Archives for February 2014

Kosova kërkon anëtarësimin në SEECP

February 19, 2014 by dgreca

-Ministri I jashtem Enver Hoxhaj: Bashkëpunimi rajonal pa Kosovën është i pakompletuar-/

Nga B.Jashari/.-Ministri i Punëve të Jashtme i Republikës së Kosovës, Enver Hoxhaj, mori pjesë sot në punimet e takimit të dytë jo formal të Organizatës së Procesit të Bashkëpunimit në Evropën Juglindore (SEECP).
Nga Bukureshti, MPJ kosovare në njoftimin e dërguar bën të ditur se, para ministrave të punëve të jashtme të vendeve anëtare të kësaj organizate të rëndësishme, ministri Hoxhaj ka folur për relevancen e SEECP-s për rajonin si dhe argumentet pse Kosova duhet të anëtarësohet në këtë organizatë.
Ministri Hoxhaj tha se ky takim është një mundësi e mirë për të diskutuar perspektivat dhe shqetësimet lidhur me zhvillimet e fundit në rajon, duke shtuar se prezantimi kredibël në këtë takim dëshmon se SEECP do të mbetet një platformë serioze e avancimit të bashkëpunimit në rajon.
“Ne ndajmë të njëjtat pikëpamje se projekti evropian është i bazuar në bashkëpunim, si një mjet për fuqizimin e pajtimit, zhvillimit ekonomik dhe progresit të mëtejshëm. Prandaj, angazhimi për bashkëpunim rajonal është në të njëjtë kohë nevojë dhe instrument efektiv për integrime evropiane”, tha Hoxhaj, duke shtuar se SEECP-ja mund të jetë një forum serioz në fuqizimin e bashkëpunimit dhe axhendës integruese.
Hoxhaj shpreh përkushtimin e Kosovës për të punuar bashkërisht për të shmangur perceptimin e Ballkanit si një model i ndarjes, dezintegrimit dhe dhunës. “Përpjekjet tona të përbashkëta mund të transformojnë Ballkanin në një rajon që gjeneron paqe, stabilitet dhe prosperitet”, tha ai.
Lidhur me përkushtimin e Kosovës për anëtarësim në organizatat rajonale, ministri Hoxhaj tha se në gjashtë vjetët e fundit Kosova ka pasur dy fokuse kryesore, shtetndërtimi i brendshëm, ku ne arritëm të ndërtojmë një shtet multietnik, demokratik dhe sekular, dhe fokusi i dytë ishte fuqizimi i pozitës ndërkombëtare të Kosovës. Që nga viti 2008, Kosova i ka provuar bashkësisë ndërkombëtare se është një faktor i sigurisë dhe stabilitetit në rajon, dhe kemi dëshmuar vullnetin për të fuqizuar bashkëpunimin me të gjithë fqinjët dhe vendet e rajonit.
Duke iu referuar edhe marrëveshjes së arritur në mars 2012 ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Republikës së Serbisë lidhur me përfaqësimin dhe pjesëmarrjen rajonale, për këtë çështje dhe sfidave me të cilat është ballafaquar Kosova që atëherë për anëtarësimin në këto organizata, Hoxhaj theksoi rezultatet që janë arritur si dhe pengesat që janë hasur në këtë drejtim si pasojë e politikave përjashtuese dhe pozitave bllokuese të Serbisë.
“Bashkëpunimi rajonal pa Kosovën është i pakompletuar”, tha Hoxhaj, duke shprehur përkushtimin e plotë të Kosovës për të qenë pjesë e të gjitha institucioneve dhe organizatave në rajon.

“Shell” dhe “Petromanas Albania”, kërkime për naftë e gaz në një pus të ri në Shpirag

February 19, 2014 by dgreca

Nga Nini Mano/- Në zonën hidrokarbure Molisht-Shpirag, kompanitë “Royall Dutch Shell” dhe “Petromanas Albania”, kanë nisur kërkimet për naftë dhe gaz në pusin Molishti 1, me një investim prej 200 milionë usd.

Shpimet për këtë pus të ri parashikohet të arrijnë në 4000 metra thellësi, bëjnë të ditur burimet nga “Petromanas Albania”.
Zona Molisht-Shpirag përbëjnë bllokun e kërkimit 2-3 në kërkimin për hidrokarbure në bazë të Marrëveshjes Hidrokarbure që kompanitë kanë me AKBN.
Në fazën e parë përfundoi shpimi i pusit Shpiragu-2 në nëntor 2013, ku pas testimeve, rezultoi zbulimi i naftës dhe gazit jo vetëm në sasi të konsiderueshme, por për cilësinë e lartë të një nafte të lehtë, ndryshe nga zonat e tjera naftëmbajtëse. Kjo lloj nafte, thonë ekspertët, është më e kërkuara në tregjet botërore për cilësinë shumë të lartë energjitike.
Kërkimet në këtë zonë në rrethin e beratit nisën në vitin 2001, kur me shpimin e pusit Shpiragu-1, u vërtetua prania e naftës dhe gazit në strukturën e Shpiragut.
Të dy kompanitë ”Royall Dutch Shell” dhe “Petromanas Albania” janë kompani të listuara në bursat ndërkombëtare për naftë dhe gaz

“Dorëzimi i armëve” i Kel Marubit, në 500 fotot më të mira të botës

February 19, 2014 by dgreca

Nga Harilla Koçi/.- Në galerinë e jashtëzakonshme të veprave të Kel Marubit përfshihet edhe fotografia “Kapiteni Mark Raka dhe Bajraktari i Shalës”, realizuar në vitin 1922. Pak e njohur në Shqipëri kjo foto e rrallë që fikson plot 11 personazhe është pjesë e 500 fotove më të mira të botës.

E modifikuar me titullin “Dorëzimi i armëve” nga studiuesi Qerim Vrioni, Kel Marubi ka fiksuar në këtë foto një moment të rëndësishëm të Shqipërisë së 90 viteve më parë, atë të kalimit nga koha e bajraktarëve dhe kapedanëve në të respektimit të institucioneve dhe ndërtimit të shtetit.
“Fotografia e Kel Marubit është tashmë pjesë e albumit The Photo Book, Londër 2000, publikuar nga shtëpia botuese prestigjioze “Phaidon”. Në këtë album, janë riprodhuar 500 foto të zgjedhura nga 59 vende të ndryshme të botës dhe që janë realizuar gjatë 150 viteve të historisë së artit fotografik”, tregon për ATSH-në studiuesi vlonjat Vrioni, me banim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Referuar shënimeve që shoqërojnë foton e Kel Marubit, Vrioni thotë se autorët ndërmjet të tjerash shkruajnë se “në foto nuk kuptohet qartë se çfarë ndodh…” (The Photo Book- LONDON, 2000-fq 302).
Të njëjtin përfundim për këtë foto, sipas studiuesit shqiptar të fotografisë, jep edhe albumi “Albania. Volto dei Balcani, scritti di luce dei fotografi Marubi, Torino, 1996(3)”, ku krahas disa mangësive të tjera për subjektin e fotos jepen disa hamendësime, të gjitha të pezullta dhe në kundërshtim me njëra-tjetrën.
Në këtë mënyrë, përpara studiuesit shqiptar të fotografisë, Qerim Vrioni, dilte një detyrim i madh, që lidhej me studimin analitik të fotos, e cila për të huajt ishte një vlerë e çmuar e trashëgimisë shqiptare. Kësisoj, ai i hyri punës për të saktësuar gjithçka që ka të bëjë me përmbajtjen e fotos, për të evidentuar të gjitha vlerat e saj, përmes një procesi që nis nga argumenti vizual në atë dokumentar.
Sot, ne kemi të qartë atë që disponon dhe përcjell fotografia “Kapiteni Marka Raka dhe Bajraktari i Shalës”, saktësuar dhe modifikuar në emërtim, “Dorëzimi i armëve….”, nga studiuesi Qerim Vrioni. Janë të qarta dhe të identifikuara të gjitha personazhet e kësaj fotografie, të cilët vijnë nga ajo periudhë e largët e vitit 1922, si produkt i punës së jashtëzakonshme studimore të Qerim Vrionit.

-Interpretimi, përmes një analize me arkivat-

Për të arritur këtu, Qerim Vrionit, iu desh të hynte në arkiva, të studionte e të përgjithësonte, të bënte analiza e krahasime, të interpretonte e të fokusohej tek çdo element që në pamje të parë dukej si pa rëndësi. Janë rreth 28 objekte dokumentare, studime e përgjithësime të autorëve shqiptarë e të huaj, që u shfrytëzuan për të dimensionuar të plotë fotografinë, që zë një vend dinjitoz mes 500 simotrave të saj më të mira të kohrave, por që fatkeqësisht ne shqiptarët nuk e njohim mirë. Përmes një procesi studimor shumëplanësh, Vrioni hyn në atmosferën e kohës.
Elementin që lidhet me datën e realizimit të fotografisë, ai e shfrytëzon fare mirë për ta përdorur si një argument bazë në procesin e eksplorimit, si një çelës të zbërthimit të saj. “Çelësi i zbërthimit të subjektit të kësaj fotografie është viti 1922, kur ajo u realizua. Në këtë vit, në bazë të një ligji të miratuar nga Këshilli Kombëtar (Parlamenti i asaj kohe), popullsia civile detyrohej t’i dorëzonte armët shtetit, pra është bërë çarmatimi i atyre që nuk duhej t’i kishin ato”, shkruan Vrioni, për të cilin tashmë ka një bazë orientimi për të arritur objektivin.
Në rrjedhën e ngjarjeve ku ishte përfshirë Shqipëria e atyre viteve, perspektiva e saj vihej përballlë shumë pikëpyetjeve. A duhej të futej në rrjedhën e zhvillimit, duke patur si model profilin perëndimor, apo duhej të mbahej dhe të mbetej peng i realiteteve të të shkuarës së afërt dhe të largët. Shqipëria ishte ende e brishtë. Mbizotëronte një situatë e paqëndrueshme me plot probleme në fushën e rendit e të qetësisë, çka shtronte domosdoshmërinë e një vendimmarrjeje të qartë që të garantonte të ardhmen e vendit dhe të qytetarëve. Një ndër këto ishte edhe miratimi i ligjit për çarmatimin e popullsisë civile, e cila rezultonte e armatosur për shumë faktorë dhe arsye, që lidheshin me mentalitetin dhe ngjarjet historike nëpër të cilat kishte kaluar vendi. Më e fundit, ishte Lufta Botërore. Në 5 prill të vitit 1921 ishin zhvilluar zgjedhjet për Këshillin Kombëtar (Parlamenti i asaj kohe), me 75 deputetë. Më pak se një vit më pas, në 6 shkurt të vitit 1922, miratohet ligji për çarmatimin e popullsisë. Klasa politike e kohës e vlerësoi këtë si një akt të domosdoshëm në rrugën drejt progresit, i cili do të niste të zbatohej shumë shpejt, pavarësisht se Këshilli Kombëtar, për shkak të paqëndrueshmërisë politike, do të shpërndahej për atë legjislaturë vetëm 3 javë më pas.
Këtë ngjarje madhore do të fiksonte Marubi i famshëm me aparatin e vet, duke zgjedhur, sipas Vrionit, një nga krahinat më në zë në historinë e vendit, atë të Shalës në Shkodër. Gjatë atij procesi, do të mblidheshin 34140 armë të cilat, duke iu referuar numrit të popullsisë, përbënin një potencial të jashtëzakonshëm. Në këtë këndvështrim, për studiuesin shqiptar të fotografisë, Qerim Vrioni, kjo vepër e Marubit vjen jo vetëm me vlerat e veta artistike, por po aq e ndoshta më shumë edhe për ato historike e dokumentare, me mesazhe të fuqishme që mbeten mjaft aktuale edhe sot në një dimension shumëplanësh.

-Fotografia “Dorëzimi i armëve”, konceptuale-

Fotografia “Dorëzimi i armëve….”, është konceptuale, çka do të thotë se autori e kishte fare të qartë atë që do të bënte; thotë Vrioni. Prandaj ai nuk nxiton. I vendos personazhet e veta sipas projektidesë së konceptuar në mendjen dhe fantazinë e tij, kërkon që gjithçka të jetë e përkryer, asgjë të mos jetë e tepërt dhe aq më tepër të shkojë në rrjedhën e kundërt të asaj që ka në mendjen e vet. Marubi, si artist shumëplanësh, kujdeset që vepra e tij të përmbajë të gjitha elementet, ku edhe mënyra e qëndrimit dhe veprimit të secilit personazh përfaqëson jo thjesht një gjendje të momentit, por një psikologji, një mentalitet, një pikëpyetje, një besim, apo mosbesim. Çdokush prej personazheve ka një rol të caktuar në këtë foto dhe të gjithë bashkë i shërbejnë një qëllimi. Prandaj dhe Vrioni ndalet në secilin prej tyre, analizon çdo qëndrim, çdo gjest që flet shumë, çdo moment që nevojitet për të arritur objektivin. Pushka e kthyer mbrapsht (kështu realizohej dorëzimi i saj, sipas Vrionit), që zbret gradualisht nga dora ende e palëshuar mirë e Bajraktarit të Shalës (Lush Prelës), tek të dy duart e kapiten Mark Rakës… Ky është momenti i duhur, për fiksimin e të cilit nevojiten aftësi profesionale, përqëndrim e vullnet. Jo çdokush mund ta realizojë atë. Në këtë çast ndalet studiuesi Qerim Vrioni, për të bërë një analizë të detajuar dhe për të nxjerrë përfundime. “Fotografimi i malësorit e aq më tepër bajraktar duke dorëzuar armën nuk duhet të ketë qenë më i lehtë se dorëzimi faktik i saj”, shkruan Vrioni, sipas të cilit po fiksohej heqja e “gjymtyrës së pestë” të shqiptarit, gjë që do të shoqërohej doemos me dhimbje si çdo operacion.

Prandaj, sipas studiuesit, për të bindur malësorin plak që të fotografohej Marubit i ka shërbyer emri shumë i mirë si atdhetar, fotograf e njeri i ndershëm si dhe aftësitë e tij komunikuese dhe respekti që gëzonte në Shkodër dhe në krahinat e saj.
Në këtë kontekst, ngarkesa dhe sjellja psikologjike në çastin e fotografimit, nga ana e çdo personazhi, përbën një plan të veçantë për studiuesin Vrioni, në nxjerrjen e përfundimeve dhe pikësimin e objektivit të tij përfundimtar.
Për të, fotografia “Kapiteni Mark Raka dhe Bajraktari i Shalës” nuk është e atypëratyshme. Fotografi e ka kuadruar mire e bukur gjithçka do të fiksonte në pllakë xhami, çka bën që në foton e stampuar ka fare pak sipërfaqe parazitare.
“Ajo është e studiuar dhe e kompozuar si një çast skene në teatër ku zhvillohet një dramë. Po ashtu na kujton edhe bocetet e piktorëve të filmave kinematografikë, që përmbledh në një pamje të vetme dramacitetin e një akti të tërë, duke shpalosur kështu aftësitë e mjeshtrit fotograf si një regjizor dhe skenograf”, vlerëson studiuesi i fotos së Marubit. Sipas tij, qendra e rëndesës problemore e fotos përfshin treshen që përbëhet nga civili me kostum të zi që lexon dhe dorëzon letrën e Qeverisë, bajraktarit të Shalës që merr letrën dhe dorëzon armën dhe kapiten Mark Raka, i cili po merr me të dy duart pushken. Të tre këta personazhe janë vendosur në një marrëdhënie jo vetëm artistike, por edhe institucionale.
Bajraktari merr vlera të veçanta në këtë moment teksa shtrihet simbolikisht në dy plane veprimi dhe psikologjikë. Me një dorë ai merr letrën zyrtare që i dorëzohet nga përfaqësuesi i shtetit, ndërkohë që me tjetrën dorëzon armën. Plaku reflekton një dyzim, gjithsesi të justfikueshëm, që ka të bëjë me të shkuarën e që përfaqësohet nga pushka që ai dorëzon dhe të ardhmen që i garantohet nga qeveria, ku ai ka besim, prandaj edhe pranon të kryejë atë veprim.
Ndërkohë, sikurse shpjegon Vrioni, malësori vërtet po dorëzon pushkën e krahut, siç parashikon ligji, por në brez ai ka një nagant çka e bën atë po aq dinjitoz. Ndërkohë në raport me kapiten Mark Rakën e ulur ai ka edhe një epërsi, ndonëse të përkohshme, një element ky gjithsesi i justfikueshëm duke iu referuar kontekstit të kohës, mentalitetit dhe psikologjisë.
-Analiza e fotografisë, si një piramidë idesh dhe përgjithësimesh-

Merita e madhe e Qerim Vrionit në këtë analizë-studimore nuk qëndron thjesht dhe vetëm tek zbërthimi i fotografisë së Marubit në çdo element të saj, por në konstruktimin dhe ngritjen e një piramide të konsoliduar idesh dhe përgjithësimesh. Ai ka hyrë në psikologjinë e Marubit, në perceptimin e tij për produktin që përgatitej të realizonte. Sepse qëllimi i tij nuk ishte thjesht të editonte një fotografi, qoftë edhe duke fiksuar një moment mjaft të rëndësishëm në udhëkryqin e zhvillimeve në Shqipërinë e fillimeve të shekullit XX. Kjo vepër e tij duhej t’i qëndronte kohës, të lexohej dhe të përcillte mesazhe, të kishte vlera edhe në brezat e ardhshëm. Por, për të bërë këtë nevojitej perfeksioni, perfeksion lëvizjeje, idesh e qëndrimesh, perfeksion artistik e psikologjik. Për Vrionin, këto elemente janë ndërthurrur në një kompozim të përkryer ku ka rëndësi çdo detaj, qoftë edhe ajo e një mënge të bardhë të vendosur në dorën që mban pushkën që dorëzohet, si një simbolikë e dorëzimit pas një beteje ku fiton e ardhmja, apo në mënyrën sesi janë fiksuar dhe në çfarë raportesh qëndrojnë dy personazhet në dy akset e kundërta të fotos, në këmbë dhe plot dinjitet. Shqiptari po i dorëzon armën shtetit. Ky është një çast solemn që duhet respektuar. “Fotografia të mban gjatë të fiksuar para saj. Ka një qetësi solemne, po ashtu edhe përzemërsi që duket edhe nga afërsia fizike e personave si dhe nga duart e hedhura mbi supet e njëri- tjetrit”, shprehet Vrioni, duke reflektuar edhe vetë atë optimizëm që ai percepton dhe zbërthen tek autori që e ka ngërthyer atë 90 vjet më parë, teksa qëndronte përballë 11 personazheve të tij, duke i bërë ata të pavdekshëm përmes objektivit në një çast solemn.
Në funksion të kësaj është edhe teknika e fotografimit. Sipas Vrionit, Marubi e ka realizuar fotografinë në një mjedis me dritë natyrore të shpërndarë që u bie personazheve nga krahu i djathtë. Ajo nuk krijon hije të forta dhe të theksuara, por është e mjaftueshme për të ndriçuar fytyrat e pothuajse të gjithë pjesmarrësve në mënyrë të atillë që të pasqyrojë qëndrimin e tyre ndjesor për atë që po ndodh. “Fokusimi i pamjes, diafragma e aparatit dhe koha e ekspozimit janë ndërthurrur nga mjeshtri fotograf në kufijtë e persosmërisë duke na dhënë një foto mjaft të pastër teknikisht”, shprehet ai ndërsa e vijon më tej argumentin duke cituar se kjo shihet edhe në një riprodhim me përmasa 2 x 4.5 metra që ndodhet në një nga hollet e Ministrisë së Kulturës, e cila ka një qartësi të konsiderueshme sidomos po të kemi parasysh se negativi në pllakë xhami është bërë mbi 80 vite më parë.
Më tej studiuesi zbret tek ai element që paraqet një interes të veçantë. Cilët janë këto personazhe që janë fiksuar nga Marubi në një nga fotot më të realizuara anëembanë globit në më shumë se 150 vjet të historisë së fotografisë.

-Kush janë personazhet?-

Dy personazhet kryesore të fotografisë janë kapiteni Mark Raka, oficeri i fiksuar ulur në qendër të fotos, teksa merr armën, dhe kryetari i fisit të Shalës ose barajktari i Shalës, i cili në vitin 1922 ishte Lush Prela, plaku me veshje malësori që dorëzon armën, pinjoll i një familjeje me emër dhe me kontribute në lëvizjen atdhetare në veri të vendit, nipi i Mark Lules, përfaqësues i Shalës së Dukagjinit në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, i shquar në luftrat për pavarësinë e vendit ….
Prela u vra nga shërbimet sekrete serbe në tokat shqiptare në Malin e Zi, në vjeshtën e vitit 1925, bashkë me dy djemtë e tij. Kapiteni Mark Raka, i formuar si ushtarak në Austri dhe Itali, pjesëmarrës në Revolucion Demokratik të Qershorit, u eleminua nga qarqet shoviniste antishqiptare në kryeqytetin e Malit të Zi, në vitin 1926. Më 1993 Kuvendi i Shqipërisë e dekoroi (pas vdekjes) me “Urdhërin për veprimtarinë patriotike“ të klasit të parë. Në foto përfshihen edhe personazhe të tjerë, Gaspër Pali, Serafin Mazreku, i martuar me motrën e Luigj Gurakuqit dhe baba i Anton Mazrekut, Mul Deliu, Gjysh Deda, Gaspër Mosi, Kol Çamuku.
Të gjithë këta personazhe, që kanë jetuar në realitetin e Shqipërisë së asaj kohe, të njohur në Shkodër dhe në krahinën e Shalës, por edhe më gjerë, përbëjnë skenën e fotos së Marubit “Dorëzimi i Armëve”, e zbërthyer nga studiuesi Qerim Vrioni.

Venizelos viziton Kosovën në një kohë që Greqia nuk njeh pavarësinë

February 19, 2014 by dgreca

Vizita e Ministrit të Jashtëm grek ka filluar një tur në Ballkan/

Ministri i Jashtëm grek, Evangelos Venizelos, ka filluar një tur në Ballkan, me cilësinë e kryesuesit të radhës të bashkimit Europian.Venizelos do të jete në Prishtinë, ku, sipas programit, do të takohet me kryeministrin Hashim Thaçi dhe ministrin e jashtëm, Enver Hoxhaj. Greqia vazhdon të mos e njohë Kosovën, por Athina konsideron se ky fakt nuk e pengon normalizimin e plotë të marrëdhënieve me Prishtinën, siç ka deklaruar në një intervistë me gazetarin e ABC News, Robert Goro.

Ministri i Jashtëm grek Evangelos Venizelos viziton Kosovën në një moment që Greqia ende nuk ka njohur pavarësinë e vendit. Në një intervistë për ABC News Venizelos ka shpjeguar arsyen pse nuk ka ndodhur ende një gjë e tillë dhe planet për bashkëpunim mes dy vendeve.

“Mesazhi im për qytetarët e Kosovës, që kisha rastin t’ia përcjell edhe kryeministrit, edhe ministrit të jashtëm, të cilin e takova edhe para disa ditësh, për të tretën herë, dhe me të cilët kemi një marrëdhënie shumë të mirë, është ky: Ne besojmë në normalizimin e plotë të marrëdhënieve me Kosovën. Kemi krijuar faktikisht premisat për prezencën e një zyre të fuqishme përfaqësimi, kryesisht ekonomik, të Kosovës në Athinë. Dhe synimi ynë është që procesi që ka filluar për negociatat dhe anëtarësimin e Serbisë në BE, të shërbejë si një levë e ndryshimit të klimës edhe për Kosovën. Çdo gjë që ka lidhje me Serbinë dhe mbështetjen e diaologut Beograd-Prishtinë ka një impakt shumë pozitiv në gjithë rajonin, njëkohësisht edhe në perspektivën europiane të Kosovës, të cilën do ta mbështesim pse besojmë edhe në marrëdhëniet tona të mira dypalëshe, por besojmë edhe në atë se duhet të kapërcehen problemet historike të së kaluarës”, vuri në dukje zëvendëskryeministri.

Evangelos Venizelos ka shpjaguar edhe arsyet pse Greqia nuk e ka njohur Kosovën, në përgjigje të pyetjes së ABC News nëse diplomacia greke e ka në axhendën e vet njohjen e Kosovës si shtet i pavarur.

“Shikoni, të gjitha do të bëhen në mënyrën që duhet. Rëndësi ka pjesa esenciale e marrëdhënieve tona. Ne do të jemi tepër krijues dhe shumë bashkëpunues në raportet tona me Kosovën. Dhe do të diskutojmë në esencë dhe në thellësi të gjitha çështjet; thjesht, duhet të kemi parasysh edhe vende të tjera komunitare të cilat kanë një qëndrim të ngjashëm me tonin. Nuk duhet të injorojmë disa rregulla që përshkojnë funksionimin tonë në brendësi të BE. Mirëpo, besojmë se ekziston një kuadër dhe një trend, ekziston edhe një objektiv i cili është i qartë. Dhe besojmë vërtet se Kosova mundet të gjejë një nivel prosperiteti me të vërtetë europian dhe një nivel stabiliteti i cili do të jetë shembullor për rajonin. Ka rëndësi shumë të madhe të mbështesim dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës”, u shpreh Venozelos.

Pas Prishtinës, Venizelos do të shkojë në Shkup, ku të enjten do të ketë një seri takimesh, duke filluar nga takimi me presidentin Ivanov e kryeministrin Gruevski. Venizelos do të takohet edhe me kryetarin e BDI Ali Ahmeti, si dhe me zëvendëskryeministrin Fatmir Besimi dhe ministrin e jashtëm Nikola Poposki. Shefi i diplomacisë greke do të takohet edhe me shefin e opozitës, Zoran Zaev.

Kjo do të jetë vizita e parë pas shumë vjetësh, e një zyrtari të lartë grek në Shkup, në kohën që mosmarrëveshja midis të dy vendeve për çështjen e emrit, që vazhdon prej më shumë se dy dekadash, duket se do ta lejë përsëri Maqedoninë në pritje të trenit për në Bruksel. Mesazhi që Venizelos do t’i përcjellë udhëheqjes maqedonase, ose më saktë do t’i përsërisë, është se çështja e emrit nuk është thjesht një mosmarrëveshje dypalëshe, por një detyrim i Maqedonisë për të dhënë prova në drejtim të fqinjësisë së mirë.

“Ne kemi realizuar një ndryshim jashtëzakonisht të madh nga qëndrimi ynë: Greqia nuk pranonte përdorimin e emrit “Maqedoni”. Tani e pranon përdorimin e këtij emri, por me një përcaktim gjeografik, për të qenë e qartë se ky vend ndryshon nga rajonet greke që quhen “Maqedoni”. Do të më lejoni të them, edhe rajone nga Bullgaria, edhe nga Shqipëria, sepse edhe Shqipëria ka një pjesë të Maqedonisë. Atëherë, ekziston një detyrim për një përcaktim gjeografik. Përcaktim në raport me emrin Maqedoni, jo me termin “republikë”, që ka të bëjë me gjithë vendet e botës.

Atëherë ne themi diçka shumë të thjeshtë, që ndërkaq është çështja e emrit: Për anëtarësim në NATO dhe në BE, përtej dhe pavarësisht çështjes së emrit, duhet të përmbushen gjithë kriteret që kanë të bëjnë me shtetet kandidate për anëtarësim. Gjithë çka duhet të përmbushë Serbia, Mali i Zi, Shqipëria, Turqia, duhet ta përmbushë edhe FYROM, pavarësisht çështjes së emrit. Çfarë thonë konkluzionet e këshillit të 19 dhjetorit 2013? Duhet të bëhen hapa konkretë në drejtim të zbatimit të marëveshjes së 1 marsit 2013, hapa konkretë në drejtim të marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë, sepse gjithmonë problemi është fqinjësia e mirë dhe e drejta ndërkombëtare”, nënvizoi ai.

Stacioni i parë i turit të ministrit të jashtëm grek, ka qenë Beogradi. Pas takimit me kryeministrin vendas, Ivica Dacic, Venizelos, ka përshëndetur faktin që, siç tha, në periudhën zgjedhore që po ndodhet Serbia, forcat politike duan të ruajnë të pacënuara negociatat për anëtarësim në BE. Venizelos ka theksuar vullnetin e Athinës që, edhe pas presidencës greke, që bëjë lëvizjet e veta për të ruajtur trendin e procesit integrues të Serbisë.

Venizelos ka vizituar edhe Sarajevën e Podgoricën, ndërkohë që turi i tij do të përfundojë në Tiranë, ku kryesuesi i radhës i BE do të mbërrijë të enjten dhe fillimisht do të takohet me Kryeministrin Edi Rama.

Të premten, Venizelos do të pritet nga presidenti i Republikës, Bujar Nishani dhe pastaj zhvillojë takime të tjera, me kryetarin e parlamentit, Ilir Meta, ministrin e Jashtëm Ditmir Bushati dhe shefin e opozitës, Lulzim Basha.

Tirana ose kryeqyteti me histori të falsifikuar

February 19, 2014 by dgreca

Emri Tirane nuk mund te vije nga Teheran sepse ajo ka nje origjine shume me te lashte. Emrin Tiranë e përmend Marin Barleti mbi 14 herë te “Historia e Skenderbeut” qysh në shekullin e XV, duke evidentuar faktin se kishte dy Tirana; e Madhja dhe e Vogëla/

Nga Ndoc Selimi & Xhevat Ukshini/

Emri i kryeqytetit të Shqiperisë Tiranë vazhdon të interpretohet me shtrembërime e gabime të më dha të realitet historik.Për fat të keq edhe në literaturën europiane e më gjerë deri në ditët tona ende qytetin e Tiranës e njeh si një qytet që qenka themeluar nga një shqiptar i turqizuar i quajtur Sulejman Pashë Bargjini prej Mulleti. Si depërtoi në literaturën europiane ky version historik për themelimin e Tiranës? Edith Durham, pasi njihet me historinë e këtij qyteti, që ia serviren vendasit, thotë:“Tirana është themeluar me 1600 nga një bej i pasur, i cili i vuri këtë emër për kujtim të një fitoreje të turqëve në Teheran të Persisë.” ( E.Durham “Brenga e Ballkanit” fq. 92). Sipas kësaj servirje emri Tiranë na del i ardhur prej Irani si derivat i këtij qyteti, gjë që është absurde dhe plotësisht e pa vertetë. I njejti shpjegim i emërtimit është shkruar edhe te “Enciklopedia Europiane”, botimi italisht, ku thuhet: ” Tirane da Teheran, nome che le diede, quando la fondo al principio del secolo XVII, il generale turco Suleyman Pascià…” (“Albania” botuar në “Enciclopedia dei popoli d’Europa”, 1965 fq 390.).

Gjithashtu deri në ditët e sotme i mëshohet një legjende tjetër sikur në bregun e Lanës po “tirej ranë” si me thanë po hedh ranë, gjë që edhe kjo nuk ka asnjë bazë shkencore. Pa themel me duket edhe interpretimi tjetër sikur ky vend u popullua prej të ardhurve nga malet e spjegohet me “të ranët” të zbriturit në fushë.

Së fundi është hedhur edhe një ide tjetër, që toponimi Tiranë vjen prej një kalaje me emrin Trikan të permendur nga Prokop (shek VI), që shkruesit e tanishëm e lidhin me Tyros që në greqisht do të thotë bylmet (Theranda).

Le ti japim disa ide ma të kjarta këtij toponimi duke u nis nga literatura jonë dhe ajo botërore.

E quajmë të pamundur që emri Tiranë të jetë pagëzuar nga S. Pashë Bargjini, pra të jetë huazuar prej emrit Teheran, sepse Tirana ka një histori shumë më të lashtë. Në qoftë se është e vërtetë se jeniceri S. Bargjini u kthye në shekullin e XVII në vendlindjen e tij si pasha turk dhe bëri disa ndërtime, ky fakt nuk dëshmon asgjë për themelimin e qytetit. Emrin Tiranë e përmend Marin Barleti mbi 14 herë te “Historia e Skenderbeut” qysh në shekullin e XV, duke evidentuar faktin se kishte dy Tirana; e Madhja dhe e Vogëla.(shiko faqet 28,32, 47, 214, 217, 220, 231, 234, 250, …e deri te 480, M. Barleti”Historia e Skenderbeut”, INFOBOTUES, Tiranë, 2005).

Po kështu edhe F.S.Noli ne veprën e tij “Historia e Skenderbeut” thotë : “Fortesat e Gjon Kastriotit qenë Kruja, e cila ishte kryeqytet i principatës, Petrella afër Tiranës, Petralba…” (Noli vep. 4, Akademia e Shkencave , Instituti i Gjuhësisë e Letërsisë, Tiranë 1989, fq. 69). Në faqën 109 të po kësaj vepre thuhet: “Skenderbeu […] sapo mori lajmin që Ali pasha po afrohej, mblodhi ushtrinë e doli në fushë pranë Kasharit një fshati afër Tiranës Vogël…”. Noli vazhdon më tej duke shpjeguar se “ Tirana e vogël ishte afër Krujës. Në këtë vend lindi Justiniani , perandori roman i Bizantit, i cili ndërtoi afro 20 kisha , në Shqipëri të Mesme” (po aty fq. 107). Noli citon Biemmin, i cili thotë:“Ushtria turke e tërhoqi rrethimin ne Fushën e Tiranës, tetë milje larg Krujes…” Para Barletit, Biemmit dhe Nolit, permendet edhe në kadastrat e Venedikut më 1418 vendbanimi i emërtuar Tiranë.

Në rranzë të Dajtit, në anën e majtë të lumit dhe Grykës së Tujanit ngrihet një kala me të njëjtin emër, Kalaja e Tujanit, që sipas studiusëve i takon shekullit të IV para Krishtit dhe ishte si një portë hyrëse për koridorin Durrës – Tiranë – Dibër. Shtjellimi i toponimit Tujan na çon deri në kohën e etruskëve. Në “Dizionario Illustrato della Civiltà Etrusca”(fq.304) të Mauro Cristofanit thuhet: “Eshtë një hyeni etruske e barabarte me Afroditën greke e Venerën romake. Mund të ketë edhe një rrënjë paraelene e quajtur ‘tyrannos’, ‘Tiranno’ (që vërtetë sisht ka prejardhje ilire, shën. im) dhe sinjifikohet si thjesht me “signora” “zonjë “. Kjo hyeni eshte nderuar qysh 480 vjet para Krishtit dhe ka pasur një përhapje të jashtëzakontë në Iliri e gjetk, madje është krijuar edhe kult për të . Këtë e vërtetojnë edhe shumica e kishave me këtë emër. Jo rastësisht një e teta e kishave të vendit tonë kanë marrë emrin e Venerandës, që në popull është e Shëna Premtes (Prendes) e deri te emri i përgjithshëm europian e më andej Ana (Anna).

Po kështu këtë emër e gëzon edhe dita e pestë e javës (venerdì, dita e venerandes te latinë t) dhe e premte (e prende, gegnisht) te ne shqiptarët. Tujan ose Turan është hyeni e dashurisë dhe e pjellorisë dhe ishte e martuar me Laran, çuditërisht me një afrimitet me Lana (lumi që përshkon Tiranë n).

Duke u njohur edhe me toponimet dhe objektet mbrojtë se dhe të kultit që mbë shtjellin Tiranë n dhe rrethinat dalim ne konkluzon se ky qytet e meriton plotë sisht emrin “Zonjë ” (sinjora) dhe mosha e kë saj zonje është mbi dymijë vejcare.

Perveç vendit të begatë fushor të lënë nga një gji deti prehistorik, Tiranën e rrethojnë shumë kalà mbrojtëse si Kalaja e Ndroqit, ajo e Petrelës, e Tujanit, e Prezës, e Lalmit, e Dorësit, e Dajtit, e Persqopit etj. (që i takojnë shek. VI të kohë s Justinianit I ) e deri te Kalaja e Krujës ( “që ndodhet përballë Tiranes Vogël” – sic thotë Barleti).

Tirana dhe rrethina e saj është e mbushur me emra shenjtorësh të krishterë dhe bëhet dëshmitare e përqafimit të fesë së Krishtit menjëherë pas shpalljes zyrtare të kësaj feje. Kështu kemi fshatrat Shën Pal, Shën Mëri, Shën Gjergj, Shën Gjin, Përroj i Shën Më hillit, Qafë -Kishë , Shën Ndoi i madh dhe Shën Ndoi i vogë l (dy maja shkembinjësh), Qafë Shmark, Fushë Kishë. Këtu nuk mund të lëmë pa përmendur as mozaikun e Tiranës me vlera të më dha historiko-arkeologjike në Shqiperi e më gjerë .

Si më përmendura kishë është ajo e Shën Mërisë në Brar që datohet e vitit 1201. Në këtë kishë gjatë gërmimeve është gjetur një varr me pesë harqe që i takon pjestarëve të një familje me një epitaf dhe mbiemrin Sguro. Të pesë harqet kanë nga një kryq dhe përfaqesojnë pesë të vdekurit e familjes, gjë që e scaron edhe epitafi në greqisht që thotë: “Kujto o Zot shërbëtorin tënd sevastin Mihal Sguron me bashkëshorten e fëmijët”. Këtu ndodhen edhe 8 varre të tjerë të besimit katolik. Sipas specialisteve Tirana ka vazhduar me këtë rit fetar deri në shekullin e XV, kur fillon konvertimi i banorëve të saj në një fe tjetër. Mësuam se ky objekt, i një rëndësie të vecantë, u shkatërrua këtë vit nga punimet ndërtuese të eskavatorëve.

Pukevil na bën të ditur se “Justiniani rindë rtoi Tyranen, Aulonen, Musionin” dhe më tej ai jep spjegimin se “Tyrana – Turkana, fortesë në Epirin e Ri” (Pukevil, “Udhetime”vell. 1, fq 373).

Në testamentin që Gjon Muzaka u lë të bijëve në vitin 1510 thotë: ”Karl Topia ishte zot i dy Shkurive, i Fizines dhe Plevishtit në Taransen e Vogël, Kanabi, Forka..”(pra Tirana e Vogël, Krraba dhe Farka-shën.im). (Emanuelo Polito, “I Musachi di Berat” Muzakajt e Beratit, Paris – Lecce – Pergola Mansavium, 1996, fq. 126).

Në vitin 1431 – 32 bëhen disa regjistrime prone nga venecianet dhe rezulton se Tirana kishte 60 qendra të banuara, 1000 shtëpi dhe 7300 banorë. Po ashtu në regjistrin e kadastrës turke të vitit 1583 , treva e Tiranës rezulton me 110 qendra banimi, 2900 shtëpi dhe 20 000 banorë .

Të gjitha këto statistika dhe të tjera që ekzistojnë, por mungojnë në këtë shkrim, u takojnë viteve para 1614, që na serviret si vit i themelimit të qytetit të Tiranës.

Duke u kthyer te Sulejman Pashë Bargjini konstatojmë se ai në shek. e XVI kishte shkuar jeniçer në ushtrine turke, ku ai arriti gradë madhore deri te pashà dhe më vonë kthehet në vendlindjen e tij Mullet. Në këtë vit, më 1614, u jep para një grupi tregtarësh tiranas për të ndërtuar në Tiranë një xhami, një furrë dhe një hamam. Sami Frashëri në Enciklopedinë osmane (jo shqiptare) të shkencës së përgjithshme thuhet se objektet e ndërtuara prej tij (S.P.Bargjinit, shën i aut) “si nje trashëgimi përkujtimore e historise se Tiranës” (Saimir Lolja artikull “Tirana e lashtë dhe përvjetorët e tij si kryeqytet”, 02/ 2014).

Këto statistika flasin për një popullim të mjaftueshëm edhe për një qytet para se te vinte Pasha Bargjini dhe ndërtimi i ketyre objekteve nga ana e tij u bë për shkak se kishte popullsi Tirana. Ky nuk dëshmon asgjë për themelimin e Tiranës si qytet. Përkundrazi. Fakti se ai dha paratë për ndërtime ua dha tregëtarëve flet më së miri për ekzistencën e mirëfilltë të qytetit, të cilit tani iu shtuan tre objekte që ai deri atë herë nuk i kishte pasur, pra tani e tutje mund të flitet për një qytet me dizajn osman me xhami e hamam. Në anën tjetër nuk ka asnjë të dhënë dokumentare që do të tregonte se u bë ndonjë meting, se u pë rurua fillimi i punimeve, pra asnjë dokument për ndonjë fjalim apo për shpalljen e këtij vendbanimi qyteti i Tiranës.

Sulejman Pashë Bargjini, pra sic shihet ky pasha turk mbante ende një mbiemër kristian, tregon që i pë rkiste dikur ashtu si gjithe rajoni besimit të krishterë, por që e kishte braktisur përballë raprezaljeve turke kundër shqiptarë ve si vrasjeve, konvertimeve dhe kryesisht deportimeve me forcë. Populli ishte i pafuqishëm të kundërshtonte pushtuesin dhe në fund u detyrua t’i nënshtrohet fatit. Viti 1595, sipas dokumentave, flet për një shifër shumë të lartë , e cila shkon deri në 200 000 fëmijë që u morën për t’u rekrutuar në trupat jeniçere në luftën e Persisë. Kësaj masakre, sic shihet, nuk ka mundur t’i shpëtojë as djali i ri me emër të panjohur, por që kthehet pas konvertimit me emrin e ri Sulejman.

Pashai Sulejman është një tjetër shembull i mijëra arberorëve-shqiptarëve, që mbas vdekjes së heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti, bënë grada në oborrin e Sulltanit o nëpër gardat ushtarake turke duke i shërbyer shtetit osman si trupa dhe si fe. Një pjesë e tyre duke harruar prejardhjen shqiptare e duke mohuar fe e atdhe u rreshtuan në krahun e pushtuesit të vendit tyre e bënë shumë ekspedita në krye të forcave osmane për të nënshtruar popullin e tyre shqiptar, masakruar e poshtuar atë .

Ndryshe nga figurat e tjera me prejardhje ilire të Perandorisë Romake si imperatorë të shtetit romak, te cilët bënë ndërtime, përkrahen dhe ndihmuan njëri–tjetrin në karrierat imperatoriale, duke i dhënë fytyrën europiane viseve ilir, këtë gjë nuk mund ta themi edhe për karreristët anadollakë me origjinë shqiptare, të cilët kombit të tyre i sollen vetëm të zeza.

Jeniçeri Sulejman me gradën e pashës nuk u kujtua të hapte ndonjë shkollë, të ndërtonte një rrugë, por solli xhaminë, kultin dhe edukatën fetare turke në zemër të Shqiperisë për ta tjetërsuar identitetin e saj. Dhe 400 vjet më vonë shteti ynë sot për këto shërbime i bën përmendore, i thurrë lëvdata, ia atribuon themelimin e Tiranës dhe për më tepër nëpërkëmbin faktet historike leht të identifikueshme kur ia këmbejnë etimologjikisht emrin Tiranes Ilire me Teheranin aziatik.

Në vazhdim të shkrimit do të sjellë në stil telegrafik disa të dhëna, të cilat tregojnë ritmet e ngadalta të ecjes së qytetit tashmë gjysmanadollak në kohën e më pastajme.

Dy shekuj me vonë , Tiranën e sundojnë Toptanët, të ardhur nga Kruja.

Më 1780 ndërtohet kisha e Shën Prokopit dhe 9 vjet me vonë nis punimet xhamia që edhe sot ndodhet në qendrën e qytetit, e cila qe financuar nga Et’hem Beu. Ndërtimi i saj përfundoi më 1821.

Kulla e sahatit, e lartë 35 metra, ndërtohet më 1830.

Ndër lagjet më të vjetra të Tiranës janë lagja e Pazarit dhe ajo e Bamit. Kjo e fundit pas vdekjes së Ibrahim Kokonozit filloi të quhet “Vorri i Bamit”, sepse në këtë lagje ishte varri i Ibrahim Kokonozit, por në të folmen tiranëse emri i tij Ibrahim fillimisht u ndryshua në Bim e pastaj në Bam.

Sipas statistikave Tirana më 1703 kishte 4000, më 1909 15.000, 30 vjet më vonë , d.m.th. më 1938, kishte 38.000, kurse më 1945 60.000 frymë .

Theksojmë se popullimi i Tiranes është bërë sipas periudhave të sundimtareve jotiranas të këtij qyteti e krejt vendit. Toptani solli në Tiranë krutanë e zonës përreth, Mbreti Zog solli dibranët, E. Hoxha e komunizmi sollën gjithë jugun dhe së fundi ndërrimi i sistemeve solli malësorët e të gjitha krahinave. Dihet që sistemi i mëparshëm nuk lejonte lëvizjen e lirë të popullsisë. Sot Tirana gëzon 830.000 banorë .

Tirana shpallet kryeqytet i Shqipërisë më 8 shkurt 1920, sipas vendimeve të Kongresit Lushnjes dhe merr statusin përfundimtar më 31 dhjetor 1925.

Deri në kohën e pushtimit italian dhe koncesioneve të dhëna këtij shteti, Tirana kishte zhvillim shumë të ngadaltë . Ndertimet moderne italiane që shihen sot e kësaj dite u takojnë marrëveshtjeve me Italinë, e cila më tepër se për modernizimin e qytetit interesohej për realizimin e idesë së një bashkimi , përkatë sisht aneksimit të saj të mundshëm më vonë.

Me 17 nëntor te vitit 1944 forcat partizane hynë në Tiranë, duke zhvilluar dy ditë beteja me gjermanët në ikje e sipër, ku morën pjesë Brigada e Parë , e Katërta dhe e Gjashta.

Tirana është i vetmi kryeqytet i Europës lindore dhe juglindore që nuk u ndihmua nga Ushtria e Kuqe për t’u cliruar, por që më pas për fatin e zi të kombit tonë u inkuadrua në kampin komunist.

Në fund të shtojmë edhe se historianëve tanë dhe shkencës sonë shqiptare i bie detyrë urgjente të iniciojnë përmes ndërhyrjeve në institucionet përkatëse që të bëhen korrigjimet e nevojshme për sa i përket shpjegimit të drejtë të prejardhjes së emrit të Tiranës, pra heqja përfundimtare nga “Enciklopedia Europiane” e cfardo lidhjeje me Teheranin dhe rivënjen e identitetit iliro-shqiptar të qytetit mijëravjeçar të Tiranës, sepse kështu ajo sillet në vendin që i takon sipas të vërtetës historike.

18 shkurt, 2014.