Ëndrra – Dielli

Ëndrra që dha ndjesi force – Liria

October 1, 2017 by dgreca

-duke lexuar poezinë e Pëllumb Lamaj/

Nga Violeta Mirakaj/

Para disa muajve, në Maj të këtij viti botova shkrimin – Mbresa nga Dokumentari historik, përkujtimi i revoltave të Spaçit dhe të Qafë Barit i realizuar nga Pëllumb Lamaj, “ Spaçi, Simboli i Rezistencës Anti-Komuniste, në Shqipëri.” Po më vonë, P. Lamaj ,së bashku me një grup patriotësh për gati një dekadë nderojnë udhëheqësin e Ballit Kombëtar, Mithat Frashërin. Ata duke evokuar jetën dhe veprën prej patrioti si shërbëtor i Kombit; evokojnë kontributin e madh të tij në kulturë, shërbimin ndaj popullit shqiptar. Në këtë veprimtari prej shqiptari atdhetar, M. Frashëri luajti rolin e avokatit të madh në mbrojtje të popullsisë Çame, një dihmesë të pakufishme në ngjarjet e Pavarësisë etj…. mesazhi është i qartë: -Të respektohet historia, figurat e saj

Në vazhdim të kësaj veprimtarie më ngacmuan kureshtjen disa poezi të Pëllumb Lamaj, poezi të shkruara gjatë periudhës së burgut politik dhe pas saj; si dhe ca shqipërime poetike nga italishtja dhe anglishtja. Pa pretenduar të bëj një analizë, ndoshta në të ardhmenn kur të dalë me një një vëllimi të plotë poetik, po sjell në këtë shkrim shpirtin poetik si dhe mesazhet që të ngacmojnë në këto vargje poetike.

Dy nga poezitë e para të shkruar në birucat në Spaç , 1979, janë “Qelia”si dhe “Statujë e Lirisë”. Tek e para mbrenda katër strofave, katërvargjesh; shpirti i brishtë i djaloshit rrëfen me realizëm, me natyralizëm jetën, shpirtin e një të riu të burgosur…. Brenda katër muresh/ rrethuar nga terri/ zvarritem pa rreshtur/ s’po di nga lind Dielli…….Brenda katër muresh / kruspull nga të ftohtit/ pres të vijë mesnata/ T’i drejtohem Zotit…. Çdo strofë fillon me vargun “Brenda katër muresh”, kjo përsëritje është një funksion poetik i gjetur, efikas që jep të gjallë fizikisht ekzistencën e një vendi, ku dhe ti si lexues ndjen sikur po të merret fryma, sikur dhe ti je i kufizuar në atë metër katror të birucës. Edhe se i detyruar, i ngujuar në errësirën e thellë, djaloshi vlonjat mediton, imagjinata e tij fluturon te Statuja e Lirisë, në New York…. Liria është e shenjtë. Shpirtin e lirisë asnjë lloj diktature dhe pengese nuk mund t’ia shuajë. Vargjet që mendon duket sikur i lan nga shpirti pluhurin nga jeta e përditshme. Vargjet e poezisë “Statujë e Lirisë” fitojnë një vlerë simbolike, pasi mëshirojnë idenë e madhe të lirisë, por na bën dhe le të kuptojë idenë e qëndresës.

“Ah, Statujë, Statujë e Lirisë/ Sa kurora rinie vyshkur mbi ball/ jehona dashurie që kurrë nuk u dhuruan/ sa kafka martirësh mbetur pa varr/ Është Kjo statujë që poetit i ngacmon imagjinatën , po dhe i jep forcë, besim dhe shpresë.

“Ah Statujë, Statujë e Lirisë/ E vetmja dritë, i vetmi zjarr/ E vetmja shpresë ku ëndrrat udhëtojnë/ Trazuar me klithma, kulluar në gjak” Ëndrra amerikane simbolizon vendosmërinë, djersën e punës, lotët, gëzimin, dhimbjen, shpresën dhe domosdo suksesin. Ajo i përket njerëzimit dhe sidomos emigrantëve, të cilët i shton një dimension më tepër bukurisë, kreativitetit, fuqisë dhe statusit të Amerikës me kaq shumë nivele. Duke personifikuar,dashurinë për jetën, simbolin e lirisë, P. Lamaj i jep krahë mendimit duke u ndalur se liria nuk arrihet lehtë…..po detajet kafka martirësh japin sakrificat dhe përpjekjet për një jetë të lirë. Nëpërmjet figurave themelore kuptimore, apo ndryshe semantike, si metafora, metonimia, sinekdota ndikon në mënyrë të drejtpërdrejtë në shprehjen dhe kumbimin e etjes për liri… përdorimi i elipsit në fjalët ball, zjarr, gjak, varr; si dhe denduria e përdorimit të një elementi gjuhësor ndikon drejtpërdrejtë në stilin e poetit dhe është një faktor stilformues. Ritmi, struktura tingullore sigurojnë ritmin e njëmbëdhjetë rrokshit në poezi, dhe këtë e plotëson më mirë renditja e theksave dhe intonacioni i vargut… Pikëvështrimi i rrëfimit poetik, i ndjesisë artistike bëhet nga pozicioni i poetit që ndodhet si i burgosur politik. Dhe në këtë këndvështrim ajo ka forcë, po gërshetohet dhe me një shpirt të paqetë… Ah Statujë, Statujë e lirisë…Këtu ai nuk ka parasysh vetëm veten por dhe lexuesin atë kontigjent të rinj dhe të vjetër që ëndërronin për të qenë të lirë…pra, njerëz me shpresa të penguara dhe dashuri të penguara…

Kjo poezi të kujton dhe të bën ta krahasosh me poezinë e Emma Lazarus, kushtuar Statujes së Lirisë. Jo si kalorës prej bronzi i famës greke,/ Pushtues, këmbë hapur nga bregu në breg/ këtu e larë nga deti, në prag muzgu do të qëndrojë/ Një grua e fuqishme me pishtar, flaka e të cilit/ është rrufe e pritur, dhe emri saj/ Nënë e të ikurve. Me pishtarin në dorë………….Qan ajo me buzë t heshtura/ “Më jep të lodhurit, të pikëlluarit e tu,/ Njerëzit që duan të marrin frymë të lirë/ Të pashpresët që mbushin brigjet tuaja/ Dërgo të pastrehët të hedhurit nga stuhia/ Unë ngre dritën pranë derës së artë…

…Po pena e Lamaj nuk mund të lë pa ironizuar deri në sarkazëm kur shprehet se “ Eh Statujë, Statujë e Lirisë/ e vetmja shpresë që na mban gjallë/ Por dhe po ikëm pa u takuar/ Besomë, do vijnë të të puthin vrasësit tanë….

Trishtimi është i pandarë në krijimet e Lamaj, është trishtimi i djaloshit që i privohet gjithçka, i privohet dashuria e zemrës, vajza e rinisë… Po në Spaç, në vitin 1983 shprehet se:- ai trishtimin e flak mbi telat me gjemba/ dhe sytë e lodhur drejt qiellit në përhumbjen e nje reje rebele…nuk ka rrugë tjetër… trëndafilin e kuq nuk mund t’ia çoj…. dhe ky pikëllim është njerëzor…

Shpresa asnjëherë nuk mungoi, shpresa ishte e pranishme si reagim ndaj trysnisë së pandërprerë, si jashtë dhe brenda telave me gjemba. Jeta vazhdon po askush nuk kthehet më po ashtu si ka qenë më parë, siç nuk kthehet kurrë një orë e jetuar më parë. Vitet, vuajtjet, mungesat, privimet bëjnë të vetën do lenë gjurmë fizike dhe shpirtërore….. po kurrë s’do të të heqë dorë nga Liria…

Në krijimin “Rebeli” shkruan- “ Je ekstremist më tha një ditë në poet/ duhet t’i thurrësh vargje edhe natyrës, dashurisë/ unë qesha e prapë qesh me këtë mjeran/ A ka dashuri më të madhe se t’i këndosh Lirisë….. Në poezi ashtu si në jetë, poeti nuk e duron dot hipokrizine, dyfytyrësinë, jetën prej kameleoni. Ngjarjet e pas viteve ’90, ndryshimet e sistemit dhe të jetës në Shqipëri nxorrën në pah karaktere dhe situata nga më të çuditshme. Ja si shkruan në vitin 1992. “Kameleonët”………Të parët që ngritët dy gishtat lart ishit ju/ Sekretarë të partisë, shkrimtarë të realizmit socialist/E pështytë, me këmbë e shkelët paçavuren e keqe/ shoh, u gdhitë pishtarë të demokracisë. Në disa nga poezitë dhe vargjet e tij ndesh nje pakënaqësi , një zhgënjim, po kjo më tepër tingëllon si një akuzë për të cilën kërkon diçka ndryshe, të ndershme… “ Nëse kthehem një ditë” …shprehet –Ju këndova të rënëve të zgjoja të gjallët/ Medet, të gjallët kishin vdekur me kohë/ Ju rashë sireave të zgjoja naufragjet/ Veç hijen e lagësht dallova në sfond.

Pakënaqësia ndaj jetës, nga rrethanat e caktuara shpreh apo përsërit thënien :- I huaji mbetet i huaj…këtë e shohim.në poezinë “Mallkimi i Vjetër”.

Vargjet poetike, poezia për P.Lamaj në ditët e vështira si dhe në gjithë jetën e tij ishte një ushqim, ishte një përkrahje shpirtërore dhe kulturore dhe këtë e gjeti dhe në krijimet në gjuhën italiane dhe angleze…sipas rastit ato që mund t’i binin në dorë si shprehet dhe vetë i përkthen në gjuhën shqipe…si “Jehonë” e CH. Rosseti, (Spaç, 1984) “Filozofia e dashurisë” e Percy Shelly (Spaç, 1985); apo “Koha” G. D’Anunzio, “Pafundësi”të G. Leopardi, 1986, Spaç; Nga Fides “Selvija” si dhe nga G. Ungareti.etj….

Poezia e Pëllumb Lamaj vjen me një kthjelltësi mendimi, është realist; pikërisht jeta e tij me sfidimet e saj si në Shqipëri në burgjet komuniste dhe jashtë saj i ofron tema si ajo e Lirisë, ndonëse i takon brezit të humbur me rini të djegur.

Zbuloi se mënyra më e mirë për të mbajt larg frikën ishte të ëndërronte për diçka që i jepte një ndjesi force…. dhe ajo ishte Liria

Violeta Mirakaj New York/ 1 Tetor 2017

Ëndrra e paplotësuar evropiane

March 10, 2016 by dgreca

Ariani ka bërë udhëtimin e pabesë nga Afganistani në Evropë, i joshur nga premtimet se do të gjejë punë, do të marrë shtetësinë menjëherë dhe do ta mirëpresin pagesa të bollshme.Por, gati një vit pas mbërritjes në Gjermani, 25-vjeçari ka kuptuar se trafikuesit me njerëz e kanë ushqyer me gënjeshtra për jetën luksoze.

I zhgënjyer me burokracinë, Ariani ka vendosur të kthehet vullnetarisht në Afgansitan.

“Kemi dëgjuar thashetheme nga miqtë se jeta në Evropë do të jetë e rehatshme, me punë të mira dhe mundësi për shkollim të mirë. Trafikuesit u thonë njerëzve se ata e kanë të garantuar shtetësinë. Por, e gjitha është gënjeshtër”, thotë Ariani.

Sipas shumë kushteve, ai mund të konsiderohet migrant ekonomik. Në grupin e tij besohet se bën pjesë rreth gjysma e 200,000 afganëve që kanë ikur për në Evropë. Dhe, prejse vendet evropiane kanë nisur të bëhen gjithnjë e më selektive në pranimin e azilkërkuesve, ata e dinë se shanset e tyre janë të pakta.

Tani, Ariani është penduar.

“Po ta dija se sa i rrezikshëm është udhëtimi në Evropë dhe sa e pasigurt është jeta në Gjermani, nuk do ta lija kurrë Afganistanin”, thotë ish-punonjësi i Ministrisë së Arsimit.

Rrjetet e trafikimit kanë lulëzuar në Afganistan, edhe pse ndryshimet e propozuara nga Bashkimi Evropian dhe Turqia për trajtimin e migrantëve që ikin nga Siria, Iraku, Afganistani dhe vendet e tjera, mund të ndryshojnë lojën. Trafikuesit që marrin migrantë nga Afganistani, zakonisht i dërgojnë ata përmes Iranit e Turqisë në Evropë.

Në përpjekje për të rrëzuar mitet për punë të garantuar dhe pagesa të bollshme në Gjermani, ambasada gjermane ne Kabul, vitin e kaluar, ka nisur një fushatë mediatike në gjthë Afganistanin, duke paralajmëruar banorët që të mos i dëgjojnë trafikuesit.

Homayun ka kaluar tetë muaj në Gjermani. Sikurse Ariani, ai është kthyer në Kabul, pasi pritjet e tij nuk janë realizuar.

Homayun ka arritur në Evropë vetë, me idenë se familja e tij mund t’i bashkohet.

Por, Qeveria e Gjermanisë, e shqetësuar se numri i migrantëve mund të tejrritet, vitin e kaluar, ka pezulluar përkohësisht rregullat që u lejojnë migrantëve bashkim familjar.

Atij i është thënë se duhet të presë dy deri në pesë vjet për t’u ribashkuar me familjen në Gjermani.

“Më ka munguar familja dhe nuk kam rrezikuar të pres në Evropë”, thotë Homayun, baba i një fëmijë njëvjeçar.

Rreth 65,000 azilkërkues afganë kanë arritur në Gjermani vitin e kaluar. Sipas Agjencisë për Refugjatë të Kombeve të Bashkuara, afganët përbëjnë grupin e dytë më të madh të migrantëve që arrijnë në vendet e Bashkimit Evropian, pas sirianëve.

Vetëm nëntë afganë janë dëbuar me forcë nga Gjermania në vitin 2015. Por, sipas Organizatës Ndërkombëtare për Migrim, numri i të kthyerve vullnetarë ose të asistuar nga Gjermania është rritur nga 92 në vitin 2014, në 304 në vitin 2015.

Në muajin shkurt, ambasada e Afganistanit në Gjermani ka thënë se janë rreth 1,000 migrantë afganë në këtë vend që presin të kthehen vullnetarisht në Afganistan.

Ambasadori i Gjermanisë në Afganistan, Markus Potzel, i ka thënë Radios Evropa e Lirë në muajin nëntor se mbi 50 përqind e azilkërkuesve afganë në Gjermani janë “migrantë ekonomikë” që nuk arrijnë të dëshmojnë se “jeta e tyre është në rrezik”, andaj edhe u refuzohet kërkesa për azil.

Kjo nuk do të thotë se arsyet e largimit të afganëve nuk janë të vlefshme, edhe nëse ata nuk vijnë nga ndonjë rajon ku situata e sigurisë është e paqëndrueshme, ku talibanët ose grupet e tjera militante kanë kontrollin ose ku pakicat etnike dhe fetare janë në rrezik.

Njerëzit që kanë ikur nga luftimet në Afganistan, kanë tkurrur kapacitetet e qyteteve si Kabuli, duke i kontribuar papunësisë masive dhe ekonomisë së lodhur.(Përgatiti: Valona Tela-Europa e Lire)

Dossier- Kur Korça ëndërronte të bëhej qendër e rëndësishme e shërbimit ajror

September 19, 2015 by dgreca

Nga Vepror Hasani/
Ne Foto: 1925-Kur aeroplani zbriti për të parën herë në Korçë/
Ishte fillimi i vitit 1925 kur lajmi mbërriti edhe në qytetin e Korçës. Thuhej se një shoqëri ajrore do të niste nga puna së shpejti. Qytetet e Shqipërisë do të lidheshin me linja ajrore. Njerëzit, tani e tutje, do të udhëtonin edhe me aeroplanë. Thuhej gjithashtu se Korça do të shndërrohej në një nga qendrat më të rëndësishme të shërbimit ajror. Udhëtarët nuk do të rropateshin më nëpër automobila e nëpër rrugë të shkatërruara, të cilët në përfundim të udhëtimit e ndjenin veten të vdekur nga lodhja. Vetëm për të udhëtuar nga Korça në Tiranë duheshin së paku 12 orë, jo rrallë herë udhëtimi zgjaste edhe më shumë se 14 orë. Ndodhte që edhe automobilat të rrëzoheshin e të përfundonin nëpër humnera. Lajmi i përhapur për shërbimin ajror ishte mëse i vërtetë. Në Korçë, një grup njerëzish kishin kohë që punonin për përgatitjen e një fushe, (aerodromi), ku do të uleshin aeroplanët. Edhe gazetat e kohës kishin filluar të shkruanin për gjithçka ndodhte:

“Informohemi se aeroplanët e shoqërisë “Adria Aero Lloyd” arritën në Tiranë dhe për së shpejti do të nisnin fluturimin. Në qytetin tonë, (në Korçë), u gatit dhe vendi për të zbritur”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë 17 janar 1925).

Shtypi i kohës e përshkruante kështu mbërritjen e aeroplanit të parë, i cili ende po vononte: “Të gjithë presin me padurim aeroplanët. Puna e tyre qëndron kështu: kur aeroplanët ishin gati për të fluturuar për në Serbi, nga e cila kishte marrë leje shoqëria, zunë mjegullat e mëdha që e ndaluan fluturimin. Kur u hoq mjegulla i kish shkuar afati lejes. Kur shoqëria kërkoi leje të re, i ardhë disa vonime. Shoqëria, duke parë se do të zgjaste kjo punë, i zbërtheu dhe i dërgoi me anën e Trieshtit për në Vlorë. Sot, atje ka vajtur mekaniku i shoqërisë për të mbledhur copët dhe për t’i vënë në rregull. Kemi shpresë, për së shpejti do të fillojë fluturimi”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 14 mars 1925).

Nga sa shihet, shoqëria ajrore ishte në përgatitjet e fundit. Ende punohej për riparimin dhe rregullimin e aeroplanëve të vjetër. Megjithatë, banorët e qytetit të Korçës ishin mbërthyer nga një kënaqësi e jashtëzakonshme. Dëshironin ta shihnin qytetin sa më parë edhe me shërbim ajror. Ëndërronin mundësinë e udhëtimit edhe drejt vendeve të tjera të botës. Linjat ajrore edhe biznesin do ta bënin më të shpejtë dhe shërbimin postar më të sukseshëm. Gazetat e Korçës vazhdonin të informonin për gjithçka: “Për së shpejti do të vihet në veprim shërbimi postar me aeroplan dhe letrave për brenda Shqipërisë do t’u vihet pullë prej 30% ar”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 18 prill 1925).

Më në fund, pas disa muajsh pritjesh, aeroplani i parë mbërriti edhe në qytetin e Korçës. Ajo ditë u shndërrua në një festë të madhe. Nuk mbeti njeri, i madh dhe i vogël, pa shkuar në fushën ku zbrisnin aeroplanët. E vështronin atë send fluturues me një kërshëri të pafundme. Edhe piloti ishte një çudi më vete. Ai ishte njeriu që atë krijesë të rëndë metalike dinte ta ngrinte në ajër sikur të ishte një shpend prej vërteti. Me të mund të mbërrije edhe në fund të botës sa hap e mbyll sytë. Mbi të gjitha ata i gëzoheshin lajmit të përhapur se Korça do të bëhej një qendër e rëndësishme e shërbimit ajror. Korça priste të ishte një qytet ndryshe. Gazetat shkruanin: “Pardje ardhi për të parën herë në qytetin tonë nga Tirana një nga aeroplanët që do të udhëtojnë nëpër Shqipëri. Këtë javë, çdo dy ditë, ka ardhur dhe shkuar aeroplani. Udhëtimin Korçë – Tiranë e bën në 55 minuta. Siç lajmërohemi, shoqëria “Adria Aero Lloyd” ka hyrë në marrëveshje me qeverinë e Greqisë dhe Serbisë për një lidhje (linjë) me aeroplan dhe se qytetin tonë ka ndërmend ta bëjë një qendër të madhe aeroplanësh”

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 25 prill, 1925).
Njerëzit filluan të udhëtonin me aeroplan, por një farë frike e shqetësimi nisi t’i ndiqte që nga çasti i parë i fluturimit e deri në mbërritje. Askush nuk ishte i sigurtë nëse ky shpend i hekurt nuk do të pësonte gjë gjatë rrugës. Po sikur?… Kjo ishte pyetja. Atëherë aeroplani do të rrëshqiste me shpejtësi drejt tokës dhe do të humbiste diku në humbëtira të panjohura. Askush nuk do t’i gjente dot. Por, si gjithnjë, njeriu i merr parasysh të gjitha, edhe vdekjen. Ata nisën të udhëtonin, ndoshta për të mposhtur frikën një herë e përgjithmonë. U desh të kalonte vetëm pak kohë që udhëtimet me aeroplan të bëheshin të zakonshme. Më guximtarët ua kishin hequr frikën edhe të tjerëve. Megjithatë, pyetja, po sikur?… vazhdonte të qëndronte pezull. Në ato ditë të fluturimeve të para nëpër gazeta thuhej: “Aeroplanët udhëtojnë rregullisht Tiranë – Korçë nga 3-4 herë në javë. Gjithë populli këtë udhëtim e ka marrë pa frikë dhe udhëtojnë me një kënaqësi të madhe, por duke parë se fluturimi i këtyre aeroplanëve po bëhet vetëm me një shofer (pilot) na ngut që të kujtojmë këtë shoqëri që të marrë masa për të shtuar pilotët sa pa ngjarë ndonjë aksident. Këtë fjalë po e bisedojnë dhe gjithë populli zuri të frikësohet për të udhëtuar”. (Gazeta “Koha”, e shtunë, 27 qershor 1925).

Shqetësimi që i kishte ndjekur udhëtarët vazhdimisht se një ditë do të dëgjonin edhe për rrëzime aeroplanësh, ndodhi. Dukej sikur kishte qenë parandjenja e tyre, ajo që shkaktoi rrëzimin e tij. Meraku i përditshëm se diçka kishte për të ndodhur, kishte qenë një energji negative. Kështu përpiqeshin ta shpjegonin disa prej udhëtarëve. Lajmi për rrëzimin e aeroplanit përfshiu gjithë qytetin e Korçës. Ai ishte rrëzuar në malet e Grabovës. Në atë vend do të rrëzoheshin edhe aeroplanë të tjerë. Grabova po bëhej vend i frikshëm për pilotët që udhëtonin drejt Korçës. Rrymat e ajrit krijonin korridore pasigurie për aeroplanët. Sigurisht, lajmi për rrëzimin e aeroplanit nuk mund të mbetej jashtë vëmendjes së gazetarëve: “Lajmërohemi se rënia e aeroplanit pardje, të premte, u shkaktua sepse u vulos, (bllokua) vendi i benzinës dhe kur po fluturonte dymijë metra lart, pushoi të punojë motori. Piloti z. Noaek, një aviator i mbaruar, i cili meriton tërë përgëzimet, me një mjeshtëri të veçantë, e zbriti aeroplanin përmes shkëmbinjve në varret e Grabovës, pa pësuar asgjësendi pasagjerët, vetëm një krah i aeroplanit u prish

(“Gazeta e Korçës”, e martë, 3 nëntor 1925).

Pasagjerë të asaj ditë kishin qenë: drejtori i gazetës “Koha”, z. Koço Grameno, zonjusha Sabiha Vërleni dhe e ëma e saj.

Me qenë se në atë fluturim aksidental ishte ndodhur vetë drejtori i gazetës “Koha”, njëkohësisht dhe gazetar, ngjarja mundi të mbetej e përshkruar në të gjitha detajet e saj. Ja si e përshkruan Koço Grameno: “Të premten në mëngjes, më ora 10.00, fluturuam prej Tirane duke marrë drejtimin e ngahershëm për në Korçë. Koha ishte shumë e bukur, por kur arritëm përmbi malet e larta të Grabovës dhe të “Shën e Premtes”, ku ndodheshim 4.200 metra lart, dëgjojmë një trokëllimë të jashtëzakonshme dhe kuptuam se një rrezik i madh po na rrethon në mes të erërave dhe të maleve…” “… Aeroplani u rrëzua më mirë se 1000 metra poshtë dhe piloti nisi të vërtitë aeroplanin nëpër malet duke kërkuar ndonjë copë vend të vogël për të qëndruar edhe për të shpëtuar jetën tonë. Kur u afrua aeroplani afër tokave të maleve, dhe rrutulloheshe si ndonjë shpezë që rend për të hyrë në fole, i dëgjuari dhe shumë i lavdëruari pilot z. Ëalter Noaek, porsa pa një copë tokë të sheshme në malin kundrejt Grabovës, – por me qenë se vendi që do të lëshonte aeroplanë ishte shumë i ngushtë edhe pllajë,- e lëshoi më turi duke marrë ndër sy prishjen e mashinës, por vetëm shpëtimin e jetës tonë, dhe na shpëtoi pa kurrfarë rreziku dhe tronditje. Aeroplani qëndroi në atë copë tokë me dëme shumë të mëdha se iu dërmua përpara fena, rrota e mëngjër u bë spica, edhe krahu i mëngjër u thye, duke mbyllur portën e aeroplanit, e cila në atë moment sado e vogël që ishte, m’u duk si një portë tepër e madhe dhe zumë të përgëzojmë njëri-tjetrin për shpëtim të jetës tonë”.

Koço Grameni vijon rrëfimin e ngjarjes: “Pas një kohe shumë të shkurtër arritnë ndënjësit e katundit Grabovë me burra, me gra, djem, vajza për ndihmë dhe për shpëtim, duke na përgëzuar e duke na sjellë lehtësirat më të mëdha. Në këtë kohë, vështrojmë dhe z. Gani bej Shënepremten, i cili vinte pe Korçe për në shtëpi të tij. Që në rrugë kishte parë përpjekjet dhe rrezikun e aeroplanit dhe u derdh pa shpirt për të ndihmuar duke pandehur se mos ndonjë prej nesh ishte pa shpirt ose i plagosur. Disa grabovarë vrapuan e lajmëruan krahinarin e Shën e Premtes. Ariti me vrap duke marrë në dorëzim aeroplanë edhe duke u përkujdesur që të lajmërojë qendrën më të afërme që kish telefon, që të lajmëronte më të gjitha anët ngjarjen dhe shpëtimin tonë. Mjerisht, edhe për fat të keq, më i afërmi stacion ishte Gramshi, ku prej atje mban 9 orë larg, kështu që deri të nesërmen para darke mezi mundmë që të lajmërohen të interesuarit për ngjarjen tragjike dhe shpëtimin e jetës tonë. Këtu, brenda në aeroplan, ishin tre pasagjerë edhe piloti, katër: i nënshkruari, (Koço Grameno), zonjusha Sabia Serezi dhe zonja Filla Falli, (nëna e vajzës) Është për t’u çuditur pra, se që të tre pasagjerët që u ndodhmë, sado që pamë tërë rrezikun, ishim gati dhe jemi prapë gati e kurdoherë që në çdo rast të fluturojmë me aeroplan…” “…Ospitaliteti i katundeve Grabovë dhe Shën e Premte është i patreguar, andaj me këtë rast u faleminderit për mirësinë e tyre që treguan ndaj nesh…”.

(Gazeta “Koha”, e shtunë, 7 nëntor 1925).

Edhe të nesërmen, banorët u përfshinë nga një shqetësim i madh. Aeroplani kishte mbërritur në Korçë, por nuk zbriste dot në aerodrom. Cfarë kishte ndodhur? “Pardje, të shtunë, aeroplani q’ardhi nga Tirana nuk mundi të zbresë sepse nga mjegull e shumtë që kish rënë, nuk e çquante dot vendin e zbritjes, dhe pasi u suall rrotull qytetit disa here, u kthye prapë në Tiranë.

(“Gazeta e Korçës”, e martë, 24 nëntor 1925)

Më në fund, që nga dita e parë e fluturimeve me aeroplan kishte kaluar gati një vit. Kishte trokitur marsi i vitit pasardhës, (1926). Shërbimi ajror ishte bërë edhe më i mirë. Njerëzit nuk kishin më atë frikën e mëparshme për të udhëtuar me aeroplan. Edhe në rast aksidentesh mund të shpëtoje. Aeroplanët ishin të vegjël dhe pilotët i bënin zap. Edhe ne raste avarie e detyronin mjetin të ulej në vende të sigurta për pasagjerët. Megjithatë, tashmë gjithçka ishte përmirësuar ndjeshëm. Gazetat sërish informonin: “Që pasnesër, të enjte, do të fillojnë udhëtimet e rregullueshme, (të rregullta), me aeroplanët e shoqërisë “Adria Aero Lloyd”. Po të jetë kohë e mirë, do të vijë aeroplani pasnesër nga Tirana”. (“Gazeta e Korçës”, e martë, 30 mars 1926).

Madje jo vetëm kaq, e njëjta gazetë sqaronte: “Drejtoria e Përgjithshme e Postë-Telegrafit i bëri të njohur dje zyrës së postës së këtushme se që dje do të fillonte përsëri shërbimi ajror midis qyteteve Tiranë – Korçë, Berat – Vlorë, duke u nisur prej Tirane për në Korçë të hënë, të mërkurë dhe të shtunë, ora 6, dhe do të kthehet në Tiranë ora 8.30. Për në Berat e Vlorë do të niset nga Tirana, ora 6.30, dhe do të kthehet nga ora 10. Nga shkaku i kohës së ligë aeroplani nuk mundi të vijë dje”.

(“Gazeta e Korçës”, e martë, 11 maj 1926).

Gjithashtu po kjo gazetë, shkruante: “Sot arriti nga Tirana aeroplani dhe do të vazhdojë rregullisht shërbimin tri herë në javë për të sjellë postën dhe pasagjerë”. Përmirësimi i shërbimit ajror kishte nisur të ringjallte shpresat te banorët për shndërrimin e Korçës në një qendër të rëndësishme të shërbimit ajror.
(“Gazeta e Korçës,” e shtunë, 15 maj 1926),

Shoqëria po bënte të gjitha përpjekjet për përmirësimin e shërbimit, megjithatë rrëzimet e aeroplanëve ndodhnin kohë pas kohe, por pa ndonjë humbje jete. “Aeroplani që shkoi pardje për në Tiranë, ka rënë në mes të katundeve Sovjan dhe Symizë, (fshatra të Korçës). Pasagjerët nuk pësuan gjë”.

(“Zëri i Korçës”, e shtunë, 14 gusht 1926)

Megjithatë, me këto linja kishin filluar të udhëtonin edhe të huajtë. “Pardje urdhëroi këtu nga Tirana me aeroplan inxhinieri amerikan z. Vincent M. Pittsburgh, ai do të vizitojë qytetet principiale të Shqipërisë për të studiuar vendin”.

(“Zëri i Korçës”, e shtunë, 23 prill 1927).

Ndërkaq, shtypi sillte informacione të tjera: “Dje bëri udhëtimin e parë aeroplani i ri i shoqërisë italiane që bleu aksionet e “Adria Aero Lloyd”-it. Aeroplani është i ri, i markës “Junkers” dhe me shtatë vise (vende). Kishin hipur kryetari i shoqërisë, direktori dhe attaché millitaire, i Legatës Italiane. Z. Fazli Frashëri, i cili urdhëroi dje nga Tirana me aeroplan na tha se fluturimi qe fare i mirë, ndonëse piloti Italian udhëtonte për të parën herë në këtë udhë. Lajmërohemi se shërbimi ajror paskëtaj do të bëhet rregullisht dhe për së afërmi do të lidhet Vlora me Brindizin, ku është stacioni i hidroplanëve që udhëtojnë për në Athinë e Stamboll. Fluturimi do të fillojë rregullisht pasi të bëhen formalitetet e duhura midis dy qeverive”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 30 korrik 1927)

Gjithsesi, aksidentet ende vijonin: “Pardje , të shtunë, aeroplani kur po vinte nga Tirana ra afër Quksit sepse iu prish motori. Për fat të mirë asnjë udhëtar nuk pësoi gjë. Nga ky shkak shërbimi ajror u ndalua këtë javë”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 22 tetor 1927).

Ajo çka ishte shpresuar nga banorët e qytetit të Korçës, tashmë kishte nisur të bëhej realitet: “Sheshi i aeroplanit këtu në Korçë ka disa ditë që po shtrohet dhe po zgjerohet që të jetë për të zbritur aeroplanë të mëdhenj, që do të fillojnë të fluturojnë për së shpejti Tiranë – Korçë dhe Korçë – Tiranë. Kjo tregon se kjo vijë (linjë) do të ketë një rëndësi për shoqërinë e aeroplanëve, prandaj për ta shtuar rëndësinë do të ishte mirë që edhe çmimi për pasagjerët të mos ishte më shumë se ai i automobilave”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 16 qershor 1928).

Madje, “sipas një letre që i dërgoi shoqëria “Adria Aero Lloyd”, Ministrisë së Punëve të Brendshme, që më 1 gusht hyri në zbatim orari i ri i shërbimit ajror, si vijon: Tiranë – Korçë e vice-verca (vajtje-ardhje) çdo të martë e të premte. Tiranë, nisja ora 8, Korçë, arritja më 9 e 5. Korçë, nisja, ora 15 e 30, Tiranë arritje 16 e 35”.

(“Gazeta e Korçës”, e enjte, 9 gusht 1928).

Tashmë banorët e Korçës ishin familjarisuar me gjithçka që kishte të bënte linjat ajrore. Ata ishin miqësuar mjaft edhe me pilotët e aeroplanëve. Kur morën vesh që njëri prej tyre do të kthehej në Itali u dëshpëruan shumë: “Pas sa morëm vesh shoqëria “Aero Lloyd” ka qëllim të heqë pilotin simpatik z. Luigi Vernizzi i cili është i mirënjohur midis atyre q’udhëtojnë me aeroplan midis Korçës –Tiranë e vice-verca. Në rast që ky lajm vërtetohet do të jetë një humbje e vërtetë për udhëtarët, por jo dhe më pak për shoqërinë, sepse piloti z. Vernizzi me zotësinë e tij të çquar është garancia më e fortë për të gjithë ata që udhëtojnë me aeroplan, sidomos në këtë rrugë mjaft të vështirë. I lutemi pra shoqërisë, ta marrë në konsideratë lutjen tonë dhe të mos e transferojë pilotin në fjalë”.

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 16 shkurt 1929)

Ndërsa shoqëria në respekt të pasagjerëve të saj dha këtë përgjigjë: “Shoqëria “Adria Aero Lloyd”, të cilën e kanë në zemër zotërinjtë pasagjerë që udhëtojnë, siguron se nuk ka mejtuar kurrë të transferojë pilotin z. Vernizzi nga shërbimi ajror Tiranë – Korçë. Z. Vernizzi që prej 10 muajsh që gjendet në Shqipëri, dëshiron me gjithë shpirt të kthehet në Itali dhe shoqëria do të bëjë ç’të jetë e mundur të mbushë dëshirën e z. Vrenizzi duke i çmuar meritat që ka fituar në shërbimin e tij ajror… Drejtori Rag. Giuseppe Bertoço, (“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 28 shkurt 1929). T

Tashmë përveç qytetarëve, udhëtimi me këto linja po bëhej gjithnjë e më i frekuentuar edhe nga politikanët e vendit. “Dje në mëngjes ardhi këtu me aeroplan nga Tirana z. Xhavit Leskoviku, kryekonsull i Shqipërisë në Ysqyp të Jugosllavisë”

(“Zëri i Korçës”, e shtunë, i mars 1930).

Duket se shoqëria e fluturimeve ajrore ishte konsoliduar edhe më shumë. Në një përshkrim të shtypit thuhej: “Që prej një muaji shoqëria e “Adria Aero Lloyd” nga dy herë në javë i shtoi në tri herë udhëtimet e rregullueshme ajrore midis kryeqytetit dhe qytetit tonë. Po bëhen tri vjet që shërbimi ajror në Shqipëri, veçanërisht në vijën Korçë – Tiranë vazhdon rregullisht pa asnjë aksident. Jo vetëm aeroplanët janë në gjendje të mirë po edhe pilotët janë nga më të provuarit, edhe ay që ka udhëtuar dendur me këta aeroplanë e ndjen veten shumë më të sigurtë se çdo mjet tjetër komunikacioni. Me rrugën në gjendjen më të keqe dhe me automobilë të çkatërruarë, udhëtimi më i preferuar për në kryeqytet është aeroplani. Rregullisht, me automobil duhen 12-14 orë, shumë herë dhe më tepër, kurse me aeroplan arrin në më pak se një orë. Dhe përveç udhëtimit të gjatë, plot rreziqe e lodhje, në dimër nga lagështia, në verë nga vapa, njeriut i duhen dy-tri ditë për të marrë veten që shpëtojnë nga një udhëtim i lodhshëm, por fitojnë një ditë të tërë, e cila është tepër e vlefshme për cilindo”

(“Gazeta e Korçës”, e shtunë, 7 qershor 1930)
Gjithashtu, më pas do të vinte edhe një njoftim tjetër: “Që në fillim të këtij muaji shërbimi ajror Korçë – Tiranë që do të bëhet këto ditë, do të vijë në mëngjes ora 8.30 çdo të martë, të mërkurë e të shtunë dhe do të shkojë ora 4.30, gjithë po atë ditë.

(“Gazeta e Korçës”, e martë, 5 maj 1931).

Megjithatë asgjë nuk shkoi sipas dëshirës së banorëve, që Korça të ishte një qendër e rendësishme e shërbimit ajror. Sot edhe aerodromi ndodhet në gjendje të mjerueshme dhe askush nuk kujtohet për të.
Vepror Hasani

ENDRRA E KENGETARES MYFARETE LAZE

March 18, 2015 by dgreca

PRSONAZH/ Flet këngëtarja e mirënjohur Myfarete Laze/
– Festivali i 19-të i Këngës në RTSH realizoi ëndrrën time, u ngjita me Vacen në skenë/
– Para Vaçe Zelës dhe Anita Takes u meka, s’më dilte zëri
– Me Frederik Ndocin, Tonin Tërshanën, Bashkim Alibalin kam kujtime të rralla/
-Agim Prodani dhe Zhuliana Jorganxhi mbeten artistë dhe intelektual të rrallë
-Ramiz Alia dhe Vaçe Zela më hapën rrugën e bukur të Festivalit në RTSH/
– Vaçe Zela më tha ke zë të bukur, do këndojmë bashkë në Festival/
-Kundër meje një mal me letra për biografinë, Ramiz Alia qeshi dhe tha shko në skenë/
– Si vrapova me Marsh Hajatin tek zyra e Ramiz Alisë
-Marash Hajati mbetet një personalitet i gazetarisë, njeri me zemër të gjerë/
-Në vitin 1984 Ramizi ishte sërishmi që më hapi dyert për të dalë jashtë shtetit/
– Më kërkuan me Ansamblin e Shtetit pro s’më la babai, do vijnë male me letra më tha/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Një histori rrëqethëse. Babai i saj u pushua për herë të tretë nga puna, në vitin 1972 dhe që prej asaj dite dhe pse kishte studiuar për financë në Itali, ai vdiq pa vënë firmë në bordero për 13 vjet rresht. Vdiq në vitin 1985, ku në Shkodër dhe pse dihej biografia morën pjesë të gjithë, madje për mëse një kilometër, arkivoli i tij kaloi dorë më dorë pa patur nevojë për mjet transporti. Ishte një respekt që vetëm personaliteteve mund ti bëhej (thekson Myfaretja) dhe këtë respekt mund ta bëjë vetëm populli artdashës shkodran. Kur ishte e vogël dhe këndonte nëpër shtëpi, babai i saj i dashuruar me këngën, këndonte e kërcente bashkë me të. Ai lumturohej për zërin e saj, sepse Myfarateja ishte dhe plot humor, karakteristikë e shkodranëve. Për më tej ajo thekson se ka pasur fatin të bashkëpunoj me kompozitorët dhe poetët më të mirë të vendit, si Tish Daia, Avni Mula, Agim Prodani, Kujtim Laro, Limoz Dizdari, Flamur Shehu, dhe poetët Zhuljana Jorgaxhi, Gjok Beci, Xhevahir Spahiu, Agim Doçi, etj. Në rrugërimin e saj skenik Myfaretja ka marrë pjesë në 17 festivale ku ka fituar 13 çmime të para të dyta dhe të treta. Njëkohësisht për mëse 10 vjet ajo ka qenë pjesëtare e Koncerteve të Pranverës, në Festivalin e Interpretuesve dhe gjithmonë është vlerësuar nga juritë. Është nderuar me çmimin “Çesk Zadeja”, “Naim Frashëri”, etj.

Diku kemi folur që ëndrra juaj ishte të bëheshit një këngëtare lirike të studionit për kanto, apo më mirë soprano. Pse rruga juaj mori drejtim tjetër? Pse?
Eh, mos mi kujto ato ditë të vështira të së kaluarës. Gjyshi im ishte pushkatuar nga partia në periudhën e monizmit dhe prindërit e mi u detyruan të lëviznin nga Konispoli dhe Pandalejmoni për të ardhur në Shkodrën e bukur dhe të qytetëruar. Kur mbarova shkollën 8-vjeçare dhe konkurrova për muzikë, mua s’ma dhanë të drejtën e shkollës së muzikës për këtë arsye. Por vazhdova shkollën e mesme të muzikës pas këmbënguljes time dhe kërkesë që i bëra direkt Kryetarit të Komitetit Ekzekutiv, pasi kisha dalë shkëlqyer në shkollë. Por kurrë nuk munda ta përfundoj Akademinë e Arteve për kanto por vazhdova për gjuhë-letërsi.
Kush janë këngëtarët e tu që të kanë lënë mbresa në fillimet e këngës në Shkodër?
Të gjithë. Shkodra ka nxjerrë këngëtarë me përmasa të mëdhaja. Mund të them që Shkodra ka qenë djepi i këngës. Unë në fillimet e mia kam kënduar me Frederik Ndocin, me Tonin Tërshanën, me Bashkim Alibalin, me të gjithë ata këngëtarë që dhe sot njihen kudo ku ka shqiptarë dhe më tej. Të këndoje me ta ishte privilegj, se ishin njerëz të thjeshtë, të dashur, plot pasion, njerëz që sakrifikonin dhe e kishin të shenjtë shoqërinë. Shkodra të magjeps me këngën dhe këngëtarët e saj.
Pjesa më delikate e jetës suaj është pjesëmarrja në Festivalin e 19-të të këngës në Radio Televizion. Madje këndove të njëjtën këngë me të madhen Vaçe Zela. Si mundët të futeshit në këtë Festival kur kishit gjyshin të pushkatuar?
Ehhhh, çmë kujton atë kohë (loton). As vetë se besoj sot se çfarë kam bërë në atë kohë. Unë e doja këngën dhe bëja çmos që të isha pjesë e Festivaleve në RTSH kur të gjithë miqtë e mi këngëtarë më thoshin se ti e meriton. Po si të shkoja, si të futesha, me kë? S’kisha të njohur. E para që të pyesnin ishte biografia. Por ja një ditë im vëlla takon Osman Mulën. Dihet kush është fisi Mula, një fis këngëtarësh, artistësh, plot vitalitet. Ai i thotë vëllait tim pse nuk e sjell Myfareten në Festival? Po ja i thotë vëllai ju e dini se kemi problemin e biografisë. Bjere njëherë, mbase e kalojmë fazën e parë. Pastaj po kaloi në të tjerat si dihet. Vëllai im i mirë vjen e më thotë si qëndronte puna. Unë menjëherë nuk ngurova, madje i thashë nisemi sa më shpejt. Shkuam në Tiranë dhe paraqitemi aty ku bëheshin pranimet pranë Radioteelvizionit. Unë bëra kërkesën dhe kërkova audicion për zërin. Nuk shkrova fare për biografinë. Zëri im u dallua. Ishte zë rinor. Më kaluan në provat e para dhe më caktuan këngën. Do kodoja të njëjtën këngë me Vaçe Zelën “Shoqet tona ilegale”, por dhe një këngë tjetër “Kur jemi bashke te dy”, me Lindita Theodhorin.
Si u prezantove me Vaçen?
Eh me Vaçen. Ajo ishte idhulli im. Ne filluam të bënim provat në shtëpinë e të madhit Agim Prodani. Ai kishte aty një piano dhe aty zhvillonim gjithçka. Kur shkova ditën e parë rrija e ndrojtur. Në shtëpi ishin Agimi me Zhuliana Jorganxhiun. Ata më pyetën për punë dhe filluam provat. Në fillim rrija si e hutuar. Ata flisnin për çdo gjë që teksti të përshtatej me muzikën. Ishin shumë të përkushtuar. Unë bëja me dëshirë çdo gjë që thoshin ata. Pas pak shikoj që në drejtim tonë vjen me tabaka në duar ku kishte filxhan çaji një grua e bukur elegante. Shtanga. Ishte Anita take, bashkëshortja e Agimit. Ajo ishte një tjetër befasi por dhe një tjetër kënaqësi. Isha në nj familje artistësh. Një familje gazmore, plot harmoni, plot fisnikëri. E shihja tek vinte dhe emocionohesha. E shikoja me bisht të syrit. Ajo më buzëqeshi dhe më ofroi filxhanin. U mrekullova nga ajo sjellje aristokrate. Nën këto emocione fillova të punoj. Në bisedë e sipër Anita Take tha se do vij dhe Vaçja. Fillova të dridhesha. Emocionet ishin të forta. Ajo vjen pas pak ashtu energjike, plot vitalitet. Sa erdhi u takua me të gjithë më përqafoi dhe mua. Pasi bëri pyetjet e rastit tha, pa ta dëgjoj pak vajzën. Unë u meka. Nuk kaloja dot pështymën. U preva në fytyrë. Fillo më tha Agimi, por unë u bëra meit. Kisha shumë emocione. Zëri nuk më dilte. Agimi e kuptoi dhe i tha Vaçes dhe Anitës shkoni nga dhoma tjetër. Kur ikën ato sikur u qetësova. Fillova të këndoj. Zëri po më dilte i plotë. Këndova me shpirt. Sa mbarova Agimi me Zhulianën duartrokitën. Pa mbaruar ata duartrokitjet në dhomë futet Vaçja me Anitën. Ato të dyja më përqafuan. Të lumtë më tha Vaçja këndove shumë bukur. Nuk u besoja as syve as veshëve. Unë vija nga Shkodra pa përkrahje dhe tani yjet e muzikës shqiptare më lavdëronin. Ishin çaste të paharruara. Çaste që sa herë i kujtoj lotoj (dhe në këtë çast ajo lotoi). Po takoja ata që deri dje i shikoja si Yje të pakapshëm, të paprekshëm. Se besoja se ishin kaq të dashur, kaq të thjeshtë.
Po kur dolët në sallën e Festivalit çfarë ndodhi?
Ah, si erdhi ai moment. Deri atë kohë nuk më ishte përmendur fare puna e biografisë. Festivali zhvillohej me tre netë. Unë këndova dy netë shumë mirë. Interpretimi im u pëlqye shumë, shumë. Isha shumë e gëzuar. Në natën e tertë kishte ardhur dhe vëllai nga Shkodra për të më parë në sallë. Kisha siguruar një biletë pak si me hile. Ne futeshim në sallën e Festivalit dy orë para se bënim grimin, rregulloheshim. Kur sapo do hyja në derën e pasme të sallës roja më thotë se do kalosh tek kjo dhoma tjetër dhe do takosh Marash Hajatin, drejtorin e televizionit. Shtanga! Diçka ka ndodhur thashë me vete. Kur shkova aty Marashi një burrë fisnik dhe i pashëm pasi më përshëndet me përzemërsi më thotë se na pret Ramiz Alia në KQPPSH. Por mos u shqetëso. Ramizi më parë kishte marrë në telefon Cesk Zaden dhe e kishte pyetur se si kisha mundur të hyj në Festival. Pra problemi ishte i mprehtë. Nisemi direkt me makinën e tij për në KQ. Tek dera roja menjëherë i tha Marashit se shoku Ramiz ju pret lartë. U ngjitëm me vrap. Në fillim hyri Marashi. Ai ndenji brenda rreth 5 minuta dhe pastaj doli. Mu afrua mua dhe më tha për çdo gjë thuaj s’di gjë. U preva e tëra. Fillova të dridhesha. Se di se si u futa brenda. Isha gati të më bjerë të fikët. Sapo futem në zyrë Ramizi më afrohet dhe më përqafon. Më flet plot mirësjellje. S’u besoja syve se isha në zyrën e Ramiz Alisë. As e mendoja kurrë në jetë se do të shkelja në atë zyrë. Pasi më pyeti si i kisha nga shtëpia etj më thotë, si munde të hysh në Festival? Po ja shkova u paraqita për konkurrim kaq. Lotët më rridhnin vetiu. Mirë mos qa. Ke një zë shumë të bukur dhe ke kënduar shumë mirë. Por ja nga Konispoli dhe Saranda na kanë ardhur shumë letra për biografinë tënde, dhe më tregoi poshtë në dysheme një pirg me letra. S’dija ç’të flisja. Rrija si e hutuar. Ai e kuptoi gjendjen time dhe ëm thotë, mirë mblidhe veten. Do shkosh të këndosh. Këndo bukur. Sa nuk fluturova nga gëzimi. Nisu shpejt më tha. Pas 20 minutash duhej të isha në skenë. Sa të shkoja sa të vishesha etj duhej kohë. Sa dola në korridor Marashi më mori për krahu dhe vrapuam si atketë. Nuk e di kur hyra në sallë si u vesha dhe çfarë vesha. Por çdo gjë u bë fluturimthi. Dikujt i mora këpucët, dikujt tjetër karficën apo ku di unë. Një minutë para se të përmendej emri im isha gati ashtu e gjysmuar. Këndova me tërë forcën e shpirtit. Kur mbarova duartrokitjet nuk kishin të mbaruar. Qava nga gëzimi. Kisha realizuar ëndrrën më të madhe te jetës.
Po kur u shpallën çmimet si reagove?
Nuk e besoj. Mora një çmim të parë dhe një të tretë. Pra të dy këngët e mia morën çmim. Por më e madhja ishte se Vaçja donte të dilte me mua në skenë. Donte të këndonte bashkë me mua, por mua nuk më lanë. Ajo dhe u nevrikos. Ishte një këngëtare e madhe, ishte një njeri me shpirt të madh. I ndritët shpirti aty ku është. Ajo më ka dhënë fuqinë më të madhe në atë skenë në momentet më të vështira të jetës. Pa ndihmën e saj ëndrra ime ende do të ishte në sirtar.
Nuk ju afrua punë në Tiranë pas këtij suksesi?
Po më afruan. Cesk Zadeja dhe të tjerë më ëkrkuanpër në Ansamblin e Shtetit, por babi im i mirë më thotë: vajza ime, ti e pe sa letra dërguan për një Festival e mendon se çdo bëhet po të shkosh me punë aty? U binda. Kishte të drejtë. E refuzova punën.
Po jashtë shtetit, a ke shkuar për të kënduar në sistemin monist?
Ja, prapë del Ramiz Alia ai njeri i urtë paqësor. Ansambli i Shkodrës do dilte jashtë . Rastësisht në Shkodër vjen Ramiz Alia dhe pyeti për përgatitjet. Pyet se kush këngëtarë do dalin jashtë. Po ajo e vogla me zë të bukur nuk do jetë në grup pyet drejtuesit? Ata ngritën supet. Merreni se ajo këndon bukur. O zot, çfarë mrekullie. Të ndritët shpirti aty ku je o njeri i mirë.

Disa këngë të kënduara nga Myfarete Laze:
· “Shoqet ilegale”, kënduar me Vaçe Zelën, çmim të parë
· “Nën kurorën e ullirit” , me Ema Qazimin
· “Nusja e maleve”, me Irma Libohovën, çmim të tretë
· “Gjuha jonë”, çmim të tretë
· “O Enver, o yll, o dritë”, çmim të dytë
· “Udhët e atdheut na thërrasin”, çmim të tretë

Festivali i 19-të i Këngës në RTSH
Edicioni 19-të
Qyteti Tirana
Vendi Tirane
Viti 1980
Datat 25, 26, 27 dhjetor
Prezantues Silvana Braçe dhe Dhimiter Gjoka
Artisti Fitues Vaçe Zela dhe Mefarete Laze
Kënga Fituese “Shoqet tona ilegale Muzika Agim Prodani Teksti Zhuliana Jorganxhi”
1979
1981

Ëndrra nuk mund të vdes, për aq kohë sa SHQIPTARI jeton

March 4, 2015 by dgreca

Nga Aurel Dasareti/*
Armiqtë janë të elektrizuar nga ëndrra se me veprimet antishqiptare do të arrijnë shkombëtarizimin e tyre dhe një ditë, do të ushtrojnë një kontroll të plotë mbi ta. Kodoshët shqipfolës, në bashkëpunim me armikun e jashtëm, duan ta shtrydhin Atdheun tonë. Misioni i tyre është të vazhdojnë të na bezdisin me llomotitje të çoroditura dhe në thelb të pakuptim. Lehjet e tyre janë një përzierje e shushatur vetëmburrjeje primitive, përgojimesh të gjithçka-je shqiptare dhe profeci të flakta të predikuesve injorantë përçarës antikombëtar.
***
Kombi është një bashkësi njerëzore e qëndrueshme, e lindur mbi bazën e bashkësisë së gjuhës, të territorit, të jetës ekonomike dhe të formimit shpirtëror që shprehet në bashkësinë e kulturës. Kombet kanë një shpirt të përgjithshëm dhe një unitet moral të vërtetë që i përfton ashtu siç janë. Ky unitet shfaqet sidomos nëpërmjet GJUHËS. Shqiptari i cili është duke flakur tej gjuhën amtare, zakonet e nderuara, dhe duke shkelur me këmbë dogmat kombëtare, ai fyen pikërisht ZOTIN.
Për një komb të caktuar, me rrënjët e veta-gjenealogjinë, me një kujtesë etnike, me një popullsi të dhënë, territorin, me zakonet e tij, gjuhën e tij, situatën gjeopolitike, pasuritë, cilësitë e mira e të këqija, duhen gjetur ligjet që i përshtaten.
***
Edhe pse shqiptarët nuk kanë druajtje të tepërt prej sundimtarëve, janë tejet të bindur dhe verbuar. Janë prej atyre kombeve që nënshtrohen jo pse autoriteti iu shkakton aq frikë, por sepse ata kanë aq frikë – jo nga autoriteti, por prej jetës – sa kërkojnë një pushtet të cilit t`i nënshtrohen. Ndërkaq, sundimtarët e tyre injorantë, kanë nevojë për një prijë të fuqishme, të fortë, që të kompensojnë ligështinë e tyre. Dhe, e gjejnë te fqinjët. Prandaj Shqipërinë e urdhëron Greqia, Kosovën Serbia, Turqia…
Kohët e fundit kam përshtypjen që jeni të vetëdijshëm se gjendeni në një botë të huaj dhe ju ka kapluar ndjesia e pafuqisë që rrjedh prej kësaj. Kjo lehtësisht mund t`ju mposhtë. Nëse do të ndjeni veten tërësisht pasiv, një objekt i thjeshtë, do të privoheni prej vetëdijes se keni një vullnet, një histori të lashtë dhe një identitet legjendar pellazg/ilir/shqiptar.
Nuk ka rrezik tjetër si ai kur mendja të ngulet në një pikë e nuk luan vendit, kurse unë jam vërtet nga ata që gjatë përmbushjes së detyrës, kanë nevojë për emocionet e lidhura me rreziqe e me marrje rreziqesh përsipër, për ta pasur mendimin të kthjellët. Ky është element i prirjeve të mia.
Një mik më pyeti: “Aurel, nga e nxjerrësh këtë kënaqësi emocionale, nga dashuria apo rreziku që vjen nga kjo lojë?”
Përgjigja ime ishte: “Nga rreziku. Sepse më nxit. Por, të lutem, mos më keqkupto, rreziqet nuk më pëlqejnë, më pëlqen t`u bëj bisht. Kështu u hapet rrugë energjive të mia.”
Ata që nuk kujdesen për ndjenjat e të tjerëve mund të bien shpejt në telashe. Shumica e vendimeve të marra janë të bazuara në emocione. Kjo ndoshta nuk duket ashtu sepse ne i maskojmë me fjalë të arsyeshme dhe shpjegime, por shpesh janë “ndjenjat e barkut” ato që vendosin.
Emocionet janë nxitës të fuqishëm në njerëz, për të mirë dhe për të keq dhe diçka që ne dëgjojmë me vëmendje kur ne të hasim në diçka që na sfidon. Janë instinktet origjinale indigjene që na tregojnë nëse ne duhet të ikim ose të luftojmë.
Të njohësh vetveten do të thotë të fitosh një kuptim thelbësor në rritje, mendore dhe ndijore, për pjesën tjetër deri më atë kohë të panjohur të psikikës vetjake. Ajo shkakton një shtim të energjisë, që çlirohet prej përgjegjësisë për të mbështetur kapërcimet; kështu pra, sa më tepër që njeriu është në ndërlidhje me realitetin e tij të brendshëm, aq më tepër është i dritësuar dhe i lirë.
***
Sa e shkurtër është rruga nga normal te i çmendur?
Çfarë është çmenduri dhe çfarë është normalitet? Kjo është një pyetje e lashtë me shumë përgjigje. Tradicionalisht ne e perceptojmë shpesh çmendurinë në lidhje me mangësinë e realitetit. Njerëzit që përjetojnë botën në një mënyrë krejtësisht të ndryshme se publiku i gjerë, shpesh konsiderohen si të sëmurë psikik, me çrregullime shpirtërore. Shumica e njerëzve e kuptojnë marrëzinë dhe çmendurinë si e kundërta nga e arsyeshmja.
Ne duhet të jemi sinqertë. Ka grupe në shoqërinë tonë që kanë një kokë bosh, gojë të madhe dhe një zë të lartë, por të cilët nuk janë myslimanë të vërtetë. Dhe, këta krijesa nuk përfaqësojnë shqiptarët mysliman. Ekstremizmi i tyre ka të bëjë me ideologjinë dhe jo Islamin. Më injorantët dhe më të çmendurit prej tyre:
propagandojnë mësimin fetar islam në shkolla
mbulesën me jorgan të femrave
kërcojnë me dhunë të përhapin islamin politik
Politikanët injorantë, servil, tradhtarë dhe të korruptuar deri në vesh:
vodhën dhe plaçkitën të gjitha pronat shoqërore
motivojnë / detyrojnë ikjen e shqiptarëve dhe boshatisjen e vendit
përpiqen të zvogëlojnë numrin e shqiptarëve të Kosovës, duke ua ndaluar lindjen e fëmijëve
ua dhurojnë fqinjëve KOASH-in, qytetet (Mitrovicën), minierat (Trepçën), lumenjtë (Vjosa, Radika), detin, kodrat, fushat, malet, tokën, qiellin, ajrin…
Botëkuptimet e tyre të përdredhura për çështjet dhe gjërat, janë fuqia më shkatërruese për Kombin dhe Atdheun.
***
Nacionalizmi i shqiptarëve është vrarë si pasojë e“pastrimit të trurit”, ndërkaq fqinjët shovinist e përforcojnë gjithnjë e më tepër. Megjithatë, nuk ka probleme me të cilat nuk mund të ballafaqohemi. Përvoja, njohuritë dhe besimi në vetvete na tregojnë se si ato duhet të trajtohen. Doemos, edhe shoqëria shqiptare të pastron plehrat nga kopshti vet, të krijojë strukturë dhe institucione të mirëfillta, të përhershme, që i sigurojnë asaj qëndrueshmëri.
***
Në shtator 2012, me disa miq dhe bashkëluftëtarë të mi ishim në Shqipëri. Afër dy muaj u stërvitëm në bjeshkët madhështore dhe ujërat e kaltra të Ksamilit. Natën e fundit para ikjes, në ditarin tim shkrova:
Fryrë zemrat dhe faqet me ngjyra të ndezura, homazh të dashurit Atdhe. Emri i shenjtë. Gjumi im është i heshtur, dhe askush nuk mund të ëndërrojë në mënyrë të lehtë dhe kështu të heshtur, kur malet dhe deti bie në gjumë, dhe askush nuk mund të buzëqeshë në mënyrë të qetë dhe të lumtur, kur zërat lundrues mbinatyror vdesin. Dhe, pyjet janë duke fjetur në luginë.
Shqipëri, Shqipëria ime, ma jep mua pranverën tënde, me diell mbi ujërat që lëkunden, por më dëgjo mua, më dëgjo mua kur ditët kalojnë dhe hijet e mbrëmjes mbulojnë ballin tim. Pastaj më mëso të zbehem, o Shqipëri moj nëna ime, dhe të hipi në një krevat në tokën tënde të shenjtë, kur vera e lënë vendin…(* USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike (dasaretiaurel@yahoo.com.au)