Satirë nga Rafael Floqi/
Në një shfaqje mahnitëse të efikasitetit dhe unitetit, qeveria e Ramës theu së fundmi të gjitha rekordet duke miratuar buxhetin kombëtar në pesë minuta të lë pa frymë. Parlamenti, që i ngjan më shumë një cirku kaotik se sa një organi legjislativ, dëshmoi një shfaqje të mjeteve piroteknike politike që i la spektatorët të frymëzuar dhe pak të shqetësuar për gjendjen e demokracisë. Ndërsa ora ecte, deputetët u përfshinë në një shfaqje spektakolare të akrobacisë verbale, duke shfletuar dokumentet e buxhetit me shpejtësinë e gjimnastëve olimpikë. Opozita, e vërtetë ndaj formimit, vendosi të shtojë disa fishekzjarre fjalë për fjalë në përzierje, duke hedhur në treg një sërë mjetesh piroteknike shumëngjyrëshe që ndriçuan dhomën si një show politik.
Dikush nuk mund të mos mrekullohej nga sinkronizimi befasues midis përplasjeve shurdhuese të këndvështrimeve kundërshtare dhe shpërthimeve verbuese të ngjyrave nga fishekzjarrët. Ishte një mbingarkesë ndijore që i la qytetarët të pyesnin nëse ishin dëshmitarë të një seance parlamentare apo të një vepre arti të performancës avangarde.
Tymi nga sulmi ajror i opozitës shërbeu si një metaforë e shkëlqyer për renë e konfuzionit që shpesh mbështjell debatet parlamentare. Në mes të kaosit, qeveria e Rama arriti të lundronte në sinjalet e tymit politik dhe të shtynte me shpejtësi buxhetin, duke lënë shumë të pyesin nëse sapo kishin parë një mrekulli legjislative apo një masterklasë të dredhisë parlamentare.
Nga ana tjetër, qeveria e Rama dhe Lindita e festoi arritjen e tyre rekord me një xhiro fitoreje rreth ndërtesës së parlamentit, duke tundur dokumentet e buxhetit si të ishin trofe kampionati. Kjo e fundit ende nuk e di se për të kaluar buxhetin duhen 84 jo 74 vota. Po sa kanë qenë. Analistët politikë, duke u përpjekur t’i japin kuptim seancës së vorbullës, spekuluan se kjo qasje e re ndaj miratimit të buxhetit mund të bëhet një trend, me qeveritë e tjera që po konsiderojnë miratimin e një strategjie të ngjashme për të përmirësuar proceset e tyre legjislative.
Vëzhguesit vunë në dukje se shpejtësia e madhe e miratimit të buxhetit la pak kohë për ngritje të zakonshme dhe përçarje që shpesh shoqëron procedura të tilla. Thuhet se disa deputetë u kapën në befasi, duke kontrolluar orët e tyre dhe duke pyetur veten nëse kishin hyrë aksidentalisht në një debat kohor ku debatet politike zhvilloheshin me shpejtësi të lartë.
Pas kësaj, ndërsa tymi u largua gradualisht, anëtarët e opozitës mbetën duke kruar kokën, si figurativisht ashtu edhe fjalë për fjalë. Një anëtar i opozitës, i cili donte të mbetej anonim, komentoi: “Nuk pata mundësinë as të lexoja buxhetin! Isha shumë i zënë duke u përpjekur t’i shmangej fishekzjarreve. Kjo nuk është demokracia për të cilën u votova.”
Ndër të tjera nuk fsheh as zhgënjimin për sjelljen e opozitës
Unë si mbështetës i saj jam thellësisht i zhgënjyer nga sjella e opozitës. Nëse opozita do të kishte hequr dorë nga tymi e të diskutohej për pr/buxhetin dhe më pas ti rikthehej sërish axhendës së saj bllokuese do të fitonte më shumë kreditë në opinionin publik Sipas propagandës së pushtetit, kjo po ndodh pasi në krye të saj kanë mbetur dy personazhe të së shkuarës, si non grata Sali dhe Like Floriri. Sipas tyre, interesi personal i të dyve po bëhet shkak për humbjen e besueshmërisë së kauzave opozitare dhe për indiferencën e faktorëve të tretë ndaj artikulimit të tyre.
Ndonëse këto pretendime, që përsëriten vazhdimisht nga daullexhinjtë e pushtetit, nuk janë krejtësisht të gënjeshtërta, e vërteta e plotë është krejt e ndryshme. Sali Berisha që dikur kërcënonte qeveritë, se i përmbyste me demokratët e Mamurrasit apo Laçit, tani rrëzohet në mes të Tiranës nga grushti i një kontigjenti të policisë, sikur kjo të qe një ngjarje e zakonshme kronike. Ky episod i fundit dëshmon shumë edhe për transformimin që ka ndodhur, jo vetëm në arenën e dukshme të politikës, por edhe në botën e nëndheshme.
“Ajo që ndodhi është se ne nuk morëm vesh çfarë si dhe kush do të financohet me pr/buxhetin e vitit të ri. Sa dhe si do të financohet shëndetësia për ti mundësuar qytetarëve shqiptarë të shkojnë në spitalet e shtetit dhe të mos marrin kredi për tu shkuar tek privati për të shpëtuar kokën. Apo financimi i sistemit arsimor. Përmes tymit nuk ka transparencë.
Pikërisht për këtë, dobësia e opozitës, disfatat e saj elektorale, pafuqia për të mobilizuar rrugën, pamundësia për të frenuar krimin parlamentar, nuk është një e keqe në vetvete, që lidhet vetëm me arsyet e saj të brendshme. Ajo është simptoma më e dukshme e një sëmundjeje më të thellë. Ajo është produkt i një shoqërie të jo të lirë që po atrofizohet dita ditës.
Opozitës në vend i është vënë shkelmi në fyt. Për të vërtetuar këtë nuk mjafton të përmendësh vetëm historinë e përsëritur, se partia më e madhe mbahet prej dy vjetësh në kushte ilegaliteti, pa vulë, firmë, mundësi reale përfaqësimi në zgjedhje, financim publik etj. Kësaj mund ti shtohet, pa frikë, shkallmimi që iu bë ish LSI-së, duke i rekrutuar prej pushtetit, jo vetëm deputetët, ish kryebashkiakët, ish drejtorët, por edhe pjesën më të madhe të drejtuesve në provincë.
Thelbi i çështjes qëndron në faktin se prej kohësh, në Shqipëri po shkelen dhe nëpërkëmben aspiratat e një mase të stërmadhe njerëzish, nga 600 deri në 700 mijë, që votojnë dhe shprehen hapur kundër politikave të Edi Ramës. Prej kohësh kjo politikë ka krijuar një ndarje, aparteid (jo racor) politik në mjedisin shqiptar. Kjo masë që mendon ndryshe është zhveshur nga çdo e drejtë. Prandaj kur shohim opozitën të humbasë, të shpërfillet, të mundet, të gjunjëzohet, neve s’kemi pse qajmë vetëm hallin e saj, por mbi të gjitha atë tonin, si pjesëtarë të një shoqërie, së cilës i kanë vënë thonjtë në fyt për të mbytur një demokraci në gërhimat e fundit.
Mes flakës, tymit dhe përplasjeve fizike të deputetëve të Berishës e Bardhit me gardistët, mazhoranca kaloi sot në parim projekt-buxhetin dhe paketën fiskale të vitit 2024. Seanca zgjati më pak se 5 minuta pasi deputetët të Rithemelimit vunë në zbatim planin e kaosit me karrige pirg në foltore, tymuese e flakë.
“Do të ishte e udhës që opozita të ngrinte flamurin e bardhë, të merrte pjesë në diskutim. Do të duhej që qytetarët të kuptonin më shumë çfarë pritet të ndodh me shpërndarjen e financave. Nuk e bënë”. Përmes kësaj opozita çoji ujin aty ku donte mazhorancës të miratonte në parim projektbuxhetin pa asnjë vërejtje.
Në tre dekada pluralizëm, opozita nuk ka qenë ndonjëherë më e dobët se sot. Sali Berisha dhe deputetët e tij nuk e ndaluan dot një seancë surrogato që miratoi në mënyrë të turpshme, në vetëm 5 minuta, 7 miliardët e buxhetit për vitin e ardhshëm. Ndonëse e mbushën sallën e kuvendit me tym, ndonëse mjediset e parlamentit ngjanin me ato të bodrumeve të spitaleve në Gaza, asgjë nuk e pengoi shumicën socialiste të çonte përpara axhendën e saj. Të njëjtat skena përsëriten që prej mesit të tetorit, kur dy grupimet, ai i Foltores dhe ai i Gaz Bardhit, u bashkuan për të mos pranuar nënshtrimin e minorancës ndaj akteve të paligjshme. Ndër të tjera nuk fsheh as zhgënjimin për sjelljen e opozitës arsimor.. Unë si qytetar jam thellësisht i zhgënjyer nga sjella e opozitës. Nëse opozita do të kishte hequr dorë nga tymi e të diskutohej për pr/buxhetin dhe më pas ti rikthehej sërish agjendës së saj bllokues do të fitonte më shumë kreditë në opinionin publik
Nga pluralizmi oligarkik kemi degraduar drejt monizmit, ku tashmë Edi Rama kontrollon jo vetëm arenën politike por edhe mediat edhe oligarkët edhe kriminalitetin edhe drejtësinë me një miratim herë të heshtur e herë konsensuale të ndërkombëtarëve. Mazhorancës i interesonte ta mbaronte këtë punë shpejt e shpejt dhe opozita ia krijoi këtë mundësi ta miratonte pa vërejtje asgjë prej gjëje.
Transparenca nuk ka të bëjë me rikthimin e besimit tek institucionet. Ajo ka të bëjë me sigurimin që institucionet janë të denja për besim. Në një demokraci, përgjegjësia përfundimtare nuk është ndaj politikanëve, por ndaj njerëzve. Transparenca është çelësi për të siguruar këtë llogari.
Ndërsa pluhuri parlamentar zbutet, qytetarët janë lënë të reflektojnë mbi gjendjen e demokracisë së tyre, duke pyetur veten nëse miratimi i buxhetit të rrufeshëm nga qeveria Rama është një dëshmi e efikasitetit apo një shenjë se sistemi i tyre politik është kthyer në një reality show me aksione të larta. Një gjë është e sigurt – në botën e piroteknikës parlamentare, gjithçka mund të ndodhë, dhe zakonisht ndodh.
“Në politikë, e vërteta errësohet nga tymi dhe pasqyrat e korrupsionit. Transparenca është fshesa që fshin rrjetat e merimangës dhe lë dritën e diellit të hyjë.” Ka shkuar disidenti i burgosur rus, Alexej Navalni
Përmes tymit nuk ka transparencë.