Suzana Tahiri – Dielli

Kosova, demokracia, drejtësia

December 17, 2016 by dgreca

Nga Suzana Tahiri/Shteti më i ri i Europës vazhdon të ballafaqohet një varg problemesh, çka u reflektuan edhe në mbledhjen e mesdhjetorit të Parlamentit Europian për Kosovën. Kosova, sipas institucioneve europiane duhet të përmbushë edhe dy kritere në mënyrë që autoritetet e Brukselit të merren me procedurën e liberalizimit të vizave.Kjo u konfirmua edhe në deklaratën e Presidencës Sllovake të BE-së, e cila u publikua në mungesë të një deklarate përfudimtare të Këshillit të BE-së, për miratimin e të cilave nuk u arrit konsensus.

Nga pozita dhe opozita kosovare kërkohet ratifikimi i Marrëveshjes për Demarkacionin e kufirit me Malin e Zi dhe vazhdimi i luftës kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit.

Përtej këtyre kërkesave shoqëria kosovare përballet me papunësi të lartë, me numër të lartë të azilkërkuesve, me institucione të brishta, me mungesë demokracie në klasën politike, etj.

Është për t’u shënuar zvogëlimi i numrit i luftëtarëve që rreshtohen pranë ISIS, por nga ana tjetër duhet menduar më shumë nga qeveria për projekte zhvilluese në zona tërësisht të varfëra dhe pa asnjë shpresë.

Po ashtu lufta kundër korrupsionit në nivelet më të larta është ende një “fushë e paeksploruar” nga sistemi i drejtësisë në Kosovës, çka kërkon reforma më të thella dhe përgjegjshmëri më të lartë nga strukturat legjislative dhe ekzekutive.

Një sfidë po aq e madhe është edhe demokratizimi i partive kryesore, të cilat duhet të marrin modelet më të mira euro-atlantike, të kufizojnë mandatet e të zgjedhurve dhe të rrisin garën e konkurimit.

Turqia, Erdogan dhe analisti Buzhala

July 27, 2016 by dgreca

Opinion nga Suzana Tahiri/

Askush nuk e mendonte se një shaka në rrjetin social Facebook, e publicistit të njohur Berat Buzhala, do të shoqërohej me një kërcënim qeveritar e diplomatik, madje me një notë të ashpër të ambasadës turke në Prishtinë për burgosjen e gazetarit.

Kjo notë ngjalli zemërim në kancelaritë perëndimore, sidomos në Bruksel e Uashington dhe mori një përgjigje të merituar nga Ministri i Jashtëm i Kosovës Enver Hoxhaj.

Akoma më ashpër ajo u dënua nga komunitetet dhe organizatat e gazetarëve dhe institucionet ndërkombëtare të mbrojtjes së lirive dhe të drejtave njerëzore.

Megjithatë kjo ndodhi dhe më shumë se dëmtoi analistin Buzhala, ishte një argument më shumë që regjimi i sotëm i Ankarasë është autokratik, shtypës i të drejtave dhe lirive njerëzore, denigrues ndaj shtypit dhe medias së lirë, një rudiment i shoqërive të prapambetura.

Pikërisht nga kjo ndodhi dhe nga shumë të tjer,a shumë më të rënda, Turqia ka nevojë të ç’burgoset sepse një shtet demokratik, anëtar i NATO-s, do të kontribuonte më mirë në paqen dhe stabilitetin e rajonit, Europës dhe më gjerë.

Këtë më mirë se kushdo lypset ta kuptojë opozita turke, shtresat më të përparuara të shoqërisë turke, të cilat ndjejnë në kurriz peshëm e një parti që qeveris prej 14 vjetësh dhe të një njeriu që e bën kushtetutën jo në përputhje me standardet demokratike, por në funksion të pushtetit të tij absolut.

Asnjë diktaturë dhe asnjë sistem autokratik nuk ka mundur të jetojë gjatë, por zgjatja e kësaj status quo je rëndon mbi popullsinë 80 milionshe që gjendet brenda një izolomi të madh e të gjithmbarshëm.

4 korriku, festë kombëtare edhe në hapësirën shqiptare

July 4, 2016 by dgreca

Nga Suzana Tahiri*/

Çdo 4 korrik amerikanët kremtojë kryefestën e tyre të Pavarësisë, që daton nga viti 1776. Pikërisht atëhere shtetet kryengritëse mundën Britaninë e Madhe duke shënuar betejën e parë të kolonive për pavarësi. Kuvendi i Filadelfias hartoi kushtetutën bazë, e cila më 17 shtator 1787 i bëri shtetet e ndara pjesë të një republike të vetme me një qeveri qendrore. Karta e të Drejtave, e përbërë nga 10 amendamentet e para kushtetuese si garanci e të drejtave dhe lirive themelore qytetare, u ratifikua më 1791. Në shekullin e XIX, SHBA fitoi të tjera hapësira nga Franca, Spanja, Anglia, Meksika dhe Rusia, si dhe u bashkuan me të Republika e Teksasit dhe ajo e Hawait. Mosmarrëveshjet mes dy pjesëve të vendit (Veriut të industrializuar dhe Jugut agro-bujqësor) çuan në Luftën Qytetare Amerikane të viteve 1860. Fitorja e Veriut parandaloi ndarjen e përhershme të vendit dhe çoi drejt përfundimit të skllavërisë së ligjshme në SHBA. Lufta Spanjollo-Amerikane dhe Lufta I Botërore konfirmuan statusin e vendit si fuqi ushtarake, ndërsa më 1945, ajo doli nga Lufta II Botërore si vendi i parë me armë bërthamore, anëtar i përhershëm i Këshillit të Sigurimit të OKB si dhe themeluese e NATO-s. Shqiptarët, më proamerikanët në planet Nuk është sekret të pohohet se shqiptarët njihen aktualisht si populli më proamerikan në planet. Dhe pikërisht këtë gjë e ka sintetizuar më 1 nëntor 2012 Sekretarja e Departamentit Amerikan të Shtetit, Hillari Klinton, ku u shpreh në Tiranë se “SHBA qëndruan me ju për 100 vitet e para të pavarësisë dhe do të qëndrojnë me ju edhe për 100 vitet e ardhshme, edhe për 100 të tjera pas tyre, edhe ato pas këtyre”. Përkrahja e SHBA nuk u ka munguar shqiptarëve në çastet më të rrezikshme për ta dhe sidomos me mbarimin e dy luftrave botëre, kur diplomaci të tjera e vinin në dyshim edhe atë pak shtet të cunguar, të gllabëruar egërsisht prej fqinjëve. Ka merita të padiskutueshme në mbrotjen shqiptare Xhorxh Fred Uilliams, ish-përfaqësues diplomatik i SHBA-ve në Greqi dhe Mal të Zi. Ai erdhi në 1914 në Shqipëri si i pari misionar diplomatik amerikan pranë Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit. Po ashtu një diplomat i shquar amerikan Uilliam Uoker, në cilësinë e kryevëzhguesit të OSBE-së në Kosovë në 1998, do të sensibilionte opinionin mbarëbotëror për masakrat serbe në mes të Europës. Janë të njohur përpjekjet e tre presidentëve të fundit amerikanë Bush dhe Klinton në dimensionin e ri që mori faktori shqiptar në Ballkan, çka popullsia autoktone e këtyre viseve do t’i jetë përjetë mirënjohës. Në këtë kuptim 4 korriku i amerikanëve është de fakto kryefestë për shqiptarët në Kosovë, më Shqipëri, më Maqedoni, në Mal të Zi, në Çamëri, në Preshevë dhe në çdo shtet tjetër ku ka përkatësi shqiptare.

* E dergoi per Diellin Cerciz Loloci

Alternativa e vetme e shqiptarëve të Maqedonisë

March 15, 2016 by dgreca

Nga Suzana Tahiri /

Maqedonia ndodhet sërish para zgjedhjeve të parlamentare dhe sërish shqiptarët ndodhen përpara një dileme të madhe: të votojnë sërish BDI e Ali Ahmetit, të përkrahin PDSH e Menduh Thaçit apo të kërkojnë një alternativë tjetër. Sa kohë që kjo alternativë mungon dhe nuk ka shumë kohë që të konstituohet një formacion i ri politik që të jetë zëdhënës i aspiratave të të gjithë shqiptarëve, votuesit e kësaj përkatësie etnike kanë të drejtë të kërkojnë nga faktori politik që të hyjnë së bashku në zgjedhjet e përgjithshme parlamentare, pra në emër të një formacioni apo koalicioni politik që mbledh maksimumin e votave. Edhe për disa vjet shqiptarëve u duhet pikërisht kjo gjë që në zgjedhje parlamentare të hyjnë si një zë i vetëm (modalitetet e hyrjes në këtë mënyrë gjenden), çka domthënë më shumë deputetë në parlamentin e ri, më shumë bashkëpjesëmarrje në qeverisje, e cila përkthehen në më më shumë poste minsitrore dhe të institucioneve kushtetuese, më tepër të drejta dhe hapësira për komunitetin etnik shqiptar që jeton në viset autoktone. Nuk ka asnjë dyshim se partia shqiptare në bashkëqeverisje e Ali Ahmetit kanë bërë më shumë se kushdo tjetër për shqiptarët, por nuk ka arritur të mirën më të mundshme për shkak të funksionimit jo si parti europiane, të grindjeve të vazhdueshme dhe të mbeturinave klanore që gjenden shpesh brenda saj. Akoma më folklorike ka mbetur partia tjetër shqiptare e opozitës që edhe kur humb për disa zgjedhje të përgjigthshme rresht as ka ndryshim strukturash drejtuese dhe as që mund të flitet për norma demokratike. Por ndoshta kaq dinë dhe kaq mund të bëjnë si parti që bashkëqeverias ashtu edhe ajo që i ngjitet opozitës. Në këto rrethana votuesit shqiptarë kanë në dorë një mjet të fortë demokratik, votën e tyre që mund të mos ia japin askujt nëse nuk e shohin të bashkuar faktorin shqiptar. Dhe në Maqedoni nuk mund të ketë raund zgjedhjesh pa pjesëmarrjen e shqiptarëve, që janë aktualisht gati gjysma e popullsisë. Një përfaqësim sa më dinjitoz i shqiptarëve në strukturat e reja maqedonase, do tw thotë edhe një përmbushje e aspiratës së këtij shteti të brishtë për të qenë anëtar i familjes europiane dhe i NATO-s.

Homeri, Dante, Servantes, Shekspiri dhe Kadare

March 4, 2016 by dgreca

Nga Suzana Tahiri/
Çdo popull apo komb krenohet me mendjet e tij të ndritura që lindin në epoka të caktuara dhe mbeten përjetësisht të tillë në universin botëror.
Fatin e grekëve, të italianëve, të spanjollëve, të anglezëve, e kanë edhe shqiptarët me shkrimtarin e tyre më të spikatur, Kadare.
Këtë fat gjithashtu e ka edhe kontinenti i vjetër Europa me pesë personalitete, çka nuk ka ngjarë me kontinente të tjerë.
Dhe jo se në ato territore nuk ka pasur kulturë, nuk ka pasur letërsi, por sepse personalitetet e tyre të shquara kanë mbetur brenda kontinentit apo kanë qenë përfaqësues të një gjuhe që shpesh shtrihej edhe në më shumë se një shtet.
Homeri, shekulli IX para Krishtit, autori i kahershëm i antikitetit grek, me dy librat e tij “Iliadën” dhe “Odisenë” shenjoi shtyllën e parë të gjeniut të pavdekshëm.
Dante Aligeri, 1265 -1321, pararendës i Rilindjes Europiane, me “Komedinë hyjnore” do t’i ngrinte italianët në panteonin e letërsisë së përbotshme, duke përvijuar shtyllën e dytë të një gjeniu të papërsëritshme.
Afërsisht tre shekuj më vonë dy bashkëkohës mendjendritur, Servantes i spanjollëve (1547-1616) dhe Shekspiri i anglezëve (1564-1616), i pari me një grup veprash në prozë që kulmojnë me “Don Kishotin e Mançës” dhe i dyti me një korpus dramash, arritën të rreshtohen në shtyllën e tretë dhe të katërt të një pasurie botërore që lexohen dhe rilexohen brez pas brezi.
Midis shekujve XX-XXI, pikërisht në atë periudhë kur ka filluar edhe dhënia e çmimit Nobel për letërsi, një shkrimtar i përmasave të katër të parëve, është autori shqiptar Ismail Kadare, ndër më të përkthyerit sot në botën modern dhe i mirënjohur në gjuhët më të mëdha.
Me përjashtim të Homerit, kur ende nuk ka një përcaktim të saktë të vitlindjes dhe vitvdekjes, të katër shkrimtarët e tjerë, janë në këpërcyell të dy shekujve, por pavarësisht kësaj rastësie, gjenia e tyre e papërsëritshme, e pangjashme, i ka shndërruar në pesë shtylla bazë të letërsisë botërore.