• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2013

Platforma e Thaçit dhe Strategjia e Daçiqit

February 5, 2013 by dgreca

Nga Albin Kurti/

Qeveria e Kosovës dhe kryeministri i saj aq shumë e aq shpesh kanë theksuar se s’kemi pse merremi me Rezolutën e Platformën e Serbisë saqë ajo mbase edhe nuk duhej lexuar fare sipas tyre. Njëkohësisht, vazhdonin ata, Kosova nuk ka pse harton Platformë të saj për dialogun politik meqenëse ne s’duhet ta imitojmë Serbinë dhe fryma, germa e vijat e kuqe për neve tashmë i ka shkruar ish Presidenti finalandez Marti Ahtisaari. Sidoqoftë, kryeministri Thaçi i mblodhi pardje krerët partiakë të koalicionit qeverisës dhe ata opozitarë që s’e kundërshtojnë dot, për të përpiluar një dokument i cili si në strukturë po ashtu edhe në përmbajtje i ngjan pikërisht një Platforme për dialogun politik me Serbinë.

Shumëçka do të mund të thuhej për këtë Platformë dhe kontekstin e saj politik, mirëpo këtu po kufizohem në pesë elemente që m’u dukën më të rëndësishme. E para, kjo Platformë i referohet territorit gjeografik në veri të lumit Ibër në Kosovë si Veriu i Kosovës, pra me ‘V’ të madhe thua se bëhet fjalë për një entitet të veçantë, tërësisht në përputhje me aspiratat e Serbisë. Së dyti, problematizimi i strukturave shtetërore të Serbisë në Kosovë kufizohet vetëm te ato të MUP-it famëkeq duke mos i quajtur ato as armiqësore, as kriminale dhe, në fillim, as ilegale, por vetëm struktura të sigurisë. Më tej, kërkohet veçse largimi i këtyre strukturave, gjë që paraqet një lloj amnistie për krimet e tyre të panumërta në këto vitet e pasluftës. Së treti, është ofenduese që kjo Qeveri të zotohet që do të themelojë ‘Fondin Zhvillimor për Veriun’ në kohën kur edhe qasja e vizioni, edhe buxheti shtetëror, sipas kësaj Qeverie e vitet e saj të qeverisjes, mund të jenë gjithçka tjetër përveçse zhvillimore. Së katërti, asnjë fjalë nuk thuhet në këtë Platformë për Luginën e Preshevës, përkatësisht Kosovën Lindore, ashtu qysh e kishim parashikuar qysh moti. Dhe, së pesti, fjalia “Natyrisht, ne e kuptojmë që Serbia nuk do të mund ta njohë pavarësinë e Kosovën në fund të këtij procesi…” shfaq mirëkuptim sa të çuditshëm aq edhe të dëmshëm të Thaçit dhe të të tjerëve për Serbinë. Kjo do ta trimërojë Serbinë dhe do të ketë pasoja të mëtutjeshme në zbutjen e qëndrimit të faktorëve ndërkombëtarë karshi saj.

Platforma e Qeverisë së Kosovës me të cilën u pajtuan edhe disa opozitarë po e përgatit terrenin për kompromisin e radhës për Kosovën. Ky kompromis nis me veriun por zgjatet edhe te njëfarë bashkësie e komunave me shumicë serbe si dhe sërish te trashëgimia kulturore ortodokse. Meqë ky dialog nuk bazohet në drejtësi ai s’mund të sjellë drejtësi. Nuk është i bazuar në drejtësi sepse nuk ka asnjë parakusht për Serbinë dhe aty dialogohet veçse për çështje të brendshme të Kosovës. Nuk do të sjellë drejtësi andaj më shumë koncesione drejt marrëveshjes së kompromisit do të kërkohen nga pala më e dobët e që në këtë rast është Kosova.

Bashkimi Evropian dhe Serbia pajtohen që ndërmjet idesë së ndarjes së Kosovës dhe Planit të Ahtisaarit ekziston një hapësirë. Zyrtarë të shumtë të BE-së që janë preokupuar me rajonin e Ballkanit perëndimor, në kohëra dhe forma të ndryshme, e kanë pohuar këtë gjë. Këta zyrtarë evropianë dhe qeveritarët serbë mund të mos pajtohen për madhësinë e asaj hapësire por jo edhe për faktin nëse ajo ekziston. Në anën tjetër, Qeveria e Kosovës duket se pretendon të kundërtën, së paku deklarativisht e para publikut kosovar. Mirëpo, kjo Platformë tash porsi edhe vetë hyrja në dialog me Serbinë më herët, e demantojnë Qeverinë e Kosovës.

BE-ja dhe Serbia po nxitohen për njëra-tjetrën, kurse Kosova po përfundon si dëm kolateral. Thaçi është këtu në Kosovë (dhe jo vetëm atëherë kur shkon atje në Bruksel) për ta riemëruar këtë dëm si ndonjëfarë fitore të Kosovës. Normalizimi i marrëdhënieve me Serbinë është abnormalizim i veriut dhe i krejt Kosovës. E gjithë kjo për normalizim të marrëdhënieve të Thaçit me BE-në ku ky jep shtetësi e territor të Kosovës ndërkaq merr imunitet politik nga EULEX-i për korrupsionin e tij. Po ky kryeministër që para disa muajve thoshte që nuk do të ketë dialog politik me Serbinë, kurse para disa javëve që nuk do të dialogojë me Serbinë për veriun e Kosovës, tash na thotë që nuk do të lëshojë pe në këtë dialog politik i cili qartazi me 17 janar 2013 do të jetë (edhe) për veriun e Kosovës. Siç e tha vetë Maja Kocijançiq, zëdhënësja e Baroneshës Ashton: “Raundi i ardhshëm i dialogut Prishtinë-Beograd do të jetë më i vështirë se takimet e tjera të mbajtura deri më tani dhe tema e veriut do të jetë temë  kryesore”.

Dihet që Serbia është faktor destabilizues dhe destruktiv në Kosovë. Nëpërmjet dialogut politik në Bruksel me Kosovën e për Kosovën, Serbia po legalizohet si faktor stabiliteti dhe faktor konstruktiv në sytë e BE-së. Kësisoj, ajo po ribëhet hisedare në stabilitetin dhe ndërtimin institucional në Kosovë. Nga këndvështrimi i BE-së, Qeveria e Kosovës dhe ajo e Serbisë janë komplementare në Kosovë si faktor stabilizues e ndërtues. ‘Normalizimi i marrëdhënieve’ ndërmjet Kosovës e Serbisë është sajimi i kësaj marrëdhënie komplementare në Kosovë ndërmjet Qeverisë së Kosovës dhe Qeverisë së Serbisë.

Filed Under: Opinion Tagged With: Albin Kurti, platforma e Thacit

LAMTUMIRË…!

February 5, 2013 by dgreca

Kujtime nga dita e ikjes…/

Nga ROZI THEOHARI, Boston/

Ethet e nisjes për në Amerikë… Udhëtimi për herë të parë
me aeroplan… Përgatitje valixhesh…acarim nervash…
Mërzitje… rendje poshtë e përpjetë nëpër zyra e noterë…
Isha kaq e dhënë pas gjithë këtyre, sa nuk e kuptova si erdhi
nata e parafundit në apartamentin tonë të vogël, në Tiranë.
Hyrje-dalje miqsh, kushërinjsh, krushqish, komshinjsh. Kulmi
arriti në aeroport kur erdhi një tabor njerëzish për të na përcjellë.
Një mikeshë plakë e familjes sonë më pyeti, e fundit: “E di
amerikançen?”, pyetje që më solli një buzagaz të vogël tek hipja
shkallët e aeroplanit në Rinas. Por zbrita buzëplasur në
aeroportin e Zyrihut, kur, veç çantave të mia të rënda, u
detyrova të ngarkohesha edhe me një çantë të një
bashkudhëtareje nga Tirana, e cila udhëtonte vetëm. Gruaja
tiranase, e mbingarkuar me çanta, e pa pisk punën e filloi të
bërtiste mes grumbullit të njerëzve që prisnin të posaardhurit,
përtej parmakëve.
“Po si s’u duk ndonjë shqiptar, që të na ndihmojë?! Ja, ti je
shqiptar, -i tha ajo njërit prej tyre, – eja na ndihmo.”
“Nga e di që jam shqiptar?”- pyeti ai i habitur.
“Nga fytyra,- foli ajo me zor,- jemi një racë!”
“E po, unë kam tridhjetë vjet në Zyrih e po mundohem të
mos dukem si shqiptar, ju, për një sekondë e zbuluat të fshehtën
time,” – tha ai. Dhe na ndihmoi mjaft. Quhej Qemal.
Udhëtimin e dytë të gjatë me aeroplan, me linjën Swissair, e
bëra natën nga aeroporti i Zvicrës, në aeroportin Logan të
Bostonit. Ulur pranë dritares së avionit shihja përjashta si në
boshllëk errësirën ngjethëse dhe nuk mund ta imagjinoja se sa
shpejt kalonim mbi kufij shtetesh përsëri e përsëri, ose mbi dete
dritash të qyteteve të mëdha evropiane ku mund të dalloje
paralelet e rrugëve dhe vertikalet e kolonadave të ndërtesave
shumëkatëshe. Dhe një zë i brendshëm, përkëdhelës e
nanuritës, s’pushonte së mërmërituri se aty poshtë ekzistonte
çdo gjë që kishte kuptim e lidhje me jetën tënde. Aty zhvillohej
historia e njerëzimit, aty dëgjohej muzika e poezia, aty bëhej
dashuri e lindej fëmija, rridhnin lot gëzimi e trishtimi, luhej
me fatin…Atje poshtë ëndërrohej. Ndërsa lart, tek ndodhesha
unë, ndoshta ëndërrohej më shumë por edhe kujtohej,
reflektohej, imagjinohej…
Tok me familjen tonë udhëtonin edhe një çift pleqsh me
djalin e tyre i cili, pasi kishte punuar disa vjet në Kuins, Mass,
kishte blerë një shtëpi e tani po kryente atë që në gjuhën e
dokumenteve quhet “bashkim familjar.” Plaku, nga që
s’dëgjonte mirë, fliste me zë të lartë e dukej sheshit se çdo fjalë
e tij shkaktonte plagë në zemrën e të birit. “Baba, të shikosh sa
shumë do të të pëlqejë shtëpia dhe bahçja me pemë…” “Eh,
mor bir,- rënkonte i ati,- s’më hyn në sy asgjë…unë jam një
rrënjëdalë…ja ç’jam unë tani…!”
E shpërqendruar dhe e ngurosur siç isha, truri im ngjante
me një kamera fotografike të parregullt, që i nxjerr figurat
kokëposhtë, të dubluara e fluide. Përfytyroja dhe e krahasoja
plakun me një pemë me rrënjë të shkulura dhe shkoja më tej
me fantazinë, duke e mbjellë drurin me degët thellë në tokë,
kurse trungu i cungët e rrënjët e përhapura lart në ajër
dridheshin frikshëm nga era ulëritëse e shkurtit dhe dukeshin
si duar që i jepnin munxet superqiellit. Se ishte natë shkurti ajo
e udhëtimit tonë, që dukej se s’do të mbaronte kurrë dhe unë,
më tepër se për veten time, mendoja për plakun ulur para meje,
i cili nuk do të kthehej më kurrë në qytetin e vogël të lindjes.
Ashtu siç nuk ishin kthyer baballarët e gjyshërit tanë. Dhe tani
po shkonim ne, brezi i dytë dhe i tretë t’i zëvendësonim, t’i
kërkonim e t’i vizitonim nëpër varret, kushedi se ku e nga i
kishin…Si gjysmagjeli i përrallës, po vinim të gjenim gjysmën
tjetër të babait e të gjyshit. Ik…ik…e s’ka! Një ikje nga gjithçka
e përtej gjithçkaje.

Kujtimet. Ato të lënë pa gjumë, qofsh edhe lart në aeroplan…
Ding-danget e këmbanës së kishës së fshatit çdo të shtunë pasdite
lajmëronin ardhjen e postës nga qyteti. Ne fëmijët, tufa-tufa e
veç e veç, ngjitnim me një frymë të përpjetën e lodhshme të
rrugicave me kalldrëm, deri sa mbërrinim në sheshin e shkollës
ku ndaheshin zarfet e mezipritura. Me imagjinatën time prej
fëmije ushqeja ëndrrën e më pëlqente të besoja se Zoti ndodhej
në Amerikë që të mbronte babanë dhe gjyshin. Kështu, sa herë
që binte të shtunave këmbana e kishës, më dukej se dëgjoja zërin
e babait që kumbonte me tinguj të vazhdueshëm, metalikë e
pulsues: “Të dashurit e mi, jam mirë, jam mirë…”
Ne shtyheshim përpara shkallares së gurtë dhe prisnim me
padurim, duke parë zemërdridhur postierin që i nxirrte zarfat
nga çanta një nga një. “Plikot” nga Amerika dalloheshin
menjëherë nga vijëzat dekorative kuq e blu rreshtuar paralelisht
në buzë të zarfit bojë qielli. Frymëmarrja jonë mbetej pezull
deri sa dëgjonim emrin e nënës apo të gjyshes. Pastaj, me letrën
kuq e blu që e valavitnim në erë si flamur, zbrisnim të tatëpjetën
po me shpejtësinë e ngjitjes, hapnim portën, turreshim gjithë
gëzim tek ndenjësja e drunjtë në oborr, ku ishin ulur në pritje
gratë e mëhallës, nëna e gjyshja fytyrëvrerosura. Sepse rëndom,
zarfi sillte lajme të këqia për të gjallët e për ata që s’ishin
më…Iku filani…Iku dhe i ati i filanit…Zoti i ndjeftë…!” Gjyshja
psherëtinte gjithnjë kur thoshte: “Na ikën burrat me këmbët e
tyre e do të na kthehen brenda në zarf!” (Zarfi që lajmëronte
vdekjen ishte i bardhë me kornizë të zezë.)

Pikëllimi. Jehona e largët dhe e afërt e lotëve të dhembjes së
shpirtit me tërhiqnin me forcën e rëndesës e më zbrisnin poshtë
në tokë. Disa ditë para se të merrnim udhëtimin e gjatë, shkuam
për vizitë në shtëpinë e një familjeje devollite, miq të njohur
prej vitesh, të ngushëllonim për vdekjen e papritur të djalit të
tyre në Kaliforni…Hodha sytë edhe një herë përtej dritares së
aeroplanit, në sfondin e errët ku zbardhonte fytyra ime e
pasqyruar në qelq. Aty për aty më erdhën në mend disa vargje,
nxora lapsin dhe, pasi nuk gjeta letër, shkrova mbi një revistë
të ilustruar, të cilën na e kishte dhënë stuardesa. Fjalët
shtyheshin e nguceshin në hapësirën e ngushtë, të bardhë,
mbetur bosh në bordurën e shkrimeve, duke formuar vargje të
shkurtra, të cunguara, të shtrembra.

Kam frikë nga nata e zezë,
Kam frikë, kam frikë…
Shtrojeni këtë tryezë me lule jargavani,
Vini në mes vazon me hirin
E të ndjerit, ditëziut, jetikurit
Bregut tjetër-Atlantikut.
Ndizni ca qirinj
Aty, rreth e rrotull,
Mbushni dhe filxhanët e kafesë
Apo verë, nga një gllënjkë,
Le që, kujt i gëlltitet…
E tij, fantazmë, vërtitet.
Dhomave e skutave të shtëpisë.
Shkallët e drunjta kërcasin,
Fotot nga muri shkasin,
Hija,
Depërton
Dystohet,
Përqafohet
Me kurmin dhe gjymtyrët e të gjallëve.
Varur në eter, jehon e fërgëllon
Britma stërgjyshore e vajeve…
“Ç’do të bëni me hirin?”
Pyesin të tromaksur njerëzit me sytë e ngrirë…
“Do ta hedhim aty, te përroi i mullirit,
Një ditë ndaj të gdhirë, në të gdhirë…”

Im shoq, ulur në krahun tim, ma mori revistën nga dora,
dhe, duke lexuar vjershën, m’i ndriti sytë me një qortim të cilin
vetëm unë e kuptoja. Qetësisht, bëra një lëvizje në ajër me dorën
e djathtë sikur doja ta hidhja revistën jashtë dritares.
Buzëqeshje. Ndërkohë stuardesa po shpërndante pije freskuese.
Plaku kërkoi raki. Poshtë ndenjëses sime mbaja një çantë me
shishet e rakisë, xhezven dhe filxhanët e kafesë, sende të lidhura
pazgjidhshmërisht me vatrën e zjarrit të shtëpisë. Aty, në hirin
e oxhakut ku ka rënë loti i parë i nënave tona, ku është pjekur
kulaçi i bardhë e ku është ngrohur e tharë qengji i
porsalindur…Shishet me rakinë e kumbullës na i kishin
dhuruar dardharët. Pikën e kazanit. Plaku këmbëngulte për
rakinë. Kërkova me duar nëpër çantë dhe nxora një shishe. Ia
hoqa tapën dhe aroma e njohur prej vitesh e atij lëngu të bekuar
më ringjalli. Ia zgjata shishen të birit, ndërsa vazhdoja të mbaja
tapën në dorë, që s’ishte tjetër veçse një koçan misri. Për të
mbyllur shishet me raki ne dardharët përdornim koçankat e
thara të misrit, të cilat i prisnim në copa të vogla. Vjeshtës, kur
shkoqnim misrin, vendosnim përtokë një tepsi të madhe me
kallëpe misri dhe mblidheshim të gjithë rreth e rrotull, të
mëdhenj e të vegjël, fërkonim së bashku dy kallëpe, nga të
cilët njëri shkoqej. Bënim shakara, hidhnim romuze e
shkoqeshim në muhabet. Ndërsa përjashta, prapa derës së
madhe prej druri në oborr, qëndronte e varur një torbë leshi e
mbushur me kripë—në roje e gatishmëri. Në rast rreziku e
largimi të shpejtë nga fshati, banorët rrëmbenin vetëm torbën
me kripë e vraponin të fshiheshin në pyll. Aty zienin barishte
me kripë për të mbajtur shpirtin gjallë.

Migracion ose migrim. Një term (një fjalë e ngarkuar
emocionalisht) që përdoret për të emërtuar lëvizjen e njerëzve
në botë. Migrim i pavullnetshëm—skllevërit. Migrim i
vullnetshëm –ne, emigrantët.
Ne, unë motra e dy vëllezërit po i afroheshim ngadalë hotel
“Dajtit” në Tiranë, në një ditë maji të vitit 1991. Ambasada
amerikane në ditët e saj të fillimit, ende pa ndërtesë, përdorte
hotel “Dajtin” për banim e zyra. Ambasadori amerikan në
Shqipëri, zoti Ryerson, i sjellshëm e i buzëqeshur, jo vetëm që
na priti ngrohtë, por u interesua e na pyeti gjatë për familjen
tonë, mbasi ishim ndër të parët shqiptarë që paraqiteshim në
zyrën e tij për t’u bërë qytetarë amerikanë e për t’u pajisur me
pasaporta amerikane. Vëllai i madh nxori nga xhepi numrin e
social security (soushell sikjuriti) të babait tonë, i cili kishte
vdekur para dy vjetësh në Detroit, USA. Ai baba, të cilin e
kishim sharë nën buzë gjatë jetës sa e sa herë që nevojitej të
plotësonim dokumentet e biografisë sonë për në shkollë, për
zyrat e kuadrit etj. Dhe, po nën buzë, tani po e falenderonim.
Zoti Ryerson, që nuk kishte sekretar, i plotësoi vetë
formularët për ne të katër dhe së fundi, pasi i firmosëm, na
kërkoi të ngrinim lart dorën e djathtë e të bënim betimin. Betimin
për t’u bërë nënshtetas amerikanë, në një nga sallonet luksoze
të Dajtit! Aty ku, pak kohë më parë, të zinin ethet vetëm po të
përmendje emrin “Amerikë”, qoftë edhe duke ecur në trotuarin
përballë. Ironi e fatit!
Dolëm të katër nga hoteli, më tepër të hutuar sesa të gëzuar.
U ulëm në një kafene për të mbledhur veten…mendimet tona
të çakërdisura. Ishim të katër rreth një moshe mesatare. Motra
nxori nga çanta e na tregoi syzet “plus 1” që kishte blere atë
ditë. Pastaj e gjithë biseda u përqëndrua te babai, i cili nuk
ishte më, por ne dëshironim me gjithë shpirt që ai të rronte
akoma. Si me një palimpsest ai kishte shtrirë duart që nga toka
e largët tej Atlantikut për të na marrë në gjirin e vet. Filluam të
tregonim kujtime nga jeta e tij, aq sa dinim nga letërkëmbimet
apo sa kishim dëgjuar nga të tjerët.

Ëndrra të varura në direkët e vaporit. Babai erdhi në
Amerikë qysh kur ishte 12 vjeç, me 1916, bashkë me xhaxhanë.
I kishin qepur një pallto prej batanije të leshtë, blu me vija gri.
Kur lundrimi po merrte fund dhe vapori po i afrohej Nju-Jorkut,
ai zuri të vraponte e të bërtiste nga gëzimi mbi kuvertë, me
sytë e mbërthyer drejt horizontit. Emigrantet u ngritën në
këmbë, veshën palltot e rënda dhe nxituan te parmakët të
vështronin tokën e re: “Ja ku është, ja, Amerika!” Kur dalloi
Statujën e Lirisë, në kulmin e entuziazmit, djaloshi e zhveshi
pallton dhe, me tërë forcën e krahut, e vërviti në oqean. “Ç’bëre
ashtu, more bir?- e qortoi xhaxhai.- Në xhepin e palltos kishe
dokumentet!” Por palltoja, për fat, ishte penguar në një nga
direkët e vaporit. Ajo mbeti aty e varur per disa çaste, e lëkundur
nga era, duke tundur mëngët, sikur donte të përshëndeste tokën
e kërkuar. Aty ishin varur shpresat e babait, që rrojti e punoi
gjatë, rëndë e me mundim në atdheun e tij të dytë. Ato mëngë të
vogla palltoje ishin një mesazh përcjellës e mikpritës.

Në ato mëngë të vogla fëmije
Mijëra duar
Tunden triumfalisht,
Duar të racës sime
Të së kaluarës, të së sotmes e të së ardhmes…

Edhe këto vargje që i shkrova tani, duke fluturuar përmes
mjegullës së dendur, i “hodha” në oqean si pluhur i hollë që
bie nga qielli e ato shkuan të bashkohen me ëndrrat e dikurshme
të tim eti.

Si nje rreth vicioz—shkuarje e kthim në të dy anët e
Atlantikut…Efti duhej të kishte qenë vajzë e zgjuar kur, pasi u
martua, nga fillimi i shekullit të kaluar, iu ngjit të shoqit nga
prapa, kapërceu oqeanin dhe erdhi edhe ajo në USA. Nga një
vajzë fshatare, bijë kasapi, që shkonte derë më derë e pyeste,
“Doni mish?”, Eftikija në Amerikë u bë zonjë e madhe, ashtu
siç e kishte ëndërruar. Dhe ajo e tregoi këtë kur erdhi disa herë
në atdhe, aty nga vitet’ 50. Ajo e zgjidhte muajin e vizitës në
qershor, kur korija e fshatit të saj të lindjes uturinte nga kënga
e bilbilave dhe kur qengjat e pjekur në hell kishin mishin më të
shijshëm. Ajo u “takste” bashkëfshatarëve 200 dollarë peshqesh
për piknikun e përbashkët në pyllin e ahut gjethenjomë. Ta
pret mendja, fshati boshatisej nga frymorët, aty dhe të sëmurët
e pleqtë e moçëm i transportonin me batanije që i mbanin katër
veta për cepash. Pylli oshëtinte nga kënga e djelmoshave të
rinj që u binin kitarave e mandolinave. Qengji e kukureci
vërtiteshin në hell ashtu siç vërtitej vallja dardhare e ndarë në
tri rrathë bashkëqendrorë: rrethi i plakave, i nuseve dhe i
vajzave të reja. Ftohej edhe Efti në valle, në rrethin e nuseve,
sigurisht, sepse në rrethin e plakave, ku ndodheshin moshataret
e saj, ajo stononte me fytyrën e freskët si lule top dëbore. Dy
veta dalloheshin më shumë në këtë festë mbarëfshatare: prifti,
që vishte rrobat më të shkëlqyera të kishës, dhe zonja Efti me
një kapele të kuqe mëndafshi sa një tepsi në kokë dhe fustanin
po të kuq, zbukuruar e mbërthyer me kordele, perla e karfica
të ndritshme. Efti tundte e lëvizte byzylykët e artë në duart
tërë unaza e manikyr, ndërsa dardharet e lodhura nga punët
e bujqësisë, të vetmin byzylyk kishin nyjen e tërkuzës, me të
cilën ngarkoheshin disa herë në ditë. Prandaj Efti binte në sy
mahnitshëm mes tyre. Me Eftin, ashtu si dhe me soap operat,
Amerika e kishte kryer shumë mirë punën e vet për të reklamuar
mënyrën amerikane të jetesës dhe për të ushqyer ëndrrat e
fantazitë e të rinjve që e kanë lakmuar gjithmonë tokën e
premtuar. Vite më vonë, një shoqja ime amerikane me origjinë
nga Suedia, më tregonte se stërgjyshërit e saj, kur emigruan
me 1840, ishin të bindur se në Amerikë bari jeshilonte në të
katër stinët, ndërsa nëpër rrugët e qyteteve të Amerikës do të
gjenin plot florinj. Një karem i mirë për të ndjellë…njerëz. Ja
cila ka qenë pasuria më e madhe e Amerikës në të gjitha
kohërat—njerëzit, emigrantët, të cilët kanë bërë e vazhdojnë
të bëjnë mrekullira me fuqitë e tyre fizike e mendore, kur u
hapet rruga e suksesit.
Stuardesa ndali hapat pranë nesh dhe pyeti: “Doni peshk
apo mish?” Prapa saj qëndronte një karrocë e ngarkuar me
pjata me gjellë që avullonin shijshëm. Ngrita kokën, vështrova
sytë e saj të lyer me rimel e m’u duk se pashë Eftin.

Litari—sinonim i femrës fshatare. Zgjatimi i trupit—
gjymtyra e pestë e gjyshes, vajzës, mbesës. Burrat mbetën
kurbetit, gratë në ditë të sikletit! Ja si këndohej nëpër dasma:

Këto nuset e Dardhës veshur me xibuna,
Ç’e shuan të ritë e jetën pa burra!
Ameriqi, e shkretë Ameriqi,
Na i veshe nënat me fustan të zi,
Na i le nuset me duar në gji!

Teto Viqja e porositi burrin në letër t’i dërgonte nga Amerika
një litar të mirë për t’u ngarkuar me dru. I shoqi s’e kurseu,
por i dërgoi dhjetë pashë litar të bardhë, të dredhur bukur e të
fortë. Por tetos i vinte keq ta përdorte dhe vazhdonte të
ngarkohej me litarët e vjetër copa-copa e gunga-gunga. Kur
vdiq, teto Viqes i gjetën në sëndykun bosh vetëm litarin e ri
amerikan, të cilin e përdorën për ta lëshuar qivurin në gropë.
Aty mbeti dhe litari…

Po i afroheshim kontinentit amerikan milje pas milje. Në
ekranin e madh të televizorit diktuam imazhin e aeroplanit
tonë i cili me lëvizjet e ngadalta të amebës, la pas oqeanin e
tani po fluturonte mbi brigjet shkëmbore të shtetit Mein. Tej
dritares, në vijën e hollë rozë të horizontit, që ndante qiellin gri
nga oqeani shkumëbardhë, na përshëndetën rrezet e para të
agimit.
Mirëmëngjes, Amerikë! Toka e indianëve, e pilgrimeve, e
amerikanëve dhe e ëndrrave! Të shoh për herë të parë e të
përshëndes nga qielli! Mirëmëngjes!
Mbas një udhëtimi të rehatshëm, ndërsa stuardesa na zbraz
në filxhanë kafe të ngrohtë, të fortë e aromatike, unë imagjinoj
udhëtimin e parë të evropianeve me 1620, me vaporin e vogël
“Mayflowr” aty poshtë, mes valëve të tërbuara të oqeanit që e
vërvitin e luajnë me të si me një lodër. Më ngjethet mishtë e
mbushem me mornica kur më dalin para sysh figurat e
pilgrimeve mbi kuvertën e anijes, me ato pelerinat e tyre të
fryra e të gufuara nga era e ftohtë e Atlantikut. Më vijnë ndër
mend disa vargje që kam përkthyer nga poezia “Imigrantët”,
të cilën poeti i madh amerikan Robert Frost e ka shkruar nergut
për udhëtimin e parë të “Mayflowrit”.

Tjetër vapor nuk gjen apo avullore
Të ketë mbledhur kaq shumë njerëz—mizëri,
Me ëndrrat e tyre pilgrimet drejtonin “Mayflowrin”,
Eh, anijëza nuk iu nda ankthit njerëzor
Deri sa i nxori të gjithë në breg…me zor…!

“Mirëmëngjes!”—na përshëndeti ekuipazhi i aeroplanit
dhe na uroi mirëseardhjen në kontinentin e ri.
Plaku gjatë natës, e kishte përgjysmuar shishen e rakisë. Ia
dhashë ta merrte me vete.

Ameriqi, o moj Ameriqi
Po të vijmë plot
Me shishet me raki…

Po të vijmë zemërvrarë për tokën tonë, e për jetën tonë që
lamë pas…Por po vijmë edhe plot ide, energji e shpresa…
Mirëmëngjes, Amerikë!

(Nga libri “Mbi thinja fryn ere”)

Filed Under: Kulture Tagged With: Lamtumire, Rozi Theohari

5 VJETORI I PAVARËSISË -MUZEU I KOSOVËS PREZANTON NË VLORË:” 100 VJETORI I PUSHTIMIT SERBO-MALAZEZ TË VILAJETIT TË KOSOVËS”

February 5, 2013 by dgreca

NGA GËZIM LLOJDIA*/

Muzeu i Republikës së Kosovës prezantoi në qytetin e Flamurit ekspozitën historike “100 vjetori i pushtimit serbo-malazez të vilajetit të Kosovës”.Ekspozita tematike muzeore e përgatitur nga Mehmet Gjoshaj me fakte dhe dokumente historike u hap në muzeun historik arkeologjik të qytetit të Vlorës. Drejtori i këtij muzeu Skënder Spahiu tha se lufta çlirimtare e Kosovës ndër shekuj është e gjallë në memorien e kombit tonë. Ekspozita është përgatiture e realizuar nga Drejtor: Dr. Shafi Gashi Autor: Mr. Mehmet Gjoshaj Lektor: Prof. dr. Mehmet Halimi Dizajnues: Prof. Shyqri Nimani .Skenimi i materialeve: Fahrije Luma. Mundësuan realizimin kësaj ekspozite tematike muzeore, ne radhe te pare: Ministrinë për Kulture, Rini dhe Sporte ne Qeverinë e Kosovës, -Arkivin Kosovës, Prishtine,Muzeun Historik Kombëtar, Tirane, -Arkivin Qendror te Shqipërisë, Tirane,Arkivin e Ministrisë se Punëve te Brendshme, Tirane. Muzeun e Pavarësisë, Vlore, -Arkivin e Maqedonisë, Shkup. Mr Mehmet Gjoshaj prezantoi eksponatet e kësaj ekspozite .

Ç’fare përmbante ne thelb ekspozita?

Lufta e popullit shqiptar për çlirim nga pushtimi osman dhe për bashkim kombëtar, zë fill qysh herët. Ndërsa ne gjysmën e dyte te shekullit XIX dhe ne fillimin e shekullit XX, aktivitetet, veprimtaritë dhe lufta e armatosur e popullit shqiptar për çlirim dhe për bashkim kombëtar, marrin hov dhe përmasa kombëtare. Dy nga pikat me kulmore te përpjekjeve dhe luftës se popullit tone gjate periudhës ne fjale, ishte Lidhja Shqiptare e Prizrenit, 1878, dhe kryengritjet e armatosura te viteve 1908-1912, veçanërisht Kryengritja e Përgjithshme e vitit 1912, e cila mori përmasa mbarëkombëtare. Duke ndriçuar dhe afirmuar ne veprat e tyre prejardhjen ilir-pellazge te shqiptareve dhe periudhën e Skënderbeut, rilindësit tanë, duke filluar qe nga De Rada, Naum Veqilharxhi, Konstantin Kristoforidhi, Jani Vreto, Hasan Tahsini, Naim Frasheri, Sami Frasheri, Koto Hoxhi, Vaso Pashe Shkodrani, Nikolla Naco, Ibrahim Temo, Pandeli Sotiri, Zija Prishtina etj, ndikuan fuqishëm ne ndezjen e zjarrit atdhetar tek populli ynë për lufte çlirimtare. Rol të rëndësishëm ne këtë drejtim luajtën klubet, komitetet dhe shoqëritë shqiptare, qe vepruan brenda dhe jashtë Shqipërisë. Roli i veprimtareve atdhedashës, intelektualeve, krerëve dhe oficereve shqiptare, por edhe i vete popullit tone, ne Revolucionin Xhonturk, ishte mjaft i madh, veçanërisht roli i Dr. Ibrahim Temos, themeluesit te Komitetit “Bashkim e Përparim”. Megjithëkëtë, si shoviniste dhe antishqiptare qe u treguan, turqit e rinj, pushkën e pare e zbrazen kundër shqiptareve, fillimisht ne Shkup e me pastaj ne Boletin, ku ne vjeshtën e vitit 1908, rreth 1.500 ushtare’ osmane, te armatosur edhe me artileri, e sulmuan Kullën e Isa Boletinit, me ç’rast u vranë 3 shqiptare dhe mbi 30 ushtare osmane. Mirëpo, përkundër disponimit dhe ngarkesës antishqiptare te turqve te rinj, Revolucioni Xhonturk hapi rruge për zhvillime te rëndësishme ne viset e pushtuara shqiptare, siç ishte Kongresi i Manastirit, mbajtur me 14-22 Nëntor te vitit 1908, ku u be unifikimi i alfabetit te gjuhës shqipe, pastaj themelimi i Shkollës Normale te Elbasanit, aktivizimi i komiteteve, i klubeve dhe i shoqërive shqiptare etj, ngjarje këto, qe ndikuan ne forcimin e mëtejshëm te vetëdijes kombëtare dhe shtimin e përpjekjeve, veprimtarive dhe luftës se armatosur për çlirim dhe për bashkim kombëtar. Kryengritjes se Përgjithshme i paraprinë një mori përleshjesh dhe kryengritjesh lokale te armatosura shqiptaro-osmane, duke filluar qe nga viti 1908 e kedej. Përleshjet dhe kryengritje lokale ishin pasoje e dhunës se ushtruar nga ana e pushtuesve osmane, siç ishte ekspedita e Xhavit Pashes, me 1909, ekspedita e Shefqet Turgut Pashës, me 1910 etj, por edhe pjese e luftës çlirimtare te popullit shqiptar. Me 24 prill 1910, kryengritësit shqiptare, nen udhëheqjen e Isa Boletinit dhe Idriz Seferit, ia prenë” rrugën ushtrisë osmane ne Gryken e Kaçanikut. Me 24 mars 1911, rreth 3.000 kryengritës shqiptare te Kelmendit, Hotit, Grudës dhe Kastratit, nen udhëheqjen e Dede Gjo Lulit, rrethuan ushtrinë turke ne Tuz dhe çliruan Rapshin e Traboinin. Ndërkohë, ne majën e malit Decic, u ngrit flamuri kombëtar shqiptar. Kryengritjet lokale te vitit 1911, bene qe te vendosen lidhje midis Veriut dhe Jugut, por nuk u arrit qe te krijohej një udhëheqje e vetme e lëvizjes kombëtare, e cila do t’i koordinonte veprimet kryengritëse ne mbare Shqipërinë. Me 23 qershoret vitit 1911, nen përkujdesjen e Ismail Qemalit, Luigj Gurakuqit etj, ne Podgorice u mbajt Kuvendi i Përgjithshëm i Krerëve Shqiptare, apo Kuvendi i Gerces, ku u formuluan 12 kërkesa te paraqitura ne memorandumin e njohur si “Libri i Kuq”.Midis udhëheqësve te kryengritjeve te armatosura shqiptare, kundër sundimit osman, dallohen Dede Gjo Luli, Mihait Grameno, Cerciz Topulli, Isa Boletini, Bajram Curri, Hasan Prishtina, Luigj Gurakuqi, Dervish Hima, Ismail Qemali, Spiro Bellkameni, Themistokli Germenji, Mehmet Pashe Deralla, Idriz Seferi, Bajram Daklani, Hasan Ferri, Hasan Hysen Budakova,Shaban Binaku, Mehmet Shpendi, Abdi Toptani etj.

Me 21-25 maj te vitit 1912, ne Junik u mbajt Kuvendi i Junikut, ku morën pjese rreth 250 veprimtare, organizatore dhe udhëheqës te kryengritjeve shqiptare. Ne këtë Kuvend u morën vendimet rëndësishme për luftën e mëtejshme çlirimtare. Pas çlirimit te Pejës, Gjakovës, Tregut te Ri, Sjenices, Mitrovicës etj, kryengritësit e udhëhequr nga Bajram Curri e Hasan Prishtina ne jug, ndërsa nga Isa Boletini etj, ne veri, marshuan drejte Prishtinës. Për shkak te mossuksesit ne bisedimet shqiptaro-osmane, kryengritësit shqiptare, nen udhëheqjen e Bajram Daklanit, Bajram Currit dhe Isa Boletinit, marshuan drejte Ferizajt dhe Kacanikut, ndërsa me 13 gusht 1912, hyne ne Shkup. Ndërkohë u çlirua Kumanova, Presheva, Tetova, Velesi etj. Ne korrik-gusht 1912, u zhvilluan luftime kunder foreave pushtuese osmane ne Tirane, Shijak, Kruje, Kurvelesh, Durrës, Fier, Permet, Leskovik, Konice dhe ne krahina tjera. Nga fillimi i gushtit, 1912, Hasan Prishtina e mori mandatin e përfaqësimit te Shqipërisë se Mesme dhe te Jugut. Kjo, ne fakt, ishte krijimi i një udhëheqje te përbashkët e te gjitha forcave kryengritëse ne mbare Shqipërinë.

Me 18 gusht 1912, qeveria turke i pranoi 12 pika, nga 14 sosh sa kishin kërkuar kryengritësit. Me marrjen e këtij lajmi, kryengritja pushoi, duke e tronditur nga themelet sundimin osman ne Shqipëri. Kur shqiptaret po korrnin fitore ndaj forcave pushtuese osmane, shtetet ballkanike, si Serbia, Mali i Zi, Greqia dhe Bullgaria, formuan aleancën e tyre kundër Turqisë. Ne realitet, qëllimi kryesor i kësaj aleance ishte pushtimi i tokave shqiptare. Kjo u pa në tetor te vitit 1912 e këndej, kur forca pushtuese malazeze, serbe dhe greke marshuan drejte viseve shqiptare. Serbia pushtoi dy vilajete, Vilajetin e Kosovës dhe atë te Manastirit. Me 14 tetor, ne Shkup u themelua Komiteti “Shpëtimi”, te cilin e përbenin Hasan Prishtina, Bajram Curri, Salih Gjuka, Bedri Pejani. Veprimtarinë dhe luftën e popullit shqiptar gjate viteve 1908-1912, e përcollën me interesim te veçante jo, vetëm qarqet diplomatike te shteteve ekspansioniste fqinje, siç ishte Serbia, Mali i Zi dhe Greqia, por edhe qarqet diplomatike te fuqive te mëdha, veçanërisht qarqet diplomatike ruse, te cilat kishin interesa ne viset shqiptare. Luftën e drejte te popullit shqiptare ndihmoi kryesisht Austro-Hungaria. Pas shume përpjekjeve, luftimeve te përgjakshme dhe peripecive te renda, me 28 Nëntor 1912, Kuvendi Kombëtar i mbledhur ne Vlore, nen udhëheqjen e Ismail Qemalit, e shpalli Pavarësinë e Shqipërisë, e cila u njoh ne Konferencën e Londrës, me 1913. Konferenca e Londrës, e pranoi pushtimin dhe aneksimin e trojeve etnike shqiptare nga shtetet ekspansioniste fqinje, duke lënë padrejtësisht jashtë shtetit të porsaformuar shqiptar me shume se gjysmën e viseve etnike shqiptare. Pushtuesit e rinj të shume viseve shqiptare, vendosen robëri edhe me te egër se ne kohen e pushtimit osman. Me metoda gjenocidale dhe etnocidale, pushtuesit e rinj kishin për qellim shkombëtarizimin dhe dëbimin e popullsisë shqiptare, spastrimin etnik te viseve të pushtuara dhe kolonizimin e këtyre pjesëve te arealit shqiptar. Fatkeqësisht, në disa vise edhe ia arritën qëllimit.

Çfarë mund të korrigjohej nga mbishkrimet e fotografive të ekspozitës per të qene më autentike?

Në stendën e cila paraqet fotografin me tre persona dhe ku shkruhet Ismail Qemali,Hasan Prishtina dhe Luigj Gurakuqi .Në këtë fotografi janë: Ismail Qemali,Hasan Prishtina dhe

Qazim bej Vlora,personi qe i ngjanë Luigj Gurakuqit është Qazim bej Vlora . Lindi në Stamboll më 1893. Qazim bej Vlora e shoqëronte Ismail beun kudo.

Fotografia e dytë paraqet selinë e qeverisë së Vlorës të viti 1913. Në këtë fotografi është shkruar “Akti i shpalljes së Pavarësisë më 28 nëntor 1912 në Vlorë. Në fakt kjo ka qenë fotografia zyrtare që ka dominuar për 50 vjet kur flitej ose shkruhej për pavarësinë tonë. Kjo fotografi është bërë nga Petro fotografi ,pra P.Dhimitri. Viti ka qene 1913 ne përvjetorin e pare te pavarësisë. Godina muzeu kombëtar i pavarësisë.

Fotografi e tretë që i përket Vlorës është ajo e muzeut historik arkeologjik të Vlorës e cila ka qenë bashkia e Vlorës .Kjo foto është emërtuar kështu:Ndërtesa historike në Vlorë ,ku më 28 Nëntor 1912 u shpall Pavarësia e Shqipërisë. Në fakt ky është muzeu i sotëm historik i qytetit dhe kjo godinë nuk ka ekzistuar fare në ato vite kur është shpallur pavarësia .Është godina e Bashkisë së parë të Vlorës,ku ka qenë edhe kryebashkiak, poeti Ali Asllani. Kuptohet që mbishkrimet janë trajtuar të tilla edhe për efekt të mos njohjes sepse fotografit u përkisnin qytetit të Vlorës. Së bashku me S. Spahiun, Drejtor i këtij muzeu,Dr.Prof B,Gace këto sugjerime ia kaluan grupit organizator të Kosovës,Mehmet Gjoshi që do të kryente ndryshimet përkatëse. Ekspozita ka pasur çdo ditë vizitorë vlonjate të interesuar.

*Mrs. Anetar i Akademise Evropiane te Artev

 

Filed Under: Histori, Kulture Tagged With: 100 vjetori i pushtimit, Gezim Llojdia, i Kosoves, serb0-malazes

I’M FINE!

February 4, 2013 by dgreca

I’m Fine!/

 There’s nothing whatever the matter with me./

I’m just as healthy as I can be./

I have arthritis in both my knees,/

And when I talk, I talk with a wheeze./

 

 My pulse is weak and blood is thin,/

But I’m awfully well for the shape I’m in./

I think my liver is out of whack/

And a terrible pain is in my back./

 

My hearing is poor, my sight is dim,/

Most everything seems to be out of trim,/

But I’m awfully well for the shape I’m in./

 

I have arch supports for both my feet,/

Or I wouldn’t be able to go on the steet./

Sleeplessness I have night after night,/

And in the morning I’m just a sight.

 

My memory is failing, my head’s in a spin.

I’m peacefully living on aspirin.

But I’m awfully well for  the shape I’m in.

 

The moral is, as this tale we unfold,

That for you and me who are growing old,

It’s better to say,”I’m fine” with a grin,

Than to let them know the shape we’re in.

(By Cardinal Cushing)

 

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: Cardinal Cushing, I'm Fine

TË QENURIT NJERI, KA BRENDA VETITË, QË TË JETOSH E TË PUNOSH SI QYTETAR

February 4, 2013 by dgreca

-thotë poeti, shkrimtari dhe gazetari Vlonjat në mërgim Arqile Gjata/

Nga Sokol Demaku/

 Të flasësh e të vlerësosh veten, mendoj se ka një kufi, përtej së cilës është mendjemadhësia dhe egoizmi!

Jeta, në çdo stinë të saja është e bukur dhe duhet jetuar dhe atëhere kur mendon se nuk ka më hapsira për ti shkelur! Këtij parimi i jam përmbajtur gjatë ecurisë së jetës time.Të qenurit Njeri, ka brenda vetitë,  që të jetosh e të punosh si qytetar.Kur të pyesin, apo dhe kur vetvetja të bënë pyetje, ‘’se si e ndjen veten në emigrim?’’, është shumë të thuash, shumë mirë, të thuash e të shkruash se po përjeton ditë të lumtura. Gënjen veten dhe opinionin po të pranosh se, tani ke gjetur një Atdhe si Atdheu që lam pas ikjes prej tij..!

Atdhe ka vetëm një!

Të qenurit ‘’Poet’’ nuk është titull, as relikte që blihet, apo shitet.Nuk them, as kam për ta pranuar se unë jam –poet, pasi nuk është dëshira dhe vullneti im që vendos.

Nuk do dëshëroja një bashkim mekanik të trojeve tona, por një ribashkim shpirtëror, institucional e demokratik me rrënjë të thella në traditat tona e duke mos lënë teritore bosh me pikësynime për të populluar zona të tjera për interesa të çastit e jo perspektive.

Shqiptarë janë krenarë për qenien Shqiptarë, mund të them, se ka kohë që Athina flet shqip, këndon shqip, botohen gazeta në shqip, fëmijët, në pjesën më të madhe flasin shqip! Në Athinë ka një jetë shumë aktive artistike, letrare e shoqërore!

Zoti Arqile Gjata, ju jeni i lindur në qytetin e Vlorës.Shqipëri, ju lutem një vështrim të shkurtër rreth vetes tuaj!

Arqile  Gjata:-Është kënaqësi e vlerë të bashkëbisedoj me Ju Zoti Sokol! Ju falenderoj që po më jepni mundësinë , që nëpërmjet këtij bashkëbisedimi të shpreh disa çaste jete, dhe pse janë jetuar, ato duhen të rizgjohen.

-Për ata që nuk më njohin…Unë jam Arqile Vasil Gjata, qytetar nga Vlora, lindur më 24-6-1942 në një nga lagjet më të vjetra të qytetit me emrin ‘’Vrenes’’, më saktësisht në Shenin e Kateqit. Rrjedh nga një familje qytetare me të kaluar zanatçinj! Dhe gjyshi nga babai dhe xhaxhallarët e nënës time provuan qysh në vitet 1914 emigrimin. Xhaxhallarëve të nënës time iu kanë ngelur eshtrat në Amerikë.

Keni ndjekur shkollën shtatëvjeçare dhe të mesmen, më pas Institutin e lartë të Shkodrës për Gjuhë-letërsi Shqipe…

A.Gjata:-Sigurisht, jam shkolluar në sistemin shtatëvjeçar të asaj kohe, më pas vazhdova Gjimnazin ‘’Ali Demi’’, të cilin nuk e mbarova normalisht, pasi nevojat ekonomike ishin të atilla, që unë të ndihmoja me punën time familjen, e cila nuk e përballonte dot jetën në ato vite.Gjimnazin e mbarova vite më vonë në sistemin pa shkëputje nga puna. Mbas përfundimit të gjimnazit dëshëroja të studjoja për gjuhë-letërsi në universitetin e Tiranës si student i zakonshëm, por për fatin tim jo të mirë, pas disa vjetësh më dhanë të drejtën të studjoja me korespondencë në Institutin e Lartë të Shkodrës, në degën gjuhë-letërsi shqipe. Këmbëngulja ime për të studjuar për letërsi e gjuhë shqipe ishte e përligjur,pasi kam ëndëruar(kisha pasion) për letërsinë. Në familjen tonë libri ishte pjesë e jetës së përditshme, ku vazhdimisht librat e ndryshëm mbushnin raftet dhe tavolinën ku rrinim ne, fëmijët për të lexuar.

Qysh në vitin 1958 fillova punën fillimisht si nxëns në ekonomi(ndihmës) në profesionin elektriçist dhe shkallë-shkallë u kualifikova deri në shkallën më të lartë profesionale në profesionin elektriçist. Kam punuar në disa ndërmarje në qytetin e Vlorës, 20-të vitet e fundit punova në Uzinën e riparimit të anijeve luftarake në Pashaliman. Gjatë dekadave të jetës, në çdo kohë kam qenë njeri punëtor i përkushtuar për profesionin, duke mos lënë mënjanë punën artëdashëse e letrare në shumë aktivitete të atyre viteve, sidomos puna me rininë më ka dhënë shumë energji, vizion dhe aftësi organizuese. Ato vite të jetës time kanë qenë të mbushura me dëshirë e zell për t’u pasuruar me kulturë, dije e për të lexuar sa më shumë. Kam provuar të shkruaj dhe vargje, artikuj të ndryshëm dhe reportazhe në gazetën lokale të qytetit të Vlorës, në gazetën ‘’Zëri i Rinisë’’. Ato pak vargje, që më mbetën i kam pasqyruar shumë vite më vonë kur iu qasa së afërmi artit të të shkruarit pas viteve 1996 e deri më sot!

Çka ju shtyti të emigronit nga Shqipëria dhe çfarë njohurish kishit për shtetin fqinjë Greqin ju atë kohë?

A.Gjata:-Nuk mund të them se jam i ardhur rishtas në Greqi.Kam afërsisht 18-të vjet që jetoj e punoj me familjen time në emigrim-Athinë. Erdha jo rastësisht, por me mendim dhe dëshirë që të ‘’largohesha’’ nga një fatkeqësi që na ndodhi! Pas humbjes së dhëndrit(ata ishin 10-të vet të ikur me varka të ndërtuara vet për në itali në Qershor të vitit 1991, që nuk u gjend deri më sot dhe nuk ka akt vdekje.) Për të ‘’harruar’’ sado pak dhimbjen e vajzës së madhe u nisëm për në Athinë me mënyra që na i diktoi koha. Shkalla e njohurive të mia për historinë, kulturën dhe artin nuk ishte e ulët përsa i përket gjeopolitikës së saja, kulturës dhe artit të antikitetit Grek. Po kështu kisha njohuri shumë të mjaftueshme gjeografike dhe ekonomike për shtetin  Grek. Natyrisht që e njihja, jo  shumë, por mjaftueshëm i kisha njohuritë rreth letërsisë dhe autorëve Grekë.

Jeni ardhacak në greqi, si e ndjeni veten  në këtë shtet fqinjë?

A.Gjata:-Dihet, që,edhe kur ndërron një vend banim nga një shtëpi në një shtëpi tjetër jashtë lagjes, do ndjesh vështirësi. Më e madhe është dhimbja, lodhja, shqetësimi, sidomos kur emigron matanë kufijve që realisht ishin ditë, javë e muaj shumë të vështira për t’u përshtatur jetës ndryshe…Nuk mund të them, se erdhëm në parajsë, as në një lumturi të përhershme, por me punë, me sakrifica, me ndershmëri dhe respekt ndjaj popullit grek mundëm të mbijetonim, të ndërtonim një jetë me dinjitet, me kulturë e të mira materiale, pa iu nënshtruar politikisht e shpirtërisht askujt!

Kur të pyesin, apo dhe kur vetvetja të bënë pyetje, ‘’se si e ndjen veten në emigrim?’’, është shumë të thuash, shumë mirë, të thuash e të shkruash se po përjeton ditë të lumtura. Gënjen veten dhe opinionin po të pranosh se, tani ke gjetur një Atdhe si Atdheu që lam pas ikjes prej tij..! Atdhe ka vetëm një!

Të qenurit Njeri, ka brenda vetitë,  që të jetosh e të punosh si qytetar. Qysh në muajtë e parë këtu në Athinë pas viteve 90-të rashë në gjurmë dhe në idetë e bashkëatdhetarëve të mi, disa dhe i njihja qysh në Vlorë.Ishte formësuar një grupim shoqëror e intelektual, të cilët kërkonin ura dhe forma lidhje midis emigrantëve. Nga fillimi i vitit 1996 i jam bashkëngjitur të parës Shoqatë të emigratëve Shqipëtare pas vitit 90-të, asaj me Emrin Shoqata Atdhetare ‘’Vëllazërimi’’. Shoqata ‘’Vëllazërimi’’ tashmë është një pjesë e jetës time. Si shumë të tjerë dhe unë kam dhënë ndihmesën dhe kontributin tim modest gjatë gjithë këtyre viteve dhe për këtë jam krenar. Shoqata ‘’Vëllazërimi’’ ka një histori të ngjeshur me suksese  për punën e saj ndër vite, për ruajtjen dhe promovimin e vlerave atdhetare, kulturore, të traditave më të mira të popullit tonë, në veçanti për të ruajtur e mbajtur gjallë gjuhën tonë Shqipe. Unë, familja ime dhe qindra e qindra emigrantë Shqiptarë janë krenarë për qenien Shqiptarë, mund të them, se ka kohë që Athina flet shqip, këndon shqip, botohen gazeta në shqip, fëmijët, në pjesën më të madhe flasin shqip! Në Athinë ka një jetë shumë aktive artistike, letrare e shoqërore!

Me çka merret sot A.Gjata?

A.Gjata:-Dhe pse në moshë ca të madhe, unë përsëri punoj kur gjej punë në profesionin tim si elektriçist.Në këto 17-18 vite kam punuar në çdo skaj të Athinës në profesionin tim. Këto dy vjetët e fundit kohën më të madhe ia kushtoj punës time modeste krijuese, duke pasur dhe si dëshirë të merem me organizimin e shumë aktiviteteve letrare e artistike.Nuk mund të mohoj se, mbi njëqindshkrime të ndryshme me tematikë të larmishme në gazetat që botohen këtu në Athinë në gjuhën shqipe janë frut vetjak . Jam munduar që krijimtarinë time letrare mos ta reduktoj  vetëm tek mesazhet që mund të përciell, por dhe të krijoj një realitet individual në fushën krijuese, që sigurisht sot, apo nesër do më gjykojnë. Dëshëroj të shpreh një të vërtetë, një dukuri timen që vazhdimisht e kam kultivuar. Më është rrënjosur thellë në ndërgjegjen time porosia e Anatol Frans se: ‘’Ligji i parë i artit është: në se ke gjë për të thënë, thuaje dhe mos gënje, në të kundërt hesht.’’ Koha është e rreptë me këdo, por më e rreptë është  në fushën krijuese. Them, se fjalët i mer era, e shkruara, e jetuara vizive mbetet.Por sa vlerë kanë ato çka një individë lë pas? I lumtur do isha të kujtohesha dhe si një gjethe e veçantë! Si kudo, dhe këtu në emigracion ndihet një mangësi, një formë jo e natyrshme për ti thënë gjërat.Do të doja ta bëja pjesë të punës time një mësim, një të vërtetë që ka thënë Abraham Linkolni, se si duhet të bashkëbisedojmë midis njeri-tjetrit. Kam parë tek njerëz të veçantë në sjellje vlerësuese me takt, ashtu si thotë A.Linkolni: ‘’Takt do të thotë ti përshkruash të tjerët në atë mënyrë, ashtu siç e shikojnë ata veten e tyre.’’

Ju jeni aktiv në jetën kulturore të emigrantëve(të Komunitetit) Shqiptarë. Si është përvoja juaj?

A.Gjata:-Të flasësh e të vlerësosh veten, mendoj se ka një kufi, përtej së cilës është mendjemadhësia dhe egoizmi! Nga kushdo, të folurit për vetveten duhet të jetë ‘’memece’’. Nuk është në natyrën e karakterit tim të flas për Unin tim, mjafton të citoj disa vargje nga krijimtaria ime:

‘’Në shumë vite mblodha një grusht me dritë. E dhurova…e shpërndava, por ende dritë nuk pashë!’’.

 Gjithëkush që krijon në letërsi duhet ta dijë mirë një aksiomë që thotë: ‘’Krijimtaria poetike (letrare) i ngjanë  vijës së horizontit, të cilës sa më shumë i afrohesh, aq më shumë ne (krijuesit) i jemi larg asaj’’. Botimet e mia janë në një periudhë kohore të shkurtër prej vitit 2000 mijë e deri më sot, ato jan në gjininë e poezisë, të prozës dhe të estetikës letrare. Kam gati për botim vëllimin e gjashtë me poezi, në se gjej mundësi finaciare për ta botuar.Vëllimi i fundit të porsa përgatitur ka një tematikë sa të ndryshme e të shumëllojtë, aq dhe të veçanta në problematika, të cilat kanë individualitet e pozicionime të qarta estetike e kompozicionale.

Sa për ta ravizuar realitetin që thashë, po paraqes për lexuesin një nga ato poezi.

NJË DITË FESTE ME TË ÇMENDURIT

Në nderim të kujtesës!

Unë e di…

ku e kanë derën e mendjes të çmendurit.

Ata,

janë kalimtarë të ëndrrave, shtratin e kanë të thyer,

brohorasin,

si epshorë tundin mendjen e tyre!

Nuk janë të dhunshëm,

me kokë poshtë e shikojnë kohën,

janë pa sy,

kujtesën e kanë të ngujuar në nervin e ballit!

Të çmendurit numërojnë kokrrizat e rërës,

nuk ndjejnë uri, as ngopje

festë kanë në çdo orë në mendjen e tyre.

Një ditë

më ftuan…

më gostitën me fjalë çmendurisht të bukura,

nuk ju gënjej, kanë fantazi e trillime reale!

Janë të besueshëm

e kanë njohur botën pa mëkate e dëshira seksuale!

Në kopsht,

aty ku dëfrehen, nuk shajnë

veç përgjërohen  për dashurinë.

Në gji,

kanë të palosur një letër

a fotografi të heronjve të tyre.

Qajnë e qajnë deri sa qeshin me  veten e të thonë:

-Nuk jemi të çmendur…

Ju të qytetit jeni të sëmurë, vidhni dashuri,

fëlliqni biblioteka e shtëpi publike!

Më dhanë shumë kartolina e letra…

më dhuruan nga një buzëqeshje pa maska!

Dy Nëntor 2012

Çfarë konsideroni si suksesin më të madhdhe si është nga natyra Arqileja?

A.Gjata:-Suksesi më i madh për mua do jetë: ‘’unë të jem deri në fund të jetës -Njeri!’’ e si një Shqiptar  dua më shumë Mëmëdhenë, Familjen dhe dinjitetin tim! Por, jo vetëm kaq, është koha të jemi aktivë e të përkushtuar për çështjet që janë madhore për jetën në emigracion. Dhe në këtë drejtim, këtu në jetën intelektuale e krijuese ka një dukuri shumë pozitive dhe të vazhdueshme.Bëhet jetë e mirëfilltë letrare e kulturore nga shoqatat, nga grupimet me drejtim letrarë  e individë të veçantë. Në këtë kënd vështrim, dhe unë kam një pjesë modeste të punës time si dhe shumë të tjerë ndër vite. Jam një njeri shumë i ndjeshëm, sakrifikoj e dua të nderoj më shumë shokun,mikun e të jem pjesë e atyre që kanë dëshirë e vullnet për ti dhënë komunitetit tonë në emigracion sa më shumë vlera dhe arritje!

Tham se jeni poet i shquar, nga vjen inspirimi juaj çfarë është temetika në veprat tuaja?

A.Gjata:-Të qenurit ‘’Poet’’ nuk është titull, as relikte që blihet, apo shitet.Nuk them, as kam për ta pranuar se unë jam –poet, pasi nuk është dëshira dhe vullneti im që vendos. Si shumë e shumë të tjerë, kam dhe unë ca vëllime të botuara me vjersha. Duke ndjerë peshën e moshës, nga një përvojë jetësore të përfituar nga koha jam munduar të mos përsërisë të tjerët, jam munduar të kem një mendim poetik ndryshe , por se sa ia kam aritur qëllimit… veç lexuesi e koha e di! Sapo kam mbyllur vëllimin e gjashtë me vjersha, kam besim se diçka do i përciell lexuesit…‘’Me krahë të hedhur mbi dritën e njohjes/pashë veten time aq të vogël,/sa një fije kashte.’’

Ku mendoni konkretisht që duhet ndryshuar diçka për të mirë?

A.Gjata:-Kur jeton në emigracion, për një intelektual, për një krijues detyrimet ndaj Komunitetit janë më të mëdha, sidomos në fushën e publicistikës, të informimit dhe detyrimit që ke ndaj jetës shoqërore për të dhënë maksimumin e mundshëm. Mundësitë dhe problematika e jetës sot është e atillë që duhet të veprojmë për të mbrojtur dinjitetin tonë Kombëtar, intelektual, artistik e në shtrirjen sa më shumë të mësimit të gjuhës shqipe tek fëmijët.Mendoj, se ky dhe kryesisht vëmendja e Komunitetit Shqiptarë duhet të përqëndruar tek gjetjet e rrugëve, mundësive dhe bërja realitet mësimi i gjuhës Shqipe nga fëmijët emigrant, jo vetëm hapjen e disa klasave me kontribut vullentar e me një numër të kufizuar nxësish, por në rrugë ligjore, të hapen klasa të mirëorganizuar e të ligjëruar nga Shteti Grek që fëmijët e Komunitetit të mësojnë  gjuhën e tyre amtare si një detyrim ligjor!

Çfarë kushte kanë krijuesit emigrant për krijimtari letrare e poetike?

A.Gjata:Gjithkush krijues duhet të jetë i ndërgjegjshëm se, krijimtaria e seicilit është vetjake, dhe si e tillë, në kushte të një ekonomie tregu ndaj pronës tënde krijuese do i përgjigjesh vet, nuk ka detyrim askush të botojë ato çka ka krijuar dikush. Në këtë këndvështrim dhe këtu në emigracion ndihet shumë pamundësia finaciare për të botuar. Askush nuk të pengon të shkruash, të krijosh e të botosh. Kjo ka sjellë dhe një det me botime letrare, ku një pjesë e madhe, që dallohen si zhurmuese e mediokre e kanë mbushur shtëpitë botuese dhe tregun e librit artistik.Mendoj se, disa Shtëpi Botuese janë ende shumë larg për të përzgjedhur botimet e tyre, ato janë kthyer në biznese jo të ndershme dhe aspak dinjitoze.

Sa jeni ju të kënaqur me punën në shkollat në emigrim për mësimin e gjuhës Shqipe dhe sa produktiv realisht është  mësimi i gjuhës Shqipe nga fëmijët?

A.Gjata:-Stadi i tanishëm i komunitetit Shqiptar në Greqi ka arritur në pika të përcaktuar mirë, të dallueshme dhe me problematikë të specifikuar.Dhe ajo më e qënësishmja, më e domosdoshmja është ndërgjegjësimi i tërë shtresës së intelektualëve, të Shoqatave dhe të vet Shtetit Shqiptar,por në veçanti  Shoqata e Mësuesve (që deri tani ka bërë një punë shumë të lavdërueshme me programe të hartuara e të miratuara dhe nga Ministria e Arsimit në Shqipëri.) Është detyrë e kusht i këtyre hallkave që, me punë të mirëorganizuar për ruajtjen dhe mësimin e gjuhës Shqipe në tër hapsirën ku jetojnë emigrant Shqiptarë të punohet sistematikisht e të bëjnë realitet që fëmijët e emigrantëve të mësojnë gjuhën e Nënës. Mendimi im është, që këtij objektivi i duhet një përkushtim dhe organizim cilësor, jo thjesht për të hapur kurse për mësimin e gjuhës shqipe…por ka ardhur çasti të bëhen përpjekje të mëdha për çeljen e shkollave shqipe në vendbanimet me shumicë shqiptare.Por, por, kjo nuk është thjeshtë çështje vullneti e dëshirash! Ky problem madhor për fatet e mijëra fëmijëve emigrantë në masën më të madhe varet nga politikat arsimore që shteti e Qeveria Shqiptare ka vullnet, kapacitete e vendosmëri politike për ta zgjidhur e për ta çuar realisht në rrugën e realizimit të një nga të drejtat kushtetuese e ligjore që ia jep Kushtetuta e vendit tonë!

Çka mendoni ju për gjendjen politike shqiptare në përgjithësi, parë në prizmin Shqipëri-Kosovë dhe troje të tjera!?

A.Gjata:-Sa për  gjendjen politike në Atdheun tim, shpreh indinjatën dhe revoltën time personale se, klasa politike në Shqipëri është e konsumuar moralisht, e korruptuar deri në qelizat e saja më të thella dhe më e keqja, atje nuk ka pavarësi pushtetesh, mbizotëron krimi, jeta në varfëri ekstreme dhe një kaos në institucionet qeverisëse në të gjitha nivelet.

Nuk do dëshëroja një bashkim mekanik të trojeve tona, por një ribashkim shpirtëror, institucional e demokratik me rrënjë të thella në traditat tona e duke mos lënë teritore bosh me pikësynime për të populluar zona të tjera për interesa të çastit e jo perspektive.

Krahas punës krijuese, si e kaloni kohën e lirë?

A.Gjata:-Jeta, në çdo stinë të saja është e bukur dhe duhet jetuar dhe atëhere kur mendon se nuk ka më hapsira për ti shkelur! Këtij parimi i jam përmbajtur gjatë ecurisë së jetës time.Krahas punës pak a shumë sistematike për të lexuar dhe krijuar kam detyrime familjare, sidomos në përkujdesjen ndaj nipërve e nbesave e familjes time. Vend të veçantë në jetën e përditshme ka dhe kontaktet e herëpasherëshme me shokë e miq, por sidomos për të qenë sa më pranë Shoqatës ‘’Vëllazërimi’’, por sidomos takimet e shpeshta me miq e koleg krijues ku bisedojmë për letërsinë. Ka kohë, që këtu në Athinë është krijuar një shtrat  krijuesish që tashmë njihen për vlerat e tyre  letrare në prozë, poezi e në gjini të tjera si: Myslim Maska, Murat Aliaj, Nase Jani, Novruz Abilekaj, Grigor Jovani, Stefan Martiko, Alush Avduli, Thanas Boçi, Filip Prifti, Gëzim Strora, Andrea Petromilo,Luan Xhuli, Leon Leka e të tjer!

Çka ju bënë të lumtur dhe çka ju mundon më shumë në jetë?

A.Gjata:-Të lumtur më bën realiteti i shëndetshëm i familjes time, i fëmijëve dhe nipër e mbasave, vëllezërve e motrave të mi! Dhe kundërta…ajo që më mundon…të këthehem në qytetin tim të lindjes e të shijoj deri në çastet e fundit lindjen dhe perëndimin e diellit, hënën përmbi Karaborun, këngët e pavdekshme të detit dhe aromën e këngëve popullore vlonjate!

 

Filed Under: Interviste Tagged With: Arqile Gjata, gazetari, ne emrgim, poeti, Sokol Demaku

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 39
  • 40
  • 41
  • 42
  • 43
  • …
  • 48
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT