Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NGA PATRIOTËT MË MENDJE NDRITUR QË KA QITË NDONJËHERË KOMBI SHQIPTAR

by

Nga Frank Shkreli/
Javën e parë të Korrikut pata nderin të merrja pjesë nëpromovimin e librit, “Enciklopedi Antologjike e Mendimit Shqiptar, 1807-1957, libër ky i botuar në tre vëllime, i studiuesit Ndriçim Kulla. Është ky një botim shumë i dobishëm dhe i rëndësishëm për brezin e tashëm dhe brezat e ardhëshëm të shqiptarëve, sepse vëllimet janë një përmbledhje e mendimeve të nja 75 intelektualëve të kombit shqiptar të periudhës që mbulon sepse shumë prej tyre ishin të ndaluar nga regjimi komunist.Vepra e Zotit Kulla është botuar nga Shtëpia Botuese, “Plejad.Është me rëndësi dhe tepër e dobishme botimi i këtyre vëllimeve në këtë kohë, sepse këta intelektualë patriotë, ndërkohë që Shqipëria siguroi kohët e fundit statusin e kandidatit, pothuaj të gjithë dëshmojnë se shqiptarët e kanë vendin aty, në Europë, shpirtërisht dhe gjeografikisht. Të gjitha shkrimet e tyre në gazeta dhe revista të kohës kur jetonin, i përkasin brezave të shqiptarëve që mund të thuhet se ishin të pafat, dhe të cilët megjithë virtytet e tyre të larta patriotike dhe intelektuale, jetuan dhe vuajtën, ndërkohë që shumë prej tyre e pësuan keq, madje edhe me jetë për qëndrimet e tyre, gjatë periudhave historike të cilat qenë orëzeza për kombin shqiptar, siç ishte regjimi brutal komunist i gjysëm shekullit të kaluar. Shumë prej tyre, fatkeqsisht u zhdukën nga regjimi komunist si përfaqsues të mendimit të pavarur dhe si mbështetës të fjalës së lire.Siç mund të shihet nga mendimet e tyre të përfaqësuara në këto vëllime, dhe ndonëse jetuan dhe vepruan në tallazet më të vështira të historisë kombëtare –ata ishin ndër atdhetarët më të spikatur dhe njëkohësishtata ishin në radhët e disa prej mbrojtësve më të dalluar të idealeve dhe të interesave kombëtare të shqiptarëvetë të gjitha kohërave.Ishin këta të cilët promovuan idealet dhe vlerat e përbashkëta të të gjithë shqiptarëve, ndërkohë që frymëzimi i të cilëve çoi më në fund edhe në pavarësinë e shqiptarëve. Megjithëse shumë prej tyre jetuan dhe vepruan jashtë atdheut, shpesh të ndjekur e të përbuzur, megjithëkëte ata kurrë nuk e ndërprenë veprimtarinë e tyre në të mirën e kombit shqiptar.
Për t’i nderuar si të tillë,si fëner të dijës kombëtare, si burra dhe largpamës që ishin, në promovimin e kësaj enciklopedie mendimesh shqiptare, mori pjesë edhe Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Zoti Bujar Nishani, përfshirë ndër të tjerë edhe Zotin Bujar Leskaj, Kryetari i Këshillit të Lartë të Shtetit, si dhe një numër personalitetetsh të ndryshme nga jeta kulturore dhe akademike, studiues, gazetarë dhe publicistë.
Në fillim të ceremonisë sëpromovimit, Presidenti Nishani vlerësoi veprën tre-vëllimore të studiesit Ndriçim Kulla, si përfaqsuesi më i lartë i shtetit, duke thënë se botimi është ndër më të rëndësishmet e viteve të fundit, i cili për nga rëndësia, “me siguri shënon një gur kilometrik në rrugën e editorisëshqipe”, duke shtuar se, “për herë të parë, në një përmbledhje të shkëlqyer i jepen lexuesit shqiptar në mënyrë të sintetizuar, fragmente të çmuara të 75 intelektualëve të ndritur në të gjitha fazat e jetës disa shekullore të mendimit të inteligjencës së shqiptarëve.”
Telashet historike të kombit shqiptar nuk e lënë atë kurrë rehat, aty në trojet e veta. Duke folur për këtë dhe për kontributin që kanë dhënë intelektualët shqiptarë në mbijetesën e kombit, si dhe për fatin e keq të këtyre breznive të pa fat, Presidenti Nishani theksoi se fati i keq i gjeopolitikës i përplasi gjithmonë në ballafaqime tragjike me perandoritë dhe barbaritë e kohës dhe shtoi se, “Ata nuk patën luksin që të shijonin intervale të gjata lirie e begatie, por dijtën që të ruanin instinktin e mbijetesës, madje edhe në vitet më të errëta”. “Në këtë panoramë të tentativës së përhershme për eliminim kombëtar, duke filluar aty nga fundi i Mesjetës” tha Zoti Nishani,“nisën të ndriçojnë disa yje të rralla mendimi, të cilat artikuluan për herë të parë në shqip vetëdijen e ekzistencës sonë.Ne duhet t’u jemi përherë në jetë mirënjohës Buzukut, Bogdanit, Budit, e të tjerve, që janë pionerët, me të cilët zë fill potenciali shprehës i mendimit shqip”, përfundoi vlerësimin e tij Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Zoti Bujar Nishani.
Këto tre vëllime, siç thotë edhe Profesor Ksenofon Krisafi në vlerësimine tij –studiuesi Ndriçim Kulla, këtyre simboleve të shënjta të mendimit shqiptar u ka ndërtuar, sipas tij, një “muze në kuptimin figurativ të fjalës, në formën e një botimi përmbledhës, kishte trokitur ora që ata, të grupuar në eksponentët e një krestomacie, t’i flisnin njëri-tjetrit dhe të komunikonin kronologjikisht, që lexuesi ta shijonte të plotë mozaikun shumëngjyrësh të mendimit shqiptar në çdo etapë, që kur nisi të kultivohej ai”.
Përfaqsuesit e këtyre mendimeve, ose më mirë të themi testamentet e disa prej më të ndriturve të mendimit shqiptar, sipas tre vëllimeve të “Enciklopedisë Antologjike e Mendimit Shqiptar 1807-1957” të studiuesit Ndriçim Kulla, janë këta: Gjon Gazulli, Marlin Barleti, Engjëll Mashi, Xhuzepe Krispi, Vincenso Dorsa, Dhimitër Kamarda, Jeronim De Rada, Elena Gjika, Hasan Tahsini, Zef Jubani, Jani Vreto, Vaso Pasha, Sami Frashëri, Shahin Kolonja, Ismail Qemali, Mithat Frashëri, At Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Dom Lazër Shantoja, At Ambroz Malaskaj, Visarion Xhuvani, Faik Konica, Kostë Çekrezi, Kristo Dako, I Përndershmi Fan Stilian Noli, Eqërem bej Vlora, Branko Merxhani, At Anton Harapi, Mehdi Frashëri, Krist Maloki, At Xhiuseppe (Zef) Valentini, Profesor Ernest Koliqi, Gaetano Petrotta, Karl Gurakuqi, Jorgji Meksi, Vangjel Kola, Tajar Zavalani, Nebil Çika, Hafiz Ali Kraja, Ismet Toto, Safet Butka, Nonda Bulka, Sejfulla Malishova, Zef Mala, At Gjon Shllaku, At Benedikt Dema, At Donat Kurti, Stavro Skëndi, Arshi Pipa, Isuf Luzaj, At Marian Serdani, Filip Fishta, Profesor Eqrem Çabej, Athanas Gegaj, Ilo Mitkë Qafzezi, Dhimitër Shuteriqi, Kristo Floqi, Mustafa Kruja, Osman Myderizi, Zef Mark Harapi, At Shtjefën Gjeçovi, Dom Nikoll Gazulli, At Bernadin Palaj, Dom Gaspër Gurakuqi, Jakov Milaj, Dom Ndoc Suma, Gjon Kasmi, Mitrush Kuteli, At Justin Rrota, Mati Logoreci, Profesor Martin Camaj, Namik Resuli, Selman Riza, Aleksandër Xhuvani, ndër të tjerë.
Është kjo një listë që të bën të pyetësh vetveten, se cili do të kishte qenë fati i Shqipërisë dhe i Shqiptarëve po të kishin mbizotëruar mendimet e këtyre patriotëve. Si do ishte sot Shqipëria dhe shqiptarët nëse në shekullin e kaluar do të kishin fituar pikëpamjet e tyre pro-perëndimore? A e humbi luftën ajka e kulturës dhe e mendimit shqiptar që paraqitet në këtë Enciklopedi në krahasim me një ideologji sllavo-aziatike, apo pikëpamjet e tyre janë gjithnjë frymëzuese për brezat e sotëm dhe të ardhëshëm të kombit shqiptar?
Më kujtohet me një rast, kur isha si refugjat në Romë, më 1970, duke biseduar me Profesor Ernest Koliqin mbi humbjen e nacionalizimit shqiptar dhe mbi fitoren e komunistëve në Shqipëri dhe në Europën Lindore, si dhe për fatin me të cilin u përballuan intelektualët e përndjekur siç ishte ai, si rrjedhim i fitores së komunizmit në kontinentin europian. Profesori i nderuar, i cili radhitet me plot të drejtë në listën e mendimtarëve të Enciklopedisë së përgatitur nga Ndriçim Kulla, dhe i cili njihet përveë tjerash për kontributin e tij në hapjen e shkollave të para shqipe anë e mbanë trojeve të kombit shqiptar, tha me optimizëm: Edhe Gjergj Kastrioti – Skënderbe humbi mbasi habiti botën me luftën dhe fitoret e tija kundër osmanëve. Megjithëkëtë, vepra e heroit kombëtar, tha Profesor Koliqi, nuk u shua.Përkundrazi, shtoi ai, ajo sot e asaj dite vazhdon të lëshojë rreze dritë gjithnjë e më tepër. Kështu, përfundoi ai, humbjet tona do të jenë të përkohshme, pasi mendimet dhe ideologjia e patriotëve të vëretetë do të këthehen përsëri në dobi të atdheut, jetën dhe veprat e tyre, të cilit ata ia kushtuan.
Ndriçim Kulla
Kështu mendon edhe autori i “Enciklopedisë Antologjike e Mendimit Shqiptar, 1897-1957”, Zoti Ndriçim Kulla, i cili shprehet se kjo përmbledhje e mendimit shqiptar, duhet të ketë kontribuar edhe në “baticën e mendimit demokratik” të 20-viteve të fundit në Shqipëridhe si e tillë, shprehet autori, duke shërbyer si pararëndsja më e denjë dhe më e përpiktë, do të dijë të marrë mendimet shqiptare të pasqyruara në këto vëllime, “të cilat kanë hedhur filiza të shëndetshëm gjatë këryre viteve, për t’i lartuar ato në pemë të mëdha e të patundura, duke u bazuar në udhëheqjen shpirtërore, morale dhe ideore të këtyre shëmbujve të mëdhej….për të ndërtuar një Shqipëri tjetër…të dijës e të përparimit.”
Ky do të ishte nderimi më i madh ndaj këtyre apostujve të kombit që kanë dalur ndonjëherë nga gjiri i Shqipërisë dhe i kombit shqiptar.I këtyre mendje ndriturve dhe njëherazi edhe kundërshtarëve më të flakët të atyre që donin të shuanin dhe të mohonin traditat më të shëndosha shqiptare. Ndriçim Kulla ka dhënë një kontribut shumë të vlefshëm në panteonin e mendimit shqiptar duke e përmbledhur në një botim të vetëm pasqyrimin e vërtetë të karakteristikave të përbashkëta të të gjithë shqiptarëve dhe të gjitha kohërave, duke na kujtuar se na ishte njëherë Shqipëria e vlerave.

PRITSHMËRITË NGA VIZITA E PAPËS NË SHQIPËRI

by

Nga Frank Shkreli/
*Njohja e Pavarësisë së Kosovës nga Vatikani/
*Shënjtërimi i Nënë Terezës/
*Emërimi i një kardinali shqiptar/
Në Tiranë u njoftua sot, të Ënjten axhenda e vizitës së Papa Françeskut në Tiranë, ku ndër aktivitete të tjera fillimisht do të takohet me udhëheqsit më të lartë politikë të vendit, me udhëheqsit e Kishës Katolike Shqiptare si dhe me krerët më të lartë të besimeve të të tjera të shqiptarëve. Kisha Katolike shqiptare njoftoi gjithashtu se Papa Françesku, në vizitën e tij Shqipërisë, do të shoqërohet nga mbi 70-gazetarë të huaj.
Shënjtëria e Tij, Papa Françesku njoftoi në qershor se kishte zgjedhur Shqipërinë si vendin e parë europian për ta vizituar më 21 shtator, me qëllim për t’i dhënë kurajo e guxim e atij populli i cili vuan për një kohë të gjatë pasojat e ideologjive të kaluara, ka thënë Papa. Në njoftimin e tij, ai natyrisht iu referua vuajtjeve gjatë dekadave të regjimit diktatorial komunist që e kishte izoluar Shqipërinë nga pjesa tjetër e botës. Vatikani ka thënë se Papa Françesku donte që vizita e tij e parë në Europë të bëhej në një vend me një histori persekutimesh, për të nderuar ata që kanë vuajtur nën regjimin komunist dhe në një vend i cili gjithnjë vuan nga varfëria. Kjo, sipas Vatikanit, është arsyeja se pse Papa vendosi të vizitojë Shqipërinë si vendin e parë në Europë.
Siç dihet, ish-diktatori komunist Enver Hoxha kishte marrë vendimin absurd duke shpallur Shqipërinë si shtetin e parë ateist në botë në vitin 1967, dhe si rrjedhim mbylli ose shkatërroi xhamitë dhe kishat dhe persekutoi e vrau shumë klerikë të tri feve, por sidomos e kishte në shënjestër për zhdukje Kishën Katolike Shqiptare dhe përfaqsuesit e saj. Fatbardhësisht, kjo çmenduri mori fund në fillim të 90-ave, gjë që më në fund bëri të mundur vizitën e parë të një pape në Shqipëri, Papës Gjon Palit të II më 1993. Prandaj, për Papa Françeskun, Shqipëria është një destinacion aq i natyrshëm për ‘të sa është edhe i rëndësishëm në këtë periudhë për Shqipërinë dhe kombin shqiptar.
Papa Françesku deri tani nuk njihet si një Papë që i pëlqen të udhëtojë, pasi deri tani ka bërë vetëm dy vizita ndërkombëtare, një në Brazil dhe tjetrën në Lindjen e Mesme.Duke njoftuar vizitën e tij në Shqipëri, qershorin që kaloi, Papa Françesku u shpreh para mijëra pelegrinëve në Sheshin e Shën Pjetrit dhe para botës duke thënë se,”Me këtë vizitë të shkurtër dua të vërtetoj mbështetjen time për Kishën Shqiptare dhe njëkohsisht të dëshmoj inkurajimin dhe dashurinë time për një vend i cili ka vuajtur aq shumë dhe aq gjatë nga pasojat e ideologjive të kaluara.” Duke iu përgjigjur ftesës nga Kisha Katolike e Shqipërisë dhe nga udhëheqsit politikë të vendit, Papa Françesku do të vizitojë Shqipërinë me 21 shtator.
Shqipëria dhe shqiptarët kudo po presin këtë vizitë si ndër më të shënuarat që janë bërë ndonjëherë në Shqipëri, përfshirë edhe vizitën e parardhësit të tij Papa Gjon Palit të II në vitin 1993.Para dy javësh isha për një vizitë të shkurtër në Shqipëri dhe në biseda me shumë vendas vihej re një pritje me padurim për vizitën e udhëheqsit të Kishës Katolike në tokën e Arbërit: për ta takuar e për tu përshëndetur, për të marrë bekimet e tij dhe për të dëgjuar fjalët dhe këshillat e tija baritore. Edhe qeveria shqiptare është venë në lëvizje për të bërë një pritje madhështore për Papa Françeskun në kryqytetin e shqiptarëve.
Pa asnjë dyshim, me 21 shtator, Papa do të pritet në Tiranë ashtu si e kanë më së miri traditë shqiptarët, ashtu pa dallim e së bashku si gjithmonë,si përfaqsues të tri besimeve, si vëllezër e motra të një gjaku, të një gjuhe e të një fisi. Ata së bashku me Papën do të falenderojnë Zotin se më në fund, kombi shqiptar gëzon lirinë dhe pavarësinë, në radhë dhe krah për krah me vendet e kontinentit europian, aty ku gjithmonë e kanë patur vendin shqiptarët.
Është kjo një vizitë e një Pape në një vend, si asnjë tjetër në Europë.Jam i bindur se Papa Françesku është i vetdijshëm se më 21 shtator, ai viziton Atdheun e Gjergj Kastriotit – Skënderbe, i cilësuar nga parardhësit e tij si, “Atlet i Perëndisë’’, “Kalorës i Pathyeshëm”, dhe një “Burrë me një madhëri të pabesueshme shpirti”, dhe si “I gjithmonshmi i fisit tuaj, i cili gjithëherë mbi çdo interes ka vendosur vlerat e trashëguara të besës, të nderit e të burrërisë”. Ati i Shënjtë, në vizitën e tij të parë në kontinentin Europian, me të drejtë ka zgjedhur të ndalojë në tokën e “Mbrojtësit të Europës”, si dhe në Memëdheun e bijës së kombit shqiptar dhe të Nënës së botës, bamirëses me famë botërore dhe murgeshës shqiptare, Nënë Terezës.Edhe shqiptarët, nga ana e tyre, besoj se janë të vetdijshëm për ndjenjat e veçanta të Vatikanit të ruajtura ndër shekuj ndaj kombit shqiptar.Siç ka thënë edhe një para-ardhësi Papa Françeskut, Papa Pali i VI, me rastin e festimeve të 500-vjetorit të Gjergj Kastriotit-Skënderbe më 1968 në Romë, “Selia Apostolike gëzohet se bën pjesë me miqët e vjetër të Atdheut tuaj, mbasi e numëron veten ndër ata që kurrë nuk i dolën fjale.”
Vizita e Papa Françeskut në Tiranë është pra një vazhdim i kësaj miqësie midis papëve të Romës dhe kombit shqiptar që ka ekzistuar ç’prej kohës së Gjergj Kastriotit – Skënderbe. Andaj kombi shqiptar pret që kjo vizitë jo vetëm të avancojë këto lidhje, por t’i çimentojë ndër shekuj. Urat e bashkpunimit midis shqiptarëve dhe Selisë Shënjte megjithëse të forta, do të përforcoheshin edhe më shumë, sikur vizita e Papa Françeskut në Tiranë të rezultonte në disa njoftime konkrete, sidomos mbi tri çeshtje me rëndësi të cilat janë në mendjen dhe në zemrën e shumë shqiptarëve, ndërkohë që po afrohet ardhja e Papa Françeskut në Tiranë. Ato janë të karakterit fetar dhe kombëtar për shqiptarët.Ai kombëtar, ka të bëjë me njohjen e pavarësisë së Kosovës nga ana e Vatikanit, vendim i cili pritej të merrej duke pasur parasyshë ndërhyrjen kritike të Papa Gjon Palit të II me udhëheqsit perëndimorë, përfshirë edhe Presidentin amerikan Bill Clinton, në mbështetje të shqiptarëve gjatë luftës kundër ushtrisë dhe policisë terroriste të Serbisë. Ndërsa nga pikëpamja fetare, shqiptarët katolikë dhe të tjerë, presinndonjë njoftim për përshpejtimin e shënjtërimit të Nënë Terezës si dhe emërimine një kardinali shqiptar, për njërën prej kishave më të vjetëra, në mos më e vjetëra, në kontinetin europian, e cila tani për tani nuk ka një udhëheqës kishtar në atë nivel.
Duke njoftuar njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Vatikani gjatë qëndrimit të tij në kryqytetin shqiptar dhe duke mbështetur përshpejtimin e procesit të shënjtërimit të Nënë Terezës, si dhe duke deklaruar gatishmërinë e Selisë Apostolike për të emëruar një kardinal shqiptar, Ati i Shënjtë do të realizonte objektivin që ai vet ka përcaktuar për vizitën e tij në Tiranë, siç ka thënë,për të “vërtetuar mbështetjen për Kishën Shqiptare dhe njëkohësisht të dëshmojë inkurajimin dhe dashurinë për një vend i cili ka vuajtur aq shumë dhe gjatë nga pasojat e ideologjive të kaluara.”
Kombi shqiptar ka nevojë për lutjet dhe ndihmën e Papa Françeskut në këtë moment të historisë së tij.Ndihmë më të madhe nuk besoj se mund të jepte.Mbështetja e këtyre tre propozimeve gjatë qendrimit të tijnë Tiranë do të kulminonte në suksesin e vizitës dhe në realizimin e plotë të objektivave të përcaktuara nga vet Vatikani për vizitën e Atit të Shënjtë në trojet e shqiptarëve.
Për më tepër, një gjë e tillë do të njihte konkretisht meritat e shqiptarëve për rolin ndërtues dhe paqësor që shqiptarët kanë luajtur dhe luajnë në Ballkan si dhe për faktorin e tolerancës fetare dhe shoqërore midis tyre, duke i inkuruajur shqiptarët, të cilët Papa PaliVI i kishte cilësuar si, “para-ardhësit e ekumenizmit modern”, ashtuqë pasardhësit e Gjergj Kastriotit –Skënderbe në këtë rrugëtë vazhdojnë të jenë shembull për të gjithë – ashtuqë kombi shqiptar të shënojë — jo përçarje e mos pajtim — por triumfe të reja dhe një shpërthim fuqishë ringjallëse duke i dhënë vetes dhe botës një dëshmi të pashoqtëdinjiteti politik, shoqëror dhe kombëtar.
Kjo ishte një pullë poste e lëshuar nga Vatikani, Kosova 1999, e cila paraqet refugjatët shqiptarë të Kosovës gjatë luftës me fjalët e Papa Gjon Palit II: “Papa është përkrah njerëzve të vuajtur dhe u bën thirrje të gjithëve: Gjithmonë është koha për paqë!”

MUND TË JETË KRIM LUFTE

by

Nga Frank Shkreli/
Komisionerja e Lartë e Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB)për të Drejtat e Njeriut, Navi Pillay dënoi të hënën rrëximin eaeroplanit të pasagjerëve tëlinjes ajrore Air Malaysia mbi territorin e Ukrainës që kontrollohet nga forca rebele pro-ruse, e që shkaktoi vdekjen e 283 pasagjerve dhe ekuipazhit prej 15 vetash. Ajotha se “kur të merren në konsideratë rrethanat e kësaj ngjarjeje tragjike që mbizotërojnë tani, kjo shkelje e ligjit ndërkombëtar mund të jetë një krim lufte”.Ajo paralajmëroi të gjithë, përfshirë edhe simpatizantë të kauzës ruse nga vende të huaja që u janë bashkuar forcave rebele ruse – si për shembull nga Serbia (shënim i autorit) — se do të ndërmirren të gjitha masat e mundura për të siguruar se, “çdonjëri që të kryej shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar, përfshirë krime lufte, do të sillen para drejtësisë, pa marrë parasyshë se kush janë ata” dhe nga vijnë, tha zyrtarja e lartë e Kombeve të Bashkuara. Ajo bëri thirrje njëkohësisht për një hetim sa më të shpejtë, të gjithëanshëm, efikas, të pavarur dhe të pa-anshëm”, të rrëximit të aeroplanit të pasagjerve civilë.Zonja Pillay e bëri këtë koment ndërsa OKB-ja botoi raportin e kërkuar më heret mbi konfliktin në Ukrainë në të cilin, ndër të tjera, thuhet se megjithëse është vështirë të konstatohet numëri i vërëtetë i viktimave, ç’prej mesit të muajit prill, nga konflikti në atë vend janë vrarë të pakën 1,129 veta, ndërsa janë plagosur 3, 442 persona, ndërkohë që, sipas raportit të OKB-ës më shumë se 100,000 veta janë çvendosur nga shtëpitë e tyre, si rrjedhim i konfliktit. Ajo shtoi se raportet janë tepër alarmuese mbi luftimet në rajonin Donetsk dhe Luhansk, ndërkohë që sipas saj, të dy palët kanë dërguar në atë zona armë të rënda, përfshirë artilerinë, tankse, raketa dhe misile.
Raporti i OKB-ës mbi konfliktin në Ukrainë nënvijon gjithashtu një rritje alarmuese të shkeljeve të të drejtave të njeriut në zonat lindore të Ukrainës që kontrollohen nga rebelët e armatosur pro-rusë.Në raport theksohet se grupe rebelësh të armatosur që mbështeten nga Rusia, rrëmbejnë njerëz, i burgosin i torturojnë dhe i ekzekutojnë ata, si masa këto që i përdorin me qëllim për të frikësuar dhe për të kontrolluar popullatën e asaj zone.Në raport thuhet se vihet re një profesionalizëm i dukëshëm në radhët e grupeve të armatosura ruse, duke akuzuar drejtë për drejtë se ato, “udhëhiqen politikisht dhe ushtarakisht nga shtetas të Federatës Ruse”. Ajo u bëri thirrje të dy palëve në konflikt që të tregojnë kujdesin më të madh, në mënyrë që të parandalojnë vrasjen dhe plagosjen e civilëve.
Konflikti midis rebelëve pro-rus dhe forcave të Ukrainës është diçka për të ardhur keq, por rrëximi i një aeroplani civil me pasagjerë ndërkombëtarë është një krim lufte, siç alludoi edhe Komisionerja e Lartë e OKB-së për të Drejtat e Njeriut.E vërteta është se deri tani bota ka reaguar me një përmbajtje të pashpjegueshme ndaj këtij krimi që shkaktoi vdekjen e qindëra pasagjerve të pafajshëm nga vende të ndryshme të botës, e të cilët nuk kishin aspak të bënin me konfliktin në Ukrainë.Duke komentuar këtë akt mizor, Presidenti Obama ka thënë se “Ekzistojnë prova se aeroplani civil i Malajzisë u rrëxua nga një raketë tokë-ajër e cila ishte hedhur nga një zonë e cila kontrollohet nga separatistët e mbështetur nga Rusia, mbrenda territorit të Ukrainës”. Ndërsa zëdhënsja e Departamentit Amerikan të Shtetit, Marie Huf ishte më e përcaktuar duke drejtuar gishtin e akuzës atje ku duhet. Ajo tha se, “Ndoshta ne nuk e dimë ende me saktësi se kush e rrëzoi aeroplanin, por përgjegjësia për këtë incident pushon mbi krahët e Presidentit rus Putin.” Ajo u tha përfaqsuesve të medias ndërkombëtare të akredituar pranë Departmentit Amerikan të Shtetit se, “Këta separatistë rusë, të cilët ne besojmë se ishin ata që rrëxuan me raketë aeroplanin e vijës ajrore të Malajzisë, nuk do të vepronin atje pa mbështetjen e Presidentit Putin dhe të qeverisë ruse, dhe se ata nuk do të armatoseshin po mos të kishin mbështetjen e Presidentit Putin dhe të qeverisë ruse.” Si rrjedhim, shtoi zëdhënsja e Departmentit të Shtetit, “ne jemi zotuar që të zbulojmë se çka ndodhi atje, me qëllim që të ata të cilëte kryen këtë akt të shëmtuar të mbahen përgjegjës dhe se vendet, të cilat mbështesin këta separatistë ashtu siç bën Rusia”, shtoi ajo, “duhet të mbahen gjithashtu përgjegjëse”. Ndërsa zevëndës zëdhënsi i Shtëpisë së Bardhë, Eric Schultz pohoi para përfaqsuesve të medias se, “Ne e dimë se Rusia ka furnizuar me armë dhe stërvitje këta separatistë.”Këto ishin reagimet më të ashpëra megjitëse të përmbajtura, të zyrtarëve më të lartë amerikanë me përjashtim të ndonjë anëtari të Kongresit, të cilët ishin shumë më kritikë ndaj rolit të Rusisë në konfliktin e saj me Ukrainën. Ndërkohë, vendet europiane, nepërmjet deklaratave të zyrtarëve të tyre, janë shprehur ditët e fundit, se në bashkrendim me Shtetet e Bashkuara,ato janë gati t’i imponojnë Rusisë së Putinit sanksione të tjera në sektorët financiar, energjetik dhe të industrisë së armëve.
Një numër analistësh kanë vërejtur ditët e fundit se reagimet e vendeve perëndimore ndaj rrëximit të aeroplanit të vijës ajrore të Malajzisë mbi Ukrainë, duhej të ishin më të forta dhe më të vendosura.Shumë prej tyre kanë krahasuar rrëximin e këtij aeroplani nga ata që mendohet se ishin rebelët pro rusë në Ukrainë, të mbështetur dhe të financuar nga Rusia — me rrëximin e aeroplanit të vijës ajrore të Koresë së Jugut nga një aeroplan luftarak sovjetik 30-vjetë, pikërisht në shtator të vitit 1983, sulm ky nga i ciliasokohe mbetën të vrarë 269 persona të pafajshëm.Natyrisht se atëherë ishte kulmi i luftës së ftohtë, por kjo nuk e bënte më të lehtë as më të justifikueshëm sulmin barbar të regjimit komunist sovjetik kundër një aeroplani civil, me justifikimin se kishte hyrë në hapësirën e tij ajrore. Në krahasim me reagimet e sotëme, reagimi i Presidentit të atëhershëm amerikan Ronald Reagan ishte i ashpër dhe i vendosur, duke e quajtur masakër sulmin e Bashkimit Sovjetik kundër aeroplanit të vijes ajrore koreane ku si përfundim gjetën vdeljen 269 viktima të pafajshme, përfshirë edhe një numër të madh amerikanësh.

Presidenti Ronald ReaganSenatori demokrat Henry Jackson
Ky krim kundër njerëzimit, pat thënë Presidenti Reagan nuk duhej harruar kurrë këtu në Amerikë dhe as anë e mbanë botës. Presidenti Reagan, duke i folur kombit dhe botës mbi rrëximin e aeroplanit korean nga sovjetikët në vitin 1983, e pat cilësuar atë sulm të ngjashëm me sulmin mbi Ukrainë, duke thënë se ai,“ishte një sulm i Bashkimit Sovjetik kundër botës dhe kundër ndjenjave morale të cilat drejtojnë marrëdhënjet njerëzore kudo”. “Ky”, ka thënë Presidenti Reagan,“ishte një akt barbarizmi i kryer nga një shoqëri që nuk respekton të drejtat e individit dhe që nuk tregon respekt për vlerën e jetës së njeriut”, duke e cilësuar atë edhe si akt i një vendi i cili gjithmonë përpiqet të zgjerojë me forcë influencën e tij në përpjekje për të dominuar kombet e tjera.”Do të ishte tepër lehtë, tha ish-presidenti amerikan “që në raste të tilla të mendohej për hakmarrje, por kjo nuk është përgjigjëja e duhur. Ne duam drejtësi dhe veprim për të siguruar se një gjë e tillë nuk do të ndodhë kurrë më”, ka thënë Presidenti Reagan.
Gjatë debatit me Presidentin Obama në fushatën e vitit 2012 për president, kandidati republikan Mitt Romni me të drejtë pat deklaruar se ishte Rusia ajo që përbënte kërcëniminkryesor ndaj sigurisë dhe interesave kombëtare të Shteteve të Bashkuara dhe të gjithë njerëzve vullnet mirë të cilët besojnë në liri, dhe jo Al Qaeda siç pretendonte Presdienti Obama.Këtë e kishte pohuar 30-vjetë më parë edhe ish-Senatori demokrat Henry Jackson, i cili kishtedeklaruar se Bashkimi Sovjetik përbënte kërcënimin më të madh ndaj Amerikës dhe botës.Andaj, ka thënë Senatori demokrat, nëqoftse Shtetet e Bashkuara dëshirojnë të vazhdojnë të luajnë rolin udhëheqësnë përpjekjet për sigurimin e një paqeje të qëndrueshme midis kombeve, atëherë Amerika duhet të jetë e fortë jo vetëm me fjalë por edheme vepra, përfshirë edhe gatishmërinë ushtarake, për t’u përballur me të këqiat e kësaj bote që kërcënojnë lirinë dhe të drejtat e nejrëiut të popujve anë e mbanë botës.
Analistë të ndryshëm kanë shprehur dyshimet e tyre nëse administrata e Presidentit Barak Obama është me të vërtetë serioze mbi rolin, që sipas ish senatorit demokrat Henry Jackson dhe ish-presdientit Reagan, Shtetet e Bashkuara duhet të luajnë në botë në përgjithësi, dhe në raste si rrëximi i aeroplanit të vijës ajrore të Malajzisë, në veçanti.Ky, sipas Presidentit Ronald Reagan, nuk është një rol që e kërkojnë Shtetet e Bashkuara. Por sipas tij, ashtu si edhe roli që luajtën amerikanët e dikurshëm që themeluan këtë vend si “shpresën e fundit dhe shpresën më të mirë për njerëzimin”, historia është shprehur ai, kërkon shumë nga çdo brez i amerikanëve. Sipas Presidentit Reagan, gjatë historisë,“Amerika ka dhënë shumë për botën, por duhet të jemi kurdoherë gati të japim edhe më shumë.” Kurdoherë, veprat janë më bindëse se fjalët.
Prandaj, nëqoftse Shtetet e Bashkuara nuk e luajnë këtë rol udhëheqës në botë –si në kohë paqeje ashtuedhe në kohë konfliktesh — siç rekomandonte një president republikan dhe një senator demokrat 30-vjetë më parë, atëherë kush do e luaj një rol të tillë? Ndërsa, përsa i përket rrëximit të aeroplanit të vijës ajrore të Malajzisë mbi Ukrainë — kur të merret parasyshë mbështetja e Presidentit rus Putin për rebelët pro-rus si dhe agresioni rus ndaj Ukrainës gjatë vitit të kaluar — provat dhe hetimet mbi këtë “tragjedi botërore”, siç e cilësoi edhe Presidenti Obama –eventualisht mund të vërtetojnë se Moska ishte përgjegjëse në mënyrë direkte ose indirekte për masakrimin e pasagjerve të pafajshëm. Si e tillë, Rusia dhe Presidenti i saj Vladimir Putin duhet të mbahen përgjegjës nga opinioni botëror dhe nga ligjet ndërkombëtare për këtë akt barbar.

MBLEDHJA E MINISTRAVE TË JASHTËM TË NATOS

by

Nga Frank Shkreli/
Ministrat e Jashtëm të 28-vendeve anëtare të NATO-s, përfshirë edhe Ministrin e Jashtëm të Shqipërisë, Ditmir Bushati, u mblodhën të ënjtën në Bruksel për të biseduar mbi mbledhjen e nivelit të lartë të Aleancës së Atlantikut që do të mbahet në shtator dhe për të biseduar mbi një numër çështjesh të tjera të rëndësishme me të cilat përballet sot bota, përfshirë edhe gjëndjen në Ukrainë.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Anders Fogh Rasmussen u shpreh për median se, “Mbledhja e nivelit të lartë të Ministrave të Jashtëm u mbajtë në një kohë kur po shtohen sfidat ndaj sigurisë përtej kufijve të Aleancës së Nato-s”, dhe shtoi se “Sot, ne theksuam rëndësinë e mbrojtjes së përbashkët”, duke marrë parasyshë ndryshimin e gjëndjes së sigurisë në Europë, si përfundim i agresionit rus në Ukrainë. Udhëheqsi i NATO-s në deklaratën e tij, mbështeti planin për paqë të propozuar nga Presidenti ukrainas Petro Poroshenko, duke thënë se “Ukraina ka një strategji të qartë për zgjidhjen e krizës”, duke shtuar se “Marrëdhënjet (e Natos) me Rusinë nuk do të normalizohen për derisa Rusia nuk sillet në përputhje me obligimet e saja ndërkombëtare.” Si përfundim, në mbledhjen e Ministrave të Jashtëm u shqyrtuan gjithashtu edhe marrëdhënjet e Aleancës me Rusinë. Ndërkaq, Sekretari Amerikan i Shtetit, John Kerry tha për gazetarët, pas takimit në Bruksel se, “Për derisa Rusia nuk angazhohet plotësisht dhe seriozisht ndaj procesit të paqës dhe stabilitetit në Ukrainë, Shtetet e Bashkuara dhe Europa do të vazhdojnë të përgatiten për marrjen e masave më të forta kundër Rusisë, përfshirë sanksione të rrepta ekonomike, me shpresë se nuk do të jetë e nevojshme që ato të përdoren.” Por, u shpreh kryediplomati amerikan Kerry, “Kjo varet nga masat që do të marrë Rusia dhe presidenti i saj, në ditët dhe javët e ardhëshme.”
Takimi i Ministrave të Jashtëm të Aleancës Perëndimore në Bruksel të mërkurën ishte mbledhja e fundit para se udhëheqsit e NATO-s të mbajnë mbledhjen e tyre të nivelit të lartë në shtator, në samitin e Uellsit të Anglisë. Gjatë takimit të mërkurën në Bruksel, Ministrat e Jashtëm të Aleancës perëndimore ranë dakort mbi propozimet për të përpiluar një plan veprimi gatishmërie të aleancës për t’ua paraqitur udhëheqsve të lartë të NATO-s në mbledhjen e shtatorit, me qëllim për të ndihmuar Ukrainën që ajo të jetë e aftë të mbrojë veten. U bisedua gjithashtu se ç’duhet bërë me Afganistanin kur në atë vend do të të marrë fundi misioni luftarak në fund të këtij viti. Në njoftimin e aleancës mbi punimet e mbledhjes, thuhet se Ministrat e Jashtëm biseduan gjithashtu edhe mbi mënyrat për të përforcuar bashkpunimin me partnerët e saj anë e mbanë botës dhe se njëkohsisht u diskutuan mënyrat për të ndihmuar partnerët, të cilët kanë nevojë për të bërë reformat e nevojshme në fushën e mbrojtjes dhe të sigurisë.

Në lidhje me antarësimin e vendeve të tjera në NATO, Sekretari i Përgjithëshëm i Aleancës, Anders Fogh Rasmussen tha të mërkurën se dera mbetet e hapur për ato vende që dëshirojnë të antarësohen, duke shtuar se: “Dua të jem i qartë: Dera e antarësimit në NATO mbetet e hapur dhe asnjë vend i tretë”, siç duket kjo një reference ndaj Rusisë, “nuk ka veto mbi zgjërimin e aleancës NATO.” Sipas njoftimit të NATO-s për media, Ministrat e Jashtëm të vendeve anëtare të NATO-s shqyrtuan përparimin e bërë nga katër vende që aspirojnë antarësimin në NATO e që janë, Gjorgjia, Mali i Zi, Bosna Hercegovina dhe Maqedonia. Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s, Rasmussen citohet të ketë thënë se secili vend to gjykohet për antarësim, bazuar në meritat dhe shtoi se, “Secili prej këtyre vendeve ka gjithnjë shumë për të bërë në fusha të ndryshme, por ne do tu japim mbështetjen e nevojshme për t’ua bërë të mundur antarësimin.” Specifikisht mbi aspiratën e Malit të Zi për tu bërë anëtar i NATO-s, thuhet se Aleanca do të fillojë bisedimet intensive dhe të fokusuara me Podgoricën për të vlerësuar, jo më larg se fundi i vitit 2015, nëse do të ftojë Malin e Zi që t’i bashkohet Aleancës. Sipas njoftimeve në media, Shtetet e Bashkuara, Franca dhe Gjermania kundërshtojnë ftesën për Malin e Zi, sepse sipas tyre ai vend ka gjithnjë nevojë të bëjë reforma të mëtejshme në fushën e zbatimit të ligjit, që të ndërmarrë reformat në përputhje me standardet e NATO-s në sektorin e sigurisë dhe të luftojë korrupsionin si dhe krimin e organizuar. Ndërsa në lidhje me antarësimin e Gjorgjisë, Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s tha se Aleatët ranë dakort, në parim, që gjatë javëve të ardhëshme të përgatisin një paketë të konsiderueshme propozimesh, që sipas tij ,do të bëjë të mundur dhe të ndihmojë Gjorgjinë të jetë më afër NATO-s. Njëkohësisht, thuhet se disa aleatë, sidomos ministrat nga vendet Baltike dhe ata të Europës Lindore u shprehën se me këtë rast, NATO-ja duhej t’i dërgonte një mesazh të fortë Moskës duke e ftuar Gjeorgjinë të bënte pjesë në programin MAP, një program ky që ofron këshilla, ndihma dhe mbështetje për vendet që dëshirojnë antarësimin në NATO, por kjo nuk ndodhi.
Pas mbarimit të luftës së ftohtë shumë veta bënin pyetjen nëse Aleanca e NATO-s ishte gjithnjë e nevojshme.Por pas agresionit të Rusisë në Ukrainë, shkruante revista prestigjoze britanike, Economist marsin që kaloi, NATO-ja s’ka më nevojë të arsyetojë ekzistencën e saj.Këtë e bëri Rusia e re revanshiste me agresionin e saj në Ukrainë, megjithëse ajo nuk përbën rrezikun që përbënte dikurë Bashkimi Sovjetik për Perëndimin, thotë revista Economist. Por, ajo vazhdon duke thënë se sfida me të cilën përballet tani NATO-ja, është se si të mund të bindë të gjithë 28- vendet anëtare të saj mbi natyrën e rrezikut që paraqet Rusia për sigurinë në Europë dhe për të vendosur se si duhet përgjigjur ndaj këytre sfidave.Revista thotë se Vladimir Putin është i gabuar kur mendon se NATO është një aleancë e dominuar nga Amerika, qëllimi i së cilës është të mposhtë Rusinë. Në të vërtetë, thotë Economist, AleancaNATO është treguar shumë elastike duke lëshuar pe dhe ka provuar me seriozitetin më të madh për të bërë Rusinë ortake të Aleancës. Revista britanike shkruante se NATO ndoshta nuk e di ende se si të përballet me kërcënimet që paraqet sot Rusia e Putinit, por thekson se NATO ka përballuar në të kaluarën sfida edhe më të mëdha.Këtë, në të vërtetë, e tha edhe Sekretari Amerikan i Shtetit, John Kerry në konferencën me median në Bruksel të mërkurën që kaloi kur theksoi se, “ AleancaNATO ka vazhduar të jetë e suksesshme për më shumë se 60-vjetë të historisë së saj, për faktin se ajo ishte e vetdijshme se kërcënimet ndajë sigurisë në të ardhmen nuk do të jenë gjithmonë si kërcënimet me të cilat përballemi sot dhe sigurisht që nuk do të jenë të ngjashme me kërcënimet me të cilat jemi përballur në të kaluarën.”Kryediplomati amerikan u tha gazetarve se përpjekjet dhe organizatat shumë kombëshe si NATO mund të ndikojnë gjithnjëpozitivisht në përballjen e sfidave të ndryshme. “Dhe jam i bindur”, tha ai, “Se në konferencën e ardhëshme të nivelit të lartë të NATO-s në Uells të Anglisë shtatorin që vjen, Aleanca e Atlantikut do të demonstrojë forcën dhe guximin e përbashkët duke përballuar — me mënyra të reja – shumë sfida të shekullit 21, me të cilat përballet sot bota”, përfundoi Sekretari Amerikan i Shtetit, John Kerry në përmbyllje të takimit të Ministrave të Jashtëm të 28-vendeve anëtare të NATO-s në Bruksel të mërkurën.

URIME, SHQIPËRI!

by

Nga Frank Shkreli/
Ministrat e Jashtëm të 28 vendeve anëtare të Bashkimit Europian (BE) vendosën t’i japin Shqipërisë statusin e vendit kandidat. Ky është një vendim i rëndësishëm në rrugën e Shqipërisë drejtë antarësimit të plotë eventual të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Kjo, sigurisht, nuk do të jetë një rrugë e lehtë siç vihet në dukje edhe në njoftimin e BE-ës, pasi Shqipëria, sipas Këshillit të Bashkimit Europian gjithnjë ka nevojë për reforma në administratën qeveritare dhe në gjyqësorin, për luftën e vazhdueshme kundër korrupsionit, dhe për marrjen e masave kundër trafikut të qenieve njerëzore. Dhe mbi të gjitha, theksohet si faktor i rëndësishëm, në mos jetësor, dialogu me opozitën dhe zhvillimi normal i diskursit politik midis palëve.
Megjithëse Shqipëria mund të jetë ende larg nga antarësimi i plotë i saj në BE-ën, vendimi i sotëm pasqyron në sytë e Europës, përparimin e bërë deri tani si dhe vullnetin e Shqipërisë për të bërë edhe më shumë progres në këtë drejtim dhe në fushën e reformave të nevojshme, të cilat kërkohen nga të gjitha vendet që aspirojnë antarësimin në BE. Megjithëkëtë, Shqipëria meriton urimet tona për këtë hap të rëndësishëm drejtë Europës – aty ky e ka vendin, rreth sofrës së përbashkët me kombet e tjera europiane. Urimet tona të gjithëve, qeverisë së tanishme dhe qeverisë së mëparshme, pasi progresi i bërë dhe i njohur nga BE-ja në dhënjen e statusit-kandidat që u njoftua të martën, është një përfundim i një pune të gjatë dhe është meritë e të gjithëve, dhe jo vetëm e palëve politike, por e të gjithë shqiptarëve, përfshirë edhe shoqërinë civile dhe institucionet e tjera shtetërore dhe jo qeveritare. Pasi jemi në atmosferën e botërorit, nuk vërejmë së në ndeshjet për çmimin e madh të botës në futboll të ketë vetëm një lojtar që të dalë fitues kundër një skuadre të tërë. Burri i mirë me shokë shumë, thotë një fjalë e vjetër. Prandaj, edhe arritjet e deritanishme të Shqipërisë drejtë BE-së janë merita dhe përfundim i kontributeve që kanë dhënë të gjithë gjatë viteve në këtë drejtim e të cilat rezultuan, në njoftimin pozitiv të BE-së për dhënjen e statusit kandidat Shqipërisë.
Është e natyrshme që njëra ose tjetra palë politike të përpiqet të marrë kredinë për këtë arritje. Por fakti është se ky vendim i Europës, as nuk ishte marrë dje dhe as nuk do të angazhohej Europa që të vazhdonte për të mbështetur Shqipërinë në përpjekjet drejtë antarësimit të plotë të saj në BE, po të besonte se progresi i bërë deri tani të jetë vetëm meritë e njërës ose tjetrës palë. Në të vërtetë, Shqipëria nuk mund të shkojë drejtë e Europës e përçarë dhe as nuk do të pranohet si e tillë nga Europa. Edhe në njoftimin e djeshëm, BE-ja theksoi si gjithëherë më parë, dialogun politik midis palëve si një faktor i rëndësishëm, duke e ngritur atë në të njëjtin nivel me luftën kundër korrupsionit dhe me reformat në administratën qeveritare dhe në gjyqësor – duke nënvijuar se dialogu i qëndrueshëm politik është jetësor për konsolidimin dhe vazhdimin e reformave. Europa dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës dëshirojnë që klasa politike e Shqipërisë të jetë e bashkuar me mendime dhe në qëllimet e objektivave të interesave kombëtare të shqiptarëve. Antarësimi i plotë dhe sa më i shpejtë i Shqipërisë në Bashkimin Europian është në interesin e kombit shqiptar, drejtë të cilit duhet të punojnë të gjithë, pa marrë parasyshë animet ose interesat politike.
Besoj se asnjë shqiptar, kudo qofshim të përhapur nepër botë dhe në trojet e veta në Ballkan, nuk mund të fshehi kënaqësinë dhe gëzimin për vendimin njëzëri të njoftuar dje nga Ministrat e Jashtëm të 28 vendeve anëtare të Bashkimit Europian, duke aprovuar raportin e Komisionit Europian për t’i dhënë Shqipërisë statusin kandidat. Është ky një hap i madh për Shqipërinë dhe për kombin shqiptar dhe si i tillë edhe duhet të velërsohet. Është një vendim që vërteton parimet, qytetërimin dhe kulturën e kombit shqiptar si pjesë dhe në përputhje të plotë me vlerat europiane. Është ky një vendim gjithashtu i cili përputhet plotësisht me synimet dhe objektivat e Gjergj Kastriotit-Skënderbe dhe të Rilindasve të kombit, të cilët treguan rrugën që duhet të ndjekë kombi shqiptar për tu ulur në të njëjtën tavolinë me kombet europiane, me nder, me përgjegjësi dhe privilegje të barabarta, me vendet më të përparuara të botës.
Uroj që ky moment në historinë e kombit shqiptar të shënojë perëndimin e politikave të errëta dhe të fatkeqsive kombëtare të së kaluarës dhe njëkohsisht edhe të dëshmojë fillimin e një hovi të pranverave të reja për kombin shqiptar, si pjesë përbërse dhe e pandarë e një Europe në paqë, të lirë e demokratike, por pa u larguar dhe pa u xhveshur kurrë nga traditat dhe kultura e shëndosh stërgjyshore e shqiptarizmës. Drejtë Europës, me virtytet shqiptare!