u bërë merak. Boj hesap ti. Hane tetor, hane janar.
Vera u bë pikë e helm. Por edhe katundi që i vinte keq tashmë për dhëndërrin e vet. Por rrospia atje në Bari të Italisë e kishte burgosur çunin. Ne nuk dinim gjë në atë kohë se ç’i kishte ndodhur atij qyqari, por as edhe Vera, që çdo ditë tretej si qiriu. Ca nga malli, ca nga pritja. Pleqtë thonë se pritja të lodh shumë. Hajt t’i gjeje ilaçin seee… Iku dimri dhe pranvera doli dhe u bë kështu seneja e dytë që Ylli nuk u duk më në katundin tonë. Po ku të linte zonja atje në Bari të Italisë?! Të ketë shtrigë në këto kohët moderne, vetëm Ai e di, që është në qiell. Sa herë që çuni i thoshte asaj rrospisë se do të shkonte në Shqipëri se e priste Vera, ajo po e qiste në dritare dhe i tregonte kohën. Veç furtunë për fatin e zi të çunit. Edhe djali tretej e përpëlitej atje në thonjtë e italiankës, që e luste orë e çast për të shuar epshet e saj. Sepse për atë të shkretë punë e kishte robëruar tiranasin. Si div mooo. Në moshë. Po nuk dorëzohej djali. I mbyllur brenda katër mureve të një kështjelle.
Thonë se rrospia ishte nga familjet më të pasura, jo vetëm të Barit. Djali plaste prej marazit pa mundur që të nisë ndonjë haber, qoftë edhe policisë për të kallëzuar, se ia kishte marrë padrejtësisht lirinë. Por edhe për t’i çuar ndonjë lajm Verës së tij të dashur a ndonjë shenjë të paktën. Po italianka i kishte marrë që të gjitha masat, për ta plotësuar qëllimin e vet, duke i zhdukur edhe celularin. Kjo qyqare mbaroi këtu në katund. Nja dy çuna prej fshatit tonë morën përsipër të shkojnë në Bari e të pyesnin se ku kishte ngecur dhëndërri ynë. Të gjithë besonim në ndershmërinë e Yllit dhe e çmonim dashurinë e tij për jetimen. Thonë pleqtë. Fati parathuhet që në fillim. Nuk i qesh buza jetimit jooo!…
Goca filloi e zu thinja. Ime shoqe, Lefta, na tregon se Vera ngrihej në mesnatë nga shtrati dhe shkonte e rrinte te shkëmbinjtë. Aty i kishte kujtimet. Te plazhi i “Gjeneralit”, ku kalonte orët e mesditës me të dashurin e saj, Yllin, dhe fjalosej me valët që lëpinin shkëmbin si me njerëzit e gjallë, duke pritur deri në agim kthimin e zemrës së saj të dytë. Kaloi dhe dimri i tretë, por tiranasi, që ishte nisur prej asaj Bordoje, e që thonë se është atje në majë të Francës, dy vite më parë nuk ishte bo ende i gjallë. Tregojnë se e qau edhe familja, duke menduar se do ta kenë vrarë në traget dhe kufomën e kishin hedhur në det tek të shumtit, me ata që hedhin skafistët dhe që janë bërë ushqim për peshkaqenët e gjënë e gjallë të detit .
Këtij i thonë hall, or mik. Ta qash njeriun pa pasur varr. Po Vera mendonte ndryshe: “Nëse do të jetë i gjallë apo i vdekur, ai do të vijë njësoj ndonjë ditë. Deti nxjerr kufomat në breg dhe Ylli im në çfarëdo thellësie që të jetë futur, në breg do të dalë.” Kështu arsyetonte e mjera vajzë, që e kishte tretur dashuria dhe malli për të dashurin e saj. Plakat thonë që kishin vënë re te jetimja disa shprehje në fytyrë, që nuk dukeshin për njerëz normalë. Nënë Sofka dha e para alarmin. E kishte parë vajzën me flokë të lëshuara mbi supe një agim, që fliste me zogjtë. I pyeste dallëndyshet që posa ishin kthyer nga vise të tjera dhe që kishin ardhur të parat për të lajmëruar pranverën, nëse kishin parë Yllin e saj në bregun tjetër?! Fjalosej me pulëbardhat që i bien detit pash më pash dhe anë më anë.
Sofkës nuk ia vuri veshin njeri. Ku të falte katundi për Verën e gjorë. Të gjithë e konsideronim si gocën tonë dhe helmi që kish zënë atë ishte futur në çdo familje. Po hajde ta ndihmoje seee. Veçse fjalën e mirë i thoshim që të gjithë dhe i jepnim shpresë.
Dy vite të shkuara erdhi te ne për të bërë plazh një mjek i dëgjuar nervash prej asaj Tiranë mooo, i cili mori me qira një shtëpi në katund. Të zotëve të shtëpisë u shkoi mendja te jetimja, e cila kohët e fundit e shkonte ditën mbyllur në errësirën e një dhome dhe dridhej e gjitha. Doktori sa e pa me sytë e qitura, kafshoi buzën dhe u bë pikë e helm për vete. “Gjynah!”, -u tha atyre që e çuan te vajza. E vizitoi, por Vera as mjekun nuk pranonte. Nuk donte njeri afër. “Do të vijë, do të vijë!…”, -pëshpëriste dhe sytë i rrotulloheshin në të katër anët. Njeriu i mjekësisë këshilloi që të mos e lenë të dalë jashtë e vetme, sepse, sipas tij, është e papërgjegjshme. E gjora gocë, si u katandis ashtu. Po hajde ta besonin që të gjithë. Shumë vetë nuk ua vunë veshin fjalëve të doktorit, duke menduar se kthimi i Yllit do t’i kthente buzëqeshjen , gazin, e do t’ia hiqte taksiratet që e kishin zënë si me magji. Por ajo tashmë nuk ishte në këtë botë. Asgjë nuk bënte fajde, mooo.
Vërtet, një mesnatë ajo doli sërish fshehurazi dhe nënë Kristina, që e pa t’i drejtohej buzës së detit, mendoi se do t’i bënte mirë, do ta qetësonte dhe do ta lehtësonte nga ajo gjendje ku ishte futur. Nuk ndodhi kështu. Vera iu fut detit në këmbë për të vajtur tek i dashuri i saj, atje në Bari, duke mbajtur lart një shall me të cilin shpresonte të përshëndeste tiranasin, që i vodhi zemrën e ëndrrat vajzërore së bashku. Doemos që deti e sprapsi, se i thonë det, por vajza çau përpara. Atëherë uji i kaltër, që ndan dy brigjet përballë, mbylli rrugën më të shkurtër dhe i punoi rrengun e dytë dhe atë fatalin. E zhyti në thellësi derisa i mori frymën dhe pastaj e nxori përsëri në sipërfaqe, por këtë herë pa jetë, duke ua dorëzuar valëzave, të cilat e nxorën deri në agim në breg.
Kur na dhanë mandatin, vajtëm dhe e pamë që të gjithë. Ishte bërë ashtu si nuse. I kishte rënë një nur i bukur vajzërie që i mungonte prej kohësh. Dukej shend e verë e me buzën në gaz, ashtu siç nuk e kishim parë kurrë. Te këmbët ishte edhe shalli të cilin, thonë se e kishte kujtimin më të çmuar nga ai djalë prej Tirane. E shkreta goce! E treti dashuria dhe iku prej mallit për atë që i fali dashurinë e parë…
Kozi uli kokën e pastaj nxitoi të nxjerrë nga xhepi një shami. U mënjanua, sikur t’i vinte turp prej nesh dhe thau lotët që i vareshin mbi faqe.
– Më falni. E di që nuk bën burri kështu!
Ne të tjerët, që e kishim humbur pusullën, të rrëmbyer nga ai rrëfim tragjik, nuk u bëmë të gjallë. Atje tej u dëgjua një e pëllitur gomari, të cilin nuk e linin të kulloste dy çamarrokë plazhistë, duke e ngacmuar me një shkop të gjatë.
Kishte rënë mesdita dhe hija e pishës, që na freskoi në mëngjes, ishte zhvendosur nja dhjetë hapa më tej. Vasoja, që u kujtua i pari, tha:
– Rrofshi dhe e kujtofshi që të gjithë atë vajzë! Mos paçi të liga dhe mbretëroftë dashuria e lumturia në familjet tuaja!
Shitësin e bostaneve e nderuam ato ditë. Historinë tronditëse të Verës dhe Yllit ua rrëfyem edhe banorëve të tjerë në atë lëmë çadrash të grumbulluara në hapësirën prej pesë hektarësh të pishave dhe ata e përjetuan ashtu si ne.
– More, po ç’u bë me Yllin? Nuk mësuam ndonjë gjë.
– Nuk pyetet Kozi më. E pe si u bë atë ditë. I shkaktuam një plagë të thellë, – tha Vasoja me trishtim.
Por nuk do të zgjaste shumë dhe kjo, jo për kuriozitetin tonë se në fund të fundit nuk kishim asnjë të drejtë të hynim në jetën e brendshme të njerëzve, Kozi, që çuditërisht më kujtonte një nga personazhet e Çehovit, një ditë, sikur të ishte kujtuar që e kishte lënë përgjysmë atë rrëfim tragjik, erdhi dhe hyri në çadrën tonë që ishte si një tendë e madhe, ku mund të fusnin kokën deri në dhjetë plazhistë. Na tregoi se dy muaj pas vdekjes së Verës mbërriti në fshat edhe Ylli. E kishte mbytur kuçedrën në Itali dhe i kishte shpërthyer muret, për të qenë i lirë përsëri. Ishte shpërfytyruar dhe flokët ishin kthyer në thinja të bardha.
Ata që e panë tregojnë se qau e shqeu gjoksin si një bishë, sapo mësoi fatin e së dashurës së tij. Thonë se ndenji një natë e një ditë sipër varrit të saj, duke i refuzuar që të gjithë për të hequr dorë nga vendimi i tij. Të nesërmen tregojnë përsëri se, pasi unë nuk jam ndodhur në fshat ato ditë për shkak të një mbese në Durrës, e gjetën të tjetërsuar. Edhe ai i gjori kishte ikur nga kjo botë. Ca duan të thonë se tani gjendet në psikiatrikun e Elbasanit. Ca tregojnë se e morën disa të afërm të tij nga Tirana që i lajmëruan se djali mbaroi punë dhe, pak ditë më vonë, mbylli sytë dhe ai për t’i shkuar pranë, në botën e përtejme, vajzës që e deshi në të gjallë. Thonë pastaj se këtë histori e vuri në gazetë një gazetar, që nuk di se në ç’rrethana e mësoi ngjarjen tronditëse të dashurisë së dy të rinjve, por unë nuk e kam lexuar. Shpresoj.
Kaq tha bostanxhiu i plazhit.
Mua më ka mbetur në mendje prej kësaj historie ai fund stine, Vera, Ylli dhe shitësi i bostaneve.
Bordo, 19 qershor 2002
Kohëthyerja
Tregim nga Hazir Mehmeti/
Përgjumësia e sillte Adanin mashtrueshëm në fshatin e tij rrëzë Bjeshke. Hapi sytë. Pa se ndodhej në dhomën e Hotel “Vera” me dritaren përballë detit, tek atëherë iu kujtua se ishte në Durrës. Një turrje qensh dhe britma e një gruaje e shkundi nga molisja e natës, hodhi anash çarçafin dhe u iu drejtua dritares. Një grua e lemerisur mbrohej nga qentë, duke u zhytur e veshur në ujë deri në bel për t’i shpëtuar kafshimit. Një pamje shqetësuese që në ditën e parë të pushimit për të cilën kishte udhëtuar nga Veriu i i Largëte. Çadrat e mbyllura me shtretërit pushues krahkthyer në rërë heshtnin në renditjen e tyre mëngjesit që priste lindjen e diellit. Baloja, Bishtcubi, Topalli, Qafërrjepuri e Hundëgjati nuhaten ardhjen e vrapuesve sportistë përgjatë rërës që lagej nga deti, ulën bishtat dhe zunë pozitat e tyre mes shtretërve e çadrave në pritje të pushuesve, të cilët tani flinin në qetësinë e ajrit jodizues, sjellë nga erërat dhe rrebeshi i shiut të natës. Bardhoshi në kthim e sipër me këmbën e parë varur cangël, ngriti këmbën e pasme dhe ia futi shurrës cercallë krevatit aty pranë. Shtatë vaporët përballë që prisnin ankorimin dukeshin hije të shpuara me drita vezulluese në reflektimin valëve të shkumuara të cilat shuheshin pas disa çastesh bashkë me shushurimën e tyre.
Adanit iu kujtua pylli i pishave dikur me qetësinë e tij, zëri gjinkallave në gushtin e nëntëdhjetë e tetën kur kishte ardhur pas njëzet e katër vjetësh arratisjeje. Tre bunkerët, prej të cilëve i mesit më i madh, qëndronin para katër pishave të mbetura nga pylli i vjetër me gjithë hijet e tyre që lageshin nga valët e lehta të mëngjesit.
“O Zot, si shpëtova. I rrethuar nga betoni në kanalin komunikues mes bunkerëve. Nata e errët dhe shiu i dendur malor mbulonin çdo gjë. Rrallë ndonjë vetëtimë e dobët e verës së vonë ishte syri i çdo gjëje, por lisat e gjatë me trungje të trashë e pengonin vëzhgimin e zbuluesve. Tri ditë maleve, konservat mbaruan me fillimin e luftës me urinë majë bjeshkës në jugpërballje me Korabin plak”.
Cingërima e vonuar e celularit në zgjimin e tij i kujtoj se kishte planifikuar të flinte më shumë se nevoja e tij për gjumë natën e parë. Mori llullën, e mbushi me duhan, të cilin e kishte blerë sapo arrin në Durrës, tek Ura e Dalanit, hapi derën e ballkonit ku e priste plastkarrigia. Lehtë ndjeu freskinë e ajrit me aromën e detit, e cila i kishte munguar me vjet në zhuritjen përmallues të mërgimtarit.
Pushimet në bregdetin e ftohtë verior asnjëherë nuk i kishin lënë përshtypje, mungonte çdo gjë për të cilën kishte lindur e ëndërruar.
Mbështeti mjekrën me leshin e saj të thinjur në dorën e majtë, nguli sytë larg, larg mes degëve të pishave në shkëlqimin e rrezeve të sapo arrira në shpatin e Shkëmbit të Vajës. Iu kujtua Ana, flokët e saj të gjata që preknin belin e hollë, buzët e holla me sy të mëdhenj që lëshonin shkëndija, ato duar me gishta të gjatë e lëkurë të njomë fëmije. Atje, sipër shpatit, nga dukej kaltërsia e detit ishin takuar disa herë, shumë herë, shumë…Takimi i fundit kishte qenë ditën që nisej për ushtri.
“Ana, të dua shumë, shumë sa vet jetën”- pëshpëriti për të mijtën herë me gjysmë buzët e lira nga rrethimi i bishtit të llullës ngjyrëdruri.
“Dhe, unë ty Adan. Ti je fati im i vetëm” -, kishte thënë ajo dhe lotët kishin njomur faqet e kuqe prush.
Ofshani. Jetë o jetë, dhe sytë u ndalën mbi tryezë ku “Taraboshi” i radhës e priste me verdhësinë xhelozie në shkëlqimin e lojës së kohës të pa jetuar. Shtëllunga tymi fijeformë ngjiteshin ngadalë deri në ndaljen sipër ballkonit të qetë. Gota e zbrazur e konjakut qëndronte e vogël pranë etiketës gjysmë të grisur të “Skënderbeu” me përkrenare ngjyrë ari, ku dallohej vetëm gjysma e brinjëve të kokëdhisë.
Tani e kuptoi se shumëçka kishte ndryshuar jashtë ëndrrave e shpresave të tij. Takimi me të dashurën e tij kishte mbetur vetëm ëndërr. Ajo fillimisht kishte përfunduar në burgun e Spaçit, si e fejuara e armikut të shtetit e pastaj e internuar në Ishullin e Zi . Nuk dihej viti i vdekjes e as varri i saj. Thuhej se ishte çmendur dhe kishte kërkuar gjithmonë dike, thërriste një emër që e kuptonte vetëm ajo. Në fund ishte vërsulur me vrap drejt vaporit që kishte parë diku larg në Otrantë dhe kishte rënë nga shkëmbi copë e grimë në gurët ku përplaseshin valët e detit.
“E shkreta Ana, po ta dija të paktën shkëmbin e ikjes tënde, do veja të paktën një kurorë”. Përmallshëm hapi me dorën e majtë kapakët e medaljonit të flakëruar me gravurën e shqiponjës sipër, pas së cilëve, në mjegullën e syve të tij doli fytyra e zbehtë e Anës me pamjen e një të burgosure prapa portës së çelisë. Ishte Ana dikur me buzëqeshjen e saj.
“Ana do…. Ana do ta…. Ana do ta vë kurorën atje ku shpirti yt u lirua nga vuajtjet e ferrit komunist. Të betohem, Ana ime, Ana ime…. Vetëm kjo tani ka mbetur e mundur të bëj për ty”.
Mbylli kapakët e medaljonit mes grushtit, krisma e tyre në veshët e tij kujtoj portën e hekurt të ndryshkur në burgun ku dergjej Ana. Tymi që dilte nga llulla përzihej me avullin mundues të tymuesit në hapësirën e cila filloi të ndriçohet nga rreze gjithnjë e më të forta dielli ashtu sikur gjallëria e zërave përzier me të lehurat e qenve dhe pëllitja e ndonjë gomari që priste në kurriz koshat me fruta në nisjen e ditës drejt rërës së plazhit.
“Fruta bio nga Fshati, sapo i vola”- u dëgjua zëri i njeriut shtatshkurtër, i cili tërhiqte kapistallin e gomarit të ngarkuar nga disa kosha të mbushur me gjithfarë frutash, ku vetëm këmbët e koka me veshët e gjatë dukeshin nga kafsha. Nga dy kosha anash, kurse mbi kurrizin e kafshës dy të tjerë ku dukeshin pjeprat e verdhë si limoni.
-“Keni fiq zotëri”- u dëgjua një zë gruaje diku nën çadrat e rendit të dytë.
– “Po zonjë, kemi fiq sapo të vjelë, njëqind lek kilogrami”- u përgjigj fshatari.
Adanitentoi ta njihte bashkëfshatarin e Anës së tij, por koha, si e pamëshirshme që është, kishte tretur çdo gjë dhe imtësitë e skajshme të kujtesës. Aroma e shtalbave që piqeshin pak metra nga këmbët e tij ndërrohej me aromën e petullave, herë me aromë pjepri në thyerjen e erës së detit bashkë me shushurimën e valëve që mbaronin pa reshtur në rërë.
“Ujë i ftohtë, birra, redbull” u dëgjua djaloshi që shtynte biçikletën e ngarkuar me frigorifer udhëtimi. “You, whospeakEnglish- Luleshtrydhe “, tjetri energjik me gjysmë rafti stilopori mbushur me luleshtrydhe, i varur në dy supet me rrip të zi. Mes anglishtes së tij përsëriste vetëm një fjalë shqip, edhe pse turist të huaj nuk takoje askund.
“Merre një petull zotëri, kemi edhe fli, doni?”- ia priti tjetri tani nga thellësia e çadrave drejt hotelit.
“Erdhi freskia e Fshatit me fiq, kumbulla e nektarina”- u dëgjua fshatari tjetër me gomarin e lodhur të ngarkuar sa mezi nxirrte këmbët e thata nga rëra e butë përvëluese e plazhit. Majtas, skaj koshi, varej kandari me boçat e tij në ritmin e hapave të kafshës ku pa dashur ia kujtua dashi i tij dikur në vapën përvëluese.
“Përsëri Fshati, sikur ta pyes rreth lagjes Bora, ndoshta…. “ mendoi Adani kësaj radhe i shqetësuar.
Tërë dita kishte mbaruar me gjithfarë thirrjesh e ofertash nga më të ndryshmet, ndoshta nga më të çuditshmet, siç ishte oferta e perdeve, fustaneve, orëve apo krisma e daulleve e tarabukut, çiftelisë apo lypësi me veshjen e tij nga arnat prej flamujve nga shumë shtete të lidhur këmbëve, mbi e nën gju. Flamuri trengjyrësh i Kosovës dallohej qartë mes ati kuqezi dhe një flamuri tjetër të kaltër nё të kuq lidhur në këmbën e majtë mbi gju. Flamuri evropian, i rrethuar me shumë të tjerë mbi e nën tё që nuk deshifroheshin lidhur në të djathtën e tij përplot varje leckane shumëngjyrëshe. I tërë Pazari i Roskovecit defilonte para pushuesve me karroca gjithfarësh, me motor e pa motor, me rroba, gjëra plastike, syze, mollësheqer. Mes tyre dallohej MacedoniaGelati Granite Bibite” në të poshtmen e mbrapsmë të saj dukej shenja e harruar e njëqindvjetorit të shtetit shqiptar, edhe pse tani ishte viti i dytë e shekullit pasues, karroakullore, pastaj, shtazë për foto kujtimi ku veçohej ariu, majmunët, gjarpinj, kuaj, gomarё e çka jo tjetër. Secila kishte tonin e zërit nga cis e deri në bas, pa bori e me bori, C-dur, në A-mol, soprano e bas, i pa përsëritshëm as në kompozimet e klasikëve të njohur. Oferta “Urdhëroni banane”- ishte më e shprehura dhe s’mund të dremiste asnjë minutë sy edhe pse kishte nevojë.
Dera e blinduar e dhomës me çelësin dhëmban në dy anët e tij nuk kuptohej lehtë se cila e fillonte hapje e cila mbylljen. Kjo nuk e shqetësonte shumë sa rrethanat, përse do duhej një derë e një çelës i tillë, shumë dyer të tilla brenda gjashtë kateve të një godine sikurse ishte hoteli i ri me katin e fundit të papërfunduar. Ishte kjo tregues pasurie e pronarit apo e pasigurisë nga hajdutët e grabitësit gjithandej vendit të lashtë po aq sa telashet e tij me vetveten. Kjo nuk ishte më rëndësi në shikimin e Adanit. Ai kishte ardhur për pushime verore në vendin e tij, në fshatin e Anës së tij, i cili zgjonte njëkohësisht kujtim e neveri kur e mendonte të kaluarën. Dhe, ai vet nuk e kuptonte sekretin e tërheqëses të këtij vendi kaq kryeneç me parregullsitë e sigurta si normalitet i jetës.
Vuri syza dielli, edhe pse retë kishin errësuar gjithçka. Pagoi taksin bashkë me një të gjashtën e tij prej pesëdhjetë lekësh bakshish, vuri ombrellën mbi kokë dhe mori tatëpjetën e kodrës përtej hekurudhës së ndryshkur e të mbuluar nga barishte sa mezi dallohej se çfarë ishte. Në lakesën e parë majtas fillonte rruga e vjetër.
-Mirëmëngjesi!
-Mirëmëngjesi!- ia kthyen përnjëherësh disa banues para të cilëve qëndronin gota e filxhanë kafeje mëngjesi.
-Jeni kosovar, kërkoni bujtinë?- iu drejtua gruaja nga dritarja e katit me leckë në dorë e gjysmë trup të varur jashtë kapakëve të vjetër druri të cilën e pa tek pasi e ngriti çadrën.
-Jo zonjë, unë nuk kërkoj bujtinë, nuk jam nga Kosova, jam nga Tirana, me rrënjë nga Veriperëndimi. Mund të më thoni diç rreth familjes Bori apo Borini, siç e quanin dikur. Kisha një mik nga ajo familje.
-Urdhëroni e mirë se vini, ne jemi familja Borini.
Adani mbeti pa frymë, çadra me dy trenj të thyer i rrëshqiti anash bashkë me republikën e tij të kafet dhe era me pikat e shiut ia freskuan qafën e veshët e ngrohur zjarr. Fillimrruga e vjetër ishte e shtruar me rërë dhe gurët e kalldrëmit të dikurshëm dukeshin vetëm aty këtu skajeve mbi të cilët kishte ecur me Anën deri sipër shpatit të Shkëmbit të Vajit e pastaj disa minuta majtas deri në cakun e tyre ku dukej kaltërsia e detit.
“Kjo nuk është e mundur”-mendoi dhe vërejti skaj dritares ndërrimin e fytyrave kureshtare, të cilat lëshonin një shikim dhe humbnin në errësirën brenda dhomës.
Tani fshati përballë detit kishte ndryshuar çdo gjë, shtëpitë, banorët, rrugicat. Në Lëndinën e Mushkës, poshtë fshatit, tani ishte ngritur hoteli dymbëdhjetëkatёsh me emrin e kryeqyteti për ku të nxirrte rrugica e ngushtë e rrethuar me beton fqinjësh dhe grumbuj bërlloku me shkëlqimin shumëngjyrësh të mbetjeve plastike.
-Adani hoqi syzet dhe republikën e tij, i vuri mbi tryezë dhe ndjeu freskinë e ajrit nën tënden e zhurmshme nga pikat e shiut. Freskia e shiut nuk ia shuante zjarrin që i vlonte në gjoks. Më nuk kishte zë, tani flisnin ndjenjat. Shija e kafes ishte e njohur nga ajo që kishte pirë dikur këtu me Anën dhe sikur ia ringjalli. gjembat e fajësisë për tё.
-Hej ti, kriminel. Ty po them. Kriminel- u vërsul një grua me fustanin e bardhë deri në fundkëmbë me gjoksin e ç’kopsitur, e cila mbante në dorë një arkë të kafet druri. Para se ta kapnin qifti i ulur skaj derës ajo e hodhi me fuqi mbi tryezën nga u ngritën copa thyerjesh, spërkatje kafeje e lëngjesh, duke u përzier me pikat e shiut rrëke që binte.
-Ti, dëgjon! Ti je vrasës! Si s’të vjen turp të vish këtu, dezertor i pabesë. Ik nga ke ardhur me gjithë surratin e ndyrësitë tuaja! I mallkuar!
Fytyra e çartur nga zemërimi rrethuar me blej flokësh të lagur lëngonte nga lodhja e hidhërimit të mbledhur kohëve që kishte pritur shpërthimin si një vullkan pas shumë shekujve. Pas disa çastesh çetësimi gruaja mblodhi vetën, u ngrit në këmbë dhe bashkë me dy përcjellës, që e mbanin për krahësh, u nis oborrit drejt shtëpisë. Me një të kthyer pas lëshoi zërin:
-Merre arkën, e ke porosi nga Ana!
Çdo gjë që kishte brenda arkës peshonte plumb, që rëndonte mbi një trup të dërmuar nga jeta.
“Gjithçka kujto nga unë, vetëm jetën time jo”- shkruante Ana në faqen e fundit të ditarit. “Në skajin perëndimor të Ishullit është shkruar “Ana Borini”-kujtonte Era, motra e saj e cila kishte mbetur e vetme nga familja.
Perëndimi i diellit të ditës së fundit ngjyrosi me rrezet e tij dy emra në shkëmbin ballë detit “Ana e Adani- amshim në takimin e përjetshëm”.
Durrës, 2014
NE SOFREN POETIKE TE DIELLIT; GAZETARI-POET
Cikli I Dimrit/
Statujë akulli/
Nga Rafael Floqi/
Ti je një skupturë prej akulli
që rri aty dhe pret,
të prekë dora e artë
e mjeshtrit.
Ai zgjedh një shabllon
një kallëp cimbis me bizë
dhe sakaq merr formë
një ide surprizë.
Ai skalit prej teje një cifël,
ti s’e di
se ç’do dalë nga kjo.
një luan, një buf apo një dre …
Ti rri e pret big bangun e bardhë
që të shndërrohesh në një statujë
mjeshtërore.
Mbi ty
drejt dhe sigurt
një daltë skalit,
rreshk , rafshon, lëmon
forma idesh e kujtimesh
që zgjohen,
nga duart e mardhura.
Një motosharë
tymos
frymëmarrjen e avullt të mjeshtrit
me tisin e akullit tënd
që spërkat e zbardh
si arrë kokosi, si sheqer pluhur
mbi mbi tortë
ditëlindje pa qirinj.
Ti ende je e
pamoshë
pa emër
paformë,
pa zë
vetëm frymon
prej akullit bulëzues
e ndërsa ngadalë
zgjohen format…
Ja një si flatër zogu
sakaq
një thikë e mprehtë të therr…
Një çurg ciflash kristali
rrjedhin poshtë
si currilla klithmash ajërçjerrëse
përreth përhapen
gërvishtëse
prej një guri latues
një breshëri gastaresh…
Ti je si skulpturë akulli ,
që do të kullosh shpejt
nga zjarrmia e lotëve të tu
Sa s’do ta njohësh veten…
Ti nuk je
thjesht një statujë për park
as për ndonjë shatrivan.
Je dhe mbetesh pa emër
a lavd .
Ti je një shkëmb nga ky Stonehenge
i akullt në këtë park të të qelqtë
rethuar me një rreth statujash të zbardha
vepër të një Fidea efemer
që me frymë dhe brymë
ngroh gishtat.
Ç’rëndësi ka forma ?
T’i do të tretesh
nga dhimbja
dhe thinjat
në muzgun floureshent
të shkurtit.
nën një diell që më shumë shndrit se nxeh.
Dhe do të mbetet nga ty
vec një pellg uji
dhe ca foto kalimtare
të siluetës tënde
gjysmë akull gjysmë ujë,
e akullt statujë
e një jete të kaluar,
prej vetes duke zbuar
dashuri
vetëm sa për të jetuar…
Michigan , Utica shkurt 2014
Shën Valentin
Nga Rafael Floqi
Në këto ditë të acarta shkurti
Kur radioja njofton se në Michigan është më ftohtë se në Pol,
kur Plaku i Borës është fshehur pas kukumaleve të akullaçe
kur temperaturat thyejnë më shumë rekorde se Olimpiada në Soçi
shoh gjurmët e mardhuara të një lepuri guximtar,
mbi trashetë e akullta, hapur për të shkuar tek fqinji,
që mbulohen sakaq nga fjollat e borës së re…
Tashmë që as fëmijët nuk guxojnë të ngrenë më një plak të ri prej bore,
madje as qyteti nuk ka shpallur konkurs,
siç duket, për të mos ofenduar dihatjet dhe mallkimet e banorëve
që hapin transhetë e acarosura në luftën me bukurinë që vret.
Shoh kristalet e cingrosura të akullit të ngjitura si zbukurime Krishtlindjeje
mbi derën e xhamtë të dhomës , si për të mos lënë
dritën e zjarrit të një sobe të rremtë ta përcjellë përtej …
Këtë mëngjes dashurie shkurti,
ngjis shkallët,
e shoh një pamje të beftë sa mbeta
shtangur- lumtur.
Të shoh ty Ledia që fle në shtratin tonë,
mbështjellë e rethuar nga dy vazjat tona
të sigurta që sikur luajnë cekash
me ëndërrat…
I lodhur prej pune
siç qeshë mbrëmë, duke ndjekur në TV “Opinionin”,
debat mes politikanësh që s’dinë nëse ka dashuri,
gjumi më pushtoi tek divani,
ndërsa në ëndërr kërkoja
të zgjidhja më kot nyjen gordiane …
e një akullnaje pa kuptim.
Dhe zgjimi
më gostiti këtë mëngjes me këtë pamje hyjnore
paqtie dhe pafajsie…
Ju shoh tek flini,
dhe pse s’isha kësaj nate në shtratin lojcak të dashurisë
aty ishte gjithë dashuria ime.
Ishe Ti , ishte Lorna, ishte dhe Oriana
tek nanuriteshit…
E m’u duk
se këtë Shën Valentin dashuria jonë po ndahej më trish
Me Lornën dhjetëvjeçare që s’guxon të rritet,
dhe e zbulon dashurinë si Lojë Pokemonash,
Dhe Orianën dyvjeçe që i detyron kukullat të puthen,
duke belbëzuar “ I love you!”…
Tek ju kundroj
po e kuptoj pse këtë dimër kallkan,
Fatura e ngrohjes s’ishte “ububu”,
Tani po,
e ndjeva shpirt
pse u shkrinë kristalet e akullit tek dritarja.
Tani e kuptoj,
edhe pse s’qeshë në shtrat mbrëmë
se dashuria jonë qe trefishuar…
Ndërsa radioja këtë mëngjes broçkolliste më kot,
“Se kush është më i rëndësishëm, seksi apo romantika”,
dhe se gjente…
Ledia e dashur
të dua dhe sot si ditën e parë,
si atëherë kur roja i lokalit të plazhit lagte stolin që të mos uleshim ne,
në përhumbjen tonë mes valëve dhe të “24 mila bacci”,
Të dua,
dhe pse përpiqem t’i mbuloj thinjat,
e uroj të kem fatin e prindërve të mi,
që të përqafuar prehen në Sharrë
nën gurin e varrit, tek një bli.
Dhe më kujtohen fjalët e nënës kur na la babai,
pasi u deshën për gjysmë shekulli:
“Nuk e kuptova se do të ikte, se vazhdonte të më donte.”
Dhe ajo na la më pas …
Dhe vetëm atëhere e kuptova se Skype ishte gënjeshtare…
Gëzuar Shën Valentinin e dashur!
Në këtë 14 Shkurt të acartë
duket
se urtësia e atyre që zgjodhën këtë datë
ka mbijetuar më shumë se përçartjet në radio,
dhe besoj se ai murgu i mirë i legjendës,
Shën Valentini e ka ditur
më mirë se Legjenda e Trëndafilit,
se është dashuria ajo
që sjell në shkurt
lulëzimin e prillit.
Michigan, 15 shkurt 2014
Facebook-u
-Poezi satirike-
Një djalë në moshë për t’u martuar
Bënte chat me një vajzë të zgjuar.
Ajo i thoshte si me qesëndi
“S’ të dua more”, se ty s’të njeh njeri.
“Lol”, i ktheu djali, jo pa inat asaj
Po të më njohësh mirë, do më lutesh pastaj”.
Dhe befas me një klik ideja i shkrepi
Të kish më shumë “likes” se Lek Plepi.
Dhe tha vetes “shqipëtar mos rri po duku”,
Tani që doli facebook-u.
Prandaj vendosi t’u luante një rreng
Që do t’i linte gjithë pa mend,
Sajoi një farë titulli dhe një dekret
Që se pat dhënë, as president, as mbret.
Më pas një montazh me Photoshop
të mos dallohej as me mikroskop,
Një foto dekorate me presidentin
Që asaj t’ia prishte gazmendin.
Dhe tha, se më kot s’ka dalë Facebook-u
Ndaj shqiptar, mos rri po duku.
E postoi hapur, jo vetëm për friend
Dhe priti, që ajo të mbeste pa mend..
se në këtë botë marazi gjithandej,
pas mendjes së vet, gjithë janë të mëdhenj.
Dhe shpejt urimet s’vonuan të vijnë
Nga Detroiti, Korça e gjer në Athinë
Të lumtë, mor djalë, je burrë i dheut.
Dikush jo pa zili i tha: “I bën nder Atdheut”.
E sheh i tha vetes “Lavdi Facebook-u”
Ndaj shqiptar, mos rri po duku.
Reagoi që në mesnatë një fotograf
Rrëmuar kish dritë-hijet dhe çdo paragraf,
I thoshte, se “Njëshi” kishte bërë mashtrim
Se vetëm ai, meritonte atë dedikim.
Gjithë natën të tjerët bënë chat
Se as Noli as Konica se kishin atë fat
U shkroi se në këtë botë xheloze gjithandej,
Pas mendjes së vet, të gjithë janë të mëdhenj.
Iu përkëdhel sedra “Rroftw Facebook-u”
E tha: “Shqiptar, mos rri po duku.
Kur hyri në kafen që mezi i flisnin
Ne këmbë u ngritën e zunë t’i brohorisnin
Duartrokitën si në kohën e Enverit
I thanë: “Ti le pas dhe Konsullin e Nderit”.
Madje dikush që kish jetuar si një gjinkallë
Në derë ia behu e vajtoi me pallë ,
Si të fus një mik tek “njëshi” për dekoratë
Tani që doli gushti e s’kemi as takat?
E sheh i thosh vetes se c’bën Facebook-u
Ndaj shqiptar, mos rri po duku.
U ngjite lart, i tha vetes, tani bëhu burrë
Se lumi i Facebook-ut s’sjell gjithnjë gurë.
I shkroi asaj : kam “friends & likes” sa të dua.
“Lol”, ia kheu u bëre kaq i madh, sa s’bën për mua.
E shkroi se në këtë botë xheloze, gjithandej,
Pas mendjes së vet, të gjithë janë të mëdhenj.
Mbet ligsht, e tha: “S’qenka gjë as Facebook-u,
para marakut të vuajtjes për t’u dukur”.
I Pamëkati
Tregim i jetuar nga Meri Lalaj/
I Pamëkati e kaloi gjithë jetën në mënyrë të tmerrshme pa asnjë lloj gëzimi, vetëm vdekjen e pati të lehtë pa mundime. Unë i pata dhënë mësim në klasën e pestë, kur sapo isha emëruar mësuese për herë të parë. Ai ishte një nxënës fare i zakonshëm në të nxënit e mësimeve, ishte shumë i sjellshëm e i urtë dhe unë kujdesesha për të edhe sepse ishte djali i madh i kushërirës sime. Pasi mbaroi tetëvjeçaren, u përpoq të ndjekë gjimnazin natën, por e la sepse familja kish nevojë për punën e tij. I Pamëkati kreu një kurs dhe u bë motorist. Djalë shumë i ri filloi punën atje ku e caktuan tek një motopompë pranë një barakës ndërtuar me dërrasa anës liqenit tok me dy a tre punëtorë të tjerë më të mëdhenj se ai në moshë. Kështu, me anën e pompave gjatë verës ata nxirrnin ujin nga liqeni dhe e përdornin për ujitje, ndërsa gjatë dimrit për nevojat e tjera. Në mesin e barakës ndodhej një fuçi e madhe e prerë në mes mbuluar me një kapak llamarine e lidhur me qyngje, që përdorej si stufë në dimër kur i hidhnin tallash druri për ta djegur. Anash kësaj barake ishin vendosur dy stola druri ku uleshin për të ngrënë bukën dhe përballë derës (si kudo në çdo zyrë, klasë mësimi dhomë shtëpie apo vend tjetër pune) qëndronte i varur portreti i udhëheqësit të shtrenjtë Enver Hoxha.
I Pamëkati kishte fare pak kohë që kish filluar punë, atëkohë pothuaj nuk i kish mbushur tetëmbëdhjetë vitet. Dhe ishin ditët para festave të mëdha të nëntorit, kur në barakë plasi sherri midis punëtorëve sepse portreti i Enver Hoxhës rrëshqiti nga muri i drunjtë i barakës dhe ata dy punëtorët e tjerë, që u ndodhën aty iu vërsulën të ndërkryer Të Pamëkatit: “Ti e rrëzove! Ti e rrëzove! E bëre me qëllim se nuk e do xhaxhi Enverin!” Portretit iu thye vetëm xhami, iu dëmtua pak korniza e u rrudhos paksa letra fotografike. Por gurguleja ishte gjëmimtare. Pas pak erdhi përgjegjësi i tyre. Të gjithë iu vërsulën sërish të Pa Mëkatit: “Ai e theu! Ai e rrëzoi! E bëri me qëllim! Sabotim para festave të nëntorit! Sabotimi nuk ka brirë! Ai nuk e do Partinë! Nuk e do udhëheqësin e ndritur shokun Enver, që ne japim jetën për të! Do të të thërresin në Degë! Do të të fusin dhjetë vjet në burg apo më shumë! Jo, jo njëzet vjet si tradhtar i Partisë dhe i popullit!…”
Pesë ditë e pesë net I Pamëkati as hëngri, as piu, as fjeti. Përfytyronte vitet e gjata në burg mbyllur në qeli tok me minjtë e mëdhenj e me rojet që e godisnin me shkelma. I hyri frika deri në palcë duke menduar se çfarë do të pësonte i ati, e ëma, vëllai… E pastaj kaloi në një krizë nervore të llahtarshme. E zeza nënë për të birin! I ziu baba për të birin! Të gjitha vitet e tjera të jetës, I Pamëkati i kaloi veç duke pirë ilaçe. Vuajti aq shumë duke mbartur vetëm errësirë në shpirtin e tij. Nuk ishte më në gjendje për asnjë lloj pune. Shëtiste fill i vetëm rrugëve të qytetit tim shpesh me cigaren në gojë e gishtërinjtë e zverdhur nga duhani dhe duke folur me vete. Nuk ngacmonte njeri, nuk e ngacmonte askush. Ecte fill i vetëm i veshur keq, hera herës i parruar duke tërhequr këmbët zvarrë. Tërë jetën nuk pati asnjë shok, tërë jetën nuk pati asnjë vajzë që ta donte.
Kur hyra në dhomën, ku I Pamëkati ishte i shtrirë i vdekur, m’u duk sikur po më priste. Aty ndodhej vetëm njëra nga të afërmet e fisit. U përkula dhe e putha në ballin e ftohtë. Dukej shumë i hijshëm tamam si dhëndër veshur me një kostum të bukur ngjyrë bezhë, në buzët i kishin vënë petale trëndafili të kuq, në ato buzë që kurrë nuk puthën një femër. Në gisht i patën vendosur një unazë martese, gishtërinjtë e atij që nuk përkëdhelën kurrë një grua, të atij që nuk u martua kurrë. Atij që nuk gëzoi asgjë në këtë jetë e tani po martohej me vdekjen vetë dhe atje lart në qiell, Zoti po e priste tok me engjëjt, sepse I Pamëkati ishte engjëll i kësaj toke.
Ne u mblodhëm rrotull arkëmortit të tij me qirinj të ndezur në duar ndërsa prifti tundte temjanicën dhe lexonte Ungjillin duke kënduar: “O Zot, falja mëkatet! O Zot, falja mëkatet!” Vallë a ka bërë ndonjë mëkat I Pamëkati? Kurrë! Para se ta nxirrnin të ndjerin nga shtëpia përmbys mbi të ra i ati duke vajtuar: “O bir, o bir, si më ike!”
Në krye ecën kortezhi me arkëmortin e bukur me kryqin e florinjtë mbi të dhe ne u drejtuam për tek Kisha e Shën Mërisë. Kisha e mëhallës sime. Kisha ku jam pagëzuar unë. Kisha ku kam vajtur të dielave për t’u kunguar e ku kam provuar gëzimin e mrekullueshëm fëminor nën kumbimin e kambanave netëve të Pashkëve. Ndërsa ne ecim përmortshëm, kambanat e kishës bien përzishëm, ato bien vetëm për ty, o I Pamëkatë. E çdo tingull kambane më kujton ata që vdiqën fare kot nën thundrën e diktaturës me urdhër të atij djallit, Enver Hoxha.
Në vitin mëkatar 1967, kjo kishë u mbyll si gjithë të tjerat në mbarë Shqipërinë socialiste. Kjo kishë u kthye në magazinë dhe ofiçinë për rregullimin e automjeteve. Tani Kisha e Shën Mërisë është rindërtuar me tri kubera e kryqin në krye. Në muret e oborrit të brendshëm në vend të tabelave të emulacionit janë vendosur fotot e priftërinjve të rrethit: Ja At Llazo, At Ndoni, At Erazmi Jorgo me sa më kujtohet në këtë kishë, dikur në fillim të viteve 1920, Imzot Fan Noli ka mbajtur një mbledhje politike. Kisha brenda është e zbukuruar me piktura shumë të bukura nga përmbajtja e Biblës.
Nën diellin përvëlues të gushtit shkojmë në varreza, hapet edhe njëherë arkëmorti dhe prifti e spërkat me verë “…Me Verë kur t’ap shpirt kungomëni, / Me Verë lamëni, bekomëni…” pasi e kallim të ndjerin nën dhe hedhim nga një grusht “Pluhër mbi pluhër, në Pluhrin shtrirë” dhe varri i ri mbulohet me kurora lulesh. Të gjitha lulet janë vetëm për ty, o I Pamëkatë! Të qoftë i lehtë dheu!
20 gusht 2014
PRURJE POETIKE NE “SOFREN E DIELLIT”
NE SOFREN E DIELLIT: LLEMANDO, SOKOL DEMAKU, Xhuli Spahiu, Asllan DIBRANI, Perparim HYSI, Ramiz LUSHAJ,Kristaq TURTULLI, Luan Çipi…./
Foto ilustruese: Pikturë nga Asllan Dibrani motiv një nxënëse kosovare që braktisi shkollën nga barbaria serbe dhe iku në kurbet!/
LLEMADEO – Bohum, Gjermani
TË SHTRENJTËS KOSOVËS MARTIRE
– Kushtim mikut tim, poetit Rrustem Gecit, me rastin e botimit të 3 librave të tij, “Heroika”, “Rogana”, dhe “Atdhetarët”
Krenar jam për ty o Mik Poet,
O ti që në zemër e ngjyen pendën
sa herë shkruan vargje për Atdheun,
dhe diellit ja merr rrezet për Heroikën…
tek me lot e dhembje e thur vargun tënd!
U pamë bashkë sot o Mik i mirë,
Dhashtë Zoti që të shihemi përsëri
dhe ashtu të gëzuar të buzëqeshur të pafsha sërish,
me librat e tu ndër duar,
dhe me gëzimin e suksesit në sy…!
Ti këndoj Atdheut sërish o Mik,
dhe ruaja tehun e mprehtë fjalës shpatë të vargut atdhetar,
se asaj ane kah rrjedhat e Danubit shkojnë përgjakur shekujve të Ilirisë…
nuk flejnë kurrë te pabesët e vjetër barbar…!
E në fjeteshin në punë të tyre, ti vargje të bukura thur përsëri,
këndoj asaj, të shtrenjtës Kosovë martire,
të shkuarës së paharruar dhe të ardhmes,
ashtu me mendimin tënd të mprehte, dritë dhuroju të mirëve…!
E diku Legjendave Iliriane do te shihemi bashke…
e atje ne hijen e Lisave te mallit do te rrime,
do tu këndojmë Zanave hyjnore për te përhirshmet Hire,
e do te ua përjetësojmë se bashku madhështinë…!
E vargu Gecian do këndohet nëpër kohëra
nder lëndinat e Kosovës nga të bukurat shtojzovalle,
e bijtë e së ardhmes do të thonë;
I këndofte zemra poetit, Rrustem Geci
të bukura ja paska lëne kohës këto vargje…!
Copyright-©LLemadeo
31 Gusht 2014
Germany
Sokol Demaku/
LUNDRA IME/
Notoj në thellësi uji,
Lundroj në msheftësin e detit,
Udhëtoj në errësirën e natës,
Fluturoj në krahët e ylberit.
Fluturoj si shqiponjë,
Dhe dukem në rrëpirë,
Kërkojë përrallën,
Që nuk arrijë ta di.
Kërkoj foton e ëndërres sime,
Me krahët e mi në fluturim,
Por trupi i mekun,
Krahët e mi nuk përballojnë këtë.
Udhëtoj mbi thellësitë e detit,
Në errësirtën e mesit të natës,
E me të zbardhur agu,
Me flakë e zjarrë në krahëror.
Kur unë mora përgjigjen time,
Se mund të jem në përqafimin tënd,
Besojë se lundra ime,
Do ankorohet në gjirin tënd.
DETI PLAK
Kjo lundër imja,
Udhëton në detin e trazuar.
Nëpër valët e zemruara,
Të detit plak.
O ti det, o zemrak,
I trazuar nga pak,
Kujdesu të lutëm,
Për mua se jam plak.
O det i kaltër,
Me shumë avaze,
Shumë vëllezer të mi,
Kërkova të mi falje.
Të bëra lutje,
Por jo me shkrim,
O det i hapur,
Kujdes shpirtin tim.
YLLI QË TI PRET
Ylli që ti pret,
Është yll fisnik,
Si zogu magjik,
Që jetës i jep dritë.
Ka marrë rrugëtim,
Me vargun magjik,
Kërkojnë sy shkruarën,
Që e mban në shpirt.
Rrugëton ylli,
Me vargun magjik,
Përballon dallgët e detit,
Kërkon sytë magjik.
Ulur në kopshtin e blertë,
Mes lulesh në blerim,
Aromë trëndafili,
Nga shpirti im.
Këtu ti gjënë atë që kërkon,
Dritën e syrit,
Shpresën e jetës,
Që për te lengon.
Të ndjej në çdo kënd,
E di se këtu je,
Ta njoh ngjyrën e zërit,
Aromën që ke.
Ky yll që bën dritë,
Që shumë kohë e ke prit,
Është dhuratë për jetën,
Për ëndërren në shpirt.
ZOG SHTEGTAR
Hijet errësohen,
Në terrin e natës,
Ylli pran yllit,
Shndritë nga lart,
Dhe një dëshirë të madhe,
Në këtë natë e ndjejë.
Në detin e ëndrrave,
Fluturon shpirti im,
Është zog shtegtar,
Fluturues pa pushim,
Larg në tokat e huaja,
Larg përtej detit,
I humbur në pa kthim.
Udhëtar i palodhur,
Si zog në shtegtim,
Me zemër të gjerë,
Plot admirim.
Ja së fundi,
Tani ka ardhur këtu,
Për ju,
Për jetën e re,
Për jetën në amshim.
ËNDËRRAT FLUTUROJNË
Shumë gjëra në jetë
Ndryshojnë aq shpejt
Por dashuria mbetet e njejtë.
Nëpër bregdetin e qiellit
Ndërtojë ëndërrat e mia
Në fluturim e sipër.
Endërrat fluturojnë
Shuajnë etjen time
Në ato thellsi magjepse.
Te atij lumi të kaltër
Të kopshti të gjelbertë
Ku të gjithë duan njëri tjetrin.
Ajo dashuri si valë deti
që në ëndërr me vjen
Besoj realitet të jetë.
Por jeta qenka e brishtë
E dobët shpirtërisht.
Êndërr, ëndërr
Por …
Moj Kosova Lindore, Sanxhak e Toplicë!
Nga Xhuli Spahiu/
Moj Kosova Lindore
Si të kanë lanë pas dore
Më mbyti malli për nënë e për baba
Motër vëlla e gjithë çka ka!
Malli për dashurën vatër
Malli për sofër e oxhak
Kam mallin për shtegtarët
Zogjtë e pranverës
Më kujtohen gjysh e stërgjysh
Oxhaqet e tymit që i skaliten
Pellazget,Ilirët në kullën e babait tim
Eh ta dini sa mall kam
Kam derdh lot sa një oqean
Me mungon ai qielli dhe lulet e tij
Vendlindjen e kujtoj si fëmijë
Ai vend mbeti nën Serbi
Me dhunë na ndoqën në fëmijëri
Jam në Kosovën e vogël që e prenë
Nga Sanxhaku e në Medvegje
Nga Nishi e në Preshevë
Atje koka më ka mbet
Një zë në gjumë po me thërret
Më zgjoj nga gjumi dhe më tha
Hej motër mallit i erdhi fundi
Eja shkojmë i takojmë njerëzit e tu
Në Preshevë Medvegjë e gjetiu
Varret e të pareve ti vizitojmë
Atje në Toplicë e Sanxhak
Zëri i zanës lëshoj kushtrim
Atë pjesë ta bashkojmë me Shqipërinë
Të valoj flamurin kuq e zi
Të lulëzojmë Shqipërinë
Ta mallkojmë Serbinë!
Gusht 29.08 .2014
Shkolla ime të kujtoj nga kurbeti!
Nga Asllan Dibrani/
Mendimet e mia për ju nuk pushojnë
As fillimi nuk ka as fund
Në mendjen time , ti je ngulitur
Kur kujtoj lotët e se kaluarës
Buzëqeshjet e mia në atdhe i kujtoj
Lotët e derdhur për ty shkolla ime s’me pushojnë
Duke lundruar e lodhur në fushën Iliriane
Ëndrrat me kaplojnë edhe në mesin e natës
Nuk do të kënaqem në vend të huaj
Lumenjtë dhe fusha të pa panjohura
Të gjitha majat e kodrinave në vendlindje
Ari atje mu kanë duk
Kujtoj vendin që kem lerë
Kujtoj lojërat me shokë e shoqe
E përgjakshme ishte ajo botë
Në këtë vend skam ku të shtrihem
Nuk më nxehë as dielli kam të ftohtë
Do të jetë varri im pa ty
Shkolla ime që të lash
Pa ta thënë lamtumirën
Atje na prisnin helme e vdekje
Nuk kam qeshur kurrë që nga ajo ditë
Që shkela në kurbet
Ti shkolla ime mu kujtove
Abc-në qe ma mësove
Ti qëndro pranë meje me admirim
Ma kujton vendin tim me plot gëzim
Shpirti lakuriq përpëlitet
Përmes lotëve ujis tokën time
Përjetësisht të dua nga larg shkolla ime
Shkruar 30.08.2014 Shtutgard
Thyhet vapa, thyhet gushti…
Nga Përparim Hysi/
Letër për Lejlanë
Isha në shkollë të mesme, në vitin e tretë
Ç’do lexoni më poshtë, është krejt e vërtetë.
Muhabetin fjollë me mua Lejlaja
Por, për pak fare, më gjeti belaja!!!
– Qasu tytje! Qasu nga unë!
(kuptohet që tani iu qasa më shumë)
Duartë mbi timin gjoks e më dha të shtymën
Sa gati nga e keqja, kapërceva mbështymën.
Po vërtet Lejlaja me mua çfarë pati?
Mu përmbi hundë më hipi inati!
Më pa një shok e me mua buzëqeshi:
– Nuk ke faj ti, po e ka dialekti!!!
Në Elbasan thonë qasu, d.m.th. largohu!
Ju nga jugu e kini për “afrohu!”
Ah, moj Lejla, që tani je bërë gjyshe
-Qasu, Lejla! Po veç ” toskërishte”…
22 gusht 2014
Klarita !
” Eh, Klarita! Klarita! Klarita!
Pse s’nis këngën e gëzueshme, Klarita?”
Këngë ruse
Aty mesviteve pesëdhjetë kish ardhur në Tiranë
Një ruse e bukur, me emrin Klarita!
Sa nur që kishte! Sa sharm!
E bukur qe rusja siç është drita.
Vinte mbrëmjeve tek bar “Sahati”
Se mbrëmjeve aty kishte muzikë
Nën tinguj tangoje, foksi a valci
Sytë tanë mbi ty nguleshin, e bukura Klaritë.
Se qe e bukur si një tulipan
Tek kërcente sikur shkelte mbi thua
Djemuria e Tiranës pas saj si në “alarm”
Ajo sikur thoshte: më vështroni mua!
Tek rri, nuk di pse më kujtohet
Ajo ruse e bukur me emrin Klarita!
Portreti i saj, sikur vjen e më afrohet
Se një kohë, djalërisë, dhe unë u mahnita.
Portreti i saj m’u bë si i gjallë
Sa dëgjova këngën për rusen e bukur
E dëgjova dhe, sado, tash, kokëbardhë
Si njëherë e një kohë, u bëra turbull.
19 gusht 2014
Thyhet vapa, thyhet gushti
Thyhet vapa, thyhet gushti; thyhet mosha dalëngadalë
Po s’më ndhet mua syrrushi, fët me sy, fët me qëpallë
Fët me sy, fët me qepallë dhe më fton mua në mejdan
Po më ha me sy të gjallë, sa mëdysh ky imi xhan.
Sos më fton në mejdan, po më bën dhe isharet
Sikur gjasme mua “s’ma mban” ( vallë ka faj ai që “vret?!!!”)
Nisem unë e përvesh mëngët, se beteja është e sertë
Ende unë vringëllij dhëmbët, për “atë punë” jam dreqi vet!
Vërtet që ajo është taze (unë “riosh” e mbi shtatëdhjetë)
I njoh mirë ato “avaze” (kam “licencë” e kam “patentë”)
Dhe filloi “dyluftimi” (“dyluftimi” trup me trup)
E ku pyet, Përparimi? Turpin unë kam ngrënë me bukë.
16 gusht 2014
RROK NIKÇI SI NJË YLL, ISHE BURRË, MBETE NJERI I MIRË
Nga RAMIZ LUSHAJ/
Edhe yjet shuhen ne Qiell
Po Rrok Nikçi mbetet Rreze
Bahet Prill…
Ishe Burrë,
Mbete Njeri i Mirë.
Lanë sytë me ujët e Limit e te Cemit
Rrok ‘ guret e maleve te Kelmendit
Të qesh syni skej Vermoshit e Plavës…
Të rreh zemra me të Jusuf Gërvallës.
Rrok Nikçi e hape kullën mes Nju Jorkut.
N’emër të Kombit, me të Drejtë të Zotit.
Aty hynin e dilnin misionarë si malet
Shqiptarët e klubit të Jusuf Gërvallës.
Idealistë pë Shqipërinë e të Nesërmes,
UDB-ja i kishte në maje të shënjestrës.
Kisha e madhërishme: Zoja e Mirë e Shkodrës
Po të pret për Meshën e dritës,
Po të përcjell tek Qielli, tek Yjet.
Po na ik si Burrë i Rrallë,
Kelmendas Vigan.
Me dy Flamuj Kombëtar: Shqiptar e Amerikan.
Njëri ka Shqipen, tjetri ka Yjet.
Në 100 vite me këto dy flamuj mbrojtëm vatrat,
Hodhëm hapat,
Ngritëm lartësi.
Mbajtëm Kosovë e Shqipëri.
Nga koha e Ismail Qemalit e Wilsonit,
Nga koha e Prek Calit e Klintonit…
Nga koha e Nanë Terezës e Bushëve e Obamës,
Në mes Uashingtonit e Nju Jorkut dhe Gucisë, Shkupit,
Preshevës, Tuzit, Prishtinës, Camërisë, Mitrovicës, Tiranës
Hark i madh Triumfi mbi Atlantik
Miqësia Shqipëri Etnike – Amerikë.
E nga Qielli po vjen një Yll,
Po kërkon ditë me Diell…
Ai erdhi…kurrë nuk iki..
Mirë se erdhe o Rrok Nikçi…
S’po të flenë syni e të rri zgjuar shpirti yt atdhetar.
Gurët e kullës po rrijnë si shkëmbinjtë e trollit amtar.
Kemi detyra pa krye për Kombin Shqiptar.
Tungjatjeta, Rrok Nikçi, Burrë i Kelmendit, yll i ri.
Jusuf Gërvalla i shekullit XXI.
Fjalë, vepra e jetë – dritë për Shqipëri!
KRISTAQ TURTULLI
E DASHUR…
E dashur…
Sa herë të ledhatoj,
Me flladin dhe erën luaj.
E dashur, sa herë…
Lag buzët në mushtin e puthjeve,
Tutje flak petkun e vjetër të viteve.
E dashur, sa herë…
Gishtat në gjinjtë e tu ngatërroj
shtegun e koraleve kërkoj.
E dashur, sa herë…
Me imazhin tënd hapësirave fluturoj,
Planetë të tjerë zbuloj…
ELEGJI PËR GJUHTARIN SHABAN DEMIRAJ
(Në motivin popullor)
Nga Luan Çipi
Nga krahu, o shokë, më mbani,
Më mbërtheni fort nga dora,
Shumë më pikëlloi Shabani
I Demirajve, nga Vlora.
Doktor profesor në grada,
Me karrierë akademike,
Hulumtues në shumë dekada,
Studjues gjuhësh ballkanike,
Shqipen ëmbël përpunoi
Me sintaks e gramatikë,
Gjini, emra e përcaktor.
Dhe leksikë e fonetikë,
Historian i gjuhësisë,
Për Shqipëri dhe Ballkan
Lidhjet, pleksjet e miqësisë
Gjurmë indoevropian.
Zbuloi rrënjët Pelazgjike,
Trakishte dhe Ilirishte,
Albanologjinë antike,
Ishujt gjuhsor që kishte.
Iku, na la, mençuria,
Shkencëtari, gjuhëtari,
I veçantë nga dituria
Nga urtësia, i pari.
Vlorë, më 31.08.2014
- « Previous Page
- 1
- …
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- …
- 132
- Next Page »