Archives for March 2015

Mid’hat Abdyl Frasheri përkujtohet në Manhattan në 135 Vjetorin e Lindjes

March 25, 2015 by dgreca

Nga Keze Kozeta Zylo/
“Çdo shqipëtar gjendetë sot përpara gjykatores së historisë. Historia po na gjykon: në mos patmë fatin të jemë stërniprë të lumturë të stërgjyshëvet fatosë, kemi detyrën të përpiqemi që të bëhemi, ne vetë, stërgjyshër të ndershmë për nipët tanë”.
Mid’hat Frashëri
Në Manhattan, në mjediset e “Producer’s Club Theater”, u organizua nga Dr.Ilir Hysa dhe z.Pëllumb Lamaj një sesion përkujtimor me rastin e 135-vjetorit të lindjes së Burrit të ndritur të Kombit Mid’hat Abdyl Frashërit.Ndonëse shumë prej shqiptarëve dhe veçanërisht të gjeneratës sime as që e kanë ditur fare se Mid’hat Frashëri ishte djal i Abdyl Frashërit, sepse regjimi diktatorial na e mësoi që ishte një renegat, tradhtar, si një njeri që s’e donte Kombin ose e kishte lënë në harresë të qëllimshme.
I ardhur nga dera e madhe e Frashëllinjve që i ka dhënë aq shumë Kombit shqiptar, si Abdyl Frashëri ( Babai i Midhat Frashërit), Samiu dhe Naimi dy xhaxhallarët e Tij medoemos që dhe Mid’hati do ecte në rrugën e tyre të dijes dhe të patriotizmit të zjarrtë.
Salla ku do të zhvillohej sesioni përkujtiomor, në një faqe të saj skuqte Flamuri Kombëtar, ai Flamur që të parët e tij së bashku me Të shkrinë jetën si qiriri, ndërsa në sfondin kryesor ishte portreti i Mid’hat Frashërit.
Sesionin e moderoi intelektuali plot sqimë Dr.Ilir Hysa i cili i përshëndeti të pranishmit dhe i falënderoi ata për pjesëmarrjen e tyre në këtë sesion përkujtimor të 135-vjetorit të Midhat Frashërit. Dr.Hysa tha se jemi mbledhur këtu për të përkujtuar Burrin e shquar të Kombit, albanologun, diplomatin, kryetarin e Ballit Kombëtar, shkrimtarin, përkthyesin etj, dhe është krenari që ne sot e përkujtojmë në këtë sesion në Manhattan. është koha që duhet të njohim njerëzit që kanë dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për çështjen kombëtare, është koha që historia duhet të vendos në vendin e nderit Mid’hat Frashërin, burri që shkriu gjithë jetën e Tij për çështjen kombëtare. Dr.Hysa ka ftuar z.Alfred Tollja pronarin e “Producer’s Club Theater”, si të zotin e shtëpise për të përshëndetur. Z.Tollja nuk e ka për herë të parë që mirëpret aktivitete të rëndësishme kulturore, por ato janë gati të panumërueshme. Z.Tollja tha midis të tjerash se e kishte krenari që një aktivitet i tillë zhvillohej në Producer’s Club Theater dhe përkujtohej 135 vjetori i lindjes së Midhat Frashërit.
Dr.Hysa ftoi të pranishmit për të parë dokumentarin rreth jetës dhe veprimtarisë së shquar të Mid’hat Frashërit përgatitur nga z.Pellumb Lamaj, ish i burgosur politik qysh në bangat e shkollës në burgun famëkeq të Spaçit.
Dokumentari që titullohet “4 Frashëllinjtë” është mjaft mbresëlënës. Që nga vetë titulli i tij ideatori të fut në botën e Frashëllinjve që dikur njihnim, nderonim, respektonim dhe mësonim që shumë ngjarje të Kombit ishin lidhur vetëm me tre Frashëllinjtë, por në film me fakte kokëforte mëson se nuk ishin vetëm tre burra Frashëllinj që luftuan për Kombin, por midis tyre ishte dhe djali i harruar Mid’hati nga regimi diktatorial enverist, me një fjalë ishin KATËR FRASHËLLINJTË.
Pëllumb Lamaj si një historian me shumë mund dhe kulturë ka sjellë në këtë dokumentar se Mid’hat Frashëri ka qenë: Firmëtar i Pavarësisë, Ministër i Qeverisë së Ismail Qemalit, Kryetar i Kongresit të Manastirit, Nënkryetar i Komisionit të Alfabetit, Ambasador i Shqipërisë në Athinë, Themelues i librarisë “Lumo Skëndo”, Mbrojtës i përbetuar i Kosovës, Avokat i zellshëm i Çamërisë, Kryetar i Ballit Kombëtar, Hartues i Dekalogut etj.
Miqësia e tij me Ismail Qemalin, Faik Konicën, Gjergj Fishtën dhe shumë personalitete të tjera flasin qartë për punët e tyre të vyera si shërbestar të Kombit.
Me lot dhe dhimbje e përcolli Mid’hati ungjin e Tij, Poetin e Kombit Naim Frashërin dhe ja se çka thënë në ditën e varrimit të tij:
“Mbani mënt fjalëtë që na thosh, këshillatë që na epte! Kieni për shëmbllë, se ish i mirë, i virtutshim, vetijmirë, një këshillojnës, një baba!
O Shqipëtarë! në doni të nderoni kujtimin’ e këtí njeriu të math që po e qan sot tërë Shqipërija, mbani mënt fjalët e tij: Jini të mirë, vetijë-pastër; doni mëmëdhenë dhe gjuhënë tuaj”.
Interesant është testamenti i Tij që e ka lënë në moshën 49-vjeçare në të cilin midis të tjerash shkruhet:
“Çë kam pasuri të tundshme ose të patundshme, libra, mobilla, karta, plaçka etj. i lë për krijimin’ e një “INSTITUT ALBANOLOGJIE” që të jetë një qëndër e studimevet shqipëtare, të mprojë, të shvillojë, të qendrësojë dhe të udhëheqnjë studimetë që përkasin Shqipërinë dhe Shqipëtarëtë.
2) Dua që nga biblioteka private ime të mos çkëputetë gjë; të gjitha librat të rrinë tok.
3) Gjithë sa më kanë mbeturë nga im atë dhe nga ungjërit, dhe që sot formojnë muzenë t’ime familiare, dëshëronj që të ruhenë prapë në formë të një muzeje të vogëlë, brënda në INSTITUT…
“Do të donja që varri im të jetë në një cep të kopshtit, më të mëngjërë duke hyrë nga porta e rrugësë; mbi këtë varr dua një copë gur të math dhe një qiparis. Më duketë sikur do të jem ruajtësi i INSTITUTIT, sikur do të marr edhe unë një pjesë pasjetore në gjëllimin e tij”.
Amanetin s’e tret as dheu thuhet në fjalën e popullit, por tek ne ndodh që e tret Kreu, e tret shteti se ata e kane fuqinë e parasë dhe të vendit, ata janë “pronarët” e dhunshëm sot për sot, se ndryshe nuk ka se si ndodh që varri i Tij vazhdon të jetë në New York.
Historia e dhunuar dhe mosçuarja e amanetit në vend është një njollë tjetër e turpshme e regjimit diktatorial enverist si dhe e regjimeve të mëpastajme.
Megjithatë le të shpresojmë siç shkruan vetë Frashëri në prozë “Të metat tona” se: “Është virtyt që njeriu të shohë dhe të njohë të metat e tij. Kur e shohim fajin, e ndjejmë që lajthitëm, jemi të penduar. Kjo siguri zgjon ndër ne dëshirën dhe vullnetin që të veprojmë, të ndreqim shtrembësinë, të hyjmë në të drejtë”.
Ne fund dokumentari u mirëprit me duartrokitje nga të pranishmit.

Une bëra sa munda në mergimin e detyruar duke i dhënë botës shqiptare Apostullin e munguar…

Dr.Hysa ftoi në skenë skenaristin e dokumentarit “4 Frashëllinjtë”, z.Pëllumb Lamaj ish i burgosur politik duke e falënderuar dhe shprehur mirënjohjen për këtë punë kaq me vlerë. Z.Lamaj tha se jam rritur me dashurinë për Mid’hat Frashërin qysh ne fëmijërinë time.
Z.Lamaj vazhdoi se ky dokumentar u realizua në kushte të vështira për vetë faktin që historiografia dhe propaganda sllavokomuniste e Tiranës për gjysmë shekulli jo vetëm e kishte censuruar dhe tjetërsuar figurën e Babait të Kombit, por dhe për faktin tjetër të mungesës së dokumentacionit ngaqë mafia neokomuniste që erdhi në pushtet, duke ju frikësuar të vërtetës historike, nëpërmjet veglave të saj, e shtiu në dorë arshivën e Mid’hat Frasherit që gjendej në Amerikë dhe ende e mban të fshehtë… Jam i bindur që në se një ditë kjo arshivë do t’i bëhet e mundur shoqërisë dhe studiuseve, do të jetë një thesar jo vetëm për brezin e ri që ka privilegjin e shkruarjes së historisë, por dhe për vetë kombin shqiptar…Historinë e tyre shqiptarët duhet ta shkruajnë vetë, pa filtra ideologjik, pa ndjenjë inferioriteti karshi të huajve… Kush e harron atë, kush e shkatërron me dashje apo pa dashje, bën krimin më të madhe të të gjitha krimeve… Une bëra sa munda në mërgimin e detyruar duke i dhënë botës shqiptare Apostullin e munguar….
Padyshim të tjerët që do të vinë do të na e sjellin edhe me të plotë, edhe më madhështor Gjeniun e kombit përfundoi fjalën e tij ish i burgosuri politik z.Pellumb Lamaj.
Në këtë tubim e mori fjalën dhe z.Eduard Dilo pinjoll i familjes së Ilia Dilo Sheperit i cili ndër të tjera tha:
Sot na ka mbledhur përkujtimi i 135 vjetorit të lindjes të të madhit ndër të mëdhenjve, “Babai i Shqiptarizmës” Mit’hat Frashëri, që duhet të ishte ditë feste Kombëtare në krejt Kombin dhe për krejt Kombin Shqiptar. Ai është Bir ‘ i denjë i Familjes me vlera të larta Patriotike, Frashëllinjve të pavdekshem. Ai me devotshmëri ju përkushtua krejt vatanit, duke mos kursyer asgjë për të. Që në moshë të njomë, u mor me shkrime e përkthime, vepra këto që hyjnë në gjerdanin e letrave shqip! I rritur në një familje ku Atdheu ishte idhull, në një familje ku Babai i Tij Abdyl Frasheri vuri krejt pasurinë për Shqipërinë (të bëjmë një parantesë këtu, Abdyl Bej Frasheri vuri pasurinë e tërë në dobi të Kombit, ndërkohë që batakçinjtë kombëtare që na kanë udhëhequr e udhëheqin, vjedhin Kombin, pasurinë e çdo gjë Kombëtare duke katandisur popullin në këtë gjendje mjerane që e dimë të gjithë). Ai nuk dinte te ishte ndryshe, po ishte ai që ishte Mid’hati i veçantë e i respektueshëm nga të gjithë. Pjesëmarrës në çdo ngjarje me rëndësi të Kombit: në Kongresin e Alfabatit, apo në Shpalljen e Pamvarësisë etj Bëri që Ai të ishte figura kryesore dhe e respektuar deri para viteve 1944! Ishte udhëheqësi shpirtëror i shqiptarëve. Në Librarinë e tij në Tiranë u krijua një vatër e vërtetë patriotizmi. Me krijimin e Organizatës së Ballit Kombëtar u vu në krye të saj dhe u bë simbol i gjithë atyre që merrnin pjesë në këtë organizatë . Mid’hat Frasheri është Ai që punoi me shumë përkushtim e atdhetarizëm deri në frymën e fundit. Një Luftë të pa epur e plot vetmohim, bëri sidomos në Vitet ’40-të për të sqaruar popullin rreth rrezikut komunist që i kanosej. Deviza e tij aktuale ishte dhe mbetet dhe sot “Shqipëria e shqipetarëve, vdekje tradhtarëve” dhe eshtë një kushtrim për secilin që ta mbajmë e ta duam Atdhenë me shpirt. Në këtë përvjetor ai vjen përsëri i gjallë se porositë e mendimet e tij janë ende aktuale… Qoftë i pa harruar, nder, respekt dhe mirënjohje e lavdi të perjeteshme për Të.
Në këtë tubim foli z.Xheladin Zeneli ish deputet i zgjedhur në vitet 1990 në Mal të Zi, i cili tha se jam i privilegjuar që marr pjesë në përvjetorin e 135-të të Kolosit të Kombit Mid’hat Frashërit. Ne jemi rritur tha ai me Frashëllinjtë. Unë i kam shpëtuar burgut kur recitoja vargjet e Naim Frashërit si: “Ti Shqipëri më ep nder, më ep emrin shqiptar”, i shpëtova për të vetmen arsye se u ndërruan qeveritë dhe nga zgjedhjet ishin në rrëmujë e sipër. Unë brengosem për vendin tim, brengosem për trojet tona që kanë ngelur jashtë Shqipërisë dhe janë nën robëri. Ne duhet të jemi të bashkuar siç kërkonin Frashëllinjtë, se vetëm kështu Shqipëria do të rrojë zonjë vazhdoi z.Zeneli.
Dr.Hysa ka falënderuar disa veprimtarë që me punën e tyre i shërbejnë Diasporës dhe çështjes Kombëtare si: Themeluesit e Shkollës Shqipe “Alba Life” që operon në Staten Island, Brooklyn, Manhattan, z.Esad Rizai një avokad i komunitetit që vazhdimisht punon me përkushtim për bashkatdhetarët, Xheladin Zenelin për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve në Malin e Zi, Eduard Dilon për vazhdimin e traditës familjare, z. Alfred Tolljen për mikpritjen dhe aktivistin z.Leo Ruçi nga Vlora.
Z.Dem Feta nga Prishtina ardhur enkas për këtë sesion përkujtimor tha se Midhat Frashëri është vigan i Kombit Shqiptar. “Jemi në fillim të udhës, duhen përpjekje për t’u bërë komb i lirë, i bashkuar i qytetëruar, shkruante Mid’hati në vitin 1897.
Në vitin 1909 ai shkruante se qëkur mbahet mend dheu ynë i gjorë gjithnjë në luftë. Këto turbullime të gjorit mëmëdhe i kanë ardhur së brendshmi dhe së jashtmi. Pyetni 1000 njerëz dhe do të mësoni nga gjyshërit dhe etërit 100 prej tyre janë vrarë. Të paktë janë ata që vdesin në shtrat.
Ai shtroi tezën se Shqipërisë shpëtimi do t’i vijë nga vetë shqiptarët, shpëtimin tonë ta presim nga vetja jonë si një punë të përmirësimit dhe të naltësimit tonë, si një punë që vjen vetiu me djersën me përpjekjet dhe dëshirat tona”.
Z.Esad Rizai ka falënderuar organizatorët për këtë sesion përkujtimor për burrin e shquar të gjithë kombit shqiptar Midhat Bej Frashërin.
Në këtë sesion ka përshëndetur dhe z.Leon Ruci i cili vlerësoi lart figurën e Midhat Frashërit dhe tha se brezat e ardhshëm duhet të njihen me historinë e vërtetë të shqiptarëve.
Sesioni përkujtimor shkundi pluhurin e harresës dhe tërhoqi vëmendjen për rishikimin e Historisë që siç thotë Midhat Frashëri se: “Çdo shqipëtar gjendetë sot përpara gjykatores së historisë. Historia po na gjykon: në mos patmë fatin të jemë stërniprë të lumturë të stërgjyshëvet fatosë, kemi detyrën të përpiqemi që të bëhemi, ne vetë, stërgjyshër të ndershmë për nipët tanë”.
Dr.Ilir Hysa e mbylli sesionin përkujtimor duke falënderuar të gjithë pjesëmarrësit dhe i uroi ata që të jenë së bashku në të tilla aktivitete kaq të rëndësishme për Diasporën kushtuar burrave të shquar të Kombit si dhe historinë e vërtetë duhet t’jua mësojmë me përkushtim brezave.
Sesioni përkujtimor u filmua nga TV “Alba Life” në New York dhe do të transmetohet në kanalet televizive.
22 Mars, 2015
Manhattan, New York

NJË MISIONAR PËR MISIONARËT

March 25, 2015 by dgreca

Refleksione mbi librin e Kadri Tarellit “Misionarë në udhën e dijes” /
Shkruar nga Agim Bajrami/
Refleksione mbi librin e Kadri Tarellit “Misionarë në udhën e dijes”
Fjala mësues, gjithmonë ka zgjuar e zgjon brenda meje përfytyrimin e një njeriu me një kulturë e përmasa krejt të ndryshme nga njerëzit e tjerë, qoftë edhe me punëtorët e shkrimeve që dinë të gdhendin e ta lëmojnë fjalën. Ndofta kjo ka të bëjë me lidhjet e forta që ky emër ka me fëmijërinë dhe shkollën tonë. Aq më shumë zgjerohet ky dimension, kur një mësues është edhe shkrimtar, apo gazetar i mirëfilltë.
M`i zgjoi këto përfytyrime libri “Misionarë në udhën e dijes”, i Kadri Tarellit, mësues dhe bashkëpunëtor i njohur ndër vite në shtypin tonë pedagogjik dhe më gjërë. Dua të them që në krye, unë i jap të drejtë vlerësimit të shkrimtarit dhe studiuesit Viron Kona kur thotë: “Në shkrimet e Kadri Tarellit lexuesit gjejnë tema që u intersojnë, që prekin “telat” dhe i venë në mendime…”.
Personalisht unë jam nga ata njerëz që përpiqem të mos më shpëtojnë pa lexuar shkrimet e miqëve, shokëve, apo të njohurve të mi, të çdo fushe qofshin. Ndonjëherë i lexoj sa për të mbushur një detyrim që kam ndaj tyre, por me shkrimet e Kadriut, jo vetëm provoj kënaqësi estetike, por mundohem të mbush edhe shumë zbrazti në njohuritë e mia në fushën e bukur dhe me shumë problematika të arsimit shqip.
“Misionarë në udhën e dijes”, del në një kohë të vështirë që po kalon shkolla jonë post komuniste, kur shumë koncepte e praktika të deriatëherëshme janë zëvendësuar e lënë mënjëanë. Duke ndjekur metodën e krahasimit dhe ballafaqimit, idetë dhe vizioni që shtron ky libër para lexuesit, janë aq të shumta dhe të gjëra, sa mund të krahasohen me vlerat e dhjetra simpoziumeve dhe konferencave shkencore të marra së bashku. E gjitha kjo ndodh, sepse përpara se autori të marrë pozicionin e gazetarit, mendon dhe shpërfaq së pari, staturën e mësuesit dhe drejtuesit të vjetër e me përvojë.
Të bëjnë përvete emrat e mësuesve të vjetër të arsimit shqip, të cilët, autori me mburrje e krenari i quan “Misionarë” dhe “Shenjtorë” të shqipes, duke shtruar pyetjen: “Ç`bënë më shumë misionarët e përhapjes së karishtërimit? Më tej vazhdon: “S`besoj se mësuesit tanë, këta “apostuj” të mësimdhënies e patën më të lehtë……” Figurat e tyre në libër zenë një hapsirë të madhe. Disa janë nderuar me titullin më të lartë “Mësues i Popullit”, disa “Mësues i Merituar” dhe të tjerë “Qytetar nderi i Durrësit”. Me shumë nderim portretizohet mësuesi Sulejman Ali Zalla, i “pagëzuar” nga populli si “Sul Shqipja”, më pas Prenk Kaçinari, Petrit Velja, Agim Shehu (profesori i kimisë), Eqerem Shijaku, Sabri Tuçi “Skulptor i Merituar”, Islam Alikaj, Zyber Sallaku, etj etj.
Libri ngjan si një zbërthim deri në hollësi i thënies së vjetër të Aristotelit: “Ata që edukojnë fëmijët mirë, duhet të nderohen më shumë se sa prindërit, sepse këta i dhanë jetën, ata i dhanë artin e të jetuarit mirë”. Këto fjalë u drejtohen mësuesve të të gjitha kohëve, që u shkojnë për shtat edhe mësuesve tanë të nderuar, që me përkushtim ndriçojnë mendjen dhe pasurojnë zemrat e fëmijëve dhe të rinjëve. Edhe shkrimet kushtuar figurës së tyre, tentojnë që në mënyrë sa më të thjeshtë të nxjerrin vlerat dhe gjurmët që ata kanë lënë në kohë e hapsirë. Nuk është e tepërt kur shumë nga këta krahësohen me emrat e profetëve të cilët edhe me gjakun e tyre kanë arritur të mbjellin fidanë të shëndoshë në trpin e atdheut. Jeta dhe veprimtaria e pashembullt e tyre është model për të rinjtë, që me idealizëm guxojnë të hyjnë në rrugën e mësuesisë. Më kanë mbetur në mendje fjalët e Fadil Elezit, ish drejtor i shkollës “Met Hasa”, në Portoromano të Durrësit, si mesazh drejtuar “misionarëve” të rinj: “Një jetë e tërë e trazuar me gëzimet dhe shqetësimet që sjell puna fisnike e mësuesit. Një privilegj që i takon vetëm atyreve, që të mbeten përherë të rinj në shpirt”….
Me fotoaparatin e përditësisë, syrit të Kadriut nuk mund t`i shpëtojnë edhe mësues që s`para mburren e s`bien në sy, por që kanë një shpirt të madh e mendje të ndritur, si bie fjala: Hasan Ulqini, Lirim Harka, Mustafa Faja, Ibrahim Enesi, etj. Bukur e me ngrohtësi shkruhet për Muzemil Osmanin, me rrënjë nga Çamëria, që mban titullin “Qytetar nderi i Durrësit”, mësues e matematikan i palodhur i arsimit durrsak, hartues e botues librash. Duke ndjekur këtë hulli të vlerësimit të mësuesve, mendoj se u shkon përshtat, ndaj autori me shumë dashamirësi i quan “ambasadorë” të shpirtit dhe kulturës shqiptare, mësuesit veprimtarë, Rukije Rama në Belgjikë dhe Sokol Demaku në Suedi, që jetojnë e punojnë në mërgim, të cilët sakrifikojnë edhe nga vetja, për të mbjell farrën e shqipes te fëmijët e bashkëatdhetarëve tanë. Në një farë mënyre shkrimet për ta, janë një apel ndaj mediave tona që tregohen shumë të kursyera ndaj këtyre “Misionarëve” në diasporë, le pastaj qesëndisjen e zyrtarëve tanë, që siç thotë Kadriu: -“Ambasador”? Po si shkoi në Suedi pa “fermanin” dhe vulën tonë?”….
Duke i parë një nga një, të gjithë sa përmenden në libër, janë pesonazhe të cilët vetëm një penë dashamirëse e pakompromis si ajo e Kadriut, arrin t`i gdhendë kaq bukur. Secili prej tyre aq sa është një jetë më vete, aq mund të konsiderohet, një copë, apo fragment i çmuar në tërësinë e historisë së shkollës shqiptare.
Që në krye të librit bie në sy përdorimi i fjalëve të urta e të mençura, të qëmtuara nga personalitete të mendimit botëror dhe nga rilindasit tanë të ndritur. E gjitha përbën një punë mjeshtërore, pasuri e gjetje interesante, sepse çdo thënie të fut në brendësi, duke përcjellë mesazhin universal të mësimit dhe edukimit me norma qytetarie e shqiptarie. Duke lexuar librin, më ngjason se po bisedoj me një plak të urtë e të mençur, i cili pasi ka gjezdisur shumë në jetë, nuk pranon të flasë shumë, por të ve para pasqyrën e të vërtetës dhe të thotë: “Kjo është jeta, këta janë njerëzit, kjo është koha të cilën e kanë bërë dhe vazhdojnë ta bëjnë këta”.
Më bën përshtypje, ndaj ndjej të ve në dukje gjuhën dhe stilin e veçantë të shkrimeve, qofshin redaksionale, reportazhe, apo portrete, sepse idetë, përcillen përmes pyetjeve që në titull, shpesh pa zbukurime e llafe të shtuara. Gjykoni vetë kur të lexoni disa prej tyre: “A do të gjendet ilaçi kundër dhunës?”, “Kujt i vret veshët dhe sytë gjuha shqipe?”, “A ka doganë për fjalën e huaj? Po “doganier” kush është?”, “Pse je plakur matematikë!?”, etj. Mendoj se është gjetur forma më e mirë, për të goditur në thelbin e çështjeve. Kështu, me fjali të shkutra, rrëfimi bëhet më i kursyer. Autori, me përvojë të gjatë në arsim, gëzohet e trishtohet, ngre probleme, kërkon e shtron zgjidhje, më shumë bisedon e diskuton me lexuesin, shpreh shqetsimet, pyet dhe përgjigjen ia le po këtij të fundit t`i mendojë.
Më pëlqejnë reportazhet, jo vetëm se, që në krye ka një thënie brilante të Muamet Gazali: “Zemra dhe mendja janë dy gjëra që e bëjnë njeriun të përsosur……”, por më shumë për mesazhin që përcjellin te lexuesi, e sidomos te kolegët mësues e drejtues, se “Shkollës nuk duhet t`i humbasë asnjëherë identiteti kombëtar”. S`besoj se ka mbetur shkollë në Durrës, që mos të ketë një copëz vend në faqet e këtij libri, ku çdo shkrim veç të veçantës së gjetur, ka vlera përgjithësuese për këdo që punon, apo aspiron të bëhet mësues. Lexoni shkrimet kushtuar shkollave “Vinçenc Prendushi”, “Demokracia”, Qemal Mici, “Gj. Kastrioti”, “N. Frashëri”, “14 Nënrori” dhe “Kasa” e “Iliria” në Plazh, do të bindeni e do të më jepni të drejtë për gjykimin tim. Aq më shumë kur bëhet fjalë për koncepte të mësuesve dhe nxënësve, si bie fjala karakteristikat e nxënësve, apo ligjshmërinë në aktet normative, e më pastaj “Braktisja e shkollës”, dhe me tej akoma, detyrat dhe të drejtat e nxënsve, duke pyetur: “Kërkojmë të drejtat, po detyrat?”.
Pavarësisht se shkrimet janë publikuar kohë më parë në shtyp, (autori i shënon datat), ato tingëllojnë sikur janë shkruar sot. Kështu që me të drejtë gjykoj, se në kërkim të kohës së duhur, për të mos qënë asnjëherë vonë, pyetjet e autorit kthehen në një thirrje qortuese. Të gjitha këto i japin librit vlerën e një doracaku, për t`u përdorur e mbajtur mbi tavolinë nga çdo mësues e drejtues shkolle.
Nuk e di pse autori është ngutur të fusë në libër shkrime letrare, historike dhe analiza e reçensa librash, të cialt spikasin për tematikën e gjetur. E them këtë, se këto shkrime me vlerë artistike e njohse, duke pasur parasysh edhe shumë të tjera që autori ka e po publikon në vazhdim, mund të përmblidhen më vete, në libra të tjerë. Këtu po përmend disa tituj:, “Nga loti i nënëve deti u bë i kripur”, “Këmbana e dshurisë”, “Manastiri i “Shën Naumit”, perlë dhe plagë e historisë së shqiptarëve”, “Biro! Na e ngjallët Çamërinë. Kur këndohej kënga e Çelo Mezanit”, “Heronjtë e Kosovës Haki Taha e Bajram Gashi (Salihi), mësues në Shënavlash, etj, etj.
Në fund dua të shtoj, se “Misionarë në udhën e dijes”, i Kadri Tarellit, është një libër i rëndë, për mesazhet dhe problematikën që shtron, sepse arrin të mbjellë një frymë të re analitike e studimore në peisazhin në të cilin gjendet sot shkolla jonë, në Durrës e në shkallë kombëtare. Me këtë rast theksoj se, kur vlerësimet përzihen natyrshëm me kritikat dhe vërejtjet e drejta, dhe kur dalin prej penës së një personaliteti të njohur të arsimit e kulturës shqiptare, kanë vlera të pakontestueshme, për sot e për nesër.
Uroj autorin për libra të tjerë po kaq të mirë!(Ne Foto: me shkrimtaret durrsake)
Durrës më 24. 03. 2015

Mendja e madhe është e zeza e të zot

March 25, 2015 by dgreca

Shkruan: Avdi Ibrahimi/
Kam pare e takuar në jetën e përditshme njerëz me karaktere të ndryshme, por shpesh më ka rastisur të takoj njerëz me mendje të madhe. Sipas pikpamjës time mendjemadhësia është një fenomen që mund të dallohet fare qartë në gjeste të një mendjemadhi apo mendjemadhe, në të folur, dhe në mënyrën se si qëndron pranë një shoqërie. Kam lexuar shkrime të ndryshme nga e kaluara është mbase interesante se në kohërta e mëhershme sikur mendjemadhesi kane shfaqur vetëm të pasurit, se ata gjithnji e kanë ndier vetën se janë një shoqëri më e lartë nga të varfërit, por sot kjo shfaqje është shumë e rrezikshme, sepse kjo sëmundje shpirtërore njeriun mendjemadh e bënë t’i duket vetja se është më i dalluar se të tjerët në atë mes njerëzish ku ai jeton e punon, kujton pse ka më shumë para, pse ka pozit shtetërore, mendon se është më i ditur, e ka më shumë force mbi të tjerët. Janë këto mbase arsyet, që ai kurrsesi nuk pranon të jetë i thjesht e të ndjejë keqardhje për të tjerët, për këtë ai nuk brengoset që më sjelljen e tij lëndon të tjerët.
Ky fenomen ligësie nuk duhej të ndodhte në asnjë rast nga raca njerëzore, sado e vogël të jetë ajo mendjemadhësi kujtoj se është një sëmundje patologjike e rrezikshme shoqërore dhe shkatërruese e shpirtit, ku nga një grimcë, sado e vogël të jetë, mjafton që dale nga dale të gjejë terren të përshtatshëm për të livadhisur në shpirt, i cili mëpastaj mbizotërohet nga dëshirat shfrenuese të egoizmit e injorancës. Kjo dukuri negative mendjemadhësie pastaj kalon në vesin e njeriut, si dukuri e shëmtuar që përdorët si armë e të ligut e injorantit, e disa nga këta njerëz injorant mundohen ta paraqesin veten me një madheshti qënuk e kanë, kjo tregon se ky tip njeriu është pa pike civilizimi e kulture, nuk e kanë vetëdijen e duhur, nuk kanë asfarë vizioni, njëkohësisht nuk është ashtu si paraqitet. Kjo formë aktruese është një lloj maskarade e paraqitjes së jashtme, për tu dukur se është i ngritur, edhe pse nuk posedon asfarë vlere, është tërësisht i papaërgaditur profesionalisht dhe nuk qonë asfarë peshe në shoqëri, por me anën e mendjemadhësisë mundohet të shfaqët kinse është dikushi, kinse është njëfarë faktori edhe ay.

Kështu më është krijuar përshtypja se mendjemadhi e ka të humbur aftësinë e të menduarit, e ka humbur aftësinë njohjës për të pasqyruar botën e realës, për të arsyetuar e gjykuar drejtë, ay ashtu siç njifet në shoqëri ashtu edhe mbetët, atij edhe kur ti vie pleqëria, plaket me një pale mend, mendjemadhi gjithnji mendon sit ë përfitoj nga të tjerët për vetën e tij. Kështu atij i është bërë mendja veri, thotë urtia jonë popullore, është trullosur fare, s’është fare në vete, i është rritur mendja, i duket vetja se ay është njëshi e s’ka më të tjerë?! Ay del mendje mbi mendje, po del mbi të gjithë, urdhëron gjitha ata që ka nën vete, po e bënë vetën sikur është më i zgjuari, por ata të gjorët që I servilosën këtij mendjemadhi të pamend, ndryshe u thuhet në zhargonin popullor, gjeti mendja mendjen, mendojnë se janë dikushi, si njëri si tjetri, mendojnë të përfitojnë, të zhvatin sa ma shumë për vetën e tyre aty ku gjejnë terren për të livadhisur, kështu atij mendjemadhit i ka hipur mendja në qiell, i është rritur aq shumë mendja si i duket vetja se është i pazëvënsueshëm, ay është aq shumë mendjemadh sa i duket vetja si narcisoid se vetëm ay është mbi këtë tokë e s’ka tjetër. Por unë i them këtij mendjemadhi e llaskucave të tij mendjemdhenjë, mbani mendjen, mos e humbasni! Ejani në vete! Ecni për toke, se mendja e madhe është e zeza e të zot, more mendjeveri.
Përvoja jetësore na tregon se njeriu i thjesht, njeriu modest, në dukje e në praktik, ka më shumë vlera, se sa një mendjemadh, kjo është e dëshmuar në praktikën njerëzore.

“Dhembin degët e shqyera” të poetit Albert Habazaj

March 25, 2015 by dgreca

Vëllim me elegji të spikatura/
Nga Laureta Petoshati/
Kur më ra në dorë libri me poezi “Dhembin degët e shqyera”, m’u krijua ndjesia se kisha një libër me urtësi popullore të sinqerta dhe të vërteta deri në qelizë. Është një libër poetik, ku autori ka në vëmendje që me anë të vargjeve të bëjë një analizë historike dhe sociale. Ai nuk kërkon të zhytet thellë në shekuj, por ai zhytet thellë në mjedisin real bashkëkohor dhe të bashkëkohësve të tij. Në këtë libër ai lëvron një mori temash që si mozaik na japin mjedisin social të cilit i përket autori Albert Habazaj. Ai librin e fillon me poezinë kushtuar Vlorës të titulluar “Prelud për detin”, si simbol i dashurisë së tij për Vlorën, të cilës i kushton vargje siç thotë dhe vetë “vargjet për ty burojnë ujëvarë, / i vemë kurorë një gjethe ulliri”. Pra Vlora shihet si një perëndeshë, që për poetin përbën thelbin dhe tharmin e muzës së tij, por dhe të poetëve të tjerë si Fatos Arapi, që ai i ka për zemër, sepse Vlora është dashuria e tyre e përbashkët. Jo më kot ai këtë poezi e mbyll me emrin e tij, në vargjet me sfond metaforik: “Krijojmë e ndezim diellin si Fatos Arapi,/ Si zogj furtune në buzë të detit,/s’është gjë takimi i mbretit me mbretin/ para takimit të poetit me poetin!”
Duhet përmendur fakti se poezitë e vëllimit poetik “Dhembin degët e shqyera” janë të karakterit shoqëror dhe me dëshirë njohëse e respekt për njerëz të veçantë që përbëjnë familjen dhe shoqërinë e poetit. Me një brishtësi dhe shumë takt, ai i thur vargje shoqes së tij të jetës, Mejos për 50 vjetorin e lindjes, ku duket sikur bëhet një Lasgush i dytë, kur shpërthen në vargje lirike tepër të ngrohta e gurgulluese: “Nektari i puthjeve nga buza në buzë/ Si lëngu i shegës së çarë në tetor./ O gëzim, o fat, o dinjitet, o shpuzë,/ Mbretëritë në dorë!”
Po ta shikosh me vëmendje vëllimin poeti i këndon me dashuri shumë njerëzve, të cilëve u vë emra konkretë si për shembull poezia “Arkeologu i Poezisë” që i kushton Moikom Zeqos
në vend të kartolinës, për 60 vjetorin e lindjes, por ai i këndon pa me kaq patos edhe mjedisit, peizazhit, deri dhe gurëve. Kjo dukuri ndjehet fuqishëm te poezia “Marshi i Tërbaçit”, ku poeti kalon në dalldi poetike për një dashuri të pamasë për fshatin e lindes kur thotë: “Në – trojet spërkatur/ me dritë dashurie,/ o Tërbaç i dashur,/ o vëlla me yje!”
Ka shumë poezi në këtë vëllim ku poeti Albert Habazaj u këndon jo vetëm vlerave demokratike dhe antifashiste, por mbi të gjitha atyre njerëzore dhe njerëzve që i bartën këto vlera si te poezitë “Malli për çlirimtarët”, “Kurora e Nderit”, etj. Ngaqë autori flet me emra të përveçëm, herë- herë i gjithë vëllimi poetik duket si një roman historik i shkruar në vargje për persona konkretë.
Krahas këtyre poeti Albert Habazaj ka thurur dhe disa poezi për përditshmërinë në vendin e tij, që në vetvete janë thelbi i një realiteti të dhembshëm, i përshkruar me tone të forta të një denoncimi social, por dhe një shpirtbutësi për të përvuajturit. Hera-herës në poezi të tilla si “Kombi dhe unë”, “Rilevim”, “Toga e lypsarëve dhe unë”, “Shqipëria sot”, etj, qëndrimi i poetit është denoncues, madje dhe ironik. Ka një ironi melankolike midis asaj që ndodh në realitet dhe asaj që ndodh në shpirtin e poetit. Kjo gjë shprehet fuqishëm te poezinë “Kombi dhe unë”, ku me anë të konotacionit thotë shprehimisht: “Ti, zotni fryhesh si bollë, / Unë – si zogu mbi cipal;/ Shihma kërcirin e hollë,/Si unë kombi është në hall!”
Ironia që karakterizon labin nuk ngelet me kaq në poezinë e Albert Habazaj. Ai ka raste që kalon në sarkazëm, ku kjo e fundit merr nota tepër të theksuara në poezinë “Unë dhe shteti” ku në mënyrë lakonike me sarkazëm dhe sinqeritet tregon marrëdhënien e shtetit me qytetarin e vet. që është vetë poeti: “Shteti im – çapaçul,/ Unë të dua, / ti ma ngul!”
Po me nota therëse me një denoncim social për ligësinë dhe njerëzit pa karakter është dhe poezia “Mostra”, e cila të sjell ndërmend poezitë e Nolit apo dhe të Ali Asllanit për nga notat e protestës dhe të sarkazmës. E kush nuk do të qeshte me përkufizimin që i bën njeriut “Mostër” Albert Habazi kur thotë se: “Të gjithë e dinin që ishte / Shok i ngushtë i Tartufit./ Të gjithë e dinin që ishte / Kushëri i parë i bufit…” Por ato që spikasin më shumë në këtë libër janë elegjitë. Duket se një vaj, një qarje e brendshme, shkruar me një delikatesë tregon bukurinë e kujtimeve personale si një rekuiem për të gjithë ata që nuk janë më në jetën tokësore. Thuhet se njeriu vdes vërtetë jo kur ai kalon në përmasën tjetër, por kur ai harrohet dhe nuk kujtohet kush për të. Ndërsa poeti Albert Habazaj i ka vendosur ata në vargje për ti sjellë si të gjallë pranë nesh, aq sa herë pas here të duket se po lexon ndonjë epos si ai i kreshnikëve. Duket sikur diellin e vargut të këtij eposi “shumë po ndrin ky diell e pak po nxeh” poeti Albert Habazaj e ka dhënë në mënyrë krejt origjinale në vargjet e poezisë “Mbi re diellon Teuta”, e cila është një elegji për zonjushën Teuta B. Shkurtaj: “Kisha kohë që kisha ikur,/prapë në parajsë u futa,/dielli m’u duk i mitur,/se diellonte Teuta.” Madje duket sikur kemi një varg dantesk, i cili bëhet më drithërues tek elegjia e dytë për po këtë vajzë nën titullin “Nëna qan vajzën e re” ku thotë se “do të të vinte nëna,/me pesë lekë të mbështjella /në fund të xhepit,/me një trike leshi të thurur/ syth më syth/me kokrrat e lotit.”
Është hera e parë në jetën time që lexoj një vëllim poetik me kaq shumë elegji që më duken si boroitje e mirëfilltë Labërie. Këtu mund të përmendim elegji të tilla si “Baladë për gjyshen”, “Baladë për Badenë”, “Elegji për një mik të mirë” kushtuar kujtimit të paharruar të intelektualit veprimtar Njazi Hamzaraj, “Përshpirtje për Kujtimin”, në nderim tëKujtim Gjondedës, “Në udhë të dritës” kushtuar mësuesit Labë Beqiraj, “ Pëshpëritje për ëndrrën” kushtuar martirit të Mathauzenit Rexhep Bani, “Elegji për medaljen e artë” kushtuar Kujtim Peçit, “Flakadan princëror” elegji për Mësuesin e Popullit- Profesor Kristaq Shtëmbari, “Homazh për vëllain tim poetik Anastas Bita”, “Loton një gjethe mali” për Lako Gjokën, “Edhe varri sot po tundet” kushtuar Ruzhdi Hitës, “Baladë e vogël për një shpirt të madh” kushtuar Sose Dardhës, “Epitaf” si lule fati për Musa Koshenën, ej.
Të gjitha këto poezi janë të ndërtuara me vargje të puthitura ose të gërshetuara, por ka dhe vargje të lira. Poeti Albert Habazaj ka përdorur shumë figura letrare të cilat theksojnë mesazhin e tij poetik dhe flasin për një ndjenjë të thellë njerëzore.

Historia më e pabesushme midis mbijetesës dhe obskurantizmit

March 25, 2015 by dgreca

Tanzimati, shpallja e kushtetutës së Turqisë dhe rilindja e shqiptarëve/
Nga Harallamb Kota-Studiues/
Etapa e parë e Tanzimatit zgjati 17 vjet (1839-1856) e ndihmoi në forcimin e pushtetit perandorak, dobësimin e pushteteve lokale dhe zëvëndësimin e nëpunësve shqiptar me ata turq. Reformatorët nuk përgatitën asnjë akt në dobi të popujve të robëruar. Ata ndoqën një politikë shoviniste të shtetit të madh ndaj kombeve të pushtuara. Këta të fundit, reformat i panë me syrin e një populli të ripushtuar, e si një forcim të zgjedhës robëruese. Për shqiptarët, të cilët ishin qeverisur në mënyrë autonome gjatë pashallëqeve të mëdha shqiptare, shembja e tyre dhe zbatimi i reformave tanzimatiste, ishte një pushtim i dytë i vëndit. Zëvëndësimi i nëpunësave vëndas me nëpunësa të huaj, që flitnin vetëm me gjuhën e dhunës e të kërbaçit, shërbimi i detyrushëm ushtarak e gjyqet e korruptuara, acaruan më tej kontradiktën kombëtare e shoqërore. Shqiptarëve nuk iu njohën të drejtat e kombeve të tjera. Ata nuk kishin të drejtën të hapnin shkolla në gjuhën shqipe. Përkatësia fetare u ngatërua me përkatësinë kombëtare. Shqiptarët u ndanë në turq, grekë e katolikë. Në rregjistrat osman, shqiptari mysliman shënohej turk, shqiptari ortodoks shënohej grek ose vlleh dhe shqiptari katolik shënohej latini. Fshatarësia e krishterë shqiptare u quajt me termin “Raja” dhe në vënd të shërbimit ushtarak, paguante taksën e çlirimit nga ky shërbim. Edhe fshatarësia myslimane shqiptare nuk përfitoi nga tanzimati. Detyrimet kryesore mbetën po ato. Në vënd nuk u vendos rregulli e qetësia, për të cilat ishte e interesuar në radhë të parë borgjezia zejtaro-tregëtare. Reformat nuk morën parasysh kërkesat kombëtare të popullit shqiptar, ndaj u pritën me armë. Populli shqiptar më 1840 u hodh në disa kryengritje të mëdha antiosmane, të cilat në vitet 1843-1845 përfshinë Prizerenin, Prishtinën, Gjakovën, Rafshin e Dukagjinit, rrethet e Shkupit e Kumanovës, krahinën e Pologut dhe të Dibrës. Më 1847 shpërtheu kryengritja e madhe e fshatarëve të Shqipërisë së Jugut. Kuvendi i përfaqësuesve të krahinave kryengritëse shpalli formimin e besëlidhjes që u quajt “Lidhja Kombëtare Shqiptare”. Porta e lartë përdori forca të shumta ushtarake dhe i shtypi me gjak e terror këto kryengritje. Gjatë periudhës së parë të tanzimatit, u shfaqën intelektualë e patriotë shqiptar, që filluan të mendojnë për ta shpëtuar Shqipërinë. I pari që mund të përmëndim është Naum Bredhi (Veqilharxhi). Një shëmbëll tjetër i intelektualit dhe patriotit të kësaj periudhe është Jeronim De Rada dhe pas tij Thimi Mitko.
Periudha e dytë e Tanzimatit (1856-1876), nisi në janar të vitit 1856, pas memorandumit që Anglia dhe Franca i dorëzuan sulltanit. Dekreti Perandorak u publikua në shkurt 1856 dhe përmbante po ato masa që nuk u realizuan në periudhën e parë. Si rezultat i disa ndryshimeve në ligjin mbi tokën, çifligjet po fitonin gjithnjë e më shumë tiparet e pronave kapitaliste dhe në to po zinte një vend më të dukshëm puna me mëditje. Masat gjysmake, nuk ndryshuan gjëndjen e fshatarësisë, e si pasojë u forcua lufta e saj dhe shpërthyen kryengritjet kundër taksave të rënda e zgjedhës feudale. Hov të ri mori “Lëvizja Kombëtare” e popujve të shtypur të Ballkanit. Krahas intelektualëve dhe patriotëve shqiptar, që ushtronin veprimtarinë e tyre jashtë vëndit, u shfaqen dhe intelektualë shqiptarë, që aktivitetin e tyre e zhvillonin brenda hapësirave të Perandorisë osmane, të cilët filluan të organizohen në shoqata shkencore, kulturore me veprimtari botuese. Kostandin Krisoforidhi qysh në vitin 1864, ishte përpjekur për krijimin e një shoqate kulturore shqiptare në Stamboll dhe kishte pregatitur një alfabet të shqipes për të nxitur hapjen e shkollave shqipe në Shqipëri. Në vitin 1871, intelektualët shqiptar u mblodhën në Stamboll dhe vendosën që të studiojnë kulturën, historin, letërsinë, gjuhën, alfabetin e folklorin shqiptar. Por reformatorët turq, nuk u treguan aspak të gatshëm, që këtë të drejtë tua njihnin edhe shqiptarëve. Shtetarët osman ngulmonin, që shqiptarët t’i njihnin sipas besimit fetar dhe për rjedhojë muslimanët të mësonin nëpër shkolla turqisht, katolikët latinisht, ndërsa ortodoksët greqisht e vllahisht.

SHPALLJA E KUSHTETUTÉS TURKE
Tanzimati kishte përfunduar dhe klasa politike turke po pregatiste ndryshimet e mëdha. Lëvizja Iluministe e kushtetuese në Turqi, filloi në vitin 1870 dhe pas shumë përpjekjesh, në 23 dhjetor 1876 u pranua në fund kushtetuta e parë në historinë e perandorisë. Pas shpalljes së kushtetutës, u zgjodh parlamenti i parë osman. Rreth 60% e deputetëve ishin mysliman. Ndër deputetët e zgjedhur nga krahinat shqiptare, dalloheshin Abdyl Frashëri, Kostandin Kristoforidhi, Mihal Harito, Mehmet Ali Vrioni, Jusuf Podgorica, etj. Në janar të vitit 1878, deputeti i Janinës Abdyl Frashëri paraqiti një projektligj për reformat arësimore dhe tha: “Në Shqipëri nuk ka asnjë fshat që të ketë shkolla. Ky popull i mjerë, për arësye të injorancës, nuk ka mundësi të jap një dëshmi të shkruar. Në këtë injorancë, si do të qytetërohemi dhe si do të përparojmë ?. Kur nëna është injorante, si do ta risë fëmijën me karakter të fortë?.” Kur ushtria osmane pësoi disfatë nga ushtria ruse më 1878, sulltan Abdyl Hamiti në mesin e shkurtit, shpërndau parlamentin për një afat të pacaktuar. Kushtetuta formalisht nuk u anullua por Lëvizja Kushtetuese pësoi disfatë.

RILINDJA E SHQIPTARÉVE
Më 3 mars 1878, u nënshkrua Traktati i Shën Stafanit. Shqetësimi i shqiptarëve ariti në kulm kur me nënshkrimin e tij, Rusia fitimtare i shkëpuste Turqisë në favor të Bullgarisë, Serbisë e Malit të Zi, mjaft vise shqiptare. Në krye të protestave popullore u vu Komiteti i Stambollit ose “Shoqëria e Shkronjëzave”, krerët e të cilit ishin: Abdyl Frashëri, Pashko Vasa, Ymer Prizereni, Zija Prishtina, A.Koronica, Iliaz Dibra, Jani Vreto, Sami Frashëri etj., të cilët shpalosnin në faqet e shtypit europian dhe në selitë diplomatike të Fuqive të Mëdha, platformën e të drejtave kombëtare të Shqiptarëve dhe vendosmërinë e tyre për ti realizuar me çdo kusht këto kërkesa. Më 10 qershor 1878, në kushtet e sundimit osman e të krizës lindore, me nismën e Komitetit të Stambollit,me delegatë të ardhur nga mbarë krahinat shqiptare, u themelua organizata e parë politike e ushtarake mbarëshqiptare “Lidhja Shqiptare e Prizerenit”. Organi më i lartë i saj, ishte Këshilli Përgjithshëm me kryetar Iliaz pashë Dibra, me funksione legjislative. Lidhja mori përsipër të zgjidhte tre detyra themelore që shqetësonin në atë kohë opinionin e mbarë shqiptarëve: -të afirmonte në arenën ndërkombëtare kombin shqiptar si subjekt i të drejtave kombëtare, -të kundërshtonte copëtimin e trojeve etnike shqiptare të vendosur në Kongresin e Berlinit në favor të monarkive fqinje ballkanike, -të realizonte bashkimin e mbarë trojeve etnike shqiptare në Ballkan, në një formacion shtetëror autonom, në kuadrin e Perandorisë Osmane, si hapi i parë për të krijuar shtetin shqiptar të pavarur dhe demokratik. As më parë dhe as tashmë, asnjë nga Fuqitë e Mëdha nuk e përkrahën formimin e një shteti shqiptar. Edhe në Kongresin e Berlinit që u mblodh më 13 qershor 1878, Fuqitë e Mëdha nuk i morën parasysh të drejtat kombëtare të Shqiptarëve. Ato i bënë korigjime Traktatit të Shën Stafanit, i shkëputën Bullgarisë teritoret e premtuara shqiptare,por nga ana tjetër i premtuan Greqisë aneksimin e viseve shqiptare të Çamërisë. Situatat e krijuara i diktuan patriotëve shqiptar që të mblidheshin në një kuvend të ri. Më 1 nëndor 1878 nën kryesinë e I.P.Dibrës, në të cilin morri pjesë edhe Abdyl Frashëri, me cilësinë e përfaqësuesit të Lidhjes Shqiptare të Prizerenit për Toskërinë, u mbajt Kuvendi Shqiptar i Dibrës. Para mbledhjes, Abdyl Frashëri u bëri thirje banorëve të Dibrës, të linin mënjanë hakmarjen dhe armët ti drejtonin vetëm kundër armiqve të jashtëm, që po rezikonin pavarësinë e vendit. Kuvendi i Dibrës miratoi një rezolut në trajtën e një memorandumi, i cili përmbante 5 pika që shtroheshin edhe në programin e Komitetit të Stambollit: -formimi i vilajetit të bashkuar të Shqipërisë, -krijimi i administratës me nëpunës shqiptarë, -zhvillimi i arësimit në gjuhën shqipe, -përdorimi i një pjese të konsiderushme të buxhetit për përparimin e arësimit dhe për ndërtime botore, etj. Ky memorandum në formën e një resolute, ju paraqit Portës Lartë në fillim të shkurtit 1879, por ajo nuk e mori parasysh. Abdyl Frashëri dhe Kryesia e Lidhjes së Prizerenit, ndjenin nevojën e një organi politik ekzekutiv. Pa humbur kohë, Abdyl Frashëri në fillim të muajit qershor të motit 1880, organizoi Kuvendin ndërkrahinor të Frashërit, ku morën pjesë përfaqësues të krahinave të Shqipërisë Juglindore: Përmet,Skrapar,Korçë e Kolonjë, që administrativisht vareshin nga vilajeti i Janinës dhe i Manastirit. Kuvendi miratoi propozimin për formimin një qeverie qëndrore për krejt Shqipërinë, e cila do të merte në dorë administratën e mbarë vendit dhe do të pëfaqësonte interesat kombëtare shqiptare. Mbarëvajtja e këtij Kuvendi dhe krijimi i situatave të reja, brënda dhe jashtë perandorisë, ishin inkurajuse dhe duhet të shoqëroheshin me kërkesa më maksimale. Për këtë arësye Abdyl Frashëri thiri në Gjirokastër në 23 korrik 1880, një tubim të mdh mbarëshqiptar, ku morën pjesë delegate nga të gjitha trevat shqiptare. Në Kuvendin Kombëtar të Gjirokastrës, u trajtuan çështje me rëndësi kombëtare që ishin:-autonomia e Shqipërisë në përbërje të Perandorisë Osmane, qoftë edhe pa dëshirën e kësaj të fundit, që do të arihej nëpëmjet kryengritjes së armatosur, -koha më e përshtatshme, do ishte çasti kur Perandoria Osmane të pranonte pushtimin e trojeve shqiptare nga ushtritë greko-malazese. Në këtë rast “Lidhja Shqiptare e Prizerenit” do merte në dorë pushtetin politik, do ta shpallte veten Qeveri të Përkohshme dhe do të merte disa masa: – zëvëndësimin e nëpunësve turq me “shqiptarë pa dallim feje”, -administrimin nga qeveria e përkohshme e të ardhurave fiskale për nevojat e Lidhjes, -hartimin e kushtetutës që të përmbante një varg të drejtash demokratike, –vendosjen e rendit dhe qetësisë në mbarë vendin, -sulltani të kishte të drejtë vetëm për të emëruar guvernatorin e përgjithshëm të Shqipërisë autonome, ndërsa kjo do i paguante Portës së Lartë një tribut vjetor me të holla e do të ndihmonte me një kontigjent të caktuar ushtarësh, –perandoria osmane do të detyrohej të mbronte ushtarakisht Shqipërinë nga çdo agresion i jashtëm. Kuvendi i Gjirokastrës shënoi një hap të rëndësishëm përpara drejt formimit të shtetit kombëtar shqiptar.

Këshilli Përgjitshëm i Lidhjes Shqiptare të Prizerenit
Në zbatim të këtyre vendimeve, në fillim të vitit 1881, Këshilli Përgjitshëm i Lidhjes Shqiptare të Prizerenit, krijoi nga ana e vet një Komitet Kombëtar (Qeveri të Përkohshme) të paisur me pushtet ekzekutiv. Kuverna e Përdorme ose Qeveria e Përkohshme e Lidhjes Shqiptare të Prizerenit, përjashtoi nga Këshilli i Përgjithshëm anëtarët e pavendosur për shpalljen e autonomisë së Shqipërisë në kuadrin e Perandorisë Osmane dhe miratoi përbërjen e re të Komitetit Kombëtar. Komiteti ose Qeveria përbëhej prej 10 anëtarësh. Kryetar u zgjodh Ymer Prizereni dhe nënkryetar Sh.Spahiu. Abdyl Frashëri u ngarkua me detyrat e punëve të jashtme dhe Sulejman Vokshi me ushtrinë. Qeveria u përpoq të përhapte kryengritjen çlirimtare në viset e tjera të vilajetit të Kosovës, formoi njësi të rregullta e dha ndihmesë ushtarake. Në viset e çliruara, ajo ngriti një administratë të vetën. Gjatë janarit 1881, forcat ushtarake të Lidhjes çliruan Shkupin, Mitrovicën dhe Prishtinën. Me qeverinë e përkohshme u lidhën edhe qytetet e tjera si Peja, Ferizaj, Vuçiterni etj. Nëpunësit osman u dëbuan nga këto qëndra ku u vendos autoriteti i Lidhjes. Garnizonet e dobëta osmane u detyruan të mbylleshin në pika të caktuara, prej nga ku nuk mund të dilnin pa dorëzuar më parë armët. Forcat e Lidhjes Shqiptare, zunë urrat e hekurudhat, në mënyrë që të pengohej ardhja e përforcimeve ushtarake osmane. Shoqëria e trenave me qendër në Shkup, mori urdhër të mos transportonte trupa dhe municione për ushtrinë osmane. Në shkurt autoriteti i Qeverisë së Përkohshme u shtri edhe në Tetovë, Gostivar e Dibër. Administrata e re që u ngrit në viset e çliruara u pastrua jo vetëm nga funksionarë në shërbim të Sulltanit, por edhe nga përfaqësuesit e qarqeve të moderuara. U morën masa të repta kundër veprimeve arbitrare e shpërdorimit të funksioneve pushtetore nga nëpunësit e pandërgjegjshëm dhe u ndoqën me ashpërsi të gjithë keqbërësit e aratisur. Masa të repta u morën edhe kundra bejlerëve proosman, të cilët u përpoqën të minonin pushtetin e ri dhe disa prej tyre u arestuan. Këto aritje të rëndësishme për kohën, ndikuan edhe në Shqipërinë Jugore. Qeveria e Përkohshme filloi të pregatiste reparte vullnetarësh për të ndihmuar kryengritësit e vilajetit të Janinës në rast reziku nga Greqia, e cila mund të hidhej në veprim. Këto ngjarje shqetësuan jo vetëm Portën e Lartë, por edhe Fuqitë e Mëdha. Ata ndërhynë pranë qeverisë osmane dhe asaj greke, që ti jepnin fund çështjes së kufirit turko-grek, me qëllim që Porta e Lartë t’i kishte duart e lira, për të shtypur kryengritjen e armatosur të Lidhjes Shqiptare të Prizerenit. Pas nënshkrimit të protokollit turko-grek, të marsit 1881, ajo dërgoi forca të mëdha ushtarake në Kosovë. Pas betejave të ashpra në Slivovë, Shtime’ e Curralevë dhe pas pushtimit të Prizerenit e Gjakovës nga ushtria osmane, Qeveria e Përkohshme u shpërnda. Lidhja Shqiptare e Prizerenit ishte organizata e parë patriotike që:-mori përsipër të zbatonte programin madhor të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, çlirimin e atdheut dhe formimin e shtetit kombëtar, – grumbulloi në gjirin e vet të gjithë Shqiptarët, pavarësisht nga përkatësia fetare, krahinore dhe shoqërore, -kombinoi për interesa kombëtare lëvizjen e armatosur me aksionin diplomatik dhe veprimtarinë kulturore,-shkriu në një llogore të vetme, qëndresën kundër Fuqive të Mëdha, Perandorisë Osmane dhe monarkive të fqinjëve për të mbrojtur tërësinë tokësore të atdheut dhe për të realizuar autonominë e Shqipërisë. Si e tillë ajo ushtroi një ndikim të thellë në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare dhe mbeti në historinë e Shqipërisë si e para Qeveri Kombëtare shqiptare, duke shërbyer si shëmbull frymëzimi për shqiptarët gjatë kryengritjeve të ardhshme. Populli shqiptar nën drejtimin e Lidhjes, u ngrit në mbrojtje të tërësisë teritoriale të atdheut të vet dhe detyroi Fuqitë e Mëdha të mernin vendime pas vendimesh. Shqipëria u bë plaçkë tregu për të kënaqur oreksin e monarkive ballkanike. Flotat e fuqive evropiane ndihmuan flotën osmane t’i dorëzonte Malit të Zi’ Ulqinin dhe Tivarin. Kështu ndodhi dhe gjatë ratifikimit të kufirit greko-shqiptar.