Archives for July 2014

RUDINA – ENGJËLLI I PIKTURËS

July 2, 2014 by dgreca

Nga Vlash Droboniku/
Regjisor, Piktor, Artist i Merituar, Artist i Karrierës/
Gjatë një udhëtimi nga Amerika për në Europë, në muajin maj 1999, për të marrë pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Animacionit në Annecy të Francës, pata fatin të qëndroja disa ditë në Paris. Dëshira, për ta përjetuar sadopak kohën mes artit të muzeumeve dhe gjithçkaje tjetër në kryeqytetin francez, më vlonte në shpirt. Pikërisht atje, në njërën nga mbrëmjet, duke kërkuar për të takuar mikun tim të hershëm, kineastin, shkrimtarin, publicistin, Luan Rama, në atë kohë ambassador i Shqipërisë në Francë, më ndodhi një ngjarje e papritur. Atë mbrëmje, Ambasadën e gjeta zhurmëplotë, me shumë vizitorë, mes të cilëve edhe personalitete të shquara të artit, kulturës, diplomacisë; nga shoqëria civile, nga UNESCO; kritikë, gazetarë; shumë shqiptarë me banim në Paris, si dhe studentë shqiptarë.
Ishte vërtet një befasi dhe një fat! Zoti Ambasador, bënte përherë veprimtari të ndryshme për artin e kulturën. Dhe ajo mbrëmje i qe kushtuar piktores së re shqiptare Rudina Proda, ardhur nga Tirana së bashku me prindërit e saj. Ekspozita vetjake e Rudinës, me rreth 40 punë të teknikave të ndryshme, kishte krijuar një atmosferë të gëzueshme (ekzaltim) tek të gjithë të pranishmit. Një notë të veçantë i jepte pamjes mahnitëse prania e kësaj artisteje, e cila të krijonte përshtypjen se gjendej në botën midis përjetimit disi të lumtur dhe heshtjes, për shkak të sëmundjes së outizmit, gjithnjë e shoqëruar nga prindërit e saj Lola dhe Vehipi. Fjalët, asaj, ia kishin marrë pikturat, që dialogonin me të pranishmit, duke dhënë përshtypjen se diçka jo e zakontë a thua se po ndodhte, si një këndvështrim i ri për artin…! Të dukej sikur punimet e saj, në ide, ngjyra dhe interpretim, të shpalosnin një botë të magjishme plotë dritë dhe individualitet. Ajo mbrëmje la në shpirtin tim një ndjenjë të pashyeshme!
RUDINA PRODA
Lindi në Tiranë më 11 Nëntor 1978. Gjithësecili, që lexon informacionet për Rudinën, arrin tek mendimi për një artiste e formuar mes mësimit në shkollat e artit dhe vetjakes… Pak histori, për një mjeshtre të madhe, do të plotësonte një përfytyrim që lidhet me të zakonshmen dhe të jashtëzakonshmen në persona të veçantë. Mes një incidenti në ditët e para të paslindjes, Rudina do të bëhej brenga e shpirtit të prindërve dhe rruga e saj jetësore qysh nga fëmijëria, do të kalonte nga diagnostifikimi, kurimi, rehabilitimi, integrimi dhe socializimi i saj, por duke mbetur përjetësisht një person autik. Dhe, në raste të tilla, bën pjesë përbotërisht këshilla e mjekësisë për të ndjekur rrugën e artit, si pjesë e rëndësishme e terapisë. Vitet do të kalonin në heshtje, gjithnjë nën një përkujdesje të vazhdueshme, por një mbrëmje do të vinte si mrekulli dhe do të risillte në kujtesë këshillat e mjekëve austriakë, për ta drejtuar në rrugën e artit. Pikërisht në atë mbrëmje, duke qënë për vizitë tek tezja e saj, disa bojëra mbi tavolinë u bënë shkaku i një rrjedhimi të artë…! Ajo filloi të “zhgarravisë” a thua se ato ishin çelësi që do të hapte botën e heshtur, që do të sillte rrezen e dritës, si një shpresë e papritur për prindërit e saj. Do të ishte piktori i mirënjohur Bashkim Dervishi, mësimdhënësi i parë dhe i fundit, si një udhërrëfyes për Rudinën. Në atë kohë Rudina ishte nxënëse në Shkollën 8 vjeçare “11 Janari”, sot “Edith Durham”, e rrethuar nga një përkujdesje e veçantë e mësuesve dhe nxënësve.
Mësimet e para në pikturë me Rudinën nuk ishin të lehtë për mjeshtrin Bashkim Dervishi, i cili në momentet e para kishte edhe ndonjë shenjë iluzioni, duke kërkuar mundimshëm mënyrën dhe taktin psikologjik, për të zbërthyer një botë enigmatike. Art dhe terapi së bashku! Dhe, gjithë këto situara aspak të lehta, Rudina i përmbysi fuqishëm. Aty shfaqet talenti i saj jo i zakonshëm nga që s`kishte asgjë të ngjashme me të tjerët. Do të duheshin 6 vjet që ajo të pushtonte shpirtin e saj me artin dhe rruga u gjet. Ndoshta aq i duhej Rudinës, që u shkëput nga mësimdhënia dhe u bë e pavarur, duke u kthyer në mësuese të vetvetes, por duke ruajtur një dashuri të pakufishme për petagogun e saj. Tashmë, çdo gjë, brengat dhe gëzimet, takimet dhe ballafaqimet me jetën, natyrën dhe njerëzit, u kthyen në ART…! Ajo hyri në atë rrugë ku, ndoshta, qindra dhe mijëra shoqe e shokë me të njëjtat probleme shëndetësore nuk munden, për shkaqe dhe arsye të ndryshme objective a subjektive. Pra, e veçanta e saj qëndron te talenti i shpërthyer dhe pikërisht këtu qëndron lidhja psiko-fizike me artin, ndonëse mendimet janë të shumëllojshëme. Realiteti i saj të shpie të përfundimi se kemi të bëjmë me një talent të lindur gjenial!

VITET E RUDINËS
Do të kalonin 15 vjet që të komunikoja me Rudinën direkt, sy më sy. Të rejat unë i merrja shpesh përmes shtypit dhe lajmeve, që bënin fjalë për veprimtaritë e saj të artit brenda dhe jashtë Shqipërisë. Ajo, tashmë, i kishte kaluar stadet fëmijërore, të adoleshencës dhe kishte hyrë si një artiste avanguarde, e cilësuar “ambasadore e artit shqiptar”, nga që kishte hapur vetëm ekspozita vetjake në 23 shtete. Ndër mbi 130 ekspozita të çelura, mbi 65 janë ekspozita vetjake. Ajo është vlerësuar me më shumë se 30 çmime, diploma, vërtetesa, etj., në konkurse kombëtare e ndërkombëtare. Ajo, në vitin 2003, me rastin e 25 – vjetorit të lindjes, është dekoruar nga Presidenti I Republikës me Urdhërin “Naim Frashëri” e Argjendtë, me motivacion: “Për talentin e veçantë dhe punën e jashtëzakonshme në fushën e artit viziv, për krijimet origjinale dhe të papërsëritshme, për imagjinatën e pasur dhe sensibilitetin delikat, për përfaqësimin e shkëlqyer që i ka bërë Shqipërisë në botë. Si symbol i shpirtit piktor me gjithë botën e saj të veçantë”.
Kuptohet, nga ajo kohë e deri më sot, ka rrjedhur shumë ujë…!
Personalitete të ndryshme të artit, kulturës, politikës, diplomacisë, medias, kritikës; koleksionistë dhe artdashës, kanë lënë me shkrim qindra mendime, mbresa, kushtime, informacione, kritika, këshillime, shkrime këto origjinale, brilante e të jashtëzakonshme, për artisten dhe artin e saj, tashmë të përmbledhura në një libër prej 300 faqesh, që ka dalë kohët e fundit nga shtypi, me titull: “Faleminderit Rudina”! Rudina ka tashmë 8 albume vetjake, 7 prej të cilëve me mbi 700 punë të botuar në Shqipëri dhe 1 album me 12 punë i botuar në Kroaci; është pjesëtare në 5 albume të përbashkët: 3 të botuar në Shqipëri, 1 në Kosovë dhe 1 në Francë. Në albumet e përmendur paraqitet një punë kolosale, në të cilët ndërthuren arti i saj, cilësia e botimit, vlera e mbështetësve financiarë dhe iniciativa mahnitëse e prindërve të saj, Lolës dhe Vehipit, për të cilët Rudina është pulsi i zemrës së tyre dhe ata për Rudinën janë Perëndia…! Nuk është e tepërt ta themi se për Rudinën janë kompozuar enkas 3 këngë, janë realizuar, por edhe botuar një cikël vjershash, shumë dokumentarë dhe emisione televizive, realizuar 4 portrete nga artistë e krijues të ndryshëm. Mbi 200 punë të saj gjenden në muzeume, galeri dhe koleksionistë në Shqipëri e jashtë saj.

PARAJSA E RUDINËS
Maj 2014! Gjendem përsëri në Shqipëri. Dëshira ime ishte ta takoja edhe njëherë Rudinën, sepse i kisha dhënë fjalën se do të takoheshim me njëri – tjetrin, sado vite të kalonin. Shtëpia e Rudinës, në njërin nga pallatet e vjetër, tradicionalë, pranë Universitetit të Arteve, ishte kthyer në Studio Art “Rudina”. Pra, ajo, po të kishte qenë studente, do të ishte më e privilegjuara, sepse shkollën do ta kishte patur “te dera”. Ndoshta ajo thithi aromën e atij mjedisi arti, por nuk e pati fatin të ishte në auditoret e atyre ambienteve të Universitetit, ndonëse ka hapur një ekspozitë vetjake atje. Shkolla e saj, duke mos harruar ndihmesën e petagogut të shquar Bashkim Dervishi, u bë vetvetja dhe këtu qëndron vlera e talentit dhe e vullnetit të habitshëm të Rudinës. Ajo, si për çudi, i shpërfilli shkollarizmin, tabutë rigoroze të mësimdhënies dhe parapëlqeu pavarësinë brenda botës së saj, sa të çuditshme aq dhe të admirueshme.
Kur u hap dera s Studios, Rudina u shfaq me atë buzëqeshjen e saj plot çiltërsi. Më përqafoi. Menjëherë vura vura re ndryshimin e madh të viteve. Ajo ishte rritur e zbukuruar! E veshur me hijeshi, mes një embëlsie dhe buzëqeshjeje që e ka në zemër për këdo, më shoqërori… Ecja e saj mu duk si ecja e engjëllit në një hapësirë qiellore, mes një heshtjeje dhe një pritjeje për të dëgjuar një fjalë… Zëri i saj i ndojtur dhe i brendshëm të thotë: “Ja, ku po flas përmes veprave të mia”! Për një moment mbeta i shtangur kur pashë një koridor të gjatë, disi të ngushtë, i mbushur nga të dy anët me piktura që “puthnin” njëra – tjetrën. Të krijohej përshtypja se kjo ngushtësi dhe afërsi ishte e qëllimshme, që veprat të “flisnin” me së bashku, për të treguar historitë e gjithçkaje që i lidhte me Rudinën. Kjo mënyrë ekspozimi vazhdonte edhe në muret e 7 ambienteve të tjera ekspozimi në shtëpinë studio. Ndoshta edhe në tavan diçka mund të luante rolin e një afresku kupole! Shikoja punimet i habitur! Ato, kompozime, peisazhe, portrete, ndryshonin shpesh njëri nga tjetri, në ide, në teknika, në dimensione, në interpretim, në gamën koloristike. Ishin aq origjinale sa nuk dalloje asgjë të influencuar nga rryma e krijues të ndryshëm. Ajo jepte këndvështrimin e saj. Të dukej sikut të thoshte: “Unë nuk krijoj, unë vështroj”!
Në një moment u ndala, e përqafova Rudinën, i putha duart e saj të ARTA dhe nga shpirti më dolën fjalët: “Mos vallë erdha sot në Parajsën Rudina, atë parajsë që gjithkush e imagjinon në qiell, por që ajo e ka zbritur në tokë, në atë shtëpizë ku ajo ka jetuar gjithë dallgët e jetës së saj?
Ndodhesha në një lëndinë të gjelbëruar në nuance të paimagjinushme, të kësaj ngjyre shlodhëse, të dhënë mjeshtërisht me penelata të guximshme plot ndiesi frymëzimi. S`di cilën të shohësh më parë, të gjitha të rrëmbejnë si në një orkestër tingujsh e instrumentesh të ndryshëm, ku dirigjntia e tyre Rudinë, orkestron mes materialeve të ndryshme në mbi 15 teknika, si një magjistare e ideve jetësore, shpesh tronditëse e shpesh shlodhëse e paqësore. Shikon cikle jete, cikle portretesh, cikle lulesh, cikle ngjarjesh madhore e, mes tyre cikli Krishti, por jo ai qiellori, të cilin si duket ajo e ka zbritur në tokë, aq pranë vetes dhe botës që e rrethon.
“Rudina punon me cikle”, -shpjegon babai i saj. “Ajo nuk punon me séanca, por punon pandërprerje duke e përfunduar punën vetëm në një seancë. Intervali kohor i seicilës seancë ka variuar nga 2 orë – séanca më e shkurtër deri në 11 orë e gjysmë – seanca më e gjatë, kuptohet pa pushim. Teknikat që përdoren janë ato që i vijnë papritur, duke kërkuar qetësinë jashtë pranisë të të tjerëve, qoftë edhe të prindërve, por nën shoqërimin e muzikës. Kështu përshembull, Frederik Shopen, e krijoi nën shoqërimin e tingujve të muzikës së tij. E pashë me shumë kureshtje dhe vëmendje atë portret, në të cilin, mes pentagrameve dhe “notave të muzikës” të vëna çuditërisht të “çrregullta”, ravijëzohej portreti i mjeshtrit. Më tej një grup portretesh si ai i Nënë Terezes, Ibrahim Kodrës, Van Gogut – idhuli i dashurisë së saj aq sa së bashku me z. Luan Rama ka patur fatin të vendosë një buqetë me lule në varrin e tij. Më pas portreti i Hillari Klinton, i gjyshes, i nënës së saj, i vëllait që e ka larg dhe vite të tëra pa e parë, i Ledi Dajanës, të artistëve të shquar shqiptarë si Roza e Dhimitër Anagnosti, apo Zonja e Firmës “Gabi”, “Vajza me Medalion”, e vendosur në një sfond ultramarine (?) e vizatuar si një diell me sy ekspresivë…! E, kështu me radhë. Ja, “Refugjatet e Bosnjës”, me tonet e bluve, me lëvizje figurash plotë fantazi; “Kallogretë e Marsit 1997” – një cikël i tërë drithërues, i paraprirë nga kompozimi “Viktimat e Otrantos – Lulet e Otrantos”; “Jo armë – Jo vdekje”, punim që të lë përshtypjen e një pllakati mes një ideje të gjetur simbolikisht, ku në qendër të Shqiponjës vë portretin e një gruaje si thirrje për paqe e jo luftë!
Një cilësi e stilit të saj, në pjesën më të madhe të portreteve janë sytë e mëdhenj e shprehës, që në shumicën e rasteve dalin nga dimensionet e portreteve, sepse ajo ndoshta i vizaton dhe i pikturon qëllimisht, si shqisa që marrin e japin impulse vizive të botës. Një seri kompozimesh hyjnë te cikli “Rrugët e Jetës”, të mbushura me idetë e kohës, apo te cikli “Refugjatet”, që, aq pranë mund të qëndronin me refugjatet e mjeshtrit të mrekullueshëm, Artistit të Popullit Abdurrahim Buza; ose “Nju – Jorku në 11 Shtator” e kështu me radhë. Pas tyre, cikle të tjerë, peisazhe pa kufi. Pambarimisht ide që sjellin këndvështrime jete në luftën kundër së keqes, që sjellin këndvështrime dashurie për të mirën. Të krijohet bindja se vetë ajo përjeton katërcipërisht ngjarje jetësore dhe merr impulse frymëzimi nga jeta e përditshme, por që të duket gjithçka si një botë ëndërrimtare. Dhe, me të vërtetë, në atë parajsën e saj, ndihesh si në ëndërr për gjithçka mbi realitetin dhe jashtë realitetit. Në ide ajo është sa koshiente aq edhe e vërtetë, por, kur vjen momenti shprehës ajo vë gati inkoshiencën e, ndoshta, ato momente janë deliri i saj, dashuria e pakufishme për artin. Idetë e saj i nënshtrohen me rigorozitet teknikave që përzgjedh. Vaji, akriliku, tempera, akuareli, pasteli, flomastre, lapsi, lapsat me ngjyra, stilolapsi, guashi, glitteri, tushi kinez, graffiti, punimi në alumin etj., në telajo, në letër, karton, fajazit; në gazetë, në revistë a copa letrash, të duken se je para shpikjeve. Shumë artistë kanë preferencë në dy a tri teknika, kurse ajo është universale. Ajo i do të gjitha ngjyrat mbi tavolinë, pavarësisht nëse i përdor ose jo të gjitha. Kjo ndodh sepse ajo nuk ka kohë të rrijë e të mendohet, por i do që t`i ketë të gjitha ngjyrat përpara, për të hedhur idenë që e ka të konsoliduar në trurin e saj. Pra, ajo e kërkon dhe e përdor ngjyrën si veçanti shprehëse. Për shembull, siç mund të krahasohet periudha blu e Pikasos, ashtu dhe Rudina jonë ka periudhën e saj blu tek akuarelet, si te portreti i mrekullueshëm “Jetimja” apo te kompozimi “Viktimat e Prespës”, në jeshile, të verdhë, të kuqe, kafe, violet, atë ngjyrë që të jep ankthin; tanociona që të kujton, ndoshta, siç themi “e kuqja e Ticianit apo e Onufrit”, “e verdha e Van Gogut”. Mes këtyre krahasimeve, në ndiesinë e saj të magjishme të kombinimit të ngjyrave, mund të shprehemi pa frikë: “Ja ngjyrat e Rudinës”! Kur sheh punimet në gjininë e kompozimit, zbulon si mister këndvështrimin e interpretimin mes raporteve hapësirë e dimension, volum e thellësi. E, në këtë aspekt lidhës, si një mjet i veçantë shprehjeje është mbisundimi i dritës. Punimet e saj janë plot dritë dhe shpesh duket sikur burojnë nga një pikë ndriçimi, që përhapet si rrezatim diellor. Në mbyllje të formatit jepet fuqishëm kjo dritë, që është vetëm shpirtërore a hyjnore. Ajo krijon edhe një aureolë disi të errët, ashtu siç vihet re në ciklet dita dhe nata apo peisazhet e shumtë të saj.
Një shumicë e punimeve janë të ndara në mënyrë simetrike, në kuadratura dhe çdo njëra prej tyre ka një ide, ose të veçantë ose lidhëse, që jepen në 4, 6, 12, 16 pjesëza. Në punimet e saj hapen horizonte e informacione të habitshme. Shumë prej tyre mund t`u nënshtrohen arteve të aplikuara. Për shembull: Punët e ciklit “Rrugët e Jetës” thua se presin të realizohen teknikisht në një gobelinë a tapet, gjë që e ndjen edhe te peisazhet, lulet etj. Si një realizim i mundshëm në një afresk terakot mozaik është një prej cikleve të saj “Malësoret”, apo “Përjetime”, por edhe kompozimet e realizuara në flomastre e shumë punime të përafërta me to. Ajo kalon nga një formë shprehëse, sa primitive surealiste aq edhe realiste e moderne; sa fëmijërore aq edhe e formuar si artiste me koncepte të sakta shprehëse e intepretuese nga origjinaliteti i saj frymëzues. Kushdo e ka të vështirë të kuptojë vërtetësinë dhe origjinën, por më e vështira qëndron t`i përgjigjesh emocioneve që ta jep pyetja se si ka mundësi, si i ka realizuar ajo botë e saj e brendshme, ndër vite të tëra, si ka mundësi t`i kushtonte qindra e mijëra orë, mes problemeve të shëndetit, realizimit të më se 4000 punimeve?! A nuk të trondit, por njëkohësisht edhe të lumturon ky fakt i dhënies së mesazheve përmes artit, me një ndjenjë të dlirtë, që të duket sikur ajo të zhyt në mendime e në misterin e personalitetit të saj të padiskutueshëm?! Pra, ajo të mbisundon përmes artit të saj tejet gjenial, duke thënë se jeta ime është art, prej të cilit unë gjeta rrugën e shpëtimit dhe nga një errësirë në fillimet e jetës sime, unë mora një dritë të shenjtë që nuk do të fiket kurrë…!

INTIMITETI RUDINË
Orët e shumta të vizitës dhe bisedave me Rudinën dhe prindërit e saj, këta të fundit më shprehën dëshirën që, para se të largohesha, të shihja intimitetin e ambientit të saj jetësor e krijues. Një parajsë e dytë ishte dhoma e vogël, e thjeshtë, e rregulluar bukur, me një krevat, dollap e tavolinë që rrethoheshin nga piktura e kukulla të shumta, si kujtimi më i artë i fëmijërisë, si dhurata nga njerëz të familjes, të miqve të shumë, por edhe nga shtetet ku ajo ka ekspozuar. Ajo flet me to intimësisht, i rregullon dhe i zbukuron, duke u vënë emrat seicilës prej tyre; i vizaton, i lëviz në ditë të ndryshme në pozicione të reja, duke luajtur rolin e një regjizoreje! Ato janë aq të bukura sa Rudina m`u duk si Liza në botën e çudirave. Në një si komo të xhamtë ekspozohen antikuaret dhe dhuratat nga vende të ndryshme, më tej etazherë me kartotekën, fototekën e kështu me radhë. Ja dhe dhoma e punës, kavaleti i drunjtë me tavalocin, që presin çdo ditë engjëllin e tyre…!
Pasi kaluan disa orë, u largova i shoqëruar nga Rudina dhe prindërit e saj, me një ndjenjë gëzimi e, mes tij, me mendime të shumta që më vinin. Më dukej sikur ato, veprat e saj, i ngjanin aq shumë një vullkani ku, zjarri i tij, ngroh këdo që ka fatin ta shohë e ta njohë Parajsën Rudinë. Pas këtyre vetvetiu vijnë pyetjet si probleme të hapura jo vetëm të prindërve por edhe të shtetit, të individëve artdahsës e të galeristëve se çfarë do të bëhet me eposin e saj krijues? Vallë i ka mundësitë Studio Art “Rudina”, në atë ambient aq të ngusht hapsinor e jetësor, për të bërë dhe për të ekspozuar artin e Rudinës? Shumica e punëve rrinë të grumbulluara e të ngujuara në kënde, çanta e dollape, të cilat vështirë se mund t`i shije. Puna plot pasion e prindërve, për menaxhimin e tyre, për ekspozimin në ekspozita e takime të ndryshme në Shqipëri e jashtë saj, është e jashtëzakonshme dhe raskapitëse në të gjitha drejtimet. Rudina ka, tashmë, një pasuri artistike me vlera unikale, prej të cilave 2100 punë janë të certifikuara në Qendrën Kombëtare të Inventarizimit të Paurisë Kulturore pranë Ministrisë së Kulturës, në Tiranë, dinamikë që vazhdon të bëhet pandërprerë, pse jo, pë t`i rregjistruar të gjitha punët e saj. Pra, jemi para një skedimi tepër rigoroz dhe çdo punë, qoftë edhe në letër A4, ka Vërtetesën a Pasaportën e saj, me të dhënat për çdo punë të regjistruar deri tani. Sipas prindërve të Rudinës, një punë e tillë për rregjistrimin dhe dokumentimin e veprave të saj, qofshin ato edhe “rutinore”, nuk do të ndërpritet ose më mirë ta themi se do të vazhdojë për aq kohë sa ajo do të pikturojë, por edhe për aq kohë sa neve do të jemi pranë saj.
Rudina, me siguri, nuk i përket më familjes, por i përket edhe Atdheut, kombit shqiptar, sepse vepra e saj ka atë medaljon gjaku e shpirti sa edhe jo pak të huaj thonë se ajo është edhe pjesë jona përmes veprave të saja dhe, si e tillë, na përket edhe neve! Prandaj, krijimi i një galerie a muzeumi arti me emrin “RUDINA”, nga shteti shqiptar apo nga persona që i kanë mundësitë financiare dhe menazheriale, do të kishte vlera shumëplanëshe. Një investim i tillë do të kthehej shumëfish, sepse i tillë është opusi krijues i artistes.
Urime dhe vazhdimësi në artin e saj dhe në jetën e Rudinës sonë të dashur, të urtë, punëtore, tepër modeste dhe të brishtë!(Ne Foto: Autori i shkrimit dhe piktorja Rudina Proda}
Vlash Droboniku
Regjisor, Piktor, Artist i Merituar, Artist i Karrierës

TREVAT LINDORE SHQIPTARE NËN PUSHTIMIN BULLGAR (1915-1918)

July 2, 2014 by dgreca

(Me rastin e 100-vjetorit të Luftës së Parë Botërore)/
Nga Prof. dr. Halim PURELLKU/
Pushtimi nga ushtria bullgare (21 tetor-8 dhjetor 1915): Më 14 tetor 1915 Bullgaria i shpalli luftë Serbisë. Ushtria bullgare, pasi kaloj kufirin shtetëror, më 21 tetor pushtoji Kumanovën dhe më 22 tetor 1915 pushtoji Shkupin.(1). Pas pushtimit të Shkupit, trupat bullgare, kryesisht nga radhët e Armatës së Parë bullgare, vazhduan marshin drejt trevës së Pollogut dhe më tej në jug. Ndërkaq, përpara mësymjes (ofensivës) së trupave bullgare, trupat serbe mbrapseshin dhe tërhiqeshin në drejtim të Dibrës dhe të Strugës, me synim të arrinin në bregdetin shqiptar të Adriatikut.(2)
Që me fillimin e luftës bullgaro-serbe, Petar Bojeviq, komandant i trupave serbe në “Viset e reja” (të pushtuara gjatë luftërave ballkanike), kishte dhënë urdhër që për çdo “rast të dyshimtë” autoritetet serbe të marrin peng njerëzit me ndikim nga radhët e popullsisë vendase, kurse në rast të shpërthimit të trazirave kundër-serbe autoritetet të vepronin në mënyrë energjike dhe të ashpër si ndaj pengjeve ashtu dhe ndaj rebelëve(4). Ndërkaq, që kurë Serbia hyri në luftë me Austro-Hungarinë (në vitin 1914) tri herë radhazi bëri mobilizimin e rekrutëve dhe të rezervistëve ushtarak (rekrutimi i parë, i dytë, i tretë) në territorin shtetëror të saj. Mobilizimi u shtri edhe ndër popullatën shqiptare në Trevat Lindore shqiptare. Të mobilizuarit u dërguan edhe në frontin e luftës me ushtrinë bullgare. Por, shqiptarët e mobilizuar trajtoheshin nga ana e autoriteteve serbe si element jo i sigurt, prandaj dhe atyre nuk iu jepeshin armë, si që ishte rasti kur 270 “rekrutë mysliman” pa armë u dërguan në mbrojtje të Tetovës nga pushtimi i ushtrisë bullgare.
Gjithashtu, asokohe ushtria serbe furnizohej me ushqime e të mira tjera materiale nga popullsia vendase, nëpërmjet rekuizimit ose me anë të mënyrës kantonale (5). Ashtu që, gjatë tërheqjes së ushtrisë serbe (tetor-nëntor 1915) në drejtim të Dibrës dhe Strugës, autoritetet ushtarako-policore e civile serbe dhe më shumë e shtuan dhunën dhe terrorin si dhe plaçkitjet mbi popullatën shqiptare në Trevat Lindore (6). Tani më, kurë më shqiptarët nuk kishin ç’far të i jepnin ushtrisë serbe gjatë fushatave të rekuizimit dhe, përballë shtimit të terrorit serb, u hodhën në kryengritje të armatosur. Kryengritja shqiptare u shtri në zonat e Karshijakës të rrethimit të Shkupit, të Dervenit të rrethit të Tetovës dhe në zonën e Pollogut. Një nga prijësit kryesor të kryengritjes në Pollog ishte Imer Halili, nga fshati Negotin(7). Kryengritësit shqiptar sulmonin forcat ushtarake e policore serbe në tërheqje kudo që ishte e mundur. Më 24 tetor 1915, pati një përplasje të armatosur midis trupave ushtarake serbe dhe fshatarëve të fshatit Paligrad të Karshijakës së Shkupit. Pas rreth dy orë luftimesh, trupat serbe, me disa ushtarë të plagosur dhe të çarmatosur, u detyruan të kthehen prapa në drejtim të Kaçanikut (8).
Ndërkaq, kryengritësit shqiptar nga fshatrat për rreth Tetovës, pasi që paraprakisht kishin ndërprerë linjat e komunikacionit midis Tetovës e Kaçanikut dhe Tetovës e Prizrenit, ata më 26 tetor 1915 kërcënonin marrjen e Tetovës. Përpjekje të armatosura të ushtrisë serbe me kryengritës shqiptarë pati edhe në fshatin Grupçin, në zonën e Dervenit të Tetovës (9). Fuqitë kryengritëse shqiptare më 28 tetor 1915 ia dolën të i thyejnë trupat serbe te fshati Grupçin, dhe i shtynë ata deri pranë urës së Vardarit, në fshatin Kalishtë (10). Mirëpo, pasi që trupave serbe u erdhën në ndihmë forca shtesë ushtarake nga drejtimi i fshatit Miletinë (“Miletiq”), më 29 tetor, ata me një kundërmësymje i rikthyen pozicionet e humbura një ditë më parë te Grupçini. Megjithatë, kryengritja shqiptare vazhdonte edhe nga fundi i tetorit të vitit 1915 dhe, u shtri thellë në prapavijat e vijës së frontit të luftës të ushtrisë serbe.
Ndërkaq, luftimet e ashpra për qytetin e Tetovës midis trupave serbe nga njëra anë dhe trupave bullgare dhe fuqive kryengritëse shqiptare nga ana tjetër vazhduan nga 31 tetori e deri më 8 nëntor të vitit 1915, kur Tetova ra në duart e dy çetave ushtarake bullgare dhe fuqive kryengritëse shqiptare (11). Ndërkaq, gjatë tri ditëve të ardhshme (9, 10 dhe 11 nëntor 1915), vazhduan luftimet përgjatë vijës së frontit: rreth fshatrave Kalishtë-Senakos-Gjurgjevisht-Llomnicë të Tetovës, por dhe në fshatrat Leshkë (Leshak) dhe në Vrapçisht ndërmjet Tetovës dhe Gostivarit (12). Përpara mësymjes së ushtrisë bullgare, trupat serbe vazhdonin të tërhiqeshin në drejtim të Gostivarit dhe, më 14 nëntor 1915, u larguan nga treva e Tetovës dhe u rigrupuan përgjatë vijës së frontit: fshati Çajle-fsh. Debresh të Gostivarit. Mirëpo, më 15 tetor ata u sulmuan nga trupat bullgare, por dhe nga fuqitë kryengritëse shqiptare dhe, gjatë natës 15/16 nëntor nga këtu trupat serbe u tërhoqën dhe zunë pozicione të reja rreth fshatit Gjonovicë, në jug të Gostivarit, për të siguruar drejtimin Gostivar-Kërçovë (13).
Luftimet për Kërçovën vazhduan nga 25 nëntori dhe përfunduan me pushtimin bullgar të Kërçovës, më 27 nëntor 1915 (14). Kurse, nga Manastiri në drejtim të territorit të Shtetit shqiptarë ushtria serbe qe larguar më 1 dhjetor të vitit 1915. Po atë dit, nga Manastiri për në Selanik u larguan edhe nëpunësit civil serb (15). Ndërkohë, më 5 dhjetor trupat bullgare pushtuan Galiçnikun (qendër rrethi i krahinës së Rekës së Dibrës) (16) dhe më 6 dhjetor pushtuan Dibrën, si dhe më 8 dhjetor pushtuan Ohrin e Strugën (17).
Përpara mësymjes së ushtrisë bullgare, ushtria serbe gjatë evakuimit të Trevave Lindore shqiptare dhe mbrapsjes në drejtim të bregdetit shqiptar, merrte me vete gjithçka që ishte e mundur nga pronat e luajtshme, kurse atë që nuk ishte e mundur të bartej e digjte, sipas parimit të “tokës së djegur”, me çka po thellohej dhe më shumë varfëria ndër popullatën, dhe për rrjedhojë një pjesë e popullsisë ballafaqohej me urine (18). Gjithashtu, nën pretekstin e shtypjes së kryengritjes shqiptare dhe për sigurimin e prapavijave të saja, ushtria serbe ndërmori ekspedita ndëshkimore ndaj shqiptarëve, që rezultuan me terror, likuidime e masakra masive mbi popullatën civile dhe me grabitje e djegie të pronave të luajtshme e të pa luajtshme në trevën e Pollogut e më gjerë. Thuajse se të gjitha fshatrat e Pollogut në krahun perëndimor të rrugës Tetovë-Gostivar, ishin rrënuar gjatë shtetrrethimit të trupave serbe (19). Sipas burimeve bullgare, asokohe në rrethin e Gostivarit më rëndë e pësoj fshati Dobërdoll, ku u dogjën 50 shtëpi dhe u vranë 10 veta, kurse në fshatin Vrapçisht u dogjën një shtëpi e dy dyqane, në fshatin Çegran u vranë 20 veta, në Çajle u vranë 7 veta, fshati Kalishtë me rreth 100 shtëpi u dogj plotësisht dhe shumica e fshatarëve u likuiduan. Ndërkaq, në rrethin e Tetovë më shumë e pësuan fshati Pirok ku u vranë 8 veta, në Negotinë u dogjën 30 shtëpi dhe u vranë 12 veta, midis Grupçinit dhe Zhelinës u likuiduan rreth 100 fshatarë, në Gradec u dogjën 50 shtëpi dhe u vranë 150 veta, si dhe rreth 200 veta u vranë rrugës nga burgu i Shkupit për në Kaçanik dhe Ferizaj.(20)
Gjendja e përgjithshme nën pushtimin bullgar: Krahas pushtimit ushtarak, po organizohej dhe pushteti okupues bullgar. Në aspektin administrativo-territorial Trevat Lindore shqiptare qenë përfshirë në kuadër tëtë ashtuquajturit “Inspektorati ushtarak i Krahinës (Provincës) së Maqedonisë” ose („Krahina Ushtarako-Inspektuese e Maqedonisë“), në krye me „Shtabin e Inspekcionit krahinor“, me seli në Shkup. Ashtu që i tërë pushteti ushtarako-policor dhe ai civil, në “Provincën e Maqedonisë” ishte i përqendruar në duart e “inspektorit kryesor”, përkatësisht “naçallnikut”, me seli në Shkup. Ndërkaq, në aspektin administrativo-territorial civil, “Provinca e Maqedonisë” ishte e ndarë në nëntë (9) qarqe, nga të cilët edhe qarku i Shkupit, i Tetovës, i Ohrit, i Manastirit etj., në kudër të të cilëve ishin përfshirë dhe Trevat Lindore. Pushteti bullgar me këtë ndarje administrative vetëm e ripërtëriu ndarjen administrative serbe. Kurse, në aspektin administrativo-territorial ushtarak kjo provincë qe ndarë në tetë (8) rajone të brigadave, me në krye shtabet ushtarake.
Qarqet ishin të ndarë/organizuar në rrethe dhe këto të fundit në komuna. Në krye të administratës së çdo rrethi qëndronte „administrata e rrethit“ („ okolijsko upravlenie“), në krye me nënprefektin e rrethit („okolijski naçalnik“), ndërkaq për çdo rreth e komunë vepronte dhe nga një komision (komitet) i përbërë nga tre anëtarë, njëri nga ata ishte kryetar-kryeshef („okoliski naçallnik“), shumica nga të cilët ishin sjellë nga Bullgaria, kurse në çdo fshat ishte emëruar nga një plak katundi (“kmet”). Pranë të gjitha selive administratave komunale ishin formuar edhe postëkomandat policore(21). Do theksuar se fillimisht pushteti/administrata civile e policore/xhandarmerisë vendore në qarqe, rrethe dhe komuna kryesisht qe organizuar nga kuadro të Organizatës së Brendshme Revolucionare Maqedono-Odrinase (Edrenase) apo OBRMO (VMORO) (22).
Që nga pushtimi e në vazhdim, ushtria bullgare furnizohej nëpërmjet të rekuizimit. Ndaj dhe autoritetet bullgare ndërmerrnin fushata të rekuizimit të të mirave materiale, por dhe fushata të çarmatimit dhe të rekrutimit për nevojat ushtarake. Objekt i rekuizimit ishte pasuria e gjithmbarshme e popullsisë; kafshët e trasha dhe ato të imta, si dhe prodhimet bujqësore dhe blegtorale. Ushtria bullgare bënte rekuizimin e vlerave materiale pa asnjë shpërblim në të gjitha vendbanimet; fshatra e qytete. Në këtë kuadër, në të gjitha rrethet e pushtuara qenë formuar “komisione” për rekuizimin e çdo gjëje që po prodhohej.„Komisionet e rekuizicionit“ që nga viti 1916 bënin rekuizimin edhe të atyre pak prodhimeve që i siguronte popullata për nevojat e ushtrisë bullgare. Fillimisht autoritetet bullgare rekuizonin të dhjetën e drithit dhe pastaj dhe sasinë e mbetur. Gjithashtu, popullatës iu mor dhe bari e kashta (vërrini), por dhe leshi i dhenve dhe dhentë, kuajt dhe qetë. Ndërkaq, edhe transportimi i tërë mallrave të rekuizuara (drithëra, vërri etj) nga fshatrat në qytet, bëhej me mjete transporti të rekuizuara nga fshatarët, me çka dhe më shumë goditej ekonomia familjare. Me fushatat e rekuizimeve thellohej dhe më shumë varfërinë e përgjithshme ndër popullatën.(23).
Në këto kushte, autoritetet bullgare që në vitin 1916 me masa administrative represive ndaluan dhe tregtinë e lirë të artikujve ushqimor midis „Krahinës së Maqedonisë„ dhe të „Bullgarisë së Vjetër“ (24), si dhe kishin ndaluar edhe eksportin e drithërave nga një rreth në një tjetër apo dhe nga një komunë në tjetrën. Për të penguar siç thuhej „kontrabandën“ e drithërave ishin angazhuar „roje nate“ nëpër rrugë.(25). Gjithashtu, kryeshefi i „Krahinës Ushtarako-Inspektuese të Maqedonisë” në maj të viti 1916 ndaloi „përkohësisht“ edhe shitblerjen e pronës së paluajtshme.(26).
Të gjitha këto masa, rezultonin që në treg të kishte ofertë të vogël dhe kërkesë të madhe të drithit, që shkaktonte rritjen e çmimeve. Kështu p.sh. në vitin 1916 në Kërçovë 1 okë drithë kushtonte 10 deri më 13 grosh, 1 okë miell kushtonte 16 grosh, 1 okë kripë kushtonte 30-35 grosh, 1 okë sapun kushtonte 80-100 grosh, kurse gazë sheqer dhe kafe absolutisht nuk gjendeshin në treg. Në kushte të këtilla, pjesa më e madhe popullatës së këtij rrethi, edhe në vitin 1916, jetonte në varfëri të skajshme (absolute), përkatësisht shumë familje ballafaqoheshin me uri të vazhdueshme. Prandaj dhe një numër i madh nga radhët e popullatës (burra e gra) të shtrënguar nga uria që ndjehej në familjet e tyre ishin të detyruar që të udhëtonin këmbë 50-100 km. jashtë Kërçovës, për të blerë së paku një strajcë drithë apo miell, shumica nga të cilët atë barrë nga atje në shtëpi e sjellin në krah. Gjithsesi një gjendje e këtillë e çmimeve të larta dhe të mungesës së artikujve ushqimor në treg, asokohe mbizotëronte edhe ndër popullatën e zonave tjera në Trevat Lindore shqiptare, kurse gjendja ende më e rëndë ishte në viset pasive malore të quajtura dhe kurbetqare, ku nga të lashtat e veta mezi që siguronin bukën vetëm për tre muaj. Por, dhe në viset fushore rendimentet e kulturave bujqësore ishin të ulëta.(27).
Për rrjedhojë të këtyre rrethanave, ndër popullatën e Trevave Lindore shqiptare mbizotëronte uri e përgjithshme dhe varfëri.(28). Kështu p.sh. në fillim të vitit 1916 edhe nënprefekti bullgar i rrethit të Kërçovës e pranonte se ndër popullatën e këtij rrethi mbizotëronte uria e shoqëruar dhe me raste vdekje, por sipas tij kjo ishte si pasojë e bonitetit të ulët të tokës punuese e jo të politikave diskriminuese bullgare. Megjithatë, në fillim të shkurtit të vitit 1916 nënprefekti i këtij rrethi kërkonte nënprefektit të Gostivarit, që të lejon eksportimin e drithit nga rrethi i tij në rrethin e Kërçovës, për të shpëtuara njerëzit nga vdekja prej urisë.(29). Ndërkaq, në vitin 1917, në Gostivar kishte 336 familje me rreth 2000 veta, të cilët rrezikoheshin të vdisnin nga uria. Situatë e ngjashme ishte edhe në rrethet e Galiçnikut, Dibrës, Kërçovës etj. Në mungesë të bukës, në shumë vise popullsia përdorte si ushqim vetëm hithrat dhe rrënjët e bimëve. Shumë veta ishin të detyruar të punonin në hekurudhën Gostivar- Strugë, vetëm për një bukë në ditë si kundërvlerë.(30)
Gjithashtu, që në ditët e para e deri në fund të pushtimit, bullgarët po ndërmerrnin operacione periodike të çarmatimit të popullatës edhe në Trevat Lindore shqiptare, me qëllim që të pamundësonte qëndresën e popullit kundër pushtuesve. Ekspedita të çarmatimit organizoheshin dhe ekzekutoheshin nga ushtria dhe policia bullgare, të cilat (ekspedita) shoqëroheshin edhe me represalieje të këtyre të fundit mbi popullatën, që rezultonin edhe me vrasje masive dhe me internime në llogore të Bullgarisë.(31)
Situatën e këtillë ekonomike e sociale e rëndonin dhe më shumë edhe fushatat e rekrutimit ushtarak, sepse me rekrutimin e burrave në ushtrinë bullgare dhe turke dëmtoheshin ekonomitë familjare. Në kundërshtim me dispozitat e Konventës së Hagës, autoritetet ushtarake bullgare, në maj të vitit 1916 urdhëruan organet administrative të pushtetit vendor (lokal); qarqe, rrethe e komuna, të përpilonin listat e popullatës së gjinisë mashkullore të moshës 18-80 vjet. Të dhënat nga këto operacione demografike do të iu shërbenin komisionit përkatës të rekrutimit për mobilizimin e popullsisë së aftë në ushtri.(32) Rekrutimi i parë i dhunshëm në ushtrinë bullgare, u organizua nga 2 e deri më 15 shtator të vitit 1916, në të cilin qenë përfshirë të rinjtë e moshës 18-30 vjeçare madje edhe deri në moshën 45 vjeçare. Rekrutimi zhvillohej si ndër popullatën e konfesionit të krishterë ashtu edhe te ajo myslimane, por hasi në qëndresën e popullatës. Popullata nuk po i përgjigjej ftesës për mobilizim, autoritetet bullgare arritën të rekrutojnë vetëm rreth 1/3 e kontingjentit të planifikuar të rekrutëve. Ndërkaq, shqiptarët, pos atyre të trevave të Gostivarit dhe të Tetovës, fare nuk iu përgjigjën ftesës për rekrutim, kurse autoritetet bullgare u kundërpërgjigjën me dëbimin e familjeve të regrutëve.
Gjithashtu, dhe në janar të vitit 1917 qe urdhëruar një regjistrim i ri i popullsisë, me qëllim rekrutimi.
Një pjesë të rekrutëve autoritetet bullgare i shpërndanin nëpër divizione ku duhej të kryenin stërvitje tremujore, kurse një pjesë nga ata i angazhonin në fronte të punës; për ndërtimin e vijës hekurudhore “decovil” Kërçovë-Ohër etj. Pas një stërvitje të shkurtër rekrutët dërgoheshin në frontin e luftës. Ndërkaq, rekrutët „turq“, me kuptimin myslimanë (shqiptarë e turq), të grupmoshës 18-22 vjeç, rekrutoheshin në ushtrinë bullgare, kurse ata të grupmoshës 22-45 vjeç, sipas një marrëveshje turko-bullgare, dërgoheshin në Stamboll.(33)
Krahas rekuizimit dhe mobilizimit, autoritet bullgare obliguan popullsinë për punë të detyruar (angari ose kulluk), në ndërtimin, rindërtimin dhe mirëmbajtjen e objekteve të ndryshme publike. Një nga veprat më të rëndësishme që u ndërtua asokohe me punë të detyrueshme (angari) ishte hekurudha “d’covil” (60 cm. e gjerë): Shkup-Gostivar-Kërçovë-Strugë, ndërtimi i së cilës filloji më vitin 1917. Në punë të detyrueshme në ndërtimin e kësaj hekurudhe, përfshiheshin jo vetëm burra por dhe gra e fëmijë mbi dhjetë vjeç, për çka me urdhër të prefektëve të qarqeve organet përkatëse hartonin listat. Në këtë kuadër, çdo komunë ngarkohej të dërgon mesatarisht 20-30 veta në punë të detyrueshme e cila zgjaste 45 ditë.(34). “Ata të cilët nuk duanë të shkojnë vullnetarisht, do të detyrohen”, urdhëronte prefekti i qarkut të Tetovës. Kushtet në të cilat punonin këta “vullnetarë” ishin më tepër se mizore, ata dhe rriheshin si nga rojet policore ashtu dhe nga mbikëqyrësit.
Kështu, rekuizimi, puna e detyruar (angari) si dhe politika tatimore e pushtuesit bullgar, që ruajti edhe disa forma tatimesh nga koha osmane; angaria e dhjeta etj., e rëndonin gjendjen materiale e shoqërore të popullit.(35). Krahas kësaj gjendje, popullata e Trevave Lindore shqiptare ballafaqohej edhe me fushata të terrorit sistematik të ndërmarra nga pushteti bullgar mbi to. Ushtria bullgare vrau shumë njerëz duke mos kursyer as gratë dhe fëmijët, bënte grabitje dhe dhunime të shumta. Sipas vojvodës Vasilije Trbiq,deri në janar të vitit 1916, në rrethet e Përlepes, Velezit dhe të Kërçovës ishin vranë „mbi 2000 veta, shumica gra dhe fëmijë„. Veç tjerash, nga ana e ushtrisë bullgare cenohej dhe integriteti moral i grave. Në shumë fshatra ushtarët bullgarë, me dijen dhe lejen e oficerëve të tyre, bënin ç`nderimin e grave, në radhë të parë të grave shqiptare, dhe atë prej moshës 10 vjeçare e tutje.(36)
Ndaj dhe përpara terrorit bullgar në vitet e pushtimit (1915-1918) shumë shqiptarë të Trevave Lindore, ndër ato edhe të rrethit të Kërçovës, u detyruan të arratisen nga shtëpitë e tyre, për rrjedhojë gjysma e tyre vdiqën nëpër male dhe rrugëve nga i ftohti dhe uria.(37). Dhuna, terrori, grabitjet dhe shtypja sociale e detyroi popullsinë shqiptare të këtij krahu të vijoj me të gjitha mjetet luftën edhe kundër pushtuesit të ri bullgar.
Qëndresa kundër pushtuesit bullgar: Krahas qëndresës pasive, u duk dhe qëndresa e armatosur e formës guerile (partizane) e grupeve të armatosura/çetave, si çetat e Elez Isufit, Kalosh Kërçvës (Kalosh Danit/Zajazit) etj.(38). Kështu, një grup shqiptarësh të Kërçovës të udhëhequr nga Kalosh Kërçova, formuan një çetë të armatosur dhe u arratis në male, duke vazhduar luftën e armatosur kundër njësive policore e ushtarake bullgare. Veprimet e kësaj çete kryesisht shtriheshin në hapësirat e rretheve të Kërçovës, të Galiçnikut (Rekës) dhe të Gostivarit, ku dhe kjo çetë zhvillonte një luftë të vendosur kundër njësive bullgare të ndjekjes.(39). Gjithashtu, edhe në trevën e Dibrës vepronin disa çeta të armatosura. Sa që, në vitet 1917-1918 qëndresa kundër pushtuesve bullgar në trevën e Dibrës u ngritë në një kryengritje të armatosur popullore, e cila po zgjerohej. Ajo u zhvillua nga nëntori i vitit 1917 e deri në shtator të vitit 1918. Shkasi ishte mobilizimi i shqiptarëve në ushtrinë bullgare. Qëllimi i kësaj kryengritje ishte, si që thuhej: “Përzënia e menjëhershme e pushtetit bullgar dhe autonomia e krahinës së Dibrës”.(40).

Bleta GASHI favorite per titullin MISS EUROPEAN TOURISM 2014 ne Rumuni

July 2, 2014 by dgreca

Bleta GASHI eshte zyrtarisht Perfaqesuesja e KOSOVES e cila merr pjese ne eventin e bukurise MISS EUROPEAN TOURISM 2014 qe ka filluar prej 27 Qershor dhe do te perfunson me date 06 Korrik 2014 ne Rumuni.
Shpejtim ZEJNELI Drejtor Nacional i KOSOVES ka perzgjedhur bukuroshen KOSOVARE Bleta GASHI e cila jeton dhe studion ne ZVICER.
Bleta GASHI eshte 19 vjecare, e gjate 1.74 cm dhe ka mare pjese ne MISS CYRIHU dhe ka marre titullin MISS FOTOZHENIA.
Bleta GASHI e valvit flamurin SHQIPTAR ne RUMUNI e cila eshte duke mare komplimente si FEMRA me e bukur e kesaj gare bukurie ku te gjitha kandidatet e botes dalin ne foto dhe japin komplimente bukuroshes Kosovare.
Menaxheret dhe sponsoret e ketij eventi kane komentuar ne faqet zyrtare se Bleta GASHI eshte FAVORITE per titullin MISS EUROPEAN TOURISM 2014.
Organizatoret PaulCHETCUTI ka biseduar me Bleta GASHI dhe i ka bere ftese per garen e bukurise WORLD BIKINI UNIVERSE 2014 e cila do te mbahet ne KINE prej 09-28 GUSHT 2014. Ndersa organizatorja nikoqire ka dhene komplimente se eshte nje goce e bukur dhe e sjellshme dhe ploteson kushtet e ketij eventi.
Organizatori i eventit te bukurise ne Turqi ka informuar Shpejtim ZEJNELI se Bleta GASHi eshte e ftuar ne TURQI prej 01-14 Shtator 2014.
Shoqata e Manikeneve FREEDOM nga Prizren do te perkrah ne te gjitha eventet e bukurise por veqanarisht i uron suksese Bleta GASHI ne naten finale ne RUMUNI me date 05 Korrik 2014.

Burg i përjetshëm ndaj shqiptarëve në Maqedoni, fryrje zjarri dhe vet shkatërrim!

July 2, 2014 by dgreca

Ne Foto: Gjykimi i shqiptareve te Maqedonise do te jete turpi për shqiptarët shekullit e 21-të!!!?/
Nga Asllan Dibrani/Shqiptarët e Maqedonisë u dënuan për shkaqe politike në të gjitha kohërat, po edhe ky montim perfid po vazhdon edhe në ditët e sotme !Këtë akt të turpshëm të shtetit artificial të Maqedonisë , po e ndihmon edhe politika dyfytyrëshe në forcat mercenare nga radhët e lidershipit shqiptar që po heshtin pran një drame tragjike të popullit shqiptar në Maqedoni . Mercenarët shqiptar të pozicionuar në kolltukët e but në shërbim të armiqve dhe të pushtuesve sllavo-maqedon të tokave shqiptare, po qon edhe ma tutje këtë sfide rrëqethëse drejt një vetrobërie në kooperim me interesat e tyre personale me ato kolektive të Maqedonisë si pushtues të pa skrupullt në shekullin e 21-të kundër shqiptarëve.
– Procese në vazhdimësi i montimeve ,intrigave, akuzave pati gjithmonë gjatë historisë, siç patëm rast ta përcjellim edhe rasti ma të fundit mbi gjykimin si proces i montuar, për gjashtë persona të akuzuar në rastin “Monstra” që u kurorëzua një dënim i turpshëm kundër shqiptarëve në Maqedoni me burg të përjetshëm.
-Me burg të përjetshëm,u dënuan Halil Demiri, vëllezërit Afrim dhe Agim Ismailoviq, Fejzi Haziri, Haki Haziri dhe Sami Luta, nën akuzën se kanë kryer vrasjen e pesëfishtë që ndodhi më 12 prill të vitit 2012, afër liqenit të Smilkovcit. Ata janë dënuar për veprën më të rëndë, “terrorizëm”, nga e cila i shfrytëzuan të gjitha paragrafët dhe nenet e ligjit të shtetit ish jugosllav të Serbisë. Procese të tilla u bënë edhe në Kosovën e viteve të 81-ta,që isha edhe vet ish i burgosur politik për realizimin e të drejtave tona shqiptare në Kosovë! Ky dënim drastik sikur nuk u prishi tymin e duhanit, partive politike shqiptare dhe liderëve shqiptarë në Maqedoni!?. Ata janë bërë pjesë e përbashkët diskriminuese kundër interesave të shqiptarëve. Partitë dhe liderët shqiptarë janë një turp i kohës që nuk reagojnë kundër një grusht sllavësh në torturat , vrasjet dhe përndjekjen e shqiptareve nga trojet e veta. Një politikë aktuale në terrorizimin e shqiptarëve duhet ta shohin e dhe instancat ma të larta në nivel të shteteve të Ballkanit dhe të Evropës. Duhet te analizohen një sere aksionesh dhe reprezaljesh që po zhvillohen kundër popullit shqiptar dhe pikërisht ky rast i këtyre djemve që në një mënyrë janë viktimë e politikes sllavo-maqedane e kurorëzuar me mercenaret qyqarë shqiptare, që luajnë rolin e pushtetarëve përkrah sllavoma-qedonasëve që po i cenojnë liritë dhe të drejtat politike të shqiptarëve në Maqedoni.
-Ky projekt u konstruktuar shumë më herët nga shteti maqedonas , vet i vranë fëmijët e tyre për t’i akuzuar e dënuar shqiptarët. Ky është thjesht montim politik , nuk ka të bëjë aspak me vrasjen e maqedonasve nga ky grup i shqiptarëve. Kështu veproj edhe Beogradi në Kosovë gjatë sundimit të tyre mbi Kosovën, siç ishte rasti i Martinoviqit në Gjilan që e futi shishen në zorrën e trash, me ç’rast u dënuan shumë shqiptarë deri sa u zbardh rasti !!!
Kjo politikë e shtetit maqedonas dhe e mercenarëve shqiptarë, ndaj shqiptarëve të Maqedonisë duhet të dënohet dhe të ndëshkohet mesa vijon:
1. Një grusht shtet Maqedoni mos të lihet i lirë të qeverise ma shqiptaret autokton në trojet e veta.
2. Tu tregohet se ku e kanë vendin maqedonasit e shtet artificial nga popullata bullgare dhe sllavo-greke, vllehe etj.
3. Urgjentisht të bëhen ndryshime në përgatitjen e vetëdijes së popullit shqiptar që mos të mbesin vegla të huaja as të një grupi ekstremist islamik qe përpiqen ta asimilojnë atë popull nga shqiptar në turq ,ortodoks , mysliman e teza tjera të rrezikshme për një popull me një histori në vete.
4. Shqiptarët duhet të deklarojnë se ky rast është i montuar si proces politik të reagojnë me demonstrime të ndryshme ndërkombëtare që ta kthejnë në rishqyrtim këtë aktgjykim aq drastik dhe antishqiptar.
5. Të japin përgjegjësi Menduh Thaçi i PDSH si opozitë dhe shërbëtor i qeverisë aktuale që nuk e tha edhe një fjalë te vetme për rastin e dënimit të gjashte shqiptarëve me burg të përjetshëm, Ali Ahmeti ekzekutues dhe pjesëmarrës i qeverise aktuale maqedonase si lideri i BDI-së, zv/Ministër të MPB Zemri Qamili ,dmth numri 2 në policinë e Maqedonisë, pjesë së Qeverisë, Gruevski dhe shume bashkëpunëtorë tjerë si mercenarë.
6. Në rastin e dënimit drastik të shqiptareve duhet te ngrehin nota proteste që të dy shtetet shqiptare Shqipëria dhe Kosova me që populli shqiptar në Maqedoni është pjesë e trungut të kombit shqiptar.
7. Të bëhen ndryshime të menjëhershme ne politiken shqiptare nga vet shqiptarët e Maqedonisë për rrënimin dhe shpërbërjen e Maqedonisë , e jo të mbrohet siç veprojnë zagaret shqipfolës ta mbrojnë edhe në instancat evropiane. Evropa dhe bota nuk din si ti vlerësoj shqiptarët në Maqedoni si turq , mysliman sipas radikalizmit ekstrem islamik që po e rrezikojnë qenen tonë kombëtare,si boshnjak , bullgar apo si?.Me vet fajin e tyre e kanë zbeh mjaft gjenezën kombëtare shqiptare në Maqedoni.
8. Një manipulim në dëm te të akuzuarve aktual e ndihmuan grupet ekstremiste islamike qe në qendrën e Shkupit dolën ne protesta me flamurin e hamësit për xhamia e fe duke harruar kërkesën e të drejtave të veta për fabrika, shkolla, flamur, liri etj . Ata u shfaqen duke përdhunuar flamurin shqiptar dhe i dhanë epitet të keq çështjes nacionale shqiptare. Me këto akte zyrtarët sllavo-maqedon e përforcuan aktakuzën kudër këtyre të rinjve shqiptar që s’kanë lidhje me ato grupe ekstremiste. Pra populli shqiptar jo syçelë sa duhet po bie viktimë e grupeve ekstremiste dhe qarqeve sllavomaqedane, sepse radikalizmi shkatërron vete kombin shqiptar dhe bëhet armë për pushtuesit maqedonas , që me armët tona të na vrasin ,dënojnë dhe poshtërojnë!?.
9. Shqiptar mos u kënaqeni me komitetin e rrejshme në Maqedoni , dhe mos rrini spektator duke u dergjur në burgje sllavo-maqedane , djemtë tanë po ngrinte zërin dhe bëhuni pjesë e realizimit për të drejtat e juaja që sot ju mohon një shtet i pa themel dhe i pa vlerë .
10. Le të mbetet momenti i fundit që shqiptaret të mbesin vegël e huaj dhe për krejt në fund, koha ju thërret që të krijoni unitetin nacional . Këta burra që po dergjen në burgjet slavo-maqedane, le të jetë zëri i ndërgjegjeje sonë për tu zgjuar nga amullia historike. Le të mbetet rasti i këtij gjykimi ndaj shqiptarëve si masazh dhe kushtrim i bashkimit kombëtar, si alternativë për ta ribërë Shqipërinë, qe ishte dhe ka qene…Zoti e bekoftë kombin shqiptar dhe të gjithë veprimtarët qe i dolën zot atdheut.

Liria! Çfare Lirie? Liria e Kujt?

July 2, 2014 by dgreca

Nga Aida Dismondy /
Kosova i mbushi 15 vjet liri në Qershor, Amerika i mbush në 4 Korrik dyqindeca vjet liri. Të dyja shtete të lira, të dala nga sundimi i një shteti tjetër. Të dyja dolën prej dëshirës për të qenë të mosvarur. Po i sjellim këto dy përqasje për të pasur një tablo ku qëndron koncepti i lirisë në këto dy shtete për të treguar sesi koncepti i lirisë të pasurit apo të mos pasurit e tij ndikon në drejtimin që merr një shtet. Çfarë lirie qëndron në to? Dhe e kujt është ajo?
SHBA u bë kjo që është sot jo nga rastësia, por ngaqë u udhëhoq prej vizionit të baballarëve të SHBA-së, njohës në plan shpirtëror të Providencës (Krijuesit). Bazuar nga ajo njohje ata përkufizuan lirinë dhe të drejtat që vijnë me të në Deklaratën e Pavarësisë, një nga dokumentat më të rëndësishëm të historisë së SHBA-së. Deklarata hapet me pohimin se në rrjedhën e historisë qëllon që kombe të lidhur me njeri-tjetrin vjen momenti që shpërbejnë lidhjet politike. Kurse shpirti i Deklaratës qëndron në pohimin se “njerëzit janë krijuar të barabartë” dhe se “Krijuesi iu ka dhënë të Drejta të patjetërsueshme, ndërmes tyre janë e drejta e Jetës, Lirisë, dhe kërkimi i Lumturisë”, se qeveritë janë përgjegjëse për t’i siguruar këto të drejta dhe se kur këto qeveri nuk përmbushin dëtyrën atëherë është e ”Drejta e Popullit për ta ndryshuar apo hequr atë, dhe të formojë një Qeveri të Re”. Qysh prej atij momenti fatlum te vitit 1776 Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë udhëhequr nga ai koncept i lirisë. Nuk ka qenë e lehtë të përmbushet, por vizioni e koncepti i Lirisë së përkufizuar prej tyre ka qëndruar e qëndron udhëheqës për të gjithë ata që marrin përsipër drejtimin e shtetit si dhe për të gjithë shtetasit amerikanë se si qenie njerëzore jemi krijuar njësoj me të drejta të patjetërsueshme.

Tani ta lëmë Amerikën dhe të udhëtojmë mbi 7000 milje përtej oqeanit, në Kosovë, në shtetin më të ri në botë, në tokën e lashtë sa Europa plakë, me liri veç 15 vjeç. Paçka se Kosova nuk pati Deklaratë të shkruar të Pavarësisë, por ajo është shkruar ka shekuj: nga Skënderbeu, tek Rilindasit, e tek çdo shqiptar që i dha vendit. Me të drejtë i jemi gëzu lirisë që fituam duhet t’i gëzohemi. Veç zhvillimet e këtyre viteve tregojnë se askush s’po e merr përgjegjësinë të formojë një vizion udhëheqës për lirinë. Çfarë përkufizimi po i japim lirisë? Kush po e formon konceptin tonë të lirisë si shtet? Politikanët që zihen apo internacionalet që përveç këshillave që japin po e mjelin Kosovën si lopën?
Liria ështe trazovaçe e duan të gjithë. Diktatorët e duan lirinë që të pushtojnë, skllavërojnë, sundojnë, dhe kontrollojnë popullatën, terroristët e duan lirinë të terrorizojnë këdo e kërkënd e të përmbysin demokracinë, serbët në veri duan lirinë e tyre të mos iu nënshtrohen ligjeve të shtetit të Kosovës, Presidentja e do lirinë të mendojë si kofini pas të vjelit të qartësohet për rolin që Kushtetuta i ka dhënë për të na dhënë ne lirinë të presim, partitë e duan lirinë për të mos u marrë vesh mes vete, mafia e të bëjë punët e pista, politikanët duan lirinë t’u tregojnë grave e vajzave të dhunuara se nuk mund të njihen si viktima të luftës, të shkolluarit e duan lirinë të diplomohen pa lexuar, unë e ti e duam lirinë tonë të bëjmë diçka të mire. Ju thamë liria është trazovaçe e nga sa përshkruam liria tek ne ka krijuar konfuzion, kaos.

Mbase në këto vite liri akoma po mësohemi të jemi të lirë, mbase kjo vjen ngaqë u mësuam kaq shumë kohë me mungesën e saj sa dinim të silleshim kur na mungonte por s’po dimë të sillemi tash që e kemi. Baballarët e kombit na kanë vdekur, kemi mbet jetimë, paçka se ata na lanë principet e lirisë të bazuara dhe ato në Providencë sikurse themeluesit e SHBA-së. Këta të sotmit janë udhëheqes pa princip, pa vizion për lirinë e kombit. Ata e kanë plasteruar vizionin e tyre të lirisë në paftyrësinë e premtimeve boshe, në korrupsionin e nepotizmin, në punesimin e kuç e maçeve të pakualifikuar në ndonjë qoshe zyre. Mbase këta e kishin një ëndërr për lirinë që donin se helbete dhe ata ishin pjesëmarrës e pjesëtarë të luftës që ra mbi Kosovë, por duket se endrra e tyre për liri vdiq ditën që morën “ofiqin”. Vizioni i tyre për lirine është kaq i qartë sa vendi po shkon turbull si i dehuri në qorrsokak.
Të mos biem në pesimizëm edhe populli është i lirë. Ai zgjohet çdo ditë i lirë duke vëzhguar lirinë e abuzuar dhe të imponuar të politikanëve e të çdokujt tjetër që përpiqet të drejtojë këtë apo atë gjë në Kosovë. Populli e merr lirinë e vet në kafene ku lirshëm shprehet se s’ka punë, se s’di a do këtë pune; ku lirshëm mendon për të shku në emigrim diku tjetër; ku lirshëm ëndërron për ditën kur të jetë i lirë me udhëtu nëpër Europë me paret që do t’i ketë fitu prej vendeve të punës së misioneve “impossible”; kur lirshëm ndonjëhere do mendojë dhe mos me e gëzu të drejtën kushtetucionale të jetes, por me ushtru lirinë me e marr atë jetë pasi s’do me u perballë përditë me femijët e uritur, që dhe ata po ushtrojnë lirinë e mbajtjes së barkut me dorë. Ky është rezultati i vizionit të lirisë së atyre në pushtet. Kaq liri ishte dhe në kohë të diktaturës. Kemi shijuar lirinë e çdokujt veç tonës si shtet s’po ia gjejmë fillin.
Çfarë lirie? Ajo që ëndërruam qëndron qartë e paketuar diku në ëndërrat tona e lidhur me shpresën si fjongo. Diku lexova se demokracia është një mënyrë jetese, është një armë në duart e atyre që kanë kurajon dhe aftësinë për ta përdorur, përndryshe në duart e çdo të paafti është veç një copë ndryshku, bërllok. Kështu dhe Liria si demokracia varet shumë nëse ata që e drejtojnë atë dinë ta manovrojnë, dinë të vlerësojnë delikatesen e saj, por dhe vlerën e saj në mënyrë që shteti të prosperojë. Vizioni i lirisë që Kosova meriton mbetet akoma për t’u shkruar ai Amerikan ishte i sukseshëm pasi njeh të vërtetën universale për çdo njeri të këtij planeti se: më së pari jemi njerëz, krijuar njësoj, e Krijuesi na ka dhënë të drejtat e patjetërsueshme të jetës, lirisë, dhe të lumturisë. Rilindit tanë i njihnin këto të vërteta e na lanë një pikënisje. Mbase duhet t’u kthehemi atyre principeve, këtyre të vërtetave universale që të shënojmë vizionin udhëheqës të shtetit të lirë.