Archives for May 2013

Kongresiti Engel: Lëvizja e kufijve, biletë drejt konflikteve të së kaluarës

May 15, 2013 by dgreca

Nuk do të ketë ndarje të Kosovës, shkëputje të ndonjë pjese të saj dhe ky është një parim shumë i rëndësishëm”, thotë Eliot Engel, ligjvënës në Dhomën e Përfaqësuesve të Shteteve të Bashkuara, në intervistën dhënë Radios Evropa e Lirë. /

RADIO EVROPA E LIRË-Zoti Engel, Kosova dhe Serbia arritën një marrëveshje me 19 prill për normalizimin e marëdhënieve. Por, palët kanë tejkaluar afatet për hartimin e planit të zbatimit të saj. A mendoni se procesi i normalizimit është në rrezik?
ELIOT ENGEL-Jo. Mendoj se kur keni një proces të tillë normalizimi, gjithnjë do të ketë gjëra që dalin në rrugë, do të ketë pengesa, por mendoj se të dyja palët janë të përcaktuara për një marrëveshje, gjë që e bën dhe ta zbatojnë atë.
Mendoj se gjërat do të jenë në rregull. Qartazi që kjo është një situatë serioze. Të dyja palët kanë dyshime nëse kjo është gjë e mirë. Por, mendoj se ky është një hap i domosdoshëm që duhet të ndërmerret dhe besoj se do të funksionojë. Bashkimi Evropian natyrisht është aty dhe Shtetet Bashkuara do të jenë gjithnjë në krah të popullit të Kosovës në çdo hap.
RADIO EVROPA E LIRË
Kongresmen, debatet brenda dhe jashtë Kosovës po vazhdojnë rreth çështjes nëse marrëveshja po krijon mundësi për krijimin e një mini-shteti apo një Republika Sërpska në pjesën veriore të Kosovës. A po ndodhë kjo?
ELIOT ENGEL
Jo. Këto janë negociata mjaft të vështira. Ka shumë opinione nga më të ndryshmet, kishte armiqësi për shumë vjet. Viti 1999 është ende i freskët në mendjet e të gjithëve, posaçërisht tek pala e Kosovës. Unë mendoj se kjo marrëveshje është e domosdoshme.
Mendoj se në një marrëveshje asnjë palë nuk merr çdo gjë që dëshiron.
Marrëveshja është kompromis dhe kompromisi nënkupton se njëra palë merr diçka nga ajo që dëshiron dhe pala tjetër diçka nga ajo që dëshiron. Dhe si rezultat, asnjëra palë nuk është tërësisht e kënaqur, por të dyja palët kuptojnë se kjo është në interesin më të mirë, sepse ata mund të lëvizin përpara, mund të lënë të kaluarën apo të përpiqen të kenë të kaluarën prapa dhe të shohin drejt së ardhmes.
Për mua është shumë e thjeshtë. A duan popujt e Ballkanit të shohin gjithnjë nga e kaluara, ku gjithnjë kishte gjakderdhje, luftëra dhe urrejtje shekullore, apo duan të shohin përpara dhe të përpiqen që të ndërtojnë një jetë më të mirë për të ardhmen e tyre apo jetë më të mirë për fëmijët e tyre.
Mendoj se në këtë marrëveshje Kosova ka përfituar, sepse për herë të parë, Serbia “de facto” e ka njohur Kosovën dhe qeveria e Prishtinës do të shtrijë kontrollin në tërë Kosovën. Nuk do të ketë ndarje të Kosovës, shkëputje të ndonjë pjese të saj dhe ky është një parim shumë i rëndësishëm.
Pra qeveria e Kosovës është përgjegjëse për tërë Kosovën, qoftë Mitrovica veriore, jugu apo cilado pjesë e saj. Në shkëmbim të kësaj, serbët në veriun e Mitrovicës do të kenë një shkallë të autonomisë. Mendoj se ky është një pazar i mirë, sepse mendoj që autonomia nuk është gjëja më e keqe në botë.
Ju e dini se Kosova kishte autonomi në sistemin e vjetër jugosllav. Ajo nuk funksionoi sepse Millosheviqi e rrënoi atë në vitin 1988. Por, nëse kjo është autonomi e vërtetë dhe BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët e njohin faktin që Kosova është një dhe jo e ndarë, jo e copëtuar, në shkëmbim të një forme të autonomisë për serbët, mendoj se është një marrëveshje shumë e mirë për Kosovën dhe qeverinë në Prishtinë.
RADIO EVROPA E LIRË
Në kuadër të pikëpamjeve të ndryshme, kolegu juaj nga Dhoma e Përfaqësuesve, ligjvënësi Dana Rohrabacher, hodhi idenë e shkëmbimit të territoreve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë si rrugë për zgjidhjen e konflikteve. Ju, me gjasë nuk pajtoheni?

ELIOT ENGEL
Unë nuk pajtohem. Më lejoni të them se kolegu im Dana Rohrabacher është njeriu shumë i arsyeshëm dhe mendoj se ai e ka në zemër interesin më të mirë të Kosovës. Unë kam punuar për shumë vjet me të dhe jemi miq.

Por, unë nuk pajtohem se ndarja e Kosovës është rruga që duhet ndjekur. Kosova është në Ballkan, ku nuk e dini ku është fundi. Nëse lëvizni kufijtë në Ballkan, nëse ndani Kosovën, çfarë do të ndodhë kur Republika Sërpska dëshiron të jetë pjesë e Serbisë, çfarë ndodhë kur pjesë të Maqedonisë duan të ndryshojnë, çfarë do të ndodhë me Bosnjën? Nuk do të kishte fund dhe kam frikë se nuk do të kishte zgjidhje edhe për njëqind vjet të tjera.

Unë më me dëshirë do të pranoja zgjidhje si kjo me marrëveshjen ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe të provoja të ndërtoja mbi të rrugën e përparimit drejt së ardhmes. Mendoj se nëse filloni të lëvizni kufijtë, do të jetë një biletë e sigurt drejt konflikteve të së kaluarës. Do të ishte biletë për palë të ndryshme që ndjehen të rrezikuara dhe duan të jenë në këtë apo anën tjetër të kufirit.

Nëse do të kishim mundësi të ndërrojmë pjesë të Kosovës me të Serbisë dhe nuk do të ndodhte asgjë, do të thosha, në rregull. Mbase është diçka që ia vlen të mendosh për të. Por, është e pamundur të ndodhë kjo pa pasoja për pjesë të tjera të Ballkanit dhe prandaj mendoj se ky nuk është një propozim i mirë.
RADIO EVROPA E LIRË
Zoti Engel, në debatet në të cilët keni marrë pjesë bashkë me zotin Rohrabacher, ju keni bërë thirrje që Kosova të përfshihet në Evropë bashkë me fqinjët e saj për të shmangur krijimin e një “vrime të zezë” në Ballkan. Në disa raste zyrtarët në Prishtinë kanë kritikuar Brukselin për injorimin e arritjeve të Kosovës. A pajtoheni me këtë kritikë?
ELIOT ENGEL- Pajtohem më disa nga kritikat. Mendoj se atë çfarë ka bërë Kosova që nga shpallja e pavarësisë, është e mrekullueshme.
Mendoj se ka probleme, pa dyshim, të gjithë e dimë se ka probleme çdo vend dhe Kosova ka probleme si një shtet i ri. Por, mendoj se në përgjithësi Kosova ka përparuar dhe duhet të ecë përpara drejt së ardhmes. Mendoj se është me rëndësi që Shtetet e Bashkuara të qëndrojnë të përfshira.
E di se populli i Kosovës u beson Shteteve të Bashkuara dhe unë mendoj se nëse ia lëmë Evropës, nuk jam i sigurt që Kosova do të marrë çfarë meriton.
E di që nëse Shtetet e Bashkuara qëndrojnë atje do të kujdesen për popullin e Kosovës.
Kjo marrëveshje qartazi e vë Kosovën në rrugën drejt Bashkimit Evropian, po ashtu e vë Serbinë në rrugën drejt Bashkimit Evropian. Nuk më pengon nëse Serbia i bashkohet BE-së nëse edhe Kosova po ashtu i bashkohet Bashkimit Evropian. Nuk dua që Serbia të ketë mundësinë që të bllokojë Kosovën.
Mendoj se kjo marrëveshje nuk lejon që njëri vend ta bllokojë tjetrin. Mendoj se Bashkimi Evropian meriton përgëzim, për zonjën Ashton që punoi shumë, unë kam biseduar me të personalisht për situatën në Kosovë, në Serbi. Mendoj se Evropa po pret ditën kur të dyja Kosova dhe Serbia mund t’i bashkohen.
Sërish, mendoj se kjo është një marrëveshje shumë e mirë për popullin e Kosovës. A i jep Kosovës krejt çfarë ajo dëshiron? Jo. A është marrëveshje e përkryer? Jo. Por, këto veprime duhet të shihen si ecje përpara, prandaj mendoj se është marrëveshje e mirë, sepse, nuk ka rëndësi për mua nëse Serbia ka marrëdhënie formale diplomatike dhe e njeh Kosovën, por me nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje, Serbia “de facto” e njohu të drejtën e Kosovës që të ekzistojë si një komb i pavarur.
RADIO EVROPA E LIRË-Më lejoni të përfundoj këtë intervistë duke ju kërkuar një pikëpamje për Shqipërinë dhe zgjedhjet e përgjithshme të muajit të ardhshëm, duke pasur parasysh fushatën e tensionuar dhe ndikimin që do të kenë këto zgjedhje në integrimet evropiane të Shqipërisë…

ELIOT ENGEL-Do të ketë ndikim shumë shumë të madh, e di që të gjithë i kanë sytë andej. Kishim një dëgjim javën e kaluar në Komitetin e Helsinkit për zgjedhjet në Shqipëri.
Shpresoj që zgjedhjet të ecin mbarë dhe shpresoj që kushdo që fiton të jetë fitues dhe të mos ketë mashtrime. Shqipërinë, e cila sot është një anëtare krenare e NATO-s, isha shumë i lumtur ta shihja duke hyrë në NATO dhe do të doja ta shihja që të anëtarësohet edhe në BE.
Bashkimi Evropian do t’i vëzhgojë këto zgjedhje dhe do të vendos nëse Shqipëria është kandidate për anëtarësim në BE, bazuar në masë të madhe në mbarëvajtjen e këtyre zgjedhjeve.
Shpresoj që mosmarrëveshjet që ekzistojnë tani në Shqipëri në raport me Komisionin Qendror të Zgjedhjeve dhe mosmarrëveshjet tjera do të adresohen. Shpresoj që kushdo që fiton, të ketë një fitore që do të respektohet nga të gjithë.
Nuk mund t’i kemi konfrontimet që patëm para disa vjetësh, nuk mund të kemi një situatë në të cilën një parti politike nuk merr pjesë në kuvend, cilado parti politike qoftë ajo. Kushdo që zgjidhet duhet të marrë pjesë në kuvend.
Shqipëria duhet ta dëshmojë se e meriton t’i bashkohet BE-së dhe zgjedhjet do të zënë një pjesë të madhe në gjykimin e BE-së për kandidaturën e Shqipërisë. Unë mendoj se Shqipëria duhet të jetë kandidate.
Do të doja të shihja si Shqipërinë, ashtu edhe Kosovën, por për Shqipërinë këto zgjedhje janë jashtëzakonisht të rëndësishme dhe mbarë bota i ka sytë nga këto zgjedhje.(Arbana Vidishiqi)

Interview: U.S. Congressman Says Deal With Serbia Gave Kosovo ‘Nothing’

May 15, 2013 by dgreca

Representative Dana Rohrabacher (Republican-California), who sits on the House Foreign Affairs Committee, is one of the United States’ staunchest supporters of Kosovo’s independence.
He has noted that, like Kosovo, the United States itself was born out of a struggle for self-determination.
In an interview with RFE/RL, Rohrabacher is critical of the EU-brokered agreement reached last month between Belgrade and Pristina, saying it did not create the preconditions for long-term peace and stability in the Balkans.
Kosovo, in his opinion, did not gain sovereignty in its northern region, and Kosovo’s ethnic Serbs will not accept living in the Kosovar state. Because of this, Rohrabacher says, a chance has been missed to solve the problem between Kosovo’s ethnic Serbs and Albanians permanently.
RFE/RL Balkans Service correspondent Branka Trivic spoke to Rohrabacher about the agreement.
RFE/RL: Could we start with your assessment of the recent agreement initialed by the prime ministers of Kosovo and Serbia?
Dana Rohrabacher: Let’s recognize that Kosovo got absolutely nothing for what they gave up. And what they gave up was the ability to govern the northern tier of their country and a few communities within Kosovo itself.
RFE/RL: Getting sovereignty over the north of Kosovo is nothing to you?
Rohrabacher: They didn’t get sovereignty — it is just the opposite. This agreement undermines Kosovo’s claim for sovereignty because it does not give them the authority to exercise their sovereignty. And if you have to make an agreement that you can exercise your sovereignty, you don’t have sovereignty. And so, what they gave up — they gave up that northern tier.
Now, I’m not saying they shouldn’t have. I think that the people of the northern tier that is in question here should have the right of self-determination. There should be a vote. And if the people north of the river [Ibar in the divided city of Mitrovica] vote — which they probably would — by 90 percent to become part of Serbia, they should.
But Kosovo had a real chance to get something for this. Meaning, there are groups of Kosovars in Serbia that would like to be part of Kosovo.
RFE/RL: You are talking about the Presevo Valley?
Rohrabacher: Yes, and they could have gotten an equal exchange of land and population by agreeing to an adjustment of borders. Instead, they got nothing, zero. They can’t even now send their police up to the northern part of the country. They can’t send their military into the northern part of the country. They are not going to have judges that are chosen by their government — they are going to be chosen by the Serbian people in the northern part of the country.
This was a great loss of sovereignty for Kosovo. Now, what’s going to happen? The Serbs up in the northern part of the country are still going to be seething because they are not citizens of the country they want to be part of. And you can imagine there’ll be political groups in Serbia that will try to manipulate that.
RFE/RL: In the recent congressional subcommittee hearing that you chaired, people expressed the opposing view — namely, that allowing such a territorial exchange would open up a Pandora’s box that would affect dangerously the existence of Macedonia, Bosnia-Herzegovina, and even Serbia.
Rohrabacher: That’s ridiculous. Totally. There is always an excuse not to do something. There’s always something right behind the bush waiting to jump out at you if you do the right thing here.
No, in this case, we have many examples where peoples have changed their borders and have gotten along fine. You have the Czechs and the Slovaks changing their borders. You have Bangladesh declaring itself independent. And you have Kosovo — that was basically the argument against Kosovo declaring its independence. Because, oh, everybody else would have to…
Around the world, you will have all these — the Basques will want to be independent. But no, this is a matter between the Serbs and the Kosovars. And adjusting the border between those two countries is their business. It is not everybody else in the world…. It is their business. And other people were just using scare tactics to get the Kosovars to accept a deal that gave them nothing.
RFE/RL: But where would that process end? Every little village would want…
Rohrabacher: The end of the process — this is totally a nonsense argument. Because the Czechs and the Slovaks splitting, the Montenegrins splitting, the Bangladeshis splitting, the South Sudanese splitting — did not result in a huge national domino effect in which people all over the world rose up at that moment…or even in the Balkans rose up. How many people rose up after Montenegro got their vote and said, “See?” No, this is a matter. This is a singular issue.
But what you’ve got is the Europeans, basically the Europeans and the Americans, who will always find a reason not to do something. And, until people who are brave and actually step forward like the people in northern Kosovo, who want to be part of Serbia. One day they will be so raucous that the Americans and the Europeans will then tell Kosovo, “Well, you’d better accept it that they are actually independent now; after all, they are autonomous.” And then Kosovo will have zero, because this agreement gave Kosovo zero.

THE RESCUE OF JEWS IN KOSOVA

May 15, 2013 by dgreca

By Saimir Lolja/
The World War II in Europe began with the invasion of Albania by the Italian Army on 7 April 1939. As a result, Albania lost its independence to become officially a protectorate of the Kingdom of Italy and existing as an autonomous part of the Italian Colonial Empire. The independence of Albania was de jure reestablished in October 1943. Albania was de facto an occupied country by Italian or German Armies that had unlimited authority on it throughout WWII.
The German, Italian and Hungarian Armies invaded ex-Yugoslavia in the period of 6-17 April 1941 and the German Army invaded mainland Greece in the period of 6-30 April 1941. Then, the German Army controlled the north of Kosova, including the north of Presheva Valley. In addition to most of Macedonia and eastern Greece, the Bulgarian Army controlled a small section of southeast of Kosova and the south of Presheva Valley. Besides Montenegro, inner Albania and two third of Greece, the Italian Army had the largest part of Kosova and western Macedonia.
Within the German sector in northern Kosova was the town of Mitrovica and its mine of Trepça. Without that mine, the Reich III military industry could hardly keep the war machine moving on. The head post of the German Army was in the town of Vushtri, 27 km away from Prishtina, the capital of Kosova which was under Italian control. The German and Italian Armies had an agreement that allowed the German Army to enter the Italian sectors in Kosova anytime and without any permission. The German Army occupied the Italian sectors after the capitulation of the Italian Army on 8 September 1943 and adjacent Bulgarian sectors after the Bulgarian Army changed side and joined the soviet forces of the 3rd Ukrainian Front on 9 September 1944.
From April 1941 to November 1944, many of the Albanian-inhabited areas that had been previously taken away from Albania and given to the Kingdom of Yugoslavia, such as in the central and southern Kosova, western Macedonia, southern and southeastern Montenegro, joined Albania. Only the Southern Albanian province of Çamëria (occupied by Greece in March 1913) did not become yet part of Albania throughout WWII.
Documents from Albanian archives recently published help for an accurate view of what happened in the province of Kosova for the duration of WWII. The Albanian Prefectures in the period of WWII were complementing segments of the overall salvation of Jews from Albanians during the Holocaust and cannot be disjointedly comprehended. For instance, the main channel for Jews pouring into central Albania was that starting from the Prefecture of Prishtina. The Prefectures of wartime Albania had not even a Jew wearing any badge or sign that would distinguish him or her.
The anti-Semitism was well spread in Serbia before WWII and supported by politics, Army officers and Serbian Orthodox Church; it flourished in wartime. On 20 January 1942, a meeting of senior officials of the Reich III took place in the Berlin suburb of Wannsee. It has been known since as the Wannsee Conference that specifically made a decision for completing “the final solution to the Jewish question”. It assigned the numbers of Jews that should be exterminated in each of the European countries. Within three months and without German interference, the Serbian state and Chetniks completed the task to make Beograd the first “Judenfrei” city in Europe and liquidated almost all Jews in Serbia. Jews who could escape the holocaust in Serbia were bringing with themselves into Kosova the dreadful message of the holocaust conscientiously performed by Serbian state and Nazis.
The resident Jews of Kosova lived in towns and numbered 409 persons (the list exists). The Italian Army gathered resident Jews of Kosova and those caught as escaping the holocaust in ex-Yugoslavia and other countries into its military camp of Prishtina. It is the same spot of today where there is the Faculty of Philology of the University of Prishtina. The Italian Army had gathered more than 3000 Jews in that camp. Jews in Kosova were in a non-stop danger by Nazis and Serbs, and were not free to move in the open. The only survival option was to move deeper into Albania. Albanians did whatever they could and what their governmental authority was allowed to help. Apart from the Albanian officials in the central administration in Tirana who organized the rescue of Jews from the Prefecture of Prishtina in undisclosed cooperation with the highest Italian authority in wartime Albania, the Albanian officials in the Prefecture of Prishtina mentioned in this instance were: Riza Drini, Prefect of Prishtina 1941-1942; Hysen Prishtina, Prefect of Prishtina 1942-1944, Preng Uli, Secretary of Prishtina Town Hall, 1941-1944, and Dr. Spiro Lito.
By fearing that sooner or later the German Army would lethally deal with Jews in the Italian military camp of Prishtina, Halim Sh. Spahija, Arsllan Mustafa Rezniqi, Kol Biba, Hysen Prishtina, Preng Uli, Hasan Rrem Xerxa and Dr. Spiro Lito accomplished a plan. The Prefect of Prishtina, Hysen Prishtina, and Secretary of Prishtina Town Hall, Preng Uli, declared the camp infected by typhus. Then, Halim Sh. Spahia transported almost all “infected” Jews by trucks or busses to Kruma, Kukës, Burrel, Tirana, Durrës, Kavaja, Berat, Vlora, etc. A few Jews did not want to go and those who were still there when German Army reached the camp in September 1943 sealed their own fate.
Halim Sh. Spahia and brothers were businessmen from the town of Gjakova. They used the buildings of their business in Kukës, Kruma, Prizren, Tirana and Durrës to house relocated Jews before they found safe houses in the Albanian towns and villages or safe ways to travel by sea from Durrës to safer countries. Arsllan Mustafa Rezniqi built another house in his court to house Jewish families. His family rescued 42 Jewish families. In 2008, he received the title of “Righteous Among the Nations” from Yad Vashem. Arif Musa Aliçkaj, was an employee of the Town Hall of Deçan. Like Preng Uli, he made and issued false passports or documents for Jews of ex-Yugoslavia by registering them as Bosnian. With such documents, they traveled south to safer locations in Albania. Hasan Rrem Xerxa from Gjakova transported with his car Jews from Shkup to Deçan and deeper to Albania. Other Albanian families who sheltered Jews in Kosova until they ensured their safe journey to inner Albania are the following: the families of Bajram Voca and Sejdi Sylejmani in Mitrovica, the family of Sabit Haxhikurteshi in Prishtina, the families of Ruzhdi Behluli and Riza Çitaku in Gjilan, the families of Hasan Shala Mullashabani and Asim Luzha in Gjakova, and the Belegu family in Peja.
Only through official channels, Jews were sent from the Prefecture of Prishtina to central Albania in groups of dozens and hundreds. Since the transfers were in haste, it is common to find Albanian archival documents written in Italian or Albanian languages with lists of names each associated with the number (only the number) of the family members accompanying that name. Those rescuing transfers have been mentioned in the publications of Harvey Sarner, Martin Gilbert, Ariel Scheib, Gavra Mandil, etc.
Some typical examples from the Central Archive of Albania (CAA) follow. There is an archived dossier (F.152, V. 1942, D. 319) containing a group of 551 Jews relocated from the Prefecture of Prishtina to Berat in 1942. The document has the names of 87 individuals and 94 heads of families “con la famiglia – associated with their own family”. In a document of 30 March 1942, the Internal Ministry of Albania ordered the Prefects in the “liberated lands” to reposition all Jews of their districts into “old Albania”. On 1 April 1942, the Internal Ministry of Albania ordered the Prefecture of Prizren to send all its Jews to a gathering field for all Kosova and those, together with 69 Jews in the prison of Prishtina, were soon relocated to Kavaja, Burrel, Kruja, and Shijak. On 5 April 1942, a group of 100 Jews arrived in Berat. Some days later, 79 Jews from the town of Peja arrived in Preza, near Tirana; and so on.
Another salvation case is affirmed by the Lieutenant of the Italian King to wartime Albania, Francesco Jacomoni, in his book “La Politica dell’Italia in Albania (The Italian Politics in Albania), Cappelli Ed. 1965”, pages 288-289. Francesco Jacomoni asserts the secret cooperation with the Albanian Prime-Minister Mustafa Merlika Kruja and the chief of the Confidential Affairs Department in the Italian Foreign Ministry, Luigi Vidau, for saving Jews in Kosova. In April 1942, two months after the Wannsee Conference, the German Consul General had required from the Albanian Prime Minister the delivery of more than 300 Yugoslavian Jews that had taken refuge in Kosova. Mustafa Merlika Kruja had immediately sent his officials to Kosova for issuing Albanian passports to those Jews and transported them to Gjinokastra in southern Albania by buses [of the company SATA].
Another rescuing example is a list of 256 Jewish families, totaling 860 persons, who temporarily sheltered in Kosova before being relocated to central Albania in the period 1942-1943. This comprehensive list comes as a courtesy of the Friendship Association Kosova-Israel “Dr. Haim Abravanel”. There is another list of 55 ex-Yugoslavian Jews that on the pages 101-102 of the book “Jevreji Kosova i Metohije, Beograd, 1988” by P. D. Ivanov had been reported as transported from Prishtina to the concentration camp of Bergen-Belsen in 1944. In fact, the documents in the Central Archive of Albania prove that they survived the holocaust by being relocated into central Albania. This information with broad archival references was published for the first time in the book “Jews in Albania: The Presence and Salvation, Naimi, Tirana, 2009; pages 297-301” by Shaban Sinani.
After the capitulation of Italian Army on 8 September 1943, Albania de jure reestablished its independence on 16 October 1943 and declared to be neutral. De facto, the war atrocities, military operations and fighting continued without interruption, though Reich III and its passing Army recognized the independence and neutrality of Albania. As a flash, things looked better and 185 Jews from Prishtina, who were safely residing in Berat went as families back to Prishtina. When they arrived there, they found themselves trapped; some could return with time to Berat while others remained in hiding. Khaim Adizhes (heading the Jewish Community in Prishtina after the war) that time was a small boy who returned to Prishtina with his family. According to his testimony, at a time when German Army was making massive arrests, Serbian neighbors spied on them. As a result, many Jews were arrested and the rest could escape to inner Albania. Those arrested were sent to the camp of Sajmishte near Beograd and later to the concentration camp in Bergen-Belsen. A few of them survived the war and Khaim Adizhes was one of them. The arrests and transportation to Sajmishte camp occurred in May or June 1944. Khaim Adizhes and his family were not in the “Transportenliste” of August 1944 from Prishtina to the camp of Sajmishte.
The conclusion goes by repeating that the salvation of Jews in Kosova was not different from that of inner Albania. They were complementing parts of the overall salvation of Jews from Albanians and cannot be separately understood. Jews were totally rescued by the Albanian governments and population in the entire Albania of WWII. When the German Army entered Kosova in September 1943, almost all Jews of Kosova were already relocated to inner Albania. An acknowledgement comes from the Encyclopedia “Pinkas haKehillot Yavan, Yad Vashem, 1998, p. 413-425” in writing that Germans requested from the Albanian administration in Spring 1944 the list of Jews and permission to act on them. The Albanian administration did not supply the list and also declared that the Jewish community was an internal Albanian affair and gave no permission for acting against Jews. Albanians saved Jews wherever they had jurisdiction on Albanian lands. Çamëria was not part of Albania during WWII and Jews terribly suffered there, though many could reach Albania and survived the holocaust. If Çamëria had been part of Albania, all Jews would have been rescued there. Absolutely.

ELITA SHQIPTARE,DETYRA DHE PËRGJEGJSIA E SAJ

May 15, 2013 by dgreca

Shkrimi është një mesazh për intelektualët dhe ata të cilët pozicionojnë vehten në etalonin e quajtur elitë politikanësh të sodit.Ky shkrim është shkruajtur në gazetën „Përpjekja Shqiptare „ e vitit 1936,nga i madhi Mit’hat Frashëri,që i përkon kohës së sodit,kur mendjemadhësia e politikanëve,kryetar partish por edhe ata intelektuale ende s’gjejnë gadishmëri uniteti përballë rreziqeve që i kanosen shqiptarëve dhe trojeve shqiptare,gjithmonë në emër të disa„integrimeve“ çudibërëse.(Eugjen Shehu) ***

… Elitë thuhen njerëz të zgjedhur,por të zgjedhur jo prej ndokujt.Më mirë t’u themi të shquar,me një cilësi që na duket më e madhe,më e bukur,më e dobishme se e të tjerëve.Persona të tillë të heqin respekt,kanë një influencë morale që na detyron të dëgjojmë opinjonin e tyre dhe t’u bindemi me bindje morale vullnetare.Ata imponohen shpirtërisht,bëhen udhëheqës se janë si një fener,si një yll,si një dritë që na rrëfen udhën.Ndër ata gjejmë një thesar dëshirash dhe aspiratash dhe ideali dhe prirjet e tyre na duken sikur janë tonat.Ndër ata kthejmë sytë kur kemi nevojë dhe kërkojmë ndihmë.
Por edhe kur s’kemi nevojë,kurdoherë ngrejmë vështrimin drejt tyre – ata imponohen vetë,na janë pranë : fryma dhe afshi i tyre na prijnë,na ngrohin,na tregojnë shtegun,pa e ndjerë ne,pa e parë.
Ai veprim formon fuqinë tonë,bën rojtjen tonë të vërtetë.Elita,jo vetëm përfaqson pjesën më të vlefshme të një kombi por është udhëheqëse e shoqërisë për die,për gjykim,për estetikë,për jetën kolektive dhe tendenca historike,për besim dhe fillozofi.
Tani vjen pyetja : A kemi një elitë ne ? Më pëlqen përgjigjja pohimiste,se ashtu i do njeriut shpirti.
Por,duke kapërcyer këtë trap,themi ; Duhet të kemi,meqenëse është një nga konditat kryesore të jetës.Dhe atëherë vjen vetiu : Si do ta formojmë ? Më parë të kujtohet kushti themelorë : ata njerëz nuk formohen kur na pëlqen neve ;as e krijojmë dot ;as e kemi në dorë që të lindin.Bëhen vetiu,i bën Fati,Zoti,Natyra.Dhe bëhen vetë,me një durim të gjatë,ose më mirë akoma në qoftëse gjenia,naltësi e jashtëzakonshme e intelegjencisë është një dhuratë që vjen së sipërmi,puna e vetë njeriut,vullneti i tij i pareshtur,kur s’e kemi në dorën tonë fatin,atëherë na mbetet vetëm mjeti i dytë,atë i cili mvaret nesh,që mvaret nga intelegjencia dhe karakteri ynë.Edhe të dy këmbët mbi të cilat ngrehet elita,s’janë veçse inteligjencia dhe karakteri ,kjo e fundit më parë akoma se tjatra; e para duhet të jetë në shërbim të së dytës,si një ndihmesë,një skllave e bindur : me këto kondita mund të fitojë elita atë autoritet moral,intelektual dhe shoqëror.Mos më thotë kush në vesh,mos t’i shkojë kujt mendsh se „qeveria“ o „ministria“ mund të krijojë e mbryjë një Elitë për vendin tonë. Kjo do të ishte sikur të vërë kush buallin përpara qeres.A supozojmë se ata që janë në ofiqet zyrtare,formojnë batalione dishekujsh ? kjo do të ishte një send ideal.Por,të qe kështu,atëherë s’do të kishim nevojë të lodheshim.Të ishte e mundur që me një urdhër,me një dekret të krijoheshin merita,zotësia,vlefta dhe intelegjencia,atëherë do të ishim njerëzit më të lumturit të dheut.Nuk do të detyroheshim të mejtohemi,të kemi brengë,të ndjejmë mungesën e një gjëje të nevojshme,nga e cila pothua se varet gjithë rrojtja jonë,nga çdo kënd,nga çdo pikëpamje që ta shikojmë.Më parë a e kemi besimin e fortë se,merita,vlefta janë sendet e brendshme të shpirtit dhe jo shkëlqime të jashtme ? A jemi vërtetë të bindur – dhe duhet medoemos të jemi – se vlefta është intrenseke dhe joekstrensike,se kujdes i kujdo duhet të jetë për të qenë dhe jo për tu dukur ?Vetëm ky besim,ky konviktision,e bëjnë njeriun të punojë me seriozitet,të njohë detyrën dhe përgjegjsinë e tij,të kuptojë se ka një barë mbi supet,një peshë të madhe për të bartur.Dhe kjo vleftë e vërtetë e bën njeriun të jetë modest,larg demagogjisë.Elita s’ka të bëjë me pozitat zyrtare e shkallët e larta.Ajo s’ka nevojë për fuqi materiale.Forca e saj është krejt morale,me besimin që frymëzon te opinioni i të tjrëve,vlefta e tyre shpirtërore.Jo fjalët,por sjelljet,karakteri,integriteti i tyre,i bëjnë ata superioritet të padukshëm.
Duke mejtuar udhën e gjatë bërë prej popujve fatbardhë në fushën e gjërë të përparimit dhe të lumturisë,nuk mundim të mos ndjejmë thellë në zemër një melankoli dhe të kuptojmë më mirë përgjegjsinë tonë.Studimi dhe meditimi duhet ti japë njeriut çelsat e virtytit dhe të karakterit.I lumturi që gjen një shkëndijë drite,duhet ta konsiderojë veten e tij jo si viktimë,por si misionar,jo i hedhur në këtë lëmë për të vuajtur,por i lindur për të mbushur një detyrë.Ai që me djersën e tij,me durimin e vazhdueshëm të tij,ka fituar,ka fituar një shkallë në dijeni e në moral,ai s’ka dyshim se duhet ta shohë të lumtur veten.Ndërgjegjja e një vlefte së vërtetë a nuk është shpërblimi më i madh që mund të ketë ? Ku mund të mbijnë hithrat e ankimit a të dëshprimit,kur çdo agim i bie dritën e kënaqësisë shpirtërore ? Duke u larguar nga lotët dhe klithjet e viktimit,misionari gjen fuqinë e tij : duron,punon.
Vini re si punohet ; A harrojmë se,edhe më e vogla e aftësisë,e zotsisë,lyp një studjim,një lodhje,një vuajtje,një punim të gjatë,a nuk e dimë se asgjë në botë s’fitohet pa e merituar,pa e blerë me djersën dhe rënkimin tonë të përditshëm ? Në qoftë se jemi bindur se asgjë s’na zbret qiellit e gatitur dhe e gatuar,atëherë dëshprimi s’gjen vend te ne,por kënaqësi,qetësi dhe gëzim në jetën e njeriut,t’i provojë se lumturia është kur mbushim detyrën dhe përpiqemi të arrijmë qëllimin ? A nuk është njeriu mjaft krenar në këto kondita dhe kjo krenari modeste dhe e mbrendshme a nuk është rroga jonë më e madhe,më e ndershme ? Mësoni shqiptarët të punojnë me gëzim,të jenë gazmorë dhe optimistë dhe do t’u kini bërë më të madhin e shërbimeve.Mund të thuhet se vetëm ky shërbim do të jetë mjaft për të pasur lumturinë,se atje do të jetë burim i vërtetë i fuqisë shpirtërore ….
Meqenëse jeta dhe siguria e secilit është e lidhur me fatin e të gjithë atyreve që ,së bashku,formojnë kombin,do të na donte shpirti që çdokush të sakrifikojë pesë minuta në njëzet e katër orë dhe të hetojë nga thellësi e vetes së tij ç’shërbim ka bërë për shoqërinë dhe ç’të mirë mund t’i bëjë kësaj shoqërie që e quajmë komb.Do t’ish një ushtrim shpirtëror,me rezulltat të madh për neve dhe për të afërmit tanë.Elita,a nuk duhet të ketë për qëllim të parë përmirësimin e vetes së saj,fitimin e virtytit,të karakterit dhe të diturisë ? Misionari a nuk duhet të ketë në çdo minutë parasysh shembëllën dhe jetën e të shenjtit që ka zgjedhur për model,dhe a nuk përpiqet t’i afrohet modelit me durim,respekt dhe disiplinë ?
A nuk është e mundur që njeriu,kjo krijesë që i thotë vetes me mend,të rojë e hequr zvarrë prej rrethanash materiale,prej dorës së verbër të ngjarjeve,pa ndjerë,pa manifestuar asnjë reaksion,asnjë sforcim,pa mbrojtur veten ? A ëstë e mundur të rrojë njeriu,të themi më mirë : të rrojmë ne,pa parë,pa vështruar,pa mejtuar,pa gjykuar,pa punuar ?
Ata që ngrihen makar dy gisht mbi nivelin ordiner,duhet të kuptojnë përgjegjsinë e tyre…LUMO SKËNDO
(Përgaditi Eugen SHEHU)

PËRUROHET LIBRI MONOGRAFIK DHE PËRKUJTIMOR,“PREKJA E PIKËLLIMIT”

May 15, 2013 by dgreca

Kushtuar Adem Berishës-Gjurgjeviku/
Nga Xheladin Mjeku/ Prishtinë/
Më datën 13 maj 2013 në sallën e Kuvendit Komunal, në kuadër të “Javës përkujtimore të dëshmorëve të Rahovecit” dhe në njëvjetorin e ndarjeës tragjike nga jeta të krijuesit të paharruar Adem Berisha-Gjurgjeviku, në prani të familjarëve, strukturave politiko-shoqërore, bashkëveprimtarëve e shumë qytetarëve të Rahovecit dhe rrethinës, u përurua libri monografik e përkushtimor ,“Prekja e pikëllimit”, të cilin e hartuan Xheladin Mjeku dhe Halil Xani.
Pas një recitali, me poezi të përzgjedhura nga kjo përmbledhje dhe hapjes së ceremonisë së përurimit, u dha një biografi e Adem Berishës. Pastaj, fjalën e rastit për librin e mbajti Xheladin Mjeku, ku shpalosi idenë e hartimit dhe ecurinë e realizimit të kësaj vepre të përbashkët, nga më se 85 bashkautorëve, me shkrimet dhe komentet e tyre të përmbledhura në një libër, që ka rreth 180 faqe. Organizimi i librit në katër kapituj sjell për lexuesin veprimtarinë e Adem Berishës, përmes shkrimeve monografike, analizave dhe vështrimeve letrare për librat e botuara, në të gjallë të autorit. Kapitulli i dytë sjell poezitë e rreth pesëdhjetë autorëve, duke vazhduar me kapitullin e tretë të homazheve nga miq, bashkëveprimtarë dhe dashamirës të tij, gjithandej në trojet shqiptare e në mërgatë. Edhe “Albumi” i përzgjedhur nga veprimtari të tij, vjen dëshmi e punës së parreshtur e të përkushtuar në krijimin e urave miqësore dhe bashkëpunimit bdërmjet miqëve, në veprimtari të ndryshme, letrare dhe kulturore.
Një fjalë përshëndetëse e mbajti edhe bashkëhartuesi i dytë, Halil Xani. Ai solli kujtime për Adem Berishën dhe shprehu falënderimin e tij që, më në fund, miq e shokë të Ademit ia dolën ta realizojnë këtë vepër-“monument letrar” për mikun e tyre, vepra dhe veprimtaritë e të cilit nuk do të harrohen kurrë.
Në mbyllje të kësaj ngjarjeje, me mbresa dhe emocione për të gjithë të pranishmit, sollën kujtimet e tyre edhe të afërm të Adem Berishës, bashkëveprimtarë dhe krijues të Rahovecit. Një fjalë mirënjohjeje, në emër të familjes së tij, e dha biri Agroni. Ai shprehu falënderimet e përzemërta për të gjithë pjesëmarrësit dhe për të gjithë ata, që dhanës ndihmesën e tyre të pakursyer, me shkrimet dhe përkrahjen material, në realizimin dhe botimin e këtij libri. Në veçanti, falënderoi dy hartuesit e librit, Xheladin Mjekun dhe Halil Xanin, duke nënvizuar që, deri në përmbylljen e realizimit të librit, nuk kursyen kohën dhe mundin e tyre, që botimi të dilte nga shtypi, në kohën e paraparë.
Përveç krijimeve të lartpërmendura, për krijuesin e paharruar Adem Berisha u kënduan edhe këngë. Në këtë rast, për të pranishmit u dha njëra prej tyre, e realizuar nga krjuesi, poeti dhe rapsodi Agim Gashi. Gjatë këtij programi u deklamuan edhe poezi nga krijimtaria letrare e Adem Berishës, që e bëri më të larmishëm dhe emocionues këtë ngjarje përkujtimore e përuruese.
Prishtinë, 14 maj 2013