• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2013

ESHTRAT E BOLETINAJVE PA VARR

December 30, 2013 by dgreca

Shkruan: Gëzim Llojdia*/

1.
Nëse do të kishit mundësi të vizitonit kullën e Isës,pra të heroit Isa Boletinit  do të shtangeshit nga befasia.Pra nëse keni mundësi të vizitonit kullën e Herot të Popullit”, luftëtari i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, udhëheqës i kryengritjeve antiosmane të vitit 1911, mbrojtës i trojeve shqiptare në Luftën Ballkanike kundër serbëve, pjesmarrësit Kuvendin e Vlorës. Ardhja e Isës në Vlorë me 400 kalorës u prit me entuziazmë. Duke u vënë në mbështetje të Ismail Qemalit dhe të Qeverisë së Pavarësisë, tregoi botës mbarë se Vlora ishte themeli i Shqipërisë që po rilindte shkruan një gazetë shqiptare.
Kulla me gur,  me dy kate, me tjegulla të kuqe me oxhak. Është vend pelegrinazhi për të gjithë bijtë e racës shqiptare. Kjo është kulla por mund të quhet edhe mauzoleumi i Boletinajve. S. Hasani  mësuesja prej Mitrovice shkoi deri tek kulla e Isës dhe më dërgoi këto fotografi. Aty dot gjeni eshtrat e Isës dhe Boletinajve të tjerë,brenda në kullë në qese. Eshtrat e patriotëve rrinë dhe presin kohën. Eshtrat e atdhetarit dhe heroit Isa Boletini ende të pavarrosura.
Po citoj Nexhmedin Spahiun I cili shkruan diku në një arktikull:Isa Boletini ende i pa rivarrosur…”Por atij që iu bë e padrejta më e madhe  nëkëtë përvjetor ishte Isa Boletini. Eshtrat e tij të zhvarrosura 14 vite më parë mbeten ende të pa rivarrosura. As përkujtimi në aktin e tij kulmor të para 100 viteve nuk mjaftoi që eshtrat e tij të rivarrosen në Boletin…..
Gani D. Ratkoceri,librin 100 vjet pavarësi te cilin e përuruam në Vlorë në një shkrim te  6 shkurt 1999 sjell të dhëna dokumentare rreth figurës së Isës
Kontributi i Isa Boletinit ne Kryengritjen e Përgjithshme shqiptare te vitit 1912
:Udhëheqësi kryesor i kryengritjes ne fjale, atdhetari i madh Hasan Prishtina, ne radhe te pare u takua me heroin Isa Boletini. Ai u konsultua me të, se a do mund te organizonin një kryengritje të përgjithshme në vilajetin e Kosovës ? Isai, jo vetëm iu përgjigj pozitivisht se do të merrte pjesë në kryengritje, por do te kontribuonte për organizimin e saj dhe ashtu veproi. Brenda një kohe të shkurtër Isa Boletini e përgatiti organizimin e kryengritjes në  Kosovën veriore dhe në rrethin e Pejës që ka qenë baza e tij. Në krye të  një delegacioni të madh ai mori pjesë në Kuvendin e Junikut në maj të atij viti, ku përfaqësoheshin 250 delegate nga Kosova dhe një pjesë e vilajetit te Shkodres të udhëhequr nga Hasan Prishtina.
Unanimisht u vendos t’i shpallej lufte perandorisë osmane për të fituar të drejtat kombëtare. Aty u hartuan edhe kërkesat qe do t’i paraqiteshin qeverise osmane:
1.    Të përcaktohen kufijtë e Shqipërisë
2.    Në  Shqipëri te ngrihet flamuri shqiptar
3.Të emërohet një guvernator i përgjithshëm por që të jetë shqiptar
4. Nënpunësit e huaj te hiqen e të zëvendësohen me shqiptare.
5. Gjuha shqipe të  jetë gjuhe zyrtare.
Këto kërkesa menjëherë u botuan ne shtypin shqiptar dhe të huaj.
Heroi Isa Boletini, sa mbaroi Kuvendi u nis menjëherë për Mitrovice dhe lëshoi kushtrimin e kryengritjes. Me mijëra luftëtare rrëmbyen armët. Ai si rrufe e çliroi Novi Pazarin ( Tregun e Ri ), e çarmatosi garnizonin osman, i armatosi kryengritësit dhe menjëherë u nis për Mitrovice të cilën e rrethoi. Komandanti i garnizonit osman, ndonëse ishte forcuar shume, sa mori vesh se garnizoni i Tregut te” Ri ishte dorëzuar dhe vete ai ishte i rrethuar, ngriti flamurin e bardhe.
Isa Boletini, pasi çliroi Llapin e Gollakun, ne krye te 15 mije kryengritësve iu afrua Prishtinës. Ajo u rrethua nga te gjitha anet prej forcave te Rrafshit te Dukagjinit qe kryesoheshin nga Hasan Prishtina e Bajram Curri, dhe nga juglindja nga forcat e Idriz Seferit.
Në këto kushte, komandanti i përgjithshëm Fadil Pasha u detyrua pa lufte ta shpalli kapitullimin. Kështu me 12 korrik u çlirua Prishtina. Populli i priti me një gëzim të papershkruar kryengritësit. Qeveria e Turqve te rinj ra dhe qeveria e re telegrafoi se ishte gati te hynte ne bisedime me shqiptaret lidhur me kërkesat e tyre. Patrioti Hasan Prishtina dërgoi telegram menjëherë në Shqipërinë e veriut, te Mesmen e te jugut qe te nisnin delegatet e tyre ne « Kosove » për te biseduar me delegacionin qeveritar osman qe te ishin te pranishme te gjitha krahinat me kërkesa të  përbashkëta. Delegacioni osman nuk i mori parasysh kërkesat e shqiptareve. Kryengritësit marshuan drejt Shkupit dhe e çliruan atë me 14 gusht. Çlirimi i Shkupit bëri që Evropës se shurdhët t’i hapen veshët. Ajo dërgoi urgjent gazetare dhe konsuj t’i aktivizonte ne lidhje me kërkesat e shqiptareve. Shtetet ballkanike, Serbia, Bullgaria, Greqia e Mali i Zi u tronditen ne themel se mos Turqia do te ua njihte shqiptareve autonominë. Ata shpejtuan përgatitjet për të  filluar luftën gjoja kundër Turqisë së sfilitur nga kryengritja e shqiptareve e që kishte mbetur vetme si hije ne Rumeli. Qëllimi ishte siç pohon kryeministri i Serbise, Nikolla Pashiq ishte:« Kërkesa e shqiptareve për autonomi e bënte të  pashmangshëm luftën me Turqinë », pra copëtimin e Shqipnise. Këtë na e dokumenton me se miri Miss Durham : « Shqiptaret e Kosovës ngritën përsëri krye. Këtë here hynë ne Shkup dhe sipas dëshmitarëve te konsujve te huaj u sollën ne mënyrë shembullore. Kur panë turqit se shqiptaret do të marshonin drejt Manastirit, kërkuan armëpushim dhe pranuan t’i njohin si province autonome vilajetet e Janinës, Kosovës, Shkodres dhe një pjese te vilajetit te Manastirit “Nga triumfi i shqiptareve, shtetet e tjera ballkanike e ndiejnë veten të elektrizuar, sepse secili prej tyre ne mendjen e tije kishte prerë me thike vete një ngastër te Shqipërisë. Të gjitha këto shtete qene bashkuar në një pikë. Shqipëria duhet të copëtohet”.
Pra ai ishte synimi i shteteve ballkanike fqinje. Këtë synim kanë edhe sot. Ata përfituan atëherë se ishim të  përçare ne mes veti. Po kështu me sa duket jemi edhe sot. Njeri i bie gozhdës e tjetri patkoit. Qeveria osmane u detyrua të njohe kërkesat e udhëheqjes se kryengritjes te cilat e çonin Shqipërinë drejt autonomisë politike në katër vilajetet shqiptare. Këta udhëheqës, para se të largoheshin nga Shkupi i bënë një ultimatum qeverise osmane: « Neve do te ikim nga Shkupi, duke i zënë bese fjalës se qeverise. Do te presim deri më 5 shtator. Po të mos mbani premtimet atëherë neve, sado që nuk lamë as ndonjë të besuar nga ana jone do te urdhërojmë përsëri. Nuk do te kërkojmë autonomi por do te ndahemi nga sundimi i perandorisë osmane”.Këtë ultimatum e nënshkruan: Isa Boletini, Idriz Seferi, Bajram Curri, Islam Spahia, Musa e Jahja Prizreni. Kërkesat e miratuara filluan menjëherë të zbatohen në të katër vilajetet. U organizuan mitingje ku flisnin patriotet për rendësin e kërkesave që do të çonin vendin drejt pavarësisë.”Oratoret – shkruante ne kujtimet e tij”- K. Grameno, -mbajtën fjalime, me anën e te cilëve shpjegonin përmbajtjen e 14 pikave dhe thonin, se këto të drejta do t’i japin popullit shqiptar te gjitha mundësitë për të shkuar drejt progresit dhe ne ngritjen e një shteti shqiptar”.Veprimtaria atdhetare e “Heroit te Popullit” Isa Boletini dhe luftërat e tij te pandërprera gjate 35-vjetëve për liri e pavarësi te kombit tone kundër pushtueseve osmane, sidomos roli i tij si udhëheqës dhe organizator ne dy kryengritjet e mëdha 1910-1912, taktikat dhe strategjitë e jashtëzakonshme që diti t’i zbatojë e që do t’ia kishin zili edhe gjeneralët me akademi ushtarake më të zot të Evropës, bënë që shtypi evropian dhe amerikan ta krahasojnë me figurat me të shquara të popujve, të tyre. Një gazetar i kohës shkruante për heroin: “Titan do ta quaja, gjeneralin e madh te Kosovës”. Gazetat angleze e krahasojnë “Isa Boletinin me Robin Hudin, ato gjermane me Geo Berlingenin, zviceranet me Vilhelm Telin, ato italiane e quajtën Garibaldi i Ballkanit, Fan Noli e krahason me Xhorxh Ëashingtonin etj .Pikërisht në  atë kohë shqiptaret kishin filluar kudo t’i zbatonin kërkesat ne fjale dhe te organizoheshin me mirë për një kryengritje të përgjithshme në  të katër vilajetet për të fituar pavarësinë. Shtetet shoviniste ballkanike sulmuan në të gjitha anët si bisha te plagosura të katër vilajetet shqiptare për t’i copëtuar ne mes tyre. Heroi Isa Boletini se bashku me forcat e tij ishte nga te paret qe zuri gryken e Mitrovicës për të mbrojtur atdheun nga armatat serbe të cilat e sulmuan Kosovën në të gjitha drejtimet, te armatosura me armët me moderne të kohës. Pas një qëndrese heroike u detyrua te  tërhiqet dhe të nisej në krye të 300 kalorësve drejt Durrësit. Atdhetari i shquar Ismail Qemali kishte dërguar telegrame ne Kosove që të niseshin delegate për të  marrur pjesë në  një kuvend qe do të mbahej në Durrës ose në Vlorë e do të vendoste për fatin e kombit.”Heroi i Popullit” Isa Boletini arriti në Vlorën heroike në çastin më kritik, për të mbrojtur shpalljen e pavarësisë dhe ngritjen e flamurit kombëtar. Shkuarja e tij në Vlore u prit jashtëzakonisht mirë nga populli dhe delegate që kishin nënshkruar aktin e shpalljes se pavarësisë. Ajo duhej të mbrohej me çdo kusht nga ushtria osmane e cila ndodhej ne rrethin e Beratit. Tridhjete mije ushtare, në krye me Xhavit Pashën do ta kalonte ushtrinë në Skele të  Vlorës për ta ngarkuar ne vapore. Ushtria pushtuese serbe ndodhej në Lushnjë dhe po e ndiqte ushtrinë osmane këmba- këmbës. Nëse do të kalonte ushtria osmane neper Vlore dhe prapa saj ushtria pushtuese serbe, do ta ulte flamurin kombëtar ashtu siç beri ne Tirane. Patriotet e ngritën flamurin ne 26 nëntor, kurse ushtria serbe e uli Heroi Isa Boletini, në këto rrethana tepër të vështira për kombin lëshoi kushtrimin ne Vlore e në  Labëri. Iu përgjigjen me qindra vullnetare të armatosur dhe vetë neë krye të kosovareve zunë bregun e Vjosës. I dërguan fjale Xhavit Pashës për se gjalli, se ai nuk mund te kalonte neper Vlore. Xhavit Pasha u detyrua ta ndërrojë drejtimin për në  Seman ku e prisnin anijet. Ushtria serbe nuk kishte aq forca sa ta sulmonte ushtrinë osmane. Po priste te largohej ajo nga Shqipëria e pastaj te marshonte drejt Vlorës. Qeveria e perandorisë austro-hungareze i kishte dhënë fjalën atdhetarit te madh e politikanit të  mirënjohur ne gjithë  Evropën, Ismail Qemalit se do ta njihte shpalljen e pavarësisë se Shqipërisë. Ajo i dërgoi telegram urimi Kuvendit te Vlorës dhe qeverise se sapo formuar se e njohu Pavarësinë. Ne anën tjetër qeverise serbe iu dha ultimatum të ndalte menjëherë pushtimin e armatës serbe ma tej. Kosovaret e armatosur, ne krye me heroin Isa Boletini u bënë garda e parë kombëtare për të mbrojtur qeverinë shqiptare të  Vlorës. Pasi u qetësua gjendja ne Vlore, Ismail Qemali, në krye të një delegacioni ku bënte pjese edhe Isa Boletini si përfaqësues i vilajetit te Kosovës u nisen ne kryeqytetet e Evropës që të kërkonin njohjen e shtetit me te katër vilajetet shqiptare. Ndalesën e fundit do ta bënin ne Londër. Aty do te behej Konferenca e Ambasadoreve Evropiane me kryetar ministrin e Jashtëm anglez, Eduard Grejn qe do t’i caktonin kufijtë e shtetit shqiptar. Delegacionin e priti vete ministri anglez i cili me humor tha: “Isa beg, ty nuk te mundi me te çarmatose një perandori osmane, ndërsa këtu tek ne te çarmatosi një portier”?Heroi iu përgjigj me krenari: “Jo besa, mua s’ka mund me më  çarmatos as Turkia, as Anglia”, dhe e nxori revolen tjetër nga xhamadani i tij i famshëm qe ruhet edhe sot ne Muzeun Kombetar. Në Londër kishin filluar pazarllëqet për caktimin e kufijve tanë. Ambasadoret e Antantes qe ishin pothuaj, të’ Rusisë, Francës e Anglisë kërkonin një shtet te vogël shqiptar e ne anën tjetër austro-Hungaria dhe Gjermania kërkonin një shtet me një territor me te madh shqiptar. Kryetari i Konferencës Grej, hapi hartën e Ballkanit dhe e pa se ku binte Mitrovica: “Isa beg, – i tha! Po te ishte ma afër Mitrovica, për nderin tuaj, unë do ta bashkoja me shtetin shqiptar, veçse qenka larg”. Heroi iu përgjigj: “Unë s’kam ardhur këtu për Mitrovicën time, por kam ardhur për te gjitha tokat shqiptare që të jenë në një shtet”.Delegacioni shqiptar u kthye nga Londra shume i dëshpëruar. E kishte kuptuar se konferenca e Ambasadoreve do te linte shume toka shqiptare jashtë kufijve të shtetit shqiptar. Prandaj Isa Boletini, si Anteu edhe njëherë përpiqet te organizoje një kryengritje ne Kosove se bashku me Bajram Currin ne fillim te vitit 1913, pothuaj ne një kohe me kryengritjen e Dibraneve. Kjo u be vetme për t’i dhënë të kuptoje Evropës, se shqiptaret nuk do te pranonin kurrë’ copëtimin e tokave të tyre. Kryengritja përfshiu rrethin e Gjakovës, Rahovecit dhe iu afrua Prizrenit. Në atë kohë Serbia kishte grumbulluar forca të mëdha ushtarake. Shumica e kryengritësve shqiptare ishin te paarmatosur. Megjithë  qëndresën e tyre heroike, ne krye me Isa Boletinin, ata u detyruan të tërhiqen. Siç dihet Konferenca e Ambasadoreve në Londër 1912-1913 la jashtë shtetit shqiptar dy të tretat e popullsisë shqiptare dhe te territorit duke i shpërblyer pushtuesit tanë grabitqare, Serbinë, Greqinë e Malin e Zi. Nga kjo padrejtësi qe nuk ka ndodhur me asnjë popull në  botë, vuajnë edhe sot shqiptaret te ndare në pesë shtete megjithë luftërat e pandërprera që ata bene për t’u bashkuar. Atdhetari i madh Isa Boletini ndonëse shume i dëshpëruar qe Kosova me vise te tjera mbeten jashtë kufirit të shtetit të vogël shqiptar, përsëri gjen force për te kontribuar për konsolidimin e tij. Isa Boletinin si shqiponje e gjen kudo për te vendosur rregull e qetësi, me shprese se duke e forcuar atë, do te jete një baze e mire ne te ardhmen për te ndihmuar Kosovën e Camerine për t’u bashkuar me Shqipërinë. E gjejmë në Tropojë e Lume kundër hordhive serbe. E gjejmë ne Vlore e në Durrës kundra esatisteve. E gjejmë në Shkodër për ta mbrojtur nga pushtuesit malazez. Megjithëse ishte sëmurë nga ethet e malaria, ai mbeti i papërkulur, gjithmonë një vigan e kurrë nuk mundi askush ta çarmatose. Isa Boletini nuk luftoi për interesa vetjake ndonëse iu premtuan cifliqe e grada gjenerali nga sulltan e xhonturqit nga Serbia e Mali i Zi. Ai i përbuzi ato me neveri. Boletini luftoi 35 vjet për liri e pavarësi kombëtare me arme ne dore, duke zgjuar Evropën e përgjumur e te shurdhet lidhur me ceshtjen shqiptare, duke e detyruar atë ta pranoje se në Ballkan paska një popull shqiptar qe luftoka për te drejta kombëtare e nuk qenka një shtojce e perandorisë Osmane. Ajo qe disa here i ka mposhtur heronjtë tanë, ka qene tradhtia. Kështu ndodhi edhe me heroin Isa Boletini. Me 23-janar 1916, ai u sulmua pabesisht ne mes te Podgoricës nga një grup i madh malazezesh te armatosur. Edhe pse i plagosur rende,« luani» shqiptar nuk ndërroi jete pa e marre hakun e vet duke lënë të vdekur disa prej armiqve shekullore. Ai ra heroikisht për te mos vdekur kurrë duke u kujtuar brez pas brezi. Heroi Isa Boletini ishte shëmbëlltyre e virtyteve me te mira te kombit tone. Veprimtaria e tij mbetet gjithmonë aktuale për brezat dhe shprehja e tij e arte :« Unë jam mire kur është mire Shqipëria »…
*Msc.Anetar i Akademise Evropiane te Arteve

Filed Under: Histori Tagged With: eshtrat e Boletineve, Gezim Llojdia, pa varre

“PËRKRENARJA” E AT GJERGJ FISHTËS OFM…30 Dhjetor 1940

December 30, 2013 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI/

Ndoshta, ishte nder rastet e rralla që Populli i Shkodres shihte At Gjergj Fishten,me “përkrenarën” e Françeskanit Shqiptar… Sa kjé gjallë nuk pat nevojë per té!

Askujt nuk i shkonte mendja në Botë se Frati i Gjuhadolit të Shkodres, që pat vue Flamurin e Gjergj Kastriotit në kompanjelin e Kishës me 13 Qershor 1913…Bash me 30 Dhjetor 1940, do të armatosej dhe mbasi vuni edhe “përkrenarën”… do të fillonte atë betejë aq të rrebtë, sa nder pak vende të Botës ka ngja me kenë ndeshja e një Kolosi, që luften e bani me “shpatën” e pakrahasueshme të veten “Hylli i Dritës”… E mbas fitoreve të pasosuna të veta, ulej pranë një blini n’oborr… e këndonte në “Lahutë të Malcis”…

Një Europë “mrrutë”… pat kenë shtangue prej zanit Tij…

E kur e pau me “përkrenare”… nuk iu dha me besue se At Gjergji…u tha: “Paqë”!

Mejtën armët e të gjithë atyne që mateshin me Tarabosh…Ajo “përkrenare” ua nxori kllapinë e sa shekujve perpara, kur nga të kater anët barbarët donin me shue me kenë e mujtun edhe Kështjellat që vazhdonin me i pa nder andrra të hoteleve ma luksoze të kryeqyteteve Europjane…pikrisht, atëherë, kur Gjaku i Shqiptarëve pat ngallnjye!

Dy duer të Shugurueme ngjeshë per parzëm, askujt nuk iu besonte se ishin lidhë per mos me prekë ma me dorë as “heshten” e Tij, me të cilen nuk la anmik pa gjuejtë e rrëzue nder lamije e bregore të lumejve që gjarpnonin nder male e fushat tona!

Heshta e Tij nuk la tradhëtar pa rrëzue perdhé, besa dhe mbasi nuk e perdori ma!

Fëtyra e pashme e gjithmonë e qeshun dukej, sikur ra nder mendime. A thue parandjente doren e hasmit që me thikë i ndej mbas shpine? – Nuk besoj! E cila, nga veprat e Tij nuk ishte kunorë lavdije per Alpet tona e deri poshtë kah Tepelena ynë?

Deri vonë fëmijët e Manastirit, Atij Prijsit Madh mbi kalë, mbasi dielli u zhytej nder strofullat e ujqëve, rrinin tue rravizue mbi dheun e robnuem shkrojlat e Gjergjit…

E bash në Prillin e bukur të Dedë Gjo’ Lulit, Hotnjanët ia thonin Lahutës edhe dy fjalë para se me mbyllë portaret e veta… Edhe pse qejt’ e vazhdonin ulurimen e tyne.

Në pragun e një stuhije të pashoqe që filloi me perkulë edhe kompanjelat, e kur gurtë e tyne filluen me luejtë vendit, një dhimbje ia “këputi Shpirtin”…E Toka, u ça!

Kur të gjithë Shkodranët pritnin me shperthye një ujë i zi si futa që po mbulonte Rozafen, Taraboshin e deri nalt nder Bjeshkët e Nêmuna, veçse, u ndigjue prap një za i mekun që merrte me vete edhe ushtimen e Përkrenarës:

“E n’kjoftë se lypet prej s’ hyjnueshmes Mëni,

Që flijë t’ bahet ndo’i Shqiptar n’ therore,

Qé, mue tèk m’ keni, merrni e m’ bani flij

Për Shqiptari, me shue çdo mëni mizore. –

Oh! Edhe pa mue Shqipnia kjoftë e rrnoftë,

E nami i saj përjetë u trashigoftë!…”

                             ***

Kush ishte Ky flij’ i Meshtarisë ?!..

    Ky ishte Frati i Sapës së Shqipnisë…

Ky ishte Frati i Flamurit të Lirisë…

Ky ishte Frati i Shkodres së zharitun…

Ky ishte Frati i Kryqit t’ skalitun…

Ky ishte Frati i Derës plot Dashni…

Ky ishte Frati që bekoi çdo shtëpi…

Ky ishte Frati i pajtimit gjaqeve…

Ky ishte Frati i pafundsisë oxhaqeve…

Ky ishte Frati që s’ njohu kurr frikë…

Ky ishte Frati i “Hyllit” plot Dritë…

Ky ishte Frati që s’ iu tremb as shkaut…

Ky ishte Frati i Bukës së Shna Ndout…

Ky ishte Frati i “Lahutës së Malcis”…

Ky ishte Frati i shpatës ‘e i trimnisë…

Ky ishte Frati që i tregoi Parisit…

Ky ishte Frati që daltoi në trung të lisit…

Ky ishte Frati edhe i pikturës…

Ky ishte Frati i arkitekturës…

Ky ishte Frati i kullave të barotit…

Ky ishte Frati i Burrave të Hotit…

Ky ishte Frati i Plav’s e Gucisë…

Ky ishte Frati edhe i Dardanisë…

Ky ishte Frati i lotëve t’ Çamrisë…

Ky ishte Frati i Vorio Epirit…

Ky ishte Frati edhe i Manastirit…

Ky ishte Frati i shpellave t’ Malsisë…

Ky ishte Frati Flam’rit Pavarsisë…

Ky ishte Frati edhe i kangve t’ motit…

Ky ishte Frati i Trojeve t’ Kastriotit…

Ky ishte Frati i një Abetares…

Ky ishte Frati edhe i Përkrenarës…

(Fragment nga dorshkrimi F.R, “Arkivi i Harresës” 2013).

Melbourne, Dhjetor 2013.

 

Filed Under: Featured Tagged With: 30 dhjetor 1940, At Gjergj Fishta, Perkrenarja

Ca kujtime mbi At Gjeçovin

December 29, 2013 by dgreca

nga Faik Konica/

At Gjeçovin e pata njohur me anë letrash disa vjet përpara Luftës Ballkanike. Më 1913 shkova në Shkodër dhe atje, në Kuvent të Franciskanëve, nji ditë u njohmë me sy e me fjalë të gjalla. Mendimet nderimi, që kisha patur për At Gjeçovin për së largu, m’u shtuan ca më tepër që kur u poqmë. I mesmë nga gjatësia e trupit, pak si i thatë, me një palë sy të zez ku shkëlqente mendja po dhe zemërmirësia, At Gjeçovi fitonte menjëherë besimin dhe dashurinë. Fjalët i kish të pakta po kurdoherë në vend. Vetëm kur në të kuvënduar e sipër takohej ndonjë pikë mbi të cilën kish dituri të veçantë – si për shembëll Kanuni i Lek Dukagjinit ose vjetëritë greko-romane – At Gjeçovi çelej ca më gjatë dhe atëhere ish gëzim ta dëgjonte njeriu. Aso kohe, At Gjeçovi ish “famullitar”, domethënë prift i ngarkuar me shërbimin e një fshati ose rrethi, dhe rronte në Gomsiqe, i pari katunt i Mirditës në udhë nga Shkodra në Orosh. A i vemi mysafirë At Gjeçovit ndonjë ditë të kësaj jave? Më pyeti një herë At Fishta, me të cilin piqesha çdo ditë në Shkodër. Mendimi i një vizite At Gjeçovit më pëlqeu pa masë. Ashtu, pa humbur kohë, u nismë. Një gjë për të vënë re dhe që më mbushi me habi dhe trishtim, është se nga Shkodra gjer në Gomsiqe, një udhëtim shtatë a tetëorësh me kalë, nuk gjetëm as katund, as shtëpi, veç një hani të varfër, ku qëndruam për të pirë kafe, s’pamë gjëkundi ndonjë shënjë gjallësie: një vend i zbrazur e i shkretë, si i harruar nga Perëndia dhe nga njerëzit. Po mërzia e udhëtimit na u shpërblye përtej shpresës, posa arritëm në Gomsiqe, ose, që të flasim me drejt, në famulli të Gomsiqes, – se katundi vetë i shpërndarë tutje-tëhu, një shtëpi këtu, një shtëpi nja dy milje më tej, as që dukej.

Famullia – një bina prej guri, e ndritur dhe e pastër, gjysmë e zbrazur nga plaçka po e mbushur dhe e zbukuruar nga zemra e madhe dhe nga buzëqeshja e të zotit të shtëpisë – qëndronte, mirëpritëse dhe e qetë, anës një lumi. Këtu rronte At Gjeçovi. Këtu e shkonte jetën, në mes të lutjes e mësimeve, një nga njerëzit më të lartë që ka patur Shqipëria: një lartësi e përulur, në mund të afroj e të lidh dy fjalë aq të përkundërta; një lartësi shpirti dhe mendjeje e panjohur nga njeriu vetë, i cili, bir i vërtetë i të Varfërit të Assisit, në pastëri e në vobësi************************* të zemrës tij e dinte veten të vogël. Famullia, shkollë dhe vend këshillash të mira, u jipte fëmijëve themelet e stërvitjes, u përndante fjalët e urta dhe ngushëllimet njerëzve në nevojë. Kohën që i tepronte, At Gjeçovi ia kushtonte studimit.

Merrej ahere me institutat e vjetra të Shqipërisë, nga të cilat një që arriu gjer në ditët tona është Kanuni i Lekë Dukagjinit. Askush nuk mund t’i afrohej At Gjeçovit në diturin e këtij Kanuni. Na tregoi një dorëshkrim nja dymijë faqesh, studim i palodhur e i hollë ku kish mbledhur, radhitur e ndritur të gjitha sa kanë mbetur nga mendimet juridike të Shqipërisë në Kohën e Mesme, mendime të cilat ngjan t’i kenë rrënjët shumë përtej Kohës së Mesme.

Në katin e sipërm të famullisë, përmbi një tryezë të madhe, ishin shtruar një tok vjetërsirash greko-romane, të zbuluara e të mbledhura një nga një, me një fatbardhësi të rrallë dhe me një shije të mbaruar, nga dora vetë e At Gjeçovit. Mbaj mend, veçan, një enë të vogël, të quajtur “lacrumatorium” lotore, asosh që të vjetrit, në besim se të vdekurit qajnë të shkarit e jetës së tyre, i mbulojnë në varr bashkë me të vdekurin, që ky të kish se ku t’i mblidhte lotët. Nuk më shkonte ahere kurrë ndër mend se pas ca vjet secilit prej nesh, miq dhe admironjës të tij, do të kishim nevojë që në gjallësi për nga një lotore, ku të mbledhim lotët tanë për At Gjeçovin…

Bir i përulët i Shën Franciskut, i ditur me një dituri pa tingëllim, po dhe shqipëtar i kthjellët, At Gjeçovit, që i përkiste çdo mirësi, nuk i mungoi asnjë hidhërim, asnjë shpifje, më e çuditshmja e të cilave ndoshta është të mohuarit se ai ish shqipëtar. Sepse ishte lindur në një kufi gjërash, në një kufi ku sot mbaron shqipja dhe nis një tjetër. Ca mendje të klasës së katërt e përmbysin të vërtetën dhe e kthejnë në të sharë atë që është një lavdi.

Po At Gjeçovi është përmi çdo sharje. Emri i këtij njeriu të rrallë do të vejë duke u rritur dhe një ditë famullia e Gomsiqes do të jetë një nga gurët e shënjtëruar të shqiptarësisë.(Dielli-arkiv)

Filed Under: Featured Tagged With: ca kujtime, Faik Konica, per at Gjecovin

Shkretëtira e karkalecave

December 29, 2013 by dgreca

Ali Podrimja/

Ndizja llambën dhe kërkoja ibrikun me ujë. Nëna ma linte afër shtratit. Dhomën e pushtonin pak më vonë karkalecat. Përcillja fluturimin e tyre rreth llambës. Përbiroheshin nëpër të çarat e xhamit ose të plafonit. Asgjë nuk ndërmerrja, as nuk më shkonte ndërmend të ndërroja diçka, bile as xhamin e pëlcitur. Shtëpia ishte gati në ajër. Flatrat e insekteve neveritëse bëheshin të padurueshme. E fikja dritën me rrëmbim, futja kokën nën jorgan dhe ndieja zbrazësinë e dhomës. Në gjumë më shfaqej ndonjë gurgullimë gati e mbytur e Erenikut.

Në mëngjes vëreja: nata nuk kishte qenë aq e qetë. Nëpër mure kacavarej ndonjë flatër karkaleci ose qartë shiheshin vijëza gjaku. Pas ca kohe mësova se karkalecat lanë shkretëtirë gërditëse. Nga gjurmët e harruara lexohej tmerri. Shushurimë të lisit sa vinin e shtoheshin. Mezi shihja një rriskë qielli. Gjethet e tij dallonin nga gjethet e drunjve të tjerë. Tufa e karkalecave aty nuk  kishte prekur ende. Më vonë pashë se edhe lisi im kishte nisur të thahej. Një ditë e shkulën me rrënjë si një cung hakaret dhe midis të oborrit lanë një gropë të madhe. Aty mbaronin të gjitha udhët. Edhe dhiaret.

Ajo që më mungonte kishte formën e klithjes, me majë gati të thikës. Gjysmën e udhës e kisha kaluar, megjithëse besoja se ajo tek fillonte. Qetësi absolute më pushtonte. Ishte hera e parë, që gjërat fillova t’i shikoja ashtu siç janë: pa kurrfarë zbukurimi. Fundi i shekullit afrohej, Ballkani përpëlitej brenda hasmërive. Është koha kur lëvizin gurët.  Kur të kthehem nuk di sa gurë do t’i kaloj nëpër trojet arbërore. Ata vazhdimisht më ngulfatin. Ndonjë lajm përvidhet: Arbërorët po dalin nga legjendat e mitet dhe po e marrin Europën në sy. Smira nuk i lë të qetë as andej. Ç’popull jemi, more?! Do të ketë lajme taze me siguri. Al Paçino ose Rapsodi do të më zgjojnë me ferk. Arbëria nuk është pikë uji në det. Ajo që më mungonte kishte formën e thikës. Do të shohim, gjak a ujë do të pikojë nën strehë. Fjalët që më mundonin lidheshin nyje.

Çështje mbetej liria, ekzistenca ime në katarkën e derrave.

Nuk di a ka natë që zgjat më shumë se nata që pret të gdhijë. E kalova vijën e fundit me një vrap. Nxitoja të shihja atë që e takoja vetëm në ëndërr. Ia kisha harruar hijallin. Në krah të majtë zgjohësha, në krah të djathtë rrotullohesha. E kisha thyer dikur pasqyrën dhe kisha dalë tinëz nga shtëpia. Më kishte marrë malli të ndërroj fjalë me ata që kisha bërë një gjysmë jete udhë. Takimi i parë: Dukeni mirë, zotëri! Keni qenë te mjeku?, më pyet një mik fëmijërie. Do të shkoj, ndoshta, – përgjigjem në mënyrën e tij – Po ju zotëri, sa herët qenkeni zgjuar. Ai zgërdhihet. Kap maçokun për bishti dhe ikën.

 

Unë hap derën e kafenesë “Ardhmëria”. Takimi i dytë: Deri në fund të sallës tavolinat. Aty-këtu ndonjë duç cigare dhe shishe të harruara “Skënderbeu”. Kamarieri i zdesh dhëmbët. Dua të zë një vend diku. Nuk bën, zotëri – thotë ai – tavolina është vetëm për pozitarët. Po aty? – ia bëj me dorë. Është e opozitarëve. Bëjnë poterë po qe se mbesin pa karrige. Atje më tutje – vazhdon ai – rrinë telallxhinjtë e tyre. Harrova t’ju them zotëri, se atje lartë bëjnë poterë fëmijët e sigurimcave, kallëzojnë përralla më fantastike për baballarët dhe nuk turprohen para miletit. Siç e shihni, merren me punë të mëdha të atDheut. Aty tek ajo e qëndisme grumbullohen sharësit dhe të sharët. Krejt në fund pëshpërisin hafijet e të gjitha partive. Nuk di kush kë spiunon, por hahen si qentë…Do të thotë se kafeneja “Ardhmëria” qenka një diagonale e çuditshme ku rrëshqitet deri në fund…

Gjendem prapë në krye të sallës. Para meje tavolina të zbrazëta dhe karriget që lëvizin në mënyrë të çuditshme. Më bie ndërmend Mario Soresku dhe deklamimi i tij i hidhur para boshllëkut nacional. Por dallimi në mes karrigeve shqiptare dhe atyre rumune është se pak më vonë në këto tonat do të ulen gjithfarë copash mishi të të gjitha formave e peshave, nga fërkimi i të cilave mund të ndezësh edhe cigaren. Takimi i tretë: Ja kalemxhiu, zbret nga bina. Ndez cigaren në xixën e dy kofshëve që sa përflaken! Më vonë: do të thotë nuk paska vend. Ai prapë m’i tregon dhëmbët. Faleminderit!… Po kush sundon këtu?, e pyes pa të keq. Qoftëlargu ende, zotëri – thotë disi turpshëm, tek i fsheh dhëmbët e verdhë. Ashtu! Në flakën e një qiriu ndezi gazetën te dera dhe ik në shtëpi.

Prapë rënia. Nuk ishte ky kërcim nga Ura e Shenjtë. E shihja pusin e errët që hapej tmerrshëm. Dhe sapo i afrohesha, pashë se me të vërtetë isha i veshur në rroba të vdekjes. Këtë e hetova kur Alenë e Shpëtimtarëve të Kombit mezi e ndriçonte një poç elektriku, të cilin e kishte vënë dikush në një hu për të parë se ç’ndodhte atje poshtë. Poçi fatkeqësisht mezi bënte dritë. Ishte humbur gati në tufën e karkalecave, që thyenin heshtjen mortore duke hëngër njëri-tjetrin. Tamam si … Rënia vazhdonte. Dhuna e poshtërimi nacional i afroheshin tetikut. Mbyll derën e shtëpisë se më tmerron shkretëtira e karkalecave…

 

 

Filed Under: Featured Tagged With: Ali Podrimja, Shkretetira e Karkalecave

PROVINCIALI

December 29, 2013 by dgreca

tregim nga Teodor Keko/

Ferit Ferra lindi një ditë të acartë dhjetori pranë oxhakut me një lopë te koka, gjithashtu mbarsur rëndë, në vend të mamisë. E para, që e lëpiu, ishte lopa, e cila e vështronte pa nxjerrë tingull me sytë e saj të mëdhej gjysmë të fikur, duke menduar ndoshta mundimet, që do të hiqte ajo vetë pak më vonë. Nuk kishte telefon në fshatin e thellë të ngritur kush e di pse rrëzë shpateve të thikta të Tomorrit, siç nuk ka ende as sot, e as bëhet fjalë të merrje rrugën deri në qendrën e kooperativës, ku ndodhej e vetmja mami e zonës: dëbora pat mbuluar edhe dritaret e kateve të dyta të shtëpive me gurë e rrasa.

Me të mbaruar punë me foshnjën e porsalerë, nëna e tij u detyrua të ngrihej prapë, sepse i erdhi rradha lopës për të lindur. Ajo polli viç të bukur mashkull, të cilin e therën pas një viti plot dhe e varën në çengel në bodrumin e ftohtë.

Feriti u rrit si gjithë fëmijët e tjerë të zonës, duke vrapuar pas kafshëve të shtëpisë e zogjve të pyllit, deri sa u bë për shkollë. Në fillim në fshat, pastaj në qendër të zonës, dy orë larg më këmbë, ai mbaroi klasën e tetë shkëlqyeshëm. Pak nga kjo arsye e shumë, sepse familja e tij i kishte nja dy miq në Komitetin Ekzekutiv të rrethit, atij i dhanë një bursë për të vazhduar politeknikumin në Tiranë për elektronikë dhe kështu fëmija, që kishte filluar të hidhte shtat e të bëhej një djalë balash, u nis me një boçe plaçka për në kasaba, siç shpreheshin pleqtë e fshatit.

Pa kapërcyer mirë qafën mbi fshat, ai u betua me vete, se nuk do të kthehej më në humbëtirën që po linte pas, ndërsa puna e dytë, që bëri, ishte gënjeshtra e thënë shokëve të rinj të konviktit, se ai vërtetë e kishte emrin Ferit, por nga koha e fëmijërisë e patën thirrur të gjithë Riti. Kështu e ndërroi emrin shpejt e shpejt.

Në shkollë ai mësoi ditë e natë dhe, pa mbaruar ende vitin e parë, u bë një teknik i shkëlqyer për riparime radiosh e televizorësh. Shkathtësia dhe talenti i tij i ra në sy profesorit të Ritit, një mjeshtër në këtë fushë, që kishte aq shumë kërkesë për njerëzit, sa nuk ia dilte dot vetëm, dhe ai, pasi njohu dëshirën e djalit për të mos u kthyer në fshat gjatë pushimeve verore, e pajtoi në punë në dyqanin e tij me një rrogë të mirë. Kaq i zellshëm u tregua Riti, sa profesori vendosi t’ia japë rrogën në vazhdimësi, pasi me këtë ndihmës ilegal ai jo vetëm kishte tani shumë më pak punë, por edhe fitonte shumë më tepër lek.

Kjo histori vazhdoi gjatë të katër viteve në shkollën teknike dhe Riti ia doli të pranohet në Universitet për elektronikë, sigurisht i ndihmuar nga rezultatet e shkëlqyera dhe klientët e tij të profesorit. Atë vit, kur filloi studimet e larta, i vdiq babai, por ai nuk shkoi as në varrim e as për ngushëllim. I mbushi mendjen vetes, se rrugët qenë të zëna nga dëbora, ndërkohë që lajmin e kobshëm nuk ia tregoi askujt.

Pa hequr dorë nga riparimi i televizorëve, ai ia mori dorën shpejt edhe kompjuterave dhe, pa mbaruar vitin e parë të studimeve, siguroi një punë me kontratë në PTT-në qëndrore të asaj kohe. Lekë kishte pa hesap e shoqet nuk i mungonin, se ai nuk kishte turp e shtinte me çifte, duke ia kërkuar kujdo që i dilte përpara, e duke mos u fyer asnjëherë nga refuzimet, por Riti sërisht nuk ndjehej i kënaqur. E kuptonte se vajzat e Tiranës, pavarësisht se ai i kishte futur në shtrat e i pat trajtuar në mënyrë të shkëlqyer, i largoheshin, sapo merrnin vesh nga ç’fshat i humbur vinte. Pikërisht, kur ai po vriste mendjen, se si mund ta fshihte origjinën e tij, siç kishte fshehur emrin e vërtetë dikur, plasi revolta e studentëve dhe Riti e preu me mendje, se nuk duhej ta humbte këtë shans, pavarësisht se ai e kishte pasur gjithmonë xhepin plot dhe i lutej përnatë Allahut ta trajtonte në këtë mënyrë gjithë jetën. Ai punonte mirë me bërryla, deri sa doli në ballë të lëvizjes studentore, firmosi me ngut anëtarësinë e 300 themeluesve të një parite opozitare dhe, sa shihte ndonjë kamera televizive përreth, do bënte çmos t’i dilte portreti në ekran.

Ai donte të bëhej deputet dhe bëri maksimumin, që partia ta vlerësonte, mirëpo kjo përçarje e madhe nuk i eci. Për këto lodra ai ishte akoma amator. Atëherë ai bëri sikur u ofendua, bërtiti koridoreve të partisë e tavolinave të kafeneve, se atë nuk e donin, nga që ishte antikomunist i vërtetë, dhe dha dorëheqjen nga partia.

Një vit më pas Riti përfundoi studimet e larta dhe menjëherë, me të gjitha lekët e mbledhura nga puna gati tetëvjeçare, jo pak për atë kohë, themeloi një firmë private me destinancon import kompjuterash e riparim të këtyre pajisjeve. Ai mblodhi disa lekë borxh me përqindje dhe puna filloi t’i ecë mirë, se kërkesa kishte boll e ai dinte t’i gllabëronte fondet shtetërore për këtë punë, duke ua mbushur mirë xhepat nëpunësve të shtetit, por, megjithëse kontua e tij bankare ishte majmur tamam, ai prapë ndihej i pakënaqur: e nuhaste se qytetarët nuk ia hapnin derën e nuk e afronin, sapo merrnin vesh origjinën e tij. Atëherë ai vendosi të ndryshonte kurs! U afrua te një parti e majtë, shumë e dobësuar me elektorat atë kohë, financoi pa kursim disa aktivitete të tyre dhe, kur ata i afruan teserën e partisë së tyre, ai e pranoi, por me një kusht: në zgjedhjet e ardhshme donte ta seleksionin si kandidat për deputet. Funksionarët e partisë, që ai i mbante me bukë e me lek, e ndihmuan dhe kontrata u firmos! Riti zgjodhi si zonë, ku do të kandidonte, një krahinë në Jug të Shqipërisë dhe, pasi seleksionoi një staf të mirë me njerëz të njohur të asaj treve, ia nisi ca investimeve të vogla, por që po i jepnin emër e po e bënin figurë popullore. Ai çoi në krahinë një makinë funeralesh e një autobuz në dispozicion të komunës dhe kaq mjaftoi, që atë ta uronin të gjithë vendasit. Ishte i bindur se mjaftonin dy ndere, ta bëje fshatarin mik me kokë: ta çosh si njeri në kasaba e në varr! Të tjerat, filozofonte ai, ia jep toka dhe lopa….

Atë ditë, që ai mbushi 25 vjeç, organizoi një darkë madhështore në Plazhin e Durrësit me miqtë e tij. Atje njohu një vajzë zeshkane, me një trup të bukur e sy ekspresivë, studente në juridik, me një emër të çuditshëm për shqiptarët: Sindi! Pasi e ngrohu disi bisedën me tjetrën, ai mori vesh se edhe ajo kishte lindur në një fshat në këmbët e Tomorrit, jo shumë larg fshatit të tij. Atëherë Ritit diçka iu kujtua dhe e pyeti tjetrën menjëherë fare hapur, se si e kishte emrin e vërtetë. Tjetra u skuq, hezitoi një hop, pastaj mërmëriti: Sindikata!…Por shoqet nuk e dinë, shtoi.

Riti e ngushëlloi, duke i treguar, se edhe ai kishte të njëjtën histori me emrin. Kjo koiçidencë i afroi çuditërisht menjëherë! Pa u mbushur java nga njohja e tyre, ata u bashkuan në shtrat dhe zjarri i asaj vajze të ardhur nga provinca e habiti Ritin. Ajo e bënte me një pasion artisti atë punë dhe, pasi ta kishe provuar një herë seksin e saj, edhe sikur ta urreje, mbeteshe skllav i asaj femre! Riti iu fut thjesht një aventure me Sindin, pasi ai e kishte ndarë mendjen të martohej me ndonjë vajzë nga familjet e njohura të kryeqytetit, por shumë shpejt e ndjeu se nuk ndahej dot nga tjetra. Veç kënaqësisë, që Sindi i afronte në shtrat, ai e kuptoi, se sa herë shfaqej në publik me atë femër, ndodhej menjëherë, si me magji, në qendër të vëmendjes të të pranishmëve. Tani edhe lobi i dashamirësve të tij në parti po zgjerohej dhe Sindi kishte shumë dorë në këtë punë, pasi partiakët e lartë, sapo e shihnin figurën e saj, fillonin të lëngëzoheshin. Riti nuk e kuptoi kurrë, se deri në çfarë mase i afroi ajo figurat e partisë, por fakti, që disa patriakë të kuq filluan të bëjnë be për kokën e Ritit dhe ta paraqisin figurën e tij, si figurën model të të majtit evropian, linte shumë për të dyshuar.

Një mbrëmje vonë, pasi kishin bërë një seks të harbuar, meqë të dy ishin euforikë nga pija, ai mori guximin dhe e pyeti Sindin për marrëdhëniet e saj me disa emra të njohur të majtësh.

Tjetra e pa gjatë, pastaj ia ktheu e bezdisur:

-E ç’të duhet ty?! Këto janë probleme të mijat! Ti, sa kohë të jesh me mua, ata do të të mbështesin dhe fjala jote do të jetë ligj!…

-Po sikur unë të dua të martohem me ty? – e pyeti befas Riti.

Atëherë ai mori përgjigjen më të papritur për të:

-Ah, këtë gjë duhet ta mendoj njëherë! – ia ktheu ajo pa as më të voglin emocion, në një kohë, që femrat e tjera provinciale, me të cilat ai kishte pasur të bënte, do të hanin çarçafët me dhëmbë nga gëzimi e do t’i kthenin sakaq ata tabakë pëlhurë gjashtë metra katrorë në fasho për pacientët e kirurgjive!

Riti u ndje për herë të parë, pas shumë e shumë vitesh, i nënshtruar. Nuk bënte dot pa këtë femër dhe largimi i saj do të ishte i barabartë me falimentimin total!

-Po mirë, mendohu, të lutem! – i ra nën këmbë ai dhe Sindi ia ktheu se do të mendohej, por nuk donte t’’a vinte litarin në fyt. Për atë, marrja e këtij vendimi, duhej menduar mirë, pasi këtu nuk bëhej fjalë për një aventurë kalimtare.

Pavarësisht se ata vazhdonin të bashkëpunonin rregullisht, Sindi e mbajti në hava tjetrin nja gjashtë muaj. Ajo tani e bënte edhe më mirë e më pacipërisht atë punë në shtrat dhe ai e lëshoi dorën e nisi ta mbushë me dhurata të shtrenjta e lekë, deri sa një ditë nuk duroi dot, me gjithë betimin e marrë me vete, dhe ia kujtoi propozimin e asaj nate.

-Mirë jemi edhe kështu, – ia ktheu qetësisht ajo, – martesa mund të na krijojë probleme, sepse, ti, je xheloz…

Riti ndihej krejtësisht i robëruar nga ajo femër e çuditshme me një vështrim manjetik e pamje joshëse.

-Unë nuk jam fshatar, – belbëzoi, – unë jam për martesë të lirë, ku partneri ka prioritete të jetojë jetën e tij dhe jo të respektojë në mënyrë fanatike besnikërinë…

Zoti ia futi menjëherë në kokë këto fjalë, të cilat ai nuk i kishte menduar kurrë! Ajo e kundroi një herë gjatë, me një vështrim mosbesues e zhbirues, pastaj shqiptoi thatë:

-Po të jenë të vërteta fjalët, që the, pranoj, por, përpara se të celebrohemi, këto fjalë duhet t’i shkruajmë në një kontratë ligjore. Nuk kam ndërmend ta lidh jetën me ty sot dhe nesër të ngelem me gisht në gojë e kalamaj nëpër këmbë rrugëve!

-Dakort! -pranoi Riti dhe tjetra ia nisi hartimit të kontratës.

Pasuria dhe firma tregtare e Ritit do të regjistrohej menjëherë në dy emra dhe, nëse ata do të shkonin në divorc, gjithçka do të ndahej në mënyrë të barbartë mes tyre dhe fëmijëve të tyre, të cilët, gjithmonë në rast divorci, do t’i kalonin nën kujdestari asaj.

Megjithëse të dy ishin myslimanë e të dy me emra të ndryshuar në Gjendjen Civile, ata u martuan një të dielë korriku në Kishën e madhe Katolike dhe pasi morën bekimin e priftit e të të majtëve, u nisën për muajin e mjaltit në Sejshellin e largët.

Ishin shqiptarët e parë, që shkelnin në atë vend të bekuar nga Zoti në fund të botës, dhe Sindi menjëherë u vendos edhe në atë parajsë në qendër të vëmendjes. Natën i dhuronte lumturi Ritit e ditën, kur ai bridhte ishujve të vendosur në oqean, çmendtte një xhentëlmen anglez, që pa e zgjatur shumë, i futi një goxha çek në xhep, duke iu lutur ta lajmëronte menjëherë, nëse do t’i mërzitej ndonjë ditë Riti.

Sindit i pëlqeu anglezi fisnik dhe, për t’ia kthyer me të njëjtën monedhë respektin tjetrit, fëmijën e zuri me anglezin xhentil një paradite të kaltër-të kaltër, duke i lënë të kuptonte diçka partnerit të saj të ri. Më pas, ajo do ta sillte mikun e saj dy – tre herë në Tiranë e po ashtu do të shkonte një dy herë në Londër, derisa të dilte në dritë një djalë i bukur i shëndetshëm, që Sindi do të këmbëngulte ta pagëzonte Roi, në kujtim të babait të vërtetë të foshnjës.

Lindja e djalit solli fatmbarësi në familje, pasi atë vit edhe Riti ia doli të zgjidhej deputet dhe tani familjes Ferra nuk i mungonte asgjë: kishin lekë, fëmijë, pozitë e miq. Por përsëri Riti ndihej i pakënaqur!

-Kur të sistemohesh, ti, e unë të bëhem ministër, janë kopsitur problemet tona! – i tha ai një mbrëmje Sindit, duke përdorur një fjalë të hershme të gjyshes së tij, të zgjuar kush e di se si nga kujtesa.

-Të dyja do të bëhen realitet shumë shpejt! – ia ktheu ajo dhe, meqë e dinte më mirë se kushdo se me cilin flinte ato kohë, ishte fare e sigurtë për fjalinë, që tha.

Edhe Riti e dinte me cilin duhej të qe lidhur ato kohë Sindi, sepse me të dalë ai nga vila e tyre e madhe buzë liqenit, shtëpia rrethohej nga ca truproja, që njiheshin se cilin mbronin. Por Riti nuk bëhej i gjallë. Po ta hapte gojën tani, vetëm do të humbiste dhe as Zoti vetë nuk do t’i bënte derman!

Në pritje, deri sa të bëhej ministër, Riti iu fut derrçe punës së tij private. Tani ai kontrollonte nga lart çdo tender shtetëror dhe nuk kishte më nevojë t’ua lyente qerren të tjerëve, si dikur. Sillej mirë e sponsorizonte, apo ndihmonte jo pak njerëzit, të cilit i duheshin për të përmbushur objektivat e tij, kokën e mbante ulur e kishte fituar namin e modestit, të cilin nuk e prish kamja, por thellë – thellë qëndronte i ulur në një karrige krejt tjetër: ai tani depozitonte fare pak lekë në bankat shqiptare dhe duke shfrytëzuar imunitetin e tij diplomatik, shumicën e parave i fuste në një konto të tij bankare sekrete diku andej nga Luksemburgu. Me shkresa ligjore firma e tij figuronte për vit me humbje…

Sindi vazhdonte ta lumturonte natën Ritin e ditën të tjerët, duke filluar namin e një kurve klasi, që të bënte ta shijoje parajsën për së gjalli, deri sa erdhi momenti i lumur, kur borxhet e ngri – këmbëve të saj e rrotëlyerjes së tij u lanë e ai u zgjodh ministër.

Riti mblodhi të gjithë ndihmuesit e tij në një darkë madhështore dhe ua shprehu mirënjohjen e thellë hapur, aq sa i bëri të gjithë me turp, por ndërkohë emrat e tyre i kishte ngulitur thellë në kokë dhe i shihte, duke u pjekur të gjallë në hell, si Ali Pashai përdhunuesit e së jëmës dhe të së motrës. Planin e hakmarrjes e kishte hartuar deri në detaje dhe këto gjëra ai dinte t’i bënte tamam, se vetëm hakmarrjen e njihte me dhëmbmë e dhëmballë.

Riti duroi edhe nja një vit, deri sa i realizoi me duart e të tjerëve goditjet e mëdha financiare, dhe, atëherë kur nuk e priste akush e ai qe pagëzuar si “leshko”, e kapi Sindin lakuriq në shtrat pikërisht me peshkun e madh, me atë që dëshironte ta kapte! Ai i përzuri të dy gjysmë të xhveshur nga vila me tesha përpara organeve intime, duke realizuar një spektakël unikal publik; ia doli, që të pranishëm të ishin edhe disa gazetarë naivë, të cilët as e morën vesh ndonjëherë përse u ndodhën atë çast atje, dhe shpalli luftën! Pa i lënë asnjë sekondë kohë krahut tjetër të mobilizohej, ai iu dërgoi nga një kasetë televizive për dhuratë, ku ata mund të kundronin qetësisht veten e tyre, duke u shkrirë në krahët e Sindit e duke kryer gjithfarë perversitetesh me të.

Kishte vetëm dy rrugë për t’u ndjekur me këtë njeri: ose ta zhdukje nga faqja e dheut, ose ta pyesje se çfarë donte për ta mbyllur gojën! E para ishte punë, që nuk bëhej: jo vetëm sepse ai ishte ministër, por nuk dihej ku i kishte depozituar kasetat, që të tmerronin më shumë se një armë atomike! Atëherë brirëvënësit e tij naivë dërguan përfaqësues te Riti. Ky biznesmen i suksesshëm, që ia kishte futur të gjithëve, nuk kërkonte shumë. Ai do ta mbyllte gojën, nëse do ta zgjidhnin në drejtimin e lartë të partisë!

-Paska qenë i pangopur! – psherëtiu Sindi, kur ia treguan ç’kërkonte Riti.

Pavarësisht se duart i mbante mbi tryezë e i shihte të dhjetë gishtrinjtë e saj, ajo e ndjeu se tani një gisht, atë të mesit, e kishte në gojë! Ia pati futur sa krahu fshatari i poshtër, që dukej si letër për të fshirë prapanicën, dhe tani as bëhej fjalë për t’i xhvatur gjë!

Ditën, kur Riti kapi një nga postet më të larta në parti, ajo kërkoi të takohej me të. Riti e priti pa bërë as edhe një fjalë! E priti në zyrë. Ai e kundroi qetësisht figurën magjepëse të Sindit dhe ajo e kuptoi se e pati gënjyer mendja, kur kujtoi se ky njeri do të ishte përjetësisht robi i saj. I kishte pasionet shumë më të mëdha, me të cilat nuk vinte në peshore asgjë, as shtatë mrekullitë e botës!

-Ne nuk mund të jetojmë dot bashkë, besoj, – ia nisi ajo.

-Kjo gjë është e qartë! – ia kthue thatë tjetri.

-A mund t’i ndajmë atëherë disa gjëra? – pyeti me zë të mekur Sindi. Ne… sikur kishim bërë një…

-Kontratë…

-Po…

 

Tjetri vazhdoi ta kundronte qetësisht. Rrotullonte një stilograf vezullues në gishtrinj, pastaj ia nis, duke zhgarravitur në një letër të bardhë:

-Unë kontratat i respektoj! Djalin mbaje, ti, meqë është i yti! Pensioni, besoj, do t’ia pagojë i jati i tij… Nga unë do të marrësh edhe 50 000 dollarë amerikanë, me kusht mos më dalësh më përpara dhe mos dëgjoj pallavra në gjyq!…Dakort?

-Përse pyet formalisht? – shqiptoi ngadalë Sindi. – Si erdhën punët, unë nuk kam të drejtë fjale..

-Vetë e kape këtë pozicion! – ia ktheu tjetri. – U bëre mbretëreshë dhe nuk dite të lexosh realitetet… Tjetri nuk të ka asnjë faj, kur, ti, e merr për budalla edhe ai është tjetër gjë fare!… Mbase të ec me atë anglezin, Roin e madh, – bëri sikur e uroi ai.

Sindi u ngrit me një pamje të rraskapitur dhe mori për nga dera, por papritur ndaloi dhe, duke u kthyer për herë të fundit nga njeriu i vetëm, që e kishte shkelur me këmbë, e pyeti me një zë të akullt:

-Rit, kur do të ngopesh?

Tjetri buzëqeshi lehtë.

-Kur kjo turmë pordhacësh ta kuptojë se fshati ka më shumë resurse se qyteti dhe prandaj duhet t’i tespektojë fshatarët! Nuk ka ardhur akoma koha, që të këndohet kënga “Janinës, ç’i panë stë!” Ik, tani!

Jashtë binte shi, një shi me baltë dhe njerëzit shihnin gjithë habi nga qielli, pa e ditur se nga vinte kjo baltë pa hesap…

Tetor, 2000

 

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: provinciali, Teodor keko, Tregim

  • « Previous Page
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • …
  • 67
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT