Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

REUTERS: PLANI I FHEHTE RUS PER EUROPEN LINDORE

by

 

1-europa_qendrore_e_lindore

Përgatiti për Diellin Gjon Kadeli/Ënti që merret me studime strategjike, dhe me ato të cështjeve ndëkombëtare, me qendër në Uashington, dhe enti që merret me studime reth demokracisë, me qendër në Sofie’ përgaditën raportin lidhun me planin rus, i cili u ba i ditun dy ditë ma parë.

Ky raport bazohet në një studim prej 16 muajsh lidhun me planin e naltpërmendun. Në raport thuhet se, Rusia ka filluar një fushatë të fshehtë, masash ekonomike e politike, për të manipuluar pesë shtete të Europës lindore dhe qendrore. Qëllimi i këtij plani asht për të diskredituar modelin liberal demokratik perëndimor, dhe për të minuar marrëdhanjt ndëratlantike.

Në raport thuhet se Moska bane përpjekje për bashkpunim me politikanë prorus, kështu që të dominojë tregun e energjisë, dhe degë të tjera të ekonomisë, të pengojë përpjekjet për të paksuar korrupsionin, kështu që të ketë ndikim ndaj qeverisë Bullgare,Hungareze,, Serbe, Sllovake dhe asaj të Latvisë

“Në atë raport thuhet se në disa vende, ndikimi rus ka sfiduar stabilitetin dhe animin pro perëndimore; si edhe qëndrueshmëninë Euro-Atlantike.”

Ish zyrtari i Departamentit të Shtetit Heather Conley, i cili ishte personi kryesor që përgaditi raportin, si edhe zyrtarë amerikanë, thanë se janë dakord me të dhanat që paraqiten në atë raport, të cilat vejnë në dukje veprimtarinë ruse në Europën lindore.

Një zyrtar amerikan, i cili ka pasë studjuar sjelljet ruse që nga koha, perpara shpartallimit të Bashkimit Sovjetik më 1991 tha se”Rusia ka ndërmarrë një fushatë të vazhdueshme, për të marrë mbrapa,atë që Putini e konsideron “zonë asnjanëse, që gjoja me të drejtë i takon Rusisë, në Europën lindore; kështu që tu kundervihet, jo vetëm planeve të NATOs e të Bashkimit Europian por edhe bazës demokratike të këtyne instuticioneve.”

Në veprimet në fjalë të Putinit, përfshihen rushfete, propagand e gënjeshtra(rrena ditën me diell). “Nga një herë”vrasjen e atyne që kritikojnë Kremlinin në Rusi dhe jasht vendit, dhe tashti edhe perdorimin e mjeteve elektronike, për të minuar nga mbrenda kundërshtarët dhe për të dobsuar institucionet perëndimore.

“Zyrtari amerikan tha se “Në planin e Kremlinit, përmenden një varg përpjekjesh për të zgjeruar ndikimin ne  Europën lindore e qendrore”

Në këto përpjekje përfhiheshin përpjekje “madhore.” si për shembull, kontrata për të ndertuar dy reaktorë bërthamore në Hungari me një cmim prej 12.2 milairdë Eurosh, që u nënshkruar me Hungarinë, kushtet e të cilës nuk janë të qarta, për të bind tregëtarët pro rus që të zanë pozita të nalta qeveritare, kështu që ata, mund të mbrojnë interesat ruse.

Heather Conley tha në një intervistë se, qëllimi për këtë studim ishte për të theksuar se , sfidës në fjale, nuk i ashtë kushtuar vëmendja e mjaftueshme, nga politikanet amerikanë e europianë.

Në atë raport bahen propozime për marrjen e masave, kundër atyne që ai i quajti Një veprimtari “jo  e ndershme” të ndikimit të fshehtë rus.

Në këto përfshihen ma shumë përqëndrime në veprimtaritë jo ligjore dhe në rishtimin e ndihmave nga Shtetet e Bashkuara, për të përforcuar sistemin qeverisës, dhe për t’iu kundërvene ndikimit rus në vendet në fjalë.

 

KOMENT RRETH ZGJEDHJEVE TE FUNDIT NE RUSI

by

Nga Brian Whitmore/ Pergtiti per Dielli Gjon Kadeli/

Menyra se si u zhvilluen ato zgjedhje jane te ngjashme me ato te periudhes Sovjetike te viteve 1970-te.
Tashti shifet qarte, se Rusia, ne menyre efektive, ka nji shtet, vetem me nji parti politike.
Gjate zgjedhjeve, Partija e Bashkueme Ruse qe qeveris vendin ka nen kontroll 343 nga 450 vende qe ka Dhoma e Ulet eParlamentit. Pjesmarrja ne votime ishte ma e vogla qe mbahet mend, dhe pati njoftime, jashzakonisht te shumta, se gjate votimeve u bane shume mashtrime(hile).
Sic duket, mbrenda nji kohe te shkurte, mund te kete edhe nji KGB te re.
Simbas raportit te gazetes ruse Komersant qe ka nji qarkullim te madh, ekzistojne plane per te krijue nji ministri te re te Sigurimit te Shtetit, ne te cilen do te perfshihen Sherbimi Federal i Sigurimit, Sherbimi i Fshehte Nderkombetar dhe pjesa ma e madhe e Sherbimit Federal te Mrojtjes.Menji fjale,rikrijimi i Policise Sekrete qe ekzistonte gjate kohes Sovjetike, nga e cila njerzit kishin shume frige.
Ne ma pak se tri jave, Putini do te mbushi 64 vjete, te njejten moshe qe kishte Leonid Brezhnievi me 1970te, kur Bashkimi Sovjetik po fillonte nji dhjete vjetesh, kur nuk kishte rritje ekonomike dhe ishin shtue persekutimet politke.
Pra,Putini nuk ka ne plan te shkoje ndokun per disa kohe, por do te vazhdoje te sundoje vendin, qe do te thote, krijimi i nji shteti me nji parti, me nji KGB te re dhe me nji udheheqes te moshuem ne Kremlin.Prandaj, megjithse kjo nuk don te thote, patjeter, se historia po persritet,as si tragjedi as si farse; prap se prap, te gjitha te dhanat e kohvet te fundit lajne te kuptohet, se Putini asht tuej e ndryshue menyren e qeverisjes, ne te cilen u bazue, gjate kohes ma te gjate qe nga koha qe u ba udheheqes i Rusise
Sistemi i deritashem, domethane demokracia jo e verte.pluralizmi i kontrolluem dhe grupet burokratike te klaneve te balancueme, nuk ekzistojne ma. Ato po zevensohen, me nji qeverisje nga nji njeri, me grupet elite dhe me procesin e  shtypjeve haptazi.
Ndoshta, gjendja nuk do te kthehet sic ishte gjate periudhes Sovjetike te 70tave, por periudha e re e Putinit, asht tuej hi ne nji faze te re ma shtypse

SHBA DO TE PRANOJNE 110 MIJE REFUGJATE PER VITIN 2017

by

THE WASHINGTON POST: SHTETET E BASHKUARA KANE NE PLAN QE VJETIN E ARDHSHEM TE PRANOJNE TE PAKTEN 110000 REFUGJATE/

Permbledhjen e artikullit e pergaditi per Diellin Gjon Kadeli/

Administrata e Presidentit Obama ka ne plan te pranoje vjetin e ardhshem, te pakten 110000 te hikun nga vende te ndryshme te botes.

Sekretari i Shtetit John Kerry, i njoftoi te marten ligjvendesit mbi kete plan, gja qe shton numrin nga 85000 me 2016, dhe 70000 qe ishte gjate tri vjeteve te maparshme. Kjo don te thote, nji shtim prej 57 per qind, ne pranimin e refugjateve, qe nga vjeti 2015-te, si rrjedhim i vazhdimit te konflikteve ne Siri, Irak e vende te tjera; gja qe ka shkaktue ikjen ne mase te emigranteve, qe kerkojne strehim ne Europe, Kanada e vende te tjera.

Nji funksionar i nalte i qeveris, i cili nuk pranoi te tregonte emnin, per arsye se ky plan nuk asht njotue ende zyrtarisht tha se “Ky plan perputhet me bindjen tone, se te gjitha vendet duhet te bajne ma shume, per te ndihmue njerzit qe kane ma shume nevoje.”

Zyrtari ne fjale tha se Zotni Kerry u tha ligjvenesve,”Ne qofte se asht e mundun me pranue ma shume te hikun, ne do t’a bajme kete gja.”

Breznime radhe, Shtetet e Bashkueme kane qene nji vend strehues, per njerzit qe jane detyrue te largohen nga vendlidja e tyne, si rrjedhim i persekutimeve te llojeve te ndryshme.

VIKTIMAT SIRIANE TE PUTINIT

by

By Brian Whitmore/Perktheu per Diellin: Gjon Kadeli/

 Deri tashti Rusia ka  vra ne Siri ma shume civile, se sa ka vra Shteti Islamik.Simbas nji raporti te organizates qe merret me ceshtjet humanitare ne Siri, nga 30 shtatori 2015, e deri me 31, korrik 2016 si rrjedhim i veprimeve ushtarake Ruse, jane vra ne Siri, te pakten 2704 civile, tuej perfshi edhe 746 femije.
Qe nga koha kur Shteti Islamik filloi veprimet e tija ne Siri, ne prill te 2013-tes ka vra 2686 civile, tuej perfshi 368 femije.
Ky numer asht mjaft i madh, kur njeriu merr parasyshe, se kur Ruset nderhyne ne  Siri, paten deklarue se qellimi i tyne ishte per te shkatrrue Shtetin Islamik Por, natyrisht ky nuk ishte aspak qellimi i tyne. Nji prej qellimeve ishte per te dhane prova, se Rusia ka hy ne radhen e fuqive te medha botnore. Por qellimi kryesore i Putinit ishte per t’iu kunder vu Perendimit, tuej i dhane keshtu fund, vecimit nderkombetar te Rusise, dhe per te krijue njifar baze per leshime, lidhun me krizen ne Ukraine.
Ky ishte nji shantazh i madh dhe nji perdhunim gjeoplitik.
Ne nji far menyre, ky veprim pati sukses. Moska jau mberrijti shumices se qellimeve te saja.
E vetmja gja qe iu desht te bante, per te mberrijtun keto qellime, ishte te bante ate qe Organizata per te mrojtun te drejtat e njeriut ne Siri e quejti “Kriome lufte”
Ajo qe i duhej te bante, ishte me u ba, vrasesi ma i masdh i civileve ne Siri, se sa vete Shteti Islamik.

KOSOVA-PO SHTOHET NDAMJA NDERMJET GRUPEVE ISLAMIKE E ATYNE LAIKE

by

By Frut Bezhan*
Perktheu per Diellin Gjon Kadeli/
     … Po binte shi nderkohe qe Muzeini bante lutjet e se premtes ne xhamine kryesore te Prishtines. Me qinda burra e djeme te ri, hyne ne xhamine e Sulltan Mehmet Fatiut, e cila asht ndertue ne qindvjeteshin e 15-te, ne zonen e vjeter te kryeqytetit te Kosoves. Jashte xhamise te mbushun plot e per plot me besimtare, shume njerez, shtruen plastika ne oborr dhe filluen te gjunjesoheshin per t’u lutun, ndekohe qe vazhdonte te binte shi, te tjeret  zune vende ne trotuaret rreth e per qark.
Kjo lloj skene ne xhamine e kohes Otomane, e cila asht ma e madhja ne ate qytet, asht tuej u ba njifar rregulli ne Kosove ,qe tradicionalisht asht nji shtet laik, me nji popullsi muslimane me parime liberale ku konservatizmi Islamik ka fillue te krijoje cerdhen e vet.
Haki Sikiroca, i cili perkujdeset per xhamine e nalt-permendun thote:”Ka shume njerez, e ne vecanti te rinjte, po vijne e bajne lutjet e tyne,” Sikiroca, i cili asht ne moshen 70-te vjecare,dhe ne krye mban nji ksule tipike Islamike, i cili tash 14-te vjet, perkujdest per xhamine shtoi: ” Ne menyre te vazhdueshme , ma shume Kosovare po perqafojne Islamizmin,”
Kosova ka nji popullsi prej 2 milione banorve, 96 per qind e te cileve asht muslimane, asht ende pro-perendimore dhe me shumice pro-Amerikane, ku shume pijatore, ndodhen po ne te n jejten rruge ku ndodhet xhamia. Shume rruge te Prishtines jane emnue per ish presidentin Klinton, si shenj nderimi per ndehymjen e NATO-s, e cila filloi fushaten e bombardimeve, kunder ish Jugosllavise, qe i dha fund luftes ne Kosove; si edhe per perkrahjen e Uashingtonit per pavaresine e Kosoves. Por ka shenja , ne shtim e siper, se Islamizmi konservative asht tuej krijue nji baze ne shoqni..
Mbas  luftes se 1999-nes ne Kosove kishte 200 xhami, tashti ka ma shume se 800. Ne Kosove tashti ndertohet nji xhami cdo muej.
RINGJALLJA E BESIMIT
Ne rruget e Prishtines, vazhdimisht e ma shume gra, shetisin, te veshuna me rrobe te zeza Islamike, qe mbulojne trupin e tyne nga maja e krese deri te gishtat e kambeve.Tashti shifen ma shume mashkuj me mjekrra dhe pantallon te gjate, qe simbolizojne konservatizmin Musliman. Ne  Prishtine ka me dhjeta dyqane qe jane hapun per t’u sherbye atyne qe adhurojne Islamizmin konservativ. Nji nga keta, Al Xhihab, ka vendosun para dyqanit, manekene lakuriq. Mbrenda atij dyqani, pronari me mjekerr thote se ai shet , librin e shejte Kuranin, si edhe mjete ku jane te incizueme per femijet, menyrat se si me u lutun. Ne fund te dyqanit ka rrobe me disa ngjyra te tipit Islamik per femnat, kurse ne ane tjeter gjinden veshjet e tipit Islamik per burrat.
Naim Rashiti, i cili  asht antar i grupit qe merret me ceshtjet politike te Ballkanit, qe e ka qendren ne Prishtine thote:”Vazhdimisht e ma shume, elemente te shoqnise ne Kosove, e ne menyre te vecante, ne disa zona, njerezit po behen ma besimtare.”Ai shtoi se njerezit po behen ma besimtare, se sa jane ba ndonjihere, te pakten ,gjate 60-70 vjetet e fundit. Kjo asht nji pervoje e re per ne.
Si nji krahine autonome e ish Jugosllavise komuniste, te pas Luftes se Dyte Botnore, Kosova ishte tradicionalisht laike{shekullore}. Per dhjetra vjete me radhe, autoritete jugosllave e shtypen, si perkatsine fetare, po ashtu ate kombetare. Por mbas shpartallimit te Jugosllavise, mori hov ne Kosove,rimkabja e besimit fetar.
KRIZA E IDENTITETIT
Ka vetem tete vjete qe Kosova, ne menyre te njianshme, shpalli pavarsin ndaj Serbise. Si rrjedhim, ky vend, si pasoje e luftes, natyrisht,  qe gjindet ne nji gjendje te dobet, dhe persa i perket identiteti te tij, asht ende i pa percaktuem. Shume Shqiptare te Kosoves, ne pikpamje emocionale,  nuk e ndiejne veten te lidhun me flamurin e tyne, bojnat e te cilit jane shume te ngjashme me ato te flamurit te Bashkimit Europian. Ne Prishtine, edhe ne ndertesat qeveritare, flamuri i Shqipmis, i kuq me shqipen e zeze dy krenare perdoret shume. Shume prej tyne e ndiejne veten si Shqiptare dhe deshirojne te ribashkohen me vllaznit e tyne te gjakut; por gjithashtu e ndiejne veten te ndame, nga Shqiptaret e Shqipnise.
Kosovarja Gentania Sadiku, e cila vazhdoi shkollen ne nji Madrese dhe mandej shkoi ne shkollen ku baheshin studime mbi Islamizmin thote:”Islamizmi me ka frymzue me pas nji qellim dhe me ka motiviue, me nji fjale me ka nxite me shkue perpara,” Ajo shton: Une kam gjete paqe ne vetvedi gjate procesit te Islamizimit.
NDIKIMI I RADIKALIZIMIT
Organizata Komuniteti Islamik i Kosoves, e cila mbikqyr ceshtjet Islamike te vendit, nepermjet te nji Myftinie, te cilin e ka caktue per kete qellim, asht perpjekun  te kontrolloje plotesisht veprimtarin Islamike. Por ky insitut asht kritikue se asht tregue i bute rreth regjistrimit te xhamive, qe nuk njihen zyrtarisht, dhe per lejimin e shkollave te parregjistrueme, dhe te xhamive qe jane ndertue pa leje ne te gjithe vendin. Per autoritet e Kosoves, ajo qe asht ma shqetsuese, asht ajo qe e shikojne e, si ndikimi i radikalizmit qe po shkaktojne donatoret e huej. Nga fundi i 2014-tes zyrtaret e Kosoves mbyllen 14-te organizata bamirese te Lindjes se Mesme, te cilat dyshoheshin se kishin lidhje me grupet ekstremiste Islamike. Pervec kesaj, grupet qe merrshin fonde nga Arabia Saudite, Turqia dhe Irani, jane mbyllun gjithashtu, gjate dy vjeteve te fundit.
    Ne menyre te vecante, rritja e konservatizmit fetare ne Kosove ka marre hov ne zonat qe jane lane mbas dore nga qeveria e vendit,ku papunesia asht rreth 50-te per qind, gja qe shkton qe te rinjte te bien viktime e indoktrimit Islamik. Ma shume se 300 vete nga Kosova, u jane bashkangjitun grupeve terroriste ne Lindjen e Mesme, gja qe e ban Kosoven, kontribusin ma te madh per fryme ne Europe. Ma shume se njiqind vete ne Kosove jane arrestue se kane rrekrutue njerez, ose kane luftue jashte vendit, per grupet ekstreme.
Nora Bezera, e cila asht ne moshen 28-te vjecare, dhe sherben si perkthyese ne Prishtine thote: “Ekziston njifar ndikimi i radiklalizmit, sepse njeriu mund te shoh neper rruge burra me mjekrra te gjata, me patallon te gjate, dhe vajza te mbulueme plotesisht,” Ajo shtoi se Kosova ka pase gjithmone nji popullsi, e cila ka qene ne shumice e besimit Musliman; por gjate vjeteve te fundit, Islamizimi radikal asht shtue. Si e re qe jam, e me parime perendimore, une jam e shqetsuem per kete gjendje te krijueme….