Prof.Dr. Begzad Baliu/
Docendo discitur
(Duke i mësuar të tjerët mëson edhe vetë)
Profesor Gjovalin Shkurtajt, vepra e të cilit e ka nxitur hulumtimin për këtë studim! Me nderim!
Hulumtimi, përgatitja dhe botimi i kësaj vepreje, sikur nuk ka një të ngjashme në punën time shkencore. Pas kalimit nga Instituti Albanologjik në Fakultetin e Edukimit, si ligjërues i lëndëve “Gramatika e gjuhës së sotme shqipe” (Fonetika dhe Morfologjia), “Morfologjia historike”, dhe “Fonetika historike e gjuhës shqipe”, kërkoja tekste alternative për studentë a grupe të caktuara programesh. Nuk i kuptoja kolegët, të cilët përdornin kryesisht një tekst për ligjërata dhe një tjetër për hulumtime më të avancuara. Për mua, të nxënit e lëndës nga studentët fillonte me tekste didaktike shkollore, pastaj me ato normative, si dhe përmbyllej me tekstet akademike më të avancuara. Në këtë kërkim e sipër një ditë më ra në dorë teksti universitar i Profesorit tim të nderuar Gjovalin Shkurtaj, Shqipja e sotme, Tiranë, 2010, që mbante dy nëntituj: Kulturë e të shkruarit dhe e të foluri, si dhe Bazat e gramatikës së shqipes standarde. Prej njohjes së biografisë së tij kisha mësuar se ai kishte mbajtur lëndën e gjuhës në disa fakultete e programe, por prej tekstit të tij mund të shihej se si e kishte përshtatur atë për disa nga temat e studentëve të Fakultetit të Arteve, në Universitetin e Tiranës. Më bëri përshtypje mënyra se si i ka trajtuar temat, pothuajse krejtësisht me diskursin e komunikimit letrar. Temat, të cilat duhej të diskutoheshin me studentët hapeshin si çështje përditshmërie, vazhdonin me shembujt konkretë, kulmonin me sinteza akademike dhe përmbylleshin me pyetje, detyra e ushtrime gjerësisht motivuese.
Në ciklin e parë të ligjëratave “Kulturë e të shkruarit dhe e të folurit”, veç tjerash ishte përfshirë një temë, e cila mungonte në të gjitha botimet e kësaj natyre në fonetikat dhe gramatikat e shqipes, përkatësisht në tekstet normative të kësaj lënde, që i njihja unë.
Pas rregullave të përgjithshme të drejtshkrimit, si dhe fenomeneve e dukurive fonetike, në libër ishte përfshirë edhe një tekst për Fjalëshpejtat(60-61), i cili natyrshëm përcillej edhe me temat për Frymëmarrjen, Cilësitë e zërit, Theksin e fjalës dhe Theksin logjik. Deri sa për dy temat e fundit kishim informacion të teksteve normative, për Fjalëshpejtat dhe Cilësitë e zërit dija jonë ishte elementare.
Jam befasua ndërkaq kur në hapje të ligjëratës sime, kam kuptuar se studentëve nuk ju mungonte dija elementare për fjalëshpejtat dhe kjo njohje nuk kishte të bënte me leximin e tekstit të ligjëratave, po me një përvojë të marrë nga kultura e përgjithshme e të nxënit të gjuhës angleze.
Këtu filloi edhe interesimi im për të hulumtuar këtë pasuri gjuhësore, përtej atyre dy faqeve përgjithësuese të Profesor Gjovalin Shkurtajt në një vëllim më të madh, nderimi për të cilin madje më është shtuar deri në atë masë sa këtë vepër ta botoj në shenjë respekti për kontributin e tij në fushë të mësimdhënies së gjuhës shqipe dhe hulumtimeve gjuhësore përgjithsisht.
Besoj se ndihmesa e Profesorit Gjovalin Shkurtaj do parë në tri rrafshe a në tre përbërës përkushtues për temën që më është shfaqur edhe në tri drejtime:
për fjalëshpejtat, dija e përgjithshme dhe studimet ishin modeste jo vetëm në studimet shqiptare po edhe në kërkimet shkencore të popujve fqinj;
prania e fjalëshpejtave në dijen universale ishte mjaft simbolike; dhe më e papritura, fjalëshpejtat ishin mjaft të pranishme jo vetëm një kohën tonë po edhe në traditën kombëtare.
A nuk ishin këto tri prej arsyeve pse unë ndërmora një projekt të kësaj natyre, i cili fillimisht kishte përmasën e një kërkimi për një studim modest, pastaj edhe të një materiali të hapur për tu botuar në revistën “Gjuha shqipe” të Institutit Albanologjik të Prishtinës dhe së fundi, për ta kurorëzuar edhe me një vepër të veçantë.