NGA HASAN KOSTRECI/
Kur Napoleon Bonoparti me një grup besnikësh u largua nga ishulli i Elba , ku qe i interrnuar dhe po rikthehej përsëri në Paris, enthuziazmi i popullit që kishte dalë ta priste, qe tepër i madh dhe gjenerali që e shoqëronte. i habitur prej indiferentizmit të tij, e pyeti; Madhëri, këta janë duke brohoritur për juve, prandaj kthejuani, ju lutem, përshëndetjen.“Edhe po të më shpinin në gijotinë për të më prerë kokën, kjo turrmë, kështu do bënte”, iu përgjigj perandori.E thashë këtë episod për të treguar se turma dhe populli, megjithëse janë prej një përbërje, kanë dallim dhe sa i urtë dhe i mënçur është si popull, aq ekstremist dhe i marrë bëhet, kur transformohet në turmë dhe shëmbulla të këtij fenomeni kemi mjaft dhe mjafton të përmëndim ngjarjet e viteve shtatëmbëdhjetë të shekullit të kaluar, kur populli Rus, nga gjiri i të cilit kishin dalë aq njerëz të mëdhej si Tolstoi, Pushkini, Çajkovski e të tjerë, i transformuar nga Ideollogjia Marksiste-Leniniste në turmë, mori përpara dhe azgjësoi miliona njerëz të pafajshëm; Ishte idollogjia e “Revolucionit Kulturol”në Kinën e Maos gjithashtu, ku mijra të rinj dhe të reja, iu vërsulën profesorave dhe pedagogëve të universiteteve dhe i tërhoqën zvarrë nëpër rrugët e Pekinit, por lajthitje të këtij lloji në periudha të ndryshme ka patur edhe tek ne. E tillë përshëmbull ka qëne lëvizja e Haxhi Qamilit më 1914, kur fill mbas shpalljes së pavarësisë, fshatarë nga Shqipëria e mesme u ngritën më këmbë dhe kërkonin të sillnin përsëri “Babën”dhe qeveria komuniste e asaj kohe, për turpin e vet, e quajti atë lëvizje, si demokratike dhe udhëheqësin e saj, luftëtar të lirisë dhe e shpalli hero; Revolucioni Fanolist i njëzet e katrës, gjithashtu, nuk mund që të quhet i pjekur, sepse u orvat të na binte bolshevizmin qysh në atë kohë dhe atë fatkeqësi që e pësuam në dyzet e katrën, do e kishim ndjerë edhe më herët, por që të dyja këto dhe të tjera, dështuan, sepse u ndeshën nga një grup patriotësh që e donin Shqipërinë, por dhe nga një popull i formuar ndryshe nga turma që krijoi diktatura dhe që në përmasa të konsiderueshme, për fat të keq, e kemi edhe sot.
Nëqoftëse një tornedo e fuqishme, rrëzon në fillim shtëpiat e ndërtuara me dërrasa, pastaj ato me tulla dhe po vazhdoi gjatë, rrezikon të shëmbë edhe ato të ndërtuara me gurë, i njëjti fenomen pothuajse ndodhi edhe me kombin tonë gjatë trysnisë komuniste dhe ishte fshatarësia fillimisht, e cila qe e para që u gënjye dhe e përkrahu atë regjim, por duke përbërë në atë kohë gati tetëdhjet përqind të popullsisë, u bë një turmë e fuqishme dhe e papërmbajtëshme që arriti të eklipsojë çdo zë apo sinjal që paralajmëronte rrezikun e asaj që po ndodhte, pikërisht të intelektualëve, patriotëtëve dhe elementit më të mirë, që faktikisht në mentalitetin tonë ne asnjëherë s’i kemi dëgjuar dhe vazhdojmë të mos i dëgjojmë.. “Kuadrat’ e parë, nëqoftëse na kujtohet, me origjinë fshati ishin dhe e quanin për mburrje kur kapnin, vrisnin apo dënonin ndonjë diversant që sakrifikonte veten për të përmbysur atë regjim, apo ndonjë fakir, që mundohej të arratisej nga ai ferr që po e pllakoste vëndin.
Shtresa tjetër që bashkëpunoi përsëri qysh në fillim me ta, s’ka dyshim, ishin hajdutët, vrasësit dhe pjesa më ordinere e shoqërisë, të cilët ai regjim sa erdhi në pushtet, i grumbulloi dhe nga që s’kishin nevojë as për instruktazh, i emëroi nëpër detyra edhe më të rëndësishme, si në ministri të brendëshme, kryetarë degash nëpër rrethe, prokurora, gjyqtarë, drejtora burgjesh, hetuesa e deri kaptera pa asnjë klasë shkollë, mjafton që të zbatonin “detyrën”e xhelatit,
E çfarë ndodhi; Vetëm për gjatë asaj periudhe, u vranë, u pushkatuan, u burgosën dhe u interrnuan dhjetëra mijë njerëz të pafajshëm, të gjithë këta elita e kombit dhe populli i mbetur në këtë mënyrë pa kokë, u transformua në një turmë të bindur, ku dominonte padija, injoranca dhe që aprovonte e ngrinte dorën për çdo krim apo marrëzi që diktatori bënte. Lufta ndaj “Armikut të Klasës” u bë motoja e kohës, që herë pas here merrte edhe koka njerzish. Përçarje që u shkaktua, s’kishte ndodhur as në pushtimin pesqind vjeçar Otoman dhe ndërsa familjet e të persekutuarve u izoluan, u lanë pa shkollë dhe tërë kohën të diskriminuara, pjesa tjetër që permëndëm, vetëm brohoriste për “fitorjet” e arritura. U brohorit kur u lanë vëllezërit tonë kosovarë në duart e Titos dhe u masakruan; U brohorit sa herë që lidhej apo prishej ndonjë miqësi; U brohorit për formimin e kooperativave, që e lanë fshatarin pa as dhe një pulë, apo kur shëmbëm kishat, xhamijat dhe tempujt fetarë; U brohorit kur u ndërtua metarulgjia “Çlirimi i dytë i Shqipërisë”, që helmoi pothuajse gjysmën e vëndit, ashtu edhe kur u ngritën ato treqind e ca mijë bunkerë që e bënë Shqipërinë, sipas tyre, “Shkëmb Graniti” U brohorit për dekada me radhë, bile edhe atëhere kur nisëm që të ushqeheshim vetëm me lakra.
Po atëhere a ishte turmë ajo, që u ngrit në nëntëdhjetën dhe rrëzoi komunizmin? Jo, studentët fillimisht, por edhe e gjithë Shqipëria dhe ishte hera e parë që mbas dyzet e pesë vjetësh, ne u bëmë edhe njëherë popull, por kjo nuk shkoi gjatë, sepse gjithçka menjëherë u manipulua dhe demokracia e aq shumë pritur, s’u realizua tamam, për të mos thënë që dështoi dhe kjo, sepse atë proces nuk e drejtoi opozita e vërtetë, që ishin të persekutuarit, të cilët o qenë akoma nëpër burgje, o të interrnuar, ose dhe jashtë, por tepër të lodhur dhe vrarë moralisht.
Pra, studentët, siç thamë, i nisën fillimisht ato revolta dhe për këtë ata kanë meritën e tyre, por për prejardhjen nga vinin (sepse të rinj nga të persekutuarit nëpër universitete nuk kishte) nuk mund që ta vazhdonin edhe më tutje dhe si rjedhim, liderit e parë që u çfaqën në skenë, qenë po nga ata, do me thënë brezi i dytë apo i tretë i atyre që i përcaktuam në fillim dhe siç del, kemi një trashëgimi pushtetesh nga e njëjta shtresë shoqërore, ose si ç’thotë zakonisht populli, nga i njëjti klan, që e ka marë në dorë në dyzet e katrën, shtatëdhjet vjet më parë dhe vazhdon akoma ta mbajë edhe sot, por ky kontigjent, duke patur të trashëguar nga të parët, midis mjaft “veseve” edhe urrejtjen ndaj ish shtresës së tregëtarve, ish të burgosurve politikë dhe në përgjithësi ndaj ish shtresës së persekutuar,“Lufta e klasës”,edhe pse në heshtje, përsëri vazhdon dhe nuk është e rastit që familje me mbiemra të njohur si Toptani, Biçaku, Frashëri, Këlcyra, Vrioni, Libohova e të tjerë, të njohur nga historia si potogonistë të mjaft ngjarjeve të rëndësishme që kanë të bëjnë me egzistencën e kombit tonë si “Kongresi i Manastirit”, “Lidhja e Prizrenit” e deri tek “Shpallja e Pavarësisë”, nuk i sheh të emëruar në asnjë institucion shtetëror apo qeveritar dhe kjo tregon se mentaliteti komunist ende nuk është zhdukur dhe demokracia që ne presim, është akoma larg.
Mos marrja e statusit, për të tretën apo të katërtën herë, është gjithashtu një minus i. madh dhe tregon se edhe mbas njëzet e tre vjetësh, ne nuk mundemi dot që të krijojmë shtet e të bëhemi eurpianë dhe sa më shumë që me dashje apo pa dashje vonohet ky proces, pasojat mbi popullin, do bëhen gjithmonë e më të rënda.