Dje, një ditë përpara seancës në parlament për zgjedhjen e presidentit të ri, ligjvënësi amerikan Eliot Engel i bën thirrje politikanëve në Kosovë të heqin dorë nga dhuna. Përdorimi i dhunës e bën më të vështirë për Shtetet e Bashkuara që ta mbështesin shtetin e ri për t’u anëtarësuar në institucionet më të rëndësishme ndërkombëtare. Në një intervistë me shefin e shërbimit tonë Arben Xhixho, zoti Engel tha se ai nuk mban anë në argumentet mes palëve dhe u bëri thirrje udhëheqësve të Kosovës të kuptojnë se asnjë individ i veçantë nuk është më i rëndësishëm se vendi. Ligjvënësi nga Nju Jorku prej kohe është një ndër mbështetësit më të fortë të Kosovës në Kongresin amerikan.
Eliot Engel: Jam i shqetësuar, dhe ja përse. Le t’i hedhim një sy historisë së fundit, në Ballkan ose në Kosovë: Gjërat filluan të ndryshojnë më 1999 kur NATO-ja ndërhyri për t’i dhënë fund luftës. Qysh atëherë, Kosova po ndërton demokracinë dhe shumë nga mbështetësit e saj në Uashington, si unë, argumentojnë se ajo duhet të jetë në Bashkimin Evropian, një ditë edhe në NATO. Unë besoja dhe ende besoj tek këto. Megjithatë është bërë shumë e vështirë të argumentosh, ose të bindësh të tjerët se Kosova duhet të jetë pjesë e këtyre dy institucioneve, kur ata shohin tensionin politik që ekziston atje. Nuk më shqetësojnë çështjet për të cilat debatohet, pasi njerëzit mund të mbajnë qëndrime të ndryshme, mund të jenë dakord ose jo me marrëveshjet me Serbinë, ose me kufirin me Malin e Zi, por në demokraci këto mos-pajtime trajtohen në mënyrë demokratike, pra jo me rrugën e dhunës. Dhe dhuna që kam parë në Kosovë, në parlament me gaz lotsjellës, djegia e makinave dhe e zyrave, nuk është e mirë për Kosovën. Kur njerëz si unë mbrojmë Kosovën, duke thënë se ajo është një demokraci dhe duhet ta mbështesim, ka të tjerë që mendohen dhe thonë: por dhuna nuk tregon se ai vend është demokraci. Prandaj dhe jam i shqetësuar.
Zëri i Amerikës: Para disa ditësh, ju bëtë thirrje përmes një artikulli, për ta mbajtur Kosovën në rrugën e demokracisë. A po rrëshqet prapa Kosova?
Eliot Engel: Shpresoj që jo. Por kjo varet nga banorët e Kosovës dhe nga politikanët e zgjedhur prej tyre. Ditët, javët dhe muajt e ardhshëm do të jenë shumë të rëndësishëm. Unë nuk mbaj ndonjë anë në mosmarrëveshjet politike. Në artikull përmenda rastin e zgjedhjeve të kontenstuara të vitit 2000 në Shtetet e Bashkuara, kur George W. Bush, u zgjodh president, ndërkohë që shumë prej nesh, duke më përfshirë mua, mendonim se në fakt kishte fituar Al Gori. Ne mbetëm të zhgënjyer nga vendimi i Gjykatës së Lartë, që me rezultatin e ndarë në linja partiake 5 me 4 ia dha presidencën George Bushit. Ne nuk ishim të kënaqur me këtë vendim. Por ne nuk filluam dhunën, nuk dogjëm ndërtesa dhe nuk dolëm për të bërë dhunë nëpër rrugë. Ne e lamë demokracinë të triumfonte. Pikërisht këtë dua të shoh unë në Kosovë. Udhëheqësit e Kosovës duhet të ulen dhe ta kuptojnë se asnjë individ i veçantë nuk është më i rëndësishëm se vendi.
Zëri i Amerikës: Ju jeni mbështetës i Kosovës prej një kohe tepër të gjatë, duke lobuar për të, siç e përmenët më lart. Por, çfarë ndikimi kanë tek përpjekjet tuaja lobuese zhvillimet e fundit në Kosovë?
Eliot Engel: Nuk ndikon tek përpjekjet e mia lobuese, pasi unë e dua Kosovën dhe popullin e saj dhe unë përherë do ta mbështes Kosovën. Por kur unë përpiqem të argumentoj në favor të Kosovës tek Bashkimi Evropian për shembull, që procesi të vazhdojë dhe që të merren masa që, nëse Serbia bëhet vend anëtar, ajo të mos jetë në gjendje të bllokojë anëtarësimin e Kosovës, kjo bëhet e vështirë, pasi zyrtarët në BE, kur shohin dhunën në Kosovë, shtrojnë pyetjen, a është ky vend vërtet demokratik? A është ky një vend që ne vërtet duam ta pranojmë në radhët tona? Pra, dhuna t’i heq argumentet në favor të saj, se në Kosovë është duke u ndërtuar një demokraci e re, në një vend të ri. Përsëri e theksoj se nuk mbaj qëndrim për çështjet që po debatohen, ato janë çështje politike legjitime, me të cilat njerëzit mund të mos jenë dakord, problemi është tek taktikat që po përdoren, kjo më shqetëson. Dhuna nuk është zgjidhja në një demokraci. Kjo e dëmton Kosovën. Udhëheqësit e Kosovës duhet të ulen në mënyrë paqësore dhe demokratike e të përpiqen t’i zgjidhin mosmarrëveshjet që dhuna të mos përsëritet më.
Zëri i Amerikës: Kritikët në Kosovë thonë se pas dy marrëveshjeve, sidomos pas asaj për krijimin e asociacionit të komunave serbe, Serbia fitoi, sepse u hapën negociatat. Po vetë Kosova a fitoi ndonjë gjë?
Eliot Engel: Këto janë çështje legjitime, që kërkojnë përgjigje legjitime, por nuk mund të përdoret dhuna për të fituar argumentin. Prandaj e them që unë nuk mbaj qëndrim për çështjet e kontestueshme, por mbaj qëndrim për mënyrën se si njerëzit po e shprehin kundërshtimin e tyre. Çështja duhet parë më gjerë: a do të pranohet Kosova në OKB? A do të hyjë Kosova në gjirin e komunitetit të vendeve dhe të njihet nga të gjitha ato? Pati një tërheqje, kur Kosova nuk arriti të anëtarësohet në UNESCO për vetëm pak vota. Para dy-tri vitesh Kosova u përpoq të anëtarësohet në Bankën Evropian për Rindërtim dhe Zhvillim dhe ne ishim në gjendje të ndikonim tek vende të ndryshme, duke siguruar votat e duhura që Kosova të pranohej dhe ky ishte një hap i madh përpara.
Zëri i Amerikës: Le të ndalemi tek roli i Shteteve të Bashkuara. Opozita në Kosovë është izoluar nga Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera perëndimore. A mendoni se kjo është një strategji e mirë? A mos duhet angazhuar ajo në bisedime?
Eliot Engel: Po, duhet angazhuar në bisedime, por ata duhet të ndalin taktikën e dhunës. Arësyeja që nuk po bisedohet me ta është se dhuna nuk mund të shpërblehet. Ata kanë ngritur çështje serioze dhe legjitime, por mënyra se si po veprojnë, mendoj se e minon oreksin për pranimin e Kosovës në organizatat shumëkombëshe.
Zëri i Amerikës: Prova e vërtetë do të jetë nesër, kur parlamenti të përpiqet të zgjedhë presidentin e ri. Cili është mesazhi juaj për popullin e Kosovës një ditë përpara seancës.
Eliot Engel: Mesazhi im do të ishte ky: shpresoj që ky votim të bëhet me drejtësi; shpresoj që cilido që e humbet votën nuk do ta kotestojë atë përmes dhunës. Shpresoj që procesi të funksionojë. Shikoni: Kosova ka një kushtetutë, ka një Deklaratë të Pavarësisë, që unë e kam edhe në mur. Ajo duhet të sillet si vend demokratik. Nëse atje ka dhunë, atëherë për të gjitha palët do të jetë keq, siç thotë edhe shprehja që ne kemi në anglisht: A plague on both your houses (mortaja në shtëpinë time është edhe në tënden). Pra, të gjithë duhet të jenë përgjegjës, sepse askush nuk do të ndihmojë, nëse populli i Kosovës nuk ndihmon veten. Unë ndihem zemërthyer, sepse unë besoj me gjithë shpirt që Kosova do të jetë një ditë anëtare e Bashkimit Evropian, e NATO-s dhe e Kombeve të Bashkuara. Shtetet e Bashkuara gjithnjë do ta mbështesin Kosovën. Unë gjithnjë do ta mbështes Kosovën. Por puna jonë bëhet më e vështirë nëse njerëzit përdorin dhunë. Kaq mund të them.
VOA: Kosova ndeshet edhe me një sfidë tjetër, atë të qytetarëve të saj që i janë bashkuar grupit ISIS. Kosova ka numrin më të madh të atyre që i janë bashkuar ISIS-it për frymë popullsie mes vendeve evropiane. Pas ndihmës që mori Kosova nga Shtetet e Bashkuara dhe perëndimi për pavarësinë, si shpjegohet ky radikalizëm që bie ndesh me vlerat perëndimore?
Eliot Engel: Është një pyetje e vështirë, që të gjithë ne përpiqemi t’i përgjigjemi. Përse të rinj, që vijnë nga familje të klasës së mesme, nga familje të respektuara, tërhiqen nga një organizatë terroriste si ISIS? Nga një organizatë që vret njerëz të pafajshëm e që kryen akte terori? Nuk dua të barazoj atë që ndodh në Kosovë me ISIS, por përsëri do të theksoja se asnjë kauzë nuk mund të justifikojë aktet e dhunës. ISIS është një organizatë e rrezikshme. Gjithë bota duhet ta luftojë atë. Kosova që unë njoh ka shumë njerëz, myslimanë ose jo, që respektojnë besimin e tjetrit, fenë e tjetrit, që janë laikë. Ne duhet të kuptojmë nga tërhiqen ata që radikalizohen. Kosova mund të ketë për frymë numrin më të madh, por ky është një problem me të cilin ndeshet edhe vende të tjera, përse të rinj që janë rritur në një mjedis relativisht të qetë i bashkohen ISIS-it? Për fat të keq në Kosovë, por edhe në vende të tjera, papunësia është e lartë, të rinjtë e kanë të vështirë të gjejnë punë, kur të rinjtë nuk kanë ç’bëjnë shtohet rreziku të merren me gjera që nuk duhet të merren. Disa bien pre e propagandës. Prandaj ne duam ta ndërtojmë Kosovën. Në se të rinjtë kanë punë dhe në se ju dëgjohet zëri për demokracinë në vendin e tyre, do të pakësoheshin shanset që t’i bashkoheshin organizatave si ISIS, apo të imigronin nga vendi i tyre. Kosova po ndeshet edhe me rrjedhjen e trurit. Të rintë po largohen drejt Evropës dhe vendeve të tjera. Për çdo të larguar, Kosova humbet një njeri të mirë. Këto janë çështje që zyrtarët e zgjedhur duhet t’i diskutojnë me njeri tjetrin për të gjetur zgjidhje e jo të hyjnë në këto situata të tensionuara.