Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Fan Noli, aktivisti i shquar për njohjen e kombit shqiptar në botë

by

Përgatiti: Eneida Jaçaj/

Shqipëria ka njohur shumë burra trima, luftëtarë, strategë, dijetarë, intelektualë, patriotë të paepur, diplomatë, që nga Skënderbeu, Ismail Qemali, e me radhë. Një ndër burrat e kombit që i kanë kthyer faqen e lavdishme Shqipërisë, përpjekjet e të cilit ishin të mëdha po aq sa dashuria për atdheun, për t’i khyer lirinë e rrëmbyer deri në pavarësinë e trojeve etnike, duke lobuar në Europë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, është edhe personaliteti i shquar, Fan Noli. Diaspora shqiptaro-amerikane vlerësoi figurën e Fan Nolit, duke i dhënë vendin e duhur në altarin e nderit, i cili do të mbahet mend në histori dhe ndër breza, si një promete që solli dritën e besimit, lirisë, shpresës, njohjen dhe pavarësinë e kombit në botë. Tashmë, rruga në Morris Park në Bronx, në New York, mori emrin e burrit të ndritur të Kombit: “Fan Noli”! 

Fan Noli lindi më 6 janar 1882 dhe vdiq më 13 mars 1965, ishte prift, shtetar, diplomat, poet përkthyes, publicist, historian i njohur. Figura e tij lidhet ngushtë me çështjen shqiptare, pasi ai me diplomacinë e tij, fjalën e mençur, intelektin që e karakterizonte, loboi fort për njohjen e pavarësisë së Shqipërisë. Gjithë jetën dhe veprën e tij, e vuri në shërbim të çështjes shqiptare. Lufta diplomatike, takimet me zyrtarë të lartë të huaj, krijimtaria e pasur, poemat, shkrimet, janë të gjitha përpjekjet e tij si një e tërë në shërbim të çështjes shqiptare. 

Fan Noli, më 28 prill 1912, bashkë me Faik bej Konicën është ndër themeluesit kryesor të Shoqatës Pan-Shqiptare Vatra. Pa përpjekjet e tij dhe diasporës shqiptare, sot nuk do të ekzistonte kombi shqiptar. Noli do të mbahet mend për takimet dhe dialogun me ish-Presidentin Amerikan, Woodroë Wilson, i cili dha ndihmën e madhe për njohjen e shtetit shqiptar. Ishin përpjekjet e atdhetarit Noli, që arriti të flasë dhe të bindë Wilsonin për të dhënë ndihmesën e tij domethënëse për çështjen kombëtare. Ishte momenti kur, ai si ambasador i parë shqiptar në OKB, së bashku me Wilsonin shkuan në në Gjenevë, kur Shqipëria  u pranua në Lidhjen e Kombeve të Gjenevës dhe pavarësia e vendit tonë u njoh zyrtarisht nga bota. Ishin përpjekjet e tij dhe fjala e mbajtur nga Wilson, që Shqipëria të gëzonte pavarësinë e plotë.

Përpos lobimit për çështjen shqiptare, Noli gëzon edhe meritën e ndarjes së Kishës Autonime shqiptare, nga Kisha greke. Ai themeloi katedralen historike të Shën Gjergjit në Boston, që shërben tashmë si urë lidhëse mes emigrantëve të diasporës.  Ai vend përmban ndër vete shumë histori e përpjekje atdhetare, atje gjenden materiale të shumta nga krijimtaria e Nolit etj. Ne duhet të ndihemi krenarë për historinë e vyer ndërshekullore që mbart vendi ynë, për përpjekjet e dijetarëve shqiptarë, pa të cilët sot Shqipëria do të ishte zhdukur nga harta e globit.

FISHTA ARKITEKT- MIT A REALITET ?

by

Frano Kulli

C:\Users\User\Desktop\PORTRETI 1.jpg

Një syth monografik i Fishtës , përmendur më rallë prej biografëve të tij, është edhe dimensioni projektues i tij. Vetëm tani së fundi ka zënë vend në një projekt kulturor:”Itinerari kulturor-gjurmët fishtiane”. Nën hijen e rëndë të veprës së vet madhore letrare në të gjitha gjinitë e krijimtarisë; epikë, lirikë, dramatikë, satirë, publicistikë, thua ka qenë e arsyeshme të ndodhte kështu ?

“Opera omnia”

Sipërmarrja e parë dhe më serioze për botimin e veprës së plotë letrare të Fishtës u ndërmor, siç dihet, nga Instituti i Studimeve shqiptare, kryetar i të cilit qe Ernest Koliqi. Nisma zë fill pak ditë para datës 10 tetor 1942, datë, të cilën mban në krye letra që nga ky Institut i drejtohet provinçialit të Françeskanëve, në Shkoder, At Anton Harapi. Letra fillon me :”I dashuni shok-dhe vijon- Sikurse kemi nda në mbledhjen e pergjithëshme mbajtun me 21 shtatuer k.v[të këtij viti], në të cilën more pjesë edhe Ti, do të ja nisim veprimit për botim të “Opera Omnia [vepra e plotë]” të të ndjerit At Gjergj Fishta, shok i jueji rregulltarie dhe Antar i Institutit tonë.” Në korespondencën e mëpasme priten e përcillen propozimet, e përballen idetë rreth botimit. At Antoni, në emër të “grupit që do të kurojë botimin”, i gjegjë: të botohen të gjitha veprat e auktorit, tue perfshi edhe artikujt e letrat e botueme. Më pas theksohet rendi kronologjik, veprat të dallohen mbas gjinish: satirika, epika, lirika, dramatika,proza. Proza të rregullohet simbas planit që ka lanë vetë auktori: I-Sociologji, II-Polemikë, III-Ligjirata, IV-Miscellanea [të përzjera].Në mbarim do të shtohet epistolari…

Siç shihet ideuesit e botimit të “Opera Omnia”, pra veprës së plotë kanë arsyetuar të përfshihet e gjithë vepra e tij e të gjitha gjinive. Edhe publicistika e epistolari, letërkëmbimi pra, një “gjini” përtej krijimtarisë së mirëfilltë letrare. Ndërsa, as nuk përmendet në këtë rast arkitektura. Qoftë vetëm si një produkt i krijimtarisë së tij intelektuale a artistike. Gjë që nuk ka ndodhë me teatrin, bie fjala. Ashtu siç është botuar si gjini më vehte krijimtaria dramturgjike, mjaft e begatë, janë bërë edhe studime e botime të thelluara për veprimtarinë teatrore të Fishtës. Madje janë sjellë e publikuar përfundime se Fishta është edhe themelues i teatrit kombëtar, aty në Kuvendin e shkollën “Illyricum” të Shkodrës. Po a mund të zinin disa prej skicave më të zgjedhura, qoftë edhe ndonjë fashikull të “Opera Omnia” ? 

Pasë parasysh se jemi , jo më shumë se një vit e do muaj mbasi Fishta ka ndërruar jetë e ka kaluar në amshim e, gjithçka e lënë prej tij është ende e paprekur, e e ruajtur me kujdes e sqimë të posaçme. Jemi gjithashtu, dy vite e do muaj para se me zbritë pushteti i “të ardhunve prej malit”, kur nis ai çasti i anatemës e rroposjes “shtatë pash nen dhé” të autorit e veprës së tij.

…dhe Arkitektura

Simbas të dhënave të derisotme, rezulton se janë njëmbëdhjetë objekte, kryesisht kishtare në Shqipëri ku, në mënyrë tërësore apo të pjesëshme, ato janë edhe produkt i vizatuar prej dorës së tij, çka ndërkohë paraqesin edhe një profil të tij në këtë gjini të krijimtarisë. Kisha e Shëlbuemit Rubik, Kuvendi Françeskan “Zoja Nunciatë” Lezhë, Kuvendi i Troshanit Lezhë, Kuvendi i Motrave Karmelitane – Ipeshkëvia e Sapës Nenshat-Shkoder, Kuvendi Françeskan Gjuhadol Shkoder, Kisha e Zojës Rruzare “Arra e Madhe” Shkoder , Kisha e Shen Kollit Rus-Shkoder , Kisha e Motrave Stigmatine Gjuhadol-Shkoder, Kisha e Shën Mhillit Laç-Kurbin, Kisha e Prekalit-Postribë, Shkolla “Illyricum” Gjuhadol-Shkoder. Po, a e “diplomon” ky produkt projektues arkitekturor, Fishtën edhe si arkitekt ?

At Leon Kabashi, (25.03.1906-11.11.1998), nxënës e mandej edhe koleg mësuesie i Fishtës në liceun “Illyricum”, i vetmi ndër françeskanët e kohës, i cili, përposë studimeve teologjike në Siena-Itali, kryen më pas atje edhe ciklin e plotë të studimeve në Akademinë e Arteve të Bukura, shkruan: Tue njoftë cillsít e tija artistike, Provinçja françiskane shqyptare e Arqipeshkvija e Shkodres e Dioçezi i Dukagjinit e zgjodhen A. Fishten si arkitekt zyrtar, por pse kû nevojët financiare, kû pamundsija e realizimeve prej anës së kryepuntorëve, arkitektit tonë iu desht sa herë me u kufizue në të endun të pjaneve…” Për Kishën e Rubikut, ai përmend si vizatime (projekte) të Fishtës “balli i guri s’dhenun i Kishës Monumentale të Rrbigut“, për Kuvendin e Lezhës shkruan “ndertesa e bukur qela[Kuvendi] e Lezhës, ku dritore të mdha të hiejshme grishin udhtarin…“. Për kishën e Prekalit (Dukagjin), “A.Fishta në bashkëpunim me xansin e mikun e vet Z. Ingjinier L.[Ludovik] Zojsi sajuen, rrealizuen pjanin e ri…në vjetin 1938. Kurse për Kishën e Motrave stigmatine ajo që vjen e shkruar është kumt më i prerë:”arkitekturë e Fishtës, vjeti 1927“. 

Nga kjo dëshmi që na vjen e shkruar prej një bashkëpunëtori krejt të afërt të Fishtës, i vetmi në fushë të arteve të bukura, ku përngjitas me to, han arsye të shënojmë edhe arkitekturën, dy kumtet e fundit na e hapin horizontin e arsyetimit për me arrit në një përfundim përreth definicionit nëse Fishta, përposë se gjithçka tjetër, aq i madh sa  ishte, qe edhe artkitekt. Marrim të parin; bashkëpunimin me inxhinierin Ludovik Zojsi, “xansi [nxënësi] dhe miku i vet…Ludovik Zojsi, inxhinier i zoti, mjaft i njohur asokohe në Shkoder e më përtej, projektuesi i Kishë-kapelës në varrezat e Rr’majit, në formën e një akropoli, e cila u inaugurua e bekua në vitin 1937 nga Arqipeshkvi i Shkodrës, Imzot Gasper Thaçi. Unike dhe e pangjashme me ndonjë tjetër vepër në Shqipëri. Ftesa për bashkëpunim me inxhinierin, që mendja ta thotë se vjen nga vetë Fishta, pa mëdyshje është shprehje e egzigjencës (kërkesës) së tij të lartë, e dallueshme në rendin e punëve që ai merr përsipër. Dhe shembujt ilustrues këtu janë të shumtë. Pa u hallakatë shumë, por vetëm në fushë të arteve po të rrimë, na vjen të kujtojmë ofertën bashkëpunuese që e dëshmon piktori Simon Rrota (1887-1961) në kujtimet e veta. I pari piktor shqiptar i lauruar në Akademinë “Brera”. I ri, para se të nisej për studime, Fishta e fton për të bashkëpunuar në skenografinë e shfaqjeve që përgatiste aty në teatrin e françeskanëve. Sigurisht, mbasi kishte pikasë talentin e djaloshit ëndërrimtar. Një përvojë kjo që lë gjurmë te artisti i ardhshëm e që ai i përkujton me veneracion…Punë të përvetçme, pra këto, por edhe bashkëpunuese, me mjeshtra që i çmonte, si konfermë për sipërmarrjen e për produktin e saj. 

Siç është e ditur, Fishta nuk kishte formim skolastik(shkollor) për arkitekturën, përveçse dijeve të përgjithshme për kulturën e artin klasik, që i kishte marrë në ciklet e studimeve të veta teologjike, të filluara që në bankat e mësojtoreve të para të mirëformuara të Shkodres, simotra me ato të Europës e deri në përfundimin e tyre në Livno të Bosnjes. E gjithë ajo çfarë ai intelektualisht prodhoi në këtë fushë është rrjedhë e përftimit autodidakt, të një personi, profili i begatë i të cilit do të shpërfaqej në vijim, shkon në hullinë e  cilsive e dallesave që shfaqen, kryesisht te gjenitë.  “Ndiqëshe kursin e III t’Akademís së pikturës në vjetë 1933- kujton prap At Leoni –kur rá rasa me vizitue muzejt e disa pinakoteka t’Italis’ bashkë me tê; jam bindë si me dijtë ai, pa ndjekë Akademí, me dhanë gjyqe[gjykime], me bâ krahasime aq t’imta ndermjet shkollave të ndryshme, me shijue bukurít e shprehjet e mbrendshme t’artit…Blète libra, riprodukcione arkitekturet e pikturet autorësh me famë…e, nuk e lëshoi kurr doret traktatin e arkitekturës Vignola “. Këmbëngulja e tij në sipërmarrjen krijuese, sikurse edhe në krejt veprimin e vet publik e atdhetar do të shfaqej me të njëjtin temp e nerv edhe këtu. Përposë projekteve konkrete të hartuara e aplikuara prej tij, ai mori përsipër dhe hartoi edhe tekste mësimore të kësaj fushe. Njëri prej tyre është edhe “Permbi pêsë rende t’arkitekturës marë“, projekt tekstor i përgatitur për kurset e shkollës “Ilyricum” ku si bazë për këtë punë, autori shërbehet prej botimeve më serioze të shkollës europiane të arkitekturës, “duke mos e lëshuar asnjiherë doret traktatin Vignola”, vlera dhe rëndësia e të cilit është e njohur mirë prej shkollës së arkitekturës edhe sot. Kurse në kreun e dytë të punimit (Leksikologjië Arkitekturet, kryy i Dytë), radhiten disa terma profesionalë të arkeologjisë, për të cilat sillet kuptimi dhe shqiptimi i tyre në dy gjuhët, shqip dhe italisht. Shembull: Lpizë-cornicione (Lpizë quhet sergjia, qi asht njajo drrasë të shumen e herës e dhenun e qi tuj u endë krees s’murit t’odës, del jashta penit të murit. Cornicione, godië gursh, qi buzës s’pullazit a strehës del jashta pênit t’murit). Ose Kryyth- capitello; Krytraa- architráve; Cirkë-goccia, etj.

E bën këtë, siç edhe vetë pohon nga nevoja për të njësuar kërkesën teorike të njohjes së kësaj terminologjie, por edhe me kuptimin e përdorimin praktik të tyre. Duke ruajt e shfaq atë merakun e tij të gjithhershëm për gjuhën, për shqipen.

“Udobisht [kollaj,lehtësisht] mundet me ndollë qi êmnat e fjalët teknike n’ket veperz, nuk i pergjigjen krykput natyrës s’gjuhës shqype,por megjith kta nuk do t’qiten poshtë e do t’perdorohen dersa nevoja me kohë t’mos ketë xjerrë prej palcit të gjuhës fjalë kryekput shqyptare.  E përkitas me shpjegimin vjen krahasimi elegant, nëpërmjet të cilit del në krye “meraku” për gjuhen shqipe: “Deti, të gjitha njato sende qi nuk bahen nji me natyrë t’tij, a i l’shon n’fund a se, tallaz mbas tallazit, me kohë i qet n’breg. Kshtu asht edhe gjuha; t’tana fjalët, qi nuk pelqejnë me natyrë t’sajë, me kohë i len mas doret…”

Kurse, Kisha e Motrave Stigmatine, “arkitekturë e Fishtës, vjeti 1927”, pra projekt autentik, fillim e mbarim i tij, është joshëse edhe sot, pas gati një shekulli, jo vetëm për fasadën, por edhe për elementë të tjerë funksionalë-utilitarë, të detajuar si prej një profesionisti të shkallës së epërme. E kam dëgjuar vite më parë dhe, më vjen për mbarë ta rikujtoj, konsideratën e muzikantit  të njohur shkodran Gjon Shllaku se: salla e atyshme ka akustikën më të mirë prej sallave që gjinden sot në Shkoder e ndoshta edhe në Shqipëri.

C:\Users\User\Desktop\ARKIVI I SHTETIT\F. 200 (Instituti i Studimeve Shqiptare), V. 1942, D. 37\F.200-1942-37-008.jpg
C:\Users\User\Desktop\ARKIVI I SHTETIT\F. 200 (Instituti i Studimeve Shqiptare), V. 1942, D. 37\p.ANTON HARAPI OPERA OMNIA E FISHTES.jpg

Plani i botimit të “Opera Omnia”

C:\Users\User\Desktop\ARKIVI I SHTETIT\Skicë-KUVENDI I GJUHADOLIT.jpg

Skicë e Fishtës: Kuvendi i Gjuhadolit, Shkoder

Mjerimi i Industrisë së Naftës në Shqipëri

by

Prof.Dr. Romeo Gurakuqi/

Ne vitin 1987, “Petroleum Geological Analysis Ltd”, me baze ne Reading, England, UK dhe “Dolan & Associates” me baze ne Surrey, po ne England, UK, botuan nje raport te detajuar, ne te cilin jepeshin vleresime mbi eksplorimin gjeologjik per naftë dhe shtresat hidrokarbure te Zones se Adriatikut Lindor, zone qe mbulon sektoret jugosllave dhe shqiptare te Detit Adriatik dhe ato te lidhura ngjitur me tokën.Ky raport u be pas zbulimit te nje numri te konsiderueshem te dhenash te mbledhura mbi Shqiperine, fillimisht prej Administrates Ushtarake Britanike ne vendin tone, pas Luftes se Dyte Boterore, te cilat u kombinuan me te dhena shume te pasura mbi gjeologjine e Mesdheut dhe veprat e gjeologjisteve te petroliumit, jugosllave dhe italiane, mbi zonen e Adriatikut. Fokusi kryesor i ketij studimi ka qene Shqiperia, shtresat e hidrokarbureve ne territorin e administruar nga shteti shqiptar. Raporti eshte shume i ilustruar dhe me rreth 80 harta, seksione dhe diagrama. Ne te jepen perllogaritje te detajuara mbi rezervat e hidrokarbonit nder anet tona dhe mundesite e shfrytezimit.Ky raport u publikua 4 vite para hapjes se Shqiperise, nderkohe qe varferia ishte ne ekstrem, por perdorimi i pasurive natyrore te vendit pengohej nga skemat politike te udheheqjes komuniste.Pas renies se regjimit diktatorial, institucionet kerkimore gjeologjike te specializuara, ne vend qe te perdoreshin per t’i sherbyer publikut te nje vendi te varfer, u shkaterruan, ndersa puna kerkimore e disa brezave te gjeologjisteve shqiptare, nuk dihet se ku ka perfunduar. Po ashtu, qeverite e tranzicionit, ne vend qe te orientoheshin ne gjetjen e investitoreve strategjike, serioze, nga vendet demokratike, aleate, u enden drejt zgjidhjeve, qe nuk paten asnje impakt mbi pasurine e qytetareve shqiptare, as ne garancine strategjike te Shqiperise. Sot, industria e naftes ne Shqiperi ndodhet ne gjendje te mjeruar, ne copetim klientelist shokesh dhe shoqesh ‘stratege’, miq te femijeve te politikaneve kryesore te vendit, kontrollore te gjithpushtetshem dhe te dhunshem te vendimarrjeve themelore, kurse e ardhmja e ketij sektori realisht strategjik, themelore per mireqenien nacionale, nuk ka asnje planifikim korigjues.Rasti i Industrise se Naftes ne Shqiperi eshte nje nga te shumtit shembuj te grabitjes se pasurive natyrore te Shqiperise dhe Publikut, perkunder interesave komunitare; drejtimet e gabuara te dhena ne raste si ky, i heqin kujtdo te drejten per te qene edhe me tutje sherbyes dhe drejtues te qytetareve shqiptare, mbasi jo vetem kane shperdoruar besimin, por kane qene te paafte per te kryer detyren qe kishin para vendit dhe te ardhmes se tij.

Frymëzim Isufaj, një diplomat karriere për lakmi

by

Harry Bajraktari

Dëshiroj t’i them pak fjalë për aktivitetin e Ambasadorit Frymëzim Isufaj, i cili ishte në krye të Konsullatës së Republikës së Kosovës në New York, e të cilit iu ndërpre puna nga institucionet përkatëse të Kosovës pa shikuar se çfarë pasoja mund të ketë një veprim i tillë, aq më parë për një diplomat karrerie me një punë të mirëfilltë në shërbim të vendit tonë. Ishte kënaqësi e jashtëzakonshme të punosh me diplomatin Isufaj, i cili ka qenë i përkushtuar t’i shërbente me nder e ndërgjegjie Kosovës dhe komunitetitit tonë shqiptaro-amerikan, këtu në SHBA. Nuk ka dyshim se komuniteti ynë do ta ndiej mungesën dhe profesionalizmin e tij prej një diplomati të shquar. Ambasadori Isufaj ishte shumë i angazhuar në afirmimin e Kosovës, në takimet që ka pasur me diplomatë të vendeve të ndryshme të botës demokratike, duke u treguar atyre vlerat e shtetit tonë të ri, historinë dhe sakrificën që bëri populli ynë për liri dhe pavarësi. Ai, me punën dhe dijen e tij, ka dëshmuar se është një diplomat i dalluar, kudo që ka shërbyer, si në Washingtin DC, ashtu edhe në New York për interes të Kosovës dhe afirmimin e saj në SHBA dhe në botë. Në saje të angazhimit të tij, kemi edhe njohjen e fundit për Kosovën. Kuadrove të dëshmuara në diplomaci, ju duhet mbeshtetje nga institucionet përkatëse, e jo t’u mbyllet rruga në kohën kur ata mund të kontribuojnë më së shumti për çështjen e Kosovës dhe për njohje të reja nga ato vende të cilat ende s’na kanë njohur apo heztojnë të na njohin. Nuk ndërrohen diplomatët e suksesshëm sa herë që ndërrohen qeveritë, sipas tekeve. Jam thellësisht i bindur se ndërprerja e punës, që i bëri Qeveria e Kosovës, një diplomati karierre të suksesshëm, si është ambasadori Frymëzim Isufaj, është një gabim dhe do të thoja një përbuzje e punës dhe kontributit të tij shumëvjeçarë në shërbim dhe afirmim të vendit tonë. Gabime të tilla kanë bërë në të kaluarën edhe qeveritë tjera në Kosovë. Komuniteti ynë është i habitur kur sheh këso veprime të pamatura që vendit tonë mund t’i sjellin vetëm dëme e pasoja. Një praktikë e tillë mendoj se do të duhej të marrë fund e të mos përsëritej më.

“RUSIA E VOGËL” S’DUHET TË KETË VEND NË BE!

by

PhD Faton Bislimi/


Zgjedhjet e 3 prillit në Serbi dëshmuan edhe njëherë orientimin pro-rus të këtij shteti duke i dhënë fitoren elektorale Vuçiqit dhe regjimit të tij. Një Serbi që refuzon të përqafojë vlerat demokratike evropiane s’duhet të ketë vend në BE. Serbia pardje vulosi përcaktimin e vet anti-evropian duke dëshmuar kjartazi se është vetëm se një “Rusi e vogël” e Ballkanit, një shtet që në mes të aleancës pro-perëndimore dhe lidhjeve historike e tradicionale pro-ruse, zgjodhi të udhëhiqet nga një regjim rrënjët e të cilit janë të zhytura thellë në ideologjinë e veprimit gjenocidal në luftrat e fundit në Ballkan — regjim ky i cili brutalisht dhe frontalisht ka përbuzë BE-në duke i shërbyer Rusisë që sot po kryen krime ndaj njerzimit në Ukrainë, ngjashëm siç vepronte kjo Serbi dikur në Bosnjë e Kosovë! Ky realitet politik i përligjur me zgjedhjet e fundit në Serbi fakton dhe vulosë argumentimin tim se Serbisë duhet heq menjëherë “statusi kandidat” për BE, gjë të cilën e kam kërkuar në letrën time dërguar z. Borrell para disa dite. Tekstin e plotë të letrës sime të përkthyer në shqip e keni këtu:I nderuar zoti Borrell,Po ju shkruaj sot në cilësinë time si ish-anëtar i Kuvendit të Republikës së Kosovës dhe anëtar i Bordit Ekzekutiv të Liges Qytetare Shqiptaro-Amerikane për të shprehur shqetësimin tim të thellë për heshtjen tuaj në lidhje me refuzimin flagrant të Serbisë për t’u rreshtuar me BE-në kundër luftës në Ukrainë.Pas agresionit të paprovokuar ndaj Ukrainës dhe pushtimit te saj nga Rusia, bota demokratike nën udhëheqjen e SHBA-së dhe BE-së i është kundërvënë Rusisë duke vendosur një sërë sanksionesh serioze ekonomike dhe financiare. Përveç shteteve anëtare të BE-së, vende të tjera në Evropë që aspirojnë anëtarësimin në BE, siç është për shembull Republika e Kosovës (edhe pse ende nuk është njohur nga Ukraina), i është bashkuar Perëndimit në vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë.Më 25 Shkurt 2022, Serbia e refuzoi zyrtarisht thirrjen perëndimore për vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë. Presidenti Vuçiq realisht u citua të thoshte këtë “Kjo nuk ishte koha për sanksione kundër Rusisë.”Vetëm pak ditë më vonë, me 1 Mars 2022, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë për luftën në Ukrainë dhe shprehu keqardhjen për refuzimin e Serbisë që të përafrohet me BE-në. Po atë ditë, eurodeputetët Vladimir Bilcik (Raportues për Serbinë) dhe Tanya Fajon (Kryetare e Delegacionit në Komisionin Parlamentar të Serbisë për Stabilizim dhe Asociim në BE) lëshuan një deklaratë në të cilën ata thanë: “Ne presim që Serbia të përafrohet plotësisht me Politikën e Përbashkët dhe të Jashtme dhe atë të Sigurisë së Bashkimit Evropian, duke përfshirë sanksionet e miratuara kundër regjimit në Rusi. Ne e shohim këtë si një sinjal të rëndësishëm dhe urgjent, që Serbia t’i mbështet parimet dhe vlerat e Bashkimit Evropian dhe të jetë e përkushtuar që të punojë së bashku me partnerët Evropianë drejt paqes.”Më 11 Mars 2022, e përditshmja prestigjioze Britanike, The Guardian, publikoi një artikull të titulluar “Rusët përdorin zbrazëtirën Serbe për të shmangur ndalimin e fluturimeve së BE-së”, dhe tregon se si Air Serbia ka dyfishuar numrin e fluturimeve ditore mes Beogradit dhe Moskës duke u mundësuar oligarkëve Rusë dhe bashkëpunëtorëve të presidentit Putin të bredhin lirisht nëpër BE. Gjithashtu në kete artikull thuhet se “Kjo ka bërë që ky vend ballkanik të jetë i vetmi korridor ajror Evropian i mbetur i hapur për Rusinë.”Më 12 mars 2022, nënpresidentja e SHBA-së Kamala Harris, në takimin dimëror të Komitetit Kombëtar Demokratik në Washington, DC, tha se “pushtimi i Rusisë kërcënon jo vetëm demokracinë e Ukrainës; por kërcënon demokracinë dhe sigurinë në të gjithë Evropën.” Ndërsa në udhëtimin e saj të fundit në Poloni dhe Rumani, ajo shtoi se ‘’forca më e madhe e Perëndimit është uniteti” në trajtimin e Rusisë.Nën dritën e fakteve të lartë përmendura, është e qartë dhe e tejdukshme që Serbia ka vendosur të marrë anën e Rusisë, jo vetëm duke refuzuar që të vendosë sanksione të mandatuara nga BE, por gjithashtu duke ofruar një shteg shmangës për Rusët sa i përket ndalimit të fluturimeve të BE-së, duke zvogëluar kështu efektin e këtyre sanksioneve. Për më tepër, një sjellje e tillë nga Serbia rrit më tej kërcënimin e demokracisë dhe sigurisë në të gjithë Evropën. Për një kohë të gjatë, Serbia ka qenë në gjendje të improvizojë një hije përkushtimi ndaj parimeve dhe vlerave Evropiane, por dhe njëkohësisht dhe vazhdimisht të jetë dora e zgjatur e Rusisë në zemër të Evropës.Tani është koha për Komisionin Evropian, dhe veçanërisht ju Zotëri, që të denonconi publikisht përkrahjen e Serbisë për Rusinë, dhe indeferencen e saj kundrejt interesave dhe vlerave të gjera perëndimore për të cilat BE qëndron. Një vend që nuk dëshiron ruajtjen e vlerave të tilla nuk duhet të ketë vend brenda familjes së BE-së. Prandaj, “statusi kandidat” i Serbisë për anëtarësim në BE duhet të revokohet menjëherë. Heshtja e vazhdueshme ndaj Serbisë për këtë çështje është e barabartë me miratimin dhe qëndrimet pro-Ruse dhe anti-BE.Në të njëjtën kohë, Komisioni Evropian duhet të thërrasë menjëherë pesë shtetet anëtare (Qipron, Greqinë, Rumaninë, Sllovakinë dhe Spanjën) që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, ta njohin atë tani. Përkushtimi i vërtetë i Kosovës ndaj vlerave Evropiane dhe përkrahja e saj ndaj qëndrimeve të BE-së në këtë kohë krize janë për t’u vlerësuar. Cdo vazhdim i mëtejshëm nga ana e BE-së sa i perket ledhatimit ndaj Serbisë dhe “të qenit neutral” për Kosovën është i pajustifikueshme dhe i dëmshëm për të ardhmen e vetë BE-së.