Nëse flasim për një ekip më të mirë në Europë ose skuadrën e momentit. Që në tre muajt e fundit ka mundur në shtëpi Portugalinë, ka barazuar në Francë dhe humbi me minimumin e rezultatit dhe në fund në Itali, do të pajtohen të gjithë me mendimin tim se ai duhet të jetë një ekip i një nivel të caktuar. Nëse këto rezultate plotësohen nga dy ndeshjet e tjera të pamposhtur zyrtare kundër Danimarkës dhe Serbisë, e ardhmja nuk duket shumë e keqe. Dhe ndoshta kur të mësoni se është Shqipëria ajo që paraqet këtë rekord të merituar do të habiteni.Krijues i kësaj arritje është ish-trajneri i Levantes Xhani De Biazi (58 vjeç), një trajner i shkëlqyer në fushë është duke bërë pothuajse çdo gjë perfekt në zyra, në familje, ambasada dhe konsullata. Rishikon në fund pasaportat e fëmijëve të tyre kontrollon se sa minuta kanë luajtur dhe a janë premtues. Fëmijët e vegjël që bindin dhe që jetojnë në mërgim u kërkohet të luajnë me kombëtaren e vendit të lindjes së prindërve të tyre Shqipërinë. Një vend që fëmijët e kanë braktisur për shkak të luftës në Ballkan. Kjo Shqipëria shkëlqyese dhe më e mira në futboll këtë moment ka një komponent të lartë mbi vete. Atë të krenarisë kombëtare, vetërespekt dhe mirënjohje ndaj tokës së tyre baballarëve të tyre që u detyruan të shkonin në mërgim. Dhe tani më pas breza të tjerë duan të kthehen dhe të bëhen pjesë e buzëqeshjes së saj të bazuar në qëllimin e përbashkët. Të kualifikohen në një Europian.Kur De Biazi mori Shqipëri në dhjetor 2011 kushte një sfidë të dyfishtë. Së pari për të përmirësuar performancën. Pra për të ikur nga bishti i skuadrave evropiane. Për ta bërë këtë, ishte e nevojshme për të revolucionarizuar skuadrën. Duheshin kompjuterizuar të rinjtë që kishin emigruar apo lindur drejtpërdrejtë në vende të tjera, kështu që objektivi i dytë ishte për të zbuluar talentet, vizituar dhe bindur ata se Shqipëria ishte zgjidhja më e mirë, kur të vendosnin për të luajtur me një kombëtare të madhe. Për një film kjo do të ishte një histori e denjë. Trajneri italian ka udhëtuar në të gjithë Evropën (Zvicër, Suedi, Norvegji, Belgjikë, Greqi, Spanjë …) për të testuar nivelin e talenteve të futbollit shqiptar. I njohu ata, hyri në familjet e tyre dhe i bindi me vullnet që ata zgjodhën Shqipërinë. ë disa raste kjo ishte e thjeshtë. Krenaria e mërgimtarit del mbi gjithçka. Emigranti e sheh se vendi i tij është duke e kërkuar djalin e tij për të “mbrojtur ekipin kombëtar”. Kaq ishte e mjaftueshme, por në raste të tjera “lufta” përfundoi në humbje për De Biazi, vetëm me dy lojtarë të nivelit të lartë. Margaritari i ri i Manchester United, Januzaj (19 vjeç), zgjodhi Belgjikën vendin e tij të lindjes, me të cilët ka luajtur në Kupën e Botës. Po, Shqipëria luftoi për përkrah për zgjedhjen e tij, por konkurrenca nga Belgjika (gjithashtu mund të zgjidhte për të luajtur për Anglinë, Serbinë, Kosovën dhe Turqinë në një rast pothuajse unik prej gjashtë opsionesh në tryezë) ishte shumë për Shqipërinë.Ishte gati për të marrë mbrojtësin shqiptar të Valencias Mustafin (22 vjec). Në fakt, në janar De Biazi dhe Federata konfirmuan se mbrojtësi, asokohe te Sampdoria, do të thirret për ndeshjet e ardhshme të kombëtares. Kjo alarmoi, Joachim Loë që e ftoi atë për një miqësore të Gjermanisë në shkurt dhe duke e përfshirë në listën e 30 kandidatëve për të marrë pjesë në Botëror. Por Mustafi u la jashtë listës përfundimtare, kështu që opsioni i Shqipërisë fitoi terren … derisa Marko Reus u dëmtua në sekondën e fundit dhe Loë çuditërisht e zëvendësoi atë me një lojtar karakteristika krejtësisht të ndryshme si Mustafi, i cili do të bëhet kampion bote me Gjermaninë dhe duke i mbyllur derën Shqipërisë.Por De Biazi nuk heq dorë lehtë dhe duket se ka nisur luftën me “Golian” gjermane, këtë herë duket se ka fituar ndeshjen me një tjetër lojtar të që e duan dy kombëtaret, pavarësisht se është lindur në Osnabruk (Gjermani) 19 vjeç pak kohë më parë ka deklaruar se ai preferon të luajë me përfaqësuesen shqiptare. Një pikë e vogël për Shqipërinë e De Biazin. Donis Avdijaj mund të jetë talenti më i shtrenjtë tek Shalke 04 dhe pavarësisht se ka luajtur me U-16, 17 dhe 19 me Gjermaninë, ka vendosur të hidhet tek vendi i origjinës së prindërve të tij, dhe ka filluar procedurat për pasaportë. Januzaj, Mustafi dhe Avdijaj ishin tre rastet më të komplikuara në këtë luftë diplomatike, por jo vetem. Nëse ka pasur një vend që De Biazi e ka konsideruar si një magazinë zgjedhje që është Zvicra, destinacioni i shumë prej të larguarve shqiptarë. Nga kapiteni, Lorik Cana (31-vjeç), familjarët e të cilit u strehuan aty për të t’iu fshehur luftës, vëllezërit Ajeti (21 dhe 17) të formuar në Bazel dhe që kanë luajtur me U-17 dhe U-21 me Zvicrën. Dhjetë shqiptarët aktualë të kombëtares kuqezi janë lindur ose rritur në Zvicër, sidomos në Grasshopper (Abrashi, Lenjani, Gashi …) por edhe në Zyrih (Kukeli) ose Lozanë vetë Cana (i cili kaloi PSG, Marsejë, Sanderland ose Gallatasaraj para nënshkrimit me Lacion), ose vëllezërit Basha cilët janë të ndarë në mes të Torinos dhe Zaragozës. Suedia dhe Norvegjia ishin edhe destinacionet e emigrantëve shqiptarë. Kështu që De Biazi të kërkuar në mesin e atyre vendeve shqiptarë që kanë lindur ose janë regjistruar atje që prej 1992-it. Trajneri italian nuk ka rekrutuar vetëm për të mbushur skuadrën por bëri skautin për disa klube të vendit të tij, tek të cilat ka rekomanduar nënshkrimin e një kontrate që një i panjohur, portieri Berisha (25) të kalonte tek Lacio. Portieri, i lindur në Prishtinë, qyteti kyç gjatë konfliktit, u largua në Suedi dhe atje u dallua si portieri i Kalmarit, që u zbulua rastësisht. Tek Lacio nuk duhet të jenë të pakënaqur me të, sepse Lacio ka tjetër portier të Shqipërisë atë të U-21 dhe U-19. Pas incidenteve të rënda që ndodhën në vizitën në Serbi dhe vendimit për mos i dhënë ndeshjen kualifikuese për Euro 2016 Shqipërisë, është e komplikuar puna për Xhanin dhe familjen e tij, por tani për tani mbeten të pamposhtur në fushë dhe të bindur se janë në rrugën e diçkaje të madhe që mund të përkthehet në diçka speciale. Ky është brezi i bijve të mërgimtarë që kanë siguruar një të ardhme konkurruese për ekipin kombëtar shqiptar. Një shembull i mirë i këtij brezi të viteve 90-të është Herolind Shala (22 vjeç), që ka qenë një nga më të mirët në ekipin norvegjez Odd ku ka shënuar 9 gola pavarësisht se nuk në vendin e parë. Shala ka lindur në Norvegji dhe ka luajtur në U-21 nordik, por pranoi rekrutimin e De Biazit dhe tani është pjesë e një grupi, që ka rezultate sportive të jashtëzakonshme, duke luajtur për krenari, nder, patriotizëm në një skuadër me vlera të mëdha e të ngjashme e që nuk janë gjithmonë të lehta për t’u gjetur. Por kjo është Shqipëria e De Biazit. Surpriza e Europës.
Archives for November 2014
Rrugëtimi Kombëtar-vazhdon
Vatra në Amerikë me përpjekjet e saj dhe zjarrin e pa shuar kombëtar, nga atje ngrohte zemrat e të gjithë shqiptarëve, duke lobuar deri tek Presidenca Amerikane,kohë kur Fan Noli i frymëzuar nga takimi dhe premtimet e Presidentit Winston, për mbrojtjen e Shqipërisë, do të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe sot e kësaj dite me shumë dëshirë këndohen nga shqiptarët:
“Mbahu Nëno mos ke frikë
Se ke djemtë në Amerikë”./
Nga Gani QARRI/
Që nga marrja e qeverisjes nga xhonturqit, populli ynë do të kalonte tri vitet më të vështira në historinë përfundimtare të pushtimit otoman.
Shqiptarët, të dërmuar nga reprezaljet e pareshtura perandorake, më 1909,1910 dhe 1911, nga përkrahës të pa-rezervë, para ardhjes së tyre në pushtet, do të ktheheshin në kundërshtar të vendosur pas ardhjes së xhonturqve në qeveri.
Madje, përpjekjet e pa suksesshme të elitës së atëhershme kombëtare, para refuzimit kategorik xhonturk për njësimin e katër vilajeteve, krijimin e një etniteti kombëtar dhe pranimin e tij si shtet autonom në kuadër të Perandorisë, siç ishte vepruar edhe me shtetet tjera ballkanike, para arritjes së pavarësisë së tyre, detyruan deputetët shqiptar që gjendjen e tensionuar nga arenat e luftës në atdhe, ta bartnin në Parlamentin perandorak otoman.
Atje dhe në atë kohë, siç dëshmohet edhe nga dokumentet historike, në seancën e tretë plenare të Parlamentit turk, mbajtur më 11 janar të vitit 1912, në emër të grupit të 25 deputetëve bashkëkombës dhe popullit shqiptar në përgjithësi, fjalën do ta merrte Hasan Prishtina, i cili me guxim dhe vendosmëri të pashoqe, do të deklaronte;
……nëse edhe kësaj radhe nuk merrni parasysh kërkesat tona të arsyeshme, përsëritur disa herë këtu para jush, si përdorimin e lirë të gjuhës, njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit autonom shqiptar në trojet e tij etnike, unë do të jem i pari, ai që me flamurin e lirisë në dorë, do ti prijë popullit tim, për çlirim nga Perandoria.
Sipas një shkrimi të Dr. Kristo Frashërit te “Ora e Shqypnisë” me titull “Hasan Prishtina: 11 janar 1912, fjalimi në Parlamentin turk”, i impresionuar nga fjalët e guximshme të tij, Ismail Qemali, menjëherë pas përfundimit të seancës plenare, do të shkonte në shtëpinë e Hasan Prishtinës, ku që të dy, thellësisht të brengosur, do të bisedonin kokë më kokë dhe gjerë e gjatë për gjendjen e rëndë në trojet shqiptare. (oraeshqypnise.blogspot.com /…/ hasan-prishtina-11-jan…)
Shpërndarja e Parlamentit osman, më 11 janar të vitit 1912, ,do ti qonte Hasan Prishtinën dhe Ismail Qemalin- që më 12 janar të atij viti të takoheshin edhe një herë, në hotelin “Pera Palace” të Stambollit, ku do të merreshin vesh për mbajtjen e një tubimi të fshehtë me pesë-gjashtë deputet të besueshëm shqiptar.
Takimi do të mbahej mbrëmjen e po asaj date(12 janar 1912) në shtëpinë e Syrja Vlorës në lagjen Taksim n ë Stamboll dhe sipas vendit ku ai u mbajt, në histori do të njihej si “Kuvendi i Taksimit”.
Aty, u mor vendim që të organizohej një kryengritje e përgjithshme kombëtare, për çlirimin përfundimtar të trojeve shqiptare nga Perandoria osmane.
Ndaj, nga kryeqyteti perandorak, Hasan Prishtina do të kthehej me urgjencë në Atdhe, për organizmin e Kryengritjes, kurse Ismail Qemali do të ndërmerrte një udhëtim të gjatë nëpër kancelaritë Evropiane për marrjen e pëlqimit dhe përfitimin e mbështetjes për Shtetin e ri Shqiptar, pavarësia e të cilit parashihej të shpallej po atë vit.
Ishte koha kur Bajram Curri vepronte në Shkup, prej nga mbante lidhje të ngushta me të gjitha qendrat e vendit, i cili- me tu njoftuar për vendimin e marrë në “Kuvendin e Taksimit”, Shkupin do ta kthente në epiqendër të veprimit kombëtar.
Atje, ai me bashkëpunëtorët do të formonin “Komitetin për Shpëtim” i cili kishte për detyrë organizimin e kryengritjes së përgjithshme në të gjitha trojet shqiptare.
Me nismën e Hasan Prishtinës nga 21 deri më 25 maj të vitit 1912, do të mbahej Kuvendi i Junikut, ku do të vendosej për shpalljen e Kryengritjes së Përgjithshme Kombëtare.
Në bazë të këtij vendimi, forcat kryengritëse, nga maji deri në fillim-gushtin e vitit 1912 do të çlironin shumicën e vendbanimeve më të mëdha dhe qytetet kryesore shqiptare.
Kurse më 9 gusht të vitit 1912,kryengritësit do ti paraqisnin Memorandumin e fundit qeverisë xhonturke, me një ultimatum prej 48 orësh, për plotësimin e kërkesave të shqiptarëve, para se ata ta çlironin edhe Shkupin.
Plani për çlirimin e tij, me vendimin e Hasan Prishtinës,do ti besohej Bajram Currit, i cili tanimë me 6000 luftëtarë, ishte vendosur në Ferizaj, dhe priste sinjalin nga Hasan Prishtina për çlirimin përfundimtar të kryeqytetit të atëhershëm të Kosovës.
Kurse për “Bajraktar” dhe arkitekt të ngritjes së Flamurit mbi Shkupin e lirë, Bajram Curri zgjodhi Bajram Daklanin, si udhëheqësi kryesor i luftës nga Krasniqja e Reka, i cili siç e thoshte edhe kënga; “ai jo vetëm se e kishte adet, nga një Qaush me vra për vjet”, por ishte edhe njëri nga prijësit më të besueshëm, në radhët e udhëheqësve që kishin mësy Kryeqytetin Dardan.
Ndaj, Bajram Curri personalisht, do ta pajiste atë me një Flamur të madh Shqiptar dhe vinte në krye të 200 luftëtarëve, me detyrën që të hynte i pari nga të parët në Kryeqytet dhe vendoste Flamurin Kombëtar të fitores mbi Shkup.
Më 12 gusht të vitit 1912,kështu edhe do të ndodhte kur Bajram Daklani në krye të 200 bashkëluftëtarëve pararojë, ga Ferizaj do të futej triumfalisht në kryeqytet dhe sipas gazetës “Shkupi” të datës19 gusht të vitit 1912, pas 500 vjetësh sundimi turk, ai i pari do ta ngrinte lartë dhe me krenari, Flamurin Kombëtar të fitores.
Në ish kryeqytetin e çliruar të Kosovës,do të mblidheshin prijësit kryesor të kryengritjes me mëse 30 mijë luftëtar, me ç ‘rast Udhëheqja Shqiptare e luftës, si në Shkup ashtu edhe në qytetet e tjera të çliruara do t`i shkarkonte të gjithë qeveritarët dhe administratorët turq, si dhe përkrahësit e mbetur fanatik të Perandorisë së shuar osmane, pushtueses së kamotshme të shqiptarëve.
Pas çlirimit të Shkupit si kryeqytet i vilajetit të Kosovës, do të trazohej e gjithë qeveria xhonturke, madje kjo ngjarje historike për kombin dhe popullin shqiptar , do ta rrëzonte edhe vet kryeministrin e atëhershëm të Perandorisë osmane, Seid Pasha-in, nga pushteti perandorak.
Por, sukseseve të luftës së kryengritësve shqiptar, siç nuk do tu gëzohej Turqia nuk do tu gëzohej as Rusia dhe vendet hegjemoniste përreth trojeve tona, me ç ‘rast, sipas Dr.Hakif Bajramit, vetëm tri dit pas ngritjes së Flamurit Kombëtar në Shkup, më 15 gusht të vitit 1912,nga Beogradi në Shkup do të arrinin tre diplomat të lartë evropian, një rus, një anglez dhe një austriak me një ultimatum në dorë.
Ata kërkonin ndalimin e luftimeve, çarmatosjen dhe demobilizimin e të gjithë kryengritësve, me arsyetimin se nuk do të pranohej ndryshimi i kufijve të Perandorisë me forcën e armëve.
Hasan Prishtina me gjeneralët e tij, Bajram Currin, Isa Buletinin, Idriz Seferin, Bajram Daklanin etj., do të ngulnin këmbë në të drejtën e çlirimit të vendit dhe formimin e shtetit kombëtar, ndaj sipas historianit Dr. Hakif Bajrami, në Shkup dhe rrethinë për 4 ditë me radhë, do të thirrej gjendja e jashtëzakonshme.
Ndaj,më 18 gusht të vitit 1912 do të arrinte përgjigja e qeverisë perandorake, sipas së cilës, do të pranoheshin,12 nga 14 pikat e parashtruara në emër të popullit shqiptar, nga Hasan Prishtina.
Dy pikat e refuzuara, ishin kërkesat kryesore që kishin të bënin me njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit, me të cilat as në momentet e fundit, kur Perandoria otomane po jepte shpirt, turqit nuk donin ta njihnin popullin tonë dhe pranimin e shtetit autonom shqiptar, qoftë edhe në kuadër të Perandorisë së tyre, tashmë në grahmat e fundit të vdekjes.
Mospranimi i atyre dy pikave vinte në pikëpyetje edhe ekzistencën e shqiptarëve në Ballkan.
Megjithatë “Mikja jonë e madhe-Turqia”, “dashurinë” e saj të pashuar për popullin tonë e ka ruajtur pothuajse të njëjtë, qysh nga shekujt e gjatë nën pushtimin e saj. Ajo, nga atëherë, as tani nuk ua njeh gjuhën as pranon kombësinë miliona shqiptarëve, të cilët ende, edhe sot e kësaj dite, ndoshta si i vetmi popull në Turqi dhe rajon, jetojnë pa të drejta kombëtare dhe pa asnjë shkollë të vetme në gjuhën e tyre.
Madje në vend se Perandoria turke të paktën në muajt e fundit të vitit 1912,i cili ishte thuaja-se edhe fundi i ekzistencës së saj si perandori, ta njihte dhe pranonte Shtetin tonë të Pavarur, vazhdonte edhe më tej, me kokëfortësi të deklaronte se si tokat shqiptare i takonin Perandorisë së saj.
Kështu, pretendimi turk, u kthye edhe në një fatkeqësi të madhe për shqiptarët dhe pretekst i mirëseardhur për Serbinë, Malin e Zi, Greqinë dhe Bullgarinë, të cilat, në emër të “çlirimit” të popujve ortodoksë nga shteti “osman” të ndihmuara edhe nga Rusia ,në tetor të vitit 1912, do ti shpallnin luftë Turqisë, për të pushtuar me forcën e armëve, tokat shqiptare.
Atëbotë, Fuqitë e Mëdha si Rusia dhe Franca nuk pranonin krijimin e shtetit shqiptar, sado i vogël dhe i kufizuar qoftë ai, kurse Anglia dhe Italia, nuk pajtoheshin me formimin e një shteti të pavarur në hapësirat e kufijve të Shqipërisë etnike në Ballkan.
Ndaj, megjithëse më 28 Nëntor të vitit 1912, Shqipëria do të shpallte Pavarësinë kombëtare dhe kërkonte njohjen e shtetit të sapo-shpallur shqiptar si dhe tërheqjen e ushtrive pushtuese të shteteve fqinje, të cilat pothuajse kishin zaptuar të gjitha trojet tona kombëtare nga të katër anët, Fuqitë e Mëdha, për rreth një vit, gati sa heshtën fare.
Kurse pas një viti, po ato Fuqi, do ti shpërblenin -jo shqiptarët, por agresorët me më tepër se gjysmën e trojeve tona të pushtuara që më parë, duke pranuar vetëm rreth gjysmën e mbetur të tyre, si gjysmë-shteti shqiptar, sipas vizatimit famoz, nga ambasadorët e Fuqive vendimmarrëse më datën 29 korrik të vitit 1913, në Konferencën e Londrës.
Pra edhe Shpallja e Pavarësisë pa ndihmën e miqve të mëdhenj e besnik nga jashtë, siç u dëshmua disa herë gjatë historisë, do mbetej vetëm histori.
Presidentit Widrow Winston në konferencën e Versajës më 1919, garantoi vazhdimësinë e shtetit shqiptar, kohë kur ende tentohej copëtimi edhe i asaj pjese të mbetur brenda kufijve të Shqipërisë londineze.
Vatra në Amerikë me përpjekjet e saj dhe zjarrin e pa shuar kombëtar, nga atje ngrohte zemrat e të gjithë shqiptarëve, duke lobuar deri tek Presidenca Amerikane,kohë kur Fan Noli i frymëzuar nga takimi dhe premtimet e Presidentit Winston, për mbrojtjen e Shqipërisë, do të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe sot e kësaj dite me shumë dëshirë këndohen nga shqiptarët:
“Mbahu Nëno mos ke frikë
Se ke djemtë në Amerikë”.
Në qershor të vitit 1919, në prag të mbajtjes së Konferencës së Versajës, në emër të shqiptarëve edhe Hasan Prishtina do ti dërgonte një letër Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, z. Woodrow Winston,për mbrojtjen e Shtetit Shqiptar, i cili rrezikohej më shumë se kurrë,me copëtime të mëtejme, nga Greqia dhe Italia e cila tanimë kishte pushtuar Vlorën.
I entuziazmuar nga përpjekjet e pareshtura kombëtare, patrioti Sotir Kolea,në gazetën dyjavore shqiptare,”L`Albanie”, e cila atëbotë dilte në gjuhën frënge në Lozanë të Zvicrës, do të shkruante; populli ynë nuk do të gjente përfaqësues më besnik se sa grupi i atdhetarëve të udhëhequr nga Hasan Bej Prishtina”.
Të gjitha këto fakte dhe shumë të tjera na bindin se,- festa jonë-28 Nëntori, përveç si festë gjithëkombëtare, është edhe një ditë nderimi dhe mirënjohjeje të veçantë ndaj mikes tonë të madhe- SHBA-s, me falënderimet më të mira për Presidentin Wodrow Winston, i cili mbrojti Shqipërinë më 1919 në Konferencën e Versajës, ashtu edhe për Presidentët Bill Klinton e Gjorgj Bush- i “ri”, si dhe Shtetin mik të Amerikës në përgjithësi.
SHBA edhe më 1999, ndihmoi Dardaninë dhe shpëtoi popullin shqiptar nga tërbimi serb,e cila në krye të NATO-s, me sulmet 78 ditëshe-ajrore nga 24 marsi i atij viti, gjunjëzoi Serbinë dhe detyroj tërheqjen e saj si okupatore nga Kosova.
Njëjtë siç do ta arrinte Kosova edhe mëvetësinë, vetëm pas deklarimit të Presidentit Amerikan George W. Bush, me rastin e vizitës së tij më 10 qershor të vitit 2007,në Shqipëri, i cili njoftoi opinionin ndërkombëtar dhe garantoi të gjithë shqiptarët, se ajo së shpejti do të bëhej e pavarur.
Ndaj, 28 Nëntori, ashtu siç është një festë gëzimi për ne, është edhe një ditë falënderimi me pietet për miken më të madhe të popullit tonë-SHBA-t, si dhe një datë kujtimi për të gjithë ata të cilët që nga viti 1878 e këtej, luftuan për lirinë dhe dinjitetin e të gjithë shqiptarëve.
Rruga e nisur atëherë ,duhet vazhduar deri në fund, deri në realizimin e idealit të rilindësve tanë, për bashkimin e të gjithë trojeve, ashtu siç ëndërronin dikur ata dhe dëshirojnë sot e gjithmonë bashkëkombësit tanë kudo, shumë prej të cilëve dhanë jetën dhe sakrifikuan çdo gjë nga vetja- që një ditë-edhe shqiptarët të jetojnë të lirë e të unisuar në një shtet të përbashkët kombëtar.
GËZUAR!
Gani Bajram Qarri Në Cyrih 28 Nëntor 2014
A mund të quhet thjesht diktaturë regjimi komunist shqiptar?
(Në ndihmë të rishikimit të historisë)/
SHKRUAN:ILIR HASHORVA/ New York/
29 Nëntori përfaqëson dy ngjarje të rëndësishme për Shqipërinë: largimin e ushtrive gjermane dhe ardhjen në pushtet të komunistëve. Lufta është e mbushur me mistere dhe me mospërputhje mendimesh të studiuesve të saj. Periudha 45-vjeçare e sundimit komunist është më e qartë, ndonëse edhe për atë mendimet janë në vartësi të përkatësisë politike të atij që e analizon.
Ndër pjesët më të rëndësishme dhe më delikate me të cilën duhet të merret cilido studiues serioz dhe i paanshëm i historisë së Shqipërisë gjatë kohës së sundimit komunist, duhet të jetë analiza e terrorit dhe krimit të atij regjimi.
Ndonëse të gjitha sistemet një partiake quhen diktatura, vetë diktaturat janë aq të ndryshme prej njëra tjetrës, sa është gabim të përmblidhen të gjitha më të njëjtin emër.
“Poshtë diktatura!” – shpërthyen kudo thirrje kur regjimi komunist po binte, në një kohë kur asnjë nuk i dinte përmasat e vërteta të krimit të atij regjimi.
Nja njëzetë vjet të shkuara, gazeta e ish-të përndjekurve politikë, “Liria”, nisi të botonte emrat e të vrarëve nga regjimi komunist shqiptar. Nga numri në numër i gazetës, liste e të vrarëve zmadhohej, derisa arriti në mijëra emra. Shumë vonë, ndofta duke shfrytëzuar edhe të dhënat e kësaj gazete, “Qendra Shqiptare e Rehabilitimit të Traumës dhe Torturës”, nxori këto të dhëna që mund të quhen gjysmë zyrtare, për krimin komunist në Shqipëri, nga viti 1944 deri në vitin 1990:
Të ekzekutuar politikë: 5037 burra dhe 450 gra, gjithsej 5487 njerëz
Të vdekur nga torturat në burgje: 988 burra dhe 7 gra, gjithsej 995 njerëz (nuk përfshihen të vrarët që u munduan të kalonin kufirin nga toka apo nga deti).
Të ekzekutuar politikë dhe të vdekur nga torturat nëpër burgje, gjithsej 6482 njerëz
Të burgosur politikë: 26788 burra dhe 736 gra, gjithsej 27524 njerëz
Shtetas të huaj të dënuar: 1215 burra dhe 38 gra
Të internuar dhe të dëbuar: 50 000 pleq, plaka, burra, gra e fëmijë
Shifra tronditëse, megjithatë lehtësisht të harrueshme, pasi siç ka thënë krimineli nazist Adolf Ajhman: “një mijë vrasje janë tragjedi, një milion janë statistikë”. Kështu, kur numri i vrasjeve kalon një prag, ata që shtohen pas atij pragu nuk të bëjnë më përshtypje. Aq më tepër, kur jeton gjatë në një diktaturë kriminale, sikur mësohesh me të dhe të duken edhe vrasjet prej saj si të natyrshme e të pashmangshme. Megjithatë, do të mundohemi të na bëjnë përshtypje shifrat e larta të vrasjeve nëpërmjet krahasimeve. Krahasimet do t’i bëjmë midis vrasjeve të kryera gjatë kohës së komunizmit, të udhëhequr nga “udhëheqësi i dashur i partisë dhe popullit shqiptar, Shoku Enver”, me ato të kohës së monarkisë, të udhëhequr nga “satrapi Zog” si dhe me ato të disa vendeve diktatoriale perëndimore.
Fillimisht, duhet thënë se periudha e Zogut karakterizohet nga përpjekjet për krijimin dhe konsolidimin e shtetit shqiptar, shtetin e një populli të pamësuar me shtet e me rregulla, por të mësuar me fise e kryetarë fisesh, me bajraqe e bajraktarë. Kjo shpjegon disa kryengritje të armatosura me karakter lokal, fetar e separatist që ndodhën në atë kohë, vrasje me motive personale, që trumbetoheshin si politike si dhe atentate të vazhdueshme kundër kryetarit të shtetit, Zogut.
Periudha e komunizmit ishte ndryshe. Ajo ishte një periudhë kur shteti ishte konsoliduar dhe kundërshtimi i vetëm kundër tij ishte ai me karakter politik, gati pa kryengritje të armatosura, ose vetëm me një. Po ashtu, gjatë kësaj periudhe nuk u shënua asnjë atentat kundër kryetarit të shtetit, Enver Hoxhës. Është e kuptueshme që në kushte të tilla, ndërsa në kohën e Zogut goditjet kundër kundërshtarëve të regjimit do të duhej të ishin të ashpra e të shumta, në kohën e komunizmit ato do të duhej të ishin fare të buta e fare të pakta. Mjerisht, ndodhi e kundërta.
Gjatë periudhës së Zogut, nuk del të jetë dhënë asnjë dënim me vdekje për luftëtarë të ndërgjegjes, domethënë për persona që kanë menduar ndryshe, për persona që i janë kundërvënë regjimit me mendimin e tyre, me fjalën e tyre, me shkrimet e tyre, pra për arsye thjesht politike. Dënime me vdekje janë dhënë ose për kriminelë ordinerë, dhe të tilla ka pasur shumë, ose për persona që janë ngritur me armë kundër shtetit.
Përveç kësaj, asnjë nuk di dhe nuk përmend ndonjë kriminel të asaj kohe që të ketë keqtrajtuar apo të ketë torturuar të burgosurit, apo të internuarit, ndërsa për kohën e komunizmit numërohen mbi 300 kriminelë nga ata që janë marrë sistematikisht me torturimin çnjerëzor të të arrestuarve, të burgosurve dhe të internuarve. Një numër prej tyre që kanë ushtruar torturat barbare kundër kundërshtarëve të regjimit, apo të atyre që janë konsideruar si kundërshtarë nga regjimi, jepen në librin e Fritz Radovanit, “Një monument nën dhe” si dhe në librin e Agim Mustës “Gjëmat e komunizmit në Shqipëri”.
Dënimet me vdekje të dhëna gjatë kohës së Ahmet Zogut, vitet 1925-1939
Hyrja e Zogut në Tiranë, viti 1924
Zogu hyri ushtarakisht në Tiranë në fund të dhjetorit të vitit 1924 dhe rrëzoi qeverinë e Fan Nolit. Sipas Eqrem Bej Vlorës: “Më 24 dhjetor 1924, me 5000 deri 6000 vullnetarë shqiptarë dhe me 130 mercenarë rusë të bardhë, pas disa përpjekjeve me trupat qeveritare…, Zogu futet në Tiranë. Marrja e kryeqytetit dhe periudha e mëvonshme e organizimit të administratës nuk u turbulluan nga asnjë akti i vetëm i vërtetë dhune. Askush nuk u vra, askush nuk u arrestua. Kapot e revolucionit të qershorit ia kishin mbathur, ndërsa bashkëfajtorët e klasës së dytë dhe të tretë që kishin mbetur, bashkëpunëtorë prej oportunizmit apo prej frikës, nuk duheshin përdorur si tabelë qitjeje për fajet e të tjerëve. Ky ishte një nga parimet e urta të Zogut”. Ndërsa biografi i Zogut, Jason Tomes, shkruan: “Amnistia e parë u bë në prill të vitit 1925 (domethënë 4 muaj pas përmbysjes së qeverisë së Fan Nolit). Me të iu dha falje gati të gjithëve, me përjashtim të figurave kryesore të emigruara. Disa, madje, e rifilluan karrierën e tyre politike si të bindur të Zogut”. Edhe Arben Puto, një historian antizogist dhe i ideologjizuar deri në palcë me ideologjinë komuniste, një nga ata që kërkojnë me bishtuk në dorë se mos gjejnë ndonjë cen a akuzë të re ndaj Zogut, në librin e tij “Shqipëria Politike 1912-1939”, nuk është në gjendje të japë qoftë edhe një emër të vetëm të ndonjë personi të vrarë me gjyq apo pa gjyq gjatë hyrjes së Zogut në Tiranë në dhjetor të vitit 1924.
Kryengritja e Dukagjinit, 20 nëntor – 5 dhjetor, viti 1926
Kryengritja e Dukagjinit ishte me karakter separatist dhe fetar. Frymëzuesit kryesorë politikë të lëvizjes ishin Hasan Prishtina e Mustafa Kruja, ndërsa organizatorë ushtarak ishin prifti dom Loro Caka dhe oficeri Ndok Gjeloshi. Dom Loro Caka, kishte dërguar në muajin shtator 1926 oficerin Spiro Kosova te kolegu i tij dom Aleksandër Dredhaj në Shkodër, me porosi që gjithë priftërinjtë e atij qarku, ndër të cilët gjendej edhe prifti deputet dom Gjon Gazulli, të mobilizoheshin për kryengritje të përgjithshme. Në kryengritje u përfshinë mbi 1000 malësorë. Luftimet qenë të ashpra. Nuk dihet me saktësi numri i atyre që u vranë gjatë saj. Zogu e shtypi kryengritjen. Ai burgosi rreth 700 veta dhe dënoi me afate të ndryshme burgimi 222 veta. Gjyqi Politik dënoi 30 udhëheqës të kryengritjes me vdekje, nga të cilët 15 veta në “mungesë”. Në përfundim, të dënuarit me vdekje u falën gati të gjithë dhe të dënuarve me burgime të ndryshme iu ul dënimi. U krye vetëm një ekzekutim me varje i priftit Gjon Gazulli, jo sepse ishte udhëheqësi kryesor i kryengritësve, por sepse ishte deputet i parlamentit shqiptar, pra një person që duhej të bënte luftë demokratike dhe jo luftë me armë.
Organizata e Vlorës, viti 1932
Në verën e vitit 1932, u krijua një grup antiqeveritar në Vlorë i cili financohej nga konsulli jugosllav në atë qytet, me qëllim organizimin e një grushti shteti. Grupi u kap dhe gjykata dha për 7 veta dënime me vdekje, 12 dënime me burgime të përjetshme dhe 15 dënime me 15 vjet burg. Të gjithë të dënuarit me vdekje u falën dhe pak më vonë u amnistuan të gjithë të tjerët.
Rebelimi i zonës veriore, 1-8 janar, viti 1935
Rebelimi u krye kundër qeverisë së Tiranës nga rreth 2000 veta, të udhëhequr nga Muharrem Bajraktari dhe Gjon Marka Gjoni. Në këtë kohë, Zogut i bëhet një atentat dhe largohet për në Durrës. Për shtypjen e rebelimit, Zogu ngarkoi Musa Jukën. Ky çoi 4 batalione në Kukës ku ishte qendra e kryengritjes. Pati një numër të vrarësh nga të dyja palët. Pas shtypjes së rebelimit, Muharrem Bajraktari u largua për në Jugosllavi. Nuk ka të dhëna për të dënuar me vdekje.
Kryengritja e Fierit, 14-15 gusht, viti 1935
Kryengritja e Fierit u drejtua nga një organizatë e fshehtë e krijuar në vitin 1934 në Tiranë. Në të bënin pjesë ish-oficerë, bejlerë që kishin konflikte me Zogun, tregtarë, nëpunës, komunistë etj. Në vitin 1935, organizata vendosi të niste kryengritjen. Plani ishte që ajo të shpërthente në Tiranë e pastaj të përhapej në pjesën tjetër të vendit, por ajo shpërtheu vetëm në Fier, prandaj mbeti në histori me emrin Kryengritja e Fierit. Organizatorët e kryengritjes ishin Musa Kraja, zëvendës rrethkomandant i xhandarmërisë së Fierit, Kostë Çekrezi, anëtar i organizatës së Vlorës, Riza Cerova (komunist i ardhur nga Bashkimi Sovjetik), Zenel Hekali (arsimtar), Hekuran Maneku, Mustafa Kaçaçi etj. Më 14 gusht, xhandarmëria e Fierit dhe fshatarë të zonave përreth shtinë në dorë Fierin. Po atë ditë xhandarët kryengritës vranë gjeneral Gilardin, Inspektorin e Përgjithshëm të Ushtrisë Shqiptare, i cili po kalonte rastësisht në qytet. Mbi 200 kryengritës u nisen për të marrë Tiranën. Në Lushnjë ata u ndeshen me forcat qeveritarë dhe u shpartalluan. Në tërheqje e sipër një pjesë e tyre u vranë, ndërsa të tjerët u kapen.
Komunisti Riza Cerova pas disfatës, u tërhoq në male ku u plagos dhe vdiq.
Pas rebelimit u zhvillua gjyqi. U dënuan shpejt e shpejt dhe u pushkatuan të 11 xhandarët që kishin vrarë gjeneral Gilardin si dhe u dënuan me vdekje edhe 42 veta të tjerë. Të gjithë këta u falën me përjashtim të Hekuran Manekut i cili u pushkatua.
Kryengritja e Delvinës, 15-16 maj, viti 1937
Kryengritja e Delvinës ndodhi si pasojë e prishjes së marrëdhënieve të Et’hem Totos, ish-ministër i Brendshëm i Zogut, dhe Ahmet Zogut. Ethem Totoja dhe vëllai i tij Ismet Totoja bënë për vete xhandërmarinë dhe një pjesë të popullsisë. Në Gjirokastër, ata hapën burgun dhe së bashku me të burgosurit sulmuan Vlorën. Rrugës për në Vlorë, ata u ndeshën me forcat qeveritare, u thyen dhe u tërhoqën të shpartalluar. Gjatë përleshjes, Ethem Totoja u plagos dhe, për të mos u dorëzuar, vrau veten. Nga kryengritësit, 4 veta u dënuan me vdekje, 4 me burgim të përjetshëm dhe 140 me dënime më të vogla. Me vdekje u dënuan: Ismet Toto (me varje, pasi qe civil) dhe me pushkatim ushtarakët: kapiten Ismail Gjylbegu, nëntoger Xhelal Shtëpani, kapter Ramadan Braka.
Gjithsej, pas kryengritjeve të armatosura kundër qeverisë së Ahmet Zogut, del të jenë dënuar me vdekje dhe të jenë ekzekutuar 1 në kryengritjen e Dukagjinit, 12 në kryengritjen e Fierit dhe 4 në kryengritjen e Delvinës: gjithsej 17 veta. Le të shtojmë këtu edhe vrasjen gjatë kryengritjes së armatosur kundër qeverisë të Bajram Currit dhe bëhen 18 veta. Le të shtojmë edhe vrasjet që i atribuohen Zogut: të Hasan Prishtinës, Avni Rustemit e Luigj Gurakuqit dhe bëhen 21 veta. Nuk ka të dhëna për dënime dhe ekzekutime të personave të tjerë si kundërshtarë politikë. Në qoftë se ndonjë nga ata që kanë studiuar periudhën e Zogut di të ekzekutuar të tjerë për qëndrime politike antizogiste, është i lutur t’ia shtojë numrit prej 21 personash. Nga komunistët kryesorë të burgosur dhe të dënuar gjatë regjimit të Zogut nuk figuron asnjë i dënuar me vdekje: as Ali Këlmendi, as Qemal Stafa, as Zef Mala, as Vasil Shantoja, as Tuk Jakova, as Emin Duraku, asnjë.
Akuzat që i bëhen Zogut për vrasjen e disa personaliteteve të kohës si Avni Rustemi, Luigj Gurakuqi, Hasan Prishtina e ndonjë tjetri janë të pavërtetuara dhe nuk mund të pranohen nga asnjë historian serioz si fakte reale. Stërnipi i Hasan Prishtinës, Mehmet Prishtina, në një intervistë dhënë Zërit të Amerikës, në mars të vitit 2014, thotë:
“Për mua është fatkeqësi që Hasan Prishtina dhe Ahmet Zogu nuk kanë shkuar mirë. Ahmet Zogu akuzohet se ka vrarë Bajram Currin, Luigj Gurakuqin dhe Hasan Prishtinën. Por, nga fakti se Hasan Prishtina ishte i dënuar gjashtë herë me vdekje nga perandoria osmane, nga mbretëria serbo-kroate-sllovene, nga Esat Pashë Toptani dhe nga Ahmet Zogu dhe se Ibrahim Çelo i bëri atentat Hasan Prishtinës pas dy javëve qëndrim në Selanik si mysafir i tij dhe se në xhepin e tij u gjet një pasaportë serbe, të krijon shumë dyshime. Sot është koha e unitetit dhe duhet të kërkohen dokumente dhe akuzat të bëhen me fakte, sepse pa fakte s’mund të bëhen akuza”.
Ndërsa Halit Aga, nipi i Osman Balit, i njeriut më të afërt i Esat Pash Toptanit, i atij që thuhet se organizoi vrasjen e Avni Rustemit, shkruan se Ahmet Zogu iu lut për dy javë rresht gjyshit të tij, Osman Balit, që mos e nxiste atentatin kundër Avni Rustemit (Gazeta “Dielli”, 2 nëntor 2014). Nga antizogistët, pretendohet se Zogu organizoi vrasjen e Avni Rustemit, sepse Avni Rustemi i kishte vrarë dajën, Esat Pashën. Por, kur Zogu nuk vrau atentatorin e tij, Beqir Valterin, si do të vriste Avni Rustemin, për të marrë hak për dajën me të cilin edhe nuk shkonte mirë?!
Atentati kundër Zogut në Shqipëri, viti 1923
Më 24 shkurt të vitit 1923, kur Zogu po ngjiste shkallët e parlamentit shqiptar, Beqir Valteri, anëtar i “Bashkimit të Shqiptarëve të Rinj”, organizatë e krijuar prej Avni Rustemit, tentoi të vrasë Ahmet Zogun, duke qëlluar tri herë mbi të. Zogu u plagos, atentatori u kap. Ai foli për hollësitë e atentatit dhe implikoi në të Avni Rustemin. Beqir Valterit iu fal jeta nga Zogu dhe, më vonë, duke përfituar nga trazirat e vitit 1924, u arratis nga Shqipëria. Ai u kthye në vitin 1939. Në vitin 1945 u dënua me vdekje nga Gjyqi i Parë Special Komunist i Tiranës dhe u ekzekutua.
Atentati kundër Zogut në Vjenë, viti 1931
Si ekzekutor për kryerjen e atentatit të Vjenës, me pëlqimin e organizatorëve të tij, Hasan Prishtinës dhe Mustafa Krujës, u zgjodhën Ndok Gjeloshi dhe Azis Çami, dy ish oficerë të xhandarmërisë shqiptare.
Gjeloshi, pas kthimi të Zogut në pushtet në vitin 1925, u arratis në Jugosllavi dhe u bë anëtar i grupit të “Bashkimit Kombëtar”, një organizatë të mërguarish shqiptarë që kërkonte me çdo kusht rrëzimin e Zogut. Në nëntor të vitit 1926, së bashku me Dom Loro Cakën organizuan dhe udhëhoqën kryengritjen antizogiste të Dukagjinit.
Të dy atentatorët, nuk e goditën dot Zogun, por vranë adjutantin e tij, Llesh Topallaj. Atentatorët u kapën nga policia austriake, u nxorën në gjyq dhe u dënuan me burgim: me 7 vjet Ndok Gjeloshi dhe me 3 vjet Azis Çami.
Ndok Gjeloshi u kthye në Shqipëri pas pushtimit të saj nga Italia, mori pjesë në milicinë shqiptare dhe u bë major. Në pranverë të vitit 1943, në fundin e bulevardit kryesor të Tiranës, në rrugën pranë stacionit të trenit, atentatori antizogist Ndok Gjeloshi u vra nga një atentator tjetër, nga atentatori komunist Lym Keta.
Dënimet e dhëna gjatë kohës së Enver Hoxhës në raste të ngjashme
Hyrja e partizanëve komunistë në Tiranë tetor – nëntor 1944
Gati pas plot 20 vjetësh të hyrjes ushtarakisht të Zogut në Tiranë, gjatë së cilës nuk u vra asnjë person, në vitin 1944, partizanët e Enver Hoxhës u futën në Tiranë dhe thanë se e çliruan Tiranën. Sipas listave të përpiluara nga agjentët e famëkeqit Front Demokratik nëpër lagje, në periudhën 24 tetor-16 nëntor 1944, u arrestuan qindra dhe u pushkatuan pa gjyq nga partizanët komunistë, pa asnjë lloj faji, sipas Gogo Nushit, 60-100 persona. Kufomat e dymbëdhjetë vetave të pushkatuar në këtë kohë u gjetën në hotelin “Bristol”. Pas rënies së komunizmit, ashtu siç i qe vënë më parë një rruge në Tiranë emri “Dëshmorët e 4 Shkurtit”, i takonte t’i vihej edhe një rruge tjetër emri “Dëshmorët e 24-16 Nëntorit”. Kjo nuk ndodhi dhe nuk ka gjasa të ndodhë.
Kryengritja e Postribës, shtator 1946
Kryengritja e Postribës në Shqipëri në vitin 1946, thuhet se është e para kryengritje e armatosur antikomuniste në kampin socialist. Kryengritësit sulmuan Shkodrën, me objektiv rrëzimin e regjimit komunist. Kryengritja dështoi dhe u shtyp shpejt e me egërsi.
Sipas të dhënave të ndryshme, pas kryengritjes, përveç atyre që u vranë gjatë saj, u vranë pa gjyq 18 – 64 burra, fëmijë e të afërm të kryengritësve, ndërsa u burgosën e u internuan mbi 1200 persona, u dogjën dhe u sekuestruan shumë shtëpi e pasuri.
Masakra e Mirditës, 1949
Me 18 gusht të vitit 1949, mbi 2000 mirditore, burra e gra, u dërguan me përdhune ne vendin ku u vra Bardhok Biba disa ditë më parë. Para turmës sollën 14 burra mirditorë, krejtësisht pa lidhje me vrasjen, qe do t’i bënin kurban, pa i gjykuar.
Mbas fjalës se Mehmet Shehut, nen kërcënimin se do t’i nxirrte ujë te zi Mirditës dhe lumi Fan do te skuqej nga gjaku i mirditoreve, u ekzekutuan të katërmbëdhjetë mirditorët.
Edhe mbas këtij ekzekutimi masiv, orgjia e vrasjeve vazhdoi me tërbim. Sipas Nikollë Mëlyshit, ne librin e tij “Ngjarje historike”, botuar ne Detroit ne SHBA më 1976, te pushkatuarit pa gjyq gjate këtij operacioni, numërohen ne 37 veta. U dënuan me burgime te renda 80 persona dhe u internuan ne kampin e Tepelenës, 100 familje.
Masakra për bombën në Legatën Sovjetike
Në vitin 1951, në Legatën Sovjetike në Tiranë, u hodhën dhe shpërthyen disa kallëpe dinamit të cilat shkaktuan disa dëme materiale. Po atë ditë, Mehmet Shehu propozoi të pushkatoheshin shpejt e shpejt 10-15 veta. Në të vërtetë u pushkatuan 22 persona që nuk kishin asnjë lidhje me ngjarjen, midis të cilëve edhe një grua, Sabiha Kasimati, si dhe u dënuan me burgime të ndryshme 80 veta. Të gjitha familjet e të pushkatuarve u internuan.
***
Në Shqipërinë fashiste të Musolinit, në Shqipërinë e kohës së luftës, në Shqipërinë e pushtuar nga fashistët italianë, kishte disa herë më pak të burgosur nga ç’kishte në Shqipërinë komuniste “të lirë e të pavarur” të Enver Hoxhës
Sipas një studimi shumë të rëndësishëm të historianit Femi Sufaj, të vitit 2012 në fakultetin e historisë për marrjen e doktoraturës me temë “Sistemi i ndëshkimeve në Shqipëri gjatë regjimit komunist”, të cilit historianët e tjerë nuk ia kanë vënë shumë veshin, dalin disa të dhëna shumë interesante. Në vitin 1936, në Shqipërinë e Ahmet Zogut, kishte gjithsej 1875 të burgosur, gati të gjithë për krime ordinere. Më pas, në vitin 1942, në një vit lufte, në Shqipërinë e pushtuar nga Italia, në Shqipërinë fashiste, në Shqipërinë ku zhvillohej luftë e armatosur, kishte 2081 të burgosur, ndërsa 10 vjet më pas, në Shqipërinë komuniste, në vitin 1951, domethënë mbas “çlirimit”, kishte 7168 të burgosur, prej të cilëve 3331 të burgosur politikë. Shqipëria e asaj kohe, e drejtuar nga shqiptarët, ishte shumë më keq, shumë më represive, se Shqipëria e kohës së luftës e pushtuar nga fashistët italianë. Kjo e bën Vedat Kokonën të thotë në librin e tij autobiografik “Endur në tisin e kohës”: “Vuajtjet e popullit shqiptar nën pushtimin shqiptar janë të pakrahasueshme me ato të pushtuesve të huaj. Ato do të mbeten të paharruara në analet e historisë”. Ndërsa Rahman Parllaku, ushtarak i lartë gjatë regjimit komunist dhe pastaj i persekutuar prej atij regjimi, thotë: “Në këtë 70-vjetor, kur gjykojmë Enverin, duhet të gjykojmë se çfarë i solli diktatura popullit shqiptar. Diktatura i solli krime popullit shqiptar, në vend të demokracisë që iu premtua; i solli varfërinë në vend të bollëkut të premtuar fill pas luftës. E filluan me triska dhe e mbaruan me tallona”. (Gazeta “Sot”, 28 shtator, 2014)
Dënimet me vdekje të dhëna nga diktatura të tjera
Le të krahasojmë tashti dënimet me vdekje dhe vrasjet në Shqipërinë komuniste gjatë kohës së paqes, me vrasjet në vendet e tjera diktatoriale po në kohë paqeje.
Diktatura fashiste në Italinë e Musolinit
Në vitin 1926 Musolini rivendosi dënimin me vdekje për krime politike. Për këtë qëllim, ai ngriti “Gjykatën Speciale”. Për periudhën nga viti 1926 deri në vitin 1940, domethënë për periudhën 14-vjeçare para fillimit të luftës, sipas Hamish Mcdonald (“Mussolini and Italian Facsism”) nga ajo gjykatë janë dhënë, a e dini sa?, vetëm 7 dënime me vdekje për krime politike!
Dënimet më të shpeshte që jepte “Gjyqi Special” fashist ishin arresti shtëpiak, apo internimi deri në pesë vjet.
Diktatura naziste në Gjermaninë e Hitlerit
Pas gjykimit të disa personave që akuzoheshin për djegien e Raihshtagut dhe gjetjen e të gjithëve të pafajshëm, me përjashtim të njërit, më 24 prill të vitit 1934, Hitleri vendosi të ngrinte gjyqin special, “Gjyqin e Popullit”, që do të merrej me shpejtësi me krimet politike. Parimi mbi të cilin do të mbështetej Gjyqi i popullit ishte: “E drejtë është ajo për të cilën ka nevojë populli”, e përkthyer shqip do të thotë “Në emër të popullit”.
“Gjyqi i Popullit” në Gjermaninë Hitlerit në vitin 1934 dha 4 vendime me vdekje, në vitin 1935 dha 9 vendime me vdekje, në vitin 1936 dha 10 vendime me vdekje, në vitin 1937 dha 28 vendime me vdekje dhe në vitin 1938 dhe dha 17 vendime me vdekje. Gjithsej, për 5 vjet të kohës së paqes, ai gjyq dha 68 dënime me vdekje për krime politike. Dihet se nazistët përdorën edhe lloje të tjera vrasjesh që nuk kishin nevojë për punë gjyqesh, por, sidoqoftë, shteti ndruhej të jepte zyrtarisht dënime me vdekje.
Diktatura fashiste në Spanjën e Frankos
Në Spanjën fashiste të Frankos, nga viti 1940 deri në vitin 1975, domethënë për 35 vjet, janë ekzekutuar 165 dënime me vdekje.
Diktatura fashiste në Portugalinë e Salazarit
Portugalia e kishte hequr dënimin me vdekje qysh në vitin 1852.
Në vitin 1933, në Portugali u vendos ajo që u quajt diktatura fashite e Salazarit e cila zgjati deri në vitin 1974, pra për 41 vjet. Gjatë gjithë kësaj periudhe nuk është dhënë asnjë dënim me vdekje për asnjë lloj krimi.
Diktatura raciste në Afrikën e Jugut
Regjimi racist i Afrikës së Jugut për bindje të ndryshme nga ato të qeverisë raciste, pra për krime thjesht politike, në një shtet, në atë kohë me rreth 20-30 milionë banorë, në rreth dyzet vjet të sundimit, që nga viti 1948 deri në vitin 1990, kur ai regjim ra, nuk ka vrarë asnjë person. Midis viteve 1961 dhe 1989, janë dënuar me vdekje dhe janë vrarë rreth 134 persona për krimin e rebelimit të armatosur kundër shtetit. Rreth 3500 dënime me vdekja janë dhënë për krimin ordiner të vrasjes, të përdhunimit, të rrëmbimit të personit, të grabitjes së armatosur, por jo për bindje politike të kundërta me ato të regjimit. Kur nuk u dënua me vdekje Mandela dhe bashkëpunëtorët e tij që kishin krijuar një ushtri antiqeveritare dhe kishin kryer sabotime të shumta, nuk mund të dënohej asnjë tjetër.
Diktatura fashiste në Kilin e Pinoçetit
Në Kilin e Pinoçetit, në periudhën 1973-1990, në një shtet me rreth 16 milionë banorë, u ekzekutuan rreth 3200 kundërshtarë të regjimit, por këto ekzekutime u kryen në ditët e para të grushtit të shtetit. Më pas nuk rezultojnë të dënuar me vdekje nga gjyqet e Kilit. Në 10-vjeçarin 1980-1990, në Kili u lejua liria politike.
Të gjitha të dhënat për dënimet me vdekje dhe ekzekutimet në diktaturat që përmendëm mund të verifikohen lehtësisht nëpërmjet internetit.
***
Nga krahasimet që bëmë del se numri i vrasjeve të kryera nga komunistë e Enver Hoxhës në Shqipërinë e quajtur Diktaturë e Proletariatit, ishin pakrahasimisht larg atyre që u kryen në kohën e Zogut dhe atyre që u kryen në vende perëndimore të quajtura diktatura, jo vetëm në shifra relative, por edhe në shifra absolute.
Në të vërtetë, të gjitha shtetet janë në njëfarë mënyre diktatura, sepse nuk ka shtet që të mos diktojë diçka nëpërmjet ligjeve. Por, diktim dhe diktaturë nuk do të thotë që shteti të vrasë ata që nuk janë në një mendje me të, ata që mendojnë ndryshe. Në qoftë se shteti vret ata, ai nuk është më thjesht një shtet diktatorial, por një shtet tiranik, një shtet terrorist, një shtet kriminal. Shteti shqiptar në kohën e komunizmit, i cili vrau sa mundi nga ata që i mendonte si kundërshtarë, nga ata që mendonin ndryshe, ka qenë një shtet i tillë. Për këtë arsye, duke i dhënë përgjigje edhe pyetjes që shtruam në titull të këtij shkrimi, regjimi komunist shqiptar nuk mund të quhet thjesht diktatorial, por tiranik dhe kriminal dhe udhëheqësi i këtij regjimi nuk mund të quhet diktator, por tiran dhe kriminel.
Nju Jork, nëntor, 2014
Sërbizimi i vazhdueshëm i trojeve shqiptare
Shtimin e lartë natyror të popullsisë shqiptare në Ish-Jugosllavi, studiuesit dhe politikanët serbë në vazhdimësi e kanë shikuar nën prizmin e veçorive biologjike, socio-kulturore, psikologjike dhe religjioze të etnisë shqiptare. Me qëndrimet e tyre shoviniste, akademikët dhe politikanët serbë gjithmonë kanë synuar të manipulojnë zhvillimet demografike të shqiptarëve. Në një masë të madhe, për fat të keq, ia kanë arritur këtij qëllimi./
Shkruan: Ismet Azizi/
Lugina e Preshevës veçohet me homogjenitet të lartë etnik, kompaktësi territoriale, vazhdimësi etnike-demografike dhe me trungun etnik shqiptar. Argumentet janë të shumta siç janë ato arkeologjike, linguistike, toponomastike etj. Ky element është më i shprehur në komunën e Preshevës dhe Bujanocit, kurse në komunën e Medvegjës prania e shqiptarëve është zvogëluar, në raport më serbët, kryesisht si rrjedhojë e emigracionit të shqiptarëve dhe vendosjes së kolonëve serb e malazez. Në të tri komunat, deri vonë, janë shënuar tregues të lartë të natalitetit, mortalitetit dhe shtimit natyror, me tendenca të rënies graduale. Serbia, për ndryshimin e përbërjes etnike-demografike në Kosovë dhe viset e tjera etnike shqiptare, përpiloi projekte dhe programe kolonizuese, asimiluese dhe shfarosëse, të cilat çuan në luftërat e armatosura të fundshekullit XX. Luftërat sollën çlirimin përfundimtar të Kosovës nga Serbia, ndërsa konfliktet e armatosura në Maqedoni dhe Luginë të Preshevës ia bënë të njohur faktorit ndërkombëtar gjendjen e rëndë të popullsisë shqiptare.
Gjeografi serb Jovan Cvijiq, në punimet e tij përpiqet të mohojë autoktoninë e popullsisë shqiptare në Luginën e Preshevës duke i paraqitur shqiptarët si të ardhur nga krahinat e Shqipërisë Veriore. Ai i vlerëson shqiptarët si njerëz të vrazhdë, jo tolerantë, gjysmë barbarë dhe plaçkitës e uzurpues të pronave të huaja. Më tej, në mënyrë të hapur, Cvijiq pretendon aplikimin e metodave maltusianiste për të penguar rritjen demografike të popullsisë shqiptare. Shkrimet e Cvijiqit, Garashaninit, Çubrilloviqit etj. mbi shqiptarët në Ballkan, rrjedhimisht edhe në Luginën e Preshevës, shprehin idetë dhe aspiratat hegjemoniste të Serbisë për pushtimin e tokave shqiptare, me qëllim zgjerimin territorial deri në daljet në dete. Këto ide përcillen edhe nga pseudoshkencëtarë të mëvonshëm serb.
Serbia, për ndryshimin e përbërjes etnike-demografike në Kosovë dhe viset e tjera etnike shqiptare, përpiloi projekte dhe programe kolonizuese, asimiluese dhe shfarosëse, të cilat çuan në luftërat e armatosura të fundshekullit XX. Luftërat sollën çlirimin përfundimtar të Kosovës nga Serbia, ndërsa konfliktet e armatosura në Maqedoni dhe Luginë i bënë të njohur faktorit ndërkombëtar gjendjen e rëndë të popullsisë shqiptare.
Deri në regjistrimin e vitit 1921 Lugina banohej kryesisht nga shqiptarët, me gjithë se vërehet një zvogëlim i tyre krahasuar me statistikat e mëhershme të Perandorisë Osmane të realizuara në vitet 1519, 1528 dhe 1570. Edhe në këtë regjistrim popullsia evidentohet sipas përkatësisë fetare dhe gjuhësore. Të dhënat tregojnë se në Preshevë dhe Bujanoc mbizotëron popullsia e besimit mysliman. Turq kishte pak përveç disa familje agallarësh, bejlerësh dhe nëpunësish. Pjesa dërrmuese e popullsisë myslimane ishin shqiptarë. Megjithatë, të dhënat për popullsinë myslimane (17.686 banorë) dhe ortodokse (19.788 banorëve) nuk shprehin të vërtetën mbi strukturës kombëtare të popullsisë.
Metodologjia e deklarimit të popullsisë sipas përkatësisë fetare dhe gjuhësore, por jo sipas përkatësisë kombëtare, në kushtet e analfabetizmit shumë të lartë në mesin e popullsisë shqiptare, lejonte mundësi manipulimi gjatë përpunimit dhe publikimit të rezultateve.
Një arsye tjetër është moszbatimi i regjistrimit në gjithë territorin e Luginës, sidomos në fshatrat kodrinore-malore të Karadakut. Gjatë regjistrimit të vitit 1921, rrethi i Preshevës nuk përfshinte disa fshatra të Karadakut, të cilët ishin të lidhura me rrethin e Gjilanit dhe Kumanovës.
Periudha nga viti 1921, deri në Luftën e Dytë Botërore është me pasoja të rënda demografike, si shpërngulja shqiptarëve, kryesisht në Turqi. Të shpronësuar me pretekstin e zbatimit të reformës agrare dhe nën trysninë e asimilimit fetar, kulturor dhe etnik, shumë shqiptarë u detyruan t’i lëshojnë vatrat e tyre, ku u vendosen kolon serbë. Në këtë mënyrë, shteti jugosllav arriti të ndryshojë pjesërisht përbërjen etnike-demografike të kësaj treve. Reforma agrare ndonëse paraqitej si një aksion për përmirësimin e marrëdhënieve pronësore-juridike dhe social-ekonomike, si dhe të pozitës së popullsisë fshatare, në thelb kishte dhe synonte keqësimin e gjendjes së popullsisë shqiptare, përmes shpronësimit, për t’i detyruar të shpërngulen, ndërsa në tokat e tyre të silleshin kolon serbë me familjet e tyre.
Planet dhe elaboratet serbe për shpërnguljen e shqiptarëve kanë përfshirë edhe Luginën. Në këtë mënyrë regjimi jugosllav ka arritur të ndryshojë strukturën etnike dhe fetare në dëm të popullsisë shqiptare. Këto ndryshime vërehen sidomos në të dhënat e regjistrimit të popullsisë në vitin 1931, kur vërehet rënie e numrit të popullsisë myslimane në Preshevë nga 89,42% në 76,08%; në Bujanoc nga 58,30% në 57,14%. Ndërkohë, pjesëmarrja e popullsisë serbe është rritur në shumicën e vendbanimeve: në Preshevë nga 10,57% në vitin 1921, në 23,67% në vitin 1931; në Bujanoc nga 41,70% në 42,71%.
Një ngjarje shumë e rëndësishëm në kuadër të zhvillimeve demogjeografike në Luginën e Preshevës është vendosja e popullsisë shqiptare të shpërngulur nga Sanxhaku i Nishit. Struktura etnike e popullsisë në Sanxhakun e Nishit ishte e përzier. Shqiptarët përbënin shumicën në kazatë: Toplicë, Kurshumli, Kosanicë, Jabllanicë e Pusta Rekë, por jetonin edhe në territoret e Veternicës, Gërdelicës dhe Masuricës.
Shpërngulja e popullsisë shqiptare nga Sanxhaku i Nishit ndodhi kur Serbia, pas luftërave serbo-osmane, e futi nën kontroll këtë territor, si dhe pas vendimeve të Kongresit të Berlinit për t’i njohur Principatës Serbe sovranitetin mbi territorin e Sanxhakut të Nishit. Në Sanxhakun e Nishit ishin rreth 600 vendbanime shqiptare, nga të cilat, në 370 shqiptarët ishin shumicë. Sipas historianit S. Uka, nga Sanxhaku i Nishit u shpërngulën rreth 200.000 shqiptarë.
Të dhanuna të rëndësishme ofron studiuesi i mardhënieve shqiptaro-britanike Daut Dauti, në librin e tij “Çështja Shqiptare në Diplomacinë Britanike 1877-1880), ku na ofron raportin e kozullit britanik. Raporti është i pajisur me detaje të shumta dhe shifra të cilat paraqesin numrin e popullsisë që kishte jetuar nga rajoni i Nishit e deri te kufiri i sotëm i Kosovës me Serbinë. Sipas tij, gjatë sundimit otoman Nishi kishte 19 000 banorë. Diku rreth 10 000 ishin të krishterë, 8 000 mysliman ( këtu llogariteshin 1500 shqiptarë, turq por edhe ushtarë, 700 hebrej dhe 300 çerkez). Struktura e popullsisë kishte ndryshuar dukshëm me rënien e qytetit nën serbët. Nishi në shtator të viti 1879, kishte 13 000 banorë d.m.th. 6000 banorë më pak se gjatë sundimit otoman. Prej tyre 12 000 ishin serbë (2000 më shumë se sa nën sundimin otoman). Numri i myslimanëve të mbetur ishte 300, i hebrenjëve 700 por nuk kishte mbetur asnji çerkez. Nga 15 xhamitë që ekzistonin tashti kishin mbetur vetë 3 pa u rrënuar.
Mandej Dauti na jep edhe nji raport të nënkosullit otoman Nikollaidesi që përmbante shifra edhe të banorëve shqiptarë të 87 fshatrave të rrethit të Leskofçes (Leskocit) që jetonin në 2445 shtëpi. Numri i banorëve shqiptarë në këto fshatra ishte 16 327, prej tyre ende jetonin në pronat e tyre 1954 veta, kurse ishin shpërngulur 13 862. Të vrarë apo të vdekur nëpër burgjet serbe ishin 511 veta.
Në Urkuipes (Prokuple) ekzistonin 72 fshatra shqiptare me 1785 shtëpi dhe 13 289 banorë. Numri i atyre që ishin shpërngulur arrinte shifrën 12 468 kurse 771 ishin vrarë në luftë me serbët.
Rajoni i Kurshumlisë kishte 68 fshatra shqiptare me 1563 shtëpi dhe 12 734 banorë. Prej tyre 11 924 ishin shpërngulur kurse 810 kishin vdekur në luftë. Këto janë vetëm disa të dhëna të autorit të bazuara në dokumente britanike të cilat dëshmojnë përqindjen e lartë të përbërjes së popullsisë nga shqiptarët në këto troje që kishin rënë nën sundimin serb dhe nga ku u dëbuan shqiptarët të cilët nuk u kompensuan kurrë për pasurinë që e lënë pas.
Popullsia shqiptare e shpërngulur u vendos në Kosovë, Bujanoc, Preshevë, Maqedoni dhe në Turqi. Në Preshevë dhe Bujanoc dhe në fshatrat kodrinore, është vendosur kryesisht popullsia shqiptare e rrethit të Vranjës dhe Masuricës. Popullsia muhaxhirë krijoi lagje të veçanta dhe fshatra të tëra duke i populluar nga muhaxhirë të ardhur nga trevat e Masuricës. Pjesa dërrmuese e muhaxhirëve janë shpërngulur disa vite pas Kongresit të Berlinit, gjegjësisht pas vitit 1882.
Popullsia e vendosur në fshatra ndikoi në varfërimin e mëtejshëm të vendasve. U rrit numri i popullsisë bujqësore dhe i asaj të mbajtur, u rrit copëtimi i mëtejshëm të pronave etj.
Me shpërnguljen e shqiptarëve Serbia synonte të bëjë pastrimin etnik të territorit dhe kolonizimin e tij me serb. Shpërngulja, Serbisë i krijoi një realitet të ri etnike-demografik ne hapësirën nga Nishi deri në Kosovë, të cilin do të tentoj ta shtrije edhe në trevat tjera etnike shqiptare.
Në periudhën 1948-1953 popullsia është shtuar mesatarisht për 1068 banorë në vit, 1953-1961 – me 540 b./vit, 1961-1971 – me 432 b./vit, 1971-1981 – me 348 b./vit, 1981-1991 – me 369 b./vit, 1991-2002 – 1134 b./vit. Gjithsesi, vihet re luhatje në ecurinë e rritjes: nga 6.72% në periudhën 1948-1953, në 3,71% në periudhën 1971-1981, për të arritur në 11,16% në periudhën 1991-2002.
Në komunën e Preshevës është shënuar rritje e vazhdueshme e numrit të popullsisë: nga 246 b./vit në periudhën 1948-1953, deri në 906 b./vit në periudhën 1991-2002. Shkalla e natalitetit në Serbi është 9.3 ‰, ndërsa shkalla e mortalitetit 14.2 ‰, çka do te thotë se shtimi natyrorë është -4.8 ‰. Shkalla e natalitetit në Preshevë është 13.6 ‰, ndërsa e mortalitetit 7.2 ‰, çka do të thotë se shtimi është 6.4 ‰.
Presheva sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002 kishte 40 000 banorë, me 90% e banuar me shqiptar.
Në komunën e Bujanocit ka pasur shtim të popullsisë, por me një luhatje të ndjeshme: nga 393 b./vit në periudhën 1948-1971, në 286 b./vit në periudhën 1971-1991 dhe 422 b./vit në periudhën 1991-2002. mortaliteti 7.8 ‰. Përndryshe Medvegja nga viti 1953 ka shënuar zvogëlim të vazhdueshëm të numrit të popullsisë për 258 banor në vit. Komuna e Medvegjës sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002, kishte 7163 banorë, 26.17% (2816) e tyre ishin shqiptarë. Bujanoci sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002 kishte 31 291 banor dhe 10 000 banor të cilët jetojnë jashtë komunës. Pra 55 % shqiptarë, 34% serb, dhe 9% rom.
Deri në vitin 1981, popullsia e Luginës kishte shtim të lartë natyror, por në zvogëlim të ndjeshëm: nga 22,1‰ në vitin 1961, në 14,4‰ në vitin 1981 dhe 2,5‰ në vitin 2010.
Vlerat e natalitetit, mortalitetit të përgjithshëm dhe të foshnjave, si dhe e shtimit natyror në vitin 2010 janë nën 10‰, që do të thotë se popullsia Luginës, sipas kriterit të lëvizjes natyrore është në përfundim të periudhës së gjatë të transicionit demografik.
Nëse bëjmë një krahasim me trevat serbe në Serbi, atëherë mund të thuhet gjendja është deri diku e lakmueshme. Por, nëse krahasojmë me trendët demografike të trevave tjera shqiptare, sidomos me ato në Kosovë dhe Shqipëri, atëherë gjendja aspak nuk është e lakmueshme, bile është mjaft kritike. Lugina e Preshevës, sidomos treva e Medvegjës, nëse vazhdon një trend i tillë i shpërnguljes dhe rënies së shtimit, rrezikohet të mbetet pa shqiptarë. Andaj është momenti i fundit që të dy qeveritë tona ta trajtojnë dhe ta kthejnë vëmendjen kah këto treva dhe në bisedimet e ardhshme me Serbinë të futet në agjendë të bisedimeve edhe çështja e kthimit dhe përmirësimit të jetës së atyre pak banorëve që kanë mbetur.
Ilir për Ilir
Kur e pashë në intervistën e gazetës Dita, dt 28 nëntor 2014, mu kujtua historia e ambasadës/
Nga Ilir Levonja/
Aty rreth viti 1995, dimër, ndodhesha në radhë në oborrin e ambasadës italiane. Përpara meje qe një burrë I gjatë me të cilin shkëmbyem disa fjalë. Unë pyesja veten se ku e kisha pare. Çfarë më kujtonte ajo fytyrë e qeltë, etj.., etj.. Ndërkohë që hiç mendjen se radha qe ndërtuar në bazë të indeksit të gërmës me të cilin fillojnë emrat.
Pas meje dy burra të tjerë dhe një grua me veshje popullore të ultësirës së Lezhës. Burrat pas meje se si e shikonin atë përpara. Biles edhe ata më mbrapa. Diç pëshpërisnin, po unë nga që po kotesha në ato momente, ku njeriu lodhet të gjej se ku? Se kush është? Se cilin I kujton?. Nuk e dëgjoja pëshpërimën e tyre.
Befas burrin me të cilin unë qeshja me fjalët që thoshim, e thirri një polic. Diçka biseduan. U hap një derë dhe një officer Italian I priu brenda. Doli pas pak I qeshur. Duke vendosur pasaportën në xhepin e përbrendshëm të palltos, më përshëndeti dhe iku.
Malësorët e Lezhës u çliruan dhe zunë nga fjalët. Jo si I ndrinte fytyra,? Ja, qimen si kanë prekur. Jo po kujton se u rrit me krunde si ty ai. Dialogë të tillë. U bëra kurioz dhe I pyeta. Ata më thane se quhej Ilir Hoxha dhe ishte djali i Enverit.
Kur e pashë në intervistën e gazetës Dita, dt 28 nëntor 2014, mu kujtua historia e ambasadës. Ose më saktë, sa here që e ndeshja në faqe shtypi, më shkon mendja tek ai oborr, tek ai dimër. Mbi të gjitha më rri i gjallë ballafaqimi i vështrimeve të tyre të frikshme, lëkurave që kishte njëri dhe ato që kishte pala tjetër e burrave të Lezhës. Ndofta e imja mund të ishte pak më ndryshe për shkak të moshës së re. Gjithmonë nuk kam dashur ta kujtojë…, por kur adashi im flet për sukseset dhe arritjet e asaj ekonomie. Më hanë të gjallë fytyrat e malësoreve…, lëkurat e rreshkura dhe shpinat e drobitura. Frika gjer në palcë. Aq sa akoma nuk u besohej liria. Flisnin zëshuar për shkak të prezencës së tjetrit.
Nga ana tjetër ata thane se qimen nuk I kanë prekur. Por kjo, ankesë jo nga vetja. Nuk thanë, ja qimen nuk po i prekim. Sikur e prisnin nga dikush tjetër. Ndofta nga shteti? Ndofta nga shoqëria ? Kutadish?
Ai foli për arritjet, kurse mua mu kujtuan radha e fshatarëve të Darsisë. Pikërisht në dimër. Na prisnin ne nxënësve të shkollave të qytetit, pranë dyqaneve të bukës. Vetëm për një bukë gruri. Fshatarët e Myzeqesë time, hambarit të Shqipërisë, hanin për vete bukë misri me sheqer. Arritja e socializmit.
Megjithatë këto janë fletë të palosura. Por diçka është më shumë se e trishtueshme aty. Gati tragjike…, ngërthurja e viktimave. Ai thotë ”ata qё vrasin protestues paqёsorë nё mes tё bulevardit” . Padyshim që e ka fjalën për 21 janari 2012.
Të vdekurit e një shoqërie janë faqja e zezë e saj. Jo lavdia e suprinës së cilësdo qeverie. Së cilitdo opozitari. Përdorimi i emrave, apo vdekjeve në raste të tilla është rrufjanllëk. Në këtë kontekst, tavolina e qeverisë së sekretarit të socializmit është një kazermë viktimash. Unë nuk po e përdor më krahasimin me faqja e zezë. Sepse në atë socializmin e babait tend, është faqja e dheut të zi.
- « Previous Page
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- …
- 69
- Next Page »