Shkrimtari që i tejkalon vdekjet e veta duke lënë një vepër themeltare, të pavdekshme në letrat shqipe…/
-Një rrëfim i pa besueshëm, dramatik për Mitrush Kutelin tonë, nxjerrë nga burgologjia FERRI I ÇARË-/
nga Visar ZHITI/
* * *
– E di ti që e kanë varrosur njëherë të gjallë Kutelin? – më tha
A. S., ndërsa pinim kafe. Shqeva sytë, por mendova se mos qe fjala për ndonjë
metaforë. Sidoqoftë, jo kaq egër.
– Si?! – klitha.
– E kanë varrosur vërtet, ishte i dënuar në kënetën e…
– Këneta e Koçitas, e ferrit?
– E Vloçishtit. Duhet të ketë qenë viti ’48-49…
Po, po, e dija. Kisha pasur njerëz të mi atje. Edhe Makesen Bungo rrëfen për
një shkrimtar të burgosur që e thërret polici dhe e pyet: “Ç’punë bëje ti më
parë, ë?” – “Shkruaja libra”, – i përgjigjet i burgosuri. “Ashtu? – ulërin
polici. – Pse, Lenini je ti? Vetëm ai shkruante libra”, – dhe e godet në kokë.
Mitrush Kuteli nuk lëvizi. As u mënjanua. I plasi gjaku…
– Dëgjo tani, është e tmerrshme, e dëshmon Hamza Tusha nga Elbasani, është gjallë,
e ka parë me sytë e vet, ka qenë dhe partizan dhe e burgosën, por i shkonte
fjala te komandanti i burgut, Tasi Marko, me vëllanë lart, në Byro. O ky, o
njëri nga kapterët, me urdhër të komandantit, s’dihej të cilit komandant, a iu
shkrep vetë, se dëshirat e një kapteri të xhindosur ishin barabar me ato të
shtetit, thërret pra ai, kapteri, që t’ia sjellin aty, menjëherë, atë
shkrimtarin. Të burgosurit punonin si robër për tharjen e asaj kënete, këneta e
ferrit, siç the ti. “Shpejt, hapni një gropë, aty në llum, e dua të thellë, –
bërtiste kapteri me zë komandanti. – Hë, mbaruat? Shpejt, të dënuar, se… Ja,
këtë, këtë shkrimtarin, hidheni brenda, lakuriq!”
Dhe i vërsulen Mitrush Kutelit – s’u pa ç’ishin, roja, të dënuar në shërbim të
komandës – ia shkulin rrobat dhe ai, i hutuar, rri në këmbë, drejt, si një
Krisht. – Hidheeeeni, në gropë! Mbulojeni shkrimtarrrrin!” – dëgjohet britma e
kapterit si një armë. Lopatat hedhin baltë mbi të, kënetë… Sa veta kishin
mbuluar ashtu pas punës, në llurbë…
– Kjo është makabre, e papërballueshme edhe ta dëgjosh.
– Po, po. Dëgjo vazhdimin. Hamzait i qaset bashkëqytetari i tij, i burgosur
edhe ky, Tahir Çiftja, i përgjërohet që t’i thotë komandantit t’i lejojë që ta
hapin varrin – e ç’varr ishte ai? krim, hatá… – thuaji, aman, turp, gjynah,
thuaji: a ta shohim, ka vdekur apo jo? Sa duron robi… mbase gënjehet.
Komandanti turfulloi, ç’është kjo… hapeni gropën. Dhe e ashtu bënë. E zbuluan.
Nxjerrin atë grumbull balte që pak më parë kishte qenë mish dhe kocka, gjë e
gjallë, i burgosur, njeri. Mitrush Kuteli… regëtinte ende… Mbase llumi, uji,
lëkura merrte ajër, lakuriq… prilli, ishte muaji prill… Zoti… Grahmat e fundit
të baltës.
Mjeku i burgut, ai që të dënuarit e kishin shpëtimtar, engjëll mbrojtës, Dr.
Isuf Hysenbegasi, u përkujdes shumë, e solli në jetë. E ngjalli…
U meka. S’po kisha më fjalë.
– E di ç’bënë me gropën? – e kishte vendosur, donte të më lemeriste prapë.
– E mbyllën, – bërtita – çfarë tjetër?!
– Po, po, “por më parë futni këta dy pleqtë”, urdhëruan. S’donin t’u shkonte
dëm gropa dhe kapterët