Nga Ron Sinivic/
Perktheu GJON KADELI/
Me 28 te muejt qe kaloi, Enti i Keshillit Atlantik, qe merret me ceshtjet nderkombetare, i cili e ka qendren ne Uashington, ne raportin ne fjale, kritikon shume ashper, nderhymjen e dretjtperdrejte ushtarake Ruse, ne Ukrainen Lindore, tuej ardhun ne perfundim se Presidenti Putin, e udhehoqi vendi e tij ne lufte, dhe rreni [genjeshtroi] rreth kesaj ceshtjeje. Ne ate raport, gjithashtu, akuzohet Putini, se asht tuej e perdorun, paksimin e luftime, si rrjedhim i marrveshjes per paqe qe umbrrijte ne Minsk ne Fruer, per te perforcue forcat kryengritese Ruse me ushtare dhe me paisje, per t’i pergadit ato, per fazen e ardheshme te luftimeve.
Ne te njejten kohe, analistet e Keshillit Atlantik, thone se ,”Kremlini asht tuej koreografue planin, qe forcat qe mund te marrin pjese, ne rifillimin e luftimeve jane vendase, dhe jo foca te krijueme
nga Moska,” Raporti titullohet “Tuej e fshehun te verteten e pamohueshme, luften e shkaktueme nga Putini ne Ukraine.”
Megjithe mohimet e vazhdueshme nga Putini, faktet e vertetueme po shtohen, qe tregojne nderhymjen Ruse ne ate konflikt, ndermjet qeverise Ukrainase dhe Kryengritesve; gja qe ka shkaktue vdekjen e 6100 njerezve ne Ukraine, lindore, qe nga Prilli i vjetit te kaluem.
Ne te njejten kohe kjo gja ka shkaktue, keqsimin ma te madh te marredhanjeve, ndermjet Rusise dhe vendeve perendimore, qe nga mbarimi i Luftes se Ftohet.
Analistet qe u mueren me kete ceshtje, bane kerkime shume te hollsishme, tuej perdorun burime te rregullta, tuej mbledhun hetime te ndryshme, tuej perfshi fotografi te marruna nga satelite, nga interneti, te dergueme nga banoret ne te dy anet e kufinit, si edhe fotografi nga rrjeti social, te dergueme nga ushtaret ruse, ne zonen lindore te Ukraines.
Perfundimet jane, ato qe perpilusite e raportit, i quejne,”prova te
pamohueshme” se konflikti ne Ukraine, “asht nji krijese Ruse, e cila
perkrahet nga armet qe dergon Rusia, si edhe nga ushtaret e saj, dhe
qe perkrahet, drejte per drejte nga Zotni Putini.”
Nenpresidenti ekzekutiv i Keshillit te Atlantikut, Zotni Demon
Uillson, tha se raporti paraqet,”historine e vertete te luftes Ruse ne
Ukraine. ” kjo nuk asht lufte civile, por asht nji lufte e rregullt,
ku ushtaret Ruse, jane gati per luftime, ne bazat e perkohshme,
pergjate kufinit Ruso Ukrainase, qe perkrahen nga dergimi i
vazhdueshme, i armeve dhe paisjeve te tjera ushtarake, dhe nganjkihere
e perkrahun nga gjuetje me aretileri, ne anen e kufinit Rus.”
SHEJTNIJA E TIJ PAPE FRANCESKU DHE GJENOCIDET E QINDVJETESHIT TE NJIZETE
The Wall Street Journal/
Permbledhja e artikullit nga Gjon Kadeli/
Gjate meshes perkujtimore te 100 vjetorit te vrasjeve ne mase te Armeneve, qe u tha ne Kishen e Shen Pjetrit ne Rrome, Pepe Francesku i cilsoi vrasjet ne fjale nga turqit me 1915te si”Gjenocidi i pare” iQindvjetshit 20te. Tuej folun ne ate meshe, Papa permendi edhe gjenocide te tjera te Qindvjetshit te kaluem: gjenocidin qe ngjau gjate kohes se Nazizmit, ate te kohes se Komunizmit, te Ruandes dhe ate te Urundit. Tuej ju referue gjenocidit komunist, qe ngjau gjate 1932-33, ai tha se ajo kishte te bante kryesisht me Ukrainen, ku u krijue nji “uri artificiale”, si pjese e perpjekjeve te Stalinit, per te kolektivizue bujqesine Sovjetike. Gjate kesaj kohe urie vdiqen 7.5 milione njerez, nga te cilet ma shume se 4 milone ishin Ukrainas.
Persa i perket vrasjes se Armeneve, nji numer shtetesh, e kane cilsue zyrtarisht ate veprim, si gjenocid, gjate te cilit, u zhduken nga faqja e dheut, rreth 1.5 milione Armene. Papa tha gjate asaj meshe perkujtimore, se “Asht e nevojshme, dhe ne te vertete, nji detyre” me e perkujtue kete ngjarje, tejet tragjike te Qindvjetshit te kaluem. Ai
shoi se “Me e mshef, ose me e mohue te keqen, asht, si me lane nji plage, qe asht tuej kullue gjak, pa e mjekue.
Nuk asht hera e pare qe nji Pape, i ka cilsue vrasjet ne mase te Qindvjetshit te kaluem, gjenocid. Tuej iu referue gjenocidit te pare te qindvjetshit 20te, Pape Francesku, citoi nji deklarate te perbashket nga Pape Gjon Pali i Dyte dhe udheheqsit te Kishes Armene,
Catholicos Karekeni i IIte te vjetit 2001, i cili ishte i pranishem edhe ne meshen perkujtimore. Pape Francesku shtoi , tuej e quejtun vrasjen e Armeneve, nji nga “Tri vrasjet masive dhe tragjike” te Qindvjetshit te kaluem.
Nderkohe qe Pape Francesku, ka folun edhe rreth persekutimeve te Krishtenve, ne vende te ndryshme, ai me perkushtim ka ba perpjekje, per marredhanje ma te mira, ndermjet Kishes Katolike dhe Botes Islame.
Ai ka shkrue se “Islami i vertete dhe leximi me vemendje i
Kuranit,jane kunder cdo lloi dhune”. Gjate nji vizite ne Izrael, ai
bani nji gjest solidariteti ndaj Palestinezeve, kur u ndal me u lut,
prane nji muri,qe ndante bashkesine Muslimane, me ate Hebreje, ne
bregun perendimore te lumit Jordan. Ai ne publik asht lutun
bashkarisht me Muslimanet ne Vatikan, si edhe ne nji xhami te
Stambollit.
Asht i pamohueshem fakti, se ne raste luftash, qofshin ato, nder
etnike apo ndermjet denominacioneve fetare, Pae twe ndryshem e kane
ngrite zaninin e tyne, per ndalimin e ketyne luftave. Gjate luftes ne
Cecnjadhe ne Bosnje ,Pape Gjon Pali i Dyte bani thirrje te shpesht ,
per ndalimin e ketyne luftave. Si Cecnja, po ashtu edhe Bosnja u
damtuen shume rand nga ato lufta.
KRYEDIPLIOMATI BRITANIK THOTE SE:”RUSIA PATJETER DUHET T’IA KTHEJE KRIMENE UKRAINES
Perktheu per Diellin: GJON KADELI/*
Ministri i Jashtem Britanik Filip Hamond, e quajti, aneksimin me force, te gadishullit te Detit te Zi nga Kremlini, vitin qe kaloi,
nje veprim” krejtesisht te papranueshem.”
Aneksimi i Krimese ishte i paligjshem ne mars te vitit te kaluem dhe mbetet i paligjshem ne mars te 2015tes.Kremlini ia bashkangjiti
Krimene Rusise, mbasi dergoi atje forcat ushtarake, dhe organizoi me 16 mars nje referendum fals, i cili u deklarua u i paligjshem, gjate
nje votimi me shumice dermuese, ne Kombet e Bashkueme.
Zoti Hamond e cilsoi referendumin; nje “falsifikim” dhe nje “grabitje toke” nga Presidenti i Rusise, pavaresisht se si mundohet Putini ta
paraqes te veretet, qe gjithkush e din. Ministri Britanik tha se “ky lloj veprimi kercenon sigurine nderkombetare dhe ka rrjedhime shume
serioze,per rregullat ligjore, te cilat mbrojne integritetin dhe sovranitetin e te gjitha shteteve.”
Zoti Hamond shtoi se “qe nga koha e aneksimit te paligjshem te Krimes nga Kremlini,liria politike asht paksue, dhe ata njerez qe kane guxue
te ankohen, jane kercnue, dhe kunder tyne asht perdorun edhe dhuna.” Ai tha gjithashtu se abuzimet e te drejtave te njeriut ne Krime, ne
menyre te vecante, jane tuej preke pakicat kombetare, ku gjate nje vjeti, ma se 100 shtepij te Tatarve jane kontrollue nga njesi te
siguriimit Ministri Hamond i bani keto komente nje dite mbas njevjetorit,te aneksimit zyrtarisht te Krimes nga Rusia.
*Ky artikull u botua ne Britanike The Guardian
TE NDARA QE KUR LINDEN: UKRAINA E RUSIA, NDJEKIN DY RRUGE TE NDRYSHME
Si dhe pse keto dy vende, mberrijten ne piken ku ndodhen tashti?
By Brian Whitmore/
Perktheu GJON KADELI/
Natyrisht, shkaku per krizen e tashme, asht vendosmenia e Rusise, per
te mos lejue Ukrainen te integrohet ne Perendim. Por arsyeja baze asht
se mbas 1991-shit, ato moren drejtime te ndryshme. Keto dy rruge te
ndryshme e kane piknisjen, gjate dy diteve fate-zeza, ne fazen e
hereshme formuese, mbas shpartallimit te Bashkimit Sovjetik.
FAJI FILLESTAR I RUSISE
Dita e pare asht 4 tetori 1993, kur presidenti i Rusise Boris Jeltsin,
e zgjidhi problemin e tij te gjate me Parlamentin, tuej dergue tanket,
te cilet gjuejten ndertesen e atij insitucioni dhe e nenshtruen ate.
Ne ate moment, u duk, si nji fitore per Jeltsinin dhe ndjeksit e tij
reformiste kunder ligjvenesve, te mbrapambetun dhe reaksionare, por ne
te vertete ishte nji krim fillestar i Rusise.
Gjuejtja ma arme e Parlamentit Rus krijoj nji precedence (shembull) qe
grindjet politke mund te zgjidhen me force. Si rrjedhim Presidenca e
Rusise u shendrrue, ne nji ent shume te fuqishem, qe nuk i jepte
llogari askuj; gja qe Putini do t’a perdorte ne menyre te plote. Keto
lloje veprimesh provojne se, ne te vertete, zbatimi i ligjit ne Rusi,
asht, me thane te pakten, vetem nji iluzion.
Ish shefi i personelit te Jeltsinit, Sergei Filatof tha se tash 20
vjete kemi vazhdue me perdorun te njejtat menyra. “Ne mbijetuem ate
rast dhe duhet te kishim mesue, dicka prej tij, por fatkeqesisht, nuk
mesuem asgja. Te gjithe ne kishim mentalitetin Perandorak Rus,ku
fuqija, i zgjidhe ma mire problemet, se sa bisedimet dhe kompromiset.
Ne qofte se ne, duem te bahemi ndonjihere, shoqni demokratike, ne
duhet t’i ndryshojme, menyrat tona qeverisese, dhe metodat e
marredhanjeve, ndermjet autoriteteve drejtuese”.
ALTERNATIVA PER UKRAINEN
Me 10 korrik 1994 u mbajten zgjedhjet e pregjitheshme ne Ukraine,
mbasi ai vend fitoi pavaresin nga Bashkii Sovjetik. Njerzit votuen
kunder presidentit ne fuqi Leonid Kravcuk. Kravcuk dha dorehqjen, pa
krijue ndonji problem dhe e lejoj Kucmen te fillonte detyren. Kravcuk
kishte nji grindje te madhe me antaret e Parlamentit, por ndryshe nga
menyra ruse, kriza ne Parlamentin e Ukraines u zgjidhe ne menyre
paqsore, me nji marreveshje, per te ba zgjedhje te parakoheshme,
presidenciale dhe parlamentare.
Ja vlen te vehet ne dukje se gjta te gjitha zgjedjeve qe jane zhvillue
ne Ukranin dhe ne Rusi, qe nga koha qe Ukraina fitoi pavaresine,
zgjedjet ne ate vend kane qene demokratike, edhe pse jo te persosuna,
kurse ne Rusi nuk kane qene aspak demokratike.
ANALIZA (SHOSHITJA) E DY GJANAVE TE PERKUNDERTA
Jo vetem qe, vazhdimisht zgjedhjet ne Ukraine kane qene, ma
konkurruese se ne Rusi, por edhe elita politike dhe ajo ekonomike, ka
qene gjithnji ma pluralistike, qe nga koha e shpartallimit te
Bashkimit Sovjetik. Ukraina, ne menyra te vazhdueshme asht ba ma
demokratike, kurse Rusia ma pak demokratike.
Sean Guillori, i Qendres se Studimeve Ruse e Europiane ne Pitburg te
Shteteve te Bashkueme tha se “Qendrimi i eger i elites ruse ne
krahasim me ate shume ma te bute te elites Ukrainase” ishte nji faktor
themelor qe percaktoi rruget e ndryshme te te dy vendeve,qe nga koha
qe Ukraina fitoi pavaresine.
NDRYSHIME TE PARIKESHILLUESHME
Qe nga vjeti 1991, kur Ukraina fitoi pavaresine, ajo mberrijti nji
zhvillim shume ma te madhe demokratik se sa Rusia. Si rrjedhim, ne
fillim te veres se 2013-tes, shoqnia civile e Ukraines, me nji bindje,
gjithnji e ma te madhe, donte dicka edhe m a te mire. Hapi i pare ne
kete drejtim ishte nenshkrimi nga Ukraina, e nji marreveshje
bashkpunimi me Bashkimin Europain. Historiani i Universiteti Yale,
Timothy Snyder, tha gjate nji lekture keto fjale “Ne qofte se ju jeni
nji student, nji pronar i nji tregetije te vogel ne Ukraine,ju e
kuptoni Europen ne kete menyre, Ajo asht pjese e historise tone.
Europa sot, don te thote Bashkimi Europian, dhe Bashkimi Europian don
te thote, se asht vendi ku zbatohet ligji, dhe njeriu mund t’i
parashofi zhvillimet e ndryshme” Snyder shtoi se kryengritja ne
Euromaidan te Ukraines “ishte nji kryengritje e klases se mesme” per
t’i dhane fund sundimit te vendit nga nji sistem Oligarksh ne nji
sistem demokratik gjithepershijes.
Ajo qe e bani kete gja vendimtare, ishte se oligarket kryesore, si per
shembull Rinat Ahmetov dhe Igor Kolomojski, i bane llogorite, se ata
do te kishin kushte ma te mira, per te mbrojtun pasunite e tyne, ne
nji sistem qeveritar te lloit Europian, se sa, ne nji Ukraine, qe ne
te vertete ishte nji koloni e Rusise. Kur nji gja e tille ngjau,
drejtimet politike, qe Ukraina e Rusia moren, qe nga viti 1991, u bane
te parikeshillueshme.
Tuej shkrue kohet e fundit nji artikull ne Revisten “Foreign Affairs”
historiani i Universitetit Prinnceton, Stephan Kotkin, ven ne dukje se
Ukraina “asht nji komb teper i madh dhe i pavarun, per t’u perbi nga
Rusia”.
Ukraina u bashkue me Rusine me 1653, per t’u mrojtun bashkarisht,
kunder pushtueve te mundshem. Ukraina me qinda vjetesh asht trajtue
nga Rusia si nji koloni e saj. Pervec kesaj, nder te tjera, tragjedija
qe krijoj Rregjimi Komunist Sovjetik, tuej perdorun terrorin, e aq ma
keq urine, kunder popullit te Ukraines, gjate te ciles humben jeten,
ma shume se 4 milione Ukrainas, e me qinda mija te tjere u kalben
neper burgjet e kampet e perqendrimit ruse. Si mund t’i harrojne keto
veprime barbare ruse Ukrinasit. Pra shifet se kush asht fajtor , per
kete gjendje te krijueme. Natyrisht, tavarishat rusega
VRASJET VAZHDOJNE EDHE NE RUSINE PAS-SOVJETIKE
Nje Rusi demokratike, mund te jete ma larg,se ka qene ndonje here ma pare/
Nga Steve Gutterman/
Perktheu per Diellin:GJON KADELI/
Ne mars te 1995-es ata vrane Listievin.Ne nendor te 2006tes vrane Potitkovskajen dhe me 27 fruer te ketij viti vrane Mencovin.
Ana Politkovskaja dhe udheqesi i opozites Boris Nemcov,u vrane krejt afer Kremlinit dhe deri tashti autoritetet qeveritare ruse nuk kane zbulue se kush i bani keto vrasje.Megjithe kete, asht krejte e qarte se kush jane vrasesit. Njerzit qe bajne ate qe ju thote Putini-jane vrasesit!
Ne menyra te ndryshme, Listjevi, Politkoskaja dhe Mencov, luejten rrolin e tyne.
Listjevi ishte fytyra gjeniale e nji vizioni, per nji jete normale ne Rusi, nji vend ku njeriu mund te andrroje, per t’u ba i pasun shpejt, ose vetem per te shikue televizorin, pa u detyrue me ndigjue, propagenden. Askush nuk u gjykue per vrasjen e tij.
Politkovskaja ishte nje reportere dhe nje mbrojtese e perkushtueme, e te drejtave te njeriut, e cila nder te tjera, vuni ne dukje korrupsionin shume te madh qeveritar, si edhe perdorimin e forces ushtarake dhe policore tejet barbare kunder popullit Cecen, gja qe u ba me urdhnat e Putinit. Mbas dy poceseve gjygjesore, megjithse shume njerez u denuen, tuej perfshi, gjoja edhe vrasesin, familja e saj, avoketet mbrojtes, si edhe ata qe merren me mbrojtjen e te drejtave te njeriut, thone se deri sot, vrasesi i verete, nuk asht identifikue, dhe drejtesia nuk asht zbatue.
Dyshime te ngashme, u vune menjihere ne dukje, edhe per vrasjen e Nemcovit. Megjithe kete, keto dyshime u hodhen menjihere poshte nga Putini. Askush nuk e din, nese vrasesi i Nemcovit do te paraqitet ne gjygj.
Listiev, Politkovskaja dhe Nemcov, jane vetem tre emna, ne historine e gjate, te rusve te shquete, vrasja e te cileve asht ba nji gur i skalitun (veprimtari e vazhdueshme), ne periudhen e erret pas-sovjetike
Cdo vrasje i perket kohes se saj Ajo e Listievit i perket kohes se nji konkurrence te paskrupull, per pare dhe per fuqi me 199ote. Politkovskaja i perket kohes kur Putini po bante perpjekje, per te perforcue poziten e tij ne Rusi, dhe luften e dyte qe u ba ne Ceneni, gjate fazes se dyte qe ai ishte udheheqes i Rusise.
Aleatet e Nemcovit thone se ai ishte viktime e nji atmosfere, tejet te egersueme, e urrejtjeje, te cilet e akuzojne Putinin, se ai po e terheq vendin zhagas, ne nji lufte kunder Ukraines, dhe ne nji ballafaqim me Perendimin.
Nji gja qe te tri vrasjet e naltpermenduna kane te perbashketa, ishte nji ndiesi tronditese, nga shume njerez, qe banojne dhe punojne ne Rusi, se vrasja e fundit, ishte nji veprim, qe e coi gjendjen, aty ku nuk ka ma keq.
Te gjitha shejet tregojne se sistemi diktatorial ne Rusi, asht thadrue me shkronja, ne nji rrase te trashe graniti, qe me sa duket as fuqite natyrore as ato njerzore nuk e shrranjosi. Fatkeqesisht, duket se asht ba pjese e DNAs e udheheqesve ruse.
- « Previous Page
- 1
- …
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- Next Page »