PROFESIONI I MËSIMËDHËNJËS ËSHTË NJË PROFESION I SHENJTË, FISNIK E HUMAN, POR MBI TË GJITHA EDUKATIV/
nga Sokol Demaku/
Parimi im ka qenë e është, që të kontribuoj e të jap ndihmën time profesionale për njerëzit e vendit tim dhe për popullin tim, këtë ka vite që e bëj dhe do të vazhdoj që ta bëj edhe më tej. Duhet ndryshuar shumë gjëra, po kjo nuk varet nga populli, por nga njerëzit që i prijnë popullit në trevat shqiptar, nga politikë bërësit.
Profesioni i mësimdhënies është një profesion i shenjtë, është një profesion me shumë përgjegjësi, profesion fisnik e human, por mbi të gjithA edukativ. Nuk ka më shumë kënaqësi se sa fëmijëve t’ju mësosh gjuhën e bukur e të ëmbël shqipe. Por profesion që ka edhe shumë sakrificë e vështirësi.Po me punë e vullnet arimë cakun, shpresoj.
Arsimi shqip në Maqedoni ka nevojë për reforma por ato duet të bëhen nga themeli e jo nga kulmi, ashtu sic është duke e u vepruar më reformat e arsimit të përgjithshëm në Maqedoni.
Profesioni i gazetarisë më hapi shumë dyer, më ofroi në shumë segmente të shoqësirë, nga afër të dnjej dhimbjen dhe vuajtjen e një familje me halle ekonomike, djersën dhe mundin e artistit që jep gjithcka nga vetja e pak paghuhet e velresohet, unë u rita me këto gjëra.
Ju lutem një prezentim të shkurtër?
S. Aliti:
Sadije Aliti u lind në fshatin Gllogjë të Tetovës. Shkollën fillore e kreu ne fshatin e lindjes, të mesmen në Gjimnazin e Tetovës. Në vitin 1999 u diplomua si profesoreshë e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe në Katedrën për Gjuhë dhe Letësri Shqipe në Fakultetin Filologjik në Universitetin e Shkupit. Është e regjistruar në studime pasuniversitare në Fakultetin Filologjik në Universitetin e Shkupit, Katedrën për Gjuhë dhe Letësri Shqipe, programi studimor letërsi shqipe.
Profesoreshë e gjuhës shqipe në shkollën fillore “Asdreni” në fshatin Gllogjë, 1999-2001;
Profesoreshë e gjuhës shqipe në shkollën fillore: Kiril Pjecinoviq” në fshatin Tearcë, 2001-2013, orar të plotë mësimor, në marrëdhënie të rregullt pune
Asistente në Universitetin Shtëtëror të Tetovës Katedra e gazetarisë, 2009-2010;
Kurse për gjuh shqipe me kursiste ferma të punësuara në institucionet shtëtërore në Komunën e Tetovës, orgaizuar nga Organizata e grave maqedone e finansuar nga IOM, shtator 2002-maj 2004
Kurse për gjuh shqipe me student të rinj nga Komun e Tetoves dhe rrethina, organizuar nga OJQ “Sreqen Zhivot” dhe ECM, Tetovë, shtator 2005-maj 2007
Bashkpunëtore e jashtme te Radio Bleta janar 2002- dhjetor 2004,
Bashkpunëtore e jashtme e gazetës në gjuhën shqipe Flaka, shtator 1991 maj 2008
Gazetare e regullt në të përditshmen fakti maj 1999 dhjetor 2010
Bahkëpunim me disa portale, www.yllpress.com, www.tetova1.com, etj.
Anëtare e Kryesisë së Degës së LGSH-së në Tetovë, 1993-2000,
Nënkryetare e Organizatës rinore të PPD-së, maj 1996- dhjetor 1999;
Aktiviste dhe koordinatore e disa projekteve pranë OH El Hilal, prill 2000-2013,
Kryetare e klubit futbollistik për femra Drita Abi, Tetovë, gusht 2004-dhjetor 2008;
Pjesëmrrëse në Konferencën ndërkombetare për paqe në Poreç të Kroacisë, shtator 1997.
Pjesëmarrëse në seminarin Ballkanik kushtuar Kosovës, në Tiranë të Shqipërisë, qershor 1999,
Konferencë ndërkombëtare të organizuar nga Pakti i stabilitetit në Podgoricë, Mal të Zi shtator 2002,
Seminar ndërkombëtarë për paqe në Evropën juglindore në Shtutgard dhe Berlin, përkrahur nga Fondacioni Fridrih Nauman, dhjetor 2002,
Seminar rajonal për barazi gjinore në Prishtinë, Kosovë, përkrahur nga Fondacioni Fridrih Nauman, nëntor 2004,
Seminar të grave në Stamboll të Turqisë, maj 2006,
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore në Bursa të Turqisë, korrik 2001
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore në Izmir të Turqisë, shtator 2004,
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore , Gjirokastër Shqipëri, shtator 2002;
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore, Kacanik, Kosovë qershor 2005;
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore, Peshkopi, Shqipëri, nëntor 2006;
Përcjell festivalin ndërkombëtare të valleve popullore Strugë, Maqedoni qershor 2009;
Kryetare e Festivalin të valleve popullore “Zana e Sharrit” Tearcë, korrik 2009,
Pjesëmarrëse në Seminarin e parë të Albanologjisë organizuar nga USHT në Ohër, shtator 2007, ku preznetohet me kumtesën “Legjenda e nuseve në fshatin Gllogjë”.
Përfaqëson poeteshat shqiptare nga Maqedonia në takimin e 27 në Vushtrri “Takimi i poeteshave Vushtrria 2009” maj të vitit 2009, 2010, 2011,2013
Përvojë me sektrin joqeveritar 1991-2013,sidomos në sferën e të drejtave të grave në Maqedoni dhe rajon
Pjesëmarrje në shumë seminare:
Pjesëmarrje më e madh e femrave në politikë
Tribuna në zonta poskonfliktuoze
Tribuna kundër tregtisë me nejrëz
Dhuna në familje
Projekte të realizuara me: IOM,USADI, UNIFEM, UNDP
Anëtare e Iniciativës së femrave “Antiko”, Shkup 2004-2013
Anëtare e Forumit të gruas shqiptre, Tetovë 1999-2013,
Byroja për zhvillimin e arsimit, Tetovë Organizata humanitare “El Hilal”” Shkup, Komuna e Tearcës, sketori për culture dhe OJQ, Forumi I gruas shqiptare, Këndi amerikan në Tetovë, ADi-Gostivar,
Përveç se një mësuese e Gjuhës dhe letërsisë shqipe, një gazetare e denjë në Maqedoni, aktiviste e cështjeve kulturore, do të ishte me interes të mësonim nga ju se si e përkufizoni rolin e një mësuesi të gjuhës amtare në Maqedoni?
S.ALITI: Profesioni i mësimdhënies është një profesion i shenjtë, është një profesion me shumë përgjegjësi, profesion fisnik e human, por mbi të gjitah edukativ. Nuk ka më shumë kënaqësi se sa fëmijëve t’ju mësosh gjuhën e bukur e të ëmbël shqipe. Por profesion që ka edhe shumë sakrificë e vështirësi.Po me punë e vullnet arimë cakun, shpresoj.
Keni studiuar Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Katedrën për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Fakultetin Filologjik në Universitetin e Shkupit, çka ju shtyri ta studioni Gjuhën?
S.Aliti: Koha e regjistrimit në fakultet, ishte tepër e rëndë, arsimi universitar në Kosovë, ishte në kushte të vështira, në Tiranë sapo ishin hapur dyert për shqiptarët këndej kufirit, dhe të drejtën e regjistrimit e gëzonin vetëm fëmijët e funskionarëve të kohës. Në Tetovë ende nuk flitej për arsim universitar, e në Universitetin e Shkupit, të rrallë ishin ata sdtudentë që arinin të regjistorheshin sepse ishte një politikë antishqiptare shumë e theksuar. Orientim i vetëm ishte Katedra e gjuhes shqipe dhe Fakulteti pedagogjik për mësimdhënës të ciklit klasor, që asokohe ishte vetem dy vjet. Unë doja të regjistrohem në fakultet ku studimet ishin 4 vjet, keshtu u regjistrova, e dua dhe më pëlqen gjuha shqipe, por në ëndrrat adoleshte kam dashur psokologjinë apo juridikun, se gjithë në shkollë të mesme më thonin ti do të bëhesh avokate. Po praktika e jetës më dërgoi edhe në profesionin e gazetarisë.
Ju i jeni përkushtuar pra punës me fëmijë, arsimimit, si e ndieni veten si mësuese?
S.Aliti: Është një punë me shumë përgjegjësi, kërkon të japësh maksimumin, nuk është e lehtë që të bësh ndrtimin e një ardhmërie, pikërisht është shkollimi fillor që edhe vë binarët e jetës për breznitë e reja. Kjo ngajson edhe me shartimin e një peme, sespe fëmiëjt duhet të pajisen edhe me një edukatë dhe nëj arsim, të përgatiten e të jenë të denjë për tu përballur me jetën nesër, e në shoqërinë tonë në Maqedoni, po edhe më gjërë në Ballkan, kjo është më e vështirë nga shumë faktorë të shoqërisë, sistemi roganizativ e funskional. Në mësin tonë nuk funskiojnë si duet shërbimet profesioanle dhe qendrat sociale, cdo gjë nis, zbulohet dhe përfundon në shkollë, nuk ka organe që rastet më specifike t’i orinetojnë diku tjetër për zgjidhje, po gjithcka mbetet në duart e arsimtiarit dhe shërbimit profeisonal në shkollë, me këtë jam përballur shumë herë. Mësusei duet të jetë prind, mjek, polic, gjykatës, shërbyes fetar, gjitha profesioent e mudnshme janë te persoanliteti i mësusëit.
Nga e merrni frymëzimin në punën e tuaj? Çfarë ju frymëzon?
S.Aliti: Po, dëshira për punë, vullneti për të bërë dicka më mirë se dje, ideja për të qenë bartës i ndryshimeve progresive, dhe mbi të gjitha suksesi i përgjithshëm edhe ai individua, por edhe ai grupor.
Ju jeni shumë aktive edhe në jetën shoqërore dhe kulturore të shqiptarëve këtu në trojet shqiptare në Maqedoni, çka ju shtyn në ketë drejtim dhe në çka më shumë është e angazhuar Sadija?
S.Aliti: Profesioni i gazetarisë më hapi shumë dyer, më ofroi në shumë segmente të shoqësirë, nga afër të dnjej dhimbjen dhe vuajtjen e një familje me halle ekonomike, djersën dhe mundin e artistit që jep gjithcka nga vetja e pak paghuhet e velresohet, unë u rita me këto gjëra. Që në shkollë të mesme isha e kycyr në disa rrjedha rinore, sidomos në Shoqata të grave që sapo kishin nsiur të themeloheshni. Kam qenë bartese informative për shumë ngjarje kulturore që në ato vite të fillimit të tranzicionit ishin si një ringjallje e kulturës shqiptare në Maqedoni. Disa nga ato ngajrje tani më i takojnë kohës së shkaur e disa ende mbahen po me shumë vështirësi organizative dhe fianciare, mbahen sa për të ruajtur kontinuitetin.
Jam aty ku vlerësoj se ka nevojë për ndihmën time, pasi më unë kam kaluar në atë fazë të profesionalizimit, dhe pa hezitim jap ndihmën time cdokush që e kërkon ose që e sheh te nevojshme.
Çka mendoni për sistemin e arsimit sot në Maqedoni, konkretisht kur kemi të bëjmë më shkollat shqipe, çka kishit me ndryshuar në këtë drejtim po të pyteni ju?
S.Aliti: Eh shumë gjëra, së pari reformë të plotë në adminsitratë, njerëz profesionist dhe vlerësim të duhur. Ndryshim të planprogrameve edhe ate të menjëhershme. Për gjuhën shqipe nuk kemi probleme si kanë qenë në kohën e sistemit monsit, po në drejtimet tjera hasen shumë probleme, si në histori, gjeografi e lëndët ekzakte ku tekstet shkollore nga autorë shqiptarë mungojnë, ato përkthehen nga gjuha maqedone dhe përkthimi është shumë jo profesional dhe i dobët që shkakotn paqartësi në tekst dhe vështirësi kur i punojmë me nxnënsit, në kuptimin e tyre. Arsimi shqip në Maqedoni ka nevojë për reforma por ato duet të bëhen nga themeli e jo nga kulmi, ashtu sic është duke e u vepruar më reformat e arsimit të përgjithshëm në Maqedoni. Duhet të kemi plane të përbashkëta arsimore ndërshqiptare, duke fillaur me abetaren e duke përfudnaur me ato shkencore univesritare, sespe kemi një alfabet e një gjuhë, po kemi plitika jo të mira orientimi e menaxhimi.
Si e kalon një ditë të punës në shkollën ku punon Sadija?
S.Aliti: Dita fillon që nga mëngjesi, ora 6 e 30 kur paërgtitem për në punë, me kafenë e mëngjesit me kolegët në zyrë dhe me orarin mësimor, për të vazhduar me angazhime të tjera profesionale në shkollë apo ne sfera tjera ku unë veproj. Ndonjë ditë është më shumë e nagrakuar që më mer më shumë kohë e angazhim, e dnonëj ditë më pak, varet nga agjedna e obligimeve.
Ju jeni me profesion arsimtare e gjuhës por merreni edhe me shkrime dhe publicistikë, çfarë momentalisht është më inetres për ju?
S.Aliti: Kuptohet se përparësi ka angazhimi im profesional ku unë aktualsiht jam e puënsuar, puna në shkollë me nxënësit dhe me stafin e shkollës. Por nuk mbeten anash edhe projekte tjera që kanë të bënjë me sferën e arsimti, pasi kam përcjellë një sërë trajnimesh dhe jam certifikuar.Por edhe shkrimet tjera nuk mebten anash edhe për ata është e nevojshme kohë dhe përkushtim.
Çka ka botuar deri më tani Sadija dhe çka pret lexuesi në të ardhmen nga ju?
S. Aliti: Shkrime letrare dhe publicistike në: Flaka, Tribuna Sh, Vlera, Vepra, Rrezja, Yllirija, Koja Javore, etj. Janë botuar këto tituj libra me poezi dhe monografi si koautrore:
Koha Blu, Shtëpia botuese Konica 95 Tetovë, viti 1996,
Dasmë zanash, Shtëpia botuese Toena Tiranë, viti 2000,
Vallëzim parajse, Shtëpia botuese Arbëria Dizajn, Tetovë, viti 2002.
Fjalë të heshtura Shtëpia botuese Tringa Dizajn Tetovë, viti 2006.
Valixhe kujtimesh Shtëpia botuese Tringa Dizajn Tetovë, viti 2008.
Shkëndija është një dhe mbi të gjitha, Sh.Sinani, Monografi, Shtëpia botuese Tringa Dizajn Tetovë, viti 2009.
A do t’më falësh nënë, 2012
“Sporti na bashkoi”, monografi, bashkëautor me Sh.Sinani, 2012
Drite dashurie, vellim poetik, perkthim ne gjuhen rumune, 2014, Bukuresht
”E nesëmrja”, vëllim poetik, 1014, Tetovë
Ju jeni shumë aktvie në jetën poltike aty kujetoni sa është pjesëmarrja e femrave shqiptare në politikë?
S.Aliti: Aktive në jetën publike po, po jo edhe aktive në atë poltikike, kam qenë në organizatën e të rinjëvë dhe në Forumin e gruas në kohën kur ishte aktive Partia për Prosperitet Demokratik (PPD), por tani jo, sepse profesioni i gazetarisë nuk e duron edhe politikën aktive.
Për fat të mirë gjërat kanën dryshuar mirë, edhepse nuk janë në nivelin e situatës në vendet skandianev, po vënia e kuotave dhe detyrimi me Ligj i partive poltike për përfshirje në lsita zgjedhore lolake e parlamentare për praninë e femrave e ka ndryshuar imazhin e përfaqësimit të femrës shqiptarë. Ajo është e pranishemnë shumë këshilla komuanle dhe në parlament, me një kryetare femër, Komuan e Tetovës, ndërsa në organet e vendimarrjes, në institucione të shtetit dhe në parti politike situata është jo fort e mirë, prania e tyre është e vogël.
Një publiciste, një poete dhe një punëtore kulturore kërkon të jetë pothuajse për gjithçka e informuar. Kjo ka të bëjë kryesisht më natyrën e personit. Thjesht doja një përgjigje të shkurtër. Si është nga natyra e saj, Sadija?
S.Aliti: Informim të nevojshëm, gazetair është zanat që të mundëson shumë gjëra të kuptosh edhe parakohe. Vlerësoj drejtësinë, saktësinë, por e dhënë tepër edhe pas detajeve.
Ju jeni edhe një gazetarë dhe aktiviste humanitare e dalluar , çfarë është aktiviteti juaj në këtë drejtim dhe sa jeni e kënaqur me këtë që ju beni këtu në vendlindjen tuaj?
S.Aliti: Në gazetari jam që nga bankat e shkollës së mesme, për të vazhduar deri më sot, janë vite. Kam përcjellë krizën e Kosovës, në vitin 1999, përshkrimet nga kampet ku ishin të strehuar të dëbuarit nga Kosova, janë të pa numërta. Kam përcjellë edhe situatën e vitit 2001 në Maqedoni, edhe aty ka shumë mbresa emocionuese e dhimbjej, disa janë prezentuar në gazetën e atëhershme të përditshme FAKTI. Që nga ajo kohë u inkuadrova edhe si volluntere në Organizatën humanitare El hilal ku jam aktive edhe sot. Nga e gjithë kjo eksperiencë do të vecoj vetëm anagzhimin tim në komisonin për ndërtimin e dy shtëpive të dëshmorëve të kombit në fshatin Sellcë, jam shumë e lumtur dhe ndihem krenare kur shoh fëmijët e dëshmorëve që u siguriam kulm mbi kokë bashkë me ndihmën dhe mbështjetjen e bëmirësve. Janë shumë ngjarje nga gazetaria, por ato do i shpalosim në ndonjë mundësi tjetër.
Çka mendoni për jetën kultutore të shqiptarëve në Maqedoni respektivisht në trojet shqiptare këtu, si ju e shifni ketë?
S.Aliti: Jeta kulturore shqiptare në trojet shqiptare, Kosovë e Shqipëri është në nivel më të mirë e më të lartë, ndoshta jo edhe aq të kënaqshëm pasi ka mundësi edhe më shumë të bëhet, pasi janë institucionet e shteti. Në trevat tjera, Mal të Zi, Lugina e Preshevës dhe në Maqedoni, ndryshon është më e vobegët, më e varfër, mungojnë instutucionet dhe mbështetja fianciare, ajo bëhet në suazat e së mundshmes dhe falë vullnetit dhe dashamirësisë së njerëzve të artit e kulturës që sakrifikojnë gjithcka për të mbajtur gjallë kulturën shqiptare. Organizmet dhe bashkëpunimet kulturore të përbashkëta do i ndihmonin shumë kësaj cështje, sidomos kulturës jashta isntitucioneve të shtetit, kjo do ishtë në frymën e bashkimit kombëtar, ashtu si ka ndodhuir edhe me disa aktivitete kulturore, festivale, aktivitete bukurie, koncerte të përbashkëta e shumë tjera të ngajshme. Këtu do të vlerësoja organizimet letrare që i ka mbështet Ministria e Diasporës e Kosovës, që mundëson që shqiptarët në diasporë varësisht nga vendi ku vijnë të ndihen si të barabratë.
Nëse do të kishit mundësi te jepje ndihmesën tënde në realitetin që jetojmë ne shqiptarët, ku mendon konkretisht që duhet ndryshuar diçka dhe pse?
S.Aliti: Parimi im ka qenë e është, që të kontribuoj e të jap ndihmën time profesionale për njerëzit e vendit tim dhe për popullin tim, këtë ka vite që e bëj dhe do të vazhdoj që ta bëj edhe më tej. Duhet ndryshuar shumë gjëra, po kjo nuk varet nga populli, por nga njerëzit që i prijnë popullit në trevat shqiptar, nga politikë bërësit.
Duhet bashkuar kokat njëherë e pastaj duet bashkuar tokat, populli dhe njerëzit janë të bashkaur, nuk e ndjejnë ndarjen, por me mënyra e forma të ndryshme i kontribuojnë bashkimit.
Nëse lamia e mësusisë nuk do të ishte profesioni juaj, në çfarë profesioni do e gjente vetën më së miri Sadija?
S.Aliti: Po krahas mësuesië unë vite me radhë kam punaur edhe si gazetare në gazetë të përditshme, paralelisht, që është një punë shumë dinamike, kam bashkëpuanuar me radio e TV. Edhe në gazetari nuk ndjehem keq.
Përveç punës suaj në shkollë, si e kalon kohën e lirë?
S.Aliti:Po, angazhimi im kryesor është në shkollë, pastaj janë edhe obligime tjera, pasi jam aktive në më shumë aktivitete shoqërore, pak kohë mbetet e lirë. Atë e kaloj kryesisht me njërëzit e afërt që janë rreht meje, kolege e kolegeë, miq e mikesha. Me ndonjë film të mirë pranë televiaorit apo me lexim të ndonëj vepre të mirë, ose me shetitje në natyrë pasi e adhuroj ambientin e natyrës.
Çka ju benë të lumtur dhe çka ju mundon më së shumti në jetë?
S.Aliti: Gjithcka e mirë dhe e bukur, ngrohtësia dhe dashuria familjare, suksesi dhe përparimi në punë e në karierë, i imi dhe i të tjerëve rreth meje.
Padrejtësia, injoranca, tradhëtia e njerëzve të besuar rreth meje, njerëzit me maska, dhe gjothcka jo e mirë.
Ju keni botuar disa tituj kryesisht me poezi, por lexova ato edhe në gjuhën rumune, çfarë mund të na thoni për këtë?
S.Aliti: Në pranverën e këtij viti në Bukuresht të Rumanisë, doli nga shtypi përmbledhja me poezi ”Dritë dashurie”, një bashkëpunim me z.Baki Ymerin, që është nga rrethina e Tetovës, ndërsa jeton e vepron në Bukuresht. Ishte një ide e mirë që vargjet e mia të gjenden edhe në duart e lexuesit rumunr, dhe sipas vleresimeve e kritikës, ky libër është pritur mirë dhe ka patur një prezentim në mediat rumune. Është një nismë që kam në plan të vazhdojë edhe më tej, përkthim edhe në gjuëh tjera, disa projekte janë në relaizim e sipër e disa të tjerë në planifikimin e radhës. Peozia ime të jetë e pranishme edhe në më shumë gjuhë tjera, vargu im të komunikojë edhe në më shumë gjuhë të botës.
Po të kishit mundësinë të zgjidhni, ku do kishit jetuar sot?
S.Aliti: Po, këtë do e bëja edhe shumë herë zgjidhje, në Tetovë, e aksund tjetër.