Drita Gjongecaj/
Së fundmi, në disa media të diasporës janë shfaqur shkrime që kanë sjellë paqartësi rreth natyrës dhe rëndësisë së programit të parë dygjuhësh shqip–anglisht, i hapur këtë vit në një shkollë publike në Nju Jork. Si iniciatore dhe bashkautore e këtij programi, ndjej detyrimin të sqaroj disa çështje për publikun e gjerë.
Programet e përmendura në disa artikuj, të zhvilluara dekada më parë në shtete si Connecticut, nuk kanë qenë programe të mirëfillta dygjuhëshe, por modele mbështetëse të tipit pull-out bilingual ose ESL, të krijuara për t’i ndihmuar fëmijët e sapoardhur nga vendet amë të mësonin anglishten dhe të përshtateshin në shkollat amerikane. Qëllimi i tyre ishte integrimi përmes mësimit të anglishtes, jo zhvillimi paralel i dy gjuhëve dhe kulturave.
Ndryshe nga këto, programi i hapur më 25 shtator 2025 në Bronx, Nju Jork, është programi i parë zyrtar dygjuhësh shqip–anglisht në një shkollë publike amerikane, i hartuar sipas modelit të miratuar nga Departamenti i Arsimit i Nju Jorkut. Nxënësit mësojnë lëndët akademike në të dyja gjuhët me synimin për të zhvilluar aftësi të plota në shqip dhe në anglisht, duke njohur njëkohësisht kulturën shqiptare dhe atë amerikane.
Nxënësit pjesëmarrës nuk janë fëmijë që kanë vështirësi me anglishten; ata janë lindur e rritur në SHBA dhe flasin anglishten rrjedhshëm. Për ta, shqipja nuk është një mjet ndihmës, por një urë lidhëse me rrënjët e tyre dhe një aset kulturor e intelektual që i forcon si individë dygjuhësh dhe qytetarë globalë.
Kjo nismë përfaqëson një moment historik për komunitetin shqiptar në diasporë. Ajo e vendos gjuhën shqipe në të njëjtin nivel me gjuhë të tjera që tashmë kanë programe dygjuhëshe në Nju Jork, si p.sh. gjuha kineze, spanjishtja, frëngjishtja, polonishtja e ndonjë tjetër. Pas shumë vite përpjekjesh, edhe shqipja u bë pjesë e mozaikut gjuhësor të shkollave publike amerikane.
Sipas studimeve në këtë fushë, programet e dygjuhësisë së dyanshme janë ndër mënyrat më të suksesshme për zhvillimin e kompetencës gjuhësore dhe kulturore. Fëmijët që rriten në një mjedis të tillë bëhen më të aftë në të dyja gjuhët, më të hapur ndaj kulturave të tjera dhe më të përgatitur për sfidat akademike dhe profesionale të së ardhmes.
Për fat të keq, disa zëra që nuk kanë qenë pjesë e këtij procesi janë përpjekur ta minimizojnë këtë arritje, duke keqinterpretuar faktet. Por puna e vërtetë nuk matet me slogane; ajo matet me rezultate të prekshme. Ky program është produkt i bashkëpunimit institucional, i profesionalizmit dhe i dashurisë për gjuhën shqipe.
Më shumë sesa një arritje arsimore, ky program është një strategji për ruajtjen e identitetit dhe trashëgimisë gjuhësore shqiptare në brezat e rinj, ndërkohë që përgatit fëmijët tanë të konkurojnë në një botë shumëgjuhëshe dhe të ndërlidhur.
Kjo është një arritje historike! E ardhmja është shumëgjuhëshe.