Ismail Qemali – Dielli

NË GJIMNAZIN “FRANG BARDHI” MITROVICË

August 28, 2020 by dgreca

GJIMNAZISTET E “ISMAIL QEMALIT” NË GJIMNAZIN “FRANG BARDHI” MITROVICË –

C:\Users\HP\Downloads\79363630_2465566443755225_3110323175829798912_n.jpg

Maturante të gjimnazit “Frang Bardhi & maturante të gjimnazit “Ismail Qemali “

Ishte planifikuar binjakzimi i gjimnazit “Ismail Qemali” Tiranë me gjimnazin shqiptar “Frang Bardhi” në Mitrovicë. Një grup maturantësh e mësuesish të gjimnazit “Ismail Qemali” Tiranë në ditët e bukura të muajit Maj 2005 u nisën drejt Mitrovicës për të marrë pjesë në 50-vjetorin e maturës së parë të gimnazit “Frang Bardhi” Mitrovicë..Autobuzi me maturantë e mësues ecte me shpejtësi dhe kënga shqiptare nuk pushoi gjatë gjithë rrugës. Në atë kohë nuk ishte ndërtuar Rruga e Kombit dhe kalohej nga Mali Zi. Nëpër luginën e ashpër të Alpeve të Malit të Zi, me kanionet e thella e tepër të thepisura, përshkruar nga tunele të shumta jehonin zërat e maturantve Ismailas, të shoqëruara nga emocione gëzimi që për herë të parë do të preknin tokën e dashur shqiptare të Kosovës,të Dardanisë së lashtë Ilire..

Në Mitrovicë mbërritëm me shumë vonesë pas mesnate duke u gdhirë dita e 10 e majit 2005, sepse shoferi nuk kaloi nga rruga e Pejës, por u orientua gabim nga tabela Mitrovicë me shigjetë drejt Serbisë dhe dogana serbe nuk na lejoji se duheshin viza. U kthyem përsëri duke kaluar nga qyteti Pejës.Atë natë Mitrovica nuk bëri gjumë.Ne mbritëm rreth orës 6 duke u gdhirë Mësues dhe maturantë të gjimnazit “Frang Bardhi” kishin dalë duke pritur gjithë natën jashtë për të na uruar mirëserardhjen dhe strehuar në shtëpitë e tyre. Na pritën me ngrohtësinë e vëllzërve të përmalluar. Megjithëse ishte errësirë e plotë dhe nuk dalloheshin fytyrat tona, dielli i zemrave shqiptare e ndriçojë gjithë mjedisin e Mitrovicës.

Në orën 9.oo fillonte aktiviteti artistiko- sportiv në pallatin e sportit.

-“Do të bëni mirë të qetësoheni e të shplodheni pak”- na thotë profesori fizikës Aziz Hasani që së bashku me drejtorin e shkollës Fazlli Harizi ishin të prekupuar për lodhjen që na kishte sjellë udhëtimi i gjatë. Por ne nuk kishim lodhje dhe as gjumë. Të gjithë shkuam në pallatin e sportit. Mijëra spektatorë të të gjitha moshave brohorisnin. Filluan ndeshjet sportive, këngët dhe recitimet. Në çdo cep të stadiumit na shoqëronin me dashuri vëllazrore, kush e kush më parë të përshëndetej e të bënim fotografi së bashku.

Në podium u ngjita unë, për të përshendetur dhe mes brohoritjeve entuziaste thashë :

“Gjimnazi “Ismail Qemali” Tiranë ju përshëndet !

Brohoritjet gjithë gëzim të të pranishmve vazhduan gjatë. Dhe kur unë iu thashë – Jam mësues historie nga Vlora, ata kur dëgjuan fjalën VLORA nuk pushuan nga ovacionet., më dukej sikur duarttrokitjet e tyre sikur nxirrnin flakë.

I emocionuar recitova :

“ – Ah ! Kosovë, e kaluara nuk të la këngët e tua t’i këndoje.! T’i Kosovë, me fushat pa mbarim e me grurë e kalli plot , me livadhet drufrutore, me minierat e hapura qiellore e margaritare , u bëre objekt i botës ziliqare..

Por e tashmja më thotë: – Ti Kosovë sot po i këndon shumë mirë këngët e tua , sepse ju nxënës e qytetarë të Mitrovicës, dhe gjithë nxënësit e shqiptarët e Kosovës keni fituar Lirinë dhe jeni të gjithë në zemrën e atdheut mëmë!.

Në orën 12-oo bëhej takimi i brezit të parë të maturantëve në Komunën e Mitrovicës. Në zyrën e kryetarit të komunës, brezi i parë i maturantëve ishin ulur në pritje për takimin e 50- të . Kryetari i komunës, me shumë respekt e thjeshtësi tha :

“ – E kam për nder dhe jam shumë i emocionuar që jam para jush, mësuesit e mi të nderuar, që jeni brezi i parë i maturës 1954-1955″.

Biseda u zhvillua me shumë humor, një komunikim tepër i mrekullueshëm. Bëhet apeli i ish-maturantëve të parë. Mungon Ajet Morina ! Nderohet kujtimi i maturantit të parë që ishte pushkatuar në 1999 nga forcat serbe. Të pranishmit dëgjuan me interes fjalën e ish-maturantit të parë Murat Bejta, profesor i gjuhes frënge në universitetin e Sorbonës Francë.

Moment emocionues ishte kur përshendeti drejtoresha e gjimnazit “Ismail Qemali” :

– Ju përshendes si vëllezër , si motra , e si nënë, jam shumë e gëzuar që ndodhem mes popullit shqiptar të Mitrovicës. Jemi gjithmonë me zemër pranë jush. Kemi besim në rrugën e konsolidimit të institucioneve në Kosovë. Ju jeni të mençur, të zgjuar, zgjidhjet e kujdesshme tuajat do ta integrojnë në mënyrë të sigurt Kosovën në rrugën e integrimit Europian “..

D:\Foto Kujtime me zile\10649688_348899385278751_3890155228185097180_n.jpg

Me intektualët e gjimnazit “Frang Bardhi” Mitrovicë

Prej këtij takimi të paharruar, u larguam për të marrë pjesë në koncertin që do të bëhej në pallatin e kulturës “Rexhep Mitrovica” buzë lumit Ibro. Kur u afruam afër urës, forcat ushtarake franceze nuk na lejonin të shkonim tek pallati “Rexhep Mitrovica”, sepse ato ditë kishte pasur acarime konfliktesh etnike me Mitrovicën Veriore. Në këto çaste ne u indinjuam dhe të revoltuar mërmëritëm zemërimin tonë nëpër dhëmbë, por situatën e zgjidhi Prof. i Universitetit të Sorbonës, i cili sapo iu drejtua në gjuhën e tyre, ata na lejuan.Salla ishte mbushur me breza maturantësh në vite. Koncerti u hap me himnin Kombëtar të Shqipërisë.

Gjithë salla pothuaj pushoi frymëmarrjen duke respektuar zërin e fuqishëm të Atdheut.

Nxënësit e shkollave Mitrovicë dhe gjimnazi “Ismail Qemali” Tiranë dhanë numura të zgjedhur artistik.Por ajo që la më shumë mbresa ishte poezia e maturantes mitrovicare që drithëroi sallën. Për 10 minuta ajo recitoi vargje që s’do t’i harrojmë kurrë.

Emocioni ishte në ajër. Era e LIRISË mbulonte Mitrovicën

“ – Duam sa më shpejt të përfundoj rruga Durrës- Kukës-Morinë, që ne shqiptarët e Kosovës të vijmë për cdo të shtunë në tokën mëmë, më tha tërë mall Aziz Hasani, dhe si me shaka vazhdon, ne po plakemi, duhet t’i njohim fëmijët tanë me Shqiperinë mëmë, t’i miqësojmë , pse jo, edhe të martohen që lidhjet tona të forcohen më shumë.Natën e 11 majit e kaluam nëpër shtëpitë e Mitrovicës. Bisedat nuk mbaronin.

Dëshira ishte e madhe për të mësuar nga njëri-tjetri. Në mëngjesi i datës 12 maj hymë me emocione në oborrin e gjimnazit “Frang Bardhi” që nuk do të harrohet kurrë., sepse qindar nxënës na rrethonin tërë dashuri e respekt. Kur u futën në mjediset e brendshm të gjimnazit , mësuam disa informacione e shënime karakteristike për gjimnazin e Motrovicës. Emri i shkollës fillimisht ishte “progjimnazi shtetëror shqiptar 1946-1951, më vonë gjimnazi shtetëror 1951-1955 , dhe gjimnazi i përzier 1955-1959. Në vitin 1981 gjimnazi ishte vendosur në shënjestër nga regjimi serb. Dhuna dhe terrori shtetëror serb kulmoi në mars 1999, ku u vranë profesorët Murat e Enver Halili, Latif Berisha, Rifat Mziu, dhe nxënësit Naim Tahiri e Bajram Musa. U plagosën dhjetra nxënës, u burgosën qindra të tjerë.

Një takim me shumë ngohtësi u bë në sallën e mësuesve, ku dejtoresha e shkollës “Ismail Qemali” i dhuron diçka simbolike drejtorit të gjimnazit “F.Bardhi.” .

Ishin çaste gëzimi që nuk përshkruhen me saktësi. Pas fotografive të çastit na u bë përcjellja për t’u larguar. Rreth autobusit tonë u grumbulluan qindra- nxënës , që me buzëqeshjet e tyre na thoshnin :

“- Ejani përësëri !

Dhe ne, me urimin më të mirë, duke i përshendetur me dashuri ju thoshnim :

– Mirë se të vini në Tiranë.!

Dhe sapo mbritëm në Tiranë, një telefonatë më ndërpreu mendimet..

“- Alo … jam Aziz Hasani nga Mitrovica, si mbritët në Tiranë ?.

Të gjithë shprehëm falnderimin që nuk harrohet kurrë , duke i ftuar dhe ata të vijnë sa më shpejt në Tiranë.

Dhe nuk vonoi ardhja në Tiranë e maturantëve e mësuesve të gjimnazit “Frang Bardhi”. Në oborrin e gjimnazit “Ismail Qemali “ u pritën me shumë dashuri atdhetare vëllezërit shqiptar të Mitrovicës.Në sytë e të gjithë të pranishme rrezatohej dashuri dhe lotë gëzimi. Në mjediset e brendshme të gjimnazit “Ismail Qemali” kishte shumë gjallëri.Edhe muret na dukeshin sikur buzëqeshnin për takimet që po bënin maturantët e gjimnazit “Frang Bardhi” me maturantët ismailas.Pas veprimtarive emocionuese në gjimnazin”Ismail Qemali” ,vizituam së bashku Muzeun Kombëtar dhe Pallatin e Kongreseve. Midis maturantve u fiksuan shumë foto me buzëqeshjet e tyre të bukura. Maturantët e gjimnazit “Frang Bardhi” në këto takime shumëfishuan lidhjet shpirtërore të gjakut të përbashkët Arbënor.

Qatip Mara

Nju Jork 19.08.2020

ISMAIL QEMALI: JA PSE U LARGOVA NGA KOSTANDINOPOJA

December 26, 2019 by dgreca

Ismail Qemali – korrespondentit të Le Temps (1909) : “Ja pse u largova nga Kostandipoja gjatë revoltës së 13 prillit.” /

Nga Aurenc Bebja (Francë)/

“Le Temps” ka botuar, të premten e 30 prillit 1909, në ballinë, intervistën e korrespondentit të saj me Ismail Qemalin, në lidhje me arsyet e largimit të tij nga Kostandipoja, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Deklaratat e Ismail Qemalit, kreut të Bashkimit Liberal: (Shkresë nga korrespondenti ynë i veçantë)

Athinë, 29 Prill.Ismail Qemali, udhëheqësi i partisë Bashkimi Liberal, anëtarët e të cilit aktualisht po ndiqen penalisht nga komiteti i partisë Bashkim dhe Progres, dhe të përfshirë në shtypjen (represionin) e Kostandinopojës, më bëri deklaratat e mëposhtme :

“Javën e kaluar, Veziri i Madh mori një shkresë nga turqit e rinj (xhonturqit), duke më mbajtur mua, Ismail Qemalin dhe miqtë e mi, përgjegjës për ngjarjet e 13 Prillit. Unë u detyrova të largohesha nga Kostandinopoja, dhe kur arrita këtu protestova fuqishëm kundër shpifjeve të përfshirjes sime në kryengritjen e Kostandinopojës, një lëvizje qartësisht reaksionare dhe e papajtueshme me parimet e tërë jetës sime.”

Pasi kujtoi vuajtjet e tij nën regjimin absolutist, dy ekzilet e tij që zgjatën gjashtëmbëdhjetë vite dhe kthimin në Turqi, Ismail Qemali vazhdoi si më poshtë :

“Unë isha i vetmi deputet që refuzova të takohesha dhe të darkoja me Sulltanin; në Dhomë, bëra opozitë, jo si reaksionar, por si lider i partisë Liberale; Unë kritikova ashpër partinë Bashkim dhe Progres për ringjalljen e praktikave absolutiste, për mos kryerjen e ndonjë reforme, për dënimin e Dhomës ndaj mosveprimit; por kundërshtimi im ishte absolutisht besnik dhe kushtetues, në atë masë që dy ditë para trazirave të 13 Prillit, të ftuar nga Veziri i Madh Hilmi Pasha për të marrë një portofol (post), unë refuzova, por deklarova se Liberalët ishin të gatshëm për të arritur një marrëveshje me qeverinë për të formuar një program të përbashkët të reformave dhe për të vazhduar zbatimin e tyre.

I prisja ngjarjet e 13 prillit aq pak sa kur ato ndodhën unë isha në periferi të Ortakeuy. Kur arrita në Dhomë, protestova kundër pushtimit të saj nga hoxhallarët dhe ushtarët. Të nesërmen në mëngjes, të thirrur në pallat nga veziri i ri Teufik, unë refuzova një portofol (post). I pritur nga Sulltani, unë insistova mbi nevojën që Abdyl-Hamidi të respektonte Kushtetutën. Unë kam emëruar Nazim Pashën, një tjetër viktimë të absolutizmit, për postin e komandantit të trupave të kryeqytetit; Kur u ktheva në Dhomë, unë rrëfeva bisedën time me Sulltanin dhe provokova vendimin unanim që u votua për t’i dhënë fund luftimeve të partive përballë situatës së rëndë.

Sidoqoftë, shpifjet që lëshohen kundër meje mund të shpjegohen vetëm si ndjenja hakmarrëse kundër qëndrimit të liberalëve në Dhomë.

Kaq për të kaluarën; në të ardhmen, miqtë e mi dhe unë, si dhe të gjithë patriotët e vërtetë, ne jemi të gatshëm të mbështesim qeverinë e vetme të mundshme, atë të turqve të rinj, por këta, të përforcuar nga suksesi i tyre i fundit, duhet të braktisin sistemin e tyre të komiteteve sekrete dhe të formojnë një kabinet homogjen të aftë për të formuar një program të vërtetë dhe për të marrë përgjegjësinë për zbatimin e tij.”

“Bijtë e Shipes” në Filadelfia përkujtuan Ismail Qemalin e Isa Boletinin

February 9, 2019 by dgreca

Me rastin e 175 vjetorit të lindjes dhe 100 vjetorit të vdekjes së Ismail Qemalit dhe 155 vjetorit të lindjes dhe 103 vjetorit të rënjes së Isa Boletinit/

1 Fili Vlash 2 Vlashi Fili 1 Sadik 2 Sadili1 2 Sadil1 4 Gege e Toske 1 me ep Nder

Nga Sadik ELSHANI/

Viti që sapo kaloi, viti 2018, ishte shpallur Viti i Skenderbeut në tërë botën shqiptare, sepse u shënua 550 vjetori i ndarjes fizike nga kjo botë të Heroit tonë Kombëtar dhe 575 vjetori i kthimit të tij në Krujë, për të shënuar kështu periudhën më të ndritur e më të lavdishme të historisë sonë kombëtare. Me këtë rast në të gjitha trevat shqiptare dhe në diasporë u organizuan mjaft manifestime të ndryshme kulturore – artistike, konferenca shkencore, simpoziume, etj. Edhe shoqata “Bijtë e Shqipes” në Philadelphia organizoi një veprimtari dinjitoze ku u paraqiten disa kumtesa serioze, shoqëruar pastaj me një program artistik dhe koktejin tradicional me pije e ushqime të kuzhinës shqiptare. Shoqata jonë u kushton një rëndësi të madhe figurave të ndritura të kombit tonë, sepse jetëshkrimi i tyre është edhe jetëshkrimi i kombit tonë. Dhe ja, sapo hyri viti i ri, 2019, një veprimtari e tillë u organizua ditën e shtunë më 2 shkurt në mjediset e shoqatës sonë për te përkujtuar nepunesin dhe deputetin e Perandorisë Osmane, veprimtarin e çështjes kombëtare, themeluesin e shtetit shqiptar, Babain e Kombit tonë,Ismail Qemalin (16 janar, 1844 – 24 janar, 1919), me rastin e 175 vjetorit të lindjes dhe 100 vjetorit të ndarjes së tij nga kjo botë. Po ashtu, në këtë veprimtari u përkujtua dhe u nderua edhe trimi i Kosoves dhe i kombit tonë, luftëtari e strategu ushtarak, “gjenerali me plis të bardhë”, Isa Boletini (15 janar, 1864 – 23 janar, 1916) me rastin e 155 vjetorit të lindjes dhe 103 vjetorit të vdekjes. Është kjo dyshja e këtyre burrave të mëdhenj të kombit tonë që e plotësojnë mirë njëri – tjetrin, janë këto dy shtyllat, dy figurat qendrore të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipqrisë dhe themelimit të shtetit të parë shqiptar.

Salla e madhe në godinën e shoqatës “Bijtë e Shqipes” ishte zbukuruar posaçërisht për këtë veprimtari, me portretet e Ismail Qemalit e Isa Boletinit, me një tablo nga Konferenca e Ambasadorëve në Londër, ku spikasin këta dy burra si dy shqiponja, ndërsa në sfond qëndron busti i Ismail Qemalit dhe kuptohet, në mes qëndron Flamuri Kuq e Zi. Veprimtarinë e hapi kryetari i shoqatës “Bijtë e Shqipes”, zoti Bujar Gjoka, i cili u dëshiroi mirëseardhjen bashkatdhetarëv dhe i falenderoi ata për pjesëmarrjen. Pastaj ai theksoi rëndësinë e kësaj veprimtarie dhe rëndësinë e këtyre dy figurave madhore të kombit tonë. Për këtë veprimtari ishin përgatitur dy kumtesa cilësore, z. Sadik Elshani, njëherësh edhe shkruesi i këtyre radhëve, kishte përgatitur kumtesën për Ismail Qemalin, me titull: “Ismail Qemali, burri që ngriti Flamurin e Skenderbeut, shpalli pavarësinë e Shqipërisë dhe hodhi themelet e shtetit shqiptar”, ndërsa z. Llazar Vero kishte përgatitur kumtesën për Isa Boletinin, titulluar: “Unë jam mirë kur asht mirë Shqipnia”.

Që në fillim të fjalës së tij z. Elshani vuri në pah se, muaji i ftohtë i janarit i lindi burra të mëdhenj kombit tonë: Ismail Qemalin (16 janar, 1844), Isa Boletinin (15 janar, 1864), Fan Nolin (6 janar, 1882), Ismail Kadarenë (28 janar, 1936) e ndonjë tjetër. Poashtu, ky muaj i ftohtë i mori në amshim disa burra të mëdhenj të kombit tonë: Heroin tonë Kombëtar, Gjergj Kastriot Skenderbeun (17 janar, 1468), Isa Boletinin (23 janar, 1916), Ismail Qemalin (24 janar, 1919), Ernest Koliqin (15 janar, 1975), Ibrahim Rugoven (21 janar, 2006) e ndonjë tjetër. Ishte ky një rast i përshtatshëm për t’i nderuar edhe këto figura të lartpërmendura. Pastaj ai u përqëndrua te figura e Ismail Qemalit, burrit, plakut të urtë, Babait të Kombit tonë, që më 28 nëntor të vitit 1912, pas një robërie pesëshekullore, e ngriti në Vlorë Flamurin e Skenderbeut, dhe në prani të përfaqësuesve të të gjitha trojeve shqiptare shpalli pavarësinë e Shqipërisë, hodhi themelet e shtetit shqiptar dhe përmbushi ëndrrën shekullore të popullit tonë për liri e pavarësi dhe vazhdoi: “Ismail Qemali është një figurë qendrore e lëvizjes sonë kombëtare për liri e pavarësi, një figurë që rrezaton pjekurinë, urtësinë, por edhe guximin, burrërinë e një njeriu të rryem, që në një fazë mjaft kritike për popullin tonë arriti që t’i printe popullit dhe t’i drejtonte fatet e tij drejt një fitoreje përfundimtare. Përvoja e tij e gjatë në administratën Otomane, studimet dhe udhëtimet e tij në botën përendimore, njohja e mirë e historisë dhe pozitës së popullit të tij e kishin përgatitur mirë për rolin që do të merrte në drejtimin e përpjekjeve kombëtare për të hequr qafe një herë e përgjithmonë zgjedhën Otomane. Këtë mund ta bënte vetëm një burrë si Ismail Qemali, sepse ai ishte shtetar, kishte një përvojë të mirë në administrimin e disa rajoneve të Perandorisë Otomane, diplomat i rryem, ishte i vetëdijshëm për përgjegjësitë që lidhen me ndërtimin dhe udhëheqjen e një shteti. Të tjerët intelektualë shqiptarë nuk e kishin një përvojë të tillë, ishin figura të ndritura, idealistë, por pa një përvojë konkrete administrative e shtetndërtuese”.

Pastaj ai bëri një vështrim të shkurtër për jetën e Ismail Qemalit që nga lindja e tij në një familje fisnike e tdhetare; shkollimi në gjimnazin e njohur “Zosimea” të Janinës (1855 – 1859); vajtjen e tij në Stamboll më 1860, punën e tij në Zyrën e Përkthimeve të Ministrisë së Jashtme; studimet për drejtësi dhe postet e shumta në Perandorinë Otomane: ndihmës drejtor i çështjeve politike në vilajetin e Janinës, ndihmës i valiut të Danubit, vali i Varnës, Bejrutit, Gjiritit,Tripolit, sekretar privat i ministrit të Drejtësisë, Mid’hat Pasha (1873 – 1876), kryetar i Komisionit Europian të Danubit (si delegat Osman) e shumë poste të tjera. Ishte një nëpunës i zoti dhe mjaft i vlerësuar i Perandorisë Otomane. Në vitin 1900 Ismail Qemali arratiset nga Perandoria, sepse ai kishte dyshime se diçka e keqe do t’i ndodhte. Në fillim shkon në Athinë ku takohet me politikanët arbërorë dhe më pas kaloi në Napoli, Romë, Llozanë, Paris. Pasi u mor vesh me Faik Konicën, u vendos në Bruksel dhe mori drejtimin e gazetës së njohur, “Albania” dhe më vonë me ftesën e kolonisë shqiptare shkon në Kajro. Pastaj z. Sadik foli për kthimin e Ismail Qemalit në Stamboll më 1908, pas revolucionit xhonturk dhe angazhimin e tij për cështjen kombëtare si deputet i parlamentit turk, nga Berati, udhëtimet e tij nëpër Europë për të siguruar përkrahjen e vendeve europiane për pavarësinë e Shqipërisë, nënshkrimin e “Memorandumit të Gërces” ku kërkohej një vilajet shqiptar brënda Perandorisë Otomane dhe më në fund kthimin e tij në Shqipëri dhe shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë në Vlorë më 28 nëntor të vitit 1912.

Ismail Qemali ishte nënshkruesi i parë i Deklaratës së Pavarësisë dhe u emërua kryetar i Këshillit të Ministrave të Qeverisë së Përkohshme të Shqipërisë. Gjithashtu, ai ushtroi edhe detyrën e ministrit të Punëve të Jashtme. Formoi një qeveri me burra atdhetaëë, që gëzonin autoritet në popull. Sipas mendimit tim, kjo qeveri edhe në ato kushte të vështira, mbetet si qeveria më kompetente dhe më kombëtare që shteti shqiptar ka patur ndonjëherë. Edhe në ato kushte të vështira u miratuan ligje, u bën përpjekje për ngritjen e administratës, zhvillimin e ekonomisë, arsimit, kulturës, etj. Vetë Ismail Qemali u angazhua që trojet shqiptare të mos coptoheshin, formoi një delegacion dhe vetë mori pjesë në Konferencën e Ambasadorëve në Londër. Të tjerat i ka thënë historia. Në këtë pozitë Ismail Qemali qëndroi gjer më 22 janar të vitit 1914 kur iu kërkua dorëheqja nga Komisioni Ndërkombëtar.Ai u largua nga Shqipëria dhe shkon ne Nicë ku e kishte familjen. Por, ai kurrë nuk u tërhoq nga skena politike shqiptare. Në maj të vitit 1914 kthehet në Shqipëri dhe në qershor takohet edhe me princ Vidin. Në vitet në vazhdim bën udhëtime të shumta në Itali, Francë, Spanjë – gjithmonë duke punuar për Shqipërinë, për ta mbrojtur e stabilizuar shtetin shqiptar. Në një nga këto udhëtime kur po qëndronte në Peruxhia të Italisë, duke mbajtur një konferencë për shtyp ai sëmuret dhe vdes më 24 janar të vitit 1924. Siç duket, nga helmimi.

Zoti Elshani e përfundoi fjalën e tij duke i bërë këtë vlerësim figurës së Ismail Qemalit: “Edhe Ismail Qemali si shumica e figurave të rendesishme nuk ka qenë i përjashtuar nga ndonjë rast kundërthënës (kontravers) në jetën e tij. Edhe pse u angazhua pak vonë në lëvizjen kombëtare, ndihmesa e tij është madhështore. U angazhua në njëren nga periudhat më kritike të historisë sonë, që u kurorëzua me formimin e shtetit shqiptar të pavarur. Ismail Qemali, intelektual e shtetar i rrallë, është një figurq e rëndësishme, nga më të rëndësishmet, e historisë sonë kombëtare. Kur dëgjojmë emrin Ismail Qemal, mendja menjëherë na shkon te Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë dhe themelimi i shtetit shqiptar. Në historinë tonë të lavdishme shumëshekullore ka mjaft episode, ngjarje të rëndësishme, por shpallja e shtetit të pavarur është kulmi i të gjitha përpjekjeve, të gjitha të arriturave. Për këtë akt madhor meritat nuk i takojnë vetëm Ismail Qemalit, por ai ishte më i merituari. Ai ishte një burrë që perveç karakteristikave fizike burrërore, ishte edhe njeri me pervojë, njeri i mencur, i urtë që kishte aftësinë, autoritetin për t’i bashkuar njerëzit, që nuk ishte aq lehtë në atë kohë dhe në çdo kohë tjetër. Ishte figura, portreti i tij me atë mjekrën e bardhë si në tregimet e moçme shqiptare, që rrezatonte ato vlera të larta njerëzore e kombëtare të popullit shqiptar, që ngjallte respektin te njerëzit. Portrei fizik e shpirtëror i Ismail Qemalit ishte portreti i një Shqipërie të madherishme, dinjitoze, serioze e të respektuar, “Zonjë e Rëndë”, siç e ka quajtur Shqipërinë një burrë tjetër i madh i kombit tonë, Vaso Pasha. Edhe sot, të gjithë shqiptarët, sidomos politikanët tanë duhet të mësojneënga jeta dhe vepra e pavdekshme e Ismail Qemalit. Viti 2019 duhet të shpallet “Viti i Ismail Qemalit” dhe të gjithë duhet të reflektojmë e të punojmë për të ndërtuar një Shqipëri, një shtet shqiptar ashtu siç e meriton populli ynë i shumëvuajtur”.

Në vazhdim zoti Llazar Vero paraqiti kumtesën kushtuar jetës dhe veprës së Isa Boletinit me mjë titull mjaft kuptimplot që mishëron karakterin, qëllimin e jetës së këtij burri të rrallë të kombit tonë: “Unë jam mirë kur asht mirë Shqipnia”. Pastaj z. Vero e analizoi më thellë këtë thënie mjaft domethënëse: “Kjo është një thënie lapidare e heroit tonë kombëtar, Isa Boletinit. Në të është njeriu i qytetëruar, luftëtari, atdhetari. Ai ishte edhe një strateg ushtarak i talentuar, largpamës që besonte ndershmërisht në marrëdhëniet paqësore të ndershme dhe të qëndrueshme midis popujve. Ai kishte besim në idealin e tij kombëtar dhe luftoi me mish dhe me shpirt që Kosova të mbetej e pandarë nga Shqipëria”. Për të pranishmit z. Vero bëri edhe një paraqitje të shkurtër për jetëshkrimin e Isa Boletinit që nga lindja e tij më 15 janar të vitit 1864 në një familje luftëtarësh atdhetarë, pjesëmarrjen e tij në Lidhjen e Prizrenit, betejat e për mbrojtjen e Lidhjes, siç ishin betejat e Slivovës dhe të Grykës së Carralevës. Më vonë do ta shohim si komandant (nëntor, 1908), duke luftuar me trimat e tij kundër 7000 ushtarëve osmanë. Më 1909 ishte përsëri në krye të forcave shqiptare në kryengritjet e Prishtinës e Prizrenit e shumë beteja të tjera. Më 1912 u caktua komandant i çetave kryengritëse shqiptare që luftonin për çlirimin dhe mbrojtjen e trojeve shqiptare e më vonë pavarësinë e Shqipërisë. Me trimat e tij arrin në Vlorë pak me vonesë nga Shpallja e Pavarësisë, por ata luftëtarë nën komandën e tij u bën garda e parë, ushtria e parë e Shqipërisë që deri diku e stabilizoi gjendjen në qytetin e Vlorës dhe në tërë Shqipërinë e Jugut. Një vëmendje të posacme z. Vero i kushtoi edhe rolit të Isa Boletinit në organizimin e Kuvendit tradicional te Verrat e Llukës më 17 prill 1910, ku krerët shqiptarë nga të gjitha trevat e Kosovës ishin mbledhur për t’i falur gjaqet në mes shqiptarëve dhe për të lidhur besën për të luftuar armikun e përbashkët e jo njëri – tjetrin. “Gjak borxh na ka vetëm anmiku ynë. Na jemi vllazën e duhet me u bashkue dhe me dekë për liri të vatanit. Ai që mbas sodit ngre pushkë ndër veti ka m’u kanë bash hasmi ynë” – ishin këto fjalët e Isa Boletinit në këtë kuvend që ka zënë një vend të rëndësishëm në kujtesën e shqiptarëve të Kosovës. Pikërisht në të njejtin vend, 80 vite më vonë, nën udhëheqjen e profesor Anton Çettës, akademik Mark Krasniqit, profesor Zekeria Canës e shumë veprimtarëve të tjerë të çështjes kombetare, shqiptarët u mblodhën përsëri për t’i falur gjaqet e për të lidhur besën për të luftuar armikun e përbashkët – regjimin barbar të Sllobodan Millosheviqit.

Isa Boletini ishte kudo që kërkohej për të luftuar për Shqipëri. Edhe kur në Shqipëri u vendos Princ Vidi më 1914, ai vihet në shërbim të kësaj qeverie së bashku me trimat e tij. Përpjekjet e tij për të mirën e Shqipërisë nuk u ndalen kurrë derisa më 23 janar të vitit 1916 u vra në pabesi në një pritë te ura e Ribnicës afër Podgoricës. Është e ngrirë në historinë tonë pjesëmarrja e tij në delegacionin shqiptar në Konferencën e Ambasadorëve në Londër. Një përshtypje të jashtëzakonshme u ka lënë të gjithëvë Isa Boletini me pamjen e tij burrërore, veshjen e bukur kombëtare, por edhe me qëndrimet e tij për të mbrojtur tokën shqiptare. “Unë hyra në një dhomë të madhe katrore ku gjeta Isa Boletinin, me trup shumë të gjatë, të zhdërvjelltë, një shqiptar të vërtetë, shqiponjë, me sy të lëvizshëm dhe me fytyrë të bukur dhe të ashpër” – është shprehur diplomati anglez, Aubrey Herbert. Nuk e kanë quajtur kot” Gjenerali me plis të bardhë”. Pastaj është edhe ajo ndodhia kur anglezët mendojnë se e kanë çarmatosur gjeneralin, por ai ua tregon revolen tjetër që e kishte mbajtur fshehur – gjeneralin tonë askush nuk ka mundur ta çarmatoste. Në fund z. Llazar foli edhe për varrimin e eshtrave të Isa Boletinit pas 99 vjetësh në oborrin e kullës së tij në Boletin, kështu duke përmbushur amanetin e tij, por: “Bashkimi i Kosovës me Shqipërinë mbetet pengu i tij dhe i yni dhe i çdo shqiptari të ndershëm” – e përfundoi fjalën e tij z. Llazar Vero.

Veprimtaria vazhdoi pastaj me paraqitjen e disa videove për Ismail Qemalin e Isa Boletinin: Pjesa e fundit e filmit “Nëntori i dytë – skena e shpalljes së pavarësisë dhe ardhja e Isa Boletinit me trimat e tij në Vlorë; një dokumentar për varrimin dhe rivarrimin e Ismail Qemalit dhe në fund kënga kushtuar Ismail Qemalit: “Cili je ti more burrë”, kënduar nga grupi i njohur i Kaninës. Sipas traditës së shoqatës sonë, në fund u shtrua kokteji: “Bukë e kripë e zemër”, me pije e ushqime të llojllojshme. Edhe gjatë koktejit vazhduan bisedat në mes bashkatdhetarëve për këta dy burra të mëdhenj të kombit tonë, duke shprehur respektin e adhurimin për jetën dhe veprën e tyre në shërbim të kombit e atdheut.

Të paharruar qofshin Ismail Qemali, Isa Boletini dhe të gjithë ata/ato që luftuan për lirinë e çdo pëllëmbe të tokës shqiptare!

Sadik Elshani është doktor i shkencave të kimisë dhe veprimtar i bashkësisë shqiptaro – amerikane

Filadelfia, 5 shkurt, 2019

Si u identifikua flamuri me të cilin u varros Ismail Qemali?

February 2, 2019 by dgreca

Dokumente dhe letërkëmbime të vitit 1933/

Nga Gëzim Llojdia/

Flamuri me të cilën u varros plaku i Vlorës është gjendur 8 vjet më parë .Këtë e vërtetojnë Dr. Ariola Prifti dhe Prof. Dr. Frederik Stamati.Prof Stamati një restaurator i njohur ka dhën edhe intervista dhe ka publikuar edhe shkrim me këtë rast.

Dr. Ariola Prifti thotë:”.Me datë 2 dhjetor 2011 u zbulua në fondin etnografik të Qendrës së Studimeve Albanologjike flamuri me të cilin u varros Ismail Qemali!Flamuri gjendej në një kuti të fondit. Duke u shtyrë më tej në kohë Dr A.Prifit shprehet:”Në darkën e 10 shkurtit 1919 luftanija italiane “Alpino” solli në Skelë të Vlorës arkivolin me trupin e pa jetë të njeriut të madh.Në atë kohë Vlora ndodhej nën pushtimin italian. U vendos që Ismail Qemali të varrosej në Kaninë, në varrezën familiare të familjes Vlora, me që në qytet nuk kishte mundësi urbanistike. Komanda italiane, që i a kishte frikën rebelimit, urdhëroi që në ceremoni të mos përdorej asnjë flamur shqiptar. Kjo ishte poshtëruese për ndjenjat e një populli, patriotizmi i të cilit mbushte grykën e pushkës. Këshilli bashkiak i Vlorës këmbënguli në përdorimin e simbolit shqiptar. Komanda italiane e kuptoi mirë ultimatumin atdhetar dhe lejoi që gjatë ceremonisë arkivoli të mbulohej me flamurin shqiptar. Dhe ashtu u bë. Arkivoli u mbulua me flamurin e kuq me shqiponjën e zezë. Më tej Dr A.Prifti shprehet se ku u gjetë flamuri:Këtë flamur i a kishte dhuruar Ismail Qemalit duka i Monpasiesë në mars të vitit 1913, kur ai bëri një vizitë në Vlorë. Në ato ditë flamurin e mbante me vete djali i madh i Ismail Qemalit, Et’hem Bej Vlora.Cermonia e varrimit u bë me 12 shkurt 1919. Ishte e mërkurë. U mbajtën dy fjalime mbresëlënëse nga Jani Minga dhe nga Qazim Kokoshi. Mbas heshtjes u ekzekutua himni mbretëror italian. Pastaj kortezhi i gjatë u nis për në Kaninë. Ishte ora dhjetë. Karroca ku ndodhej arkivoli tërhiqej nga gjashtë kuaj. Anash ecnin me ngadalë dy rreshta ushtarësh. Banda ushtarake ekzekutonte melodinë e përmortshme “Jone” të kompozitorit italian Petrella. Kortezhi prihej nga dymbëdhjetë kurora që mbaheshin nga “Djelmoshat e Vlorës”, të shoqërisë me po këtë emër. Kurorat ishin gjithë lule, nderim dhe dashuri nga populli i Vlorës, nga shkollat, nga shoqëria “Djelmoshat e Vlorës” dhe nga gazeta “Kuvendi”. Mbas këtyre vinte “Shoqëria djaloshare”. Pastaj ecte banda ushtarake qe luante marshin funebër. Mbas bandës ushtarake ishin ushtarët e regjimentit 86 dhe reparti i mitralierëve italianë. Mbas këtyre ecte karroca me arkivolin e mbuluar me flamurin e kuq dhe shqiponjën e zezë, e nderuar dhe e ruajtur nga dy rreshta ushtarësh. Mbas karrocës ecte grupi i hoxhallarëve dhe mbas tyre të tre djemt e Ismail Qemalit. Pastaj gjenerali Settimo Pacentini, kundëradmirali Lrubetti, autoritet ushtarake dhe civile të krahinës, paria e qytetit dhe e qarkut, qytetarët, nxënësit e shkollave dhe në fund ushtarët e kavalerisë. Përpara varrimit flamurin e morën djemtë e Ismail Qemalit, të cilin flamur e përdorën përsëri në rivarrimin e tij në “Sheshin e Flamurit” me 28 nëntor 1932. Mbas kësaj Et’hem Bej Vlora e dhuroi flamurin për Muzeun Kombëtar.Në Arkivin e Shtetit ruhen disa dokumente që vërtetojnë ngjarjen.

Dokumenti: AQSH, fondi 195, viti 1933, dosja 173.

“MBRETNIJA SHQIPTQRE

Prefektura mbretnore

Vlonё

Nr. 172

Vlonë me 21. Kallnuer. 1933

P.T.

Ministris Aresimit TiranË

Këtu ngjitun kemi nderin me Ju paraqite proces-verbalin e mbajtun me rastin e marrjes në dorëzim té Flamurit qé ashte ngritun për té parën here né Vlonë, prej Patriotit Ismail Qemalit. Gjithashtu në pako të veçantë dhe po me këtë shkresé dërgohet edhe Flamuri në fjalé. Shtojmë se me gjithqë Z. Etéhem Vlora pretendon se ky Flamur ashte ngritur për té parén here né ndërtesën Qeveritare me dorën Atit tij, por nga sa kemi hetue ky Flamur ashte ngritur me të vërtet mëm 28 Nanduer 1912, por jo né ndërtesën Qeveritare, por né Zyrën e doganave né Vlone.Lutemi me na njoftue marrjen né dorëzim.

Prefekti

A. Nepravishta”

Shkruar me dorë:

“T’i dërgohet ky

flamur Bibliotekës”

Nën këtë shënim, është një tjetër, që konfirmon marrjen e flamurit në dorëzim:

“asht këtu në bibliotekën t’onë”

(firma)

28/10/33

Vijojnë disa vula dhe firma dhe në fund:

“Marrë në dorëzim me 29-X-933”.Po paraqesim edhe proces-verbalin shoqërues:

“Proces-Verbal

Sot mé 28 Nanduer 1932, ditën e Hënë, me rastin e transferimit të eshtravet të shënjtorit tëéKombit té ndjerit Ismail Qemalit nga Kanina né Pemendoren kujtimore té ngrehun prej N.M. Tij Mbretit dhe në pranie të Përfaqësuesit té N.M.Tij Mbretit Shkëlqesisë së tij Gjeneral Leon De Gjilardi dhe të shkëlqesave të tyne Z.Z. Hil Mosi, Ministër i Arsimit, Milto Tutulani, Ministër i Drejtësisë dhe té Prefektit té Vlonés Z. Abedin Nepravishta, Zoti Ethem Bej Vlora, i biri i té ndjerit Ismail Qemal pér kujtim Kombëtar i dorëzoj Prefektit të Vlonés Flamurin Kombëtar té cilin mé 28 Nanduer 1912 ati i tij Eroj i Kombit i ndjeri Ismail Qemal e ngriti né qytetin e Vlonës tue prokllamuar indinpendencën e Shqipnisë pas shumé shekujsh rrobnije.Kété Flamur té shenjté Prefekti i Vlonës ja dorëzoj Ministrit té Arësimit Shk. tij Z. Hil Mosi për t’a dépozituar né Muzeun Kombétar né Tirané.

Për sa ma nalté u redaktua ky Proces-Verbal i mbajtun në katër kopje dhe i nënëshkruem prej të gjithëve që përmendën ma sipër.

Ministri i Arësimit Ministri i Drejtësisë Përfaqësuesi i N.M.Tij

Hil Mosi Milto Tutulani Mbretit

Gjeneral Leon De. Gilardidrejt

I biri i té djerit Prefekti i Vlonës

Ismail Qemal A. Nepravishta

Etem Vlora”

Nga shkresa e mëposhtme, e firmosur nga vetë ministri i arsimit Mirash Ivanaj, vërtetohet se flamuri i u dorëzua Muzeut Kombëtar. E citojmë:

Dokumenti: AQSH, fondi 195, viti 1933, dosja 173.

“ Ministri E Arsimit

Nr. Prot. 1208. Dërgohet Flamuri Komtar i ngrehun për herë të parë në Vlonë.

Drejtorisë së Muzeut Komtar, Tiranë

Këtu ngjitun i dërgojmë asajë Drejtorije kopjen e process-verbalit të mbajtun me 28 Nanduer 1932 mbi flamurin komtar qi asht ngreh për herë të parë nga i ndjeri Ismail Qemali në Vlonë.Për njiherit me këto shkresa ju dërgojmë dhe kët flamur historik për t’a ruejtun me kujdes në muzeun komtar.

Ministr’i Arsimit

Mirash Ivanaj (firma)

Nisur me 6/XI/1933”

Kështu, në bazë të këtij dokumenti, Shqipëria u bë me flamur kombëtar. Por kjo nuk ishte e vërtetë. E vërtetojnë mohimet që i u bënë faktit të servirur nga dëshmitarët e atyre ngjarjeve, që detyruan autoritetet e kohës të bënin verifikime të shumta, për të sqaruar të vërtetën. Mirëpo patriotizmi vulosi mendimin. Për shumë kohë u besua se flamuri i pavarësisë ndodhej i ruajtur në Muzeun Kombëtar. U desh kohë që ngatarresa të shpështillej, por kjo është çështje që nuk lidhet me këtë shkrim, aq më tepër që është sqaruar.

“M.A.

Nri 402/749

Flamuri i Vlorësë

Mënistërijës’ së Arësimitë

Q y t e t

Bashkë me shkresën’ Nri 1208 të së 6s’ së këtij muaji, të shoqëruarë me verbalin’ e endur’në Vlorë më 28 të Vjeshtës’ së Tretë 1932. Muarëm’ në dorëim:

Flamurin’ kombëtar që shtolli në Vlorë vetë Ismail Qemal Vlora, mbë 28 të Vjeshtës së Tretë 1912.Ky flamur zu vëndin’ në rjeshtën’ e kujtimevet’ t’ tjerë, me vlejë të jëstorijëtë, që ruhen’ në Tiranë, 9 Vjesht’ e Tretë 1933

Drejtori

(Firma dhe vula )

Ngjitur’ pas kësaj’ dorë-dëftesa

e jonë Nri C. 208”

Dokumenti: AQSH, Fondi 195, viti 1936, dosja 62.

“Flamuri i Vlorësë

Për punën, e flamurit’ kombëtar që valoj në Vlorë për here të pare ditën’ e të lëҫiturit’ të Shqipërijsë mbë krye të vehtë, Zoti Et-hem Bej Vlora, bir i të ndjerit Iamail Qemal Bej Vlora, pati mirësijën’ të shtronjë këta kujtime:

1) flamuri upat nga shtëpija e Zotit’ Syreja Bej Vlora. (Shënim nga F.Stamati: fjalët, “nga shtëpija e Zotit’ Syreja Bej Vlora”, janë të shuara me një vijë përsipër).

2) Pëlhura e flamurit’ qe e leshtë dhe shkaba e shtampuarë; nuk’ mban mënt të ketë pasur,’ theka o kravatë.

3) Të madhët’ të tijë, gjer sa mund të caktohet’ me të maturë syri, munt të qe afëro 0 m. 80 për së gjati, dhe 0 m. 50 për së gjëri.

Sa për fundin ‘ e këtij, flamuri Zoti Et-hem Bej Vlora ësht’ i mejtimit’ se flamuri nuk’ ka qënë shdukurë, po se ndodhet’ i ruajturë në Shqipërijë, ndër duar’ që do të kujtohen’ ndofta ndonjë ditë t’i a falin’ Muzejës’ Kombëtare.

Tiranë, 10 shkurt 1936”

Më poshtë, në të majtë, është vula e Bibliotekës dhe Muzeut Kombëtar, si dhe firma, ndërsa në të djathtë, firma e Ethem Bej Vlorës. Poshtë ka një shënim:

(a) Zoti Et-hem Bej Vlora ndreqi me dorën’ e vehtë:

“nga shtëpija e Zotit’ Xhemil Bej Vlora”.

Ёshtë me interes edhe një dokument tjetër:

Dokumenti: AQSH, fondi 195, viti 1936, dosja 62. Po e citojmë:

“Flamuri i Doganës’ së Vlorësë.

Me shkresën’ e Mënistërijës’ së Arësimitë Nri 1208 të së 6s’ së Vjeshtës’ së Tretë 1933, i udorëzua Muzejës’ Kombëtare një flamur i trajtuarë prej dy fijesh pëlhure të leshtë, 1 m. 45 i gjatë dhe 0 m. 95 i gjërë, me shkabën’, me dy krerë dhe me krahë të shtallurë mbë të përpjetë, pa theka dhe pa kravatë.

Pas shkresës’ që i përsillte Muzejës’ Kombëare këtë flamurë, janë mpështeturë:

1) një verbal me ditë 28 të Vjeshtës ‘ së Tretë 1932, në të cilin’ kan’ vënë duarëtë:

Përfaqësi I L. Madhërijës’ së Tijë Mbëretitë, Gjeneral Leon de Ghilardi,

Ministri i Arësimitë, Hil Mosi,

Ministri i Drejtësijësë, Milto Tutulani,

Zoti Et-hem bej Vlora, përfaqësi i Fëmijës’ së të ndjerit’ Ismail Qemal Beutë, Prefekti i Vlorësë, A. Nepravishta.Në këtë verbal është shënuar se flamuri i dhuruar Muzejës’ Kombëtare është mu ay që pati ngriturë në Vlorë me dorën’ e vehtë i ndjeri Ismail Qemal Beu, të 28në të Vjeshtës’ së tretë 1912.

2) një shkresë e Prefekturës’ së Vlorësë, Nri 172 me ditë 21 Jenar 1933, në të cilën’, ndër

3) t’jera, është shënuarë se si pas kërkim’ e hetimeve të bërë nga Prefektura e Vlorësë, ky flamur nuk ‘ ka qënë ngritur’ kurrë mbi ndërtesën’ qëverritare as ditën’ që ulëҫit të krye-mbë-vehtët’ të Shqipërijésë as mëë pas, po ka valuarë vetëm për një kohë të gjatë mbi godinën’ e Doganës’ së detitë të Vlorësë.

Për të kthillurë këtë pikë ukërkuanë hollësija nga Zoti Et-hem Bej Vlora, i cili pati mirësijën’ të apinj’ këta shënime:

1) flamurin’ që i udorëzua Muzejës’ Kombëtare, i a fali të ndjerit’ Ismail Qemal Beutë Duku i Monpansierit’, kur pat’ ardhurë në Vlorë, nga Marsi i vitit’ 1913.

2) qëverrija e Shqipërijësë e përdori për Doganën’ e Vlorësë, mbi ndërtesën’ e së cilësë valoj gjer ditën’ që Ismail Qemal Beu hoqi dorë nga Kryesija e Qëverrijësë.

3) mbë t’ ularguarë nga Vlora Ismail Qemal Beu, kërkoj të ketë si kujtim një nga flamuret’ të Qëverrijësë; usgjoth ky flamur dhe i udorëua Zotit’ Et-hem Bej Vlora, i cili e pati me vehte gjatë kohës’ që bashkë me t’ anë undodhën’ ndëpër Evropë.

4) ditën’ që i ndjeri Ismail Qemal Vlora ndërroj jetë në Perugia të Italijësë (25 Jenar 1919) Zoti Et-hem Bej Vlora mbuloj trupin’ e t’et me këtë flamur.

5) kur upru i vdekuri në Vlorë dhe uvendos në sallën’ e fllugërijës’ së përmortëshme, që pati navaturë Kumanda e Ushtërijës’ Italjane, prapë ky flamur under mbi arqivolin’ e të vdekuritë.

6) gjatë përsjellës’ së trupitë nga Vlora në Kaninë, arqivoli qe mbuluarë me po këtë flamur.

7) edhe ditën’ që eshtërat’ të të ndjerit’ Ismail Qemal Beutë umbartën’ nga Kanina në Vlorë, për t’ ukallurë në varrin’-monoment, që ngrehu Qëverrija Mbëretërore e Shqipërijësë, ky flamur qe nderur’ mbi arqivolin’ edhe gjatë rrugësë edhe gjer sa mori funt shërbesa e të kalluritë, pas së cilësë Zoti Et-hem Bej Vlora u a dorëzoj Përfaqësvet’ të Qëverrijësë Mbëretërore, si kujtim për t’ uruajtur’ në Muzejën’ Kombëtare.

Tiranë, 10 Shkurt 1936”.Më poshtë, majtas, është firma dhe vula e Bibliotekës dhe Muzeut Kombëtar, ndërsa djathtas firma e Et-hem Bej Vlorës.

Si u rajtën dokumentacionet.Dr.A.prifti shprehet:” Në vitin 1946 materialet e Muzeut Kombëtar i kaluan Institutit të Shkencave. Në vitin 1957, kur u krijua Universiteti i Tiranës, mori jetë edhe Instituti i histori-gjuhësisë, i cili pati në vartësi të vet edhe Muzeun arkeologjik-etnografik, si edhe fondin etnografik. Në këtë fond kaluan edhe flamujt, që ndodheshin dikur në Bibliotekën dhe Muzeun Kombëtar. Mirëpo nuk pati asnjë dokument për historinë e tyre. Kështu, ata mbetën enigmë. Edhe i ndjeri Rrok Zojsi, themeluesi dhe shefi i etnografisë dhe i fondit etnografik, e kishte me të dëgjuar se dikush i kishte dorëzuar flamujt pa dhënë ndonjë sqarim për ta, duke thënë: merrini dhe ruaini edhe këta! Punonjësja më e vjetër e fondi etnografik Znj. Pandora Plaku, kujton edhe në ditët e sotme porosinë e Rrok Zojsit për kujdesin ndaj ketyre flamujve dhe punën që ka bërë ajo me kolegët e saj për t’i mbrojtur këta flamuj nga infeksionet e insekteve dhe nga dëmtime të tjera.Ishin tetëmbëdhjetë. Puna për identifikimin e tyre filloi dhjetë vjet më parë. Me 2 dhjetor 2011 i erdhi rradha këtij. Se si ndodhi mund ta tregojmë ndonjë herë tjetër.Flamuri është i plotë, por ka dëmtime të shumta. Ngjyra e kuqe është zbehur nga veprimi i diellit.

Akademi Përkujtimore në Vlorë për figurën e Ismail Qemalit

January 21, 2019 by dgreca

Akademi Përkujtimore në Vlorë për figurën e Ismail Qemalit/

Nga Gëzim Llojdia/

1.Në qytetin e lindjes në kuadër të 100 vjetorit të Ismail Qemal Vlorës, me organizimin e Bujar Leskaj,Instituti :”Ismail Qemali”,Kolegji Universitar “Pavarësia Vlorë dhe shoqatës ;’Ismail Qemali” është mbajtur në sallën “Aula Magna”të Kolegjit Pavarësia”,një akademi përkujtimore me temën:”Ismail Qemali,themelues i shtetit shqiptar,Atë i Pavarësisë”.Në këtë akademi u mbajtën këto kumtesa : Pikepamjet e Ismail Qemalit mbi formen dhe ndertim administrativ te shtetit shqiptar.profDR Kaliopi Naska.Ismail Qemali, babai i Shtetit Shqiptar dhe anetare i nje trinie te shenjte te kombit shqiptar. Prof.Ndricim Kulla.Dokumenta te reja mbi vitet e fundit te veprimtarise se Ismail Qemalit. Prof.Dr.Bardhosh Gace.Historia ka nevoje per modele.. .ne kemi detyrimin t’a njohim ate. Prof.Dr. Perparim Kabo. Jehona e shpalljes se Pavaresise ne shtypin e kohes. Dr.Etleva Domi. Prof:Bedri Islami e trajtoi kumtesën etij rreth pavarësisë së Kosovës dhe Pavarësisë së Shqipërisë. Nga kjo akademi u kërkua që viti 2019 të shpallet nga Qeveria me VKM :”Viti i Ismail Qemalit.

Bujar Leskaj në fillim të akademisë tha :Kjo akademi përkujtimore organizohet në kuadër të 100 vjetorit të ndarjes nga jeta të themeluesit të shtetit shqiptar,Atit të Pavarësisë:Ismail Qemal Vlorës”.Është dëshmi e veneracionit që ne pasardhësit e tij formulojmë dhe adresojmë si një mirënjohje kombëtare për gjithshka ,që Plaku i urtë nisi dhe e kreu për Shqipërinë dhe kombin tonë si askush tjetër,mbas Skënderbeut. Nëse emri i Skënderbeut simbolizon epopenë e madhërishme shqiptare të shekullit të XV si kalorës i lirisë dhe krishterimit,vëllezërit Frashëri rilindjen e ndritur kombëtare të shek XIX. Emri i Ismail Qemal Vlorës simbolizon në ndërgjegjen tonë shpalljen e Pavarësisë kombëtare në 28 Nëntor 1912 dhe krijimin e shtetit shqiptar. Emri i tij i pavdekshëm barazohet me Pavarësinë dhe është i lidhur pazgjidhmërisht me shpalljen e Pavarësisë Kombëtare të Shqipërisë,jo rastësisht ,jo se ashtu si e pruri fati siç kanë pretenduar kundërshtarët e tij ,por se shpallja e Pavarësisë dhe krijimi i shtetit shqiptar ishte synimi i tij i hershëm dhe fryt i punës së tij largpamëse e nisur qysh në vitet e rinisë së tij. Në moshën 20 vjeçare ai merr pjesë në mbledhjet me nismën e Kristoforidhit në kryeqytetin turk dhe për më tepër se 30 vjet 1870-1900,Ismail Qemali zhvilloi një ide të madhe komplekse i bindur se shqiptarët nuk mund të çliroheshin nga zgjedha turke nqs nuk çlirohej vete në të njëjtën kohë kombi turk,sipas idesë së tij,leva ku duhej të mbështeteshin të gjithë do të ishte kushtetuta.Në tetor të vitit 1900,kur poeti Naim Frashëri mbyllte sytë,Ismail Qemali i drejtonte popullit shqiptar një manifest programatik për lëvizjen historike shqiptare .Me tej B.Leskaj tha se aty nga vitet 1900 ai braktisi postet e larta në perandorin osmane.Leskaj vuri në Dukje meoradiumin e Gërces, kryengritjet epergjithshme të vitit 11-12 deri në mbërritjen e ditës finale të aktit madhor të Shpalljes së Indipendencës kombëtare.

2.Pikepamjet e Ismail Qemalit mbi formen dhe ndertimi administrativ te shtetit shqiptar ishte një nga temat e Prof.Dr.Kaliopi Naska e cila ndër të tjera thekësoi:”Ismail Qemali është një personalitet historik me një veprimtari politike shumë të begatëshme dhe tepër komplekse. Kjo veprimtari poliedrike pushton nje periudhe gati 60- vjecare të ngjeshur me levizje të armatosura, me luftë parlamentare, me kryengritje clirimtare, me batica e zbatica te vrullshme në të cilat ai ka qene pjesemarres mjaft aktiv në lufte, si ideolog, si udheheqes, si organizator e diplomat. Veprimtaria dhe pikepamjet e tij janë të shumanshme. Një vend të rëndesishem në sistemin e pikepamjeve të tij zen dhe konceptet që ai kishte mbi ndertimin shteteror. Per te kuptuar bazen e koncepteve të Ismail Qemalit mbi formën dhe ndertimin administrativ te shtetit shqiptar.Kapitullin e jetës si nëpunes i shtetit në administraten e Perandorisë Osmane, ai e filloi në Stamboll, ku shumë shpejt u shqua si një person i pajisur me kulturë të gjerë, me një erudicion të thelle e konstruktiv. Thellimi i studimeve në shkencat juridike dhe inteligjenca e tij, të gjitha këto i dhanë dorë, që ai s Lane shpejt te hyje ne administraten osmane dhe te kryeje funksione të ndryshme të rëndësishme si guvernator, si sekretar i pergjithshem i Ministrisë së Puneve te Jashtme, deri si keshilltar shteti. Gjate ketyre viteve me veprimtari tëe larmishme shtetërore, ai njohu problemet e shumta, te mprehta e te veshtira, qe kerkonin zgjidhje ose që kërkonin të pakten të mbahej qëndrim pëërballë shtetit dhe publikut.Këto shqetesime, formimi kulturor e ideor e shtyne atë të mendojë se Perandoria Osmane duhej të dilte nga gjendia e nderë në të cilën qe zhytur. Për të dalë nga kjo situate, ai mendonte se e vetmja doktrine qe do t’i jepte rruge zgjidhje asaj, ishte zbatimi i doktrines se Mithat Pashes, e cila ishte me perparimtaria per Turqine ne ate kohe. Permbajtja e kesaj doktrine e 9oi Ismail Qemalin te lidhej me Mithat Pashen, qe ishte udheheqesi i levizjes liberale osmane. Ne menyre te ve9ante, ai u pajtua me thelbin e ideve te tij, te cilen e perbente bindja se Perandoria Osmane mund te hynte ne rrugen e perparimit dhe modernizimit me anen e reformave dhe jo me ane te revolucionit. Keshtu ai mendonte se do te likujdohej sistemi absolut i Sulltanit, i cili do te zevendesohej me nje regjim kushtetues pa eleminuar kuroren mbreterore, por duke i kufizuar pushtetin absolut sovranit. Ai u pajtua gjithashtu me parimin e decentralizimit te pushtetit administrativ shteteror ne favor te borgjezise dhe ne menyre te vecante te kombesive te shumta te Perandorise, te cilat ne kete menyre do te fitonin te drejten per nje vetqeverisje provinciale ne kuadrin e Perandorise Osmane. Pra sikurse shihet Ismail Qemali synonte te airinte te vetqeverisja provinciale e kombesive nepermjet rregullimit rrenjesor te Perandorise dhe jo duke u interesuar vetem per autonomine e njeres apo tjetres kombesi, por per te gjitha kombesite ne te njejten kohe, nepermjet rregullimit radikal te Perandorise. Keto ide Ismail Qemali jo \ e pervetesoi, por u mundua t’i zbatonte gjate karieres se tij si funksionar i Perandorise Osmane dhe disa prej tyre e shoqeruan dhe ne detyren e kiyetarit te shtetit te pare kombetar. Ismail Qemali u be armik i absulutizmit sulltanor pikerisht nga kendi i ketyre pikepamjeve liberale. Kjo e shtyri ate qe te marre pjese ne hartimin e kushtetutes se vitit 1876, apo ne hartimin e disa memorandumeve derguar Portes se Larte ku kundershtohej politika absolute e Sulltanit dhe nxirrej ne shesh kalbezimi i sistemit administrativ konservator. I gjithe ky aktivitet i dha dore Ismail Qemalit te kuptoje mjaft mire mekanizmin e administrates shteterore. Aktiviteti qe zhvilloi ne Perandorine Osmane si funksionar i saj, tregoi qarte se ai ishte nje iluminist e veprimtar reformator, perfaqesues i interesave te borgjezise liberale te te gjitha kombesive. Prestigji i madh qe gezoi ne Turqi dhe ne rrethet e larta diplomatike, patriotike dhe intelektuale dhe te Evropes, ndjenjat e tij liberale demokratike e perparimtare e bene ate nje figure mjaft te njohur dhe me autoritet, por dhe armik te rrezikshem e nje shenje goditje per autokracine anakronike osmane me te cilen Ismail Qemali nuk pajtohej dot. Per dhjetra vjet deri ne fund te shek. XIX Ismail Qemali u shqua si militant i levizjes demokratike liberale osmane ne kuadrin e se ciles ai mendonte se do te gjente zgjidhje dhe feshtja nacionale shqiptare. Por ne fillim te shek. XX, kur levizja liberale osmane. hyri ne rrugen e nacionalizmit turk, qe e nderlikoi zgjidhjen e ceshtjeve nacionale ne perandori, atehere Ismail Qemali pa hequr dore nga pikepamja e tij liberale e shkeputi levizjen naciona^lirimtare shqiptare nga levizja liberale borgjeze osmane dhe e ktheu ne geshtje me vete.Me nje pergatitje te tille politike dhe horizont kulturor, ai u ingranua shume shpejt ne iTadhet e levizjes kombetare shqiptare duke marre pjese aktivisht n&^^u u shqua si politikan, diplomat dhe statist i madh qe u mbrujt me flPPP-t e kultures me perparimtare te kohes e te vendit te vet, qe asimiloi gjithcka te mire qe kishte levizja 9lirimtare shqiptare me arme e me pene dhe qe e ndoqi kete levizje deri ne kun-orezimin fatlum. Kombi shqiptar me plot te drejte e konsideron ate si protagonistin kryesor te Kuvendit te Vlores i cili shpalii me 28 Nentor 1912 pavaresine kombetare. Pavaresisht nga origjina per vete formimin e tij shumevjecar, ai u brumos si burre shteti demokrat duke u zgjedhur dhe kryetar i qeverise se pare shqiptare, duke u bere keshtu udheheqesi kryesor i jetes politike te vendit ne momente jashtezakonisht te nderlikuara dhe te veshtira qe kaloi Shqiperia e rilindur ne periudhen kritike te nderhyrjeve te Fuqive te Medha dhe te monarkive fqinje, te cilat u turren per ta asgjesuar ate.Shpallja e pavaresise shenoi fillimin e nje etape te re historike qe shtronte detyra te reja dhe te nderlikuara perpara popullit shqiptar dhe udheheqesve te Levizjes Kombetare, qe kishin marre persiper barren e rende te krijimit te shtetit te pavarur.Kryetarit dhe qeverise i dolen detyra te medha per organizimin e shtetit dhe ngritjen e administrates shteterore, sigurimin e njohjes nderkombetare te Shqiperise dhe kufijve te saj qe perfshinin trevat e banuara prej shqiptareve.Qe ne dhjetor te vitit 1912 u morren masat per hedhjen e bazave te para te organizimit te shtetit dhe u miratuan aktet e para legislative qe u percaktuan nga vendimet e kuvendit kombetar i cili perfshinte delegate nga te gjitha krahinat e Shqiperise dhe perfaqesonte objektivisht vullnetin e gjithe kombit, duke u bere organi me i larte i shtetit shqiptar, mbrojtesi dhe shprehesi i sovranitetit shteteror. Prandaj vendimet e tij kishin vleren e ligjeve kushtetuese qe sanksiononin vullnetin e popullit shqiptar per shkeputje nga Perandoria Osmane e per krijimin e nje shteti te pavarur tha mes të tjera Prof Dr k.Naska. Prof :Bedri Islami në kumtesën e tij tha:Kam ardhur në këte akademi për një figurë nder me te shquarat e kombit tone. Ismail Qemal bej Vlores.Kam ardhur me shume’ dëshirë dhe me ftesën e një miku të vecantë, respekti ndaj të cilit është i gjithmonshëm, për vecoritë që shfaq, seriozitetin, përkushtimin, mirësinë dhe atdhedashurine, profesor Bujar Leskaj. Me shumë dashamiresi desha të falenderoj atë dhe gjithë organizatorët që më bënë vend.Ndërkohë, në emër të Presidentit të Kosovës, zotit Hashim Thaci, desha të falenderoj të gjithë kontribuesit vlonjate që, disa kohë më parë, bënë të mundur që permendorja e Ismail Qemal Vlorës të vendoset në mesin e Prishtinës, si gjëja me e arsyeshme dhe me normale në botë. Ismail Qemali ndjehet në Prishtinëe si ne mesin e Vlores. Ai bën ndër Kosovës, po aq sa edhe Labërisë, dy krahinat e mëdha liridashese të kombit tonë.Disa histori janë të përgatitura për të qene pjesë e legjendës. Koha, që vjen pas tyre, nuk ben asgje tjeter, vecse brymos deri nëë fund atë që ishte e domosdoshme, jetike dhe shpresëdhënese për vete të ardhmen, sidomos kur është fjala për të ardhmen e një kombi të vogël.Historitë i ndërtojne njerëzit përmes një vepre të madhe, të pashlyer nga ajo që vjen dhe gurthemeli për të, atë që është ëndërruar. Këto njerëz, të denjë për bashkëkombasit e tyre, janë edhe më të dinjitetshem në brezat që vijnë.Jo rastësisht, këto njerëz që janë shtetformues dhe liberatore, ne i njohim me mire nga bashkekohesit e tyre. Largesia nga vitet i madhon ato.Do te thosha se i njohim ashtu si i njohu historia që krijuan, dhe që ishte njëkohësisht edhe ëndrra e tyre.Mes tyre, më se e shkëlqyer dhe e dinjitetshme, historike dhe aktuale, përshkruese dhe
solide, ëndërr dhe në të njëjtën kohë, liberal i madh dhe nacionalist i dorëës së parë,erudit dhe njeri i ështe figura e Ismail Qemal bej Vlorës, njeriu që, në të njëjten kohë ka lidhur emrin e tij me tre personifikime kombetare: me shtetin shqiptar, pavarësinë e tij dhe me flamurin.Ismail Qemal bej Vlora, mes shumë të tjerave, ka tri karakteristika kryesore: dhembshurine për vendin dhe njerëzit e tij, seriozitetin me te cilin merr përsiper shtetformimin e vendit te tij dhe, ai eshte njelloj i dashur në të gjitha trojet shqiptare, cka ka ndodhur në përgjithesi me tri personalitete shqiptare: Skenderbeun, Ismail Qemal Vlores dhe Adem Jasharin.Per te gjithe figurat e tjera, shume te njohura apo me pak te njohura, koha dhe mendimi politik e shoqëror ka konstetime, ndërsa për keto bashkohen te gjithe ne nje mendim te perbashket. Ata , si kurrë më parë, i pranojnë të gjithë, dhe, cka ndodh rralle herë në historinë e një vendi, cdo krahine shqiptare, cdo qytet e qyteze, cdo fshat apo edhe rrugine, do të kishte dashur t’i kishte bashkevendas dhe, megjithëse mund të konceptohet se Ismail Qemal Vlora ishte thjeshtë një vlonjat i famshem, si ishin përgjithsisht nga familja e njohur e Vlorajve, familje kryeveziresh dhe kryeministrash, ate e quajnë baba i kombit kudo, e kanë të vetin në cdo cep, e vendosin në dhoma, në institucione, dhe, kur është dashur dhe e ka kërkuar koha, e kanë bërë simbol të kryengritjes së tyre, si ndodhi në luftën e fundshekullit të shkuar në Kosovë dhe ne devizen e Ushtrisë Clirimtare të Kosovës, për një bashkim të kombit, për Shqiperinë natyrale si e kishte projektuar Ismail Qemal Vlora, dhe rreth idesë të së cilit ishin bashkuar dy nga figurat me eminente tëë shqiptareve, jo vetëm të atyre të përtej Drinit, në Kosovë, por kudo, Isa beg Boletini dhe Hasan Prishtina.Të dy këto burra tëeshquar të Kosovës, vërtet të shquar nga mendja dhe nga trimeria, nuk ishin rastesisht miq nga më të ngushtët dhe nga me besnikët të Ismail Qemalit, qe, edhe kur ndonjq ish funksionar i larte u largua disa muaj pas krijimit te qeverisë së parë shqiptare, e rrethuan atë që është në fakt Plaku i Shqiperisë, me përkujdesje, mirësi, me armët e tyre dhe, kur ranë në gjunjë para flamurit, akti ishte me tepër se simbolik, ishte pranimi i aktit të prirjes së Ismail beut drejt bashkimit të kombit.Isa beg Boletini, figura mitike e të cilit bëhet edhe më e pranueshme kur është pranë diplomatit dhe luftëtarit të vjetër, Ismail beut, ishte nga Mitrovica e Veriut, ku ende janë kullat e tij dhe ku më në fund prehet në varrin e tij. Ishte në pikën e fundit veriore ku ishin tkurrur viset shqiptare, pas dëbimeve masive vdekje medha, qe nga trojet e vjetra dhe per te cilen, kryetari i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Ymer Prizreni, lëshonte kushtrimin, ” Cohuni burra, se shkau na e mori Nishin”.Për të mos marrë edhe Mitrovicen e Isa Boletinit duhej mendja e Ismail Qemalit. Për të ndodhur si ndodh jo rrallë në histori, kur qeverite përmbysen nga falangat serbe greke a malazeze apo nga verbëria e momentit, duheshin armët e Isa Boletinit. Për të prirë mendimin politik të shqiptareve në parlamentin turk duhej mendja e Ismail Qemalit, njëë mendje liberatore, iiberale, si nxenesi me i shkelqyer i mentorit te tij, Mithat pashes. Për të dëshmuar se Shqiperia është një njësi e vetme politike dhe kombëtare, për të bërë të njohur realisht një thënie të mëvonshme të Poradecit, për Drinin e Zi që rrjedh mespërmes Shqipërisë, duhej edhe forca politike e Hasan Prishtines. Duke ardhur më tej në kohë, shumë më këtej, në ditet e operacioneve të tmerrshme serbe ndaj Ushtrise Clirimtare të Kosoves, shkurtin e vitit 1999, në këtë qytet, së bashku me një vlonjat teper atdhetar, profesor Sabit Brojka, u organizua ardhja e djalit, dhe e dy nipave te Adem e Hamze Jasharit, si dhe nga familja e lavdishme e Lladrovceve. Në këtë qytet u bë njëri nga demonstrimet më të mëdha te mbështetje të luftës në Kosovë dhe, duke qenë për ju ndoshta e zakonshme, pasi një krahinë si Laberia e ka tepër të lehte të bëjë luftë, kjo ka patur jehonën e saj shpresëdhënëse në ata që luftonin dhe që mund të vritesin dhe nga të cilët u vranë, sëbashku me gra, femije, pleq, 12 mije shqiptare.Ashtu si u vra mbi telat e pushtuesit Musa Salaria, 74 vite më vonë, mbi tankun serb u vra Bekim Berisha, i njohur si AB-ja, per te cilin shteti kroat shpaili nje tri dite zie ne vendin e tyre; dhe, si e kam shkruar në njerin nga librat e mi për luften e Kosoves, e vetmja bijë e shpëtuar nga lufta tri diteshe ne Prekaz, ishte mbesa e Adem Jasharit, Besarta. Ne qershorin e vitit 1999, kur lufta mbaroi dhe u kthyem në Kosove, kam pasur fatin që nga qyteti i Mynihut dhe deri në Drenicë të udhëtoj me familjen e Jashareve, e pyeta Besarten, në se kishte patur frikë. Me tha se, sa kendonte bali Adem, nuk kam pasur frike, ma vone, po. E pyeta se cilen këngë këndonte Adem Jashari. Me tha se gjithe tri dite nete këndonte dy këngë, atë këngen e Kamber Loshit, qe digjte kullen e nuk e bente dorezimin dhe, ma se shumti këngën e Cerciz Topullit, me milazimet që i skuq dhe i ben me bojen e gjakut.Koha sjell prane vetes njerezit. Nese koha eshte fisnike ajo sjell pranë vetes njerëz fisnike, krahina fisnike dhe mbështetje fisnike.Lufta në Kosovë është bërë edhe përmes simboleve. Ismail Qemal bej Vlora ishte njeri nga simbolet më të mëdha, më të perhershem dhe më të ndritur.Si e thashë në fillimin e fjalës sime, jam këtu fale dashamiresise se profesor Bujar Leskajt dhe organizatoreve te Akademise së sotme.Me eshte bere nje nder i madh, i pashoq, te cilin do e kujtoj gjateNdoshta une dhe profesor Bujari mund të kemi, në ndonjë shikim të vecantë ndaj politikes, por kurre te kunderta. E rëndesishme të duan këtë vend, ndaj të cilit janë sulur mjaft oktopode të politikes.Para se të nisej lufta në Kosovë, qe ishte lufta e fundit që mund të bëhej,pasi njeë e nesërme do të ishte tepër vonë dhe fatale, ne bëm tonën dy koncepte. Së pari: se ” në këtë luftë, askush nuk është i tepërt dhe askush nuk është i vonuar” dhe se, ” nacionalizmi i bën nder një kombi të vogël që kërkon lirinë”.Edhe sot mendoj po ashtu. Në Shqipëri, gjithnëe njerëzit e mirë, atdhetare dhe solide, nuk janë as të tepërt e as të vonuar për të bërë këtë vend parajsen e Zotit, si e desh Ismail beu, per te cilen u vra Isa Boletini, dhe, kurre mos qofsha i gabuar, për tëe cilën, këtu në Vlorë, luftuan Hysni kapo dhe Hysni Lepenica, duke thene se është koha të gjejmë të përbashktën.

Ndërsa Prof. dr. Bardhosh Gace trajtori temën:” Ismail Qemalit perballe diplomacise’ së Fuqive të Medha ndëer të tjera tha:Në kushtet e daljes ne drite te ngjarjeve, fakteve, shenimeve, kujtimeve lidhur me momentet madhore, si shpallja e Pavaresise ne VIore ne vitin 1912, historiografia shqiptare gjithmone do te kete nevoje per te sjelle në vemendje perjetime, pamje, te dhena dhe deshmi per personazhet e kesaj periudhe, per raportet diplomatike, per marredheniet qe ajo pati dhe krijoi jo vetem brenda vendit, por edhe ne Perendim, ne kancelarite evropiane dhe induksionet e ve9anta qe lidhen me te. Sado qe eshte shkruar, sado qe eshte kornizuar pamja dhe deshmia historike per te, kohet kane treguar se ka akoma mundesi per te sjelle ne kete deshmi te rendesishme fakte, interpretime dhe per te pranuar burime te tjera te nevojshme dhe per nje arsye tjeter; ngjarja jone kombetare, pervecse ishte mu ne qendren dhe vlugun me te nxehte te Gadishullit te Ballkanit, ajo pleksi dhe nje opinion te gjere diplomatik nderkombetar te kohes.Sado qe historiografia shqiptare eshte perpjekur te krijoje nje kornize te qendrueshme per ngjarjen rrethanat, personazhet, aleancat dhe kunderaleancat, burimet, arkivat, librat e shkruar vone, madje dhe ne ditet tona, afrojne nje reflektim dhe vemendje per te shkruar per te. Pavaresia e Shqiperise, e cila u be e mundur ne dekaden e pare te shekullit XX. i cili në një hark të shkurter kohor i shkaktoi globit dy luftera boterore, ka qenë nje zhvillim kompleks, jo vetem shqiptar e ballkanik, por ajo valorizon nje politike here te hapur dhe here nen rrogoz te diplomacise se Lindjes e Perendimit, tëë nacionalizmit e shovinizmit, te berrylave qe shtetet nacional – shoviniste te Ballkanit kishin me njeri – tjetrin dhe me fuqite e kohes. Po ashtu ajo shpalon nje radiograme me te plote drite – hije te diplomacise se kohes, e cila dhe per ironi te kohes, i faturoi vecmas Ballkanit nje konfiktualitet te hapur, nje marredhenie aktive nacional – shoviniste te fqinjeve qe rrethonin Shqiperine.E perfshire ne nje realitet real dhe ireal, te miqve dhe armiqve, pavaresia e Shqiperise “angazhoi” nje qerthull te madh diplomatik dhe politik te kohes, qe ne njefare menyre i ka afruar historiografise dhe mendimit politiko – diplomatik mjaft reflektime, per njerezit e kesaj ngjarjeje te madhe, per bashkepunimet, rrugetimet, refleksionet e shtypit te kohes n« ilence te gjate dhe te gjere kohore dhe te gjeopolitikes se kohes. Ngjarje te tilla ka, . _.thmone arsye te vine ne vemendjen e kohes, pasi ato lidhen me njerin nga fondamentet me te rendesishme te qenesise shqiptare, lidhen me tabanin kombetar dhe mbi ekzistencen tone, qe per shkaqe po themelore, po gjeopolitike, vijojne te krijojne batica dhe zbatica te herepashershme ne Ballkan dhe me gjere. Gjeopolitika bashkekohore evropiane dhe me gjere, ketyre referencave te hershme nuk u eshte shmangur, madje ato ne jo pak raste kane qene dhe vijojne te jene rezultante te bashkepunimit diplomatik dhe te fushave te tjera te veprimtarise se shteteve ballkanike. Per arsye te ndryshme, keto marredhenie ne thelb, shpjegojne ngarkesat e historise, termat nacional- shoviniste ne Ballkan, ne Jugun dhe ne Veriun e Shqiperise, po ashtu lidhur me Kosoven dhe treva te tjera, si Cameria, te cilat vijojne te kene nje fat tragjik dhe ne kohen e globalizmit.