Tahir Kolgjini – Dielli

Osman Lita dhe dëshmorët në luftë kundër komunizmit

September 15, 2017 by dgreca

Shtylla e dëshmorëve – Osman Mustafa Lita me pjesëtarët e Familjes/

Nga Tahir Kolgjini/

Të ndiemin Osman Litën nga Kalisi i Lumës, qysh në datën 02.11.1912, e shofim në skenën e atdhetarís shqiptare. Në veprën “MBROJTJA E SHKODRES” –faqe 223, 224 -, të përpilueme prej gjeneralave turq dhe të botueme në 1933 me aprovimin e Kryesís së Shtatmadhorís, shofim kto fraza:-«Natën e datës 2-3 Nanduer, trupat, kaluen në katundet Shtarovicë, Reç, Shtrazimir dhe Brodeçan, tue qendrue nji pjesë përjashta. Në kët mbramje, dy vetë nga Kalisi, erdhën dhe treguen se popullsija asht përgatitun me marshue drejt Prizrenit. Prandej, kërkon qi, bashkë me te, të veproje edhe ushtrija. Pak ma vonë, erdhi dhe Orman Lita, i biri i Mustafa Litës, qi ishte prej krenëve të Lumës. Ky, n’emën të krenëve të Lumës dhe të Dibrës së poshtme, solli letra, me të cillat luteshin qi ushtrija, të ndalet e të qendroje me ta. Njana prej këtyne letrave, tekstualisht asht kështu:

«Zotnís së Tij Komandantit t’Ushtrís në Restelicë

Kemi marrun vesht se keni ardhun në Shtarovicë. Lajmohemi se ushtrija, s’ka ushqim. Jemi tue mbledhun ushqime në sasi të mjaftueshme për ushtrin, qi keni. Ju lutemi kini mirësín me e këthyem ushtrín e Juej këndej.

Nderime. Ushtrija anmike, ka kalue në Rekë.

Parësín e Dibrës së Poshtme:

Sheh Shaduman

Parësín e Lumës:

Ali Daci

Osman Lita

Sheh Ramadani

Xhelaleddin

Elmas Kotarja

Shenim:

1.Xhelaleddin-i, âsht Xheladin Bresa nga Buzmadhja.

Sheh Shaduman -i, në vend thirrej “Sheh Zumani”.
Komandant’i ushtrís, Mahmud Hajret Pasha, mbassi forcat nuk ishin në gjendje kësaj thirrjeje i përgjegjet negativisht, tue shfaqun keqardhjen e vet dhe tue u falënderue.
Marshimi drejt Prizrenit, shenon luftën e Lumës kundra ushtrís serbe, tue i pasë shterrun krejt nji divizion. Mbi kët luftë, revista “SHEJZAT” në (Luma dhe luftat e Saja), ka shpalitje.

***

Si dihet, Jugosllavija e krijuemembas luftës së parë botënore, në fillim, nuk i pat respektue kufijt e Shqipnís, qi ishin caktue në vjetin 1913. Ajo, lakmonte me mbajtun vendet t’ona deri në Drinin e Zi. Pat gjetun, në Lumë e në Dibër, disa mercenarë, të cillëve iu pat lidhun rroga keshe për të mbajtun qetesín e vendit. Dhe si përfundim pretendonte se e don populli. Në kët mënyrë, synonte me mbajtun në dorë gadi krejt Lumën dhe Dibrën e Poshtme.

Kjo situatë, vazhdoi deri në vjetin1920.

Në vjetin 1920, qeverija e Tiranës, disi u mbëkambë. E mbolli farën per nji kryengritje në Lumë e në Dibër për kundra Jugosllavís. Dibra e Poshtme e prime prej Suf Xhelilit dhe Nahija e Lumës e prime prej Osman Litës, i vunë pushkën ushtrís jugosllave dhe i asgjasuen disa njisina, tue ardhun deri në Lerat e Sorrës të katundit Lusën.

Mbi këtê, ushtrija jugosllave ia behi bjeshkëve me armë të randa. Thei popullsín kryengritëse dhe vendosi topat në Gjurrën e Kalisit. Dhe prej këndej, filloj me gjuejtun katundet dhe forcat shqiptare përtej Drinit të Zi.

Kjo ushtri e anmikut, qi ishte acarue për s’tepërmi, dogji Osman Litën dhe Nahijen; dogji shum katunde në Dibrën e Poshtme dhe grabiti e plaçkiti çdo gjâ, qi gjet në këto vende. I bani katundet rrafsh me tokë.

Ata, qi shpëtuen prej kësaj morekujeje, kaluen Drinin dhe morën udhën nepër Selitë për të shkue në Tiranë. Në Selitë, këtyne luftëtarëve dhe familjeve të tyne, iu doli përpara nji pjesë e popullit të vendit dhe iu vûni pushkën nepër gryka e karma të vështira, tue iu shkaktue shum të vramë në njerz dhe tu e iu plaçkitun kafshë, bagti e ç’do gjâ, qi patënme vehte.

Nji pasqyrë tragjike!… Në kët tragjedi përshkohet dhe Osman Lita me nji familje e pasuní të madhe.

Mbas kësaj kryengritjeje, Shqipnija, ankohet pranë Konferencës s’Ambasadorëve dhe pranë Lidhjes së Kombeve. E, si përfundimi kësaj ankese, Jugosllavija, shtërngohet me lëshue vendet e Lumës dhe të Dibrës, qi i kishte okupue barbarisht.

Luma dhe Dibra, në kët rasë, lirín e tyne e fituen me gjak.

Pra, ky ishte Osman Lita dhe kjo ishte familja e Litës në Lumë.

Qè pra, po ky Osman Litë, deklarohet tradhëtár prej partís komuniste gjoja shqiptare, e prime prej Dushanave e Miladinave; dhe, vritet me 01.08.1946 në vendine quejtun “Vorret e Shullânit” në Lumë.

Nga familja e Litës, përveç Osman Litës, pjesërisht në ndeshje e sipër dhe pjesërisht tue u pushkatue, kanë mbetun dëshmorë:

Sherif Osman Lita, (i biri)

Vehap Osman Lita ( i biri)

Rahim Osman Lita (i biri)

Zyber Mustafa Lita (i vëllai)

Zejnel Ali Lita (nip vëllai)

Rushit Ali Lita (nip vëllai)

Jahja Ali Lita (nip vëllai)

Hasan Zejnel Lita (stërnip vëllai)

Shevqet Zejnel Lita (stërnip vëllai)

Uk Myslim Lita (Kushri)

Kadri Myslim Lita (Kushri)

Mexhit Myslim Lita (Kushri)

Emri Isuf Lita (Kushri)

Asht e udhës me shenue se, me nji pjesë të këtyne dëshmorëve, kanë ndodhun dhe Ali Veli Sufa e Xhemali Mërtini prej katundit Kalis.

***

Në kët mënyrë komunizmi i ashtuquejtun shqiptar, i ka nderue (!) personalitetet dhe familjet patriotike, të cillat, përherë, ishin shkri për pavaresín e Shqipnís.

Përulemi përpara dëshmorëve të Kombit!

Marrë nga Lajmtari i të Mërguemit, viti 7, nr. 12, korrik 1976

Kujtojme Mark Gjomarkajn me rastin e 70-vjetorit te vdekjes

June 14, 2016 by dgreca

Gazeta “Dielli” ju paraqet lexueseve artikullin e Tahir Kolgjinit njerre nga “Lajmtari i të Mërguemit”, nr.12, Vt.7, Korrik 1976, fq.11-15./

Nga Tahir Kolgjini: Edhe nji herë po e kujtoj Mark Gjomarkajn/

Në Foto: Mark Gjonmarkaj/

Në fletoren L’ALBANIE LIBRE, qi dikuër ishte organi për faqe të bardhë i Blokut Kombtar Indipendent, ishte kujtue sa herë, i ndiemi Mark Gjomarkaj, tue iu vumë në dukje cillësinat e tija si nji shqiptar me plot merita. Po kështu, disi âsht bâmë fjalë për ‘tê, në data të ndryshme, edhe në Lajmtarin e të Mërguemit.

Të gjithë shqiptarët, qi kanë flijue jetën e tyne për nji Shqipni të Lirë Etnike, duhet t’i kujtojmë shpesh e me nderime. Duhet t’i kujtojmë me qellim qi të jemi mirënjoftësa ndaj tyne dhe, në kët mënyrë, t’inkurajojmë pjesën nacionaliste përgjithësisht. Veç kësaj, na duhet me i kujtue dhe për arsye qi historiani i ardhshëm, të ketë burime të vërteta në përshkrimin e ngjarjeve të botës shqiptare gjatë kacafytjes së dytë botënore. E kemi për detyrë . . .

Sidomos për Markun, sado qi të jetë shkrue, ato, nuk janë të mjaftueshme për personalitetin e tij të vlefshëm. Janë shum pak. Prandej, edhe unë, tue u mundue me tregue dishka për kët HERO dhe tue e kujtue me nji nderim të thellë, po due me dalun përpara lexuesave të mij të dashtun.

***

Ishte periudha e Shqipnís Mbretnore, atëhere, kur e njofta Markun për herë të parë në Tiranë. Vjeta, nuk më kujtohet. Do të shkonte për të vazhdue mësimet n’Itali. Rasësisht u përshndeta me ‘tê dhe me disa shokë, qi kishin ardhë me e percjellun. I hateshëm dhe i pastër në trup; krrik (shik) në veshje dhe i zvillatun e simpatik në ftyrë. Më tërhoq vrejtjen zgjimi dhe sjellja e tij fisnike. Me qellim qi të përbâj nji mendim, fillova me ‘tê disa bisedime të ndryshme. Përgjigjet e tija, ishin të qarta dhe me vênd e mâ tepër në dialektet t’ona. Qysh atëhere, mbeta shum i kënaqun, tue m’u forcue shpresa për kët student të ri se, si djalosh i njij derës së mirë, do të mbërrije në gjendje me i shërbyem Shqipnis në kohën e ardhshme.

Aj, qè nji student shqiptar vërtetë idealist.

***

Ma vonë, Markun e shoh si Nenminister i Punëve të Mbrendshme në Tiranë, kur erdhi në fuqi qeverija e kryesueme prej të ndiemit Mustafa Krujës në fillim të vjetit 1942. Ishem ngarkue me detyrë në Kukës. E vizitova. Pashë se ishte shum i kujdesshëm për të ndigjue e shum i preftë në shprehje.

Aspak nuk më kishte gënjyem parashikimi i em, qi pata për ‘tê, atëherë kur ishte student.

Mbas këtij takimi, qoftë për arsye detyre, qoftë për arsye miqsije, shifeshim mâ shpesh. Dhe, sa herë kur takoheshim, bisedonte përzemërsisht e me nji guxim të jashtëzakonshëm tue iu dhânun randësi në shkallë të parë problemeve dhe interesave kombtare. Synonte me mbajtun nalt autoritetin shqiptar, tue mos i përfillun asnji grimë rrethanat, qi mund t’i shkaktonte gjendja delikate e kohës.

Kur ishte fjala për shqiptarë e për Shqipni, ate nuk e lakonte kurrgjâ në kët botë. As vdekja, nuk i bânte përshtypje.

Mâ vonë, me dorëhjekjen e qeveris së Mustafa Krujës, aj, nji herë, kaloi në jetën private. Mbasandej, me kapitullimin e Italis në vjeshtën e vjetit 1943, mori pjesë në Kuvendin Kombtar në Tiranë. Në kët kohë, elementi komunist, tue përfitue nga mungesa e autoritetit, e kishte mârrun frênin në dhamb dhe bânte atentate djathtas e majtas, tue vramë nacionalista të shquem, me qellim qi të mbjellte terrorin në popull dhe në qeveri.

Pikërisht në kët kohë të rrezikshme, Mark Gjomarkaj, me treqind miq e dashamirë, qi i kishte sjellun prej Mirdite, i siguroi mbrojtjen parlamentit, tue e ruejtun nga çdo msymje, ose kërcnim. Në ket mënyrë aj, legjislaturën e asaj kohe e vuni në gjendje me punue me qetësi e me gjak të ftoftë.

***

Aty tue u damë vera e vjeshta në vjetin 1944, brigadat komuniste, patën depertue në disa lagje të Tiranës dhe pozicioni i qeveris pat fillue me u tronditun keqas. Unë, ishem i ngarkuem me detyrën e Drejtorit të Përgjithshëm të Policís. Po na duhet me u zmbrapun për Shkodër me nji pjesë të personelit dhe të mjeteve, qi enè i kishim në dispozicion. Natën n’udhtim e sipër, të gjitha mjetet, na u shkatrruen nga bombardimet e fluturakeve anglo-amerikane dhe na mbetëm rrugës. Patëm dhe disa të vramë. Ata, qi tepruen, mbërritën në Shkodër. Unë shkova fillë në shtëpinë e Kapidanit. Në kët kohë dhe Marku, ishte në Shkodër.

Si dihet, në Shkodër, aso kohe, qe formue “Komiteti Kombtar i Shkodrës” nën kryesín e të ndiemve Sylqe Beg Bushatit dhe të Kapidan Gjon Marka Gjonit. Mark Gjomarkaj, ishte ngarkue me detyrën e Komandantit të Përgjithshëm të Forcave t’Armatosuna Kombtare. Ky Komitet, kishte për qellim me ndalue hymjen e komunistave në kët pllambë të fundit të tokës shqiptare, për me mund me lehtësue nji shkarkim eventual të ndonjij force anglo-amerikane në Shqipni, ose në ndonji vend në zonën e Shkodrës.

Kapidan Gjoni, më njofton se, mue më kishin ruejtun detyrën e Prefektit të Shkodrës dhe, si i tillë, më ngarkojshin dhe me detyrë antarësije në Komitet. Iu falënderova, tue i thânun se, jam drejtue për në Gjermani dhe se mbrenda javës, bashkë me dy oficera gjermanë, me nji aeroplan ushtarak nisemi për Vjenë.

-“Or Tahir,” më thotë, Kapidani , “na o do të shpëtojmë bashkë, ose do të vdesim bashkë.”

Mbi këte, dhe unë, e pranova kët detyrë. Njeriu, vdekjen e pranueka mâ tepër prej turpit se sa prej trimnije. E si u pashë edhe me Sylqe Beg Bushatin, mora Prefekturën e Shkodrës në dorëzim.

***

Ndërsa, lufta, vazhdonte me vrull në Merditë dhe aty këtu derdhas në malsinat tjera të Shqipnís, Markut i bâj kët propozim:

-«Thika, ka hasun n’asht. Komunizmi, nuk mund t’asgjâsohet me mâsa gjysake. Prandej, me nji urdhënesë, duhet të requizojmë të hollat dhe pasunín e luejtshme të bankave dhe të tregtarëve të zonës s’onë, pa përjashtim. T’iau kërkojmë për kundrejt dëftesash, tue iu dhânun nji afat të shkurtë. Kush nuk e ep shumën e kërkueme mbrenda afatit të caktuam,… në litar!… Armë ka. Me nga njimijë frank në muej, të përbâjmë nji forcë prej 15.000 vetësh dhe t’a ndezim luftën në nji ballë të gjânë, tue i mobilizue edhe vendet e shlirueme. Si t’i fusim forcat komuniste në dana, të marshojmë deri në kufinin grek. Me krijimin e njij qeverije kombtare, ka gjasë qi të zbarkoje ndonji njisi anglo-amerikane. Dhe shteti, si të stabilizohet gjendja, t’interesuemve iu paguen pasunin e requizueme.»

«Fitimi, âsht i yni, mbassi komunizmi jugosllav dhe grek, nuk janë në gjendje me iu ndihmue komunistave shqiptarë. Me gjithë këte, të supozojmë se, nuk mundëm me ia mbërrijtun këtij caku, atëhere, me të tanë kët fuqí, po e çajmë me pushkë; po hyjmë në Greki dhe po i dorëzohemi gjeneral GOBI-t.»

I ndiemi Mark, pa nji pa dy, e pranoi kët pikëpamje. Ia hapëm Kapidan Gjonit. Dhe aj, e pranoi. Mirëpo, kur ia parashtruem Sylqe Begit, aj, nuk u tregue d’akord, mbassi natyra e tij, nuk ishte e krijueme për me zbatue masa kësodore, qi sjellin përgjegjësina të rânda.

Prandej, dhe kjo mâsë, qi ishte e vetmja shpresë, mbeti pa u sendërgjue.

***

Rrethi, për dit e mâ tepër vinte tue u ngushtue. Ishte data 23 Nanduer, 1944. Hangrëm darkë. Tjerët, shkuen secili në punë të vet. Mbetëm Kapidani medis nesh dhe unë e Marku, në skajet e ngushta të tavolinës, skundrejt njani tjetrit. Në kët rasë, Marku , më drejtohet :

-“Or Tahir, duhet të përgaditesh se, Ti, do të dalish nesër bashkë me babën.”

-“Për ku, or Mark?”

-“Për ku t’a ketë shkrue, Zoti. Nji herë, për Gjermani. Baba, mbassi nuk zotnon ndonji gjuhë të huej, do t’i ap me vehte njanin prej vëllazënve. Do të niseni me ushtrín gjermane, qi ritirohet.”

-“Na, mâ, o duhet të nisemi krejt kështu, sikurse jemi; e pra, edhe Ti; ose duhet të qendrojmë të gjithë bashkë, si ç’jemi.”

– Baba, âsht i vjetër; prandej, nuk âsht i malit. Ti Tahir, je shum i lodhun. Të kemi ngarkue mjaft, e shërbime në vende të ndryshme. Je edhe i vetëm. Prandej, duhet të largohesh. Sa për mue, unë, jam djali mâ i madhi i Kapidanit të Merditës. Randimi kryesuer, peshon mbi mue, sepse, kam qenë i ngarkuem me autoritet. Mandej, kam ngarkue shum miq, shum kumarë e shum dashamirë dhe farefis me përgjegjësina. Këta nuk mund t’i lâ vetëm. N’atë minutë qi unë, të largohem nga Shqipnija, ka vdekun dera e Kapidanit të Merditës. E, po te vdes unë, dera e Kapidanit të Merditës, rron. Prandej, unë, do të qendroj në malet e Shqipnis.”

Dhe si i mallëngjyem, Marku, vazhdoi:

-”E dij. Do të jetë e pamundun me qendrue n’aratí, kur të zbatohen sistemet e ashpra të komunizmit. Do të vritem; por, s’ka gjâ. Vdekjen e pranoj për idealin kombtar dhe për mos me i lanun vetëm shokët e këtij ideali. Shqipnija, dikuër, në nji menyrë, ose në nji tjetër, prap ka me e gjetun rrugën e vet të natyrshme. Dhe juve ju uroj udhë të mbarë.”

Marku, kur shprehte fjalinat e fundit, iu rrokulluen nja dy pika lot mbi mollëzat e faqeve teposhtë. Unë, nuk pata gjâ me shtue, mbasi aj, parapëlqei rrugën e burrënís shqiptare.

Me 24 Nanduer, 1944 në mëngjes, u hallatosëm me te dhe, bashkë me Kapidan Gjon Marka Gjonin, lam Shkodrën, tue mârrun rrugën e aratís.

Karakteristika, qi e dallon Mark Gjomarkajn prej shqiptarëve tjerë, âsht kjo: Aj, qendroi në malet e Shqipnís për t’u vramë e tjerët, qendruen për të shpëtue.

***

Sigurisht, disa burra nacionalista, do të kenë mbajtun shenime dhe do t’i përshkruejnë ndodhinat me imtësi. Unë, këtu, shkurtimisht po shenoj disa pika kryesore, për hirë të historis kombtare:

Marku, me 26 Nanduer, 1944, e le’ Shkodrën, tue pasun me vehte nji fuqi të përbâme prej afër trimijë vetësh. Me qenë se shokët i kishte lanun të lirë me u dorëzue, ose me ndjekun rrugën e aratís me ushtrín gjermane, nji pjesë e kësaj fuqije, i dahet. Me fuqín, qi i mbetet, aj, vazhdon udhën nepër vende të ndryshme malore, tue kapërcyem lumej, gryka, kodra e suka të vështira dhe tue luftue e tue çamë me pushkë shum prita, të cillat, ishin vumë nga nji pjesë e popullit, qi e kishte mashtrue komunizmi. Lemisht, në këto ndeshje, derdhet shum gjak prej dy palëve. Për kët shkak, Marku, vendosë qi forcat, aty për aty, të shpërdahen andej -këndej, ku t’a gjykojnë me arsye, tue mbajtun ndërlidhjet regullisht medis tyne. Dhe vetë, me disa shokë, kalon në Merditë.

Gjatë kohës, qi Marku, qendron n’aratí, krijon nji organizatë kombtare, ecilla, shtrihet, thuejse, gadi në krejt Shqipnín. Mirëpo, dhe kjo, mjerisht, dështon, për shkak se, nji pjesë e kësaj organizate, veprimin e fillon para datës së caktueme.

Kësaj here, Tirana, vendosë me e mnjanue kët rrezik dhe shton e shpeshton seriozisht ndjekjet. Dhe Mark Gjomarkaj, në nji ndeshje, qi zhvillohet në vendin e quejtun -Prosek të Merditës – me datën 13-6-1946, plagoset randë. Dhe me 14-6-1946 n’ora 7.00 vret vehten me revolverin e vet, për mos me iu dorëzue i gjallë komunistave.

***

Mbas vetëvrasjes, forcat komuniste, trupin e Markut e ekspozojnë në Shpal, në Lesh e në Shkodër, tue e zvaritun e tue shkelmue.

Kjo sjellje banale, në vetvehte, tregon se, komunizmi, âsht nji shfaqje kundërnjerzore

Nacionalizmi shqiptar, nuk do t’i harroje kurr dëshmorët e vet.

Hiri i Zotit, qoftë me Mark Gjomarkajn dhe me shokët e idealit të tij të shenjtë.

*Marrë nga Lajmtari i të Mërguemit, nr.12, Vt.7, Korrik 1976, fq.11-15

FLIJIMET E NANËS SHQIPTARE

May 8, 2016 by dgreca

Nga Tahir Kolgjini/

Nxjerre nga “Shejzat”, 4-5, Romë, 1970/

Isha rritun bukur shum sa nji far’ voci, si me thanun,
Për të shkue në shkollë fillore, lakmi rrethit për me i lanun.
Nji ditë vere, dit’ë gjatë, qi prej vape me u tërmekë,
E shoh nanën tue lavrue, fort ngërmue permbi jekë,
Tue iu dhanun urdhën qeve: -Hajt bir, hajt, hallall ju qoftë,
Ç’ju kam dhanun tagji elbi, bar’ e kashtë e qullë të ngrofte!-
Komandonte qe e almise, si ma i miri burrë në dhe,
Për të kryem punë bujksije, si ma i miri bujk ndër ne,
Për ta bamë arën ugarë, qi ish djerrë qe tri vjet,
Për ta mbjellun n’muejt e vjeshtës me parmendë o me çdo mjet.

N’djers’ e n’pluhun ishte mbytun, i kullonte llom nga ftyra,
ishte lodhun, ish postatun, paraqitej ngjyra ngjyra.

-“Ah moj loke i thash’ dhimbshëm, po m’vjen keq se qenke lodhun.
A s’m’i l’shon almiset mue pak në ndihmë për t’u ndodhun?
Mbasi penda n’vendet tona asht për gra nji punë e randë.
Kosë e lavër janë për burra, gurë e baltë, me nxjerrun landë!”
M’u pergjegjë me fjalë bujare:
-“Hajt more bir, m’u bafsh katund,
Nuk don nana me t’helmue; c’asht nder ne, nuk asht gjithkund:
Kur Ti ishe n’djep, i vogël, msyni anmiku vend për vend.
Krejt polemi rroki armet, kush ish burrë, mbarë e me rend,
Edhe gra, nji palë, u lëshuen, si ulkojat e kësaj ane,
Për me bajtujn bukë e nozull, mjete tjera dhe xhebhane,
Për t’i dalun ballë për ballë e grykë me grykë, si ç’ish zakoni,
Për shqiptarët burra trima n’kohe te vjetra e te s’voni,
Që nuk dinë se kah del plumbi, se ç’asht vrasa, se ç’asht mbeta,
Kur luftojnë për nder e sedër, për Atdhe e troje t’veta.
Dhe Yt atë ishte bashkue me kët rragjë luftëtare,
Për të shkue n’ballë të luftës, ku kish krisë lufta batare,
Dhe përpara se të nisej, me nji za me plot urti,
M’u drejtue me kambëngulje, tue m’bamë kët porosi:

-Për kët jetë une ta kam lanun, për at jetë un’ ta kërkofsha,
Rritma djalin si ka hije, -mos ma rrit si pulë ndër kosha!-
Qi t’m’i dale zot Flamurti, si simbol qi na e kanë lanun,
Gjyshat tone, burrat e vjetër, edhe jetën për me e dhanun,
Tue luftue kundër anmikut, kur n’Atdhe ai ta kët prekun,
N’asht se shkrue asht për mue në kët luftë dëshmor me dekun!
Edhe mbet trimnisht si kushi; për mbi Të vegoftë drita,
U kujtoftë me të mira sa t’vazhdojë nata e dita!

* * *

“Pra, lum nana…, m’paç uratën, kambë ku ve, ku ban fërkem,
Un’ si grue e nanë shqiptare -si besnike e burrit tem-,
Qi perpiqet për familje e për rreth e ç’ka përanë,
Qi përpiqet dhe per Fis e për të fismin Komb të tanë,
Tue ngarendun ku t’jetë puna ma e veshtira me mundime,
Tue e bamë egis vetvetën ndër rreziqe të jetesës,
Tue u kredhun pa kursime nëpër pellgje të trishtesës,
Here me magje e pune shpijake, herë me gja e herë me blegë,
Herë me kmesë, herë me latoshe, lis me lis e degë më degë,
Herë me krrabza o me gjylpana, herë me bosht e herë me furkë,
Herë me lamsh e herë me pasma shpat me shpat e sukë me sukë,

Herë me vekë o me pune dorë, tue hakatun pa ia damë,
Herë me pleh e herë me ara, simbas shortit, qi ka ramë,
Diku ngime e diku unët, me bark thate si t’ketë qillue,
Pa u ungjun, pa pushue, qysh se drita t’ketë fillue,

Fushë e megje, bjeshkë e male pa i marrun parasyshë,
Kur nuk kane, me shoke e vllazen tue e dame kacoren dyshe,
Si c’na e la zakon i pari, gjysh mbas gjyshi e brez mbas brezi,
Me i ndihmue njuani tjetrit, qofte Ilia, qofte Elezi,
Sepse ndera e faqja e bardhe per shqiptaret qi kane mend,
Ose dhuna e fatkeqesia, iu vjen bashke vend per vend.”

** ** **

“Pra, lum nana…, Ti me qene se je xcope e trupit tem,
Gjithashtu -dhe dije mire se – i t’em burrit je nji rrem,
Qi ka mbetun si deshmore ne fushe te nderit per Atdhe,
Mall tue lanun, jete tue dhanun, tue bame fli gjithshka per ne,
E qi mue m’porositi per me t’rritun si ka hije,
Për me shkue n’gjurma t’babës, pa u shmangun asnji fije,
Kam m et’mbajtun, kam me t’rritun, tue punue ding e dang,
Kam me t’mbajtun ndezë oxhakun, kam me t’mbajtun shpi e plang,
Për me ruejtun amanetin, qi s’e kalbë as tokë as det,
Qi Yt atë ma kish dorëzue, sa t’kem frymën në kët jetë,
Kur u damë për herë të fundit, tue qamë me lot për faqe,
Kur ishëm tue e përcjellun rreth katundit me bajraqe…”

** ** **

Anishka, moj zemra e nanës, un’ jam nanë e ate për Ty,
Do t’punoj e do te lvirëm, në këtë s’ka tetë e dy,
Ja me pendë e me almise, o me mjete tjera lloje,
Por me thonj do t’i përvishem e me dhambë, simbas nevoje,
Der’ sa Ti, në moshë madhore me shëndet e mirë të rritësh,
Për të zanë vendin e babës n’moshë burrnije kur të ngjitësh,
Për t’kujtue nanë e babë, për t’mendue vlla e motër,
Për të dashtun far’ e fisin për të cmue vend e votër…
Mandej vijnë detyra tjera me flijime si përherë,
Qi të parët i kanë përballun: Komb, Flamur, Liri me nderë!…”

Edhe nji herë po e kujtoj Mark Gjomarkajn

May 28, 2015 by dgreca

Nga Tahir Kolgjini/*
Në fletoren L’ALBANIE LIBRE, qi dikuër ishte organi për faqe të bardhë i Blokut Kombtar Indipendent, ishte kujtue sa herë, i ndiemi Mark Gjomarkaj, tue iu vumë në dukje cillësinat e tija si nji shqiptar me plot merita. Po kështu, disi âsht bâmë fjalë për ‘tê, në data të ndryshme, edhe në Lajmtarin e të Mërguemit.
Të gjithë shqiptarët, qi kanë flijue jetën e tyne për nji Shqipni të Lirë Etnike, duhet t’i kujtojmë shpesh e me nderime. Duhet t’i kujtojmë me qellim qi të jemi mirënjoftësa ndaj tyne dhe, në kët mënyrë, t’inkurajojmë pjesën nacionaliste përgjithësisht. Veç kësaj, na duhet me i kujtue dhe për arsye qi historiani i ardhshëm, të ketë burime të vërteta në përshkrimin e ngjarjeve të botës shqiptare gjatë kacafytjes së dytë botënore. E kemi për detyrë . . .
Sidomos për Markun, sado qi të jetë shkrue, ato, nuk janë të mjaftueshme për personalitetin e tij të vlefshëm. Janë shum pak. Prandej, edhe unë, tue u mundue me tregue dishka për kët HERO dhe tue e kujtue me nji nderim të thellë, po due me dalun përpara lexuesave të mij të dashtun.
***
Ishte periudha e Shqipnís Mbretnore, atëhere, kur e njofta Markun për herë të parë në Tiranë. Vjeta, nuk më kujtohet. Do të shkonte për të vazhdue mësimet n’Itali. Rasësisht u përshndeta me ‘tê dhe me disa shokë, qi kishin ardhë me e percjellun. I hateshëm dhe i pastër në trup; krrik (shik) në veshje dhe i zvillatun e simpatik në ftyrë. Më tërhoq vrejtjen zgjimi dhe sjellja e tij fisnike. Me qellim qi të përbâj nji mendim, fillova me ‘tê disa bisedime të ndryshme. Përgjigjet e tija, ishin të qarta dhe me vênd e mâ tepër në dialektet t’ona. Qysh atëhere, mbeta shum i kënaqun, tue m’u forcue shpresa për kët student të ri se, si djalosh i njij derës së mirë, do të mbërrije në gjendje me i shërbyem Shqipnis në kohën e ardhshme.
Aj, qè nji student shqiptar vërtetë idealist.
***
Ma vonë, Markun e shoh si Nenminister i Punëve të Mbrendshme në Tiranë, kur erdhi në fuqi qeverija e kryesueme prej të ndiemit Mustafa Krujës në fillim të vjetit 1942. Ishem ngarkue me detyrë në Kukës. E vizitova. Pashë se ishte shum i kujdesshëm për të ndigjue e shum i preftë në shprehje.
Aspak nuk më kishte gënjyem parashikimi i em, qi pata për ‘tê, atëherë kur ishte student.
Mbas këtij takimi, qoftë për arsye detyre, qoftë për arsye miqsije, shifeshim mâ shpesh. Dhe, sa herë kur takoheshim, bisedonte përzemërsisht e me nji guxim të jashtëzakonshëm tue iu dhânun randësi në shkallë të parë problemeve dhe interesave kombtare. Synonte me mbajtun nalt autoritetin shqiptar, tue mos i përfillun asnji grimë rrethanat, qi mund t’i shkaktonte gjendja delikate e kohës.
Kur ishte fjala për shqiptarë e për Shqipni, ate nuk e lakonte kurrgjâ në kët botë. As vdekja, nuk i bânte përshtypje.
Mâ vonë, me dorëhjekjen e qeveris së Mustafa Krujës, aj, nji herë, kaloi në jetën private. Mbasandej, me kapitullimin e Italis në vjeshtën e vjetit 1943, mori pjesë në Kuvendin Kombtar në Tiranë. Në kët kohë, elementi komunist, tue përfitue nga mungesa e autoritetit, e kishte mârrun frênin në dhamb dhe bânte atentate djathtas e majtas, tue vramë nacionalista të shquem, me qellim qi të mbjellte terrorin në popull dhe në qeveri.
Pikërisht në kët kohë të rrezikshme, Mark Gjomarkaj, me treqind miq e dashamirë, qi i kishte sjellun prej Mirdite, i siguroi mbrojtjen parlamentit, tue e ruejtun nga çdo msymje, ose kërcnim. Në ket mënyrë aj, legjislaturën e asaj kohe e vuni në gjendje me punue me qetësi e me gjak të ftoftë.
***
Aty tue u damë vera e vjeshta në vjetin 1944, brigadat komuniste, patën depertue në disa lagje të Tiranës dhe pozicioni i qeveris pat fillue me u tronditun keqas. Unë, ishem i ngarkuem me detyrën e Drejtorit të Përgjithshëm të Policís. Po na duhet me u zmbrapun për Shkodër me nji pjesë të personelit dhe të mjeteve, qi enè i kishim në dispozicion. Natën n’udhtim e sipër, të gjitha mjetet, na u shkatrruen nga bombardimet e fluturakeve anglo-amerikane dhe na mbetëm rrugës. Patëm dhe disa të vramë. Ata, qi tepruen, mbërritën në Shkodër. Unë shkova fillë në shtëpinë e Kapidanit. Në kët kohë dhe Marku, ishte në Shkodër.
Si dihet, në Shkodër, aso kohe, qe formue “Komiteti Kombtar i Shkodrës” nën kryesín e të ndiemve Sylqe Beg Bushatit dhe të Kapidan Gjon Marka Gjonit. Mark Gjomarkaj, ishte ngarkue me detyrën e Komandantit të Përgjithshëm të Forcave t’Armatosuna Kombtare. Ky Komitet, kishte për qellim me ndalue hymjen e komunistave në kët pllambë të fundit të tokës shqiptare, për me mund me lehtësue nji shkarkim eventual të ndonjij force anglo-amerikane në Shqipni, ose në ndonji vend në zonën e Shkodrës.
Kapidan Gjoni, më njofton se, mue më kishin ruejtun detyrën e Prefektit të Shkodrës dhe, si i tillë, më ngarkojshin dhe me detyrë antarësije në Komitet. Iu falënderova, tue i thânun se, jam drejtue për në Gjermani dhe se mbrenda javës, bashkë me dy oficera gjermanë, me nji aeroplan ushtarak nisemi për Vjenë.
-“Or Tahir,” më thotë, Kapidani , “na o do të shpëtojmë bashkë, ose do të vdesim bashkë.”
Mbi këte, dhe unë, e pranova kët detyrë. Njeriu, vdekjen e pranueka mâ tepër prej turpit se sa prej trimnije. E si u pashë edhe me Sylqe Beg Bushatin, mora Prefekturën e Shkodrës në dorëzim.
***
Ndërsa, lufta, vazhdonte me vrull në Merditë dhe aty këtu derdhas në malsinat tjera të Shqipnís, Markut i bâj kët propozim:
-«Thika, ka hasun n’asht. Komunizmi, nuk mund t’asgjâsohet me mâsa gjysake. Prandej, me nji urdhënesë, duhet të requizojmë të hollat dhe pasunín e luejtshme të bankave dhe të tregtarëve të zonës s’onë, pa përjashtim. T’iau kërkojmë për kundrejt dëftesash, tue iu dhânun nji afat të shkurtë. Kush nuk e ep shumën e kërkueme mbrenda afatit të caktuam,… në litar!… Armë ka. Me nga njimijë frank në muej, të përbâjmë nji forcë prej 15.000 vetësh dhe t’a ndezim luftën në nji ballë të gjânë, tue i mobilizue edhe vendet e shlirueme. Si t’i fusim forcat komuniste në dana, të marshojmë deri në kufinin grek. Me krijimin e njij qeverije kombtare, ka gjasë qi të zbarkoje ndonji njisi anglo-amerikane. Dhe shteti, si të stabilizohet gjendja, t’interesuemve iu paguen pasunin e requizueme.»
«Fitimi, âsht i yni, mbassi komunizmi jugosllav dhe grek, nuk janë në gjendje me iu ndihmue komunistave shqiptarë. Me gjithë këte, të supozojmë se, nuk mundëm me ia mbërrijtun këtij caku, atëhere, me të tanë kët fuqí, po e çajmë me pushkë; po hyjmë në Greki dhe po i dorëzohemi gjeneral GOBI-t.»
I ndiemi Mark, pa nji pa dy, e pranoi kët pikëpamje. Ia hapëm Kapidan Gjonit. Dhe aj, e pranoi. Mirëpo, kur ia parashtruem Sylqe Begit, aj, nuk u tregue d’akord, mbassi natyra e tij, nuk ishte e krijueme për me zbatue masa kësodore, qi sjellin përgjegjësina të rânda.
Prandej, dhe kjo mâsë, qi ishte e vetmja shpresë, mbeti pa u sendërgjue.
***
Rrethi, për dit e mâ tepër vinte tue u ngushtue. Ishte data 23 Nanduer, 1944. Hangrëm darkë. Tjerët, shkuen secili në punë të vet. Mbetëm Kapidani medis nesh dhe unë e Marku, në skajet e ngushta të tavolinës, skundrejt njani tjetrit. Në kët rasë, Marku , më drejtohet :
-“Or Tahir, duhet të përgaditesh se, Ti, do të dalish nesër bashkë me babën.”
-“Për ku, or Mark?”
-“Për ku t’a ketë shkrue, Zoti. Nji herë, për Gjermani. Baba, mbassi nuk zotnon ndonji gjuhë të huej, do t’i ap me vehte njanin prej vëllazënve. Do të niseni me ushtrín gjemane, qi ritirohet.”
-“Na, mâ, o duhet të nisemi krejt kështu, sikurse jemi; e pra, edhe Ti; ose duhet të qendrojmë të gjithë bashkë, si ç’jemi.”
– Baba, âsht i vjetër; prandej, nuk âsht i malit. Ti Tahir, je shum i lodhun. Të kemi ngarkue mjaft, e shërbime në vende të ndryshme. Je edhe i vetëm. Prandej, duhet të largohesh. Sa për mue, unë, jam djali mâ i madhi i Kapidanit të Merditës. Randimi kryesuer, peshon mbi mue, sepse, kam qenë i ngarkuem me autoritet. Mandej, kam ngarkue shum miq, shum kumarë e shum dashamirë dhe farefis me përgjegjësina. Këta nuk mund t’i lâ vetëm. N’atë minutë qi unë, të largohem nga Shqipnija, ka vdekun dera e Kapidanit të Merditës. E, po te vdes unë, dera e Kapidanit të Merditës, rron. Prandej, unë, do të qendroj në malet e Shqipnis.”
Dhe si i mallëngjyem, Marku, vazhdoi:
-”E dij. Do të jetë e pamundun me qendrue n’aratí, kur të zbatohen sistemet e ashpra të komunizmit. Do të vritem; por, s’ka gjâ. Vdekjen e pranoj për idealin kombtar dhe për mos me i lanun vetëm shokët e këtij ideali. Shqipnija, dikuër, në nji menyrë, ose në nji tjetër, prap ka me e gjetun rrugën e vet të natyrshme. Dhe juve ju uroj udhë të mbarë.”
Marku, kur shprehte fjalinat e fundit, iu rrokulluen nja dy pika lot mbi mollëzat e faqeve teposhtë. Unë, nuk pata gjâ me shtue, mbasi aj, parapëlqei rrugën e burrënís shqiptare.
Me 24 Nanduer, 1944 në mëngjes, u hallatosëm me te dhe, bashkë me Kapidan Gjon Marka Gjonin, lam Shkodrën, tue mârrun rrugën e aratís.
Karakteristika, qi e dallon Mark Gjomarkajn prej shqiptarëve tjerë, âsht kjo: Aj, qendroi në malet e Shqipnís për t’u vramë e tjerët, qendruen për të shpëtue.
***
Sigurisht, disa burra nacionalista, do të kenë mbajtun shenime dhe do t’i përshkruejnë ndodhinat me imtësi. Unë, këtu, shkurtimisht po shenoj disa pika kryesore, për hirë të historis kombtare:
Marku, me 26 Nanduer, 1944, e le’ Shkodrën, tue pasun me vehte nji fuqi të përbâme prej afër trimijë vetësh. Me qenë se shokët i kishte lanun të lirë me u dorëzue, ose me ndjekun rrugën e aratís me ushtrín gjermane, nji pjesë e kësaj fuqije, i dahet. Me fuqín, qi i mbetet, aj, vazhdon udhën nepër vende të ndryshme malore, tue kapërcyem lumej, gryka, kodra e suka të vështira dhe tue luftue e tue çamë me pushkë shum prita, të cillat, ishin vumë nga nji pjesë e popullit, qi e kishte mashtrue komunizmi. Lemisht, në këto ndeshje, derdhet shum gjak prej dy palëve. Për kët shkak, Marku, vendosë qi forcat, aty për aty, të shpërdahen andej -këndej, ku t’a gjykojnë me arsye, tue mbajtun ndërlidhjet regullisht medis tyne. Dhe vetë, me disa shokë, kalon në Merditë.
Gjatë kohës, qi Marku, qendron n’aratí, krijon nji organizatë kombtare, ecilla, shtrihet, thuejse, gadi në krejt Shqipnín. Mirëpo, dhe kjo, mjerisht, dështon, për shkak se, nji pjesë e kësaj organizate, veprimin e fillon para datës së caktueme.
Kësaj here, Tirana, vendosë me e mnjanue kët rrezik dhe shton e shpeshton seriozisht ndjekjet. Dhe Mark Gjomarkaj, në nji ndeshje, qi zhvillohet në vendin e quejtun -Prosek të Merditës – me datën 13-6-1946, plagoset randë. Dhe me 14-6-1946 n’ora 7.00 vret vehten me revolverin e vet, për mos me iu dorëzue i gjallë komunistave.
***
Mbas vetëvrasjes, forcat komuniste, trupin e Markut e ekspozojnë në Shpal, në Lesh e në Shkodër, tue e zvaritun e tue shkelmue.
Kjo sjellje banale, në vetvehte, tregon se, komunizmi, âsht nji shfaqje kundërnjerzore
Nacionalizmi shqiptar, nuk do t’i harroje kurr dëshmorët e vet.
Hiri i Zotit, qoftë me Mark Gjomarkajn dhe me shokët e idealit të tij të shenjtë.

*Ne Foto:Mark GJomarkaj
*Marrë nga Lajmtari i të Mërguemit, nr.12, Vt.7, Korrik 1976, fq.11-15

“Pse mërgata shqiptare duhet të bashkohet rreth Vatrës”

May 25, 2015 by dgreca

Flet Z. Tahir Kolgjini/*
Të ndershme zonja, Të ndershëm zotnij,/
Ma para e kam për detyrë me falënderue zotni Isa Ndreun, kryetar’ i Bashkimit Demokratik Shqiptar dhe shokët, të cillët, patën mirësinë me ftue nji pjesë t’ajkës shqiptare në mërgim, për të marrun pjesë në kët mbledhje.
Me nji herë më duhet me vumë në dukje se, unë, në kët mbledhje nuk kam ndonji cillësi me përfaqsue partín, me të cillën lidhem.Këtu flas vetëm n’emnin t’em personal.
Nga përmbajtja e ftesës datë 15-5-1977, nênshkrue prej zotni Ndreut merret vesht se, mbledhja e jonë këtu, nuk ka të bamë me pjesën politike- teknike të kongresit të dytë të Bashkimit Demokratik Shqiptar.Kongresi, qi asht cillësue si mjet për mbledhjen t’onë këtu, misionin e vet, simbas rregullave, e përmbarueka në nji sallë tjetër të veçantë të këtij hoteli.
Prandej, përzemërsisht i uroj ngallnim në përpjekjet e veta.
Mbledhja e jonë, pra, si asht parapamë në ftesën e sipërme programatike, ka për qëllim qi nëpërmjet bisedimesh dhe propozimesh praktike unjisuese, t’arrihet në nji bashkërendim veprimesh. Me fjalë tjera, me anë të njij kuvendi, qi zhvillohet këtu, të shkëmbejmë lirisht mendime se, na mërgimtarët shqiptarë, në konditat e sodshme, në se duhet të hjedhim ndonji hap dhe si e shka mund të bajmë?…
Asht nji themë me randësi shum të madhe, kjo çashtje.Asht nji problem, qi ka lidhje me ndiesina shqiptare, me burrëni dhe me vetmohim.Ka lidhje me Komb, me atdhe dhe me atdhedashuni.Asht nji nyje, qi nuk kanë mundun me e zgjidhun dekadat.Për këtê, nuk mjafton vetëm nji bisedim. Për këtê nuk mjaftojnë as dydit të vetme. Mbi këtê çashtje, asnji shqiptar prej nesh, nuk mund të qëndrojë në heshtje.Heshtja dhe indiferenca në kët rasë, simbas mendimit t’em, kishte me qenë nji negligjencë, e cilla, për disa, mund të mbërrije gadi në shkallën e tradhëtís.
Prandej, përkitas me botën t’onë shqiptare, çashtjes duhet t’i bâjmë diagnozin dhe, simbas rezultatit, duhet të zbatojmë mënyrat e mjekimit.Po nuk u cillësue smundja, nuk mund t’i bâhet mjekimi.
Nuk kam për qellim as me fyem kend, as me poshtënue. Pra, tue i dhanun gjithkuej atê, qi meriton, shkurtimisht po hyj në themel:
Si e dijmë, komunizmi, me ndihmën e huej dhe me grykë të pushkës, erdh në fuqí në vendin t’onë. Atê, në fillim, tue mos mund me e parapamë rrezikun, disi e ndihmoi dhe nji rimë e gabueme nacionalistash shqiptarë, rimë, ecilla, s’ka dyshim se, kur e pau realitetin e idhtë, u pendue; por, atëherë, kur pendesa e mbrame, nuk t’ep dobí.
Komunizmi, për hirë të doktrinës, e lau vendin me gjak skaj më skaj e pllambë për pllambë.
Mbassi e randa, e ngrejti të lehtën, nji pjesë e nacionalistave shqiptarë, qi i shpëtuen vdekjes, në kohë të ndryshme dhe me rruga të ndryshme, u aratis, tue kalue në botën e lirë demokratike. Këta dhe shqiptarë tjerë, qi kishin ardhun ma herët në botën e lirë e qi parapëlqyen mos me këthyem në Shqipni për shkak të regjimit, morën cillësín si « refugjatë politikë », tue gëzue përkrahjen e instituteve të ndryshme ndërkombtare. Në kët mënyrë, të dy palët, formuen grumbullin, qi na, e quejmë « mërgata shqiptare ».
Aty kah gjashtëmujori i parë i vjetit 1945, shumica e madhe e nacionalistëve t’aratisun shqiptarë, ishin truçue n’Italí. Dhe në këtê kohë, kemi vetëm dy partina politike shqiptare, të cillat, ishin formue – si organizata – qysh në Shqipni: Legaliteti dhe Balli Kombtar.
Në kët kohë, kudo, gjendja e popullit shqiptar, ishte në mjerim të plotë:
Gjenerali i mallkuem, Zervas, n’emën të qytetnimit shtazarak grek, me thikë, me hanxhare dhe me plumb, masakronte popullin arbënesh të Çamerís dhe të vendeve tjera të Janinës. Aj, rikrijoi nji situatë shum ma tmerruese se ajo, qi pat qenë krijue me andartët e Zografos.
Populli shqiptar në Jugosllaví, grumbuj grumbuj pushkatohej për të vetmen arsye se ishte shqiptár. Shqiptarët, rekrutoheshin, inkuadroheshin në njisina ushtarake dhe, tue ndjekun rrugën Kukës-Pukë-Shkodër e Podgoricë, dergoheshin e pushkatoheshin me mija e mija në karmat e Malit të Zi. Partija komuniste e Jugosllavís, për të mashtrue shqiptarët, në vjetin 1941 në Jajica, pat vendosë se, elementit shqiptar, i njifet e drejta deri në bashkim. E ma vonë, jo veç ia mohoi kët të drejtë, tue i vumë koburen në fyt; por, e ndau copa copa. Nji pjesë e la nen Serbí. Nji pjesë ia dhuroi Malit të Zi. Nji pjesë ia mbathi Makedonís. Dhe nji pjesë të vogël me emnin Kosmet, formalisht e pagzoi si autonomí, tue e shtrëngue qi dhe kjo, të jetoje nen thundrën e shovenizmit serb.
Në Shqipnín politike vazhdonte terrori në mënyrë qi popullit tambli i nanës i erdhi për hundësh. N’ atë kohë, Stalinistat e Tiranës, në nji anë bâjshin pastrimin e pa mëshirshëm të vëllazënve të tyne, simbas parimeve komuniste, e n’anë tjetër, dergojshin brigadat e tyne për me i ndihmue partís komuniste jugosllave qi të dominoje gjendjen kundra luftëtarëve shqiptarë, të cillët, derdhshin gjakun e tyne për lirí.
Kjo, ishte gjendja e kobshme e vëllazënve shqiptarë kudo e në përgjithësi. Dy organizatat kryesore të mërgimit, për fat të keq, as përpara kësaj trishtese nuk u treguen të gjalla, për të formue nji dialog.
Në vjeshtën e vjetit 1946, u formue nji parti e tretë në mërgim: Bloku Kombtar Indipendent. Kjo, tue dashtë me nderue dy organizatat e sipërtregueme, këtyne, disa herë iu drejtoi thirrje me lutje qi, mbassi të shqyrtohet situata bashkërisht, të sajohet nji kombinim i ndonjij veprimtarije të përbashkët. Mirëpo, dhe këso here, propozimi i bâmë, u prit me heshtje.
Gjenda tragjike për shqiptarët, prap vazhdon si ma para!…
Përpara kësaj tragjedije, mërgata shqiptare n’Evropë, asht në ermí.E ka kapun ankthi. Ndërsa, shqiptarët e Amerikës, ene nuk janë në dijení të plotë të ndodhinave. Këta, enè nuk ishin ndriçue mbi situatën e vështirë të kohës.
Pse t’a zgjatim?Ju, e dini dhe unë, e dij.U krijuen komitete me kuadro të ngushta dhe-mandej-me kuadro të gjana. U krijuen partina e grupe politike, diku me përçamje në mes të tyne e diku me përbamje të reja. Për këto, nuk po due me Ju shpërdorue durimin. U shtuem aq tepër sa mërgata shqiptare, u bâ dymbëdhetë shpi e trembëdhetë pleq.
Mjerimi i vëllazënve t’onë, gjithnji vazhdon. Dhe na, qendrojmë në vend numro.
Uroj qi të jem gabim.Por, unë, mjerisht, kam sjellun bindje se, medis grupeve kryesore të mërgatës, asht gadi e pa mundun qi të sigurohet nji marrëveshtje për ndonji bashkërendim veprimi. Për deri sa disa zotnij qysh tash përpiqen me i sigurue vehtes nji pozitë të shqueme në Shqipni, unë, kët bindje kam për t’a ruejtun. Mbi të gjitha, nji sjellje e tillë, më duket se do të jetë edhe absurde, mbassi na kujton proverbin – lepuri, në mal e fterja, në zjarm.
Kjo pesimizmë, pra, mue më shtje me shfaqun pikëpamjet e mija, qi vijojnë:
1/Çdo grup politik i mërgatës, tue ruejtun cillësín e vet, duhet të krijoje marrëdhanje të përzemërta me Vatrën dhe në kët mënyrë VATRA, të mbërrije në gjendje për t’u cillësue e për t’u njoftun si « ORGAN QENDROR » i mërgatës shqiptare.
2/Çdo shqiptar, qi i vlon zemra për Shqipní e për shqiptarí, o nepërmjet të njij grupi politik, ose drejt për s’drejti, duhet të lidhet me Vatrën, mbassi po të mbetet në vetmí, nuk mund të jetë në gjendje me i sjellun ndenji shërbim të konsiderueshëm çashtjes shqiptare.
3/VATRA, përpara këtij zhvillimi, simbas nevojës, ban modifikimet e nevojshme në dispozitat përkatëse, tue hjedhun hapat e duhun për nji veprimtari ma të gjanë kulturore e politike.

* * *
Arsyet, qi më frymzojnë në mendimet e mija si ma sipër, janë:
A/Grupet e ndryshme politike, si u shpalue dhe ma nalt, për fat të keq, nuk janë tregue të zojat për nji bashkërendim veprimi.
B/Grupet politike, dikuër, mund të shpërbâhen.
C/Vatra, duhet të jetë e përjetshme.
Vatra, kët autoritet e meriton, sepse;
a) asht e vetmja shoqní shqiptare me nji vjetërsí 70 vjeçare.
b) si strukturë, ka përkrahun dhe përkrah parimet e demokracís së lirë, qi mbështeten në vullnetin e popullit. Pra, nuk vjen ndesh as me grupet politike, të cillat, do të krijojnë lidhje me ‘tê.
c) ajo, në çdo pikëpamje, mundësinat i ka ma të mëdhaja se çdo grup politik të mërgatës shqiptare.
***
Motra shqiptare,
Vëllazën shqiptarë,
Jam krejt i sigurtë se Ju, nisesos, e keni ndjekun çashtjen e Kipro-s nga shtypi dhe nga tejtimet radiofonike e tjera.Nuk po shof nevojë me bâmë historikun e çashtjes. Vetëm, shkurtimisht, due me vumë në dukje se, Osmanllija, Kipron-n e kishte pushtue prej Venedikut; dhe në luftën Ruso-Turke, përkohësisht, ia kishte lanun Britanís së Madhe. Para 15 e sa vjetve, në mbështetje të njij traktati, qi ishte nenshkrue prej përfaqsuesave të Londrës, t’ Athinës dhe t’Ankarás, ishulli, qe pranue si shtet në vehte, tue iu njoftun elementit grek dhe turk t’ishullit.
Makarios-i, tue shkelun marrëveshtjen, dhunoi keqas të drejtat e elementit turk, tue kalue edhe në masakrime. Në vjetin 1974, Athina, me anën e misionarëve të vet, krijoi nji revolucion për të përmbarue enosis-in. Turkija, tue marrun parasysh rrezikun e situatës së krijueme, u shtërngue me ndërhymë ushtarakisht, për të pruejtun të drejtat e popullit të vet. Kishte të drejtë.
Nuk u mjaftue me kaq. Athina, e shtoi dhunimin e vet kundra Turkís, tue fortifikue ushtarakisht disa ishuj në detin Ege, të cillët, në bazë të traktit të Lozanës, nuk mund të fortifikoheshin, për shkak se, ishin thuejse në breg t’Anadollit. Jo veç; por, Grekija, filloi me e përdorun detin Ege, sikurse t’ishte nji liqê’ i saj. Mbi këte, u keqsuen marrëdhanjet medis Ankaras dhe Athinës.
Në kët rasë, kolonija greke në Shtetet e Bashkueme, hyn në veprim; ndikon kongresin amerikan, i cili, pranon embargo-n kundra Turkís dhe, përfundimisht, shkaktohet nji ftoftësi edhe medis Washingtonit e Ankarás.
Qè, pra, kjo, asht nji koloní, qi sakrifikon për vendin e origjinës së vet.Nji koloní vërtetë patriotike.
– Ku jemi na shqiptarët? Ç’po bajmë për të drejtat t’ona?…
Ju falem me nderë, tue Ju paraqitun nderimet e mija ma të shqueme.
*Marrë nga buletini me titull «Seminari dhe Kuvendi i Dytë i “Bashkimit Demokrat Shqiptar”, Nju Jork, 16-18 shtator 1977», fq.92-95
Shenim i botuesit: Z. TAHIR KOLGJINI
Z. Tahir Kolgjini, me 24/Prillë/ 1903 leu në katundin LUSEN të Lumës. Aj, si fëmij vazhdon në shkollën fillore të katundit deri sa krisi lufta e Ballkanit. Në kohën kur ushtrija serbe masakroi popullsín e katundeve të Lumës, me nji pjesë të familjes u shpërngul për në Stamboll.Këtu vazhdoi mësimet n’institutin e theologjís « DARUL HILAFETUL ALIYE ».Në vjeshtën 1924, kur kthei në Shqipni, u emnue mësues i shkollës fillore. Si u largue me dorëhjekje nga mësuesija, me radhë ka vazhdue në detyrat: Sekretar i Gjyqit të Paqit, sekretar i Gjyqit Shk. I., nëpunës Përmbarimit, kryetar Bashkije në Kukës e në Prizren, zav.Prefekt në Kukës, prefekt në Gjinokastër, prefekt në Prishtinë dhe drejtor i përgjithshëm i policís shqiptare në Tiranë. Mâ në fund, kur ishte prefekt i Shkodrës, u largue nga Shqipnija me 24/ 11/ 1944; dhe, mandej, me 30/Qershuer / 1948 emigroi për Stamboll.Këtu, bashkë me Zabit dhe Hurshit Shahzivarin – në shoqni kolektive -zotnon nji fabrikë galvanizacioni e gjanash metalike dhe merret me tregtí.
Kolgjini, gjatë kohës së mërgimit, mërgatës s’onë i ka dhânun këto vepra:
Shpalime rreth Lahutës,
Fjalët turkisht në Lahutën e malsís,
Luma dhe luftat e saja,
Të vërteta-Shqiptare-Greke ( turkisht),
A t’kujtohet, a i mban mend? (poezi)
Esat Pashë Toptani dhe akuzat, qi i bahen.
Aj, me nji vullnet të papërkulun shkruen edhe në fletore e në revista të ndryshme të mërgatës: Shêjzat, L’Albanie Libre, Mundimi i Ynë, Dielli, Vardari, Lajmtari i të Merguemit, Koha e Jonë e tjera.
* Ky artikull eshet botue ne vitin 1977.