Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

30 VJET NGA RRËZIMI I MONUMENTIT TË DIKTATORIT

by

30 VJET NGA RRËZIMI I MONUMENTIT TË DIKTATORIT ENVER HOXHA, ARDHJA E DEMOKRACISË NË SHQIPËRI/

Saimir Maloku, i përndjekur dhe i burgosur prej regjimit komunist shqiptar për 9 vite, kryetar i Shoqatës Shqiptare të Rrëzimit të Simboleve Komuniste, i rrëfen ekskluzivisht gazetarit Sokol Paja për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, 20 shkurtin e vitit 1991, rrëzimin e monumentit të diktatorit Enver Hoxha në Tiranë dhe djegien publike të librave të tij. Sipas Malokut 20 shkurti është shembja e totalitarizmit shqiptar dhe fitorja e demokracisë në Shqipëri.

20 SHKURT VITIT 1991 SHEMBJA E TOTALITARIZMIT, FITORJA E DEMOKRACISË NË SHQIPËRI.

Më datë 20 Shkurt të vitit 1991 u organizua një miting i madh i popullit të Tiranës me rreth 100 mijë veta në Qytetin e Studentëve në përkrahje të Grevës së Urisë të rreth 900 studentëve si dhe kundër regjimit të egër komunist. Unë kisha një urrejtje të madhe ndaj këtij regjimi totalitar dhe kërkoja të hakmerresha ndaj figures së diktatorit Hoxha. Kjo gjë m’u bë mua si dhe shtresës së gjerë të të persekutuarve politikë realitet në këtë ditë të shënuar historike. Jam krenar në jetë që sikur të ishte profeci e Zotit, pata shansin dhe fatin e madh historik që në ditën e 20 Shkurtit të vitit 1991 unë, i përkrahur nga një grup i madh të persekutuarish politikë, sindikalistë dhe nga mijëra protestues të kryeqytetit udhëhoqa turmën e parë dhe më kryesore të popullit të Tiranës nga godina e Radio – Televizionit Shqiptar drejt Sheshit “Skënderbej”. Në ato momente tepër delikate dhe të rrezikshme, unë, për të realizuar idealin tim dhe të popullit që thashë në gjyq, shpalosa vetitë më të mira të ushtarakut si strategjia e menjëhershme, këmbëngulja dhe guximi i madh, humanizmi im i lartë për të shmangur gjakderdhjen e mundshme si dhe urrejtjen tepër të madhe si ish-i burgosur politik që kisha për diktatorin Hoxha dhe regjimin komunist. Atë ditë një djalosh, i ri dhe jetim, me një rrip mëndafshi të kuq në ballë dhe rreth kokës, më solli një parullë rreth 3 metra të gjatë, ku shkruhej: LIRI DEMOKRACI. Ky djalosh, i quajtur Albert Risilia, e kishte bërë këtë parullë me perdet e dritareve të dhomës në Konviktin e shkollës ku banonte, duke e ngjyrosur me bojë këpucësh. Pasi vumë këtë parullë të madhe në krye të turmës unë, i shkëputur pak metra nga turma dhe si prijës i saj, i shoqëruar nga një fotoreporter i huaj, i bëja thirrje protestuesve të rrëzonim monumentin e E. Hoxhës si dhe të digjnim mijëra libra të tij në mes të Tiranës. Nuk harroja në ato çaste grisjen dhe djegien e dhjetëra librave artistike si dhe të Librave të Shenjtë të Biblës dhe të Kuranit në gjuhën angleze që kishin bërë oficerët e Sigurimit të Shtetit në shtëpinë time pas arrestimit. Ishte Jezu Krishti që më frymëzonte të hakmerresha ndaj këtij regjimi të urryer që dogji e grisi librat fetarë. Kështu, populli do të tregonte urrejtjen ndaj regjimit dhe do ta përqafonte përsëri fenë.

DJEGIA E MIJËRA LIBRAVE TË DIKTATORIT ENVER HOXHA

Gjithashtu, unë nxitja popullin protestues të digjte librat e diktatorit Hoxha dhe si hakmarrje ndaj tij për djegien e qindra mijëra librave fetare nga militantët komunistë në vitin 1967, kur me ligjin monstruoz të shtetit u hoq feja. Populli ka një shprehje: “Çfarë të keqe do të bësh, atë do ta pësosh po vetë”. Dhe kështu ndodhi me djegien e mijëra librave të diktatorit E. Hoxha. Me këtë veprim tepër të guximshëm, unë isha i vetëdijshëm se mund të arrestohesha përsëri për veprimtari të theksuar armiqësore dhe të përsëritur për të dytën herë kundër shtetit komunist dhe të pushkatohesha si nxitës ekstremist i turmës së protestuesve për rrëzimin e monumentit dhe si nxitës kryesor i trazirave popullore. Por, nga ana tjetër unë, i përkrahur nga dhjetëra shokë dhe shoqe, kryesisht të persekutuar politikë, shmangëm një masakër të madhe të mundshme, ku mund të ishin vrarë me qindra protestues të pafajshëm. Kjo për arsye se populli kërkonte të futej me forcë në Bllokun Qeveritar, ku ishin me qindra gardistë dhe policë të armatosur rëndë dhe mbi 20 tanke dhe autoblinda dhe gati 50 mitralozë të rëndë. Me këtë rast falënderoj z. Bujar Kore, operator televiziv dhe znj. Tefta Radi – gazetare e Televizionit Shqiptar, të cilët si të njohurit e mi, më vunë në dijeni për këtë gjë. Kjo sepse ata para një ore kishin qenë në një mbledhje të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste (e Punës) aty, në Bllokun Qeveritar. Informacioni i dhënë prej tyre ishte i një rëndësie të jashtëzakonshme. Në rast se turma e madhe e protestuesve do të tentonte të futej me forcë në Bllokun e vilave të pushtetarëve dhe në godinën kryesore të Komitetit Qendror, ushtria, do të qëllonte ndaj mijëra protestuesve atëherë Bulevardi “Dëshmorët e Kombit” para Bllokut Qeveritar dhe Komitetit Qendror të Partisë Komuniste (të Punës) do të ishte mbushur me qindra të vrarë e të plagosur. Përfytyroni çfarë pasojash tepër katastrofike për Shqipërinë do të kishte kjo gjakderdhje e mundshme, kryesisht ndaj shtresës të persekutuarve politikë duke na kujtuar gjenocidin e tmerrshëm në Kamboxhia të Khmerëve të Kuq ndaj popullatës me kombësi vietnameze në vitin 1975.

USHTRIA ËSHTË ME NE. USHTARËT JANË VËLLEZËRIT TANË

Gjithashtu 6 ushtarë të Forcave të Ndërhyrjes së Shpejtë u kapën nga protestuesit dhe në këto momente të vështira unë dhe shumë të persekutuar politikë nuk lejuam që ata të masakroheshin nga protestues ekstremistë dhe provokatorë. Falë ndërhyrjes tonë energjike, ne i lame ushtarët të lirë, duke bërtitur: “Ushtria është me ne. Ushtarët janë vëllezërit tanë”. Më vonë njëri nga këta ushtarët e liruar nga ne protestuesit, sa herë më takonte, më falënderonte për ndihmën që i dhamë në atë ditë trazirash (e filmuar). Itinerari i lëvizjes së turmës tonë të protestuesve niste nga mbrapa “Piramidës” – Bulevardi “Dëshmorët e Kombit” dhe drejt Sheshit “Skënderbej”. Në tarracat e shumë ministrive kishte ushtarë me pushkë snajper, të cilët mund të më qëllonin dhe të më asgjësonin mua nga çasti në çast si udhëheqës i turmës së madhe të protestuesve. Kjo për arsye se unë isha pesë apo gjashtë metra i vendosur në krye të turmës së protestuesve dhe i nxisja ata me parulla të shumta politike kundër regjimit komunist. Pastaj, të gjithë protestuesit brohoritnin një zëri dhe fuqishëm po këto parulla politike. Pra, u thye heshtja dhe frika e popullit të Tiranës ndaj regjimit komunist. Por Zoti më ndihmoi dhe një masakër e tillë nuk ndodhi. Kam besim që fotot e bëra nga fotoreporteri i huaj që më shoqëronte mua, ku isha si prijës i turmës së protestuesve, një ditë do të jepen në media.

GUXIMI ËSHTË FILLIMI I FITORES

Unë dhe gjithë turma e protestuesve në ato çaste marshimi ishim tepër të gëzuar, sepse erdhi dita që populli i Tiranës t’i jepte dënimin e merituar diktatorit Hoxha dhe regjimit gjakatar komunist. Në ato çaste më kujtoheshin fjalët e Plutarkut, filozof grek: “Guximi është fillimi i fitores”. Turma jonë e protestuesve ishte turma më energjike dhe më kryesore që mbërriti e para në Sheshin “Skënderbej” dhe zumë vend pranë monumentit të diktatorit komunist. Pastaj erdhën edhe tri turma të tjera protestuesish. Aty, në sheshin kryesor, u bë një përleshje e ashpër e popullit me Forcat e Policisë dhe të Ushtrisë si dhe me Forcat Speciale të Ndërhyrjes së Shpejtë. Këto forca policore ishin të pajisura me fishekë manovër stërvitjeje dhe jo vdekjeprurës. Policia përdori aty kundër popullit protestues makinën zjarrfikëse me pompa uji, disa makina policie me sirena të fuqishme dhe shumë qen kufiri. Në momentin që sapo rrëzohej monumenti nga turma e protestuesve, m’u shfaq papritur si në ëndërr portreti i Jezu Krishtit, i cili sikur thoshte për të më frymëzuar: “Shko Saimir dhe godite këtë kriminel të madh komunist që ndaloi besimin fetar dhe vrau e torturoi popullin e pafajshëm në Shqipëri”. Kjo ishte arsyeja kryesore dhe e jashtëzakonshme që unë u vërsula si shqiponjë dhe isha qytetari i parë që godita dhe pështyva kokën e monumentit të diktatorit komunist. Në ato momente mua m’u duk vetja sikur vendosa flamurin e Demokracisë mbi kokën e diktatorit komunist Hoxha dhe që shënoi rrëzimin e Komunizmit në Shqipëri. Ky ishte një fat i jashtëzakonshëm për mua dhe i rrallë në botë. Tri vajza dhe gra të persekutuara politike, me lot gëzimi në sy, më përshëndetën dhe më përqafuan gjithë entuziazëm në atë moment të jashtëzakonshëm historik. Ishte si një dëshirë e Jezu Krishtit që çasti më historik i shekullit të kaluar për popullin shqiptar të fotografohej nga fotografi i mrekullueshëm z. Armando Babani, i cili ishte edhe fotoreporteri i një agjencie amerikane lajmesh. Sot ai punon e jeton me familjen e tij në Gjermani. Unë dhe bashkëvuajtësit e mi e falënderojmë atë, që na lejoi të botohej në kopertinën dhe në faqet e librit tim kjo foto me vlera të jashtëzakonshme historike ku unë përpara mijëra protestuesve jam duke goditur dhe pështyrë kokën e monumentit të diktatorit komunist Enver Hoxha. Kjo foto i tregoi mbarë njerëzimit mallkimin e madh që i dha Zoti këtij diktatori komunist, që hoqi fenë nga Shqipëria. I takon Presidentit të Republikës ta dekorojë z. Armando Babani për këto foto, që u vlerësua nga mediat ndërkombëtare si edhe për kontributin e tij në pasqyrimin e Lëvizjeve Demokratike në vendin tonë. Në atë çast, rreth 100 mijë protestues ishin në ekstazë nga gëzimi i madh dhe në të njëjtën kohë bërtisnin: “E hoqëm, e hoqëm, e hoqëm qelbësirën!”, “Fitore – Fitore”, “Enver – Hitler”. Pastaj unë bëra dy apo tre herë kryqin dhe nisa të falënderoja Jezu Krishtin duke u shprehur: “Faleminderit o Zot që shporre Komunizmin nga Shqipëria!” Ja sa kuptimplote është shprehja: “Qesh mirë ai që qesh i fundit”. Në atë moment m’u kujtuan përsëri çastet e fundit të gjyqit tim kur unë në gjuhën angleze i lutesha Jezu Krishtit: “Të lutem o Ati i Shenjtë, shporre Komunizmin nga Shqipëria dhe shpëtoje këtë popull nga vuajtjet!” si dhe këndoja këngën amerikane “Let’s Tëist Again”. Tani kjo ishte si kënga e Fitores së Demokracisë në Shqipëri .

LIRIA, DEMOKRACIA DHE NJË SAKRIFICË FAMILJARE

Isha tepër krenar sepse edhe dy fëmijët e mi, dy dhe katër vjeç, ishin protestuesit më të vegjël të asaj dite tepër të rëndësishme. Makina zjarrfikëse e Policisë para godinës së Liceut Artistik kishte lagur me bojë të kuqe gruan dhe dy djemtë e mi dhe ata të tre dukeshin si indianët me pupla të kuqe të xhunglave të Amazonës. Babai i gruas time gjatë protestës ishte plagosur rëndë në kokë dhe mbas disa muajve vdiq. Atë nuk e vrau ushtari gjerman gjatë luftës, ndërsa vdekjen e tij e shkaktoi Policia Komuniste duke qëlluar me gurë protestuesit. Plani ynë për të djegur librat e diktatorit Hoxha në Librarinë “Flora” nuk u realizua atë ditë, sepse në tarracat e pallateve aty pranë saj kishte shumë ushtarë të pajisur me pushkë snajper. Të nesërmen pasdite, rreth orës 17.00 pra më 21 Shkurt të vitit1991, unë dhe një grup i madh të persekutuarish politikë, kryesisht të Rrugës së Kavajës dhe të lagjes së Kombinatit si edhe dhjetëra protestues të tjerë ndezëm një zjarr të madh duke grisur dhe djegur me mijëra libra të diktatorit që ndodheshin në Librarinë e madhe “Flora” në mes të kryeqytetit. Kjo ishte si hakmarrje e popullit të kryeqytetit ndaj diktatorit Hoxha, që në vitin 1967 urdhëroi djegien e librave fetarë në formë publike. Ishte Jezu Krishti ai që më dha mua këtë ide për djegien e librave dhe rrëzimin e monumentit të diktatorit, që unë ta thosha në fund të gjyqit tim hapur para popullit: “Jeta tregoi se kush beson te Zoti dhe i lutet Atij për të mirën e popullit, Zoti, në të ardhmen, ia plotëson dëshirën”. Pra, edhe Zoti plotësoi dëshirën time që i kërkova më 28 gusht të vitit 1976, në gjyqin tim. Këtë gjë e vërtetojnë edhe dokumentet gjyqësore të gjyqit ndaj meje, dokumente të cilat janë në Arkivin Qendror të Shtetit. Unë isha tepër i gëzuar dhe i lumtur sepse populli i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë ishte protagonisti kryesor për rrëzimin e monumentit të Diktatorit, të simboleve komuniste si dhe të djegies së mijëra librave të tij. Krahas djegies së mijëra librave, protestuesit rreth orës 12.00 hoqën edhe parullën e madhe 50 metra të gjatë ku shkruhej: “Lavdi Partisë së Punës së Shqipërisë” nga tarraca e Pallatit të Kulturës, që ishte dhe godina më e madhe kulturore e Tiranës në atë kohë. Një ditë më parë, në çastin e rrëzimit të monumentit të E. Hoxhës në sheshin kryesor të Tiranës, agjencitë dhe stacionet e radiove dhe televizive të vendeve të botës dhanë njoftimin për këtë ngjarje tepër të rëndësishme që simbolizoi përmbysjen e diktaturës në vendin më të egër komunist të Evropës dhe shënoi fitoren e Demokracisë në vendin tonë.

KAMBANA E DEMOKRACISË GJËMOI DHE U DËGJUA NË ÇDO SKAJ TË SHQIPËRISË

Unë isha tepër i gëzuar sepse para popullit tonë u hap rruga që çdo qytetar i saj të gëzojë jetën, lumturinë, arsimimin dhe të drejtat e tij siç çdo qytetar europian. Gjithashtu porta e Evropës u hap për popullin tonë, të cilën e kishte mbyllur për 47 vite diktatori Hoxha dhe regjimi i urryer komunist. Kambana e Demokracisë gjëmoi dhe u dëgjua në çdo skaj të Shqipërisë. Tani ishim qytetarë të Shqipërisë dhe të Evropës. Shqiponja dykrenore shqiptare fluturonte e lirë në çdo skaj të kontinentit europian. Feja dhe funksionimi i objekteve fetare u vendos përsëri. Tani populli shqiptar i lutej Zotit që t’i bekonte ata për një jetë të re, pa vuajtje dhe plot gëzim. Në ditët në vazhdim, gjatë natës, Policia Komuniste arrestoi me dhjetëra protestues. Unë dhe shokët e mi ato ditë u detyruam të fshiheshim. Gjithashtu, unë i shkurtova shumë flokët, ndryshova veshje, mbaja syze të errëta që të mos njihesha nga njerëzit e Sigurimit të Shtetit. Lëvizjet demokratike që ndodhën në vendet ish-komuniste të Evropës e goditën rëndë sistemin komunist. Në këto vende brenda një kohe të shkurtër fitoi demokracia dhe u përmbys komunizmi. Populli demokrat i Shqipërisë, me veprimet e tij tepër të guximshme, në këtë ditë, më të shënuarën e Demokracisë, ia preu kokën gjarprit komunist, i cili kishte helmuar shpirtin e tij me ideologjinë marksiste – leniniste. Prandaj, i takon këtij populli, si protagonisti kryesor i kësaj revolte, të emërtojë dhe ta festojë me madhështi këtë ditë të shënuar si dhe të demaskojë nostalgjikët e fundit të Komunizmit, që janë bërë pengesa kryesore për ecjen përpara të Demokracisë në Shqipëri dhe anëtarësimin e vendit tonë me të drejta të plota në Bashkimin Europian. Kjo të kujton shprehjen e famshme të Napoleon Bonapartit: “Mos u përballni me popullin, por bashkohuni me të, sepse do jeni gjithmonë të fituar”. Fjalimin që mbajta në gjyqin tim dikur, se çfarë do të ndodhte në Shqipëri pas vdekjes së diktatorit, populli i Tiranës e realizoi me sukses duke e quajtur dhe duke bërtitur për diktatorin komunist: “Enver – Hitler”! “E hoqëm, e hoqëm, e hoqëm qelbësirën!” “E duam Shqipërinë si gjithë Europa!”, “Poshtë Komunizmi” “Liri – Demokraci”etj.

STUDENTËT E GREVËS SË URISË

Kontribut mjaft të madh në këtë ditë të shënuar dha Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Shqipërisë, i cili organizoi Grevën e Përgjithshme në Tiranë. Kjo grevë bëri që të gjithë punonjesit e Kryeqytetit u grumbulluan në Qytetin Studenti. Bazuar në informacionet e mediave dhe të Sigurimit të Shtetit si dhe të popullit të Kryeqytetit bashkë me mua, atë ditë dhanë një kontribut të madh edhe qytetarët protestues dhe studentët e Grevës së Urisë si: Rajmonda Bulku, Gëzim Kalaja, Eqerem Kavaja, Blendi Gonxhe, Fiqiri Xibri, Gëzim Shima, Sami Karriqi, Hajredin Fratari, Lulzim Brahja, Skënder Topi, Fatmir Merkoçi, Artur Zadrima, Petro Luarasi, Ardian Heta, Astrit Hatellari, Gjovalin Çokani, Albert Risilia, Agron Spaho dhe vëllai i tij Besniku, Ridvan Peshkëpia, Arben Lika, Shinasi Rama, Blendi Fevziu, Edvin Shvarc, Mesila Doda, Kujtim Çashku, Neritan Ceka, Ilirjan Abazi, Arjan Manahasa, Gëzim Vojka, Kreshnik Ndreu, Ferdinand Temali, Met Ibrahimi, Merita Bejo , Ahmet Kalaja, Ilir Dizdari, Durim Hoxha, Naim Qyqja, Hajrije Hasani, Gani Lami, Xhemal Zhuri, Sulo Jaupaj, Sanije Vojka, Lida Bezhani, Hygert Borova, Vera Rada, Lindita Hamiti, Liljana Llapaj, Pranvera Bodinaku etj., sepse ne shmangëm gjakderdhjen e madhe në popull dhe rrëzuam monumentin e diktatorit si dhe simbolet e tjera të komunizmit. Një kontribut të madh në pasqyrimin e këtyre ngjarjeve dhanë edhe operatorët e Televizionit Bujar Kore, Fatmir Çepani, Agim Buxheli dhe gazetarja Tefta Radi si dhe fotoreporterët Armando Babani,Gani Xhengo, Ali Begeja, Kujtim Çashku, Roland Tasho, Lulzim Lika dhe Besim Fusha. Shumica e këtyre qytetarëve protestues të mësipërm janë nga shtresa e ish-të persekutuarve politikë të Kryeqytetit. Në ato ditë Policia dhe Sigurimi i Shtetit arrestoi me dhjetëra protestues, të cilët u dënuan nga gjykatat komuniste. Populli ka respekt të madh për këta qytetarë të nderuar për kontributin e tyre në atë ditë të shënuar të Demokracisë. Pothuajse të gjithë këta protestues dhe punonjës të mediave janë dekoruar nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me urdhra e medalje. Veprimet e mia të guximshme gjatë ditëve të 20 dhe 21 Shkurtit të vitit 1991 ishin si një hakmarrje ndaj diktatorit dhe regjimit komunist. Greva e Urisë së minatorëve të Minierës së Valiasit më 16 Maj të vitit 1991 si dhe Greva e përgjithshme kombëtare e ish-të dënuarve politikë më 30 Shtator të vitit 1991 i dha përsëri një goditje të rëndë diktaturës komuniste, e cila ishte në grahmat e fundit të saj. Monumenti i Stalinit u hoq në Tiranë më vonë nga Qeveria. Më parë ishte hequr edhe monumenti i Leninit.

VDEKJA E GJUHËS SË NËNËS SJELL VDEKJEN E NJË KOMBI

by

“DIELLI” me shqiptarët në Selanik/

VDEKJA E GJUHËS SË NËNËS SJELL VDEKJEN E NJË KOMBI/

Eva Paloka mësuese në mërgatën shqiptare në Selanik, Greqi, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar të shqiptarëve si dhe organizimin e aktiviteteve të ndryshme për kultivimin e kulturës, traditës, gjuhës shqipe dhe vlerave të tjera kombëtare shqiptare në Selanik. Me mësuesen Eva Paloka bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA.

SHKOLLA SHQIPE E SELANIKUT

Krijimi i një shkolle të parë shqipe në Selanik daton që prej 7 marsit 2001 me mësuesen aktiviste Mimoza Dako, vit i cili duhet mbajtur mend në historinë tonë. Hapja e një shkolle të tille ishte jashtë çdo imagjinate dhe vështirësitë që u paraqiten ishin të shumta. Puna të mëson vetë, thotë një shprehje e urtë e popullit tonë. Rrugët ishin hapur, çfarë kërkohej? Dëshirë, pasion, atdhedashuri, mbështetje, përkrahje e mbi të gjitha bashkim shqiptarësh për të treguar se gjuha jonë e bukur me rrënjët e saj të thella nuk duhet të vdesë. Më 7 mars të vitit 2014 u hap edhe një shkollë tjetër shqipe, unë isha një prej mësuesve të saj ku vazhdoj dhe sot të kontribuoj për gjuhën e kombit tonë. Ish Konsulli i parë në Konsullaten  Shqiptare të Selanikut z. Artur Porpollogu më kërkoi të ndihmoja në dhënien e mësimit, në mënyrë vullnetare, të gjuhës shqipe. Më besoni, pranimin e kërkesës për të kontribuar për gjuhën shqipe e shoqërova me lot mallëngjimi. Lodhja ditore prej një pune të rëndomte largohej atje, tek klasa me fëmijët shqiptarë që do mësonin të flisnin e shkruanin gjuhën tonë amtare. Shihje vërtetë  mosha të ndryshme të interesuara për të mësuar gjuhën shqipe, kurioziteti dhe dëshira e njëjtë nga nxënës, prindër e mësues, të tërë bashkë të emocionuar. Si fillim, kur nisëm mësimin e gjuhës shqipe, na u dha një klasë, ( procedura që ndiqet për marrjen e një ambjenti klase është e gjatë dhe disi e vështirë) numri i madh i nxënësve, ishin të pamjaftueshme numri i bankave dhe karrigeve. Kjo situatë  e detyroi kryetarin e shoqatës “Progresi”, një shoqatë e sukseshme me 20 vjet aktivitete në dobi të veprimtarisë kombëtare, e cila mundësonte shkollën tone, z.Thodhori Miho, të dërgonte në Bashki të qytetit një kërkesë tjetër, për një klasë të dytë të mësimit shqip. Programin mësimor që do zbatonim ne mësuesit ishte ai për klasa të bashkuara. Gjithashtu në Selanik shoqata tjetër e njohur “Nënë Tereza”, me kryetar z. Arjan Cara mban hapur prej 10 vitesh një shkollë shqipe. Pranvera që të duket e bukur si stinë do ngjyra e lule. Përpjekjet vazhduan edhe nga shoqata të tjera ku do të veçoja: “Drita e Diturisë” shoqatë kjo e studentëve dhe intelektualeve të Greqisë, kryetare e të cilës është znj. Fotini Shehu, që hapi dy klasa të tjera në dy zona të ndryshme të Selanikut. Vështirësitë e hasura gjatë rrugëtimit detyruan mbylljen e tyre, (znj. Fotini është një grua që nuk e trembin vështirësitë, përpjekjet e saj ende vazhdojnë për çeljen e një shkolle tjetër të mësimit shqip).

PROGRAMI I MËSIMIT SHQIP NË SELANIK

Është viti i shtatë që shkolla jonë vazhdon rregullisht programin e saj për transmentimin dhe përcjelljen e gjuhës shqipe tek fëmijët që janë të lindur në vendet pritëse. Një i tillë vend dhe Greqia, që të funksionojë rregullisht dhe në mënyrë rezultative duhet dhe një bashkëpunim i ngushtë mes kolegësh. Ata kthehen në miqtë më të mirë sepse na lidhin shumë gjëra të përbashkëta. Jetojmë në një vend dhe bashkëpunimi është domosdoshmëri pasi flasim një gjuhë, jemi pothuajse moshatarë, kemi mbi të gjitha pasion mësimdhënien dhe dashurinë për gjuhën shqipe. Kolegu i parë që në fillimet e shkollës është z. Arjan Polisi, më pas rritja e numrit të nxënësve shtoi domosdoshmërisht nevojën dhe për mësues të tjerë të gjuhës shqipe. Programit të mësimit shqip dhe stafit tonë iu bashkangjitën edhe vajzat e mrekullueshme Lindita Bino, Merita Ymeri, Violeta Skopeci, duke formuar me të drejtë skuadrën më të mirë. Bashkë kudo, në orë mësimi, festa, seminare trajnimi, aktivitete të ndryshme dhe për kafe e biseda të ngrohta pune. Kemi qenë kurdoherë në ndihmë të njëri-tjetrit, në ndihmë të gjuhës amtare, bashkimi bëri fuqinë dhe ne patëm një sukses të madh. Tekstet mësimore i shpërndan Konsullata e Përgjithshme në Selanik me kërkesë të mësuesit sipas nevojave për numër nxënësish, tekstet dhe programet janë të miratuara nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit të  Kosovës dhe qendrën e botimeve për diasporën.

TË TREGOJMË VLERAT DHE VIRTYTET TONA SHQIPTARE

Koha ka ecur në të mirë të të gjithëve. Jemi dy popuj fqinjë që në periudha të ndryshme historike kemi ndihmuar njëri tjetrin edhe pse ende paraqiten vështirësi në marrjen apo çeljen e një klase për mësimin e shqipes, këto vështirësi po vijnë e zbuten. Qëndrimi prej 20 vitesh në Selanik dhe përshtatja me jetën e këtushme më dhanë mundësinë të krijoj dhe miqësi me grekë por asnjëherë nuk mund të shmang e të harroj racizmin e ndjerë në kurrizin tonë e të fëmijëve tanë në shumë raste. Më lejoni t’ju tregoj një histori: tema e një aktiviteti të shkollës tonë ishte bullizmi. Intervistuam nxënës të ndryshëm ku përgjigjja e njërit prej tyre na lotoi dhe na preku të gjithëve pa përjashtim. Në shkollën ku ai studionte( atë të formimit të përgjithshëm në gjuhën greke), ai ngacmohej taktikisht nga fëmijë më të rritur grekë. Një çast i lodhur dhe i munduar nga gjendja, merr guximin e u thotë: – Pse duhet të më ngacmoni e shani, unë jam vërtetë shqiptarë, por jam fëmijë i mbarë. Përpjekjet për të qënë shqiptarë të mbarë, të formuar e atdhetarë do ti vazhdojmë edhe mes vështirësishë që ne hasim kudo dhe kurdo në mërgim, ne do të tregojmë vlerat dhe virtytet tona shqiptare dhe do t’ua trashëgojmë edhe fëmijëve tanë.

VDEKJA E GJUHËS SË NËNËS SJELL VDEKJEN E NJË KOMBI

Në  përgjigjet e pyetjeve pak a shumë i kam mëshuar dashurisë për gjuhën, përpjekjet  dhe rrugët që do të ndjekim për të mbajtur gjallë këtë gjuhë të lashtë por të artë. Vdekja e gjuhës së nënës sjell vdekjen e një kombi. Rilindasit luftuan me pushkë e penë, ne do të luftojmë me penë dhe duke u bashkuar sëbashku të gjithë për qëllimin tonë të ruajtjes së gjuhës sonë të bukur dhe identitetit tonë kombëtar. Dhe e them me plot bindje se pavarësisht vështirësive ne do t’ja dalim siç kemi bërë gjithmonë falë po kësaj dashurie për gjuhën, për të parët tanë dhe atdheun.

MESAZH PËR DIASPORËN SHQIPTARE NË AMERIKË

Mërgata ne jemi të mërguar por na duhet të punojmë bashkë për të mirën e kombit. Historikisht, ngjarje të shumta me emër të historisë tonë kombëtare kanë treguar se nga diaspora e Amerikës kanë dalë figura të shquara të Shqipërisë të cilët kanë sakrifikuar jetë e pasuri në emër të atdhedashurisë e kombit. Dua vetëm t’ju uroj me zemër e shpirt ju faleminderit që na keni bërë krenarë si atëherë e tani.      

KOSOVA, NJË LEKSION EDHE PËR SHQIPËRINË

by

Sokol PAJA – DIELLI/

Kosova na dha një leksion të pastër demokracie, kulture politike, ndërgjegjësimi qytetar dhe shtetformimi.

Zgjedhjet në Kosovë ishin model edhe për botën e qytetëruar. Fushata, përgatitjet parazgjedhore, votimi, kontrolli paraprak i kandidatëve, administrimi i votës dhe pranimi i rezultatit ishte një model fantastik duke pasur parasysh moshën dhe eksperiencën e institucioneve të Kosovës. Zgjedhjet në Kosovë na dhanë një leksion shumë dimensional. Kosova hapi një faqe të re në rrugëtimin e saj europian dhe konsolidimit të shtetit demokratik. Kosova na dha jo vetëm një shembull por mbi të gjitha tregoi një kulturë demokratike, votuesi shqiptar i Kosovës po ashtu. Kosova na mësoi si fitohet, si numërohet, si votohet, si pranohet rezultati, si humbësi merr përgjegjësi, si fituesi duhet të shërbejë, si i përzgjedhuri nuk udhëhiqet nga arroganca por nga thjeshtësia dhe shërbesa ndaj qytetarëve. Përpara shpalljes së datës së zgjedhjeve, shkuarja në ballafaqim elektoral, ishte një mësim i fuqishëm institucional, sesi gjykatat në shtetin e Kosovës nuk i komandon, drejton, apo shantazhon politika e ditës. Gjykata supreme rrëzoi qeverinë që mbahej në këmbë nga një votë e paligjshme. A ka ndodhur ndonjëherë në Shqipëri kjo? Kurrë. A do të mundet të ndodhë ndonjëherë, kategorikisht jo. Maturia e institucioneve në Kosovë është fantastike edhe pse numërojnë pak më shumë se një dekadë jetë. Pa mbaruar numërimi i votave, humbësi uron fituesin dhe mban përgjegjësi për rezultatin. Lidershipi i Kosovës na dha leksion, institucionet na dhanë leksion por mbi të gjitha votuesi shqiptar i Kosovës, mërgata shqiptare në çdo cep të globit krijoi një model fantastik ndërgjegjësimi patriotik. Mërgimtarët sfiduan kushtet atmosferike të jashtëzakonshme, nuk pyetën për distancat gjeografike, nuk pyetën për kostot ekonomike por morën pjesë masivisht për ti hapur atdheut të tyre një dritë shpresë, një të ardhme më të mirë, një qeverisje më të përgjegjshme. Mësimi më i madh që na dhanë shqiptarët e Kosovës, ndryshe nga shqiptarët e Shqipërisë, është fakti se ata erdhën e votuan të gjithë për të ardhmen e Kosovës, ndryshe nga shqiptarët e Shqipërisë që ikën. Kosova na tregoi se duhet ta luftojmë të keqen në vend dhe në mergatë, kudo ku atdheu ka nevojë bijtë e vet duhet të jenë aty për ta shpëtuar mëmëdheun. Votuesi në Kosovë por mbi të gjitha votuesit e mërgatës e tronditën themelin e politikës së vjetër. Çmontuan një sistem që kishte konsoliduar rreth vetes gjithçka. Kjo frymë dhe ky mësim duhet të merret si etalon nga shqiptarët në Shqipëri dhe mërgata me banim jashtë atdheut që të shkojnë më 25 prill në Shqipëri, nga çdo cep i botës për të bërë përmbysjen e madhe, për të shkërmoqur me votë të lirë dhe demokratike qeverinë më të shëmtuar në 30 vite tranzicion. Mërgata shqiptare duhet të ndërgjegjësohet më shumë se asnjëherë, nëse neokomunistët marrin një tjetër mandat, pas disa vitesh nuk do të ketë më Shqipëri. Ndryshimi i elitave drejtuese dhe politike është një domosdoshmëri jetike për Shqipërinë. Vetëm në 8 vitet e fundit si pasojë e keqqeverisjes janë detyruar të largohen nga Shqipëria 600 mijë shqiptarë. Qeveria Rama kreu një genocid ekonomik, politik, social mbi shqiptarët e ndershëm e të pamundur. Fatkeqësisht është krijuar një Shqipëri e të pasurve, e oligarkëve e klaneve mafjoze politike, një atdhe që bëhet i pajetueshëm për bijtë e tij, të varfrit, njerëzit e thjeshtë, të ndershmit nuk kanë më akses në atdheun e tyre. Shqipëria nuk u përket më shqiptarëve por një grushti politikanësh që dominojnë skenën tash 30 vjet dhe pasunarësh të pasuruar mbi kurrizin e shqiptarëve të ndershëm e patriotë. Në Shqipëri ka humbur shpresa, është vrarë ideja se një ditë Shqipëria do të bëhet. Qeveria me qëllim që ta mbajë të nënshtruar dhe ta përdorë e shantazhojë më lehtë votuesin para zgjedhjeve, i ka lënë shqiptarët në varfëri dhe të lidhur pashmangshmërisht e ngushtësisht me pushtetin e ditës. Shqipëria ka nevojë urgjente ndryshimin e filozofisë së të bërit shtet dhe të qeverisjes ndaj njerëzve. Shqipëria ka nevojë të ndryshojë urgjent qasjen ndaj institucioneve, votuesve, ndaj ligjit, ndaj përgjegjësive. Shqipëria ka nevojë mbi gjithçka e çdo gjë për shqiptarët e saj, për bijtë në mergatë që të kthehen në atdhe si në Kosovë e të ndryshojnë me votë fatet e një atdheu të rrezikuar dhe të shkëpusin një herë e mirë Shqipërinë nga kthetrat e lugetërve politik, përbindshave të pashpirt që e shvasin, copëtojnë dhe poshtërojnë çdo ditë Shqipërinë.

GJUHA, KULTURA, TRADITA DHE FOLKLORI SHQIPTAR NË ITALI

by

Neat Marku kryetar i shoqatës atdhetare “Ilirida” Itali, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar të shqiptarëve si dhe organizimin e aktiviteteve të ndryshme për kultivimin e kulturës, traditës, gjuhës shqipe dhe vlerave të tjera kombëtare shqiptare në Itali. Sipas Neat Markut, shoqata “Ilirida” ka për detyrë që të prezantojë para opinionit publik italian dhe komunitetet e tjera që jetojnë e punojnë në Itali, me kulturën tonë kombëtare, me traditën dhe folklorin tonë shqiptar, nëpërmjet organizimit të shumë takimeve e manifestimeve kulturore e artistike. Me Neat Markun bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA.

GJUHA SHQIPE NË THEMEL TË KOMBIT SHQIPTAR

Çdo intelektual apo çdo mësues i gjuhës shqipe në mërgim, kur i përkushtohet rëndësisë së gjuhës shqipe në Diasporë, ideal të vetmin ka shprehjen shpirtërore: “Në gjuhë të tjera edhe mund të flas, por kur më dhemb shpirti shqip bërtas”. Duke u nisur nga kjo shprehje dinjitoze, mësuesit e Diasporës i kanë dhënë vetes një detyrë, një obligim të madh, një mision dinjitoz e atdhetar në hapjen e shkollave shqipe, për të qenë pishtar të shenjtë e mësues të devotshëm në nxënien e mësimit të gjuhës shqipe tek fëmijet tanë, tek nxënësit tanë. Ne mësuesit e kemi për obligim moral e patriotik që nxënësve t’u mësojmë gjuhën e mëmës, lexim e shkrim e t’i aftësojmë që të zotërojnë normën e sotme letrare të shqipes së njëhsuar. Për intelektualët dhe mësuesit e Rilindjes Kombëtare, gjuha ishte “themel i kombit shqiptar”. Pra, gjuha është një trashëgimi e përcjellë brez pas brezi. Prandaj, vetëm gjuha i bën ballë asimilimit. Gjuha është Atdheu ynë i vetëm i përbashkët që nuk njeh kufinjë politik e shtetëror, me të cilët mjerisht akoma ballafaqohet populli ynë, tragjikisht i ndarë më dysh. Poeti ynë i madh Naim Frashëri shkruante se: ” gjuh’ e Shqipërisë është gjuhë e Perëndisë” dhe, ” gjuhë e mëmëdheut është gjuhë e Skënderbeut”.

SHKOLLAT SHQIPE “ILIRIDA” DHE “ACAS SKËNDERBEG”

Shkolla jonë “Ilirida” së bashku me shkollën e Shoqatës “ACAS Skënderbeg” në Spoleto (PG), të udhëhequr nga Presidenti i saj z. Kol Marku nga Lezha, njëri ndër studiuesit e mirënjohur e të denjë të etnokulturës shqiptare që nga 2002, kemi arritur të realizojmë detyrat, obligimet, qëllimet dhe synimet e lartpërmendura, duke prezantuar me nxënesit tanë shumë aktivitete: recitale, këngë e valle folklorike të traditës, gara sportive e të tjera. Këto aktivitete të nxënësve tanë, për çdo vit stolisin mbrëmjet tona gazmore, 28 Nëntorin – Pavarësinë e Shqipërisë, 17 shkurtin – Pavarësinë e Kosovës dhe për çdo vit tubimin Përkujtimor kushtuar dëshmorëve tanë me moton : “Ata një jetë për Ne, ne një ditë për Ta!” Shkolla jonë ” Ilirida ” në bashkëpunim me nxenësit e shkollës së Shoqatës Acas ” Skënderbeg” në Spoleto(PG), kemi organizuar në Peruxha edhe Përvjetorin e vdekjes misterioze të Ismail Qemalit, mu në sallën e Hotel ” Brufanit” ku Plaku i Shqipërisë do të dalë në një konferencë për shtyp. Sa për t’ju përkujtuar: Më 1917 Partia Kombëtare Politike e Shqiptarëve të Amerikës e caktoi delegat të saj për në Konferencën e Paqës në Paris 1919 – 1920. Ismail Qemali kishte mision: ftoi më 23 janar 1919 në Hotel “Brufani ” në Peruxha, ku edhe kishte buajtur, korespondentët e disa gazetave italiane që ndodheshin në Peruxha. Sipas të birit, Et’hemit, kur Ismail Qemali pasi kishte ngrënë drekë doli para gazetarëve që po e prisnin, sapo filloi të fliste u zverdh dhe filloi të dridhej e të belbëzonte dhe e mbyti shkuma e të vjellët. Mësuesit e Mërgatës sonë, me plotë gojën mund të them se janë ata që vazhduan Rrugën e shkronjave duke mbajtur premtimin e rilindasve për gjuhën dhe identitetin kombëtar. Shkolla jonë “Ilirida” është e hapur edhe për fëmijët jo shqiptarë, si në rastin tonë, ku së bashku me nxënësit shqiptarë vijnë edhe shokët e tyre për të mësuar gjuhën dhe kulturën shqipe, edhe atë nxënës nga komuniteti italian , rumun e maroken. Unë shkollat shqipe në Diasporë i konsideroj si një ” Institucion” më vete që angazhohen për ruajtjen dhe mbarëvajtjen e gjuhës dhe identitetit kombëtar. Në bankat e kësaj shkolle, nxënësit marrin njohuri për gjuhën, letërsinë dhe artin, për historin dhe gjeografinë e atdheut tonë, për kulturën, traditën dhe zakonet e popullit tonë, dhe me atë se si duhet të integrohen në vendin ku jetojnë me jetën dhe kulturën italiane. Të gjitha këto mësime janë shumë të rëndësishme për intelektin e nxënësit, ku vetvetiu do të arrijë të vetëdijësohet, të krijojë besim për kënaqësinë që ndjen.

LIDHJA E MËSUESVE SHQIPTARË NË ITALI

Mësuesit e gjuhës shqipe të Mërgatës në Itali, e panë mëse të nevojshme bashkimin dhe kordinimin e ndërsjelltë të të gjitha shkollave me mësim plotësues në Itali që të themelojnë Shoqatën e Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Itali. Kjo Lidhje është Asociacion, Shoqatë profesionale jo fitimprurëse. Është një organizatë që mbështet organizimin e mësimit plotësues të gjuhës shqipe dhe të kulturës shqiptare në Itali. Lidhja bashkëpunon me institucionet e Italisë dhe me ato të atdheut: me Ministritë e Arsimit dhe institucionet e tjera të Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë etj., ambasadat dhe me përfaqësitë konsullare në Itali. Pra, ne si Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Itali, të udhëhequr edhe nga kryetarja jonë e mirënjohur për punën, angazhimin dhe vendosmërinë e saj, Ariana Hoxha Kosova, në bashkëpunim të ngushtë me Shoqatën Lidhja e Avokatëve Shqiptar në Itali, të përfaqësuar nga Avokati i mirënjohur në Mërgatë z. Gentian Alimadhi, kemi marrë një nismë shumë të vyer për fëmijët tanë që rriten në mërgim. Sot më shumë se kurrë kemi nevojë për firmën, nënshkrimin tuaj të nderuar miq, për të përkrahur gjuhën shqipe në mënyrë institucionale që të përfshihet nëpër shkollat shtetërore italiane. Pra, gjërat e mira bëhen dhe realizohen vetëm kur jemi bashkë. Firmat, nënshkrimet e shqiptarëve kudo që janë, nën mbrojtjen ligjore të Lidhjes së Avokatëve Shqiptarë në Itali, do të nisen për në Strazburg, për t’u shqyrtuar në Parlamentin Evropian. Besojmë, shpresojmë dhe urojmë që t’ia dalim. Është vërtetuar se gjuha shqipe është gjuha mëmë. Rilindasit na kanë mësuar se gjuha shqipe është në themel të kombit shqiptar. Nuk ka gjë më të bukur, sesa kur takohemi me kolegët tanë nëpër tubime e seminare për gjuhën shqipe, është gjuha shqipe standarti që na bashkon, pa marrë parasysh se cilit dialekt, nëndialekt apo të folur i takon. Të njejtën kënaqësi e krenari ndjej edhe me nxenësit në shkollë, të cilët kur janë bashkë kuptohen mirë mes tyre duke përdorur gjuhën e njëhsuar standarte edhe pse në shtëpi përdorin dialektet dhe të folurën e tyre krahinore. Por, me keqardhje po e them se më sëmbon shpirti kur shoh një pakujdesi, një painteresim nga prindërit për gjuhën shqipe përkundër asaj italishte, ashtu sikur më vjen në kujtesë parimi i përmbytjeve të mëdha: “shpëto ç’të shpëtosh”. Prandaj ne mësuesit nuk do të reshtim së lodhuri për të shpëtuar gjithçka kombëtare. Unë nuk jam kundër mësimit të gjuhëve të huaja, ngaqë të mësosh gjuhë të huaja si anglishten, italishten etj., nuk do të thotë të mos vlerësosh gjuhën tënde. Të huajën mësoje, por tënden mos e harro. Mund të themi se diaspora e hershme e ka ruajtur me dinjitet identitetin shqiptar, siç janë arbëreshët e Italisë, të cilët që në shek. XV. dhe akoma sot e gjithë ditën, ruajnë dhe kultivojnë gjuhën dhe traditat arbërore.

THEMELIMI I SHOQATËS ATDHETARE “ILIRIDA” NË FOLIGNO (PG) TË ITALISË

Shqiptarët të mërguar ndër shekuj, sa herë qe janë përballur me halle e probleme të mëdha apo të vogla, shpëtim kanë gjetur në idenë e organizimit dhe të bashkimit të tyre. Gjithçka përballet me vullnet, vendosmëri dhe besim në realizimin e ideve të përbashkëta duke respektuar fjalën dhe punën e njëri tjetrit. Duke u nisur nga ky slogan, më 25 tetor 2001 një grup bashkatdhetarësh që vepronin më parë si një Këshill Organizues, morën përsipër themelimin e Shoqatës rreth së cilës do të mblidheshin mërgimtarët tanë që bashkërisht të zgjidhnin nyjen e kurbetit. Pra, ideja për themelimin e kësaj Shoqate u lind nga vetë situata e vështirë që përjetonim në mërgim, përballë shumë sfidave e probleme komplekse juridike, ekonomike, kulturore, arsimore, morale e të tjera. Shoqata pikësynim të vetin ka ruajtjen e identitetit kombëtar të shqiptarëve si dhe organizimin e aktiviteteve të ndryshme për kultivimin e kulturës, traditës, gjuhës dhe vlerave të tjera kombëtare.
Pra, qëllimi i shoqatës është të ndihmojë integrimin e mërgimtarëve në jetën italiane dhe të jetë një urë e kontakteve kulturore me tokën mëmë. Shoqata jonë ka për oblogim e synim që të prezantojë e njoftojë opinionin politik italian dhe komunitetet e tjera që jetojnë e punojnë në Itali, me kulturën tonë kombëtare, me traditën dhe folklorin tonë shqiptar, përmes organizimit të shumë takimeve e manifestimeve kulturore e artistike.

MESAZH PËR DIASPORËN SHQIPTARE NË AMERIKË

Çdoherë kur përmenden mërgimtarët e Amerikës më kujtohen vargjet e Fan Nolit , që jehuan edhe nëpër këngët e kengëtares së madhe Shkurte Fejza: “Mbahu nënë mos ki frikë, se ke djemtë në Amerikë”. Gjithçka e mirë na vinte nga mërgimtarët, Shqiptarët e Amerikës dhe nga vetë Shtetet e Bashkuara të Amerikës falë juve bashkatdhetarë të nderuar. Shqiptarët e Amerikës gjithnjë kanë dëshmuar dashurinë për Atdheun. Dhe sot e dëshmojnë krenarinë që kanë për mëmedheun dhe flamurin tonë kombëtar. Gazeta “DIELLI” e Vatrës në Sh.B.A., është zemra e kombit shqiptar, e cila u lind nga Rilindja Kombëtare në krye me Fan Nolin dhe Faik Konicën. Çdo fitore e jona e ka nismën tek Ju. Puna juaj ka qenë gëzimi jonë, krenaria jonë ngaqë vlerat dhe sukseset tuaja kanë qenë udhërrëfyes për misionet tona, për angazhimet dhe qëllimet tona. “DIELLI” juaj na ka ndriçuar rrugën dhe na ka ushqyer me frymëzime e dituri për t’u bërë ballë sfidave të jetës dhe për të lartësuar idealin tonë, Bashkimin Kombëtar. U jam mirënjohës shqiptarëve të Amerikës për kontributin e tyre në mbeshtetje të tre Luftërave çlirimtare në Kosovë, në Iliridë e në Luginen  Preshevës që luftuan në ” Bataljoni Atlantiku” ku ranë edhe shumë dëshmorë duke luftuar kundër okupatorit barbar sërb dhe atij sllavomaqedonas. Andaj, ju shprehim shumë fjalë mirënjohëse për Dëshmorët e rënë në altarin e lirisë, “Qoftë i përjetshëm kujtimi për to “, lavdi edhe gjithë luftëtarëve, heronjëve të gjallë të Diasporës shqiptare në Amerikë. Si mësues i gjuhës shqipe në mërgim prej 30 vitesh në Itali, po ju përkujtoj edhe një herë: fëmijëve ju flituni vetëm shqip. Mos harroni, vetëm shqip. Ju faleminderit për mirëkuptimin. Në fund kam një faleminderim të veçantë për mikun tim, gazetarin e mirënjohur të Gazetës “Dielli”, i cili me largëpamësinë e tij arrin të zbuloje veprimtarinë dhe të shpalos vlerat atdhetare të çdo personaliteti apo të çdo Shoqate që vepron në Diasporë e Mërgatë. Urime dhe suksese Gazetës “Dielli” pranë Vatrës së Shqiptarisë.

KUSH ËSHTE PROFESOR NEAT MARKU?

Neat Marku u lind më 22 janar 1958 në Dibër, Republika e Maqedonisë së Veriut. Shkollën fillore dhe Gjimnazin e ka kryer në Tetovë. Studimet në Letërsi dhe Gjuhë Shqipe i ka mbarur në Fakultetin Filologjik, Universiteti i Prishtinës. Më 1982, akoma pa u diplomuar filloi të punojë si arsimtar i gjuhës dhe letërsisë shqipe nëpër shkollat e malësisë së Tetovës, në fshatin Grupçin dhe fshatin Cerovë. Më 1985 merr titullin Profesor i Letërsisë e Gjuhës Shqipe në Universitetin e Prishtinës. Konkuroi nëpër shumë shkolla të qytetit të Tetovës, por më kot, shpallet i papëlqyëshëm (“nepodoban” – në gjuhën zyrtare maqedone) nga inspektoriati i Arsimit të Maqedonisë, me pretekst se ishte student i Prishtinës, dhe se ishte i indoktrinuar me nacionalizëm e iredentizëm nga demostratat e 1981 në Prishtinë. Mbetet akoma mësues i malësisë së Tetovës, për të udhëtuar në këmbë 10 Km në ditë, plotë 10 vjet me rradhë. Më 1987 dënohet nga Inspektoriati i Arsimit të Maqedonisë, me vërejtje e parapërjashtim nga vendi i punës si arsimtar i gjuhës shqipe, me pretekst se ka shkelur ligjin e arsimit: nga se administratën edukativo – arsimore e ka mbajtur vetëm në gjuhën shqipe, dhe më e keqja, lëndën e gjuhës shqipe e ka ushtruar në një klasë ku nuk ishte e varur fotografia e Titos (absurditet i rradhës). Më 1989 ishte bashkëthemelues i trupës së parë teatrale “Studioja e dramës” në Tetovë, së bashku me Regjisorin e mirënjohur Refet Abazi, të ndjerët Shpend Pustina, Naim Kasapi, Murtezan Arifi, mandej Fatmir Sulejmani, Ylber Pustina, Irfan Muslia, Nebi Jusufi, Sulejman Mehazi e shumë të tjerë.

GJUHA DHE IDENTITETIT KOMBËTAR SHQIPTAR NË BELGJIKË

by

Amet Gjanaj themelues dhe kryetar i shkollës  shqipe “Vatra” në Bruksel dhe deputeti i parë shqiptar në Bruksel, Belgjikë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Belgjikë nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me z.Amet Gjanaj bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

SI ORGANIZOHET MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË BELGJIKË

Mësimi plotësues i gjuhës shqipe në Belgjikë organizohet nga shoqata të krijuara në bazë vullnetare. Nuk është arritur ndonjë marrëveshje ndërshtetërore që të merrët përsipër organizimi i mësimeve në mënyrë institucionale. Iniciativat e para janë marrë menjëherë kur kanë arritur të arratisurit nga diktatura komuniste në Shqipëri në vitin 1956 që shënon dhe fillimi i prezencës së Shqiptarëve në Belgjikë. Deri atëherë, prezenca e tyre ishte individuale siç ishte ajo e Faik Konicës që emigroi në Belgjikë në vitin 1897 ku dhe botoi revistën «Albania» përpara që të shkojë në Angli dhe pastaj Amerikë. Për disa vite, janë Xhamitë shqiptare që kanë organizuar orë mësimi të gjuhës shqipe brenda programit fetar. Pastaj me ardhjen e Shqiptarëve nga ish-Jugosllavia në valë të ndryshme në vitet e ndryshëm të represioneve atje, janë organizuar e paguar orë mësimi të gjuhës shqipe nga vetë ish-Jugosllavia për disa vite me radhë në një tentativë për të kontrolluar diasporën shqiptare dhe e mbajtur atë nën ndikimin e saj. Pastaj është formuar Lidhja e Arsimtarëve Shqiptarë në Belgjikë (L.A.Sh-it), organ i pavarur prej çdo lloj ndikimi shtetëror, që ka funksionuar gjer në vitin 2005 kur u mbajtë ansambleja e fundit e përgjithshme dhe që mori vendimin e federalizimit të organizimit të gjuhës shqipe në të 3 rajonët e Belgjikës. Gjatë koordinimit të L.A.Sh-it, janë nxitur dhe hapur mësime plotësuese në shumë qytete të Belgjikës gjithmonë në bazë vullnetare. Shumë prej tyre nuk i kanë rezistuar kohës dhe mungesës së koordinimit pas zhdukjës së L.A.Sh-it. Nga viti 2005, mësimet kanë filluar të organizohen në kuadër të shoqatave kulturore ashtu siç bëri shoqata jonë Albabel duke e emëruar mësimin «Shkolla Vatra». Shkolla Vatra ka si bashkëthemelues edhe z.Ibrahim Dizdari, drejtoreshë e shkollës është Vaile Shkodra, kurse mësuesit aktual janë: Mirjeta Bardhoshi, Ermenita Çerra, Arta Kapaj, Alisa Syknej, dhe Elona Turkesha. Kryesisht, mësimet organizohen të shtunave për 4 orë në 4 grupe në funksion të moshës dhe të njohurive. Jemi përpjekur që të mos gjenden fëmijë të moshave shumë të ndryshme në të njëjtin grup dhe pse mund të kenë pasur njohurira të përafërta. Brenda orarëve, zhvillohet dhe një orë vallëzimi për të qenë sa më tërheqës dhe që të mos ngarkohen për së tepërmi fëmijët që tërë javën shkojnë në shkollat belge. Në 3 orët e gjuhës, fëmijtë mësojnë gjuhën shqipe por dhe elementë të gjeografisë dhe të historisë kombëtare. Shkolla “Vatra” u ka dhënë dëftesë mbi 700 nxënësve për 15 vitet që funksionon. Ajo vepron në rajonin e Brukselit ku banojnë gati 20.000 Shqiptarë. Çdo vjet regjistrohen nga 60 deri në 80 nxënës, që do të thotë, një përqindje shumë e ulët në raport me përmasën e komunitetit. Në të gjithë territorin e Belgjikës funksionojnë dhe 2 shkolla të tjera, një në rajonin e Valonisë dhe një tjetër në atë të Flandrës. Vitet e fundit, janë ndërmarrë iniciativa të ndryshme për të nxitur mësime në qytete të tjera dhe pritet që numri i shkollave shqipe të 2-3 fishohet në të ardhmën. Gradualisht synojmë të rikrijojmë një koordinim të shoqatave që shkollat të kenë jetëgjatësi dhe që komuniteti shqiptar t’i ketë ato si institucione të përherëshme për ta mbajtur gjallë komunitetin shqiptar. 

KURRIKULAT MËSIMORE NË SHKOLLËN “VATRA”

Mësimet e gjuhës shqipe jepen duke gërshetuar tekste të ndryshëm që jepen nga ambasadat e Shqipërisë dhe të Kosovës dhe tendenca është që të merret si referencë tekstet që po përpunohen nga të dy ministritë e arsimit. Megjithatë, funksionaliteti i tyre nuk është akoma në nivelin e kërkuar dhe aq sa e kërkon situata. Prandaj, në vendet ku diaspora është më e organizuar sikur në Zvicër dhe Amerikë, organizohen herë pas herë seminare që thellojnë njohuritë mbi mësimëdhënia në mërgim dhe japin mjete të ndryshëm për diasporet e tjera. Ashtu ishte seminari që ka organizuar shoqata «Albanian American Dual Language & Culture» për këtë temë në shtator të vitit të kaluar. Ky lloj bashëpunimi duhet që të forcohet që të arrihen tekste dhe metoda bashkëkohore dhe funksionale në diasporë të përshtatshme për fëmijtë në kushtet e mergimit. Njëkohësisht, shtetet tona duhet të merren më seriozisht me këtë punë. Duhet nënvizuar se Kosova ka qenë më aktive në këtë drejtim duke pasur një ministri të diasporës që në fillimet e shtetit të saj.  

MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT KOMBËTAR

Gjuha shqipe është elementi kryesor i ruajtjës së identitetit që konkurohet nga kultura dhe gjuha e vendit pritës prandaj shoqata e jonë ka zgjeruar spektrin e aktiviteteve të saj duke organizuar aktivitete kulturore si në vende të mbyllura ashtu dhe në ambjente të jashtme që të marrin pjesë çdo ditë e më shumë Shqiptarët e Belgjikës që pastaj të tërhiqen fëmijët për të ndjekur mësimet plotësuese në gjuhën shqipe. Në këtë sens, është ngritur një grup vallëzimi që prurjet e reja i ka nga nxënësit e talentuar të shkollës shqipe për vallëzim. Është ngritur dhe një grup grash shqiptare që të lidhen dhe të punojnë gratë për të tërhequr nënat e fëmijëve shqiptarë dhe rritur numrin e nxënësve. Së fundmi është inauguruar faza e dytë e Qendrës Kulturore Vatra në përmasa dinjitoze që të shkohet dhe më tutje në organizimin e rinisë e të komunitetit shqiptar. Ndërkohë dhe për të nxitur krenarinë e komunitetit dhe rritur ndjenjat patriotike, shoqata e jonë ka organizuar evente madheshtore që kanë kulmuar me ngritjen e flamurit kombëtar mbi Atomiumin, simbolin e Belgjikës që i bie sikur të ishte ngritur flamuri shqiptar mbi Shtatoren e Lirisë në Amerikë apo mbi kullën Eifel në Francë. 

SI PRITET MËSIMI SHQIP NË BELGJIKË

Belgjika është një shoqëri liberale ku jepet e drejta që të funksionohet lirisht në kuadër të shoqatave. Gjuha shqipe nuk është se promovohet dhe financohet nga shteti belg por nuk pengohet. Shoqëria belge ka qenë mikpritëse nda Shqiptarëve duke mbështetur Shqipërinë dhe Kosovën saherë që është dashur vota e saj. Megjithatë, imazhi i Shqiptarëve vazhdon të ngelet i lidhur me veprimtarinë e disa individëve aktivë në botën e krimit. Prandaj dhe shoqatat i kanë vënë vetës si obligim moral që të punojnë fort për të ndryshuar këtë imazh përmes promovimit të kulturës shqipe dhe duke treguar vlerat e kombit tonë. 

ROLI DHE PESHA E SHQIPTARËVE NË BELGJIKË

Shqiptarët, duke qenë mbi 60.000 veta në të gjithë Belgjikën, janë komuniteti i tretë i huaj jashtë BE-së. Vitet e fundit, pikërisht me shtimin e numrit të aktiviteteve kulturore dhe prezencën gjithmonë e më të madhe të Shqiptarëve në sheshet publike duke treguar vlerat e tyre tradicionale, Shqiptarët kanë filluar të interesojnë autoritetet politike të vendit. Sidomos prej vitit 2014 kur fitova mandatin e deputetit në rajonin e Brukselit, për herë të parë për një Shqiptar, jemi përpjekur që të ndërtojmë ekipe kandidatesh që të ketë sa më shumë mandate të fituara nga Shqiptarë. Niveli politik është më i larti dhe që mund të sjellë rezultate të prekshme për një komunitet. Shqiptarët me zgjuarsinë e tyre me vitalitetin e tyre kanë potencialin për të arritur majat e shoqërive ku jetojnë. Por duhet rritur doza e bashkëpunimit dhe besueshmëria ndërmjet Shqiptarëve që kjo të arrihet. Duke qenë se shoqëritë ku jetojmë në mergim janë të gjera dhe të mjaftueshme për gjithsecilin, nuk jemi konkurrentë për vende të caktuara por mund të zëmë të gjithë, pozicione shumë më të larta se ç’kemi duke bashkëpunuar strategjikisht. Një strategji të tillë kemi përdorur në zgjedhjet lokale të fundit ku kemi arritur që të futëmi në kryesinë e 3 komunave të Brukselit aty ku s’kishte asnjë në të kaluarën.

MESAZHI JUAJ PATRIOTIK PËR DIASPORËN NË USA

Gjithmonë jemi inspiruar nga diaspora shqiptare e Amerikës dhe akoma vazhdojmë të inspirohemi prej saj në të gjitha fushat e veprimit. Kohët e fundit vërejmë se ka një zbehje të aktiviteteve të saja dhe një mungesë në lidershipin e saj botëror. Do të donim që kjo diasporë të nxirrte një apo disa kandidatë në kongresin dhe senatin amerikan që të kompensohet largimin e DioGuardit nga skena politike amerikane. Kjo është një domosdoshmëri jo vetëm për Shqiptarët në Amerikë por gjithashtu për Shqiptarët në të gjithë botën. Ne adhurojmë komunitetin shqiptar të Amerikës, e kemi pikë referimi dhe urojmë që do ta kemi përgjithmonë.