XHUZEPE  UNGARETI-( Giuseppe  Ungaretti ) 1888 – 1970/

Giuseppe Ungaretti (1888 – 1970) ishte një poet dhe shkrimtar italian dhe është referuar si themeluesi i Hermeticizmit, një lëvizje letrare përhapur që nga të njëzetat dhe që ndikoi dukshëm në poezinë e mëvonshme italiane.Ndër koleksionet më të mëdha të poezisë së Ungaretti kujtohet Porti i varrosur ose Alegria e mbytjeve apo toka e premtuar./

NE PERKTHIMIN E FASLLI HALITIT/

1. O  NATE /      

1919/

Nga ankthi i madh i agimit

Zbulim drurësh.

Zgjime të dhimbshme.

Gjethe, motra, gjethe,

Ju dëgjoj të ankoheni.

Vjeshta,

Embëlsi  në shuarje.

O  rini,

Sapo kaloi çasti i ndarjes.

Qiej të lartë të rinisë,

Hov i lirë.

Dhe jam i shkretë tashmë.

I  humbur në këtë melankoli harkore.

Por nata tret largësitë.

Heshtja oqeanike,

Fole yjesh iluzorë,

O natë.

2. NJE PELLUBESHE/      

1925/

Nga rrebeshe të tjera, dëgjoj një pëllumbeshë.

nga TË FUNDIT

Milano 1914- 1915

3. PERJETESI   

Midis një luleje të këputur dhe një tjetre të dhuruar,

e pashprehshmja asgjë.

4. PER TE VDEKURIT E REZISTENCES  

Këtu

Jetojnë përgjithmonë

Sytë që u mbyllën për dritën

Me qëllim që të gjithë

T’i  hapnin

Përgjithmonë

Në  dritë

5. VETETIMA  E  BUZES

Mijëra njerëz para meje,

Të ngarkuar edhe më shumë me vite,

Për vdekje i plagosi

Shkreptima  e një buze.

Por ky s’është shkak

Që të zbus vuajtjen.

Po më pe me mëshirë

Dhe më fole, përhapet një muzikë,

Dhe unë harroj se plaga djeg.

6. DHURATE  

Fli tani, moj zemër e shqetësuar,

Hë  pra, fli, fli tani.

Fli pra,

Dimri të ka pushtuar, të kërcënon,

Të bërtet: “Do të të vras.

Gjumë s’do të kesh ti më”.

Goja ime  zemrës sate i ofron paqe, më thua :

Hë, pra fli, fli  e qetë,

Hë, pra dëgjo,

Dashurinë  tënde

Që të  mundësh vdekjen, zemër e shqetësuar.                              

7. ESHTE  ORA  E  URITUR  

Është ora e uritur, ora jote o i marrë.

Shkule zemrën

Erë kripë bie gjaku i saj

Dhe bie era athtësirë,

Është ëmbëlsak, duke qenë gjak.

Shumë vaje

e bëjnë gjithnjë më të shijshme zemrën tënde.

Frut i shumë vajeve zemra jote,

Shqyeje, haje, ngopu.                          

8. YLLI     

Yll, i vetmi ylli im,

Në varfërinë e natës,   

Vetëm për mua ndrit.

Në vetminë time shkëlqen ;

Po për mua,

Yll që s’do të pushosh së ndrituri kurrë,

Një kohë tepër e shkurtër të është dhënë,

Më jep një dritë

Që veç dëshpërimin

Mpreh, e thellon tek unë.

9. UNIVERS      

Një arkivol freskie                       

i bëra

vetes

me detin.

10. NATA E  BUKUR       

Cila këngë lindi sonte

që qëndisi yjet

me jehonën e kristaltë

të zemrës

Cila festë buronte nga zemra

në dasëm

Kam qenë një moçal

erësire

Tani kafshoj errësirën

si fëmia

sisën

Tani jam i dehur

me gjithësi.            

 

11. TRENDAFILA  NE  FLAKE

Mbi oqeanin

me zilka gjëmuese

papritmas

pluskon një tjetër mëngjs                        

12. KUJTIM  NGA  AFRIKA   

Dielli pushton qytetin

Nuk shihet më fare asgjë

As edhe varret s’rezistojnë më shumë më.       

13. NATE  MAJI    

Qielli u vë në kokë minareve.                    

Kurora  

Kandilash.

14. MBISHKRIM  PER NJE TE RENE      

             TE  REVOLUCIONIT  

                        1925/

Kam ëndërruar, besuar, dashuruar shumë atje

Sa s’jam më këtu poshtë.

Por dora e bukur, e gatshme,

Më mbështet hapin e pambrojtur,

Ndërsa duke u shkurajuar           

Më peshon krahun që pati vullnet

Sa për mijëra

Eshtë  dora atëdashëse e atdheut

E fortë, në angth, e frymëzuar,

Duke u mbështetur në gjoksin tim,

E pavdekshme në vetvete zemra ime e re.

15. MENGJES

Santa Maria La Longa 26 janar 1917

Kristalizohem    

pafundësisht

16. TË FLË

Santa Maria La Longa 26 janar 1917

Do doja të imitoja

këtë vend

i shtrirë

në shtresën e tij

prej bore

NJË TJETËE NATË

Vallone 20 prill 1917

Në këtë terr

me duart

akull

dalloj

fytyrën time

Shoh veten

të braktisur në infinit

LARG

Rreth 15 shkurt 1917

 

Larg, larg

më morën për dore

si një të verbër

19. USHTARET

Pylli i Kurtonës, korrik 1918

Jemi

si gjethet

vjeshtës

mbi pemë.

 

20. FUND         

1925

Në veten e në të vërtetën beson ai që dëshpërohet ?

MALLKIMI

Mariano  19 qershor 1916

I mbyllur mes gjëra mortore

( Edhe  qielli i yjëzuar do të mbarojë )

Pse  Zot lakmues ?   

22. NA ISHTE NJEHERE  

Kuata njëqin e dyzetë e një, 1 gusht 1916

Pylli Kapuçio

ka një tatëpjetë

me blerim të kadifejtë

si një kolltuk

të butë

Përgjumem atje  

vetëm

në një kafe të lashtë

me një dritë të mekur

si kjo

e kësaj hëne.

PERENDIMI

Rreth 20 maj 1916

Ngjyra këmëz e qiellit

zgjon oaze

në dashurinë endacake

PESHA

Mariano, 29 qershor 1916

Ai fshatar

i beson vetë medaljes

së Shen Antonit

dhe ikën ngadalë

Mirë vetëm dhe të mirë-lakuriq

pa vegim

mbaj shpirtin tim.

QETESI

Mariano, 27 qershor 1916

Njoh një qytet

që çdo ditë mbushet me diell

dhe gjithçka grabitet po atë çast

Shkova një mbrëmje atje.

Në zemër zgjaste kënga

e gjinkallave

Nga anija

e lyer me të bardhë

pashë

qytetin tim të eklipsohej

duke lënë pak

një përqafim yjesh

të varur në ajrin

e turbullt

26. FAZA         

Mariano, 25 qershor 1916

Ec e ec

gjeta

pusin e dashurisë

Pushova

në syrin

e njëmijë e një netëve

Në kopshtet e braktisura

si një pëllumbeshë

ajo dilte në breg

Midis ajrit

të pasditës

që të bënte të të binte të fikt

këputa

portokajtë e jaseminë

PORTI I VARROSUR

Mariano,29 qershor 1916

Atje arrinte poeti

dhe pastaj kthehet me dritë me këngët e tij

dhe i davarit

Prej kësaj poezie

më mbetet

ajo asgjë

e sekretit të pashtershëm

28. PELEGRINAZH     

 Lugina e Pemës së Izoluar, 16 gusht 1916                                        

        Në përgjim

në këtë rrugë të qelbur

me gërmadha

orë e orë

këputar

skeletin tim

të vjetëruar prej baltës,

si një shollë

ose si një farë      

gjembaçi.

Ungaret,

njeri i penës

të mjafton një iluzion

të të bëjë të guximshëm

Një reflektor

përtej

vë një det

në mjegull

29. SHKEPUTJE  

Lovizza 24 shtator 1916

Ja një njeri

uniformë.

Ja një shpirt

Shkretirë,

një pasqyrë e patundshme.

Më rastis shpesh të zgjohem

dhe të bashkohem

dhe të zotëroj

e mira e rrallë që më lind

kaq ngadalë më lind

dhe kur zgjati kaq

pa u ndierë u shua.

AGONIA

Të vdesësh si laureshat e etura

në një mirazh

Ose si shkurta

në shkurret e para

me të kaluar detin

sepse për fluturim nuk kanë më dëshirë

Dhe jo të jetosh me ankime

Si një gardalinë e verbuar në kafaz     

31. NA ISHTE NJEHERE

Quota njëqind e dyzet e një 1 gusht 1916

Pylli Kapuçio

ka një rrëpirë

me blerim të kadifejtë

si një kolltuk

të butë

përgjumem

vetëm

në një kafe të moçme

me një dritë të mekur

si drita

e kësaj hëne.

32. ITALIA     

Lovizza 1 tetor  1916

Jam një poet

një britmë e përbashkët,

jam një grimcë ëndrrash,

Jam një frut

me kundërshti të pafundme shartimesh,

pjekur në serrë,

Por populli yt është sjellë

nga e njenjta tokë

që më sjell

Italia

Dhe në këtë uniformë

të ushtarit tënd

çlodhem

si të ishte djepi

i babait tim.

Përktheu: Faslli Haliti