Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

2016-VITI I KALIT TE TROJES

by

By Brian Whitmore/
Pergaditi per Diellin Gjon Kadeli/1-kadeli-160x300
VJETI 2016 ISHTE AI GJATE TE CILIT VLADIMIR PUTINI NDERMORI NJI FUSHATE TEJET TE FUQISHME DHE PLOTE ME DJALLZINA TE LLOJ LLOJSHME KUNDER VENDEVE PERENDIMORE./
Gjate vjetit ne fjale u duk qarte, se integrimi i Rusise ne sistemin botnor te financave dhe te tregetise, u pedor si nji mjet per te krijue baza(celula), te cilat u aktivizuen per te sabotue vlerat dhe institucionet perendimore.
Nji njoftim erdhi nga Berlini dhje tjetri nga Uashingtoni. Te dyja keto u bane mbrenda disa javeve. Sherbimi i Fshehte Gjerman paralajmeroi rreth fundit te,nandorit se Rusia ka fillue nji fushat perzimjeje ne zgjedhjet parlamentare
Gjermane dhe ne fillim te dhetorit CIA-ja Amerikane njoftoi  se simbas te dhanave Moska ka nderhy ne zgjedhjet presidenciale Amerikane.
Ne te kaluemen, keto lajme nuk do te konsideroheshin  si dicka e cuditshme, por kete vjet ato nuk mund shikohen keshtu; sepse Kremlini i hoqi dorzat dhe filloi nji fushate te hapet e te pergjitheshme propagandistike kunder vendeve perendimore.
Ishte vjeti gjate te cilit u perdoren ne mase mjetet kibernetike per te mberrijte qellime specifike.Gjate ketij vjeti Kremlini e zgjanoi fushaten e tij te rrenave e te tjera, qe ma pare perdoreshin kunder Ukraines, Gjeorgjise  dhe Moldoves dhe ish vendeve te tjera qe ishin nen sferen Sovjetike.Tashti kjo fushtate perfshine edhe vendet perendimore, me qellim per te krijue probleme per to.
Gjate vjetit ne fjale, Moska e ktheu demokracine Perendimore ne nji
arme, kunder vete demokracise Perendimore.Gjaja qe asht edhe ma e
randsishme asht se Perendimi ishte prekun nga kriza ma serioze e
besimit, qe nuk mahet mend per nji kohe te gjate.Pervec
kesaj,Perendimi u prek nga kriza fianciare ne 2008-shen, nga kriza e
zones Europiane dhe nga ajo e emigranteve. Si rrjedhim,,Moska gjeti
rastin e pershtatshem, per te fillue nji fushate te madhe
propagandistike, kunder vendeve Perendimore, per te minue
institucionet e tyne.
Dalja e Britanise se Madhe nga Bashkimi Europian,zdjedhja e Donalt
Trumpit per president te Shteteve te Bashkueme, dhe me zgjedhjen e
ndonji udheheqsi tjeter, qe mund te anoje ndaj Moskes, levizja
popullore kunder sistemit te tashem, kane krijue nji gjendje ma te
pershtateshme, per qellimet e rregjimit autokratik te Putinit. Kjo gja
ka vu ne pozite te keqe edhe pamvarsine e vendeve qe perpiqen te
largohen nga sfera Ruse, si per shembull Ukraina, Gjeorgjija dhe
Moldova.
Larri Diamond, i cili asht nji personalitet me randesi ne Insitutin
Huver, kohet e fundit shkroi nji artikull ne revisten Atlantik, nder
te tjera ai tha edhe keto:”Krewmlini ka fillue nji fushate te
sterhollueme, per te cilen ka gjetun rastin e pershtatshem per te
sabotue demokracine, dhe per t’a ba ate te anoje drejte qellimeve
tija, jo vetem ne disa vende, por tash, bash ne qender te sistemeve
liberale demokratike, sic jane Europa dhe Shtetet e Bashkueme.” Ai
shtoi,” tashti ne gjindemi ne momentin ma te rrezikshem per
demokracine liberale qe nga koha e mbarimit te Luftes se Dyte
Botnore.”
Michael Khodorkovski, i cili asht profesor ne Universitetin Lojola te
Cikagos, dhe qe asht autor i librit qe do te botohet se shpejti, me
titull, Rusia e Qindvjetshit Njizet, shkroi nji artikull ne gazeten
New York Times, ku nder te tjera thote”Putini nuk ka mbarue ende
punen. Ai po perpiqet te perkrahi kandidatet qe jane kunder sistemit
te tashem politik, gjate zgjedhje te vjetit te ardhshem, qe do te
zhvilohen ne Holland, France, Gjermani e tjera.”
Ne nji leter qe iu dergue Shefes se Marredhanjeve te Jashtme te
Bashkimit Europian, Federika Magherit nga 51 ligjvenes te Parlamnetin
Europian paralajmeruen se, “Ka te dhana se ma  shume se 200 milione
Euro,u jane dhane nen rregose nga Rusia grupeve te ndryshme
Eurepiane.” Gjithashtu thuhet se ” ka te dhana qe tregojne se te
dhanat ne fjale jane perdorun per te influencue politikane, mediat si
dhe shoqnine civile.”
Analistja politike Lilia Shevtsova shkroi nji arikull ne gazeten
Finacial Times, ku nder te tjera thote, “Megjithse Rusia asht shume ma
e dobet se sa ishte gjate kohes se Bashkimit Sovjetik,ajo sot ka shume
aftesi, per te shkaktue ngaterresa e djallezi te shumllojshme.”
Nji prej veprimeve, me te vertete tejet te ulta’ qe ngjau kohet e
funit ne Berlin lidhun me adoleshenten ruse Liza F. asht kjo. Mediat
ruse perhapen lajme se ajo u perdhunue nga emigrantet ne Berlin.
Autoritetet Gjermane e pergenjeshtruen kete gja. Me gjithe kete
autoritetet Ruse thane se autoritetet Gjermane po perpiqen t’i fshehin
gjanat nen rregose. Edhe vete Ministri i Jashtem Rus Sergei Lavrov ja
vuni vulen zyrtare kesaj ngjarje, tuej thane se ishte e vertete. Por
ma vone u vertetue se keto lajme nuk ishin te verteta dhe ngjarja ne
fjale i karakterizue si skandal i turpshem. Moska e bani kete gja
tejet djallezore me krijue probleme pe Kancelaren Merkel ne zgjedhjet
e adheshme.
Menji fjale Putini bani cdo perpjekje te mundshme, tuej perdorun lloj
lloj menyrash, tuej pershi edhe ato ma  te djallzueme e te ulta, per
te krijue sa ma shume probleme per vendet Perendimore.
Brian Fridenborg shkroi lidhun me sulmin e pa bese qe bani Japonia
kunder Perl Harborit ne Havai te Shteteve te Bashkueme me 7 dhetue
1941, gja qe shkaktoi pjesmarrjen e Shteteve te Bashkueme ne Luften e
Dyte Botnore, tuej e cilsue ate si nji date turpi te shemtuem, prandej
edhe vjeti 2016 do te mbewtet ne histori, vjeti qe ngjane gjana tejet
te turpshme, si rrjedhim i fushates se shfrenueme Ruse, kunder vendeve
Europiane.

Nuk do te kete ma zi per Fidel Kastron, as per vete komunizmin…

by

NJI VDEKJE PER TE CILEN U DESHTEN SHUME DJETEVJETESHE QE TE NGJANTE/

The Amerikan Spectator/
Perktheu per Diellin:  Gjon Kadeli/

Vdekja e Kastros, jo vetem qe perban vdekjen e komunizmit, por edhe nji metafor per te. Qeveri te ndryshme, jane tuej e lodhun mendjen, se
si me ju pergjegj vdekjes se diktatorit te Kubes, i cili e sundoi ate vend per pesdhjete vjete. Persa u perket ceshtjeve protokolare, pa asnji ngurrim,pjesa tjeter e botes duhet te pranoje  faktin e pa
mohueshem se: Kastro asht tuej e marre komunizmin me vete ne vorr.Sic duket, ma ne fund, njerzit e kuptuen se  nuk do te sundoheshin ma nga diktatori Kastro.
Gjate jetes se tij, Kastro  e pergdheli veten si personi qe mishnonte Kuben, por ne te vertete ai perqafoi komunizmin, i cili e skllavnoi Kuben. Perftyrimi i tij, si nji person qe po vjetrohej, por i veshun me
rrobe, si te ishte i ri, nuk perputhet me te verteten e kohes se tashme.
Dukja e Kastros asht shume e ngjashme me fotografine e famshme te Alberto Kordas te 1960-tes qe i bani Ce Guevares, ne ate kohe shume shok i ngushte i Kastros, i cili u ba simbol i levizjes komuniste, ne
shume vende te botes. Por, Kastro as dhe komunizmi, nuk u bane simbol, por ne te vertete, vazhdimisht e ma teper, e humben hovin qe kishin, dhe ma ne fund perfunduen keq.
Duket sikur fotografia e Guevares, ka qene gjithmone prane nesh. Ajo duketasht e vjerrun ne vendet ma te dukshme.
Per ata qe nuk mendojne sic duhet, ajo sherben si nji ikone, por ne fakt asht nji denim. T’i lame Kastron e Guevaren me nji ane. Fjala asht per  mitin e  komunizmit. Fotografia paraqet Guevaren dhe
komunizmin e vjeteve gjashtdhjete, kur ishin ne hovin e tyne. Ne ate kohe komunizmi perbante nji problem dhe qe kishte krijue nji frige te
madhe.
Megjithse vete Kastro dhe komunizmi ne pergjithse, kujtuen se parimet e tyne do te perjetsoheshin, dhe se do te baheshin baza themelore e te ardhshmes, perfundoi ne disfate te plote, Me egersine brutale qe u ushtrue ndaj masave mbas perdes se hekurt dhe asaj te kallamave, te mbylluna me celsa, sistemi komunist tregoi se ishte vetem nji mit(njifar fantazie) e asgja tjeter.
Komunizmi pretendoi se kishte nji largpamje per nji te ardhshme te larget. Ne syte e tij, kapitalizmi ishte nji gja e se kaluemes. Sic pate thane Hrushcovi “A ju pelqen a jo, e ardheshmja asht ne anen
tone” Ai ne te vertete pat ba edhe nji kercnim,”kundershtareve tone ne mund t’i vorrosim!”
Ne cdo vend komunizmi ishte ne marrshim e siper. Sa ma te pa zhvillueme ishin ekonomikisht vendet,aq ma te pershteshme ishin mundesit per perhapjen e komunizmit ne vendet e Azise,Afrikes
dheAmerikes Latine.
Ne kundershtim me teoricienin e tij, Marksin, i cili e konsideroi komunizmin, si mjetin me te fuqishem per zhvillim. Komunizmi filloi ti zaje rraje ne vendet e pa zhvillueme, dhe ai lulzoi edhe ma shume ne
vendet  tepr te vobegeta.
Si vete Kastro, po ashtu komunizmi, e humbe hovin e tyne rinor. Kastro burgosi e torturoi. Ne veprimet e tija ma pak te egra, ai e futi ne kurthe dhe e keqtrajtoi popullin e Kubes dhe shkatrroi ekonomine e
atij vendi. Mbrenda nji kohe te shkurte, Kubes iu desht me marre ndihme nga vendwe te tjera. Ma pare nga ish Bashkimi Sovjetik, dhe kohet e fundit nga Venezuela socialiste, e cila, tash, edhe ajo, asht
ne gjendje shume te keqe ekonomike.
Si nji specie e fundit , qe asht ne zhdukje e siper, Kastro i perjetoi te gjitha. Nder kohe qe dikltatoret, njeni mbas tjetrit e humben pushtetin dhe vend mbas vendi, hoqen dore nga sistemi komunist, Kastro
vazhdoi t’a mbaje Kuben nen kontroll.
Kastro e pa komunizmin tuej ra , nga pozita udheheqse, dhe ma ne fund, e pa ate tuej e cue ne muzeum e mandej edhe ne muzoleum. Dhe vete Kastro luejti nji rrol me randesi ne shperbam jen e komunizmit.
Kastro bani shume perpjekje per te zhvillue vendin e tij, por ato deshtuen. Megjithe kete deshtim, ai nuk e ndali veprimin, e me shqyrtue arsyet se pse deshtuen veprimet, te cilat shkatuen shume
dame. Ai nuk e bani kete gja.Pra, trashigimija e vertete e Kastros asht se ai vadhdoi me keto deshtime, ma gjate se asnji dheheqes tjeter
komunist.
T’a zame se Kuba do te vazhdoje te mbetet vend komunist. Numri i vendeve komuniste qe ekzistojne sot asht Kuba, nji vend shume i vogel,
Koreja e Veriut dhe Venezuela, te gjitha te njollueme. Nder kohe qe bota i jep lumtumiren e fundit, nuk do te kete ma zi per Fidel Kastron, as per vete komunizmin..

LAJMET FALSE RUSE

by

PARLAMENTI EUROPIAN KERKON MARRJEN E MASAVE KUNDER “LAJMEVE FALSO” RUSE/

1-kadeli-160x300AFP;-REUTERS/
Pergatiti per Diellin Gjon Kadeli/
Ne rezoluten qe u miratue, thuhet se Kremlini e ka shtyue propaganden e tij kunder Bashkimit Europian, qe nga koha qe Rusia, ne menyre jo te ligjeshme, mori nen kontroll Krime nga Ukraina me 2014.
Parlamenti Europian paralajmeroi se “propaganda anmiqsore.” e Rusise kunder Bashkimit Europian po shtohet, dhe si rrjedhim, u ka kerkue vendeve antare te shtojne perpjekjet kunder lajmeve jo te verteta.
Rezoluta ne fjal shkaktoi nji reagim te ashper nga presidenti Putin, i cili e akuzoi Parlamentin Europian se po i jep mesim Rusise rreth demokracise.
Ligjvenesit e Parlamentit Europian votuen me 23 Nanduer, ne favor te nji plani, ne baze te cilit do te ndeshkohen mediat shtenore ruse, si per shembull stacioni televiziv RT dhe agjencia Sputnik e lajmeve, te cilat po tejtojne lajme,”absolutisht falso” (rrena diten me dill).
Ata thane se Kremlini po perdor shume menyra dhe mjete tuej perfshi, grupe mendimtaresh, radio stacione qe transmetojne ne gjuhe te ndryshme, stacione radiofonike falso, dhe rrjetin shoqnor(social), per te perhap, lajme jo te verteta, kunder vlerave demokratike, per te perca Europen.
Ne ate rezolute thuhet se Kremlini e ka shtue veprimin propagandistik, kunder Bashkimit Europian, qe nga koha qe Rusia aneksoi Krimene me 2014-te.
Ligjvenesit i kerkuen Bashkimit Europian qe te zmadhoje  entin “teper te vogel” te komunikimit, qe ekziston tashti, dhe te investoje ma shume, keshtu qe te shtohet perkujdesja ne pergjithsi, te aktivizohen ma teper mediat vendase(lokale),rrjeti i gazetarise hetuese dhe mengreca e informimit. Ata theksuen se ishin “shume te shqetsuem” nga shtimi i shpejte i propagandes nga ana e Kremlinit kunder Bashkimit Europian, tuej pershi genjeshtrat dhe propaganden, qe synojne te mbajne ose shtojne ndikimin rus, per te dobsue e perca Bashkimin Europian.
Putini u tha gazetarve ne Moske, se rezoluta tregon “perdhosjen e ideve politike dhe parimeve demokratike te sistemit shoqnor perendimor.”
Rezoluta e naltpermendun u miratue nga 304 ne favor, 179 kunder dhe 208 abstenuen.
Parlamenti Europian paralajmeroi gjithashtu rreth propagandes nga grupet ekstremiste Shteti Islamik, Alkueida, dhe grupe te tjera, jo-shtetnore.

SERBIA DETYRON DISA RUSE TE KTHEHEN NE VENDIN E TYNE

by

The Guardian/

1-kadeli-160x300

Pergaditi per Diellin Gjon Kadeli/
Simbas gazetes The Guardian, Serbia detyroi nji grup Rusesh te ktheheshin ne vendin e tyne, sepse dyshohej se kishin marre pjese ne nji plan, per nji grusht-shteti ne Mal te Zi.
Sic duket, njerzite ne fjale do te visheshin me uniforma policesh, do te sulmoshin Parlamentin, do te vritshin udheheqsin e Malit te Zi, Milo Gjukanoviqin, dhe do te formoshin nji parti politike pro-Ruse.
Keto veprime, qe duket se i organizoi Moska,  muejin qe kaloi, kane shtue dyshimin rreth qellimeve te Rusise ne disa vende te Europes, qe synojne te bahen antare te Bashkimit Europian.
Nji grup prej njizete vetesh, qe perbahej nga Serbe e Mala Zez, disa prej te cileve, luftuen ne Ukrainen lindore, ne anen e kryengritesve Ruse, u arrestuen ne Podgorice. Nderkaq ne Serbi, disa shtetas Ruse, te dyshimte se bashkrenduen planin per grushtshteti, kishin pase me veti 120,000 Euro dhe uniforma te forcave speciale. Simbas te perditeshmes se Beogradit Danas, Ruset kishin gjithashtu, mjete speciale diktuese, te cilat ua bashin te mundun atyne, me dijte se ku ndodhej Gjukanoviqi.
Burimet diplomatike e njoftuen The Guardian, se qeveria Serbe, i detyroi Ruset ne fjale, ne menyre te qete, te largoheshin nga Serbia, mbas nderhymjes se drejtorit te Keshillit Ruse te Sigurimit, Nikolai Patrushev, i cili shkoi me aeroplan ne Beograd me 26 tetor, sic duket, per t’u perpjek, qe ky skandal te mos perhapet shume. Nga nan tjeter, Ministri i Mbredshem i Serbise, Nabojsha Stefanoviq, pergenjeshtroi lajmin  se vendi i tij ,detyroi Ruse te ktheheshin ne vendin  e tyne, gjoja se kishin marre pjese ne ndonji komplot.
Qeveria Serbe u tronditedhe ma teper, kur nji sasi armesh u gjete ne afersi te vendbanimit te kryeministrit Serb,Aleksander Vuciq. Armet ne fjale u zbuluen ne vendin ku automobili i Vuciqit do te ngadalsonte shpejtesine, kur t’i afrohej vendbanimit te tij.
Qe nga koha qe u zbuluen keto arme, Vuciqi njotoi planin per riorganizimin e Sherbimit te Fshehte. Lidhun me kete ceshtje ai tha ” gjendja e sigurimit asht ma serioze, se sa na kemi mendue.”
Nji analist i zones se Ballkkanit, i cili nuk pranoi te tregonte emnin e tij, tha se, tuej u bazue ne burimet e Sherbimeve te Fshhta, incidnetet ne Ballkan, kane te bajne me perpjekjet Ruse, per te shtue ndikimin dhe aftesine manovruese ne ate rajon si rrjedhim i zgjedhjeve per prtesident ne Shtetet e Bashkueme, ku prtiej t’i fitonte Zgjedhjet Hillari Klinton, e cila pritej te mbante nji qendrim ma te forte, kunder veprimtarive Ruse, ne zonen e Ballkanit.

DASHAMIRET E RUSISE FORMOJNE USHTRI TE RE KAZAKE NE BALLKAN

by

Nga Julia Petrovskaja/

1-kadeli
Pergatiti per Diellin Gjon Kadeli/
Kur komandanti i Ushtrise Kazake qe u formue rishtazi, Viktor Zaplatin mbajti fjalimin e rastit, iu desht nji perkthyes, pra ishte rus. Ky general rus, i veshun me nji uniforme tipike kazake, u zgjodh njizanit, udheheqes i kesaj dege te re,ne mbledhjen qe u mbajte me 11 shtator,ne qytetin-port te Kotorrit.
Gjate fjalimit te rastit Zaplatin tha se”Bota Otodokse asht nji bote mevehte.” Ketu na shfim Serbe,Malazeze,Ruse e Bullgare.
Mbledhja u kryesue nga prifti ortodoks Momcillo Krivakapic. Nder te tjeret , te pranishem ne ate mbledhje ishte edhe nji grup biciklistash dhe motoristash pro rus, qe bajne pjese ne organizaten ruse “Ujqit e Nates.”udheheqsi i te ciles asht Aleksander Zaldistanov, shoq i ngushte i Putinit.
Antare te 26 organizatave, te cilat thone se kane 50 “luftetare” kazake, moren pjese ne ate mbledhje.Ne ate mbledhje moren pjese edhe perfaqesues nga Serbia, Republika Serbe e Bosnje-Hercegovines,Malit te Zi, Maqedonise, Bullgarise dhe Greqise.
Qellimi i Ushtrise Kazake ne Ballkan nuk asht i qarte, dhe perfaqsues te degeve antare, nuk prenuen t’a shqyrtoshin kete ceshtje me gazetaret.
Kazaket ne fjale, e kane prejardhjen e tyne nga grupe luftetaresh te vete organuem, te bashkesive kufitare, te ish Perandorise Ruse, qe nga qindvjeteshi i 16-te e deri ne pjesen e pare te qindvjeteshit 20-te, kane shume pake lidhje me Ballkanin.
Organizata kryesore kazake, qe gjindet tash ne Serbi, njihet me emnin Kazak Stania, u formue me 2011-ten, nga Ushtria Kazake me qender ne Moske, komandanti i te ciles emnohet drejte per drejte nga Putini.
Dega serbe e kesaj organizate, ne nji deklarate me rrjetin social, tha se vlerat  perendimore jane te hueja, dhe si te tilla,  nuk perputhen me ato vendase, dhe se” Putini asht si nji drite ne nji erresine, ne te cilen gjinden tashti popujte e Ballkanit.”
Qellimi i ketyne organizatave asht per “t’iu kunder vu planit historik” qe ka per qellim shkatrrimin e Serbise.” Me i ra troc muhabetit, kundershtimi ndaj Perendimit.
Kottori i zgjodh si vend per mbjatjen e mbledhjes,per formimin  e deges se Ushtrise Kazake te Ballkanit; sepse ne ate vend kishte dikur konsullaten, Perandoria Ruse. Pervec kesaj, media pro-ruse ne Ballkan ka qene aktive per te krijue pershtypjen se porti i Kotorrit do te bahet baze ushtarake e NATO-s, mbasi Mali i Zi te perfundoje veprimet per t’u ba antare i aleances.
Udheheqsi i ushtrise kazake ne Ballkan Zaplatin, asht veteran i shume konflikteve qe pasuen shpartallimin e Bashkimit Sovjetik.Ai mori pjese ne luften e Bosnjes me 1992-93, ne ate te Gjorgjise,, te Abkhaias, Ostise jugore e te tjera.
Ne nji interviste me nji gazete te te ahtuquejtunes republika serbe e Bosnje-Hercegovines, Zaplatin kerkoi ndamjen e Bosnjes, dhe e cilsoi marreveshjen e Dejtonit te 1995-ses, qe i dha fund luftes ne Bosnje,:”nji e padrejte historike”. Ai Shtoi “Kombi Serb asht tuej mbrojtun veten, megjithse kjo gja interpretohet si nji qellim per ndamje dhe si krime lufte”Zapalin Shtoi, “une mendoi se pamvarsia e Republikes serbe te Bosnje-Hercegovines asht e pashmangeshme”.
Ne fruer Zaplatin mori pjese ne nji mbledhje te veteraneve serbe te luftave te ndryshme Balkanike, ku moren pjese edhe veterane ruse qe u mbajte ne Beograd, ai tha se, si ai po ashtu edhe shoket e tij, “jane ne pararojen e luftes kunder fashizmit ne Ballkan, dhe kunder imponimit te vlerave, te te ashtuquejtunit perendim””
Shtese nga perkthyes, po perdore nji shprehje vendase”Qebesa  e Zotit, Baca Putin, nuk ka qysh me e tregue ma qarte, se ku i ka qellimet ne Ballkan.”