Rafael Floqi – Page 31 – Dielli

OTTO WITTE, ISH -MBRETI I SHQIPËRISË ?

August 14, 2013 by dgreca

Rrena edhe në gurin e varrit /

Nga Rafael Floqi/ Michigan/

Shqiptarët më 1913 kërkonin të kishin një sundimtar islam të nipin e sulltanit Halim Eddine dhe kur të dy austriakët, Otto Witte dhe Max Hoffmann erdhën në Shqipëri të maskuar si Halim Eddine dhe adjutanti i tij u pritën si prijësit e rinj. Kurorëzimi ishte madhështor. 48 orë pasi të dy cubat zbarkuan në Shqipëri u arratisën me thesarin e shtetit pasi i shpallën luftë Malit të Zi dhe kaluan dy net të shkëlqyera në harem, duke qesëndisur tërë konsujt. Me sa duket, shumë njerëz e hëngrën historinë, duke përfshirë edhe revistën “ Time Magazine”, e cila e raportoi historinë e Ottos si të vërtetë, kur ai vdiq në vitin 1958.

Data 13 gusht, kujton një personazh interesant të gjithë historisë evropiane, i panjohur në Shqipëri por që lidhet me Shqipërinë, një akrobat me një shtëllungë-mustaqe me emrin Otto Witte, për të cilin kjo datë ka pasur domethënie të veçantë. 13 gushti i vitit 1913, ishte dita në të cilën Herr Witte pohonte se kishte pas qenë kurorëzuar “Mbret i Shqipërisë”.
I lindur në vitin 1872, Otto Witte kishte punuar gjithë jetën e tij si interpretues në cirk dhe thuhej se kishte bërë shfaqen e tij të parë në moshën tetë vjeçe. Në kohën e tij të lirë ai ishte i njohur si një përrallëtar e trillues me aventura, ku ai falë aftësisë së tij si magjistar –shaman ishte bërë kryetari i fisit i një tribuje pigme nga Afrika dhe se si, ai një herë u përpoq të arratisej me vajzën e perandorit së Etiopisë. Megjithatë, rrëfimet për përvojën e tij në Shqipëri në 1913 ishin nga më këmbëngulëset nga tregimet e tij.
Atë vit, më 1913, sipas rrëfimeve të tij, ai ishte duke punuar në Budapest, kur një mik i tregoi një artikull në lidhje me Shqipërinë, e cila po shkëputej nga Perandoria Osmane. Artikulli përmendte se një grup shqiptarësh ishin në kërkim të një princi mysliman me emrin Halim Eddine, të cilit ata dëshironin t’i jepnin kurorën mbretit. Në gazetë ishte dhe një fotografi e Halim Eddines, i cili ngjasonte dukshëm me pamjen e Ottos.
Plani shpejt mori formë. Otto Witte do të udhëtonte për në Shqipëri së bashku me kolegun e tij të cirkut, gëlltitësin e shpatave Max Schlepsig dhe aty Otto do të shtirej si Halim Eddine-ja dhe do të bëhej mbret. Dhe sipas Witte, ky plan kishte pasur sukses.

Kjo histori duket se është e sajuar, por Otto Witte insistonte gjithmonë që t’i adresoheshin si ‘Ish-mbreti i Shqipërisë’ dhe kjo ishte arsyeja, pse policia në Berlin e kishte lejuar atë, që t’i përfshinte këto fjalë në kartën e tij zyrtare të identitetit. Ai thoshte se pasi u kurorëzua më 13 gusht, ai mbretëroi për pesë ditë, gjatë së cilave ai dëfreu në harem, shtiu në dorë pasuritë e thesarit mbretëror dhe i shpalli luftë Malit të Zi. Por ai u arratis nga pallati vetëm pak kohë para se dinakëria e tij të zbulohej.

Kjo mund të jetë krejtësisht sajesë, por gjatë gjurmimeve në internet ndeshëm këtë dëshmi në biografinë e diplomatit dhe ushtarakut austro hungarez Alfred Rappaport, i cili kishte qenë shef i përkohshëm ndërmjet konsullatave të Maqedonisë, në Shkup dhe Cetinjë dhe si konsull shëtitës nëpër vendet e Ballkanit jugor, sidomos Shqipëri. Në ministri më vonë ai ishte shefi i departamentit për Shqipërinë dhe zëvendësi i shefit të departamentit oriental.

Në vitin 1912 kur Ismail Qemal Beu shpalli Pavarësinë e Shqipërisë nga Perandoria Osmane, fuqitë e mëdha u bënë papritmas shumë të interesuara për të. Austro-Hungaria shpresonte të siguronte një influencë të madhe mbi shtetin e ri dhe kërkonte që të dërgonte instruktorë për këmbësorinë, ndërsa Italia u përpoq të bënte të njëjtën gjë. Edhe diplomatët britanikë gjithashtu dërguan instruktorë. Një major italian u dërgua në Shqipëri dhe menjëherë u bë një qytetar i saj. Drejtimi i xhandarmërisë ishte nën kujdesin e oficerëve holandezë. Kontaktet bënë të të mundur që Austro-Hungaria të merrte megjithatë kontrollin përfundimtar të zhvillimit të artilerisë, disa instruktorë u dërguan nga Shqipëria blerë disa topa malorë nga fabrika “Skoda”. Shqiptarët kërkonin të kishin një sundimtar islam të nipin e sulltanit Halim Eddine dhe kur të dy burrat, Otto Witte dhe Max Hoffmann erdhën në Shqipëri të maskuar si Halim Eddine dhe adjutanti i tij dhe u pritën si prijësit e rinj. Kurorëzimi ishte madhështor, diplomatët e të gjitha fuqive të mëdha ishin të pranishëm me një përjashtim, të përfaqësuesit të Austro-Hungarisë! Rappaport ishte i vetmi që i zbuloi ata para të tjerëve, pasi kishte dërguar udhëzimet e tij në kohë. 48 orë pasi të dy cubat zbarkuan në Shqipëri duke u arratisur me thesarin e shtetit, pasi i shpallën luftë Malit të Zi dhe kaluan dy net të shkëlqyera në harem, qesëndisën tërë shoqërinë diplomatike atje! Alfred Rappaport, ndërkohë promovohet si Konsull General dhe merr kryqin kalorës e Rendit të Leopoldit më 30 dhjetor 1913.
Pas kësaj fatkeqësie diplomatike fuqitë e mëdha ranë dakord që të ishte Princi Vilhelm Wied që do të emërohej i “Mbret” ose sovran të Shqipërisë. Dhe mbretërimi i tij zgjati nga marsi deri në shtator 1914. Shih http://www.austro-hungarian-army.co.uk/biog/Rappaport.htm

Ata që qenë të pabindur për vërtetësinë e pretendimeve Witte ndaj mbretërisë shqiptare kanë theksuar se nuk ka as më të voglën gjurmë e ndonjë dëshmi historike lokale për ta mbështetur atë, pasi as vendi ku ka ndodhur nuk thuhet, por dikush në perëndim mund ta kuptonte se shqiptarët heshtën të turpëruar nga një mashtrim kaq i madh. Ata gjithashtu mund të pyesin, në qoftë se historia ishte e sajuar, pse Otto Witte insistonte gjithmonë që t’i adresoheshin si ‘ish- mbreti i Shqipërisë’ dhe pse policia në Berlin e pat lejuar atë që ta përfshinte këtë titull në kartën e identitetit të tij zyrtar.
Madje edhe varri i tij në varrezat Ohlsdorf në Hamburg është i stolisur, me epitafin, me “Ehem Konig V. Albanien “(shkurt për Ehemaliger von Albanien Konig – Ish- Mbreti i Shqipërisë).
Kjo histori e pothuajse e harruar e Otto Witte, gjithashtu duhet të shihet në lidhje dhe me mashtrimin tjetër të kontestuar në mënyrë të njëjtë se gjoja, ishte ofruar Froni i Shqipërisë rreth vitit 1920 lojtarit të madh të kriketit në Angli, CB. Por fakti që Witte këmbëngulte që t’i adresoheshin me “Madhëria juaj”, dhe refuzonte të pranonte postën që nuk i është adresuar atij si mbret, ka bërë , me sa duket që shumë njerëz ta hanë historinë, duke përfshirë, me sa duket, dhe revistën “ Time Magazine”, e cila e raportoi historinë e Ottos si të vërtetë, kur ai vdiq në vitin 1958. Shih http://timemarcheson.wordpress.com/2012/08/13/1913-king-otto-of-albania-or-not-almanac-of-absurdities-flashback-8-13-2012/

Shumica e pjesëve të këtij sajimit të tij janë të paqena. Nuk ka pasur asnjë Halim Eddine, dhe djali i Sulltan Abdul Hamid II, Burhan Eddine të cilit i ishte ofruar froni nuk erdhi asnjëherë, në Shqipëri. Por ai mund të ketë qenë modeli për këtë histori të sajuar. Fillimisht Otto pretendoi se kjo kuturisje kishte ndodhur në shkurt 1913, kur Shqipëria ishte ende nën pushtimin serb, pastaj ai e ndryshoi datën në gusht të 1913-tës.

Si çdo mashtrim qe qëndron me mirë i bazuar në gjysme të vërteta data 13 gusht 1913 që vërtet Otto mund ta ketë lexuar në ndonjë gazetë ajo është data se kur “Kongresi xhonturk më 13 Gusht 1913 vendosi që të çonte në Shqipëri si Princ te vendit, ministrin Osman të luftës, Izet Pashën – qe ishte me origjine shqiptare. Por përpara dërgimit te tij në Shqipëri, ne vend u dërgua Beqir Gebrene Aga që do binte dakord me liderët shqiptarë për planin në fjalë dhe për dërgimin e armatimeve dhe ushtarëve shqiptarë nga Turqia për reprezaljen e përgjithshme kundër pushtimit pan ortodoks Ballkanik. Esat Pashë Toptani, Ismail Bej Qemali dhe shume udhëheqës të tjerë shqiptarë të kësaj kohe ranë dakord me planin e Beqirit.

Përpjekja për të siguruar administrimin e fatit te popullit shqiptar nga shqiptarët (myslimanë që përbënin shumicën) u pa edhe në bashkëpunimin që Ismail Qemali dhe kampi Esadist i Durrësit i ofruan Beqir Gebrenesë, për të sjellë në Shqipëri Izet Pashën si princ te vendit. Nga propagandistët më të zjarrte shqiptarë qe deshën te shihnin ne Shqipëri ardhjen e një princi mysliman me origjinë shqiptare, ishin njerëz si: Dervish Bej Biçaku, Kadri Bej Peqini, Faik Konica etj.” Ata mendonin se kërkesa qe Shqipëria te udhëhiqej nga një princ mysliman ishte një kërkesë jetike e popullit shqiptar, i cili e kishte pare tashme sesi ishte fati i kom patriotëve te tyre qe kishin rene nen sundimin e mbretërive kristjane të Ballkanit. Por Austro– Hungaria dhe Italia, qe tashme kishin marre ne duart e tyre frerët e Shqipërisë nuk i përfillwn kërkesat e shqiptarwve. Ne te kundërt, fuqitë ne fjale parapanë këta princa te mundshëm që mund te instaloheshin ne Shqipëri për te trashëguar vendin: princ Gjika i Rumanisë, duka Ferdinand i Montespierit, princi Karl von Urach, princi Maurice von Schaumburg-Lippe, konti i Torinos, princi Artur i Connaugh-it.

Por le të kthehemi tek mbreti ynë. Ka shumë të ngjarë Otto të ketë vuajtur nga pseudologia fantastica pasi , për shembull, ai deklaronte se kishte themeluar një parti politike në Gjermani dhe se ai thoshte se ishte një kandidat për presidencën gjermane në vitin 1925, duke fituar 25.000 në 230.000 vota në raundin e parë, por dha dorëheqjen në favor të Paul von Hindenburg. Të dhënat e votimit nuk e mbështesin fare këtë.

Njohja e Shqipërisë në atë kohë ishte vogël ( dhe ka pasur mjaft aventurierë pretendentë për fronin e Shqipërisë disa me kontribute si : Alejandro Castriotta apo konti Gjika, etj. dhe interesi për Shqipërinë ishte e madh në botën gjermanisht-folëse, sepse Fuqitë e Mëdha kishin zgjedhur një princ gjerman për t’u ulur mbi fronin e Shqipërisë, Wilhelm Wied-in të cilit iu ofrua posti në vitin 1913 dhe sundoi për gjashtë muaj në vitin 1914.

Ngjashmëria në emrin mes Wied dhe Witte mund ta ketë frymëzuar Witte për të sajuar këtë histori me dokrra hini. Historia Otto Witte u përshtat nga Harry Turtledove për romanin e tij fantastik “Në çdo inç një mbret”. Historia e Witte mbart një ngjashmëri të fortë me romanin më të shitur me aventura “ I burgosuri i Zendas” (1894), nga i cili u përshtat si film që u shfaq në vitin 1913. Koncepti qendror i romanit është sesi Zenda një njeri i thjeshtë, merret gabimisht si mbret dhe më pas i zë vendin mbretit. http://en.wikipedia.org/wiki/Otto_Witte

Gazeta dhe revista të ndryshme perëndimore e morën historinë e Ottos si fakt duke e përsëritur atë, duke përfshirë revistën prestigjioze “Time”, e cila botoi një artikull në lidhje me këto gjepura në vitin 1958. Nuk është e rastit që në biografinë e diplomatit austro hungarez Alfred Rappaport përmendet si ndodhi kjo pallavër.

Pseudologia Fantastica, mitomania, apo gënjeshtra patologjike përcaktohet si “falsifikim tërësisht disproporcional pa asnjë bazë reale evidente me pikëpamje, që mund të jenë të gjëra e shumë e komplikuara, dhe të manifestuara gjatë një periudhe të gjatë prej disa vitesh apo gjatë gjithë jetës, por në këtë rast u përcoll edhe pas saj, në varr. Individët e prekur mund të jenë të vetëdijshëm se ata janë duke gënjyer, ose mund të besojnë se ata janë duke thënë të vërtetën, duke qenë në dijeni se ata janë të lidhur pas fantazive. Witte e kishte besuar gjer në fund rrenën e vet dhe provë për këtë është data e tij e vdekjes, e regjistruar në gur varrin e tij: 13 Gusht 1958, saktësisht 45 vjet pas “kurorëzimit” të tij.

Pse ta zgjidhte atë ditë për të vdekur, apo mos e ka sajuar dhe atë?

Ministri emigracioni? Çne, dhe pse?

August 1, 2013 by dgreca

Nga Rafael FLOQI */

Diaspora e Amerikës si në kohën e Nolit e Konicës, ashtu edhe sot ka zbatuar instinktivisht domethënien e fjalës së Xhon.F. Kenedit se “nuk ka rëndësi çka bën atdheu për ty, por çfarë bën ti për atdheun”. Ajo si gjithnjë do të vazhdojë ta kryejë këtë rol. Por ka ardhur koha të themi se diaspora jo vetëm ndihmon, jo vetëm mbush buxhetin me remitancat, por ka dhe nevojë edhe për ndihmë, çka është përgjigja e politikës shqiptare.

“Ministri emigracioni? Çne?” – u përgjigj kryeministri i ardhshëm Edi Rama gjatë paraqitjes së kabinetit qeveritar, ku binte në sy mungesa e një ministrie të tillë. Madje, ai tha se nuk e ka premtuar asnjëherë krijimin e një ministrie të tillë dhe me stilin “të fala Sandrit” u përgjigj dy ditë pasi qe kthyer nga Selaniku se “nuk e di të kem bërë ndonjë premtim elektoral për ministri emigracioni, mos e ngatërroni me partinë e çamëve”.

Edhe pse nuk ishte shumë e gjetur përqasja që kryeministri ardhshëm i bëri çështjes së emigrantëve me partinë e çamëve, e sigurt është se qindra mijë shqiptarë që jetojnë jashtë vendit kanë mijëra probleme që presin zgjidhje. Mashtrimi elektoral i Ramës këtu u shfaq ashiqare kur nga një kërkim i thjeshtë “Gazeta shqiptare” konstatoi se në një intervistë për “Plus Gazeta Athina” më datën 15.02. 2013 Edi Rama pati thënë: “Kemi premtuar ngritjen e një ministrie të veçantë për emigracionin, ministri në të cilën do të punësohen elementë të spikatur prej emigracionit si dhe një përfshirje të drejtpërdrejtë të emigrantëve në strukturat diplomatike të shtetit shqiptar, pra në ambasada dhe konsullata”. Gazeta në fjalë botohet në Athinë për shqiptarët e Greqisë, por Rama ndoshta s’e di se gjendej edhe në Tiranë.

Kur u interesojnë autobusët e emigracionit për të marrë votat, politikanët i bëjnë qefin atij me deklarata boshe, si të drejtë votimi apo ministri, po kur vjen puna për qeverisje, e harrojnë një të tretën e kombit shqiptar. Diaspora shqiptare edhe për faktin se është e ndarë si pasojë e ardhjes nga pjesë të ndryshme të trungut shqiptar dhe në kohë të ndryshme ka bërë më shumë punë për çështjen kombëtare sesa të gjitha qeveritë apo firmat e PR-së, që kushtojnë miliona. Ato i kanë gjetur lidhjet me Toni Blerin para Ramës dhe e kanë nderuar figurën e tij para Ramës (kujtojmë mirënjohjen e KKSHA, duart e Shpresës vitin e kaluar).

Siç duket, shteti shqiptar, si ai i demokratëve, ashtu dhe ai i socialistëve tani dhe nesër do të mbeten larg diasporës, pasi nuk i duhet ajo për të siguruar pushtetin, edhe pse ajo është lobuesi më i mirë i interesave kombëtare. Kjo shpjegon faktin pse Berisha kujtohet në zgrip të jetës së tij si kryeministër të miratojë ligjin e shtetësisë shqiptare. Megjithatë, ai bëri një ligj si kofini pas të vjeli, edhe pse u kritikua, Shqipëria ishte e fundit nga vendet e rajonit që e bënte këtë, dhe pse është e rrethuar vetëm me troje shqiptare.

Po të ndalemi te qeveria. Nevoja e bashkëpunimit me diasporën është imperative. Për çfarë duhet një ministër i bashkëpunimit me parlamentin kur bashkëpunimi sigurohej nga ministrat deputetë dhe në vend të një ministri pa portofol të kishte një ministri emigracioni me portofol? Fondet mund t’i grumbullonte vetë diaspora si kontribut anëtarësimi.

Zyra e diasporës pranë MPJ-së në gjendjen aktuale ka vetëm pesë nëpunës që regjistrojnë aktivitetet që bën diaspora, kryesisht të vjela nga komunikimet me ambasadat, që i rrëfehen ministrit të Jashtëm ato sa për protokoll dhe i futin letrat në dosje dhe kaq (?!). Kjo është një punë krejtësisht e kotë, pasi me një kërkim në “Google” mund të shohësh të gjithë shtypin dhe medien e diasporës si në SHBA, Greqi, Itali, Angli, Zvicër apo Gjermani. Nga ana tjetër, a mund ta bëjë një ambasador apo një personel ambasade i limituar, me fonde të limituara, lidhjen e qenësishme me diasporën, që të mbajë lidhje të drejtpërdrejtë me këtë masë të madhe shqiptarësh? Besoj se jo. Një herë në konfidencë një ambasador yni në një vend të madh mik më thoshte se kapte telefonin dhe fliste me një zë femre, duke imituar një sekretare që s’e kishte, sa herë kishte telefonata, pasi nuk është normale në diplomaci që ambasadori të përgjigjej drejtpërdrejt në telefon. Sot, sipas shifrave jo fort të sakta, jashtë Shqipërisë ka mbi 1milion e 300 mijë shqiptarë nga Shqipëria, po dhe duke llogaritur edhe diasporën e vjetër dhe atë të trojeve shqiptare mbi 3 milionë shqiptarë.

Disa ditë më parë miku im Artur Vrekaj, kryetar i shoqatës atdhetare kulturore “Kombi” në Worcester, Masaçusets (SHBA) i drejtohej me një letër të hapur kryeministrit të ardhshëm, z. Rama, duke i parashtruar domosdoshmërinë e një ministrie diaspore dhe koordinimin e saj me ministrinë e diasporës në Kosovë, duke shtruar pyetjen: “Pse u duhet Shqipërisë dhe shqiptarëve që jetojnë në diasporë Ministria e Diasporës?”, duke u përgjigjur po vetë me të drejtë: “Mbi të gjitha për hartimin dhe vënien në funksion të një strategjie kombëtare për vëmendjen që duhet t’i kushtojmë diasporës si pjesë vitale dhe integrale e kombit shqiptar. Ministria e diasporës do të na ndihmojë edhe për bashkërendim dhe udhëheqje të punës atdhetare e kulturore.” Kështu e kupton diaspora këtë domosdoshmëri.

Por ja që politikanëve shqiptarë u intereson më shumë pushteti i vet dhe nuk e mendojnë diasporën si pjesë vitale dhe integrale e kombit shqiptar. Këtë po e ilustroj me dy fakte nga dy krahët e politikës shqiptare. Para dokohe drejtuesi i lëvizjes “Atdheu na Bashkon”, patrioti Gjon Lulgjuraj, gjatë një pritje me Kryeministrin Berisha, ku ai në emër të lëvizjes po i parashtronte atij gjendjen e malësorëve të Malësisë së Madhe në Tuz, Berisha shihte vazhdimisht orën. “E kuptova, – thotë Lulgjuraj, – se atij nuk i interesonte shume ajo çka ne po i paraqitim dhe ishte koha për t’u ngritur.”Një rast tjetër që flet për përkushtimin e liderit të opozitës ndaj dsporës është fakti se, edhe pse Rama ka ardhur të takojë disa herë të vëllain e vet, që është emigrant në Miçigan, nuk ka gjetur aspak kohë për të takuar diasporën e këtushme, që është më shumë se 120 000 frymë. I pyetur për këtë nga “ALBTVUSA” Rama u përgjigj se këto ishin thjesht vizita private.

Për të qenë më konkret se si duhet vepruar me diasporën, po përmend masat e marra nga shteti kroat mbi diasporën e vet, e cila përbën mbi 4 milion vetë. Këto masa janë në shenjë respekti për kontributin e saj në luftën për pavarësinë e Kroacisë. Kështu qysh në vitin 1991 Kroacia miratoi masat e mëposhtme. Këto masa gjatë kohës kanë pasur ndryshimet të domosdoshme, por thelbi i këtyre kërkesave mbetet. Ato drejtime duhet dhe mund të jenë rrugët për një kohezion dhe lidhje më të mirë të Shqipërisë me diasporën e saj, të re të vjetër, të Shqipërisë dhe trojeve tona.

Në fund të luftës në vitin 1995 u bë një çështje e pranuar gjerësisht se Republika e saponjohur e Kroacisë i kishte një borxh të madh diasporës së saj dhe ajo kishte për t’ia shpaguar. Këto ishin disa prej masave që u miratuan në atë kontekst politik, nga të cilat mund të merret shembull:

Së pari, ligji i shtetësisë

Në vitin 1991 u miratua një ligj që u jepte shtetësi kroate të gjithë kroatëve dhe pasardhësve të tyre, pavarësisht se ku jetonin. Nëpërmjet neneve 11 dhe 16 të ligjit kushdo që mund të provonte origjinën kroate i jepej dyshtetësia dhe një pasaportë. Edhe pse nuk ka statistika zyrtare, sipas disa vlerësimeve thuhet se deri në 1,15 milionë njerëz (në një popullsi prej rreth 4,4 milionë qytetarësh) e fitoi shtetësinë kroate në këtë mënyrë.

Së dyti, e drejta e votës

Qytetarëve kroatë jashtë vendit iu dha e drejta për të votuar (duke përfshirë edhe nënshtetasit e rinj të përmendur më lart), duke i caktuar një zonë të dedikuar zgjedhore (njësinë 11). Fillimisht rreth 10% e ulëseve në Sabor në (Dhomën e Deputetëve) ishin të rezervuar për këtë zonë zgjedhore. Pas debateve të nxehta midis HDZ-së dhe partive opozitare përqindja fikse u ndryshua në një përqindje të ndryshueshme, llogaritur mbi bazën e votuesve.

Së treti, një ministri e veçantë në qeveri

Në fillim në vitin 1991 u krijua një ministri jetëshkurtër për emigrimin (Ministarstvo za iseljeništvo), pastaj në vitin 1997 me Ministrinë për Kthim dhe Imigracion (Ministarstvo povratka i useljenišla), kështu deri në vitin 1999 kroatëve jashtë vendit iu dha status special burokratik dhe simbolik. Duke pasur parasysh marrëdhënien e gjatë mes Jugosllavisë dhe më vonë (Kroacisë) dhe diasporës këto ndryshime shënuan një evolucion progresiv, duke siguruar statusin politik për diasporën.

Shembulli kroat, pra, ofron një përshkrim empirik në lidhje me mënyrat në të cilat formacionet transnacionale të identitetit kombëtar janë gjithnjë e duke u riformatuar ose janë duke riformatuar vetveten si diaspora. Roli i shtetit amë në integrimin dhe mosintegrimin e tyre është mjaft domethënës në kushtet e kozmopolitizmit të sotëm. Duhet bërë e qartë dhe ndryshimi mes emigracionit dhe diasporës. Diaspora si institucion social kolektiv do dhe ruan identitetin e saj kombëtar për të mos u bërë “gjak i shprishur” dhe emigracioni është më i prirur drejt integrimit në vendin ku ndodhen dhe drejt asimilimit. Tani që po shkohet më shumë nga kombi e shtetit monolit në shoqëritë multikulturore, gjuha e “diasporës” evokon lidhjet transnacionale, prish identitete kulturore diskrete dhe i fuqizon ose i vartëson grupet e quajtura diaspora me shtetet në të cilat ata jetojnë. Lidhja kulturore dhe gjuhësore është elementi bazë që lidh diasporën me vendlindjen, ashtu si Salman Rushdie në “Imaginary Homelands (atdhetë imagjinarë, ese dhe kritika,1981-1991 ) shkruante: “Ndonjëherë ne ndihemi se i ngërthejmë të dyja kulturat ashtu sikur ulemi njëkohësisht në dy stola, por shpesh ndodh që shkasim në mes dhe rrëzohemi.” Sot diaspora shqiptare në Shtetet e Bashkuara është në mes së parës dhe së dytës, integrimit dhe ruajtjes së identitetit. Ndaj aspekti kulturor i ndihmës nga kombi amë, sidomos për diasporën e re, është një kusht sine qua non dhe është detyrë e politikanëve shqiptarë me ministri apo pa ministri diaspore qoftë ta japin këtë ndihmë. Të mos na harrojnë që të mos i harrojmë.

*Autori është kryeredaktor i TV të shqiptarëve të Amerikës me qendër në Miçigan.

Reformë emigracioni apo politikë elektorale?

July 15, 2013 by dgreca

Nga Rafael Floqi/ Michigan/

Një mik i im i vjetër, që si shumica e shqiptarëve ka probleme dhe halle me emigracionin, më pyeti dy ditë më parë, ”Ore ç’po bëhet me emigracionin?”. Kjo pyetje më vuri në mendime, pasi e di dhe jam i mirënjohur, sesa sa shumë drama u ka sjellë shqiptarëve një sistem emigracioni I shkatërruar, që vetë politika amerikane, po e quan të falimentuar e që është bërë burim i shumë dramave familiare dhe ndër shqiptarë. Kjo më bëri të hulumtoj, për të sqaruar, si për t’i thënë një fjalë ngushëllyese mikut tim, se shpresa duhet të jetojë më gjatë se politika, pasi ajo vdes e fundit. Por a duhet një politikë elektorale të hedhë poshtë njëlegjislacion të mirë?Banda bipartizane e Tetëshes çoi një ligj të suksesshëm për imigracionin në Senat. Por unë jam në mëdyshje, nëse projektligji 1,000-faqesh miratonte reformat e duhura, apo ështëedhe njëthirrje, një apelpër të dalë për të votuar për komunitetin hispantik apo aziatik. Dhe në fakt, përgjegja e kësaj pyetjeje, është një amalgamë mes së parës dhe të fundit.

Dhoma e Perfaqsuesve e hodhi poshtë përpjekjen e Presidentit Barack Obama dhe të Senatit për reformën gjithpërfshirëse të imigracionit që do t’u jepte status ligjor dhe do t’iua hapte rrugën drejt shtetësisë rreth 11 milionë njerëzve që jetojnë ilegalisht në Shtetet e Bashkuara. Ndërsa vetëPresidenti Barack Obama bëri thirrje se miratimi i një projektligji për imigracionin që gëzonte mbështetjen e Senatit dhe do të forconte sigurinë e kufirit, si edhe do t’i hapte rrugën shtetësisë, për ata që ndodhen aktualisht pa dokumenta në Shtetet e Bashkuara.

Obama luajti kartën ekonomike për të nxitur miratimin e reformëssë imigracionit të shtunën, duke sugjeruar se kjo do të ndihmonte të shkurtonte deficitin dhe të rriste krijimin e vendeve të reja të punës. Në fjalimin e tij të përjavshëm, presidenti tha se riparimi i sistemit të emigracionit do të siguronte “një nxitje më të madhe” për rimëkëmbjen e SHBA-së, duke shtuar 1.4 trilionë dollarëtë ardhura për ekonominë gjatë dy dekadave të ardhshme. Komentet e Obamës,-të cilat ishin të bazuara në një raport për ndikimin e reformave që u shpall të mërkurën e kaluar – synonin të ushtronin presion të mëtejshëm mbi republikanët në Dhomën e Përfaqësuesve, që bëjnë rezistencë ndaj propozimeve që kanë kaluar tashmë Senatin, dhe qëdo t’u siguronte një shteg drejt shtetësisë për 11 milionë imigrantët që tani jetojnë në SHBA pa dokumente.

Kundërshtarët konservatorë ankohen se projektligji i Senatit krijon “një amnisti për shkelësit e ligjit”, ndërkohë sa nuk është krijuar një pengesë efortë në kufi,e mjaftueshme që tëpengonte të tjerët, të cilët mund të joshen dhe të përpiqen të hyjnë ilegalisht në SHBA. Spikeri republikan, John Boehner, e ka thënë troç se ai nuk do të lejonte qëligji i Senatit të miratohej prej Dhomës së Përfaqësuesve.Disa anëtarë të Dhomës së Përfaqsuesve,bënë thirrje që projektligji të ndahet në pjesë, duke theksuar më shumëaspektin e sigurisë së kufirit. Ndërsa vetëObama sugjeronte se “ështëdebatuar mjaft, për këtë çështje, për më shumë se një dekadë”, tani është koha për të vepruar, duke theksuar aspektin ekonomik të rregullimit të sistemit.

“Reforma e Emigracionit do ta bëjë më të lehtë për imigrantët shumë të kualifikuar dhe për ata që studiojnë në kolegjet dhe universitetet tona, për të filluar biznese dhe për të krijuar vende pune këtu në Amerikë”, tha ai. “Kompanitë e huaja do të kenë më shumë gjasa për të investuar këtu, pasi kërkesat për mallra dhe shërbime do të rriten ,duke krijuar më shumë vende pune edhe për punëtorët amerikanë”. Ai shtoi se përmes të ardhurave tatimore shtesë, deficiti i përgjithshëm do të shkurtohet me rreth 850billionëdollarëgjatë dy dekadave të ardhshme.

Kohët e fundit, Nancy Pelosi i këshilloi me edukatë republikanët për të mbështetur reformën e imigracionit, në qoftë se ata e kuptonin se çfarë ishte e mirë per elektoratin e vet.Vërejtjet e sheqerosura te saj nuk janë të pabazuara,edhe republikanët nuk janë të pavëmendshëm ndaj tyre, edhe pse kundërshtimet e tyre tregojnë të kundërtën. Reforma e sistemit të emigracionit që shkakton mjaft drama sociale dhë për komunitetin shqiptar,pengohet për shkak të ndryshimeve të qëndrimeve të politikanëve më shumësesa për ndryshime ideologjike, për shkaqe elektorale.

Në vitin 2007, senatori John McCain (R-Ariz.) ndihmoi në krijimin e “Dream Act”, të cilin ai e pat sygjeruar dhe ish-senatori Obama e pat mbështetur. Po kur zgjedhjet presidenciale të2008-tës u nxehën, McCain-i u tërhoq (me dashje ose pa dëshirë) larg qendrës, duke braktisur projektligjin, ku ai vetëqe bashkautor, dhe shpalli sigurinë e kufirit, si një parakusht thelbësor, përpara se debati mbi dispozitat e tjera të imigracionit tëmund të fillonte tëlëvizte përpara. Në këtë rast McCain, u tërhoq nga domosdoshmëria për të siguruar mbështetjen e bazëskombëtaretë Partisë Republikane qëështë mjaft konservatore,gjë që,diktoi dhe pozicionin e politikës së tij ndaj imigracionit.Ndërsa tani,McCain tok me djemtë e tjerë të Bandës së Tetëshes, përsëri po përafrohet me pozicionin e tij ndaj imigracionit të para2008-ës . Kjo lëvizje e McCain-itnuk është njëflip-flop i dëshiruar, por shkaktohet nga fakti i ndryshimit tëinteresave elektorale të fushatave me nivele të ndryshme.Kur këta faktorë futen në lojë, duket mjaft e qartë, se McCain shndërrohet në një konservator ndryshe, kur konkurron për pozicione qeveritare të ndryshme.

Stimujt politikë prapa reformëssë imigracionit janë evidentë, por ato nuk janë arsyeja e vetme e debatit të tanishëm.Propozimi i Senatit përputhet me shumicën e qëndrimeve të amerikanëve ndaj reformën sëEmigracionit. Bazuar në disa sondazhe të pavarura, të dhënat sugjerojnë se dy të tretat e popullit amerikan favorizojnë secilën nga pesë iniciativat kryesore tëreformëssë imigracionit, me një mbështetjeje më të madhe për hapjen e rrugës drejt shtetësisë para se të bëhet sigurimi i kufijve. Në çdo sondazh shumica dërrmuese e qytetarëve mbështesin njësiguri të fortë të kufijve, por kur u kërkohet të zgjedhin mes dy opsioneve:mes vendosjes së sigurisë kufitare kundrejt hapjes sërrugës drejt shtetësisë për të padokumentuarit,ata zgjedhin më shpesh këtë të fundit.

Analiza e zonave zgjedhore tëatyre që përbëjnë bandën e Tetëshes sugjeron që ata mund të kenë një stimul për ta udhëhequr reformën e imigracionit në nivel shtetëror: Menendez (DN.J.), Rubio (R-Fla.), McCain (R-Ariz.), Flake (R-Ariz.), dhe Bennet (D-Colo.) përfaqësojnë disa prej shteteve me nivelet më të larta me rreth 5% ose më shumëemigrantë të paligjshëm sesa shtete e tjera. Kështu ata,duke u deklaruar pro politikës, që ka synim të sigurojë një rrugë drejt të shtetësisë dhe pastaj të sigurojë kufirin, ata projektojnënjë mesazh pro-emigrantëve, nëdistriktet e tyre ku ka njërritje të popullsisë nga emigracioni. Në mënyrë të ngjashme, Harry Reid (D-Nev.), ka bërë një rrugë të gjatë nga qëndrimet e tij kundër emigrimit në kohën e kundërshtimit tëpropozim-ligjin të vitit 1993, duke ndryshuar mendim tani, që distrikti i tij elektoral përfaqëson një zonë me një nga përqindjet më të larta tëemigrantëve të paligjshëm në SHBA.

Prandajpër tëpërcaktuar nëse përpjekja e Senatit për reformën e imigracionit është një përpjekje për fiksimin e një sistemi të thyer, apo një operacion fushateelektorale, bazuar mbi rezolutën e Senatit, juve do t’u duhet të gërmoni nëpër këtëprojektligj 1,000 faqesh, për të reflektuari mbi mjetet juridike të propozuara, për të gjykuar, nëse masat dhe politikate ligjit përputhen me vlerat tuaja, demokrate apo republikane. Megjithatë dhe pa këtë përpjekje të gjithë arrijnë pak a shumë në të njejtin përfundim, se reforma e imigracionit është një amalgamë e të dyjave.

Asnjë propozim imigracioni nuk do të mund të jetë një ilaç gjithëshërues për politikën. Pjesë e punës së një ligjëvënësi ështëdetyra për të përfaqësuar të gjithë zgjedhësit e vet. Në mënyrë që ata të kryejnëme sukses punën e tyre, ata duhet të sigurojnë se janëzëri i popullit për zgjidhjet e çështjeveme të cilat ndeshen zgjedhësit e tyre, kështu atyre u duhet të parashtrojnëpolitika që synojnë korrigjimin e problemeve, dhe nga na tjetër mbi të gjitha,ata duhet të rizgjidhen në mënyrë që të vazhdojnë shërbimin e tyre.

Ju nuk mund të bëni me sukses punën eparë,pa siguruar këtë të fundit. Kështu që ata ndjehen mëmirë me një ligj imigracioni, që është një përzierje e politikave për të ndihmuar,zgjidhur dhe rregulluar një sistem të thyer emigracioni, si dhe të përpjekjeve për të fituar samë shumë mbështetjen e një grupi elektoral tësaponatyralizuar, ndaj këtu apeli I Obamës është i pavend.

PërShtëpinë e Bardhë, reforma e imigracionitngërthen realitetinmë frustruestë mandatit tëdytë tëpresidentit Obama: “Nëseai do që ajo të ketënjë sukses,Obama ka nevojë të qëndrojë sa më largnga ajo -ose të paktënngapjesëtqë përbëjnë Kongresin”, i pat deklaruar sen. (Dem) Menendez, stafit të Obamës.

Duke u kthyer tani tek pyetja e mikut tim. Duke pasur parasysh se kush janë interesat e ligjëvënësve, e vetmja gjë që mbetet, është ajo siç vepruan një grup emigrantësh,ndër ta dhe shqiptarë nga Staten Island, që të grumbulluar nëQendrën Islamike Shqiptare në Tompkinsville javën e kaluar, i kërkuan kongresmenit të tyre,Rep. Michael Grimm të miratonte ligjin e Senatit.

E vërteta e masakrës greke të korrikut 1914- Si Enver Hoxha tradhtoi Panaritin për Haxhi Qamilin

July 8, 2013 by dgreca

*E vërteta e masakrës greke tëkorrikut 1914- Si Enver Hoxha tradhtoi Panaritin për Haxhi Qamilin/

* Historia genocidit grek për shfarosjen e një fshati me 375 banorënë 2-10 korrik 1914 nga Greqia, dhe heshtja e historiografisë shqiptare

Nga Rafael Floqi */

“Kush kontrollon të kaluarën, kontrollon të ardhmen dhe kush kontrollon të sotmen, kontrollon të kaluarën”, kështu shkruante George Orwell, i cili i pat bërë zbërthimin sarkastik të vetë sistemit komunist në librin e tij alegorik ‘Ferma e kafshëve’.

Por le të ndalemi tek një ngjarje që për vite është kujtuar nga banorët e një fshati malor të Korçës, i cili pati fatin ta strehonte edhe vetë Enver Hoxhën në ditët më të vështira tëOperacionit te Dimrit 43 -44 dhe t’i shpëtonte jetën e atij që më vonë do të bëhej diktatori shqiptar. Por ka një paradoks, që nuk shpjegohet vetëm me mosmirënjohjen karakteristike të Enver Hoxhës për ata që e patën ndihmuar në jetë, por mendojmë se ka një arsye tjetër, veç së parës, që është sa politike aq antihistorike, sa antishkencore aq dhe antishqiptare kur bëhet fjalë për Masakrën e Panaritit.

Dhe pyetja lind vetvetiu. Pse Enver Hoxha që gjeti shpëtim në këtë fshat, e që dinte më së miri historinë e tij tragjike, i fshehu masakratat greke të vitit 2-10 korrikut1914, madje dhe kur i duhej t’i permendte ato në Konferencen e Paqes në Paris, në vitin 1946?Pse kjo histori tragjike është fshirë nga libri i Historisë së Shqipërisë,sa përmenden vetëm me një rresht?

Arsyetimi i më poshtëm synon tëtregojëse si politikanët, në këtë rast vetë diktatori Enver Hoxha kur donin të vishnin petkun e historianit, i kanë shtrembëruar, mbuluar dhe falsifikuar faktet historike, duke i interpretuar ngjarjet sipas interesave ideologjike apo politiketë tyre dhe nuk janë ndaluar as edhe para veprimeve antikombëtare.

Po të kthehemi tek masakra e Panaritit.

Panariti është fshati më i madh i Trevës së Vakëfeve në rrethin e Korçës, që shtrihet në pjesën jug-perëndimore të tij, kufi me rrethet e Skraparit, Kolonjës e Përmetit. Fshati është i vendosur në lartësinë 1000 m mbi nivelin e detit, në një luginë malore, rrethuar nga malet e Ostrovicës, Mashkullorit dhe Bogovës. Administrativisht ai përfshihet në Komunën e Vithkuqit, ku përmbledhen 13 fshatra: Vithkuqi, Leshnja, Gjançi, Lubonja, Rehova, Rroshaj, Shtylla, Çemerrica, Panariti, Grabocka, Trebicka, Treska dhe Katund-Stratoberdha, me një popullsi aktuale prej 3500 banorësh.

Në vitet 1913-1914, Panariti u bë vendi i betejave midis pushtuesve grekë dhe çetave patriotike vendase që vepronin në ato anë.Fshati ndodhej në kufirin ku ndahej zona që kishte nën kontroll qeveria e Ismail Qemalit më vonë ajo e Wiedit me trupat e xhandarmarisë të drejtuar nga oficerë hollandezë dhe qëGreqia pretendonte se ishte i ashtuquajturi “Vorio Epir”, që Greqia e donte për vete pa shqiptarët.

Fshati ështëedhe skena e një krimi mizor, e një akti të pashoq kriminal të mbuluar nga historiografia shqiptare, aq sa në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, zë vetëm dy rreshta “Në këtë fshat u vranë 300 vetë nga andartët grekë, gjatë Luftës së Parë Botërore”. ( sic ?!)

Por çfarëështë kjo ngjarje e rëndësishme e dhimbjes kombëtare dhe pse u fsheh ose u mbulua o nga historiografia komuniste, kur për të kishte dhjetëra fakte dhe dëshmi brenda dhe jashtë vendit? Çfarë është kjo ngjarje tragjike, pse nuk u fol për atë.qëmund të konsiderohej një Reçak i vërtetë i fillimit të shekullit në kufijtë tanë jugorë, e që meriton të konsiderohet një akt i mirëfilltë genocidi?

Masakra e Panaritit përbën ngjarjen më të dhimbshme, më makabre, por dhe më të turpshme, të realizuar mizorisht, gati një shekull më parë (nga 2 deri ne 10 korrik 1914), nga andartët grekë, kundrejt një popullsie paqësore e të pambrojtur, vetëm e vetëm pse ishin shqiptarë autoktonë në trojet e tyre dhe s’pranonin të quheshin grekë. Bilanci atij krimi ishte i tmerrshëm dhe i dhimbshëm: 375 veta, burra, gra, fëmijë e pleq të therur (një shifër e diskutueshme). U rrëmbyen dhe u morën si robina më shumë se 30 nuse e vajza të reja, u dogjën e bënë shkrumb e hi 150 shtëpi, qindra bagëti të therura e të ngordhura si mall pa zot, kundërbonin në gjithë fshatrat.Rreth 70 persona vdiqën nga rruga, sëmundjet dhe urija gjatë muhaxhirllëkut për në Ullishtat e Vlorës.Në luftë me forcat greke ranë edhe 17 luftëtarë të çetës patriote të Qazim Panaritit.

Por cila ishte atmosfera e vitit të mbrapshtë 1914?

Konferenca e Ambasadorëve në Londër pat emëruar një komision ndërkombëtar KNK për të gjykuarnë vend pretendimet e Greqisë, kur Greqia e ndjeu se ishte e pakuptimtë që të ndërmirrte kërkime për identifikimin kombësisë të banorëve të zonës së Korçës, duke e ditur që ishin shqiptarë ndryshoi qendrim, duke thënë se ortodoksët shqiptarë “ janë grekë që ka qëlluar të flasin shqip” (sic ?!). Në atë kohë, Komisioni i Kontrollit vizitoi qytetin dhe fshatrat dhe gjeti se deklaratat greke ishin të pabazuara.Komisioni përcaktoi kufijtë e Shqipërisë së Poshtme, pas përfundimit të punës, shkroi protokollin e njohur si Protokolli i Firences, që u njoh nga Qeveria greke, si dhe nga të gjitha qeveritë e tjera. Nga ana tjetër, Greqia edhe pse tha se po i tërhiqte trupat e saj pushtuese nga territori i caktuar në Shqipëri, përdori të njejtën dredhi si nëLuftën e Trojës. Trupat e rregullta hoqën gradat dhe vendet nga ku u tërhoqën trupat e rregullta të ushtrisë greke u pushtuan nga ato të parregulltat të ashtuquajturit “epiriote”. Vetëlëvizja Epirote, siç është bërëe njohur tani, ishte e parapërgatitur, e organizuar dhe e mbështetur nga qeveria greke e Venizellosit. Ajo ishte një përpjekje e vërtetë,një atentat kundër vetë jetës së shtetit të ri të “Principatës shqiptare”. Aq i dukshëm dhe mizor ishte reagimi grek sa, madje, dhe përfaqësuesi rus në gjirin e KNK A. M. Petrajev shkruante në një raport të tij “ Të gjitha dëshmitë e marra prej nesh dhe të bazuara në tregimet e dëshmitarëve vizatojnënjë tablo të një shkatërrimi të vazhdueshëm dhe të zhbërjes së popullsisë muslimane. Kudo ku kanë kaluar deri tani këta epiriotët, kanë lënë pas fshatra të djegur muslimanë dhe njerëz të vrarënga ata, që nuk mund të shpëtonin, duke u larguar”, N. Smirnova,“Historia e Shqipërisë”. Ky pohim, pason edhe raportet e oficerëve holandezë dhe dëshmitë e atyre, që i kane parë ose më mirë akoma, i kanë përjetuar të gjitha këto episode, që kanë vërtetuarndër të tjera edhe faktetemëposhtme.Këto fakte e implikojnë qeverinë greke të kohës në akte genocidi:

1. Një numër i madh i të burgosurve epirotë nga Kreta apo Peloponezi, të njohur për mizoritë e tyre luftuan nën urdhërat ushtarake të komiteteve dhe nën komandën e oficerëve grekë;

2. Uniformat dhe pajisjet e të burgosurve dhe ushtarëve të vrarë ose plagosur dëshmuan se ata ishin pjesë përbërëse e njësive të rregullta greke, të ashtuquajturit epirotë zotëronin armë, municione, pushkë, mitralozë dhe madje edhe topa grekë.

3. Këto forca “Epirote “ shkatërruan tërë Epirin, ata dogjën qindra fshatra dhe plaçkitën
të tjerat, ata përdhunuan gratë dhe e qëlluan mbi popullsinë e pambrojtur. Ata rrëmbyen gra të reja dhe fëmijë të vegjël në Greqi.

Opinioni publik nderkombëtar sidomos ai britanik u indinjua nga ky veprim i Greqisë dhe protestoi me gojën e deputetëve britanikë“Miqve të Shqipërisë”:SirWalter Guinness, Aubrey Herbert, Lord Lawington, etj .Z. Fred Williams, ish-ministri i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Athinë, protestoi në atë kohë me forcë kundër aktit çnjerëzor të qeverisë greke dhe pasi vizitoi Shqipërinë e Jugut,në shenjë proteste, u kthye në SHBA, ku u bë një mbrojtës publik i popullit shqiptar”.

Menjëherë pas shpërthimit të luftës Evropiane. Qeveria greke zgjodhi momentin e
favorshëm për aneksimin e territoreve, duke i pushtuar trojet shqiptare, gjoja “përkohësisht për të ruajtur rendin dhe sigurinë”, në bazë të deklaratës së saj.

Ndërkohë në Panarit në janar të vitit 1914, në shtëpinë e Dajlan Panaritit u ngrit për herë të parë flamuri kombëtar shqiptar nga Themistokli Gërmenji, Sali Butka e patriotë të tjerë, duke ua bërë të qartë pushtuesve grekë se aty ishte Shqipëri dhe jo Greqi. Para numrit të madh te forcave greke xhandarmëria e dobët shqiptare e qeverise se Wiedit që ishte në fazat e para të organizimittregoi akte heroizmi,ndihmuar dhe nga çetat patriotike,por më vonë u detyrua te thyhet. Pa armë dhe municione, e papërgatitur për luftën e pabarabartë ajo u mund. “Nuk mund të fajësohen shqiptarët, shkruan Dhimitër Kolovani, pse i lanë grekët të marrin Korçën dhe Gjirokastrën dhe disa lokalitete të tjera të Shqipërisë së Jugut. Faji është i fuqive të mëdha garantuese të Shqipërisë, që nuk e mbrojtën atë kundrejtveprimeve grabitqare të fqinjëve të saj.” TëKatër FuqiteAleate protestuan kundër aneksimit dhe e shpallën atë të pavlefshëm atë.

Në librin “Çështja e Korçës”, Dhimitër Kolovani përmend me emra oficerët grekë që morën pjesë në krime në të gjithë zonën e Jugut.Sipas aneksit 8 të librit, gjendet letra që banorët e Korcës i çojnë Konferencës sëPaqes. Aty shkruhet “Në maj 1914, Qeveria e Athinës organizoi një ushtri të parregullt, të përbërë nga ushtarë të rregullt grekë dhe banda të Kretës. Kjo ushtri veproi nën komandën e kolonelit George Tsontos Vardhas në bashkëpunim me disa oficerë të ushtrisë greke,që kanë kryer krime në Kazanë e Korçës: ndër të cilët dallohen për mizoritë e tyre Vardhas, kolonel i ushtrisë greke;Stratos,toger i dytë i ushtrisë greke;Papakostas, kapiten i ushtrisë greke;Condillis, kapiten i ushtrisë greke; etj, sëtok me drejtuesit e bandave të “Gjiritit”.

Por si e kujtojnë banorët masakrën?

“Masakra mizore (siç tregon Myftar Grabocka, vëllai i Ervehesë, intervistuar nga Agim Bacelli, që shpëtoi duke u fshehur në qilar) u bë nga andartët (banditët) grekë më korrik 1914 në fshatin Panarit, si hakmarrje për ngritjen e Flamurit Kombëtar Shqiptar në shtëpinë e Dajlan Panaritit. Grekët me këtë akt makabër, nuk donin të ndëshkonin vetëm popullsinë panaritase, që në pjesën dërmuese ishte myslimane, por të gjithë zonën. Ndaj ata me djallëzinë më të madhe, gratë, pleqtë, dhe fëmijët i therën në Grabockë, kurse burrat vendosën t’i thernin në fshatra të tjera. Së pari, tentuan t’i çonin burrat të lidhur njëri pas tjetrit në Trebickë, por aty hasën në rezistencën e mjaft patriotëve të shquar të krishterë trebickallinj, të cilët nuk pranuan të bëheshin pjesë e atij krimi të shëmtuar çnjerëzor. Atëhere grekët ju drejtuan fshatit Panarit, ku për fat të keq, nuk hasën ndonjë rezistencë, për arësye se edhe ata pak njerëz që ishin, qenë të moshuar. Hauret dhe shtëpitë e boshatisura të grabockallinjve u mbushën me 300 burra të lidhur njëri pas tjetrit me litar. Prej andej në të gdhirë, i çonin në gijotinën e caktuar tek vëndi i quajtur Karakoll, në krye të Rripës së Melckës, një hon i vërtetë dhe tepër i frikshëm ku rrukulliseshin kokat e prera të djemve panaritas dhe gjaku rridhte tatëpjetë si në një thertore. Qëndrimi i atyre pak krishterëve grabockallinj në këtë rast nuk qe pajtues, përkundrazi, me aq sa mundën, ata morën në mbrojtje panaritasit që tentonin t’u shpëtonin thonjve të bishave të tërbuara. Për t’u përmëndur është rasti i Bajram Bilo Rezhdës, i cili shpëtoi nga këto masakra, sepse e ndihmoi Guri Liko që e nxorri nga oxhaku pasi mashtroi rojet greke, duke e marrë në kurriz të mbështjellë me qilim dhe me enët në duar gjoja po shkonte për të mbushur ujë. Fatmirësisht ose fatkeqësisht, ekziston lista e personave që mbështetën sjelljet vandale greke (kjo e botuar në revistën “Ylli i Mëngjezit”në SHBA në vitet 1917-1918, artikulli “Nisja e Zjarrit në Toskëri” nga Sotir Dhosi Treska ku rezulton ata të jenë më të shumtët nga Trebicka, por edhe nga Kolonja, Marjani dhe Panariti. Ata të krishterë që ndihmuan myslimanët janë, Gjikë Prifti, Niçi Nikolla, Peçi Mihali, Toli Dhosi, Naum Toli, etj. Grekët arrestuan në Panarit, Trebickë, Treskë etj. ç’gjetën; të gjithë ata fëmijë dhe pleq që nuk mundën të largoheshin, por edhe që menduan se greku s’mund ta prekte këtë kategori njërezish. Ata qenë 300 shpirt. I lidhën me litarë si kafshët nga duart dhe këmbët dhe u vunë një litar tjetër që kalonte qafë më qafë tek të treqindët duke u bërë nga një hallkë që u shtërngonte qafën dhe, nëse dikush do tëtentonte te largohej qoftë edhe një hap nga shoku para apo prapa tij, automatikisht do të mbytej nga ajo hallkë që nuk mund të toleronte ritmin dhe distancën e caktuar nga njëri tjetri. Pastaj i shpunë në fshatin Grabockë dhe i futën pikërisht në shtëpinë e caktuar”.

Dëshmia tjetër vjen nga një grua e re nga Panariti,që shpëtoi që quhej ajo Shabe e cila me thonj dhe dhëmbë hapi një dërrasë të dyshemesë duke u fshehur në tavanin që ndante dhomën e sipërme me haurin. Shabia e gjorë kishte dëgjuar edhe ulurimat e djalit të saj foshnje në gji, që grekët e tërhiqnin zvarrë derisa ja prenë kokën. “Nuk lëviza, – tregonte Shabia pasi unë s’mund ta shpëtoja dot djalin tim, veçse do të isha therur edhe unë. Ndërkohë që kisha edhe dy fëmijë të tjerë të vegjël që m’i kishte marrë burri nuk e di se ku… Jeta qënka shumë e dhimbsur.” Pasi Shabia thotë këto fjalë fillon dhe qan.Ajo shpëtoji jetën e vet duke u endur deri sa arriti në ullishtat e Vlorës,duke u ushqyer me barishte dhe me qumështin e gjinjve të saj.Grekët i morën kokat e 298 njerëzve të therur dhe i hodhën në një hon të thellë ku nuk hynte dot njeri. Atë vënd ne e quajmë Kullë pasi sipër rripës së honit ngrihet një bregore si një kullë natyrale dhe që u ka shërbyer grabockallinjve si kullë vrojtimi për të mbrojtur fshatin në shekuj. Kafkat e tyre kanë qënë atje deri pas Luftës së Dytë Botërore, kur unë jam larguar nga Grabocka dhe nuk e di nëse janë akoma”.

Sipas Sejfi Vllamasit, “Fuqitë kombëtare që ishin në ballë të luftës kundër grekëve u ndodhën të pambështetura; jo vetëm që nuk kishin ndihmë nga prapa, por ishin në rrezik të sulmoheshin edhe nga rebelët, të cilët përkrahnin rivendikimet greke, duke i quajtur nacionalistët si të pafe dhe shkaktarë të shkëputjes së Shqipërisë nga Baba Dovleti, për ribashkimin me të cilin, ata luftonin.Në këto rrethana grekët ndërmorën ofensivën në të gjithë frontin. Fuqitë shqiptare, duke u ndodhur përpara presionit grek dhe duke u kërcënuar mbrapa nga rebelët e në disa vende duke u goditur prej tyre, u shpartalluan dhe morën udhën për shpëtimin e tyre dhe të familjeve që iknin “kush mund të ikte më shumë”.Eshtë për t’u shënuar masakrat e Panaritit, shkruan ai.“Fshatarët myslimanë të Panaritit, për të shpëtuar, ikën nga fshati dhe kaluan nëpër Backë, brenda në Skrapar.Bashkë me një nga agallarët e Panaritit, që u largua me dhentë e tij, qe edhe Stefan Panariti me bagëtinë e tij.Më vonë kthehet Stefani dhe grekët e bindën këtë që t’i shkruante agait që të kthehej edhe ai, pasi grekët siguronin lirinë dhe jetën e tyre.Agai beson dhe kthehet. Edhe nga populli kthehen ata që e njihnin veten jo të kompromentuar. Por një natë i marrin burrat dhe i vrasin në afërsitë Grabockës dhe të Melckës, ashtu i masakrojnë edhe gratë e fëmijët. Këto masakra u kryhen prej oficerit grek kapedan Stratosit.Për rolin e Stratosit dëshmon edhe Sejfi Vllamasi kur shkruan se : “Patrioti i vjetër Harri Panariti, bashkë me një patriot tjetër nga Treska, shkruajtën në Amerikë mbi ngjarjet tragjike të Panaritit dhe me këtë lajmërim erdhi një komision i huaj prej dy vetash për hetime. Ata dëshmuan se Stefan Panariti nuk e thirri aganë panaritas me qëllim tradhëtie.Për këtë dëshmuan edhe tre të krishterë panaritas përpara qeverisë greke në Janinë.U konstatua se heroi i kësaj tragjedie që kapedan Stratosi”.Pra edhe vetë grekët vertetuan se masakrat ishin bërë nga ushtarakët grekë, të cilët ia mbërritën qëllimit të tyre duke zënë vijën Llogara – Salari – Qafa e Kiçokut –Ostrovicë – Maliq”.

Prej të gjithë atyre që u zunë nga andartët i shpëtoi thonjve grekë vetëm Shabe Keko Ramo,e cila u fsheh në stivën e druve në bodrumin e shtëpisë; Kalo Çania, i cili gënjeu ushtarët grekë me një palë opinga me xhufkë; dhe Bajram Bilo Rezhda,që u fsheh në oxhakun e shtëpisë së një të krishteri në Grabockë. Një oficer grek,që iu dhimbs një fëmijë, shpëtoi nga hanxhariLato Harun Nakon, në atë kohë 11 vjeç, e mori dhe e dërgoi në familjen e tij në Greqi, ku e mbajti deri pas vitit 1920. Më pas e lejoi të kthehejnë Panarit. U rrëmbyen edhe dy vajza të vogla, Hasime Shaqir Nako dhe Mine Sulejman Hoxha, të cilat pas vitit 1920, me ndihmën e personave që i kishin marrë, u kthyen në atdhe”, shkruan ne gazetën “Tradita” të Shoqatës të Vakëfeve, Petrit Zeneli, i cili sqaron se përkëtë masakër u alarmua opinioni, anë e mbanë vendit, deri në Europë dhe Amerikën e largët: u mbushën faqet e gazetave brenda e jashtë trojeve shqiptare, nga gazetarë shqiptarë e të huaj, me lajme nga më rrënqethëset për tragjedinë e Panarititit si Mihal Grameno, Petro Harizi, Sotir Dhosi Treska etj. U denoncuan njerëz, vendas e të huaj, u njoftuan edhe Fuqitë e Mëdha nëpërmjet Gjeneralit Hollandez DeWeer, Lord Lawington, shkrimtarja Edit Durham; u bë ankesë edhe në Konferencën e Paqes, por vetëm heshtje.”

Por përse kjo heshtje për këtë masakër?Historiani Arben Puto që përmend mjaft krime të grekëve në librin e tij “Shqiperia politike 1912- 1939” përmend mizoritëe 807 ushtarëve grekë dhe të andartëve kretanë, përmend të dhënat e raportit ndërkombetar tëXhandarmërisë hollandeze dhe tëKryqit tëKuq Ndërkombtar,kur përmend masakrën e Fshatit Kodra dhe raportin e Gjen.hollandezDe Weer, komandant i misionit hollandez, por jo “Masakrën e Panaritit”, pse?Mungesë njohje apo diçka tjetër.Puto ka qenë edhe hartues i tekstit të Historisë së Shqipërisë për periudhën në fjalë.Heshtje edhe nga qeveritë shqiptare të njëpasnjëshme, deri në ditët e sotme, heshtje dhe nga Institutet e Historisë dhe Akademia e Shkencave,dhe sidomos nuk shpjegohet heshtja e qeverisë Komuniste Shqiptare dhe historiografisë së saj, dhe inercia e studiuesve të sotëm.

Panaritasit të edukuar me ide kombëtare që kishin provuar mërgimin që herët, të nxitur nga dëshira për vendosjen në vend të një regjimi demokratik popullor, që të mendonte edhe për fukaranë, mbështetën fuqishëm në vitin 1924, ardhjen e Fan Nolit në pushtet. Por pas përmbysjes së tij, edhe kjo shpresë u thye shpejt. Për rrjedhojë, Ahmet Zogut, që erdhi në fuqi më pas, i la në harresë panaritasit, si hakmarrje ndaj qëndrimit pro- Fan Nolit.Fukarallëku dhe padrejtësitë i ndoqën ata deri në shpërthimine Luftës së Dytë Botërore (1939-1944), ku ashtu pergjithësisht si i gjithë vendi, u përfshinë totalisht në radhët e Ushtrisë Nacional Çlirimtare.Në dy Operacionet Armike të Dimrit e Qershorit “43-“44, për gjashtë muaj rresht Panariti u kthye në qendër të gjithë Lëvizjes Nacional-Çlirimtare të vendit (Moska e dytë, siç e quanin vetë gjermanët në dokumentat e asaj kohe), mbasi aty u vendos e veproi Shtabi i Përgjithshëm i UNÇSH-së dhe formacione të tjera partizane. “Edhe në ato rrcthana të rënda të dimrit 1943-1944 Komiteti Qendror gjeti kohën dhe mundësinë për të organizuar njëkurs teorik, në Panarit të qarkut të Korçës, me kuadro kryesorë të partisë në Ushtrinë Nacionalçlirimtare dhe kuadro tëpartisë në terren” në këtë kohë aty Enver Hoxha dhe e fejuara e tij, Nexhmije Xhunglini kaluan muajin e mjaltit. Por le t’i kthehemi mbulimin të kësaj ngjarje nga Enver Hoxha.Mos vallë kjo lidhet me qendrimin e Enver Hoxhës ndaj figurës së Haxhi Qamilit?

Ai duke vlerësuar figurën e këtij injoranti turkoshak si gjoja kryengritës fshatar, kërkonte një Pugacov shqiptar, mbuloi edhe krimet dhe lidhjet e lëvizjes sëHaxhi Qamilit dhe bashkëpunimin me vorioepiriotët dhe me spiunët grekë si dhespotin e Korcës Gjermanos dhe faktin se lëvizja e Haxhi Qamilit me gjithë ndonjë element antifeudal ishte një lëvizje thellësisht antikombëtare.

Diktati i Enver Hoxhës ndaj historisë së rebelizmit dhe figurës së Haxhi Qamilit është i mishëruar, sidomos, tek i ashtuquajturi ”studim” mbi ”Disa pikëpamje mbi Kryengritjen e fshatarësisë së Shqipërisë së Mesme(1914-1915), të udhëhequr nga Haxhi Qamili ”.Aty janë provate qarta që demaskojnë mendësinë e diktatorit dhe servilëve të tij gatues të një historie të rreme kombëtare.

Enver Hoxha thjesht për ego personale, tjetërsoi faktet historike dhe përbalti vlerat e mirëfillta kombëtare.Këto teza ” të zeza” të diktatorit sundonin në Maketin e Historisë së Shqipërisë dhe për disa vjet edhe në programet e tekstet shkollore. Përkundër imponimit të Enver Hoxhës dhe propagandës së servilëve të Diktaturës, u ngrit edhe historiani dhe shkrimtari “rebel” Skënder Luarasi,( I biri I Petro Ninit) i cili si dëshmitar okular i ngjarjeve, pati kurajon të kundërshtonte me fakte falsifikimin e historisë. Ja si i kujton S. Luarasi ngjarjet në librin e tij, “Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar”,në dëshminë për “Tragjedinë e batalionit kolonjar“ .

“Unë tok me pazarakët, u nisa për në Korçë, më tre korrik (1914), por qëndruam në Roshaj sepse morëm vesh për mynxyrën që pati pësuar batalioni kolonjar në rrethinat e Mokrës.Kur Elbasani ra në dorë të rebelëve, udhëheqësit turkoshakë: Haxhi Alia, Qamil Haxhi Fejza dhe Dervish beu bënë marrëveshje me dhespotin Gjermanos, kolonelin Varjaktaris dhe Efrem Gjinin, që Korça t’i mbetej Greqisë dhe kufiri të vendosej në kënetën e Maliqit”.

Qamil Haxhi Fejza, nënshkroi si përfaqësues i kryengritjes së drejtuar nga Musa Qazimi, Sipas rebelëve Korça duhej t’i mbetej Greqisë, sepse atje kishte myslimanë të degjeneruar (bektashinj) (Sipas përfaqësuesit grek, kapedan Kordhas) Prefekti i Korçës, Abdyl Ypi, thirri kolonjarët për të mbrojtur Korçën nga rebelët. Nga të treqind vullnetarët nën komandën e Zalo Prodanit, Izet Zavalanit e Gani Butkës, një e katërta mbetën të vrarë në përpjekjet me rebelët në rrethinat e Mokrës, Qukës e Pogradecit. Në ballë të dëshmorëve qe patrioti veteran Zalo Prodani dhe djaloshi trim Gani Butka, ndërsa komandanti tjetër Izet Zavalani u plagos rëndë”.

Këtë lidhje të rebelizmit të Haxhi Qamilit me qarqet greke, e shpjegon më së miri në shkrimin e tij “Tre gjarpërinjtë që udhëhoqën rebelimin”, Mithat Frashëri.“Esadizma mori trup dhe formë nën një trini apokaliptike: Esad Toptani, myftiu Musa Qazimi, Haxhi Qamili, tre krerë të një hidre që përfytyronin ambicionin, tradhtinë dhe lakmimin, fanatizmën e verbër dhe injorante nën maskën e fesë, marrëzinë brutale jo në figurë letrare, po reale. Qamili, qe një katundar nga Sharra që kishte ndjenjur në hekura si i prishur mendsh.Kështu në atë mot Shqipëria u bë dëshmonjëse e një sendi të paparë gjer atëhere: agjentët e Greqisë dhe të Patrikanës të lidhur ngushtë me “fetarin” Musa Qazimi; njerëzit që pretendonin se luftonin për din dhe dovlet bashkëpunonin me çetat destruktore greke; Esadi dhe partizanët e tij të “Sadai Mil-letit” u bënë vegla të shqehve dhe grekëve”.

Pra, nëse Enver Hoxha do të pranonte masakrat e grekëve, do të duhej të hidhte poshtë teorinë e tij anti historike të haxhiqamilizmit. Sa e vërtetëështë kjo, shpjegohet me dy fakte, edhe pse në mënyrë jo të të drejpërdrejtë. Në kujtimet për babain e tij, mjeku Leonidha Pepo, i biri i historianit të shquar, Petraq Pepo, shkruan se pas çlirimit Profesor Petraq Pepo kryesisht punoi si studiues i historisë në Institutin e Historisë pranë Akademisë së Shkencave.. “Im atë ka shkruar një libër për atdhetarin Themistokli Gërmenji. Por ky libër nuk u botua kurrë, sepse babait iu kërkua që të ndërhynte në tekst. Kjo sepse në atë kohë Enver Hoxha kishte shpallur Haxhi Qamilin si hero popullor. Ndërkohë në librin e tim eti dokumentohej kundërshtia e Gërmenjit me idetë e Haxhi Qamilit. Por babai e hodhi tej dorëshkrimin, duke preferuar që ai më mirë të mos botohej, sesa të ndërhyhej për ndryshimin e së vërtetës, apo historisë”.

Edhe nje fakt tjetër e verteton këtë, në periudhën e Enver Hoxhës, të gjitha materialet e faktet e shumta të para luftës për të këtë ngjarje ishin futur në fondin rezervuar te bibliotekave si në Korçë dhe Tiranë me një porosi të qartë ta paarsyetuar nga Partia,“për të mos u marrë me këtë çështje” pasi nuk do Partia , pat deklaruar atëhere ish- drejtoresha e Bibliotekës Klara Mitrushi oficerit të ri Gani Vila, tani drejtor i Albtvusa.

Eshtëi pafalshme harresae trajtimit të kësaj çështjeje si gjoja konflikt mes muslimanëve dhe të krishterëve (filo grekë) qëështë tratimi i saj pikërisht si bënte dhe Venisellosi në Konferencën e Paqes, duke i konsideruar këto masakra si gjoja një luftë mes shqiptarëve muslimanë dhe atyre ortodoksë.Vetë historia e kesaj ngjarjeje sikur dëshmuam tregon të kundërtën.Dhe përsëritja e nën zë e të njejtës ide nga shteti komunist dhe historiografia komuniste dhe harrimi i saj sot përbën një tradhti të vërtetë kombëtare. Siç pat dëshmuar eshte patrioti Kristo Dako para Kongresit amerikan duke demontuar deklaratat e Venizellosit, dhe të për faquesit te Levizjes Panhelenike N Cassavetes se nëse “ Fshatrat e jugut të Shqipërisë do të ishin greke, pse do t’i digjte ushtria e greko-epiriote fshatra e veta?”

Duke bërë analizën e qëndrimit që mbajti Enver Hoxha ndaj Haxhi Qamilit dhe kryengritjes se tij kuptohet qartë,pse ai për hir tëtezës së tij mbi Haxhi Qamilin, fshehu mizoritë greke në jug dhe kryesisht Masakrën e Panaritit, për të cilën kishte pat dëgjuar vetë, pasi ai fshat ia kishte shpëtuar kokën, gjatë Luftës të Dytë Botërore.

“Falsifikimi i historisë” përbën një kuptim më të ngushtë në sensin Orwellian të rishkrimit të fakteve historike e cila ishte përdorur nga historiografia komuniste gjatë kohës së Stalinit.Në anën tjetër revizionizmi historik është më tepër një riinterpretim (apo kundërshtim) i fakteve historike parë nga një këndvështrim ideologjik.

Në fakt Masakra e Panaritit i plotëson të gjitha kushtet për t’u quajtur si një akt genocidi për të cilin duhet të bëhet fajtor shteti grek.Termi “genocid” nuk ka ekzistuar para vitit 1944.Ai është një term shumë specifik, që u referohet krimeve të dhunshme të kryera kundër grupeve te caktuara njerëzore me qëllim shfarrosjen e ekzistencën e tyre si të tilla.Ndaj po ta analizojmëMasakrën e Panaritit ajo i plotëson të gjitha përcaktimet për t’u konsideruar si një akt genocidi.Kur më 9 dhjetor 1948,Kombete Bashkuara miratuan Konventën për Parandalimin dhe Ndëshkimin e Krimit të Gjenocidit.Kjo konventë e përcakton “gjenocidin” si një krim ndërkombëtar, për gjitha kombet nënshkruese.Ajo e definon genocidin si një krim i paprapashkrueshëm dhe jep masat se si ai “të parandalohet dhe ndëshkohet:Fjala genocid nënkupton aktet e kryera nga cilidogrup apo shtet me qëllim shkatërrimin, në tërësi ose të një pjese, të një kombi, etnie, grupi racial ose fetar, si të tillë, duke kryer : (a) Vrasjene anëtarëve të grupit;(b) Shkaktimin e dëmtimeve të rënda trupore apo mendore të anëtarëve të një grupi;(c) Vënien e qëllimshme të një grupi njerëzish në kushte të tilla jetësore të llogaritura që të shkaktojnë shkatërrimin fizik, tërësor apo pjesor të tyre;(d) Marrjen e masave të qëllimshme për të parandaluar lindjet brenda grupit;(e) Transferimin me forcë te fëmijëve nga ky grup në një grup tjetër.Dënimi i genocidit, është një detyrim tjetër madhor i kësaj konvente, dhe mbetet një sfidë me të cilën kombet dhe individëtvazhdojnë të përballen.

Natyrisht këtu kemi të bëjmëme mohimin e një akti genocidi.“Aty ku ka gati një marrëveshje universale se një genocid ka ndodhuar, mohimimi i genocidit eshtë zakonisht e vlerësuar si një formë e paligjshme, e revizionimit historik stalinian. Por në këtë rast kemi pasur një mohim të plotë të një ngjarje historike, jo për shkak se do të mbulonte një të vërtetë, që do t’u interesonte personalisht politikisht dhe ideologjikisht Enver Hoxhës dhe Partisë së Punës, por është mbuluar një ngjarje historike thjesht prej delirit të madhështisësë Enver Hoxhës, për t’u shtirë si poliedrik.“Gënjeshtra mbi faktet historike dhe shkatërrimi i provave ka qenë për shumë shtetarë,diplomatë,politikanë dhe shkrimtarë pjesë legjitime e ushtrimit të pushtetit…Falsifikuesit shpesh herë janë shtyrë nga dëshira për të justifikuar veprimet e tyre, ose të partisë së tyre, nga pikëpamja e interesave të atyre [grupeve], mbështetjen e të cilave ata kanë dashur të fitojnë, ose [të grupeve] që ata kanë dashur të neutralizojnë… Por në rastin e këtij genocidi historik ai është mbrojtuar për arsye të egoizmit personal të boshllëkut të vetë të formimit, por dhe të kompleksit të madhështisë të Enver Hoxhës, që kërkonte dy popuj miq, aty ku kishte dëshmi të pakundërshtueshme genocidi grek si në Çamëri por dhe në kufijtë e jugut të Shqipërisë.

Gjuha e politikës komuniste, shkruan Orwelli, ishte e përcaktuar që t’i bënte gënjeshtrat të tingëllonin si të vërteta dhe vrasjet si vdekje të respektueshme”

*Kryeredaktor i TV të Shqiptarëve të Amerikës/Michigan

“Mea culpa” e Berishës, dhe si mund të “Rilindësh” saktë nga dy mami

June 30, 2013 by dgreca

Nga Rafael Floqi/

Berisha pranoi se nuk mundi të arrinte të realizonte ëndrrën e tij të liderit që e bëri Shqipërinë një vend të zhvilluar evropian, ndërsa Rama pohoi se ai u çlirua nga paranoja e tij e vdekjes se ai do të ketë mundësi të zërë një vend në histori. Jemi përpara një humbje të thellë të PD-së. Është nga ato vota, masive që nuk të lë të krijosh iluzione për karakterin e votës së shqiptarëve. Dikush thotë se Berisha, humbi për shkak të rrotacionit, dikush nga të pakënaqurit e Berishës brenda PD-së, dikush për shkak të autarkizmit, apo të arrogancës së PD-së, për shkak të mungesës së demokracisë, apo korrupsionit, një tjetër. Mund të jenë këto apo dhe të tjera, por unë do të theksoja elementet psikoanalitikë të personalitetit të dy liderëve.

PD humbi për shkak të projeksionit të personalitetit të Berishës në ëndrrën e tij evropiane, për një Shqipëri evropiane. Ndërsa Rama tashmë. siç pohonte vete në një intervistë të dhënë në 23 qershor për prestigjiozen franceze “Le Courrier des Balkans” fitoi se kërkon të lerë një emër në histori. Dhe në emfazë pohoi paranojën e tij nga vdekja tok me delirin e tij të madhështisë “Kam një problem me vdekjen. Vjen nga fakti që jam një artist. Kam një problem me vdekjen dhe me historinë. Dua të lë një emër. Nuk më intereson për të tjerat. Bëj politikë për të luftuar idenë e vdekjes.”

PD humbi për shkak se ëndrra evropiane e Berishës,( ai ka pohuar se nuk sheh ëndrra gjatë natës ) ishte makro dhe madhështore, por duke bërë këtë ai harroi mikron. Mikromenaxhimin e elementeve të jetës së ekonomisë të njerëzve, ku kriza ekonomike kish futur kthetrat e saj. Ai humbi ndër të tjera edhe pse nuk kuptoi, nëse një shoqëri nuk ndihmon shumicën e varfër, atëherë ajo nuk ndihmon edhe të pasurit.

Berisha nuk ka ditur t’i shmangë krizat, madje i krijonte apo i krijoheshin, dhe vetëm pastaj përpiqej t’i menaxhonte. Kriza e Piramidave e vitit 1997 është dëshmi për këtë. Berisha i toleroi piramidat me idenë se krijonte bollëkun, iluzionin e liderit që të linte një mesazh të madh në histori. Dhe piramidat po të kujtoni ndodhën pas udhëtimit të Berishës në Malajzi dhe në Brunei. Ai ndjeu se me ndonjë rrugë informale mund te krijonte, bumin ekonomik dhe dështoi, për vetë modelin që krijoi, apo dhe për rrethana të tjera. Burimet e pastrimit të parave të u prenë, dhe Gjallica e Sudja e te tjera ranë dhe ndodhi ajo që ndodhi. Le të thotë, si të dojë Berisha, por ai asnjëherë nuk ka qenë sinqerisht i qartë në ndjesën për atë që ndodhi. Dhe shkaku pse kjo ndodhi, lidhet me dëshirat e tij për të lënë një gjurmë pozitive në Historinë e Shqipërisë. Por për të gjykuar berishizmin mund ta gjykosh nga anti- berishizmi dhe nga miti negativ për Berishën që armiqtë e tij të shumtë kanë në mendje.

Por a votuan shqiptarët më shumë kundër rizgjedhjes të Berishës, apo votuan për një shpresë ekonomike me të mirë? Ai ishte ky basti i fundit i tij?

Në fakt, Berisha mori përsipër vetë të gjitha madje dhe humbjen. Ministrat dhe deputetët munguan në gjithë fushatën e tij. Rizgjedhja ishte sfida e tij dhe sfida e moshës së vet. Sado të duket paradoksale, lind pyetja: A u mund i anatemuari Berisha nga opozita, apo u mund nga populli?

A u mund ai nga rrotacioni politik, si konsum moral, apo nga epitetet për të, si “gjysh”, megjithëse energjia e tij ishte e pashtershme, dhe ata që do të vijnë, edhe pse të rinj nuk kanë së bashku as gjysmën e energjisë së tij.

Vetë Berisha, pat thënë në një intervistë duke qeshur se ai ka rënë nga kali dhe përsëri është ngritur. Dhe në qoftë kjo rënia e tij e fundit, edhe pse ende ka takat, nuk ka kohë të ringrihet. Socialistët kërkuan me ngut që ai t’i njihte zgjedhjet. Ndërsa ai i qetë po priste përfundimet, edhe pse tendenca fliste ndryshe. Ai kishte humbur…

A pat humbur ai kontaktin me realitetin duke ndjekur imazhin e vet, apo ishte i kthjellët . Berisha me “mea culpa-n” e tij, sërish prapë pohoi se “kjo ka qenë fushata më e mirë që ka bërë” . Mundet po me shumë pak rezultat.

Natyrisht puthadorët dhe sahanlëpirësit brenda partisë nuk mundën ta ftillonin. Ai i besonte më shumë personalitetit të vet, sesa ideve të enturazhit e të këshilltarëve. Kritikët dashamirë të partisë u eliminuan. Zërat ndryshe, si: Selami Xhepa apo Mark Marku, nuk u rikandituan, habi është mos kandidimi i juristit Ilir Rusmaili, ende ka pikëpyetje. Mos Berishës, zelli i tij për të dalë në televizion iu duk si karshillëk, apo i mos i dukej Josefinës? Kohët e fundit dhe i larguari Aleksander Biberaj u rikthye për të sfiluar për kryesinë e PD. A do të pranohen dhe të tjerët? A është në gjendje PD-ja të funksionojë pa Berishën dhe hijen e tij? Pse vetëm tani që Berisha që po kërkon të gatuajë portretin e dishepullit të vet në PD, flet për rregullin demokratik “një votues një votë”? Pse do të duhej kjo humbje katastrofale për të kuptuar atë, që Berisha s’mundi të zbatonte dot nga Makiaveli, edhe pse diti dhe shfrytëzoi shumë nga mekanizmat e tij të ruajtjes së pushtetit. Berisha pati dhe ka dhe një të metë të madhe, nuk diti të delegojë, nuk krijoi një ekip pasues, nuk gjeneroi një brez të ri për partinë. Ashtu si Dashamir Shehu pohonte në një debat disa ditë me parë se “në PD ishte Berisha , ishin 100 vende bosh dhe pastaj vinin të tjerët”.

Mendja e tij, që e majta e quan djallëzore, autoritare dhe që i frikësohet edhe sot atë edhe kur Berisha është e mundur, nuk mundet të punojë ndryshe. Berisha humbi se ai luajti për veten dhe jo për partinë e vet.

Ai nuk diti të kuptonte se imazhi i ndryshimit të zgjedhjeve të 2005, KOP-i, nuk u sendërtua si normë në PD. Ndoshta Berisha filloi t’i druhej më shumë hyrjeve të reja, sesa xhaketave të vjetra të PD-së, të cilët i pranonte mjaft që të pranonin pushtetin e vet. Çfarë i sollën Imamët dhe Cekat partisë ? Në fakt, çdo skizmë brenda PD-së dështoi të konsolidohej. Ai i mundi dhe si të mundur i futi në vathën e vet. Por kjo forcë e karakterit të tij, që mbante partinë ishte dhe një makth për të majtën.

“Për fat, shkruante një analist, nga ata që janë paguar për të nxirë çdo gjë kundër Berishës, “, mosha e tij, nuk do t’i lejojë amnezisë legjendare të shqiptarëve që ta rikthejë në pushtet. Ai që përçau shqiptarët, që zgjidhjen e konflikteve e bënte duke ngjizur të reja, që luante pamëshirshëm me instinktet më të ulëta, që ngjallte ambiciet më të zeza, që promovonte njerëzit e deformuar dhe me mbështetjen e tyre qeveriste, që shfrytëzonte dobësitë për t’i përdorur, tashmë nuk do jetë më dhe nuk rrezikon të rikthehet.” Por ai bëri atë që e majta nuk e ka bërë , pranoi Mea Culpa, kjo e lartëson a të moralisht më shumë se dyshja e batalionit e “Rilindja” me komandant Ramën, dhe komisar Metën “.

“Dy mami e nxjerrin çyryk fëmijën”, thonë. Por a mund të vijë Rilindja nga dy mami si PS dhe LSI kur i ndan në mes një kurban? Kjo është një pyetje që lind natyrshëm dhe shpjegon atë pse e majta edhe sot shpreh një gëzim të përmbajtur. Me gjithë 16 votat e Metës, diversioni i përhershëm që e mbajti të majtën të përçarë, i rri si shpata e Damokleut për koalicionin. A mund të ketë një përçarje të ardhshme mes tyre. Ambiciet janë aty. Meta garanton, por nuk besohet. Atij PS nuk i beson se ai ka kaluar shpesh herë ylberin. Ndaj dhe gëzimi është jo aq i shfaqur . Meta më së fundi deklaroi se kryeministri i takon PS-së dhe se ai do të marrë vendin e spikerit . Nëse do të jetë kështu nga pikëpamja pragmatiste, çka do të fitojë Meta më shumë nga aleanca “e natyrshme “me PS-në, sesa fitoi nga ajo “e panatyrshme” me PD-në.

Nga ana tjetër, vetë anëtarët e koalicionit duhet ta lexojnë me kujdes dhe modesti fitoren. Përmbysje të tilla, para së gjithash vijnë për shkak të mbingopjes nga një qeverisje, dhe jo prej programeve ose shpresës që ngjallin të ardhurit rishtas. Shqiptarëve iu mërzit Sali Berisha dhe riciklimi i tij, më shumë sesa keqadministrimi i qeverisë. Ajo që është e sigurt, ka lidhje me faktin, se vota “pro” opozitës, vjen para së gjithash nga refuzim i Berishës, sesa nga ndonjë parapëlqim i ngjyrës “mavi”.

Shqiptarët presin që dyshja Rama – Meta, t’iu tregojë se janë diçka ndryshe, nëse janë të paktën mami të kujdesshme. Fuqia e LSI si një parti që mori më shumë vota “pse të fut në punë” do të bjerë shpejt pasi nuk janë të mundur të punësohen të gjithë ata zgjedhës. Çelësi për të kuptuar humbjen e fitoren e këtyre zgjedhjeve lidhet me të kuptuarit pse fitoi LSI-ja. Pasi niveli i përqindjes të votës së PS-së është po ai rreth 41%. Këtu lind pyetja a do të ketë një mandat të plotë katërvjeçar. Apo kriza më shumë se fuqia e opozitës së re do të paraqesë zgjidhje të reja. Shumë nga premtimet populiste të opozitës para zgjedhjeve lokale do të jenë dëshmuara se ishin vetëm mashtrime elektorale. Pasi ekuacionit me shumë të panjohura të programit populist të PS-së, të cilës as dhe ekonomistët e PS-së nuk mund t’ia bëjnë provën.

Megjithatë se çfarë do që të bëjnë socialistët, nuk mund ta largojnë Berishën nga historia. Ajo kujton shpesh se veprat e mëdha dhe gabimet e mëdha i bëjnë ata që janë autoritarë dhe ndjekin vizionin e tyre. Berisha bëri rrugë dhe tunele si Ajzenauri në SHBA që krijoi boom-in ekonomik të pas luftës në SHBA, por i duhej dhe pak kohë. Shihni, gazsjellësi TAP u miratua edhe me lobimin e Berishës. Por gjatë mandatit të dytë qeverisja e Berishës ra më shumë viktimë e vet projeksionit të tij në histori, dhe krizës ekonomike botërore, sesa e autoritarizmit të tij . Gjatë kësaj kohe Berisha u mor më shumë me idenë e vet, sesa me hallet e njerëzve për një jetë më të mirë, shëndetësi, arsim dinjitoz. Këto qenë pikat e dobëta që opozita i kapi dhe ato i dhanë asaj fitoren. Ai mendoi me të drejtë se veprat e mëdha do të sjellin begati ekonomike, por për zgjedhësin e thjeshtë është me e prekshme shtrimi falas në spital, sesa koha që do të fitojë nga tuneli i Elbasanit. Por megjithatë ka mundësi që premtimet që i sollën opozitës së majtë fitoren mund t’i sjellin edhe asaj rënien.

Dyshja e majtë që do të qeverisë vendin në katër vitet që vijnë, rrënjët i kanë në vitin e trazuar ‘90-të. Janë pjesëmarrës aktivë të ngjarjeve të kohës, rrjedhimisht kanë gjithë virtytet dhe veset e saj. Kurbani i Ramës e ilustron këtë. Por tani qeveria e së majtës i ka gjithë shanset të mos t’i zhgënjejnë të qeverisurit e tyre. Por a do të dinë të bashkëjetojnë, pasi Rama psikologjikisht priret drejt ndarjes ?

Votuesit shqiptarë e bënë zgjedhjen. E kanë bërë detyrën e tyre. Po presim që të rinjtë .” e vjeter” te ardhur në fuqi, do të dinë të ngrenë një shtet me fytyrë njerëzore dhe në shërbim të shtetasve, një administratë profesionale dhe të karrierës, drejtësi të pavarur. Por kjo më shume se një asfiksi e pushtetit të demokratëve, është rezultat i demoniakizimit të figurës së Berishës nga propaganda e majtë. Vetëm disa dalje televizive në fund të fushatës nuk zbuluan dot anët njerëzore të tij. Rama në fjalën e tij u tregua kalorësiak ndaj Berishës. Premtoi se nuk do të ketë hakmarrje ndaj zgjedhësve dhe mediave, të paktën kështu kanë deklaruar. Por a mund t’u besosh, Metës me video korrupsioni qoftë dhe të montuar, apo Ramës që largoi nga Partia gjithë detashment e mendimit ndryshe, dhe mbajti vendin për një vit jashtë mundësisë për kandidimin në BE, ai se ka hedhur poshtë ende librin “Kurban”.

Në fakt fitorja e arritur nga Aleanca e Majtë është një goditje për politikanët që kanë qeverisur deri tani. Ky është një proces demokratik ,ku ka fituar shumica e cila tashmë i takon edhe të qeverisë për katër vitet e ardhshme. Duke u ndalur tek sfidat e integrimit, një vend kandidat duhet që qeveria t’i plotësojë me rigorozitet të gjitha këto kërkesa, pa zvarritje dhe mungesë vullneti nga të gjitha palët. Votuesit kanë dhënë votën për ata (të majtët) dhe tani është koha që ata të dëshmojnë se sa janë në gjendje t’u përgjigjen premtimeve të tyre dhe të qeverisin në respekt të votës së zgjedhësve. Pra të shohim në vitet në vijim se sa ata mund të bëjnë më mirë ose jo në qeverisjen e vendit. Tani ata kanë shansin që në muajt dhe vitet e ardhshme të tregojnë se çfarë janë në gjendje të bëjnë. Sfidat që ka përpara Shqipëria janë të shumta. Kjo do te varet se sa opozita do dijë të zbatojë mësimin e J.F. Kenedit “Detyra jonë nuk është të rregullojmë duke fajësuar të kaluarën, por të rregullojmë kursin e së ardhmes.”