• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for September 2014

SHPALIME PËR EVROPËN E BASHKUAR DHE SHQIPTARËT, PREJ GJENEZËS E DERI MË SOT

September 15, 2014 by dgreca

Nga Brahim Ibish AVDYLI/
Gjatë shqyrtimit të materialit, e pamë shumë më të arësyeshme që të fillojmë prej këtij punimi t`i quajmë “Shpalime për Evropën e Bashkuar dhe Shqiptarët, prej genezës e deri më sot” e jo “Evropa e Bashkuar dhe Shqiptarët”, sepse këto punime janë thjeshtë një persiatje e thuktë në trajtimin e kontinentit të Evropës në suazat e gjenezës dhe të lindjes së tij si kontinent, si bashkim shtetesh e forcash, që tani janë të bashkuara në bashkësi ekonomike dhe politike, që tenton të zgjerohet edhe më tutje, qoftë edhe me imponime sociale, ekonomike e politike, pa u ndalur as për një qast në domethënien e shqiptarëve prej gjenezës së tyre, si pjesë përmbajtësore. Në radhë të parë, do të shqyrtojmë gjenezën e fjalëve të para, të cilat kanë të bëjnë me shqiptarët.
Arbërit, shqiptarët, stërnipër të epirotëve të Lekë e Pirro Molosit, e kanë pasur të barazuar emrin binjak Epir=Arbër, do të thotë Arban=Arbën=arë bënë. Sipas Sylejmon Lokajt dhe Dhimitër Pilikës, Epiri është metatezë e gabuar dhe vjen prej fjalës IPE/IPERI, sepse do të thotë SHQIPE/SHQIPERI. I tërë jugu i vendit (pra i Shqipërisë) dhe e tërë krahina shqiptare e Çamërisë (në Greqi) e thotë edhe sot këtë fjalë, madje më mirë na e shpjegon Dhimitër Pilika, me këngët popullore. Nga IPE dhe IPERI vjen fjala SHQIPËRI, që lidhet drejtë për së drejti me fjalën EPIR, që do të thotë: toka që është më poshtë, pra SHQPËRIA. Këtu kemi një lëvizje të gabuar të shkronjave prej atyre që nuk e dinë të flasin vetë SHQIPEN, të folurit sipas SHQIPES, zogut të qiellit, shenjën treguese të Zotit . Kur janë kthyer Danaeanët dhe Kadmenet, prej Afrikës dhe Egjiptit, e bënë gjuhën që sot shpjegohet sipas shkencëtarëve “gjuha e vjetër greke”, dhe që e “vendosin” me pa të drejtë para gjuhës shqipe. Ata nuk e dinë se gjuha vjetër greke ka vetëm fjalë shqipe, Linearin A të Kretës, shekullin e 16 p.e.r., “fillimit” të Evropës si kontinent, që mund të deshifrohet nëpërmes të folurit të dialektit gegë , gegërishte, giga=giganti, nga fjalët e para të folura: gega, giga, goga.
Kur thonin Arbër e kishin të qartë se e kishin fjalën Epir, dhe kur i thonin Epir e dinin se e kishin fjalën për Arbërit. Fjala arbër është krijuar nga dialekti toskë, që është krijuar më vonë; ndërsa sipas dialektit gegë, i cili është i pari prej gjenezës së fjalëve gua (guha, gjuha) si mjet i vetëm komunikimit, dhe gea-geo (dheu, toka), e që ka emërtimin e Zotit të tokës, GEA, nga fjala e vjetër shqipe gje, në kuptimin e gjetjes së tokës nga e gje (lype tokën se e gje, e gjenë), si kuptim i foljes shqipe- me e gjetë, për të gjetur, dhe e krijoi emërtimin gen-i, si geni i njeriut (genesis), që substancionohet në kuptimin e gjetjes së përgjigjes së njeriut, e të folurit të njeriut, kur njeriu gjegjet, pra përgjigjet, ai është që gjegjet, geget, dhe që kuptohet se ai është geget, pra që ka të folurit e njeriut, d.m.th. është gega . Këtyre fjalëve ne do t`u kthehemi edhe njëherë më vonë, siç do të shpjegojmë fjalën dialekt, por këtu po e themi njëherë se diftongu ge e ka kuptimin e dheut, e tokës, në kohezonin linguistiko-historik, pra të asaj që u krijua prej dheut, prej tokës dhe sot e kësaj dite themi se kur vdes njeriu i kthehet tokës, pra dhé është e dhé do të bëhet, sepse nga ajo është krijuar, nga dheu, toka, e përsëri do të shkojë te dheu e toka. Diftongu ge (difton dhee, dhé, pra tokë) jep kuptimin e dheut, të atij që u krijua nga Dheu dhe nga ai rrodhi emërtimi i fjalës gega, si antroponim gjeneral i banorit të atij vendi. Nga kjo rrjedhë antroponimi Gega i Gegënisë dhe toponimi Gegënia. Ky diftong ge formoi termat Gea (Perëndia lidhet me fjalët gea, gua, geni, gega, guga, goga, që e bartin në vehte lashtësinë e njeriut, në formimin e koncepteve të sotme linguistike). Gjuha e njeriut të parë (gua, guha, gjuha) pra është krijuar nga dheu (geu, geo, Geo), dhe Geo do të thotë Zot, At dhe Ëmë (Amë), pra Babë e Nanë, Krijuesi, i Pari. Pra, ndër të parët ka qenë GEA, dhea, dheu, ku i ka mbështetur këmbët, me të ecur, dhe kur i ka nxjerrë fjalët e para nga gua, guha, gjuha . Ndërsa etnonomi (etnonimi) ar-ban ndoshta i ka fillesat e veta të hershme kur kanë shikuar qiellin dhe e kanë vërejtur diellin që shëndritë, por kjo është vetëm një hipotezë dhe ne po merremi me etnonomin arbër-arban-arbën i cili e përcakton etnonomin shqiptar. Ajo lidhet me diftongun më të lashtë gjuhësor ar, i përcaktuar si emër përmes zanores ë, arë-ara, dhe difton gjënë e parë të të gjallit, pra njeriut, në formimim e vet si emër që e shprehë kushtimisht gjuhën e natyrës. Fjala arë shpehë natyrën në gjuhën e saj të parë, pjesën e çelur të tokës natyrore, copë toke, e dheut, tokën e bukës, pra ekzistencën e njeriut. Kjo kupton arën e bukës, arën që bënë bukën e motmotit. Ara e bën bukën. Pra, është e para ara dhe vlenë mbi të gjitha.
Mdër të parat nga veprimtaria e shqiptarëve të parë, pos blegtorisë, ka qenë mundësia për të bërë arë pune, pra, detyra e parë e tyre ka qenë arë bërja, dhe janë quajtur arë bërësit, atyre që do të mbanin familjet e gjëra, fartefiset dhe fiset duke bërë arë pjesët më të bukura të tokës punuese, të tokës më të mirë punuese, të ajkës së tokës, që bënte misër e grurë dhe kjo ishte pjesë e veçantë e punës së tyre jetësore, në mes pranverës dhe vjeshtës; pra kur toka do mbjellë dhe korrë nga ara të mbjellat për t`ia dërguar ato familjes së gjërë, për të ngrënë, për të siguruar për dimër, edhe pjesën tjetër të vitit, deri sa të korret pjesa e re e të mbjellave. Kështu që ara e bën bukën e matmotit.
Diftongu ar që difton natyrën e etnonomit (etnonimit, është thënë gabimisht) arbër, i cili na dëfton natyrën e vet të shpjegimit dhe është e kuptueshme se flet për arin, materialit të çmuesëm, ar, ari, i cili për element e ka simbolin Au në përcaktimin e materialit të vlershëm dhe të argjentit (Ag), që përfshihen në
gjuhën e sotme shqipe prej etimologjisë së parë, ar-ari, i artë, e artë, të artë, të arta, prarim prej arit, praruar me ar, prej arit, etj.
Kjo gjë lidhet në mënyrë të dyfishtë me ethymologjinë (dhe këtë fjalë do ta shpjegojmë më vonë kur të shpjegojmë edhe fjalët e tjera, sepse kjo shkruhet gabimisht etimologji, dhe jo ethymologji) me shprehjet shqipe (skipe, spikja), që tregojnë (diftojnë) peshën e artë të fjalës së parë, që lidhet ndoshta edhe me hipotezën tonë të mësiperme, por në mënyrë të drejtëperdrejtë me fjalët arbën, arban, arbër, duke krijuar fjalët shqipe arë e artë- duart e arta të punëtorit-puna është ar- punëtori në arë bënë punë të artë-ara është ari, etj. etj. që e ka kuptimin e metalit të çmuar, i cili, për ndryshim nga gjuhë të tjera e fuqizon ethymologjinë shqiptare të emrit ARBËR.
Prej këtu kanë lindur te arbërit ndarjet e kohës së një viti; në muaj të vitit, në stinë dhe muaj, ditë dhe orë, në kalendarin e parë të nxjerrë prej tyre. Këtu
kanë rrjedhur mitet, rrëfimet e krijimit të botës, që fillon prej at-las-it=Ati i la këto gjëra si kanë thënë të parët, të vjetrit, ata që e dinin kush do të jemi ne= pasardhësit e tyre, pra e kanë pasur si detyrë të tyre që ndjekin faren tonë=fara e jonë=faraonët, dhe kanë qenë të lindur prej Zotit të Madh, i cili i ka krijuar njerëzit prej dheut, dhe e cila ishte e para që do ti japë për të ngrënë njeriut, të korrat që do të korrte ai. Në shenjë të kësaj, pas të korrave shtrohej darka e lamës te shqiptarët, arbërit, arëbërësve. Sot e kësaj dite ka mbetur e gjallë dhe festohet një natë e vetme në vit. Njeriu është krijuar prej Zotit të shenjtë, që fluturonte, prej vetvetes, siç ka qenë Ai, në shëmbëllimin e tij .
AT-LAS-i rrjedhë prej pellazgo-shqipes, pra arbërësve, arbërit, që do të thotë në shqip: ati i la=at jam unë, që-i-lashë këto rrëfime porosi brezave, si është krijuar bota. E tërë bota e përdorë këtë fjalë prej nesh, pa u menduar se prej kujt e ka marrur këtë fjalë shqipe. Pra, ATLAS është për tërë Botën, se si është krijuar bota, prej ATIT TË SHENJTË, ZOTIT, BABAIT TË BOTËS.
Këto rrëfime të shenjta janë janë përcjellur nëpër tërë njerëzimin, pa e pasur si detyrë që të shpjegojnë fjalën ATLAS, por të shjegojnë se si është krijuar bota dhe këtë e ka të bërë me kohë, vite, shekuj e mileniume. Pra, u bënë të njohura në tërë botën. Por, askush nuk e ngritë gishtin në kokë të thotë se ky popull i vogël që ka mbetur sot sa një pikë e vogël, ka bërë luftë shekullore për të mbrojtur VETEN e ATDHEUN, për të pasur një vend ku do TË FLASË, e morën vesh këtë apo e nuk e morën vesh popujt e tjerë. AI POPULL, që ka mbetur gjallë kundër popujve SHEJTANË (gegërisht: gogë), fqinjë me tokën tonë, që kanë ardhur nga pjesët e tjera të BOTËS; e quajnë TOKË TË TYRE- TOKËN TONË; pa frikë, pa turp, aspak me një brejtje të ndërdijes, ma lavdi të rremë se po bëjnë diçka “të mirë” për veten e tyre, ËSHTË KOMBI SHQIPTAR.
Ne po përpiqeni t`ia ofrojmë Evropës së Bashkuar, si shtet dhe si kontinent, TË VËRTETAT E GJENEZËS, ndërsa ajo i zë armiqtë tanë më shumë se ne- shqiptarët si miq, edhe pse ia kemi dhënë një kontribut të denjë për të gjitha gjërat e themelimit; për ndërtim; për shkenca; për dije të mirëfilltë; për histori, etj. Në kemi bërë përpjekje dhe po përpiqemi t`ia shpjegojmë se grekët, serbët, sllavët, bullgarët, rusët, turqit, apo më mirë të themi osmanët, janë armiqë
tanë të përbetuar, dhe se vrapojnë para nesh kudo me “shkencat” e tyre .
Aty nuk do të logariten edhe popujt e tjerë, si spanjolët e portugesët, apo pjesërisht anglezët, italianët dhe françezët, që janë poashtu kundër nesh, duke përfshirë këtu një mori të tërë “shkencëtarësh” dhe “albanologësh” shqipfolës e shqiptarë, apo e njerëzit e pavetëdishëm të popullit tonë.
SHQIPJA është fjala kryesore emruese amtare për GJUHËN SHQIPE, është SHQIPJA që FLUTURON rreth ZOTIT, dhe të tjerët nuk e njohin. Kësaj gjuhe i thoshin “GJUHË BARBARE”, sidomos grekët, sepse nuk e njihnin se ishin TË HUAJ, edhën kryesisht nga Libia dhe Egjipti. GJUHA SHQIPE ishte GJUHË E ZOTIT. Prej kësaj gjuhe i morën emrat e perëndive, të mitologjisë, gjuhën, etj. të futura nën mbaresat dhe shkrimin e tyre, të cilat janë me rrënjë të gjuhës shqipe. Gjuha amtare është e ËMA, AMA, e cila e krijoi emërtimin e vetëm për gjuhën shqipe, linguinomin GJUHA SHQIPE, pra SHQIPJA, dhe ëma që krijoi atroponimin SHQIPTAR, ëma-emër që krijoi më vonë toponimin SHQIPËRIA. Shqipja është OMA që omnon, AMA që amnon, ËMA që emron tri shprehjet kryesore, që përcaktojnë gjuhën në linguistikë:
1. Antroponomi- emrimi i njeriut -shqiptarë, pjesëtar i popullit shqiptar, populli shqiptar, kombi shqiptar, atdheu shqiptar, prej të cilit u formuan fjalëformimet shqipe: shqiptari, shqiptare, shqiptarja, shqiptaria, shqipta-rizmi, shqiptarizma, shqipërim-i-e-et, shqipëron, etj.
2. Toponomi-Shqipnia, Shqipëria, emërtimi i vendit, i tokës e njeriut, d.m.th. toka e shqipes, atdheu i tij.
3. Linguinomi- spikja, skipe-guha skipe-gjuha shqipe-të folurit shqip, folja shqipe, e që me spikja (kupto: shqipja) nënkuptohet shpikja, zbulimi dhe spikamë, e spikatur- e përsosur, zbulimi i spikatur për të folurit e gjuhës, shpikja e spikatur (spikje e spikatur), të folurit e përsosur.
Kjo do të thotë FLAS SKIPAS, sepse fjala SKIPJA është fjala kryesore, është nomuse omtare (OMA NOM), që e krijoi linguinomin dhe nomimin për gjuhën shqipe-SKIPJA (spikja skipe-gjuha shqipe) oma nom, që e krijoi antroponomin SKIPTAR, dhe oma nom, që e krijoi toponomin Skipnia-Skipëria. Shqipja si SKIPE është fjalë shqipe, është emërtimi prej të cilit rrodhi dhe u formua fjala emër për shqiptarin, me të cilin nëkuptohet ZOGU I QIELLIT, emri i shpendit SHQIPONJA, në gegërishte SHQIPOJA dhe në toskërishte SHQIPONJA, apo emri për gjuhën- SHQIPJA, prej të cilit vie emri i përbashkët për shqiptarët- SHQIPTARI, SHQIPËRIA.
Emërtimi i zogut të qiellit në gjuhën më të vjetër shqipe, është SKIFTER, SKIFTERI, SKIFTRAT, kurse me ndryshimin e tingullit të lashtë illiro-pellazg i zanores I në Y rrodhi emrimi Skyfer, skyfter, skyfteri, skyfterat. Popullata gegë thot edhe sot e kësaj dite: “filani ish Skyfer”, “Skyfer e mi Skyfera ish filani”, etj. Ky ndryshim tingullor i I-së në Y në të folmen dialektore krijoi mjaft probleme linguistiko-ethymologjike (jo etimologjike, sepse është gabim!) në vetë emrin shqipja-shqypja, shqipoja-shqypoja, shqiptari-shqyptari, Shqipnia-Shqypnia. Pra ndryshimin e tingullit të zanores I në Y duhet kuptuar si ndryshim fonetik dialektor, të cilin e hasim edhe në shkrimet e disa rilindasve tanë, përkundër gjuhës së folur dhe duhet të mbështetemi në gjuhën shqipe të vjetër pellazgjike apo në illirishten e re, të cilat, për çfarëdo arësye politike nuk themi se i njohim dhe se janë të folme kronologjikisht dhe gjuhësisht shqiptare dhe shqipe.
Fjalët e hershme shqipe- skifter, skifteri, edhe para atyre emërtimeve më të lashta- skipter, skipteri, skiptar, skiptari për emërtimin e zogut të qiellit, skipes, dhe ai që fliste skip, që po të merrej gjeneza amtare kur udhëheqnin amazonet- gjinia femërore i thonin shqiponja, na qojnë ka fjala emërtuese iliro-pellazge skip. Ky trashëgim evolutiv i fjalës së lashtë SKIFTER-SKIPTER-SKIPTAR është aq e lashtë në tërë gadishullin ilirik, aq e lashtë sa shkon tej për tej kohërave dhe periudhave historike, që në parahistori.
Neve na mbesin të pashtruara drejtë dhe të pazgjidhura drejtë problemet e mëdha e kryesore, që na shpiejnë në një fono-morfologji historike të veçantë, e cila është vetëm një fonetikë historike dhe e posaçme, sipas së cilës u bë shkak kryesor që të mos njihej botërisht emërtimi antroponomistik-SHQIPAR dhe emërtimi toponomastik SHQIPNIA, SHQIPËRIA, por të njihet në botë emrat alban, gjuha albane, dhe toponomi ALBANIA, që janë hedhur nga të tjerët.
Ne do t`u kthehemi edhe më vonë te pjesët e parapara të gjuhëve. Por, do të shpjegojmë tani për tani se këtij toponomi i janë veshur një numër jo i vogël i gjuhëtarëve të huaj dhe gjuhëtarëve shqiptarë.
Sot, mjaft “shkencëtar” të tillë, nëpër tërë botën dhe botën shqiptare, quhen thjeshtë “albanolog”. Në Shqipërinë e sotme quhen si të tillë në radhë të parë prej ndikimit apo subndikimit politik e ekonomik të shtetit e popullit fqinj-Italisë dhe italianëve, sepse ata janë ndikuar gabimisht prej latinishtes, të cilët edhe ashtu e kanë prejardhjen e vetëm prej nesh dhe fjalorit të Ilirishtes. Gaius Plinius Sekundus ka thënë se ilirët e kanë krijuar të parin alfabet dhe romakët shkrimin e tyre e morën nga ilirët dhe e kanë patur nëpër duar prej temelimit të gjuhës së tyre dhe gjuhëve latine, të krijuara më vonë. Zatën, prej këtu janë ndikuar në krijimin e historisë së tyre dhe të Evropës si kontinent, sa që thonë se neve “nuk na njohin”, sepse “historia ia nis prej tyre”, dhe harrojnë thënien e tyre shekullore “historia është mësuesja e jetës”.
Në qoftë se historia është mësuesja e jetës, atëherë njerëzimi duhet të mësojë nga historia, jo nga pseudohistoria. Historia thotë se shqiptarët ishin të parët e Evropës; ishin djemtë e Zotit dhe flasin gjuhën shqipe. Në vend se të merremi me këtë çështje, po marrim një rast të historisë, prej librit të parë të Evropës, poemën “ILIADA” të Homerit, të vitit 800 p.e.s., ku e gjejmë të përshtatur apo të përkthyer Himnin e Homerit, “Tokës, nënës së përgjithshme”, të cilën, e citon dhe e shkruan James Williamin Pandeli, ku thuhet:
“Do ti këndoj Tokës së begatshme, nënës së përgjithshme, nga të gjitha krijesat, më e moçmja. Ajo i ushqen të gjitha krijesat që janë në botë, në mbarë ato vende të mrekullueshme dhe në çdo shteg deti dhe në çdo gjë që fluturon; çdo gjë ushqehet nga boshllëku i saj.
Me ty; o mbretëreshë, njerëzit janë të bekuar me fëmijtë e tyre dhe janë të bekuar me të korrat e tyre dhe ty të takon t`i japësh kuptim jetës së njeriut vdektar, ose ta marrësh me vete. Është i lumtur njeriu që ti e shpërblen me kënaqësi! Ai i ka të gjitha gjërat me bollëk: toka e tij pjellore përplot me misër, kullosat plot me bagëti, e shtëpia e tij e mbushur me plot begati. Njeriu i tillë sundon drejtë; në qytetet e tij me gra të ndershme; pasuri e madhe dhe shëndeti i shoqëron ata; djemtë e tyre ngazëllehen me kënaqësi të përhershme e bijat e tyre me lule flokëqëndisur, luajnë dhe kërcejnë nëpër fusha përplot lule të njoma. Kështu, pra, janë ata që ti i shpërblenë, o hyjni e shenjtë, shpirt zemërgjërë”.
“Rrofsh, Nënë e Zotrave, grua e gjithësisë, më shpërble me përmbajtjen e kësaj kënge timen që ma gëzon zemrën!
E tani unë do të përkujtoj ty dhe me një këngë për ty”.
Nuk do mend se këtu u këndohet arbërësve, pra arbërve, shqiptarëve, atyre që në radhë të parë e populluan këtë kontinent, që flisnin shqip, që janë ata që i kushtojnë jetën “Mretëreshës”, “Nënës së Zotrave”, GEA (AT dhe ËMË), e që më vonë i thonë se ishte Dhé-Mitra, në gjuhën që e flisnim ne, dhe në gjuhën e përshtatur të asaj kohe përmes Danaeanëve e Kadmit (prej Afrikës dhe Egjiptit) greqishtes, Dhemetra, të cilët i thonë vetëm Demetra, pa një germë (në vend të shqipes, e cila e ka DH-në, por atyre nuk ua qet gjuha) , dhe është i njëjtë me emrin e parë, sepse Hyjniu apo Hyjnesha, zemërgjëra Dhemetra është ajo që ka bekuar të gjithë njerëzit e botës dhe i ka shpërblyer me fëmijtë e tyre të gëzuar; me të korrat e shumta e pasuninë e madhe, me tokën pjellore përplot me misër dhe kullosat me plotë bagëti, etj. që i japin kuptim jetës së tyre vdektare.
Kjo flet qartë për SHQIPEN, sepse që në zanafillë të jetës kishte kuptim. Nuk është një gjuhë e krijuar artificialisht “që në mesjetë”, me fisin “albanoi”, që ka mësuar të flasë shqip “me shkrimin e parë të formulës së pagësimit, me 1462”, dhe as me “ardhjen prej veriut” të shqiptarëve në shekujt e hershëm nga “stepat e rusisë” për të “zhdukur fiset mesdhetare”, e cila nuk është fare shkencë dhe thotë ate që e duan rusët, miqtë e tyre të shumtë, edhe shqipfolës.
Sikur kanë harruar këta “shkencëtarë” dhe dalin para nesh me “të vërtetat” e tyre të shumta, madje nëpër duart e “albanologëve” shqiptarë, që e falsifikojnë “shkencën e albanologjisë”. E fillojnë “historinë” e tyre dhe “historinë e Arbërit” që prej mesjetës, sikur nuk kanë parë me qëllim ëndërr tjetër. Ka në mes tyre edhe pak shkencëtarë shqiptarë, që paditurisht shkojnë nëpër “shkencat” e Rusisë e Greqisë, sikurse albanologu apo historiani shqiptar, Prof. Dr. Kristo Frashëri, me librin “Etnogjeneza e shqiptarëve” .
Ne, do t`i shqyrtojmë pra në vazhdimet e mëtutjeshme, disa të ashtuquajtur “shkencëtar” e “albanologë” të botës, të cilët do ti kritikojmë…

Filed Under: Opinion Tagged With: Brahim Avdyli, dhe shqiptaret, Evropa e Bashkuar

Pasioni dhe patriotizmi nuk mund të blihet

September 15, 2014 by dgreca

Nga Aurel Dasareti, USA/
Unë kam diçka që për arsye të veçanta taktike, nuk dua të ndajë me të tjerët. Jo sepse kam bërë diçka të paligjshme, ose të kem diçka për të fshehur, por thjesht sepse dua që unë dhe familja ime të mbetemi rehat.
Disa pronarë të portaleve të internetit, për shkak të konfliktit të interesave nuk u konvenon t`i botojnë letrat e mia. “Na mungon fotografia jote,”- i arsyetojnë censurimet. Në vend që interesin Kombëtar ta vendojnë para interesave private, përkatësisë ideologjike, fetare. Ndërkaq botojnë shkarravina të disa radikalëve islamik etj që kundërshtojnë shqiptarizmin. Sa më i thellë është niveli në të cilin mbështetet përgjigja ime ndaj sjelljes së tyre, aq më tepër është i rëndësishëm për kuptimin thelbësor të reagimit tim. Jo thjeshtë për të kuptuar motivimet e saj, por për ta hetuar atë në çdo hollësi. Ajo që shkakton reagimin tim nuk është zhgënjimi në vetvete dhe vetiu, por pengimi i lirisë së fjalës, standardet e dyfishta apo mohimi të lidhura me rrethanat. Megjithatë, është karakteri i personit, në radhë të parë, ai që përcakton se çfarë mund ta zhgënjej atë, dhe në vend të dytë fuqia e kundërveprimit të tij ndaj zhgënjimit.
***
Nëse ndonjë i panjohur, të pyetën a mund të tregosh pak se kush je ti, çfarë do të thuash? Kush jeni ju? Çfarë është identiteti juaj?
Shumë prej nesh do të dëshironin të përmendin emrin, gjininë, vendin ku jetojmë, me çka merremi (profesionin) ose çka studiojmë, interesat tona, ndoshta me ke jetojmë dhe jo më pak cilësitë personale që ne besojmë se janë tipike për ne. Si e shihni ju veten dhe si ju mendoni se të tjerët ju shohin.
I gjithë ky informacion për ju, ajo që ne e quajmë identitetin tuaj, ju e keni grumbulluar nëpër të kaluarën tuaj.
Por, dikush më pak e dikush më shumë ka përkufizime në ndarjen e të dhënave personale me tjerët.
***
Çfarë është informacion personal?
Përkufizimi i të dhënave personale dhe të dhënave të ndjeshme personale:
• informacion personal është një pjesë e informacionit apo të vlerësimit që mund të lidhet me ju si një individ.
• të dhënat personale të ndjeshme mund të jenë informacion në lidhje me origjinën racore ose etnike, apo bindjet politike, filozofike ose fetare, profesionin…
Mbrojtja personale është një e drejtë themelore.
Rreth mbrojtjes së të dhënave personale:
Mbrojtja e të dhënave personale do të thotë se ekziston një kufi për sa afër teje duash të afrosh tjerët. E drejta e jetës private ka një vlerë që është e vështirë të matet. Shumë prej nesh e shohin vlerën vetëm kur të dhënat tona personale janë në rrugë të gabuar dhe ne e përjetojmë se integriteti ynë kërcënohet.
Informacioni personal është informacion dhe vlerësime që mund të lidhen me ju si një individ, të tilla si emrin, adresën, numrin e telefonit, adresën e-mail, numrin e regjistrimit të makinave, foto dhe datën e lindjes.
***
Pseudonim:
“Emër fals ” është një emër fiktiv, përdoret si një alias nga një person – si një alternativë për emrin e tij të saktë.
Termi është përdorur dhe përdoret në lidhje me një autor i cili nuk dëshiron të përdorë emrin e tij kur boton. Pseudonimet janë në përdorim gjithashtu nga aktorë, atletë, muzikantë etj. Për muzikantët mund të ketë disa arsye, por ndoshta më së shumti për kryesisht se emri i artistit duhet të jetë interesant ose i përfshirë në koncept; ose për të fshehur përkatësinë etnike duke zgjedhur një emër më të ngjashëm me anglishten.
Pseudonim përdoret veçanërisht në lidhje me ushtarakët profesionist, luftëtarët të cilët morën (marrin) një pseudonim për të fshehur emrin e vërtetë për shkak të pjesëmarrjes direkt në konfliktet e armatosura, beteja dhe luftëra në gjithë rruzullin tokësor. Kjo sepse nuk duan që familja dhe të afërmit e tyre të identifikohen, dëmtohen…
Përveç tjerash, pseudonimi përdoret për arsye se autori nuk dëshiron që lexuesit të bëjnë lidhje në mes të tekstit dhe biografisë ose jetës private të tij, ashtu që teksti të flas për vetveten. Autorë të ndryshëm, duke përdorur pseudonime përpiqen për të mbrojtur jetën private të tyre ose të familjes, miqve. Kjo mbrojtje mund të jetë me gjysmë-zemre, nën presionin e familjes.
Disa njerëz me profesion të ndryshëm prej gazetarit, jetojnë një jetë sekrete shkrimtari dhe nuk duan që punëdhënësit e tyre të dinë për të.
Pseudonim mund të përdoret edhe për shkak se autori ka frikë. Shpesh herë është shumë e rrezikshme për të kritikuar regjimet totalitare veçanërisht për ata që gjeografikisht nuk ndodhen larg atij regjimi, ose vetë ndodhen larg tij por kanë farefis ose miq atje.
Dhe, mund të jetë e rrezikshëm për të folur në lidhje me fenë dhe teksteve të shenjta. Për shembull kur autori e di se përmbajtja do të duket provokuese për shumë individ ose grupe ekstreme.
Gjithashtu, botuesit mund të përdorin pseudonimet, për të fshehur identitetin e tyre dhe për të shmangur censurën dhe të ndiqen penalisht.
Në disa raste të veçanta, te personat e veçantë, pseudonimet “janë të lidhur” me emrin artistik të magjistarit. Është e rëndësishme për ta bërë veten pak “të huaj” dhe të shquar, të dallohet nga tjerët…
Mund të ketë arsye të thella filozofike dhe ekzistenciale pse një autor zgjedh përdorimin e pseudonimeve.
Nëse dikush shkruan për tragjedi, lot dhe zgjedhje të dhimbshme nën emrin tij të plotë, ajo shkon në dëm të substanciales së leximit.
Ne duhet të besojmë thellësisht mbi atë që ndodh, sepse vështirë diçka e rëndësishme në botë të jetë e sigurt. Themeli ynë i vetëm është bindja jonë, vullneti ynë dhe shpresa jonë.
Pseudonimi te dikush është për të krijuar një distancë në mes të autorit dhe të lexuesi që i jep lexuesit mundësinë për të gjetur të vërtetën e vet.
Pseudonimet ose anonimiteti mund të bëjë të mundur për të ruajtur objektivitetin edhe pse tema është ekzistenciale. Unë për shembull nuk dua që dikush t`i komenton pozitivisht artikujt e mi vetëm pse njihemi personalisht dhe i di saktësisht të dhënat e mia personale (CV-në time), e di se a ka apo nuk ka leverdi (privilegje) të më përkrahe.
Shpesh spekulohet, supozohet se kush fshihet pas një pseudonimi. Disa dëshmi rrethanore, sidomos stili i shkrimit, e bëjnë më shumë ose më pak të mundshme të zbulohet se personi duhet t’i përkasë një profesioni të caktuar, banon në një vend të caktuar, etj. Këto gjëra mund të shihen lehtë nga intelektualët e zgjuar.
***
Urrejtja patetike ndaj shqiptarëve fle në qoshet e thella të mendjes së pushtuesve të trojeve tona etnike dhe zgjohet e shpërthen në kohë vështirësish, turbullirash, trazirash e rrëmujash.
Shumica e politikanëve tanë tradhtuan, bashkëpunojnë me armikun në vend që të kryejnë detyrën për të cilën paguhen. Unë nuk mund të shtirem se nuk jam i zemëruar në Perëndinë pse ka lejuar të lindin këta legenë.
Shqiptarët e shtypur dhe naiv besojnë kot që bashkëngjitja e një të drejte në letër nga pushtetarët mafioz, do të thotë se ajo bëhet realitet. Detyra e mediumeve të mirëfillta është t`i informojnë drejtë, të demaskojnë mashtruesit, duke filluar nga denoncimi i pasurisë marramendëse joligjore të këtyre krijesave qoftëlarg, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar – të kontribuojnë në ngritjen e akuzave dhe ndjekjes penale; ndihmoj ngritjen e shtetit ligjor.
Media dhe politikanët (në shtetet demokratike) mund të paktën të bien dakord në një gjë: Bota nuk është siç ka qenë. Bëhet fjalë për bashkëveprim në mes politikës dhe mediave – ndërveprimin midis shtypit të lirë dhe vendimmarrjes demokratike.
***
Ksamil (Saranda) 06 Gusht 2014
Me miqtë e mi të lindur në Amerikë, Australi dhe Kanada veç 2 javë gjendemi në vendin e zemrave tona. Për të tretin vjet me radhë vizitojmë s`bashku atdheun e gjyshërve tanë. Kemi zgjedhur bjeshkën për vend qëndrimi a banimi të përkohshëm, në çadra; vend “pushimi” që më tepër i përngjanë një Kampi ushtarak. Larg qendrave të banuara. Ne jemi edhe koleg dhe bashkëluftëtarë që mbrojmë interesa të njëjta Kombëtare…Stërvitemi. Ditë e natë. Ngjitemi pa pushim në bjeshkët madhështore dhe zhytemi në ujërat e kaltra të Ksamilit…Ne, bijtë e Shqipërisë.
Shqipëri, Shqipëria ime, ke zënë një vend të madh në zemrën time, ke mbetur ëndrra e familjes s`ime. Fryrë zemrat dhe faqet me ngjyra të ndezura, homazh të dashurit Atdhe. Emri i shenjtë. Gjumi im është i heshtur, dhe askush nuk mund të ëndërrojë në mënyrë të lehtë dhe kështu të heshtur, kur malet dhe deti bie në gjumë, dhe askush nuk mund të buzëqeshë në mënyrë të qetë dhe të lumtur, kur zërat lundrues mbinatyror vdesin. Dhe, pyjet janë duke fjetur në luginë.
Shqipëri, Shqipëria ime, ma jep mua pranverën tënde, me diell mbi ujërat që lëkunden, por më dëgjo mua, po më dëgjo mua kur ditët kalojnë dhe hijet e mbrëmjes mbulojnë ballin tim. Pastaj më mëso të zbehem, o Shqipëri moj nëna ime, dhe të hipi në një krevat në Tokën Tënde të Shenjtë, kur vera e lënë vendin.
Dhimbja e ndarjes nuk është asgjë në krahasim me gëzimin e takimit të ardhshëm.
Ne kemi kujtimet tona, Shqipëri
Ato kurrë nuk do të vdesin
Tani është koha të ndahemi
Zemrat tona me ty mbesin.

Filed Under: Opinion Tagged With: Aurel Dasareti, Pasioni dhe patriotizmi

“LAPIDARËT” DHE SHQIPTARI ME “FENER” NË DORË!

September 15, 2014 by dgreca

Nga Fadil LUSHI/
Që ky vështrim i radhës të jetë deri në fund i strukturuar dhe që të mos krijojë huti te miqtë tanë, s’do mend se fillimisht na duhet të gjykojmë argumentet dhe pastaj na duhet t’i referohemi (si gjithmonë) Fjalorit të gjuhës së sotme shqipe në lidhje me dy fjalë a nocione, siç janë: HESHTJERËNDË mb. poet. Që e ka mbuluar një heshtje e thellë, ku s’pipëtin asgjë; që rri në heshtje dhe është shumë i ngrysur; që është mbuluar nga heshtja e plotë. Njeri heshtjerëndë…, rri heshtjerëndë dhe, ZHURMËMADH mb. 1. Që nxjerr shumë zhurmë, që bën zhurmë të madhe, i zhurmshëm. Lumë (përrua) zhurmëmadh. Ujëvarë zhurmëmadhe. Aeroplan (traktor, tank) zhurmëmadh. 2. Që ka shumë lëvizje dhe zhurmë, i zhurmshëm; që bëhet me zhurmë të madhe. Jetë zhurmëmadhe. Dëfrim zhurmëmadh. 3. Që flet me zë të lartë, që bën zhurmë e rrëmujë; i zhurmshëm. Njeri zhurmëmadh. Të rinj (fëmijë) zhurmëmëdhenj. Turmë zhurmëmadhe. 4. keq. Që bëhet qëllimisht me shumë zhurmë e bujë për të tërhequr vëmendjen e njerëzve; i bujshëm, zhurmëshumë. Mbledhje zhurmëmadhe. Deklarata zhurmëmëdha. Reklamë (propagandë) zhurmëmadhe.
Tekefundit, parashtrimi i argumenteve tona si dhe (ri)shpjegimi i dy nocioneve të lartpërmendura, besojmë se do përjashtojnë çdo keqkuptim a përplasje me lexuesit, qoftë ajo të jetë edhe në distancë, sidomos me ata që dinë të lexojnë mes rreshtash dhe që nuk dinë a nuk parapëlqejnë që çështjet, vakitë a meseletë t’i paragjykojnë. Për këtë e për disa arsye të tjera, jam në të drejtën time të besoj se këtë që shkruaj është me tamam. Ne, ç’është e vërteta, në këtë vështrim nuk do të bëjmë denoncime në adresë të askujt, përkundrazi do të mundohemi të parashtrojmë vetëm ca fakte a prova sa i përket mega-projektit “Shkupi 2014”, sheshi i të cilit është shndërruar në një kantier të madh lapidarësh. Se a do t’i quash lapidarë, buste a statuja nuk ndryshon gjë, sepse në etimologjinë dhe në sintaksën e tyre kanë pothuaj një kuptim. Se ata lapidarë u ngjitën a u vendosën me (pa) të drejtë gjithandej hapësirave të sheshit të Shkupit, se ato buste kishin a kanë shikim nga Greqia, Serbia, Bullgaria, Shqipëria dhe nga orienti (hiq mënjanë oksidentin, sepse me oksidentin kanë pak gjë të përbashkët), është pak e rëndësishme. Nuk është me rëndësi dita a data kur edhe u ideua “Shkupi 2014”…, apo se ideatori ishte i marrë a një nacionalist provincial, se ky projekt është një marrëzi a edhe çmenduri që habiti shumë njerëz e shtete, nuk është me rëndësi, se me vendosjen e lapidarëve dikush mendoi se do t’i kthehet historisë së humbur dhe të harruar, se me këta lapidarë do të kërkojë identitetin…, edhe kjo ka pak rëndësi…, se gjithë ai debat mediatik që u bë për këtë vaki kishte moral apo jo, nuk na hyn në punë, se dikush në kuzhinat politike kishte zier atë çorbën bajate, nuk ka rëndësi…, për ne me rëndësi është prova apo pyetja: “Ç’kërkuan” shqiptarët në projektin “Shkupi 2014”…, pse pranuan që të kenë hise në të, pse që në fillim nuk e kundërshtuan…, pse sot reagimet e tyre duhet të jenë të zbehta, joserioze, pse sot me “fener” në dorë duhet të kërkojmë një cep për të vendosur lapidarin e shqiptarit e të tjera e të tjera.
Në fund të fundit, a mos vallë shqiptarët nuk e dinin se një ditë sheshi i Shkupit, do të jetë “një shprehje jokorrektese e dalë nga nacionalizmi i shfrenuar kolektiv maqedonas”, një “jokorrektesë” politike ndaj komuniteteve që jetojnë në Republikën e Maqedonisë, një shesh me lapidarë të vdekur, të ngurosur, të shtangur dhe pa identitete, pa çehre, pa shije dhe, së fundi, pa estetikë. Parashtrohet pyetja, si i provokoi “Shkupi 2014”, shqiptarët!? Kur duhej që të gjithë të bënim zhurmë, ne heshtëm, kur duhej të heshtnim ne u rebeluam, kur duhej të bërtasim ne ramë në heshtje varri, kur duhej ta themi të vërtetën, atëherë (o për hatër, o nga “frika”) e shtrembëruam atë…, atëherë heshti politikani, heshti edhe historiani, heshti edhe komuniteti intelektual, heshti edhe institucioni, heshti edhe ai që më pak duhej “të lidhte gojën”, heshti edhe “zhurmëtari” dhe daullexhiu më i madh (që mbase heshtjen asnjëherë nuk e ka pasur në natyrën e vet), heshti edhe “gjyqi i ndërgjegjes sonë kolektive”, heshtëm të gjithë dhe i besuam fjalës së palës tjetër. Dhe, në vend që ta heshtim “gabimin” tonë, ne sot vazhdojmë të bëjmë zhurmë të pakontrolluar, vazhdojmë të bërtasim…, dhe, në fund, kur nuk na del “hesapi”, atëherë të gjithë bëjmë “hyxhym” duke thënë se ne kishim të drejtë, ne u thamë se kjo kështu është, se e gjithë kjo dihej se kështu do të bëhet!? Ne shqiptarët e kemi në “natyrë” atë inatin që kur duhet ta themi të vërtetën, ne ndahemi në dy taborë, tabori i parë thotë se “gënjeshtra lakuriqe” është e vërtetë dhe tabori i dytë thotë se e vërteta është një sajesë jona. Sheshi i Shkupit apo “Shkupi 2014”, lëre që u bë një shesh lapidarësh, por u bë edhe “mollë sherri” mes shqiptarësh, një shesh që i doli boja, një shesh që nuk na nderon, nuk na përfill, nuk na hesapon së paku kur bëhet fjalë për vendosjen e lapidarëve dedikuar figurave tona, një shesh që i përçau shqiptarët dhe partitë e tyre politike, një shesh që prodhoi një mal thashethemesh dhe akuzash mes shqiptarësh(!?)…, një shesh hileqar që detyroi shqiptarët të marrin fenerin në dorë dhe, pas kushedi sa vitesh, të kërkojnë një vend në hapësirat e Shkupit 2014, për të vendosur një lapidar për një rilindës shqiptar…, dhe sot e kësaj dite edhe “përtej të gjitha përpjekjeve, fatkeqësisht nuk e gjetën dot!? ”
Nëse mua “do më shkonte” fjala, do të kisha thënë: Më mirë të ndërtosh një shkollë, qoftë edhe të vockël, për fëmijët e atij fshati afër Velesit, sesa “të bësh” një lapidar, më mirë të hapësh një kopsht fëmijësh, sesa “të bësh” një statujë, më mirë të ndërtosh një shkollë në Luboten, në Sllupçan, në Gjermë, në Tanushë, në Neproshten, në Vijcë…, sesa “të bësh” një bust, i cili një ditë nuk do të mirëmbahet dhe pastaj do të mbetet në mëshirën e kalorësit të rastit dhe të ndershëm… (Të tillë lapidarë të lanë pas dore ka me dhjetëra në Shqipëri…, ai i Çajupit, i Ndre Mjedës, i Migjenit, i…).
Njohësit e shkëlqyeshëm të historisë së arbëreshëve thonë se burrat arbëreshë në jetën e tyre asnjëherë nuk kanë qenë lypsarë, asnjëherë nuk e kanë shtrembëruar fjalën, asnjëherë nuk kanë lëshuar lot hidhërimi, ata asnjëherë nuk harruan vatanin, ata asnjëherë nuk harruan gjuhën, nuk e kanë harruar vendin e të parëve dhe traditat e tyre të pasura, veshjet dhe ritet e doket që kishin në mëmëdhe. Të gjitha i ruajtën me fanatizëm. Po ne, që nuk “jemi me tamam arbëreshë”, çka (nuk) harruam sot!?
Imzot Fan Noli, në një fjalim të tij memorial (1924) dedikuar presidentit të Amerikës, Wilson, pos të tjerash, kishte thënë: “Lufta jote s’ka qenë e kotë. Se atje ku ka varre si yti, atje ka jetë dhe ngjallje”. Rrjedhimisht, në sheshin e Shkupit nuk ka varre (dhe Burmali xhami) dhe, logjikisht, sot nuk mund të ketë (bashkë)jetë dhe ngjallje. A ia vlen sot të jesh “heshtjerëndë dhe zhurmëmadh”!? Ku ta dijë njeri.

Filed Under: Opinion Tagged With: “LAPIDARËT” DHE SHQIPTARI, Fadil Lushi, ME “FENER”, NË DORË!

Blloku i partive të majta fitues i zgjedhjeve në Suedi

September 15, 2014 by dgreca

Menjëherë pas publikimit të rezultateve Kryetari i Partisë Moderate, Frederik Reinfeldt dhe njëherit Kryeminister aktual i vendit, tha se ofron dorëheqje nga posti i të parit të partisë për shkak të humbjes që pësoi në këto zgjedhje /
Nga XHAVIT ÇITAKU/
Geteborg- 15 shtator- Zgjedhjet e djeshme nacionale, rajonale dhe komunale në Suedinë e largët përfunduan me një rezultat pothuajse të balancuar ndërmjet dy blloqeve për shkak se fituesi është në përparësi me vetëm rreth katër për qind. Sipas rezultateve të deritashme dhe pothuajse përfundimtare blloku i partive majtiste i fitoi zgjedhjet pasi që mori mbi 43 për qind të votave të përgjithshme. Këtë bllok e udhëheq Partia Socialdemokrate që fitoi 31.3 për qind të votave, pastaj partia për Mbrojtjen e Ambientit 6.8 dhe Partia e Majtë që fitoi 5.7 për qind. Ndërkaq, Aleanca e partive konzervative që udhëhiqej nga Partia Moderate dhe që ishte në pushtet tash e tetë vjet arriti që marrë 39.4 për qind të votave. Shikuar nga ky rezultat paszgjedhor asnjeri koalicion nuk e ka shumicën për ta formuar qeverinë dhe shi për këtë blloku fitues duhet ta gjejë një partner nga aleanca. Sipas disa informacioneve të para deri me tash Partia Demokristiane ka shprehur gatishmëri për të bashkëpunuar me Partinë për Mbrojtje të Ambientit, mirëpo është në pikëpyetje se sa stabile do të mund të jetë qeveria me këtë parti e cila ka fituar vetëm 4.6 për qind të votave.
Befasi e këtyre zgjedhjeve është renditja në vendin e tretë të partisë më të madhe në vend të Demokrateve Suedezë SD, e cila fitoi 13 për qind të votave. Megjithatë, për shkak të orientimit dhe programit të saj kundër të huajve asnjëra parti nuk dëshiron të bashkëpunoj dhe të krijoj farë koalicioni me këtë parti ekstremiste.
Bazuar në rezultatin e zgjedhjeve lideri i Partisë Socialdemokrate, Stefan Lofven, do të jetë Kryeminister i ardhshëm i Suedisë. Ndërkaq, Kryetari i Moderatëve, Frederik Reinfeldt, dhe njëherit Kryeminister aktual, në një konferencë për medie që dha menjëherë pas konfirmimit të rezultateve të zgjedhjeve tha se ofron dorëheqje nga posti i të parit të partisë për shkak të humbjes që pësuan në këto zgjedhje. Edhe pse elektorati dëshiroj të bëj ndryshime në formën e qeverisjes, megjithatë, moderatët dhe partitë tjera në koalicion, pos tjerash, arritën që me sukses t’i bëjnë ballë krizës financiare që pati përfshi të gjithë Bashkësinë Ndërkombëtare.

Filed Under: Politike Tagged With: Blloku i partive, i zgjedhjeve, ne Suedi, të majta fitues, Xhavit Citaku

Seit Boshnjaku, aktori që u burgos në Shkodër, u torturua në Prishtinë dhe vezulloi në Teatrin Kombëtar

September 15, 2014 by dgreca

Flasin për jetën e Seit Boshnjakut. Margarita Xhepa, Lazer Filipi dhe Birçe Hasko/
Seit Boshnjaku, aktori që u burgos në Shkodër, u torturua në Prishtinë dhe vezulloi në Teatrin Kombëtar
– Në Shkodër ata formojnë shoqërinë teatrale “Atmja e lirë” me afro 20 vetë
-Nazistët e burgosin në burgun e Shkodrës ku e torturojnë egërsisht
– Në kampin e Prishtinës, arratiset kur nazistët pushkatojnë 104 patriotë shqiptarë
-Ai ka luajtur role episodik dhe role karakteri me nivel të lartë artistik
– Në fjalën artistike, në shumë radiodramatizime për të rinj, të rritur e pionierë, Seiti ka dhënë ndihmesën e tij
– Ai i bënte personazhet jetësorë, të besueshëm, konkretë, me tërë karakteristikat e tyre
Shkruan: Albert Z. ZHOLI/
Jetëshkrimi
Seit Boshnjaku u lind më 1 gusht të vitit 1914 në Shkodër dhe vdiq në vitin 1985, ishte aktor i njohur shqiptar. Në vitet 30 ka një aktivitet të dendur teatror në Shkodër dhe në Tiranë me shoqëritë kulturore “Vllaznia”, “Shkëndia” etj.. Fillimisht futet në Teatrin e Ushtrisë dhe më pas në 1949, në Teatrin Popullor. Roli i parë qendror, pas dy roleve të vegjël në komedinë “Prefekti” (polici) dhe “Komploti i të dënuarve” (Kolonel Mill) që interpreton Seiti është roli i Pashait në dramën “Halili dhe Hajria”, rol që pati shumë sukses, edhe pse e pati interpretuar më parë Andon Pano.
I ati
I ati i Seitit ishte një burrë i urtë, i gjendur. Punonte si karrocier ditë e natë për të siguruar bukën e gojës. Por ai kishte dëshirë që djali i tij të mësonte, të bëhej me shkollë. Me shumë vështirësi Seiti mundi të mbarojë gjashtë klasë shkollë, por detyrohet ta ndërpresë pasi babai i tij ndërron jetë. Në këtë mënyrë Seiti futet si çirak në një këpucari në pazarin e vjetër. Por Seiti kishte shumë dëshirë për të mësuar, madje i kishte hyrë në gjak aktrimi. Krahas punë së përditshme, ai së bashku me shokë të tjerë moshatarë si Tefik Cango, Hajrullah Kastrati, Isa Kadria, Tofik Duka, Hasan Reçi, Muhamet grimçi, etj., angazhohet në një trupë teatrale. Ata formuan dhe shoqërinë teatrale “Atmja e lirë” me afro 20 vetë, e cila mbahej nga vetë kontributi i tyre, me të cilat paguanin sallën me qira. Duhet theksuar se, aktiviteti i tyre artistik filloi duke interpretuar skeçe, humore dhe pjesë të vogla teatrale. Në fillesat e aktivitetit të tyre mund të përmenden dramat “Filja” e Hilë Mosit, ku rolin kryesor të kësaj drame e luajti Teofik Duka. Në këtë dramë Seiti luan një rol jo të vogël atë të Cubit, i cili pati sukses. Ky rol, mbahet dhe si roli i parë i Seitit me amatorët. Pas kësaj drame filluan vënien në skenë dhe të disa dramave të tjera si “Testamenti misterioz”, ku Seiti luan rolin e Sherlit. Kjo pjesë ishte përkthyer nga Muhesin Serezi. Një ndër pjesët më ët bukura të asaj kohe të vënë ën skenë ishte “Lufta Silistres”, ku Seiti tashmë me përvojë luajti një ndër rolet më të mirë atë të Kamjmekanit.

Bashkimi
Duhet thënë se në këtë periudhë trupa amatore teatrore kishin lindur në disa qytete të Shqipërisë. Ky ishte një ogur i mirë për dramaturgët dhe aktorët e rinj shqiptarë. Në vitin 1935 në Shkodër kishte disa trupa teatrore si “Atmja e lirë”, “Agimi”, “Taraboshi”, “Malet tona”, etj…Në sajë të gjuhës së përbashkët, për një cilësi më të mira interpretimi të gjitha shoqëritë teatrale u shkrinë në një duke formuar shoqërinë e përbashkët me emrin e bukur “Vllaznia”.

Ecuria e shoqërisë “Vllaznia” dhe Seitit
Fill pas këtij bashkimi, ku Seiti kishte rolin e vet, cilësia artistike e shoqërisë u rrit shumë. Kjo u duk nga vetë pjesët e vështira të bëna në skenë, ku dominonte ndihma dhe konkretizimi i Sokrat Mios. Në këtë kohë u vunë në skenë “Konti i Shen Germenit”, drama, “Lufta e Ali Pashës”, i pari nën drejtimin e Sokrat Mios dhe i dyti me regji të Andrea Skanjetit. Në këto dy pjesë Seiti ishte i padiskutueshëm pjesëmarrës, ku dhe pse me dy role të vegjël, doli në pah siguria, profesionalizmi dhe vëmendja skenike e Seitit. Ajo që duhet evidentuar është se, Shoqëria “Vllaznia” me formimin e grupit teatral të shëndoshë, me pjesët që vuri në skenë filloi të marrë një popullaritet të madh dhe emri i saj i mirë doli edhe jashtë Shkodrës. Aktorët e saj tashmë i kishin kaluar pengesat e para dhe nivelin e të quajturit amator.

Drejt Tiranës

Rolet e luajtura me Shoqërinë “Vllaznia” e bënë Seitin një aktor ndër më të dëgjuarit amator. Por ai punonte dhe vetë individualisht për të bërë përparime në rrugën e aktrimit. Ai tashmë dëshiron të largohet nga Shkodra me synimin drejt Tiranës, i cili ishte qytet më i madh dhe mundësitë e punësimit ishin më të mëdha. Ishte viti 1936 kur ai me peng në zemër vjen drejt Tiranës duke lënë mbrapa Shkodrën për të cilën mallin se hoqi kurrë. Me të ardhur në Tiranë ai angazhohet pranë shoqërisë “Shkëndija”, ku ndihmoi në vënien në skenë me sukses të plotë të pjesës teatrale “të burgosurit”. Kjo pjesë bëri bujë të madhe në Tiranë në të gjitha rrethet intelektuale dhe aktoriale. Për këtë arsye kjo pjesë ndalohet për t’u vënë më në skenë nga regjimi i Zogut.

Varfëria
Por edhe pse dëshira për aktrim ishte e madhe, nevojat ekonomike ishin të mëdha. Ishin vitet kur varfëria kudo në Shqipëri ishte e madhe. Për këto arsye, Seiti lë pak pas dore aktrimin dhe fillon punë në bandën muzikore të ushtrisë. Pra ai bëhet instrumentist për të përballuar nevojat ekonomike të kohës.

Pushtimi i vendit

Me fillimin e punës në bandën e Ushtrisë, Seiti pati fatin të njohë shumë shokë, intelektualë dhe patriotë nga të gjitha trevat e vendit. Seiti ishte shumë i lidhur me shokët. Në këtë punë e gjeti dhe pushtimi i Italisë. Në kohën e pushtimit me pjesën më të madhe të Bandës ai shkon në Itali. Prej këndej ai si patriot që ishte së bashku me pjesëtarët e tjerë të bandës bëjnë një propagandë kundër pushtimit të Shqipërisë. Kudo ata flisnin për një gjëmë që e kishte gjetur Shqipërinë. Aktiviteti i tyre ra në sy. Po përgatiteshin të ktheheshin në Shqipëri, rast të cilin mezi e prisnin. Dhe rasti fatlum vjen, në mesin e vitit 1943, të gjithë pjesëtarët e bandës kthehen me anije në atdhe. Seiti u gëzua pa masë, pasi e dinte shumë mirë që dhe familja e tij ishte lidhur me rezistencën antifashiste. Agjenturat e dinin aktivitetin e tij dhe të familjes së tij. Kundër nazifashizmit, por ai nuk u tërhoq kurrë nga ideali i tij.

Arrestimi dhe Kampi i Prishtinës

Në këtë kohë, kur nazistët gjermanë bënin shumë kujdes në identifikimin e personave që propagandonin dhe luftonin pushtuesit, Seiti pa marrë parasysh asgjë e shtoi veprimtarinë e tij patriotike. Ai fliste kudo kundër pushtimit, merrte pjesë në aksione të ndryshme, shpërndante trakte. Në Shkodër ai ishte ndër të parët në çdo aksion dhe veprim antifashist. Ai e dinte se një ditë do të arrestohej, por luftonte si gjithmonë. Në fundin e vitit 1943, Seiti arrestohet befasisht. Dikush e kishte spiunuar. Ai fillimisht burgoset në Shkodër. Në burg ai njohu tortura nga më të ndryshmet. Tortura çnjerëzore. Për vetë karakterin e tij, për vetë burrërinë duke mos treguar asgjë ai internohet në kampin e Prishtinës. Në këtë kamp dërgoheshin më të rrezikshmit dhe ku thuhej se prej andej si zor të dilje gjallë. Së bashku me të në këtë burg ishte dhe Llazar Siliqi, Sejfulla Boriçi, Xheladin Fishta, e shumë e shumë intelektualë dhe patriotë të tjerë shqiptarë me emër. Ashtu si në Shkodër dhe në Prishtinë nuk ju ndanë torturat. Tortura natë dhe ditë, po ashtu dhe pushkatime. Ishte data 23 tetor 1944. Gjermanët në këtë ditë të zezë pushkatuan plot 104 patriotë shqiptarë. Ishte dita e pushkatimi të shqiptarëve. Kur trupat gjermane merreshin me pushkatimet, Seiti, së bashku me 4 shokë të tjerë arratiset nga kampi në mes të ditës. Nazistët i kuptuan dhe filluan të hapin zjarr. Breshëritë e mitralozave dhe plumbat e pushkëve nuk kishin të sosur. Por ata tashmë ishin larg shënjestrës dhe efektit të plumbave. As vetë nuk e dinin si kishin shpëtuar. Vrapin e lënë drejt perëndimit të Prishtinës. Pasi qetësohen fillojnë lëvizjen në malësinë e Drenicës, ku u bashkuan me forcat e Brigadës së VII të Kosmetit, e cila vepronte në Kosovë. Me këtë Brigadë ai luftoi përkrah vëllezërve kosovarë deri në çlirimin e Shqipërisë dhe për më tej deri në largimin e nazistëve nga Kosova, në janar të vitit 1945. Në këtë kohë ai merrej dhe me profesionin e tij shpirtëror, duke vënë në skenat e improvizuara partizane shfaqje dhe pjesë të vogla teatrale kur luftimet kishin mbaruar.

Kthimi në atdhe dhe Ansambli i Ushtrisë

Në fund të janarit 1945 ai kthehet në atdhe. Shqipëria gëzonte fitoren e madhe ndaj pushtuesve. Në fillim Seiti inkuadrohet në radhët e Brigadës së XVIII Sulmuese në Kukës dhe mbas dy javësh transferohet në Shkodër, në vendlindjen e tij. Këtu ai qëndroi deri në prill të vitit 1945. Tashmë puna e tij njihej edhe si atdhetar edhe si artist. Me kërkesën e Shtabit të Përgjithshëm, ai transferohet pranë Agitpropit, të Divizionit të IV, si organizator i trupave teatrore, ku formoi dhe grupin e ri teatral. Në këtë grup ai kishte dy funksione edhe atë të regjisorit edhe atë të aktorit. Në kohën kur ai kishte realizuar shumë pjesë teatrale në këtë formacion luftarak, krijohet Ansambli Artistik i Ushtrisë, ku drejtor i saj u caktua Gaqo Avrazi. Ky ansambël kishte shumë funksione dhe Seiti së bashku me disa shokë të tjerë transferohen në këtë në këtë Ansambël në grupin e ri teatral.
Shfaqja e parë
Tashmë kushtet ishin ndryshe. Kishte salla, kishte rregull, ambiente, kishte ushqim dhe dhoma. Po krijohej një teatër profesional. Shfaqja e parë e këtij grupi ishte një tablo me pjesë nga shkrimtari Fatmir Gjata. Pra ishin tri pjesë të shkurtra me tematikë nga lufta partizane “Mulliri”, “Vuajtjet partizane”, “Burgu”. Këto pjesë u vunë në skenë me regji të Pandi Stillos. Në këtë pjesë del në pah dhe puna e Seitit. Ai luan rolin kryesor të pjesës atë të Sotirit. Në këtë pjesë ai shkëlqeu. Në këtë kohë pranë këtij Ansambli kishte ardhur dhe aktorja Violeta Mnaushi, e cila më vonë do të bëhej dive e skenës shqiptare. Ajo në këtë pjesë luan rolin e nënës. Duhet theksuar se këto shfaqje u dhanë në skenën e Teatrit Popullor, që atehere ishte vlerësim i madh. Shfaqja doli me shumë sukses. Për Seitin tashmë ishte hapur një rrugë e re, më e bukur, më e gjerë. Më këtë trupë ai luajti mbi 7 role ku u rrit së tepërmi mjeshtëria e interpretimit dhe plastika e roleve.

Në Teatrin Popullor
Sukseset e Seitit ishin të dukshme. Rolet e tij shin të vështirë, por ai me mjeshtëri diti ti realizojë me profesionalizëm të lartë, duke marrë vlerësime të mëdha. Kishte kohë që Teatri Popullor funksiononte më vete, si trupa më profesioniste. Në vitin 1950, Seiti për mjeshtërinë e aktrimit, e ftojnë si pjesë ët stafit të Teatrit Popullor. Ky ishte suksesi më i madh i tij. Ishin të rrallë aktorët që punonin në këtë skenë që kishte në gjirin e saj korifenjtë e aktrimit dhe të regjisurës shqiptare. Me fillim punë në këtë teatër ai lozi dy role të vegjël, roli i policit tek komedia “Prefekti”, dhe rolin e Millit tek “Komploti i të dënuarve”. . Por fill pas këtyre dy roleve, që ai i luajti me atë mjeshtëri artistike sikur të ishin role të mëdhenj, atij i besojnë rolin e Pashait tek drama “Halili dhe Hajrija”. Në këtë rol ai spikati ndjeshëm si aktor dhe pse më parë këtë rol delikat e kishte luajtur aktori i mirënjohur Andon Pano.
Rolet
Këtu, pas këtij roli, fillon dhe veprimtaria më aktive e Seit Boshnjakut, në Teatrin Popullor. Nga viti 1950 dhe deri në vitin 1970 (pasi ai luan dhe pse doli në pension në vitin 1966) në këtë teatër gjigand ai luan mëse 50 role nga më të ndryshmet. Ai tashmë është bërë më i pjekur, më korrekt, më i disiplinuar me veten dhe skenën. Duhet thënë se në përgjithësi, rolet e tij janë role karakteri, role jo kryesor, por me interpretimin e tij ai i dha po atë ngjyrë. Ai i bënte personazhet jetësorë, të besueshëm, konkretë, me tërë karakteristikat e tyre. Interpretimi i tij ishte jetësor dhe shumëplanësh, me një finesë që jo çdo aktor mund ta përcjellë.

Kontribute të tjera

Jo vetëm në Teatrin Kombëtar, por edhe në fjalën artistike, në shumë radiodramatizime për të rinj, të rritur e pionierë, Seiti ka dhënë ndihmesën e tij, artin e tij të vërtetë. Atë njëkohësisht e shikoje të ndihmonte dhe të merrte pjesë dhe në lëvizjen amatore të kryeqytetit. Duhet të theksojnë se në regjimin komunist kjo lëvizje ishte tepër aktive dhe e gjerë.

Seiti dhe Kinematografia

Realizimet e tij teatrale bënë që ai të tërhiqte vëmendjen edhe të regjisorëve të filmit. Pra dhe në Kinematografi Seiti ka realizuar plot 7 role në filma të ndryshëm. Në këto role ai ka qenë i veçantë për mënyrën e interpretimit dhe lojën elegante në rolet episodik dhe rolet e karakterit. Këtu do të veçojmë filmin “Skënderbeu” ku ai luajti rolin e princit, jeniçerit, por dhe dublimin e zërit të një personazhi tjetër. Por rolin më të bukur filmik ai e ka realizuar në filmin “Furtuna”, rolin e kolonelit, që mbahet mend nga të gjithë shikuesit për nivelin e lartë artistik të interpretimit. Ai ka marrë shumë medalje dhe urdhra, ku veçohet Medalja “Naim Frashëri”. Ai u nda nga jeta në vitin 1985 duke lënë pas një vepër të paharruar. Ai mbete ndër pionierët e teatrit profesionist shqiptar dhe si ndër modelet e rralla të interpretimit në rolet e karakterit. I thjeshtë, i dashur, korrekt, i dashuruar me artin, komunikues, kështu mbahet mend Seit Boshnjaku, ky artist i lindur dhe njeri me vlera.

Margarita Xhepa (Artiste e Popullit-Nderi i Kombit)

Ishin vitet e pasioneve të madha. Atëherë ishte koha e të mëdhenjve. Ai i qëndiste karakteret e tij. Ai ishte një prind i shkëlqyer kishte marrëdhënie të shkëlqyera me aktorët. Për ‘të mund të flas shumë, pasi tek ata gjeta njerëz të thjeshtë erdhën nga të gjithë rrethet e Shqipërisë për të bërë Teatrin Kombëtar. Erdhën nga Shkodra, Vlora, Gjirokastra, Korça me dëshirën për të bërë një teatër me emër dhe e bënë në sajë të punës së tyre, të sakrificave të tyre të studimit dhe të dëshirës së madhe për punën. Këta aktorë e rritën shumë nivelin e tetarit shqiptar, ndaj kanë emër dhe sot. Rolet pikante të tij e kanë zanafillën tek dashuria e madhe që ai kishte për teatrin, për aktrimin në të gjitha dimensionet e tij. Kur rrija me ‘të nuk ngopesha duke dëgjuar histori jetësore të pabesueshme, pasi ato histori i bënë ata të ndërgjegjshëm për misionin historik që kishin në Teatrin Kombëtar. Pa ata teatri s’do të kishte famën që gëzon sot.

Lazer Filipi (Artist i merituar).
Seit Boshnjaku ka qenë në fillim në Teatrin e Ushtrisë. Seiti ka qenë një njeri shumë i dashur, por në pamje dukej shumë serioz. Në role ka qenë i planit tragjik dhe i planit dramatik, por në jetë ishte shumë me humor. Na tregonte shumë histori me Gjok Karmën në burgun e Prishtinës. Ishte një burg i tmerrshëm na thoshte. Tregimet e tij për këtë kamp ishin shumë interesante dhe ne magjepseshim shumë me tregimet e tij, madje, hutoheshim fare. Drama e tij në këtë kamp dhe e shokëve të tij na habisnin. Gjok Karma i planit humoristik, kur na tregonte të njëjtin ngjarje ne qeshnim, pasi ai kishte tjetër ngjyrë tregimi. Këto janë dy detaje kryesore të një aktori që është i një plani dramatik dhe një i planit humoristik. Për mua, ishte një njeri shumë i dashur. Ka pas shumë mik Xhevat Çerezin, dhe kur kemi bërë një turne të madhe rreth Shqipërisë, Seiti gjithmonë merrte pjesë në shakatë e mbrëmjeve tona, dhe një prej tyre ishte se, gjoja Seiti ishte shumë sëmurë dhe duhej kthyer urgjent në Tiranë se nuk rron dot pa familjen. Dhe Xhevati miku i tij (Ku babanë e ka pasur dramaturg një ndër themeluesit e Teatrit Amator) duke bërë shaka me të, Seiti duke bërë vazhdimin e shakasë që është sëmurë për familjen, futet në liqenin e Pogradecit megjithë kostum brenda. Të tjerët që ishin jashtë shakasë e besuan se Seiti ishte sëmurur pse ishte larg shtëpisë. Ne qeshnim pasi e dinim se çfarë shakaje luhej. Seiti ishte një njeri i dashur që pranonte çdo shaka. Me Seitin kam luajtur në disa pjesë. Ai ishte aktor i roleve episodike dhe i roleve të karakterit. Ai krijonte imazhin e një personazhi shumë serioz, pasi dhe portreti i fytyrës dhe pamja e tij ashtu flisnin. Zëri i tij, gjatësia e tij trupore, kanë bërë që ai të ishte shumë i suksesshëm në rolet e tij episodike.

Birçe Hasko (Artist i Merituar)

Kam qenë student një vit e gjysmë, kur kam njohur Seit Boshnjakun. Ishte periudha kur të gjithë aktorët e Teatrit Kombëtar ishin të përkushtuar ndaj krijimtarisë. Kishin një disiplinë absolute. Edhe me role të vegjël nuk gjeje role të çara në nivelin artistik. Ai ka marrë pjesë dhe në krijimtari filmike me role të realizuara. Kinematografia ishte në fillimet e veta dhe ai kishte një mobilizim të madh për rolet. Edhe në filma ai ishte po aq i përkushtuar sa në teatër. Nuk i ndante rolet në të vegjël apo të mëdhenj, por luante me atë nivel. Me atë dashuri sikur të ishin role të veçantë. Kjo ishte e veçanta e krijimtarisë së tij.
Rolet e veçanta
Për mëse 2 dekada nga viti 1950, Seit Boshnjaku interpretoi në mbi 50 role në skenën e Teatrit Kombëtar. Edhe pse doli në pension në vitin 1966, Seit boshnjaku interpretoi edhe më pas role, edhe për mëse një dekadë. Veçohen Prela nga “Toka jonë”, Huis “Procesi”, Abazi “7 Shalianët” Gjeloshi “Dragoi i Dragobisë”, Luka plaku “Trimi i mirë…” , Oktavi “Qeni i kopshtarit”, Lleshi “Cuca e maleve” Doktori “Arturo Ui”, etj..
Krahas teatrit ka marrë pjesë edhe në 7 filma artistikë.
• Perse bie kjo daulle – (1969) Shkesi
• Toka jonë – (1964)
• Detyrë e posaçme – (1963
• Debatik – (1961) Toger Franko

Filed Under: ESSE Tagged With: Albert Zholi, ne teatrin kombetar, Seit Boshnjaku, u torturua ne Prishtine, vezulloi

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • …
  • 57
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT