Archives for June 2015

HESHTJA ZGJEDHORE QË VJEN NGA ”QARKU I TREMBËSHJETË”…

June 22, 2015 by dgreca

Shqipëria është ndarë në 12 qarqe që, siç thuhet zyrtarisht, janë ftuar për të votuar mbi tre milionë e treqind mijë shqiptarë…/

“Qarku i trembëdhjetë”, rreth dy milionë, është i privuar nga e drejta për të votuar, i është hequr pa gjyq e drejta e votimit, e drejta e zgjedhësit dhe e të zgjedhurit…/
Në atë “mbi tre milionë e treqind mijë…”, në lista, në të gjithë vendin janë qytetarët e “Qarkut të trembëdhjetë”, mërgimtarët në Greqi, Itali, Francë, Gjermani, Zvicër, Angli, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanada, Australi…mërgimtarët shqiptarë në të pesë kontinentet dhe mbase në të gjitha shtetet e botës./

Nga Abdurahim Ashiku/ Athine/

E diele, 21 qershor 2015…
Jam ulur në qetësinë e shtëpisë sime në mërgim me vështrimin mbi ekranin e vogël sinjali i të cilit vjen nga sistemi satelitor botëror. Kaloj me indiferencë sinjalin kompjuterik të telekomandës sa në njërin ekran të vogël në tjetrin, sa në stacionet “afër qeverisë” aq edhe në stacionet “larg qeverisë”.
Nuk votoj.
Jo se nuk dua por se nuk duan.
Nuk duan partitë politike në Shqipëri të montuara tash 24 vjet në karriget e Kuvendit, që ta bashkojnë kartonin jeshil për një ligj që mërgimtarët të kenë të drejtë të votojnë, ta përcjellin votën në “kutitë e votimit” siç e përcjellin miliona emigrantë në vendet demokratike.
Kanë të drejtën të shprehen me votë të burgosurit deri në dënime me “burgim të përjetshëm” dhe nuk kanë të drejtë të votojnë mërgimtarët e lirë, njerëzit që në këtë një çerek shekulli i kanë dhënë vendit më shumë se çdo komunitet, miliarda dollarë çdo vit, gjakun në deje që e ka mbajtë gjallë jetën shqiptare, që e ka ngritur nga “kuota zero”…
Një absurditet ala shqiptar…
Shqipëria është ndarë në 12 qarqe që, siç thuhet zyrtarisht, janë ftuar për të votuar mbi tre milionë e treqind mijë shqiptarë…
“Qarku i trembëdhjetë”, rreth dy milionë, është i privuar nga e drejta për të votuar, i është hequr pa gjyq e drejta e votimit, e drejta e zgjedhësit dhe e të zgjedhurit…
Në atë “mbi tre milionë e treqind mijë…”, në lista, në të gjithë vendin janë qytetarët e “Qarkut të trembëdhjetë”, mërgimtarët në Greqi, Itali, Francë, Gjermani, Zvicër, Angli, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanada, Australi…mërgimtarët shqiptarë në të pesë kontinentet dhe mbase në të gjitha shtetet e botës.
Jam ulur dhe gjerboj, mundohem të marr “ajkën e qumështit” të fjalëve të (k)analistëve që mundohen ta fusin fjalën në (k)analin e zgjedhjeve.
Gjerbja më vjen paksa e hidhur si t’i kishin hedhur “ajkës së qumështit” gjethe pelini.
Në gojë folësish televizivë, në zë analistësh të njohur me zë e figurë deri në shkallën mesatare të mërzitjes, në titra elektronikë poshtë e djathtas ekranit më vijnë lajme “të mëdha” e të “vogla”.
Në Roskovec nuk kanë filluar zgjedhjet. Shkaku nuk është “poshtë” por “lart”. Në listat zgjedhore, kandidatët e dy krahëve janë të të njëjtit krah politik. Të të njëjtit shkruar e printuar nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve por në fakt të krahëve të kundërt.
Gabim njerëzor?
Jo, faj njerëzor.
Në Kavajë komisionarët, me urdhër partiak, kanë marrë në dorë “kapistrën” e zgjedhjeve. Nuk lejojnë njerëzit të votojnë edhe pse ligjërisht kanë të drejtë…
Çudinë shqiptare në katror do ta qesëndiste Zhvejku me shprehjen e tij “Idiot në katror”…
Daljet partiake në ekranin e vogël nuk e di pse më kujtojnë filmin “Ballë për ballë”, deklaratat e palëve me akuza ndaj njëra tjetrës. Deklarata të një fuqie të madhe botërore ndaj një fuqie të vogël që donte të jetonte pa saç mbi kokë….
Daljet e sotme nuk e di pse më ngjallin trishtim…
Pushteti qenka më i ëmbël se hallva…
Pak a shumë kështu thoshte dikur edhe prefekti i Tiranës për…fashizmin.
E shkruar me titra poshtë ekraneve të vegjël apo në krah të djathtë të tyre, me figurë e pa zë, më vijnë dy gishta në sallën e votimit…
Thyerje e kodit zgjedhor?
Askush nga analistët nuk e thotë…
Një mesazh në facebook…
Kryeministri i Shqipërisë, që din shkrim e këndim, dikërka edhe aritmetikë…
Një thirrje në adresë të emigrantëve…
Ju që jeni në emigracion bëni një telefonatë në shtëpi, tek te afërm a miq në Shqipëri dhe thuajuni të shkojnë në votim sepse vota e tyre është investim edhe për ju! Rrofshi:‎edirama
Nuk mund të mos kishte reagime...

* * *

I nderuar kryeministër i Shqipërisë,
Edhe një herë Ju me këtë status-thirrje ndaj Ne emigrantëve që për më shumë se 25 vjet kemi mbajtur në këmbë shtetin shqiptar me remitanca dhe vota, por pa të drejtë vote dhe përfaqësimi, treguat indiferentizëm dhe mosmirënjohje duke na parë si mbështetje por pa na mbështetur!
Z. Kryeministër ka ardhur momenti të na ktheni borxhin; të drejtën e votës, të drejtën përfaqësimit dhe jo vetëm…

* * *
Ku e keni Ministrinë e Emigracionit që na premtuat zoti Rama?

Ku votojmë ne emigrantët që na premtuat se do të ju krijojmë kushtet të votoni në vendet ku punoni e jetoni?

Pse nuk erdhi Erion Velija, i cili zgjedhjet e kaluara e gdhinte këtu në Greqi me ne emigrantët?

Pse po na i shponi xhepat për pasaportat e fëmijëve që për fajin tuaj po pajisen me pasaporta të reja kur kanë akoma edhe 90% të kohës së afatit të skadimit?

Pse nuk e ndërtuat atë qendrën kulturore për shqiptarët që të ndiheshin se shumë emigrantë të tjerë të botës?
Pse nuk e njihni shkollimin shqip të fëmijëve në mërgim dhe mësuesit nuk i vlerësoni as materialisht dhe as moralisht?

Pse? Pse? Pse-të janë pa fund. Nëse ju zoti kryeministër pretendoni se të gjithë fshatarët i bëtë qytetar, por ka ndodhur e kundërta. emigrantët janë bërë qytetarë evropianë dhe nuk mund të mashtrohen sa herë keni fushata elektorale.
Pema mbillet sot dhe korret mot, zoti kryeministër.

* * *
Në Memaliaj shkakun për pjesëmarrjen e ulët në votime e kërkojnë tek emigracioni, largimi i njerëzve dhe boshatisja e qytetit
Në disa qytete jugore të Shqipërisë pak autobusë me emigrantë kanë kaluar kufirin, kryesisht minoritarë veprimtarë të PBDNJ-së…
Një analist flet për bojkotim të zgjedhjeve nëpërmjet pjesëmarrjes së vogël. Do të isha me të në qoftë se ai do të më jepte numrin e saktë të emigrantëve në listat zgjedhore në të gjithë Shqipërinë.
“Qarku i trembëdhjetë”, rreth dy milionë mërgimtarë nuk votuan…
Po të kishin të drejtën e votës pjesëmarrja në votime do të ishte rreth 80 përqind.
Vota e tyre mbeti pezull…
Unë kam 19 vjet që nuk votoj…
Herën e fundit kam votuar më 26 maj 1996, atëherë kur vota u vodh me “rruspë” për t’i hap rrugë shkatërrimeve të padëgjuara…
Tash jam ulur para ekranit të vogël dhe po pres numërimin e votave…
Po meditoj se kur do të më hapet porta për të votuar…
Nuk e di…
Dhe nuk dua ta di…
Deri atëherë do të jem i asimiluar në gjuhë, gjini, dashuri për vendlindjen time…
Mos e thëntë Zoti…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 21 qershor 2015

Pse po vepron kështu o Baton Haxhiu ?

June 22, 2015 by dgreca

As që ia vlen ma të merrem me ketë temë të rëndësishme (ndasitë në mes arkitektëve),pasi si individ nëse kërkon ligjshmëri dhe rregull në shoqërinë kosovare, anatemohesh, izolohesh apo lëçitësh si i marrë, pasi te ne janë instaluar disa rregulla primitive që skajshmërisht dëmtojnë të gjitha proceset normale,posaçërisht në fushën e Planifikimit Hapësinor,Urbanizmit dhe Arkitekturës.

Se inskenimin e konfliktit në mes të arkitektëve të Kosovës e kishte sponsorizuar “dikush”,i cili duhet të gjendet vetëm me anën e mekanizmave legjitim shtetëror,në çdo hap po vërtetohet. Sot është e qartë, qëllimi parësor ishte me e bllokuar procesin e Licencimit të arkitektëve,për të vazhduar punët kundër ligjore në fushën e ndërtimit nga vitet e pas luftës. Si sponsor medial ishit zgjedhur ju për të dramatizuar ndasitë në mes arkitektëve kosovar,me emisionet tua atraktive “Zona B”,në Klan Kosova.

Disa të dhëna po i theksoi,por që ju do të duhej të ishit në dijeni,pasi e keni trajtuar ketë problematik në emisionet e juaja televizive nga viti 2013.

Licencimin e kishte organizuar MMPH (Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor) si obligim ligjor, pas aprovimit të Udhëzimit Administrativ nr 6/2011 të muajit maj 2011. Pati angazhime serioze nga ana e AsAK-ës ndërkohë, për funksionalizimin e procesit të komplikuar të licencimit të profesionistëve në fushën e ndërtimit. U themelua Bordi i Përkohshëm për Licencimin e Arkitektëve dhe Inxhinierëve,me rekomandimin e ndërkombëtarëve si fazë kalimtare drejt Odës së Arkitektëve,Planerëve Hapësinor,atyre Urban,Ndërtimtarëve, Elektro inxhinierëve etj. Kështu si tani që po kërkon Ministri aktual z. Agani.

U aprovuan një seri dokumentesh tjera dhe rregulloresh adekuate si dhe vendimi nr 2579/12 në muajin shtator të vitit 2012,për caktimin e anëtareve për Komisionin Vlerësues i cili pas disa trajnimeve dhe të një pune të përkushtuar i kaloi të gjitha fazat e procesit,për të ardhur në fazën përfundimtare të intervistës me kandidatët të cilët kishin kaluar fazat paraprake. I kisha rezervat e mija profesionale në ketë proces,por për qëllim të fillimit të Licencimit, jam dakordu që në të ardhmen e afërt të plotësohej ai.

Befasi,e pa imagjinuar për mua ishte kur MMPH bllokoi provimin dy herë në shtator 2013 dhe me 7 mars 2014. Për të dy rastet nuk u dhanë arsyet për veprime të tilla centraliste,që na rikujtojnë një kohë që kemi menduar se ka perënduar. Ministria në krye me Dardan Gashin,me këto veprime si duket qëllimisht e ka keqtrajtuar Bordin e përkohshëm për Licencim dhe 21 Vlerësuesit e zgjedhur,në një proces demokratik dhe transparent, të pa parë deri atëherë në Kosovë.

Për ju dhe disa të tjerë nuk do të jetë e qartë kurrë, se tërë kjo punë profesionale është bërë pa kompensime materiale, por vetëm me premtime mashtruese,edhe se në buxhetin e Ministrisë (MMPH-së) për disa vite ishin paraparë mjete materiale për procesin e Licencimit,ku shkuan ato para ? Kush i tjetërsoi ato ? Janë pyetje që duhet sqaruar organet e autorizuara shtetërore,punë e cila nuk u bë deri me sot.

Si një nga pjesëmarrësit aktiv në të gjitha ndodhitë hapësinore,urbane dhe arkitektonike në Kosovë në katërdhjetë (40) vitet e fundit,po i lejoj vetes të iu drejtohem me kritika konstruktive,se si iu jeni qasur kësaj problematike, në mënyrë të hapur anuese për një grup të caktuar të arkitektëve. Gjuha e juaj denigruese befason në disa emisione të “Zonës B”,ke ftuar akterë të ndryshëm që ishin përfshirë në këto ndasi, asnjëherë as që ke tentuar të zbardhësh arsyet përse ka ndodhur kjo ?

Shkaku kryesor ka qenë licencimi,inatet klasike ballkanike si dhe përvetësimi i një pune katër (4) vjeçare të bërë për procesin e licencimit nga ana e AsAK-ës legjitim. Kjo punë ishte përkrahur nga USAID-i dhe natyrisht MMPH-së si bartësi kryesor i projektit. Qëllimi parësor i Ministrisë ishte vendosja e kontrollit shtetëror të arkitektëve e kjo do të arrihej, sikur në të gjitha shtetet e civilizuara me anën e licencimit,gjegjësish mbikëqyrjes permanente të profesionistëve të kyçur në procesin e ndërtimit,për të filluar me e stabilizuar situatën në këtë sferë cila është kaotike edhe pas 16 vite.

Që nga viti 2013 i ke dhënë hapësirë televizive një grupi te caktuar të arkitektëve të Kosovës. Nga ju kanë dal shumë të pavërteta, të ndërlidhura me vlera milionëshe,që as për së afërmi nuk përkojnë me realitetin. Si duket je i informuar tërësisht gabim nga ata të cilëve iu ke besuar, apo ato janë bindjet e juaja djallëzore,apo je i urdhëruar me veprua kështu. Bashkëbiseduesi i juaj i fundit në “Zonën B” të datës 15 qershor 2015, pos shumë të pavërtetave,manipuloi edhe me çështje tjera si vlerat monetare 50 000 euro, që hapësira e kufizuar në shtyp nuk më lejon me i shpjeguar.

Ku ishin këta zotëri në vitet e pas luftës ? Që asnjë herë nuk reaguan për atë se çka po ngjante me urbanistikën në Kosovë. Kanë manipuluar- mashtruar arkitektët dhe ndërtimtarët e vjetër me një propagandë “Geobbelsiane”,e cila është manifestuar edhe me demonstrata të instrumentalizuara,që rezultuan me BLLOKIMIN e procesit. U tha se kinse të gjithë ata duhet t’i nënshtrohen provimit profesional që dikur e kishin dhanë. Në asnjë dokument ligjor nuk kërkohet një gjë e tillë,pasi është kundër-Kushtetuese.

E di se të qenit gazetar është shumë vështirë,ka raste të shumta kur të imponohen tema të ndryshme, kundër bindjes tënde apo kundër një realiteti faktik, si është rasti me mospajtimet në mes arkitektëve kosovar. Ato janë rezultat i mos funksionimit të shtetit e në rastin konkret të MMPH-së,e cila me veprimet e veta është fajtori kryesorë përse LICENCIMI i Arkitektëve dhe të tjerëve të kyçur në procesin e ndërtimi nuk ka filluar as pas 16 viteve. E sa ishin të interesua faktorët vendimmarrës që të ketë rregull në fushën përfituese të ndërtimit,në çdo hap po vërehet.

Për vendimet e marra nga departamenti i OJQ-ve në kuadër të MAPL (Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal) as që vlen të diskutohet,ajo mbet çështje e Prokurorisë së shtetit pasi regjistrimi i një OJQ-je me të njëjtin emër,me përvetësimin e xhirollogarisë rrjedhëse, mjeteve materiale dhe punës së mundimshme shumë vjeçare në procesin e Licencimit,në botën e civilizuar vlerësohet si vepër penale. Kjo i ka ndodhur AsAK-ës legjitim,nuk e di se për të cilat interesa personale po e bën këtë,ma së paku për të zbardhur të vërtetën e cila shumëkujt i dhemb,i pengon.

Theksohet për disa numra dhjetëra,qindra (10,100,…) anëtarësh, e harrohet se në Kosovë veprojnë mbi një mijë (1000) arkitektë aktivë,të cilët me siguri dëshirojnë të kenë një asociacion të dinjitetshëm,ashtu si ka tentuar të veproi nga viti 2008 AsAK legjitim. Mu këtu është thelbi dhe qëllimi i krijimit të situatës së tendosur,me ndërhyrjen e grupit që ju po e përkrahni,në emër të mbrojtjes së ligjshmërisë të cilën në këto 16 vite ma së pakti ose fare nuk e kanë respektuar haptas,për atë e kemi situatën e tillë urbane në Kosovë. Natyrisht në rrugëtimin e tyre ka pasur edhe të meta,të cilat nuk kanë ndikuar në esencën e funksionimit të asociacionit. Jam i bindur se nëse do të kishte vullnet të mirë do të tejkaloheshin së bashku,dhe nuk do të kishim këto ndasi të cilat ma së shumti po i dëmtojnë vet arkitektët.

A po mendoni se në ketë mënyrë të veprimit po i kontribuoni zgjidhjes se ndasive të mëdha në mes të arkitektëve,apo po hidhni “benzinë në zjarr” me këso emisione të porositura,apo me deklarata publike ku individët e caktuar ngritën në super-mena,apo anëtarët e kryesisë së AsAK-ës legjitim cilësohen me fjalë denigruese, çka aspak nuk korrespondon me realitetin. Kjo nuk të shkon për nderë z. Baton Haxhiu që me të pa vërteta dezinformon opinionin, edhe se e konsideroni veten si një pende serioze në realitetin e zymtë kosovar,korrigjohuni për hir të vërtetës.

Prishtinë arch. Ylber Vokshi -Ylli

22.06.2015 arkitekt i pavarur

ylberv@gmail.com

ose

Autori është ish-Kryetar i Këshillit për Planifikim Hapësinor të Kosovës (KPHK)

Ndriçim i veprimtarisë së pa kursyeshme të shqiptarëve në Suedi

June 22, 2015 by dgreca

Këtë përmbajtje e ka numri i katërt i librit ” Thesari kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi” i cili është përgatitur nga SHSHASH ” Papa Klementi i XI Albani”, që me sukses zhvillon veprimtarin e saj në këtë shtet të largët skandinav. Të katër numrat e botuar deri me tash janë të çmuar dhe kanë vlera shkencore, thotë Prof. Fetah Bahtiri, kryetar i Këshillit Redaktues/

Shruan: Xhavit Çitaku/

Mërgata shqiptare është një thesar i çmuar i qytetërimit ilir, e cila me mençuri, me shkathtësi të mendjes dhe me një freski të shpirtit diti aq mirë që të lartësoj aq bukur kulturën, historinë e traditat shqiptare edhe në dhe të huaj. Komuniteti shqiptar në Suedi ishte jashtëzakonisht mirë i organizuar dhe dha kontribut të madh në sensibilizimin e situatës së rëndë në kohën e okupimit klasik nga Serbia, në grumbullimin e mjeteve në Fondin e Trepërqindshit, mbajtjen e familjeve në Kosovë, në shërimin e të sëmurëve dhe zgjidhjes së shumë vështirësive në të cilat gjendej populli i Kosovës dhe së fundi edhe me pushkë në dorë luftoi për çlirimin definitiv të Dardanisë.

I gjithë ky sukses i mërgatës shqiptare këto ditë u kurorëzua me veprën voluminoze, përkatësisht të numrit të katërt i librit të SHSHASH “ Papa Klementi i XI Albani” me titull “ Thesari Kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi”, që doli këto ditë nga shtypi. Lidhur me këtë punë të madhe e të rëndësishme që është bërë nga kjo shoqatë e vyeshme në biseduam me prof. Fetah Bahtirin, kryetar i Këshillit redaktues, të këtij asosoacioni shqiptar. Ai me këtë rast na tha: “ SHSHASH ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi, e themeluar në vitin 2011, gjer më sot me një punë të përbashkët dhe me përkushtim kolektiv ka nxjerrur në dritë tre libra me rreth 2000 faqe. Librat mbajnë titullin ”Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi” dhe kanë numrat 1, 2 e 3. Këto ditë u botua edhe numri 4 i Thesarit kombëtar të kësaj mërgate i cili ka më shumë se 800 faqe.

Librat ”Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi” kanë për synim pikërisht ndriçimin e veprimtarisë së pakursyeshme të shqiptarëve të cilët në trollin e Suedisë u angazhuan me mish e me shpirt për të vënë gurë në themelin e shtetit që quhet Kosovë. Është planifikuar që ky ndriçim të bëhet me botimin e diku rreth 10 librave të këtillë me gjithsej 8000 – 10 000 faqe. Kjo do të arrihet leht për arsye se ka pasur shumë veprimtari, ka shumë angazhime dhe ka shumë materiale.

Shkrimet mbështeten në dokumentacionin orogjinal

Por, që çdo gjë të jetë në vendin e vet, shkrimet mbështeten në hulumtimin e dokumentacionit origjinal i cili si i tillë, i pandriçuar dhe i pabotuar gjer më tani– është burim, material shkencor dhe thesar i çmuar. Kështu, Thesarët kombëtar kryesisht u kushtohen kontributeve dhe sakrificave të bashkatdhetarëve tanë në shërbim të misionit për realizimin e pavarësisë së Kosovës. Duke realizuar këtë synim, gjer më tani në Thesarin kombëtar 1, 2 dhe 3 janë përfshirë shumë mjedise, shumë qytete e aktivitete, veprimtarë e aktivistë, me qindra dokumente, gazeta, artikuj, lista, intervista, etj. nga qytetet dhe komunat si: Borås, Båstad, Falun, Göteborg, Hyltebruk, Hässleholm, Laholm, Landskrona, Lundegård, Lättarp, Smedjebacken, Uddevalla, Ängelholm, Vetlanda, Jönköping-Råslätt, Överum, Gulspång, Norrköping, Svenshögen, Stockholm, Malmö, Jokkmokk, Marks, Dals-Ed, Falkenberg, Perstorp, Hultsfred etj.

Ndërkaq, nga territoret jashtë Suedisë që janë përfshirë në librat tanë “Thesar kombëtar” me tema janë prezentuar: Gjermania, Zvicra, Shqipëria, Kosova, SHBA, Ilirida, Rumania, Kroacia, Serbia etj. Pritet që lista të zgjerohet edhe me vende të tjera të Evropës e më gjerë. E tërë kjo punë do të realizohet me shkrimet të cilat gjërat i paraqesin e i sqarojnë vetëm me gjuhën e argumenteve. Zaten, edhe thesarët kombëtar të botuar gjer më tani i kanë këto karakteristika: janë thesar të vërtetë e të çmueshëm dhe kanë vlera shkencore.

Të përkujtoj se ky nuk është konstatim i imi, por këtë e kanë pohuar qartazi edhe të gjithë ata që i kanë pasur në dorë Thesarët tanë. Që mos të parafrazoj dhe mos të komentoj pa nevojë, për të parë se Thesarët tanë janë thesarë vërtetë të çmuar, do t´i citoj disa nga referuesit me rastin e promovimeve të Thesarëve tanë kombëtar që janë bërë në vende të ndryshme.

Vlerësime interesante e të çmueshme nga kritika

Për librat ”Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi” vlerësime interesante e të çmueshme kanë dhënë edhe shumë kritikë, institucione, politikanë, dijetarë, individë. I nderuari Daut Demaku u drejtohet me një ”LETËR E HAPUR TË GJITHË MËRGIMTARËVE”, për arsye se ai paska fituar një ”Frymëzim nga veprimtaria e Shoqatës së shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë “PAPA KLEMENTI XI ALBANI” në Suedi”. Ai ndër të tjera thekson me entuziazëm:

”Ky zjarr i mallit për atdhe krijon atdhe – dashurinë e madhe. Në atë shtet, që ka një numër të madh të mërgimtarëve, aty është edhe atdhedashuria e vërtetë. Prandaj, më dëgjoni mirë: mërgimtarët dhe vetëm mërgimtarët kanë dashuri dhe fuqi që ta bëjnë atdheun shtet me prestigj të lartë, ku edhe të tjerët do TË DËSHIRONIN TË JENË SHQIPTARË.

Pikë për pikë sikur mërgata suedeze që e bëri Suedinë – Suedi!”

Në kontekst me këtë, Daut Demaku na drejtohet:

”… lus të gjithë mërgimtarët që të na ndihmojnë t’i shkëpusim prangat e robërisë shpirtërore!…

Të gjithëve, prandaj, ju lus të merrni shembull Shoqatën e shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë “Papa Klementi XI Albani” në Suedi. Sepse, prej të gjitha veprimeve të mrekullueshme, që i ka bërë kjo Shoqatë e mbarë dhe e mençur, brenda saj është edhe një segment, që meriton jo vetëm nderimin, por edhe përkuljen deri në tokë, sepse nxori në dritë përvojën e mërgatës suedeze – atyre njerëzve të mençur që jetonin në Amerikë – dhe – marrëveshja e atyre mërgimtarëve e bëri Suedinë – Suedi, shtetin më të respektuar në kontinentin e vjetër, por edhe në botë. Atdheu juaj ka nevojë për vetëdijësim, për mbjellje të dijes së mirë në tokën tuaj, për një vetarsimim që garanton ndërtimin e individit dhe të shtetit me prestigj…” – është porosia e të urtit Daut Demaku.

E pse edhe mërgimtarët shqiptarë që jetojnë e veprojnë në Suedi, mos ta bëjnë Kosovën shtet!?

Prof. Dr. Shefkije Islamaj: Ju sot nuk shikoheni vetëm si potencial ekonomik, por edhe si potencial politik dhe intelektual. Veprimtaria juaj në të mirë të gjuhës e të shkollës shqipe, në të mirë të përgatitjes së brezit të ri, të fëmijëve tanë, përmes aktiviteteve të shumta njohëse, edukuese, letrare, muzikore, sportive, ka jehonën edhe në Kosovë. Përmes medieve elektronike, teknologjive të reja informatike, gjithë kjo veprimtari e juaja bëhet shumë frymëzuese për të gjithë ata që ia duan të mirën Shqipërisë e Kosovës, që ia duan të mirën shqiptarëve kudo janë ata…

Çka përmban libri?

Ky libër, ashtu si edhe i pari, për nga përmbajtja është tejet i pasur dhe i larmishëm. Më tepër se një përmbledhje shkrimesh tematikash të ndryshme dhe dokumentesh e shkresash të shumta, libri është një paraqitje shumëplanëshe e veprimtarisë shumë të gjerë që ka zhvilluar kjo Shoqatë në harkun njëvjeçar në fushën e artit letrar, në veprimtaritë krijuese në përgjithësi, në veprimtaritë arsimore e kulturore, në veprimtaritë shënuese e kremtuese, në veprimtaritë shkencore, në aktivitetet sportive, përfshirë këtu edhe vizitat e bëra jashtë atdheut nga anëtarë të kësaj shoqate dhe vizitat e autoriteteve shqiptare në qytetet ku jetojnë shqiptarët në Suedi…

Ç’është në të vërtetë ky libër?

Shkurt: ky libër është shprehje e ndërkomunikimit shqiptar, është shprehje e përpjekjes dhe e përvojës së pasur të komunitetit tonë në Suedi, është shprehje e frymëzimit, është shprehje e një vetëdijeje të lartë kolektive për përkatësinë.

Çka na zbulon tjetër ky libër?

Ky libër zbulon edhe raportin e shqiptarëve me suedezët me shtetin suedez, zbulon pozitën e tyre, interesat e këtij komuniteti, shfrytëzimin e potencialit vetjak dhe shfrytëzimin e mundësive që ofron një shtet demokratik si Suedia…

…Libri Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi 2, pra është një tregim i veçantë, një tregim që do të vazhdojë për shqiptarët e Suedisë, sepse ata vazhdojnë të jenë transmetues të vlerave njerëzore, qytetëruese, kulturore e letrare në vendin ku jetojnë, sepse ata do të vazhdojnë të shpalosin pasuritë shpirtërore, mendore, intelektuale në një hapësirë humane, në një shoqëri shumëkulturore, të hapur e demokratike, për të gjithë pa dallim, sepse ata do të vazhdojnë të na flasin shqip përmes librave si ky.

Prof. Dr. Adem Zejnullahu: Shoqata e Shkrimtarëve Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi: Papa Klementi XI Albani, me angazhimin e saj, në të mirë të zhvillimit të gjuhës, të shkollës shqipe, të kultivimit dhe të ruajtjes së traditës sonë

etnokulturore, të transmetimit të saj nëpër media e aktivitete të ndryshme kulturore e artistike, si dhe të botimit të shumë veprave, të autorëve të ndryshëm, që ngërthejnë krijimtarinë shpirtërore, ka luajtur dhe po luan një rol shumë të rëndësishëm për popullin tonë në përgjithësi e në veçanti për këtë mërgatë.

Thesari Kombëtar 2, të cilin po e promovojmë sot ngjason me Visaret e Kombit, Kalendarin Kombëtar etj., të cilat botoheshin dikur, e që luajtën një rol të rëndësishëm, në pasqyrimin e traditës sonë kulturore, me botimin e materialeve të ndryshme nga fusha e gjuhës, historisë, folklorit etj.

Në fund duhet thënë edhe këtë se Shoqata e Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi Papa Klementi XI Albani, sipas veprës 2 është duke bërë një punë të jashtëzakonshme në pasqyrimin e hollësishëm të jetës dhe të veprimtarisë së kësaj mërgate, por kërkon edhe një sistemim e vlerësim më kritik në përgatitjen më cilësore me kritere të caktuara botuese e shkencore. Pa dyshim, ky botim i punuar me përkushtim e vullnet të madh të udhëheqjes së saj, e cila zhvillon një veprimtari kaq të dendur e të rëndësishme për popullin dhe atdheun tonë të mahnit, andaj e falënderojmë nga zemra duke i dëshiruar suksese të reja edhe në të ardhmen!

Prof. Salih Zogiani: Me qëllim të ruajtjes së gjuhës dhe traditës, në mungesë të përkrahjes institucionale të diplomacisë së shtetit shqiptar, mërgimtarët tonë në Suedi, të bashkuar, u angazhuan në organizimin e jetës shoqërore. Formuan Shoqatën “Papa Klementi XI Albani”, e cila tani e konsoliduar, veprimtarinë e vet e ka shtrirë në shumë fusha të jetës shoqërore në diasporë, përmes aktiviteteve kulturo-arsimore. E filluan me sensibilizimin e opinionit suedez e më gjerë, me mbledhjen e ndihmave, të cilat vazhdojnë ende, ndihma këto që bënë të mundur që populli i Kosovës të mos gjunjëzohej asnjëherë.

Prof. Hysni Syla: Libri “Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi” 3, dëshmon se shqiptarët që jetojnë sot në Suedi dhe në vendet e ndryshme të Evropës dhe të botës, numri i të cilëve, siç dihet, është shumë i madh, janë të organizuar në forma të ndryshme dhe po përpiqen për të ruajtur gjuhën shqipe, e cila, sipas Ismail Kadaresë, është njëra ndër më të rëndësishmet në Evropë.

Padyshim se mërgata shqiptare në Amerikë ka qenë dhe është më e fuqishmja. Por rrugës së saj dhe me sukses është duke shkuar edhe mërgata shqiptare në Suedi, e cila është shumë aktive dhe po arrin suksese të lakmueshme.

Ramadan Haxhijaj: Republika e Kosovës tani shtet i njohur nga shumë shtete të botës, ka dërguar ambasadorë dhe do të dërgojë edhe të tjerë. Por ju them se, Ju ishit, Ju jeni dhe Ju do të jeni ambasadorë jo të politikës, por ambasadorë shpirtëror të denjë që e keni përfaqësuar Kosovën me lot, me djersë dhe gjak.

Te mërgata shqiptare rreh fort zemra për atdheun

Bedri Tahiri, shkrimtar: E veҫanta e kёsaj Shoqate ёshtё se i ka vu vetes pёr obligim qё pёr ҫdo vit tё nxjerr nё dritё edhe njё libёr voluminoz tё quajtur Thesar Kombёtar. Njё titull mjaft i qёlluar e domethёnё: thes+ari= thesari. Kjo shoqatë ka për qëllim që ta kultivojë e ruaj gjuhën dhe kulturën shqiptare në mërgim. Përmes aktiviteteve të ndryshme ajo synon që të nxisë të gjithë ata që janë të prirë të merren me shkrime që ta gjejnë veten në vendin ku jetojnë dhe të veprojnë në formë të organizuar në mënyrë që të krijojnë vlera e vepra më të mira letrare, artistike dhe kombëtare. Shqiptarёt qё jetojnё nё Suedi dje kanё qenё pёrkrahёsit e tё gjitha ndihmave pёr Kosovёn e sidomos tё luftёs sё lavdishme tё UҪK-sё dhe sot paraqesin potencial tё pazёvendёsueshёm ekonomik, politik e intelektual… Ne sot po e pёrurojmё vёllimin e tretё tё librit ”Thesar Kombëtar i Mёrgatёs Shqiptare nё Suedi 3”. Libri ngërthen në vete në mënyrë të dokumentuar aktivitetet e zhvilluara nga komuniteti shqiptar në Suedi në dobi të çështjes kombëtare. Lёnda aq e pasur dhe e larmishme, me njё pёrkushtim tё pashoq tё redaksisё sё zgjeruar, individёve e grupeve punuese, ёshtё mbarёshtruar mirё e mbarё brenda 750 faqesh, duke u konceptuar nё tetё kapituj tematik e pёrmbajtёsor.

Mr. Fadil Gecaj: Edhe përurimi i sotëm i librit “ Thesari Kombëtar 3” është një promovim i vlerave, që është fryt i punës së palodhshme të SHSHASH “ Papa Klementi i XI Albani” në Suedi. Vërtetë veprat e tyre janë një thesar i çmuar, të cilat shumëkush do të dëshironte t’i këtë në bibliotekat e tyre. Këtë libër, sikur edhe dy të mëparshmit, e karakterizon puna kolektive, apo më mirë me thënë puna ekipore, e cila kërkon shumë përkushtim, disiplinë e respektim të mendimit të njeri- tjetrit.

Prof. Dr. Mehmet Rukiqi: Vepra “ Thesari Kombëtar i Mërgatës Shqiptare 1 “, në Suedi, është një ndër dhuratat më të çmuara, për 100 vjetorin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë dhe të ngritjes së Flamurit Kombëtar, për herë të dytë, në Vlorë, më 28 nëntor 1912…

… Shoqëria “Papa Klementi XI Albani” është besnikërisht duke e ndjekur traditën tonë historike të mërgatës shqiptare që fillon me “Besa Besën” në Boston, në krye me Fan Nolin në vitin1907 deri te shoqëria “Vatra” në Amerikë dhe pa fije dyshimi që do ta vazhdojë rrugën e vet besnikërisht në të ardhmen sikurse shoqatat simotra të lartëpërmendura.

Prof. Zekë Murseli: Na gëzon fakti se në këto ditë vere tubohemi për vlera, për krijime që vërtetë janë një thesar i kombit tonë.

Gazmend Boletini, stërnip i Isa Boletinit: Ajo që më së shumti me pëlqen në librat “ Thesari Kombëtar” është se aty nuk ka shkrime me ngjyra politike, por në to hidhet dritë për humanitetin, aktivitetin në fushën e pjesëmarrjes së drejtpërdrejtë të shumë e shumë mërgimtarëve tanë në luftën çlirimtare.

Mursel Ibrahimi, ish kryetar i Komunës së Mitrovicës: … Kontribut në paqë, kontributë në luftë, kontribut financiar, kontribut shkencor dhe kontribut solidar. Ndaj këta njerëz tanë që gjithnjë ishin e janë të lidhur për atdheun meritojnë një lëvdatë shumë të madhe.

Viron Kona nga Shqipëria: “Te ju kam parë zemra, që rrahin fort për atdheun”.

FESTË ATDHËTARIZMI…

… 1. Kur përurohen vepra, me vlera të çmuara…

Më 30 tetor 2013, Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë të Suedisë, “Papa Klementi XI-Albani”, përuroi në sallën e Muzeut Historik Kombëtar të kryeqytetit Tiranë, dy vepra voluminoze, “Thesar Kombëtar”1 dhe 2.

Ishte një manifestim entuziast, emocionues dhe mbresëlënës. Salla ishte e mbushur me njerëz të letërsisë, artit dhe kulturës, me gazetarë e studiues, mësues e nxënës, të rinj dhe të moshuar, plot e për-plot.

… 3. – Dy margaritarë më shumë, në gjerdanin e artë të kulturës…

… Ashtu si Tirana dhe Durrësi, i priti “Thesarë Kombëtarë” 1 e 2, Prishtina, disa muaj më parë. Kështu do të vepronte çdo qytet dhe krahinë, kështu do të vepronte e tërë Shqipëria, e tërë Kosova, mbarë trojet shqiptare dhe Diaspora, sepse ajo ishte festë e atdhetarizmit shqiptar.

Agim Bahtiri, kryetar i Mitrovicës: Ndjehem i nderuar që marrë pjesë në promovimin e një libri, që është fryt i punës të bashkatdhetarëve tanë në Suedi, të cilët me veprimtarinë e tyre të palodhshme po lënë gjurmë në kulturën tonë të përgjithshme kombëtare, por edhe në kulturën e shtetit ku jetojnë dhe veprojnë. Për kontributin dhe sakrificën e mërgatës shqiptare dhe veçanërisht për kontributin dhe sakrificën e shqiptarëve në Suedi, ne mitrovicasit jemi të njoftuar shumë mirë dhe për këtë arsye ju jemi mirënjohës përgjithmonë.

Halit Barani: Ky libër voluminoz, i ndarë në kapituj, pasqyron punën dhe veprimtarinë e palodhshme të intelektualëve shqiptarë në Suedi dhe kontributin e mërgatës shqiptare në të gjitha segmentet e jetës. Libri është i pasuruar me shumë faktografi nga puna e anëtarëve të Shoqatës “Papa Klementi XI-Albani” dhe takimi i tyre me miq nga të gjitha trevat shqiptare, ku kanë shkëmbyer përvojat e tyre, për të vazhduar më pas me poezi e prozë, anekdota dhe artikuj gazetash, nga autorë të ndryshëm. Në faqet e këtij libri një vend të rëndësishëm zënë personalitetet dhe familjet kontribuese…

Në këtë rast dua ta përmend kontributin dhe veprimtarinë e palodhshme të Shoqatës së Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Papa Klementi XI-Albani” në Suedi. Kjo shoqatë nxori në dritë përvojën e mërgatës suedeze dhe që nga themelimi e deri më sot e ndau fatin dhe veprimin me popullin e vet në Kosovë dhe më gjerë.

Ish-Ministri i Diasporës, Ibrahim Makolli: I përgëzoj të gjithë anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë “Papa Klementi XI Albani” në Suedi,… të cilët për asnjë moment nuk kanë pushuar së angazhuari dhe nuk pushojnë së angazhuari në drejtim të krijimit të krijimtarisë së tyre, jo vetëm para opinionit ku ata jetojnë, por mbi të gjitha para opinionit në Kosovë.

Prof. Dr. Jusuf Osmani: Duke ditur se ”thesari kombetar ” është një vepër e një rëndësie të veçantë, vlera e saj është e shumëfishtë. Vlera e saj rritet edhe më shumë me kalimin e kohës, sepse kujtesa njerëzore – të predikuarit e tyre të cilat barten nga brezi në brez kanë rëndësi të madhe shoqërore dhe vlerë historike .

Prof. Ymer Berbati: Thesari 3 prej 757 faqesh ngërthen në vete një mal veprimtarish e aktivitetesh të shumanshme. Njeriu nuk do të ishte njeri po të mos ishte zbukurimi e fisnikërimi i ambientit dhe jetës së tij. Këtë veçanti krijuse e njerëzore, e prekim dhe e ndjejmë më shpirt gjatë leximit të këtij Thesari të mrekullushëm. Këtë material shoqata e krijuesve e ka mbledhur posi bleta nektarin dhe e ka vënë ne Kosheren e mjaltit të kulturës kombëtare.

Engjëll Berisha, Drejtori i Bibliotekës „Dr. Ibrahim Rugova“ në Gjakovë: Një përmbledhje e veprimtarisë së diasporës, nga një grup veprimtarësh në Suedi, në një libër me emërtimin ”Thesari Kombëtar”, me një gamë redaksie, dhe Kryesi e Shoqatës e udhëhequr nga veprimtari Hysen Ibrahimi, dhe grupi punues secili me punë specifike dhe voluminoze, paraqet një vepër e cila për mua më shumë i kontribuon kujtesës së një kombi, prej së cilës bëhet historia, kur dihet se truri i kombit shqiptar është i shpërndarë, ashtu siç është e shkapërderdhur qenësia e jonë në shumë shtete, në shumë kufij, në shumë kontinete dhe në shumë mënyra… Ky grup mërgimtarësh, kjo diasporë në Suedi, ashtu siç e thotë ky libër, ashtu siç mësohet nga shumë shkrime, ashtu siç e thonë të tjerët nga vende tjera të diasporës, është shumë i organizuar. Edhe pse, Kosova është e çliruar, shpirtin e tyre e okupon dashuria për vendin. Veprojnë njësoj, duke sjellur ndihma humanitare, duke u takuar për ta përshkruar jetën politike e ekonomike të vendit të lindjes, e për t´ia përkushtuar ndonjë tregim, poezi apo referim tjetër e që i shërben edhe letërsisë.

Prof. Halil Haxhosaj: Për veprën e Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë “Papa Klementi XI Albani” me titull “Thesar kombëtar i mërgatës shqiptare në Suedi, 3” mund të flitet, shkruhet e studiohet edhe më tepër dhe më shumë, sepse kjo përveç se thesar kombëtar shqiptar, është edhe një monografi historike e të gjitha veprimtarive të shqiptarëve atje. Andaj këta shqiptarë të kësaj mërgate me siguri e duan mëmëdheun e tyre, Kosovën martire, tash “edhe më mirë”, edhe më shumë, edhe më ngrohtë! E kanë dashur, e duan dhe do ta duan! Edhe përgjithmonë, edhe përherë, edhe deri në pakufi…!!!

Besa Gaxherri: Kjo vepër flet për historinë kombëtare, për veprimtarinë e shumë atdhetarëve, artin, kulturën, ekonominë, poezinë por edhe për të ardhmen.

Azem Gashi nga Peja: Fjalët janë të varfëra për ta shprehur gjithë madhështinë e kësaj vepre, të këtij margaritari të çmuar që bëni ju atje në mërgim.

Nëse njeriu thellohet sado pak në këto vlerësime që u jepen Thesarëve tanë kombëtar, nuk mund të ngelë më anësh pa u emocionuar kur fare qartazi sheh se me të vërtetë janë krijuar thesare të çmuara shkencore të cilat do të lënë gjurmë shqiptare e atdhetare në Suedi me vlera të cilat do t´u shërbejnë edhe gjeneratave të ardhme.

Por, këtu duhet të theksohet edhe një çështje, edhe një fakt: përveç ndjenjës dhe dashurisë për atdheun e kombin, mundësinë për krijimin e Thesarëve kombëtar na e ka krijuar edhe shteti suedez, edhe populli mik suedez. Suedia neve na na ka ndihmuar, na ndihmon edhe sot dhe neve na sheh si ambasadorë të mirë të Shqiptarisë – të vendit të prejardhjes. Shi për këtë ne e falenderojm shumë këtë shtet”, përfundoi Prof. Fetah Bahtiri.

NEXHAT HAKIU, POET I MANIFESTIT TË DASHURISË

June 22, 2015 by dgreca

nga MSC. Albert HABAZAJ/

Nexhat Hakiu mbahet mend si poet i ëmbël dhe njeri i ditur. Kur themi që Nexhat Hakiu është tërësisht poeti i dashurisë, kuptojmë që ai e zbërthente dashurinë me detaje shpirti si një sistem zinxhir në klasifikimin hierarkik të kësaj ndjenje universale, që thur ylberin më të bukur të botës njerëzore. Më të vjetrit në qytet kujtojnë lirikat e tij melodioze, (jo vetëm idilet e madrigalet) që vijnë si vijim i këndshëm nga këndvështrimi i tij artistik e shpirtëror i imazheve liriko – epike të princit të Principatës së Dashurisë, Ali Asllanit. Por përsëri, Nexhat Hakiu është zë i veçantë, sepse është zëri i tij, origjinal, me këngët e zambares si një simfoni pranvere. U lind në Vlorë më 20 qershor 1917 dhe vdiq më 18 qershor 1978. Njihet në letrat shqipe si poet dhe studiues, përkthyes dhe botues. Poezia e N. Hakiut është manifest në shërbim të dashurisë. Ai i përket brezit përparimtar të shkrimtarëve të viteve ’30 që kërkuan fjalën e lirë e u bënë zogjtë e fluturimit të saj në atë kohë të murme me vetëtima.

Emri i N. Hakiut në Bibliotekën Kombëtare, në kujtesën akademike dhe në memorien sociale: Në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë janë regjistruar 15 botime që mbajnë firmën e Nexhat Hakiut, nga të cilat 11 tituj librash dhe 4 regjistrime bibliografike janë cikle me poezi të botuara në organet e e shtypit të përditshëm dhe periodik si suplimente apo në rubrikën e kulturës dhe letërsisë. Sipas rendit kronologjik ato janë: “Kangët e Zambares”, Tiranë : Shtypshkronja “Gutenberg”, 1939, autori në fletën e titullit është shënuar Nexhat Haki Mahmuti, libri ka 36 faqe; “Këndoj”, [poezi], Tiranë, 1958, 63 f.; “Zëri i fyellit” : vjersha Tiranë, “Naim Frashëri” 1959, 80 f.; “Fjala ime”, [poezi], Tiranë, “Naim Frashëri” 1961, 63 f. ; “Komente të zgjedhura : kl. V – XI”, Tiranë : Drejtoria e Studimeve dhe e Botimeve Shkollore, 1962, në serinë “Biblioteka e Mësuesit”, me 180 f., ku trajtohet letërsia shqipe, ajo botërore, si tekst për mësuesit dhe për shkollat 8 vjeçare të kohës; “Antologji e komentuar : klasa e V”, me 129 f. me serinë: “Biblioteka e Mësuesit”, Tiranë: Ministria e Arsimit dhe Kulturës, 1964, ku ka antologji të letërsisë shqipe me poezi dhe prozë, tekst për shkollat 8 – vjeçare; “Kënga e gjakut”, poezi, Tiranë, me 46 f.; “Një lule mbolla”, vjersha, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1973, me 44 faqe; “Copa letrare të komentuara në ndihmë të mësuesit : nga leximi letrar kl. 5 – 6”, përmbledhje (antologji) e përgatitur me përzgjedhje nga letërsia shqipe, si tekst për mësuesit), me 80 f., Tiranë: Instituti i Studimeve Pedagogjike, 1974; “Në garë me stinët” : poema, Tiranë, “Naim Frashëri”, 1977, 38 f. Dhe, me këtë libër të vogël me poema, e mbylli jetën e madhe poeti optimist i dashurisë, i cili ishte ai intelektuali që ia ngriti Vlorës ballin në lartësitë kombëtare të vlerësimit e të nderimit të meritueshëm. Një vit më vonë, Nexhat Hakiu mbylli sytë nga emfizema polmonare. Vetëm 61 vjeç. Iku qetësisht, pa u ndier. Dhjetë vjetë mbas ikjes së poetit tonë të ëmbël, Mësuesi i Popullit Kristaq Shtembari (1934 – 2007) do të bënte shkrimin “Homazh i vonuar për poetin Nexhat Hakiu”, ku, ndër të tjera, na njeh: “Veç miqve, shokëve, dashamirësve e nxënësve, njerëzve të dashur të familjes, askush nuk tha ndonjë njoftim për vdekjen e tij. “Për të s’ra asnjë kambanë”. Edhe revista “Nëntori” nr. 7, korrik 1978, që botoi vjershën e fundit të shkruar prej poetit nuk dha ndonjë njoftim. Historia e letërsisë dhe e artit njeh plot shembuj të tillë. Por ajo rezervon edhe vende në panteon për ata- siç shkruante poeti – “që duke u djegur vetë, të tjerëve u falin dritë dhe jetë”” . (Shih: Shtëmbari, Kristaq, “Udhëve të hapësirës letrare”- gjurmime, studime, kritika, Tiranë,Toena, 2002, f. 134). Duhej të kalonte një çerek shekulli e kusur (plot 27 vjet) heshtje, që poeti i dashurisë t’i thoshte lexuesit vlonjat dhe atij shqiptar: “Tungjatjeta dhe mirësejugjeta!” dhe ata, që aq shumë e kishin pritur, ta përshëndesnin gëzueshëm: ‘Tungjatjeta dhe mirësenaerdhe për fare!”. Është pikërisht viti 2005, kur Prof. Nasho Jorgaqi mbledh, redakton dhe boton në Tiranë librin antologjik “Këngët e Zamabares” me krijimtari të zgjedhur nga poezia, proza, kritika, interpretimi dhe menditaria e Nexhat Hakiut, me 431 faqe. Gjithashu, pjesë të zgjedhura poetike nga krijimtaria e tij janë botuar, përkatësisht: [Poezi] në “Rilindja demokratike”, Nr. 1156, 13 janar, 1996, f. 5; “Si u lidh, o kjo krushqi…”; “Nusja mbi govatë lante”, në “AKS”, Nr. 27, 8 korrik, 1995, f. 7; “Pëshpëritje vjeshte; Madrigal; Vitit të Ri; Stinët e tua” në “Revista letrare”, Nr. 9, 1998, f. 37 – 41; “Nusja mbi govatë lante : poezi” në “Gazeta shqiptare”, (“Milosao”, suplement), Nr. 4948, 6 qershor, 2010, f. XI. Vetëm duke studiuar bibliografinë e botimeve të tij, kuptojmë kontributin e dukshëm të këtij intelektuali vlonjat, që na sjell imazhin e kallirit të grurit me kokrrën e plotë e të pjekur, i pabujë, i heshtur, punëshumë e punëdobishëm për arsimin, për kulturën, për letërsinë dhe qytetërimin shqiptar. Botimi i nivelit akademik “Historia e Letërsisë Shqiptare…”, 1983, kur merr në shqyrtim poetët e prozatorët e brezit të viteve 30 dhe letërsinë e tyre të rrymës së realizmit kritik zbërthen dhe mendimin e përparuar demokratik të kohës. Dhe në vijim: “Me disa përjashtime (Bulka, Spasse, Shuteriqi, V. Kokona, N. Hakiu) shumica e shkrimtarëve të rinj të viteve 30 nuk arriti të dilte me përmbledhje të botuar në vëllime me vete. Në këtë mënyrë, krijimtaria letrare e këtyre autorëve mbeti e përhapur përgjithësisht nëpër organe të ndryshme shtypi ose nuk u botua”. (Shih: “Historia e Letërsisë Shqiptare që nga fillimet deri te LANÇ”, bot. i ASH së RPSSH, IGJL, Tiranë, 1983, f. 568). Në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar (FESH) kemi këtë informacion telegrafik: “HAKIU, Nexhat (1917- 1978). Poet dhe publicist. Lindi në Vlorë ku kreu dhe shkollën e mesme tregtare. U diplomua në Institutin e Lartë Teknik të Selanikut. Punoi si gazetar dhe mësues i letërsisë. Drejtoi gazetën “Bashkimi i Kombit” (1943-44) dhe është ndër themeluesit e “Revistës letrare” (1944). Debutoi në letërsi që në v.’30 me vëllimet poetike “Këngët e zumbares” (1939), “Këngë gjaku” (1944) dhe duke bashkëpunuar në shtypin e kohës. Pas çlirimit ka botuar përmbledhjet poetike “Këndoj” (1958), “Fjala ime” (1961), “Një lule mbolla” (1973) dhe “Në garë me stinët (1977). Poezitë e N.H përshkon nga notat lirike dhe fryma popullore”. (Shih: FESH, 3, ASHSH, Tiranë, 2009, f. 3033, zëri përgat.: Nasho Jorgaqi. Ndërkohë që Profesori ka vlerësim mirënjohës, sepse e nxorri nga hiri emrin poetik dhe intelektual të Nexhat Hakiut me botimin e krijimtarisë së tij të zgjedhur, duke dhënë mesazhin kohës së sotme, se Nexhat Hakiu me poezinë e tij më të mirë na paraqitet një poet i ngrohtë lirik, këngëtar i dashurisë, i botës dhe i natyrës shqiptare. Botimi i plotë i veprës së shkruar, që na ka lënë trashëgim ky njeri i dashur, i ëmbël, artist, virtuoz dhe njerëzor, do të jetë plotësimi i detyrës ndaj Njeriut që detyrat ndaj nesh dhe emancipimit letrar dhe kulturor të Shqipërisë i kreu korrektësisht. Shumë nga vjershërimet e tij mbahen mend përmendësh nga vlonjatët e vjetër, disa prej tyre dhe janë këngëzuar, sidomos ‘Banushja”, apo dhe të tjera që këndohen lehtësisht si: “Më more…”, “O moj lule!”, “U bubu…”, “Trim, o trim…”, “Ku ta dijë e zeza grua”, ‘Bir, të keqen…”, “Ç’ka ky trim…” etj. Këto tekste qarkullonin gojë më gojë në mëhallat e në lagjet e qytetit dhe këndoheshin nga banorët, sidomos nga plakat apo dhe vashat e reja. Disa vjersha të tij, sidomos dy, ato me titull “Pëshpëritje vjershe” dhe “Kam një fjalë” djemtë (trimat e dashurisë) ua këndonin si serenada vajzave të bukura, sidomos netëve të ullinjta me kitarë e mandolinë, poshtë dritareve të së dashurave përkatëse të zemrave djaloshare, trimërore dhe për dashuri. Poezitë e tij të kënaqin me gjuhën e pastër, me vargun elegant, në stilin popullor, me fjalë të ëmbla, të dhembshura, të natyrshme, me melodi të ngrohta Vlore. Ja teksti i plotë i serenadës së parë: “Ja po piqet, mike rrushi/ Deg’ e pjeshkës më një thyhet,/ T’i ka zënë faqet pushi/ Edhe gjiri po të fryhet…/ Eja mike bashkë të bredhim,/ Erdhi koha që t’i mbledhim:/ Un’ i zgjedh, ti i këput/ Ca në dorë e ca në futë…/ Në se degat nuk arrin/ Do të kap, moj, mu në mes:/ Të të ngre, moj, mbi pëqin/ Me një zemër, me një shpresë./ Kokrrat fshehur nëpër fletë/ Hajt t’i mbledhim, më nuk rriten,/ Eja mike, se un’ vetë/ T’i këpus kam frik’ se vriten…!”. Lirika e Nexhat Hakiut vlerësohet shumë në Vlorë, mbas Kushtetutës Poetike që shpalli përjetësisht Ali Asllani. Ndjenjat, shqetësimet, dëshirat e përjetimet e tjera të poetit, që përbëjnë lirikën e natyrës, atë qytetare dhe dashurore të Hakiut rrjedhin, siç e përcakton kritiku dhe studiuesi Rinush Idrizi, “në psikologjinë e fizionominë e vlonjatit e vlonjates dhe nga kjo pikëpamje, ai është një biografi e vendlindjes së tij. Poet social, ai është njëkohësisht dhe poet i portreteve” (Shih: Hakiu, Nexhat, “Këngët e Zambares”, Tiranë, 2005, f. 408). Robert Elsie, teksa e trajton me poetë të tjerë të kohës para marrjes së pushtetit nga komunistët, në rrymat e letërsisë shqipe deri më 1944, pasi na jep profilin e V. Prennushit, L. Shantos, B. Palajt, Gj. Bubanit e A. Asllanit, shkruan: “Nga Vlora është poeti Nexhat Hakiu (1917-1978), i njohur edhe si Nexhat Haki Mahmudi, autor i një vëllimi me poezi të gjallë e spontane me titull “Këngët e zambares”, Tiranë 1939, një përmbledhje e ribotuar më pas me titullin “Zëri i fyellit”, Tiranë 1959. Më vonë, Hakiu, poezia e të cilit është me ndikim të fortë nga poezia gojore toske, botoi edhe vëllimin “Fjala ime”, Tiranë 1961, por pati sukses më pak” (Shih: Elsie, Robert: “Histori e Letërsisë Shqiptare”, Tiranë – Pejë, dukagjini, 1997, f.326). Dhe kur shkruan për vërshimin e realizmit socialist, për letërsinë shqiptare të pasluftës deri më 1961, krahas mjaft figurave të shquara intelektuale shqiptare që u arratisën nga vendi qysh vjeshëtn e 1944-ës, si Ernest Koliqi, Mehdi e Mid’hat Frashëri, Karl Gurakuqi, Branko Merxhani, Tajar Zavalani etj., studiuesi i huaj e përmend emrin e poetit Nexhat Hakiu ndër 25 shkrimtarë dhe intelektualë të tjerë, ndër ta Mitrush Kuteli, Petro Marko, Musine Kokalari, Andrea Varfi, Kudret Kokoshi, Mirash Ivanaj, Sejfulla Malëshova, Pashko Gjeçi, Jusuf Vrioni, Selman Riza, atë Donat Kurti, Dionis Bubani etj. që u arrestuan e u burgosën gjatë gjuetisë së shtrigave pas Luftës së Dytë Botërore [LDB]. (Shih: Elsie, Robert: vep. e cit., f. 377-378). Emri i Nexhat Hakiut dallon në zenitin kulturor të mesit të viteve tridhejtë, si një nga pikat më të larta për fuqizimin e kulturës së shkruar në Shqipërinë e asaj kohe. Nexhat Hakiu, së bashku me Mitrush Kutelin, Vedat Kokonën dhe Sterjo Spassen themeluan në 15 shkurt 1944 revistën e përdyjavshme “Revista letrare”, e cila edhe pse qe afatshkurtër u paraqit me një staturë serioze dhe pati ndikim më peshë në kulturën shqiptare gjatë jetës së saj të shkurtër nëpër stuhi lufte. Studiuesi kosovar Isak Shema, gjatë trajtimit që i bën monografisë së Ilinden Spasses “Im atë, Sterjo!: përmes arkivit vetiak”, (me kujtime e biografi në formë letrare), Tiranë, 1995, ndër të tjera shkruan: “Katër shkrimtarë dhe miq të pandarë: Mitrush Kuteli, Vedat Kokona, Nexhat Hakiu dhe Sterjo Spasse, më 13 shkurt 1944 botuan numrin e parë të “Revistës letrare”. “Revista është themeluar nga katër të rinj…që patën kujdes të madh të vinin emrat e tyre në majë të fletushkës, nga frika se mos nuk binin mirë në sytë e leçitësit…”. Më 1944 doli nga shtypi edhe përmbledhja e novelave “Nusja pa duvak”, në të cilën, në mënyrë realiste është trajtuar tema sociale. Në rrethanat e ashpërsuara të zhvillimit ëtë luftës, Sterjo, si edhe disa shkrimtarë të tjerë, bashkëpunonin me “Revistën letrare”. Ajo ishte gëzimi dhe shqetësimi i tyre. Pas botimit të trembëdhjetë numrave, revista u ndërpre së botuari, sepse bëhej presion i madh ndaj anëtarëve të redaksisë. Nexhat Hakiu ishte në rrezik, sepse ndiqej në çdo hap. Mitrush Kuteli kishte ikur, sepse edhe ai ndiqej nga oficerët gjermanë, “për ta arrestuar për sabotimin e emisionit të monedhës së re kombëtare”. Nonda Bulka ishte…”. (Shih: Shema, Isak: “Vlerësime të Letërsisë Shqiptare”, Orishtinë, Rilindja, 1996, f. 103). Ky informacion, të nderuar lexues të gazetës sonë “Dielli” nuk ka nevojë për koment. Ai flet vetë. Nga ne vetëm duhet drejtkuptuar. Dhe më tej Profesor Shema vë në dukje: “Mbas luftës Sterjo takohet përsëri me shokët e tij në “Kasollen e xha Tomit” me fjalët “Fitore dhe Paqe”; “…u përshëndetën…Nexhati, Mitrushi, Nonda, Vedati, Petro Marko, Andrea Varfi, Manol Konomi, Peter Elezi, Mustafa Greblleshi, çunaku më i ri etj.” (Shih: Shema, Isak: vep. e cit., f.104). Më 1979 Sterjo u nda përgjithmonë nga dy shokët e tij të dashur: më 19 qershor vdiq Nexhat Hakiu [18.06. 1978- shën. im: A.H] dhe më 1 tetor Petër Elezi [1903-1979. P. E. qe veprimtar i arsimit kombëtar, autor tekstesh mësimor, gjurmues i folkorit dhe studiues i etnografisë shqiptare. Atje ku lindi, prehet, në Shelcan, Shpat të Elbasanit – shën. im: A. H] Pikëllimin e thellë Sterjo e ka shfaqur edhe në kujtimet që ka lënë në dorëshkrim”. (Po aty, f.112). Qoftë dhe nga kjo paraqitje fragmentare, kuptojmë që ata burra të lartë e të pashëm edhe nga bota e brendshme, i lidhte diçka më e madhe në Bërthamën e Molekulës së Kulturës Shqiptare: Dashuria për jetën, për atdheun, për diturinë dhe përparimin, humanizmi m edritë të ngrohtë. Ata ishin altruistë, idealist, dritanë të dijes. Ishin Njerëz. Ishin Artistë. Nexhat Hakiu ka kontribute edhe për bibliografinë e veprave dhe të studimeve të historisë së letërsisë, që është vertët e pasur. Siç theksojnë edhe studiuesit, kronologjia e hartimit dhe e botimit të doracakëve, e teksteve shkolloree universitare dhe e historive të letërsisë shqiptare, paraqet më së miri zigzaget e zhvillimit të historisë së letërsisë gjatë shekujve XIX dhe XX. Ecim në kohë dhe vijmë në LDB, për ngjarjet letrare- arsimore- kulturore që ndodhën. Nën kujdesin e Ernest Koliqit dhe Namik Resulit, në Tiranë, më 1941, doli nga shtypi “Shkrimtarët shqiptarë I” (1462-1878), dedikuar klasës së tretë e të katërt të kursit të lartë të shkollave të mesme. Bashkëautorë të këtij vëllimi kanë qenë: Aleksandër Xhuvani, Filip Fishta, Justin Rrota, Karl Gurakuqi, Lumo Skëndo, Namik Resuli, Rosalin Petrotta, Simon Shuteriqi dhe Zef Valentini. Pasqyra e historisë së letërsisë shqiptare që nga viti 1878-1943 është përfshirë në pjesën e dytë “Shkrimtarët shqiptarë”, 1943. Bashkëpunues të vëllimit të dytë janë Aleksandër Xhuvani, Andon Fashëri, Filip Fishta, Gjon Kasmi, Henrik Laçej, Justin Rrota, Karl Gurakuqi, Namik Resuli, Nexhat Haki, Rosalin Petrotta, Stefan Shundi, Sterjo Spasse, Vedat Kokona dhe Zef Valentini. “Një poet që mbeti deri në fund poet- e cilëson studiuesi Jorgaqi Nexhat Hakiun. Lirik në shpir, lirik në këngët që këndoi. Nga mesi i viteve 30, që mund të quhet vërtet kohë e artë për për shpërthimin dhe lulëzimin e letërsisë artistike shqiptare, edhe N. Hakiu e nisi rrugën e vjersëhrimit me një grup vjershëtorët të rinj, që hodhën hapat e parë nën ndikimin marramendës të poezisë së L. Poradecit. Të gjithë pothuaj u bënë lasgushianë, epigonë e tij të tij dhe askush nuk arriti të krijojë individualitetin e vet. Epigoni (fjalë me burim nga greqishtja – epigonos – i lindur vonë) quhet në mënyrë përbuzëse ai që ndjek dhe imiton verbërisht një shkrimtar të njohur pararendës, përsërit në mënyrë mekanieidetë dhe mjetet e tij artistike. N. Hakiu nuk u bë epigon as i Lasgushit, as i Ali Asllanit, pati ndikim nga ata, por asnjëherë nuk i imitoi. Sa qe gjallë këndoi me zërin e tij nëpër blerimet e ëmbla të lirikave intime, të florës, të faunës, të fshatit, të qytetit. Edhe këngë liriko – epike bëri ai. Këndoi këngë atdhetare që u pëlqyen nga njerëzit. Qe i vetmi ndër shokët e grupmoshës së tij që fitoi emër në poezinë shqipe të kohës me zërin e tij norigjinal. Të paktët moshatarë me shekullin në Vlorë, Petrit Velaj dhe Shaban Xhyheri e kujtojnë me mallëngjim dhe nderim “Kingun e Tregtares”, që bashkë me Sh. Musarajn, P. Markon e A. Varfin, më pas, u bënë katër shkrimtarët e Vlorës me djep formimi të përbashkët Shkollën Tregtare të Ujit të Ftohtë. Pas studimeve të larta në Institutin Teknik të Selanikut, N. Hakiu punoi si gazetar e më von si mësues i shkëlqyer i letërsisë në shkollat e Tiranës. U bë bashkëpunëtor i rregullt i organeve letraro- kulturore të kohës: “Bota e re”, “Illyria”, “Përpjekja shqiptare” etj. Në vitet ’40 drejtoi revistën “Shkëndija” dhe gazetën “Bashkimi i Kombit”. Përmbledhja e tij e parë me poezi “Këngët e zambares” 1939 vlerësohet si më e mira artistikisht. Libri me poema “Kënga e gjakut”, 1944 erdhi si një frymë antifashiste në formë artistike. Mbas çlirimit botoi disa thërrime letrare. Ai do t’i paguante kështu haraç të pamerituar një kohe në të cilën nuk u rreshtua asnjëherë si këngëtar i saj i vërtetë i angazhuar, i përkushtuar dhe militant, sikurse ishin disa autorë minorë bashkëkohës dhe “patriotë” të tij (me origjinë nga Vlora e Himara). Shpesh herë në Vlorë poezive të tij u thonë këngë e disa prej tyre marrin trajtën e romancave dashurore. Kënga e N. Hakiut frymëzohete buron në radhë të parë nga gazet e dertet e fshatit, të agjes , të mëhallës, të rrugicës, nga jeta zakonore. Ajo gurgullon si poezi e mirëfilltë dhe e pastër rustike (fshatare), plot kolorit e frymë fshatarake, brend asë cilës gjallojnë personazhe dhe ndihen shqetësime të kohës. Poeti shfrytëzoi në mënyrë krijuese modelet e lirikës popullore, sidomos të këngëve lirike të Labërisë. Disa nga vjershat e tij më të bukura morën trajtën e idileve (poemtha dashuror me subjekt baritor e fusharak ku paraqiten në mënyrë të idealizuar tablo e ngjarje nga jeta e njerëzve të thjeshtë që rrojnë në gjirin e natyrës, sidomos nga jeta e barinjve, mes fluturimesh romantike – shën. im: A.H). Idilet e Hakiut janë si llokume të spërkatura në lëng portokalli dhe pëlqehen edhe sot, fakt që tregon se i kanë qëndruar kohës, të rreptës kohë, e cila s’pyet për miq, por vetëm për vlera. Vjershat e tij të bëjnë për vete e të rrëmbejnë me hovet lirike dhe situatat psikologjike, me tonet optimiste dhe reflekset e gjalla njerëzore. Të gjitha këto përcillen me një shprehje spontane, varg të harmonishëm e gjuhë të rrjedhshme, që i bëjnë të denja për çdo antologji të poezisë shqipe. Sa qe gjallë e në këmbë, ai mblodhi, zgjodhi, përgatiti, përpiloi, pajisi me shënime e botoi autorët e shquar pararendës. Tradita duhet ta vijojë fisnikërisht stafetën. Kritikët, studiuesit e poetët e sotëm duhet të bëjnë me Nexhat Hakiun atë që ai bëri me Ali Asllanin. Vetëm kështu shkon haka tek i zoti, siç na kujton fjala e urtë. Edhe pse ai qe mendimtar i lartë e përkthyes i mirënjohur, edhe pse pena të spikatura të kritikës letrare shqiptare e klasifikojnë si njërin prej këngëtarëve më lirikë të poezisë shqipe në kapërcyell të shekullit XX, gjykoj se poezia e N. Hakiut nuk është majë, kodër është, një ndër kodrat e shumta të letrave shqipe, që duket në horizont që tej. Ai është një individualitet artistik i pakontestueshëm, por poet mesatar është Nexhat Hakiu. As vetë poeti ynë nuk do t’i duronte këto lëvdata që kërcasin, se s’i ka patur kurrë qejf fryrjet si kokoshi i vitit të ri. Po seç m’u kujtua biseda e famshme e Johann Peter Eckermann me gjeniun Johann Wolfgang von Goethe, kur Gëte, midis të tjerash, i thotë Ekermanit, se ai njeri që njeh nga letërsia gjermane vetëm tre-katër shkrimtarë të shquar të këtij kombi nuk ka aspak dijeni të plota për këtë letërsi. Dhe më tejpohon mendimin: “Në doni të jeni të drejtë, t’i jepni cilitdo vendin dhe vlerën që meriton, duhet më përpara të njihni mirë letërsinë tonë mesatare, që nuk është punë e paktë”. Ndaj m’u shpalos në kujtesë ky mendim i vyer i Gëtes, teksa po shkruaja këto radhë paharrimi për Nexhat Hakiun, që na ka dhuruar gjithë këto lule artistike të pavdekshme me “Këngët e zambares”, antologji e përzgjedhur nga krijimtaria e tij e paraçlirimit. Fillimet e botimeve të vjershave të para datojnë: “Trëndafili dhe konxhja” më 22 shkurt 1934 “Poetit dhe bilbilit”, 12 gusht 1934, “Çerdhe e shqipes më 28 Nëndor!” dhe “Mike t’iku lumturia” të dyja botuar më 28.11. 1934 dhe të gjitha sa shkruan në “Kuvendi kombëtar”. Gjatë vitit 1935 ka dhe dy vjersha botuar në “Kuvendi kombëtar”: “Fytyra jote!” më 10 maj dhe vjershën humoristike “Agaj qan hallet”, po aty më 11qershor 1935. Edhe pse në rrafshin patriotik më pak poezi ka shkruar, ato janë të mbushura me zjarrin e dashurisë si rilindasit për Shqipërsinë, me vargje origjinale, që i burojnë natyrshëm e pa sforco figuracioniste: “Er’ e ditës shkoi, fryn flladi atdhetar…/ Dhe në zemrën e arbneshkës futet plot me dashuri”. Vijon me vjershën tjetër patriotike “Si bien dëshmor burrat”, botuar te “Populli”, 8 tetor 1935, me lirikën e dhembshme e të gjatë “Shegertit”, “Illyria”, 2 nëntor 1935, me “Epopeja Kombëtare (1443-1912), i kushtohet kujtimit të Naim Frashërit”, botuar te “Populli” 28 Nnëtor 1935, që vjen si “një psherëtimë djalërie për KOSOV’ E ÇAMËRINË”; me dy vjersha të tjera “Plakut të Njëzetetetës”, botuar te “Illyria” më 28 Nëntor 1935 dhe “Rrapo qorrit…” po aty më 1shkurt 1936. Më tej autori boton te “Bota e re” nga ku do të veçoja “Vallja e kohës” dhe tingëllimën “Djepit”, kur dimë që tingëllimën apo sonetin pak autorë shqiptarë e kanë lëvruar si L. De Martino, Z. Serembe, E. Koliqi, me kryemajë Mjedën poemat sonetike “Lissus”, “Scodra”, e “Lirija”. Është peshë e rëndë artistike dhe teknikisht kërkon mjeshtëri të lartë soneti, se pastaj i qorton keq krijuesit Francesco Petrarca e William Shakespeare. N. Hakiu ka guxuar duke lënë një gjurmë të bukur e ndjesore të virgjër në shportën e paktë me yje tingëllimash shqiptare. Në vijim të krijimtarisë së tij poetike autor boton tek “Përpjekja shqiptare”, “Kombi”, përsëri te “Bota e Re”, te “Jeta e re”, “Diana”, “Shkëndija”, “Shkolla shqiptare”, “Vatra shqiptare”dhe “Revista letrare”. Është një vjerëshëz e ëmbël, qaj e qesh e qesh e qaj: “Vaj -me det çobankë, vaj! (në kadencë popullore)”që nuk duhet komentuar. Duhet shijuar po aq ëmbëlsisht sa ç’e ka thurur autori në hojet e shpirtit të zjarrtë romantik e sentimental. Na vjen çudi se asnjë studiues nuk e ka vështruar këtë poezi dhembshurisht të zjarrtë. Do ta sjellim siç e ka shkruar në original, sepse duke respektuar parimin fonetik, kuptojmë frymën popullore të autorit dhe burimin e frymëzimit të krijimit. Vjersha na vjen si një melodie ngrohtë Jugu. Edhe dhembje, edhe mall, edhe dert, edhe gaz, edhe gjëmë, edhe fat: “Vaj- medet, çobankë, vaj!/ Qaj, çobankë e vogël, qaj/ Se kasollja ty t’u doq/ Se manarja ty t’u poq,/ Qaj çobankë, q ëtë qaj/ Se kjo bota qënka vaj!/ Moj e gjor’, çobankë e gjorë,/ Mbete moj me krrab’ në dorë/ T’iku syska me këmborë,/ Vaj- medet, çobankë, vaj!/ Qaj, çobankë e vogël, qaj/ Se kjo bota qënka vaj!/ Kú- kú- kú, çobanë kú,/ Bú-bú stani seç t’u doq/ Pú-pú nëna seç t’u poq,/ Bú-bú-ú, çobankë, bú,/ Ku je ti, çobankë ku,/ Mbete qyqe dhe kërcu!/….Há-há-há, çobankë, há/ Qesh, çobankë e vogël, qesh/ Se ky trimi të pru desh,/ Qesh, çobankë, qesh, mos qaj,/ bota qënka gas e vaj/ Qesh, çobank’, që të mos qaj!”. Përdorimi i onomatopesë për të krijuar harmoninë imituese i jep forcë shprehëse vargut dhe ndez emocione mbresëlënëse. Kontributi i N. Hakiut, përveç se si poet, shfaqet edhe në kritikë, studime e gazetari letrare, në mësuesi, në shërbim të arsimit kombëtar dhe në fushën e vështrirë të përkthimeve. Nuk do të zgjatem shumë në prozën e tij, që e ka brilante dhe na duket sikur flet me shumë elokuencë, por dua të theksoj se N. Hakiu ka një skicë të veçantë “Shamisë”, që ai e quan vjershë në prozë. “Fshi lotët e mos u gris, moj shami!- shkruan autori në mbyllje të kësaj proze kaq të gjallë, që duket se ecën kundër rrymës, duke i thurur himn shaminë, kur dihet se kujt i kushtohen himnet, ato këngë solemne…Në një trajtë tjetër, vjershanë prozë “Shamisë” e N. Hakiut më bën të heq një paralele të largët me prozën poetike të Gorkit “Kënga e Zgalemit”: “…Mbi të thinjtin shesh të detit, era fryn e mblidhen retë…” (Megjithëse këto krijime të Gorkit janë vigane, të papërsëritshme, të paarritshme). Pena e mendjes së Nexhat Hakiut ka bërë edhe përkthime dinjitoze, duke na sjellë në shqip poezinë “Kau” të Giosuè Carduccit (nobelist i vitit 1906), novelën “Shkallët e lumit” të nobelistit indian Rabindranath Tagore, (1913) “Formaliteti” të Luigi Pirandelos (nobelisti italian i vitit 1934), prozën “Stania” të shkrimtares italaine Ada Negri, “Dialogu i fisnikërsië” nga Giuseppe Parinio, si dhe poezinë e Petrarkës “Kajsia” me një koment për këtë vjershëtë vogël me katër strofa katërvargjëshe, nëntërrokëshe, me rimë të kryqëzuar ABAB, krijuar nga një prej më të mëdhenjve të Rilindjes Europiane, Francesco Petrarca. Me vlera është dhe mendimi kritik i N. Hakiut për veprën “Folkor shqiptar”, vëll.I me autor Stavro Th. Frashëri, për librin me poema “Ngjyra të jetës”, shkruar nga Skënder Arrëza, studimin e gjatë dhe të arrirë “Naimi si poet i dashurisë”, “Shkrimtarët dhe populli”, “Libra që duhet”, “Shkrimtarët, frymëzimi dhe origjinaliteti”, sidomos “shkrimi “Talentet femërore”, me rastin e librit “Rreth vatrës” të Musine Kokalarit, botuar me pseudonimin Ali Dervella në “Bashkimi I Kombit” më 9 korrik 1944. Vlera të veçanta studimore përbëjnë punimi i gjatë “Komedia hyjnore – Ferri”. Ato nuk janë dy fjalë për përkthyesin e talentuar Pashko Gjeçi të kryeveprës së madhështorit Dante Aligeri; ato janë një skaner i plotë i kritikës letrare shumë i nevojshëm sidomos për brezate sotëm, sepse punime të tilla i ka zënë pluhuri i harresës egoiste të gjithologëve të shqyer që kemi në qarkullim. Unë kujtoj. Po kështu, një artikull i goditur, serioz dhe i punuar me përgjegjësi profesionale është “Natyra në poemën “Milosao”, që, si duket, aq shumë i shkon për shtat dhe natyrës së tij poetike, të dashuruar aq fort me natyrën shqiptare. Shkrimi “Poezi të zgjedhura (vëllim nga Ali Asllani)” u botua në revistën “Nëntori”, nr. 7, 1974, pas botimit antologjik të lirikut të madh vlonjat. Artikullshkruesi thekson se me krijimtarinë e Ali Asllanit letërsia shqiptare mori tipare të reja dhe e vlerson fuqinë poetike të tij, q ëka ditur të transfigurojë realitetin me një veshje artistike, me frymë popullore dhe kolorit shqiptar. Na tërheq vëmendjen vëmendjen largpamësia, dhe vizioni i Nexhat Hakiut, kur shkruan, ndër të tjera në revistën “Shkëndija”, nr. 2, gusht 1949: Pasi të kemi formuar SHKOLLËN FOLKORISTIKE SHQIPTARE, atëhere jemi të pregatitur edhe për agime të reja të Muzës së huaj, e cila do të na zgjerojë horizontin e ndjenjave e të mendimeve dhe do të na bëjë të kuptojmë shpirtin e botës” (Shih: Hakiu Nexhat: “Këngët e Zambares”, Tiranë, 2005, f.300). Për veprën e N. Hakiut kanë shkruar Jani Lili, (Malseni) [1939], Qemal Draçini, [1940], Mario Skanjeti, [1942], Dr. Kolë Ashta [1943], H.H (iniciale vetëm) [1944]…heshtje, heshtje dhe Rinush Idrizi [1993], Nasho Jorgaqi [1995], Tarik Llagani [1996], Perikli Jorgoni[1996], Kristaq Shtembari[1998], Albert Habazaj [2007] dhe Hiqmet Meçaj [2009]. Ai bëri shumë për ne. Ne pse kaq pak për të?! Më kujtohet një natë magjike detare e 28 Gushtit 2006. Me të paharruarit Koçi Petritin e Kristaq Shtëmbari. Poeti, kritiku dhe mikpritësi. Sot e kujtoj si ëndërr. Ruaj në shtëpi edhe fotografi dhe kemi një kujtim të bukur, të papërsëritshëm: E gdhimë thuajse tërë natën me yje duke folur me zjarr e respekt për letërsinë, sidomos për korifejtë e traditës nga Vlora. Ju vlonjatët duhet ta mbani kokën lart, sipër te Çika, sidomos me shkrimtarët që keni nxjerrë: Ali Asllanin, Petro Markon, Nexhat Hakiun… Ju, ose s’i njhni, ose s’doni t’i njihni, ose s’dini t’i njihni. Vetëm Nexhat Hakiu është një ajsberg. Poezitë e Nexhat Hakiut, fliste me zjarr Profesor Kristaqi jan ësi buqeta lulesh shumë ngjyrëshe dhe erëmira, që të japin kënaqësi me freskinë dhe njomësinë e tyre. Vokacionet e vjershërimit të atij vlonjati dallohen që përtej nga ëmëblsia, natyrshmëria e ndjeshmëria emocionale që na përcjellin ne si lexues. Po të lexojmë, më mirë të këndojmë “Këngët e zambares” na duket se n ashfaqet parasyve një tablo sie punuar me akuarel, që na ngjallimazhet për natyrën dhe njeriun e thjeshtë. Dhe biseda mori zjarr nga mirësia e ëmbël e profesor Koçiut apo dhe detajet që dija unë. Dhe pimë raki rrushi shoqëruar me meze sinqeriteti. E mali na hidhte fllad. E deti na niste valë. Formohej një iso e magjishme sikur dilte nga Epi i Gilgameshit, nga Këngët e Kreshnikëve apo Labërishtja shumëzërëshe, e shtruar labçe, vënçe, himarioçe, që pastaj ndizet e s’ka zjarrfikëse ta shuaj… Në fakt ajo harmoni krijohej nga Akrokeraunet pellazgjiko-ilirike, që janë, ja këtu, sipër, mbi ballë të Vlorës. Me nderim u këndon edhe Homeri vargmaleve të Vetëtimës – Akrokerauneve… E…

Dy fjalë për vëllimin me poezi të zgjedhura “Këngët e zambares” të Nexhat Hakiut: Më kujtohet, ka qenë mesdita e së martës së datës 21 mars 2006, kur në Bibliotekën Publike “Shevqet Musaraj” të Vlorës me forcat krijuese të qytetit përuruam botimin e veprës së zgjedhur të poetit Nexhat Hakiu, i cili, ka qenë edhe një nga themeluesit e Bibliotekës së qytetit të Vlorës. Diskutuam për krijimtarinë e zgjedhur të poetit të ëmbël të Vlorës, mbledhur dhe redaktuar nga Prof. Nasho Jorgaqi, botuar në librin me titull “Këngët e Zamabres”. Edhe unë mbajta një kumtesë të shkurtër, në të cilën i quajta poezitë e Nexhat Hakiut Manifest në Shërbim të Dashurisë. Sot kujtoj, se pikërisht dje Nexhat Hakiu kishte 98 vjetorin e lindjes, ndërkohë që pikërisht në qershor, data 18, 37 vjet më parë, iku të prehet në heshtjen hyjnore 61 – vjecari i përjetshëm Nexhat Haki Mahmudi. Fatmirësia jonë është sot ky nderim i merituar që i bëjmë një pinjolli të kulturës kombëtare, që shkëlqeu për mendimin e tij brilant, human e të emancipuar. Emri i Nexhat Hakiut i bën mirë Vlorës në ballafaqimin që vendlindja e tij dhe e jona bën me djepet e tjera qytetare të Atdheut, siç janë për kohën: Korça, Elbasani, Shkodra, Gjirokastra etj. Vepra e Nexhat Hakiut është një manifest bukurisht origjinal i lirikës dashurore vlonjate, ku ai shpall mesazhet, synimet poetike, shenjtërimin shpirtëror të vargut të lulëzuar, vlerat artistike, estetike, etike dhe humane të krijimtarisë së tij që e ngrenë veprën e këtij dashnori të penës së ëmbël në nivel kombëtar. Ne jemi me fat që kemi në dorë veprën e tij të zgjedhur me emrin kuptimplotë e të veçantë, labëror: “Këngët e zambares”. Liriku ynë mendjehollë qe me fat, se pati profesor Ernest Koliqin dhe Skënder Luarasin, të birin e Petro Ninit. Përsëri qe me fat sepse nuk e shpërdoroi këtë mundësi që iu dha. Ai shfaqet si një zë i dëgjuar në vitet ’30 dhe gjysmën e parë të viteve ’40 në shekullin e kaluar. Bashkëkohës i Petro Markos, Migjenit, Musarajt, Shuteriqit, Andrea Varfit, Branko Merxhanit, Krist Malokit, Nonda Bulkës, Vedat Kokonës, Sterjo Spasses, Lumo Skëndos, etj., ai bëhet krijues i angazhuar i këtij ansambli të zgjedhur dijetarësh. Shfaqet në disa plane me talentin e tij mendimtar.Veçojmë katër: I) Poezinë me sheqer për ndjenjën e hollë dashurinë dhe vargjet me kripë për ndjenjën e lartë, atdhetarizmin. II) Prozën e këndshme me skica, tregime e novelëza sentimentale. III) Mendimin kritik të vyer e të emancipuar si dhe IV (përkthimet dinjitoze që u ka bërë F. Petrarkës së madh, Pirandelos e Cardduccit, Giusepe Parinios e Ada Negrit,Tagores së papërsëritshëm të Indisë e mjaft penave të shquara të letërsisë botërore. Ai qe studiues e mësues i talentuar, një pedagog i klasit të lartë për t’u marrë shembull, sidomos me botimet e tij pedagogjike. Por së pari e mbi të gjitha ai qe poeti, liriku. Tok me Lasgushin, Ali Asllanin, Mitrush Kutelin çelën shkollën letrare të kohës me individualitete. Të veçantë, origjinalë, të talentuar. Me “Këngët e Zambares” ai shfaqet si emblemë lirike e Vlorës epike, sepse e ka spërkatur me sherbet trëndafili vendlindjen e bëmave të mëdha. Nexhat Hakiu është autor antologjik. Këtë e them me plot gojën, sepse emrin e tij e kam lexuar dhe te “Fjalori Enciklopedik Shqiptar” dhe tek “Histori e letërsisë shqiptare” të Robert Elsie: Nexhat Hakiu (3.12.1917 – 8. 6. 1968). Poet i lidhur shumë me frymëzimin popullor; poezia e tij është freskët, ka botuar këto vëllime me poezi “Këngët e Zambares”, Tiranë 1939; “Zëri i fyellit”, Tiranë 1959; “Fjala ime”, Tiranë 1961. Bashkë me M. Kutelin, S. Spassen dhe V. Kokonën ka botuar “Revistën Letrare” që në shkurt 1994. Ka punuar si gazetar dhe arsimtar. Figurë kryesore në letrat shqiptare, antar themelues i Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë, së ngritur më 07. 10. 1945 nën drejtimin e Sejfulla Malëshovës, pati ndikim me peshë në kulturën e kohës. Poezia e tij e gjallë, spontane është e guximshme në vërtetësinë e shijshme me të cilën këndon autori. Duke kënduar me melodinë e këngëve popullore qytetare vlonjate, të shtatë strofat e “Banushes”, që s’donim të mbaronin kurrë as atë natë vere të grohtë të gushtit 2005, kur profesor Kristaq Shtëmbari vinte për herë të parë mik në shtëpinë time, në Ujë të Ftohtë. Duke biseduar në ballkon, ai më tha: “More, Berti! Jo vetëm “Banushja” po gjithë “Këngët e zambares” të vlonjatit tuaj dhe mikut tim janë me yndyrë. Poezi me yndyre të shëndetshme dhe të freskëta si ëndrrat e çupave labe, vargje ilaçi që të bëjnë mirë t’i dish e t’i këndosh”. Dhe unë mendoja gëzueshëm: “Lumthi ti, o xha Nexhat, që t’i ka mësuar përmendesh vjershat Vlora. Lum si ti që ike si një stuhi dashurie e vjen sot si mal i trishtuar me profil të ndezur lirik. Dritë paç ku prehesh mbuluar me ëndrra! “Nëno shpirti, nëno xhani/ M’u zvogëlua xhamadani/ Edhe linja m’u shkurtua/ Nëno gazi sa të dua!/ Mu fry gjiri, shpejt u zgjata,/ Po më ndjek një trim nga prapa/ Po më ndjek se u zu malli/ Për gërshetat vijë mali./ …E kur në shtëpi po via/ Prap-Banushe! – thirri trimi/ M’u te brodha ra shamia/ Ra dhe shtëma nga nxitimi!…”. Ja vargje të tilla mbushur me mjalt dashurie këndon Vlora dhe Labëria jonë nëpër dasma e gëzime dhe nuk harrojmë asnjëherë që është pikërisht Nexhat Hakiu majaja e këtye brilantinave që bota e qeshur e gëzimit i shikon me një zili të admirueshme.

Ne Foto:Drejtuesit e Revistes: Nexhat Hakiu, Sterjo Spase, Vedat Kokona dhe Mitrush Kuteli

Në kujtim të poetit dhe krijuesit poliedrik Gani Xhafolli

June 22, 2015 by dgreca

Krijuesi ynë i mirënjohur i letrave shqipe,u lind më 1945 në fshatin Drenovc afër Prishtinës dhe vdiq më 16 qershor 2015, në kryeqytetin e Kosovës së lirë. Babain thuhet se ia kishin vrarë që para lindjes së tij, në vitet më të furishme luftës, kohë në të cilën sikur bëheshin gara se kush do të shfaroste më shumë shqiptar, komunistët shqipfolës, apo ata serbo-jugosllav.

Atëbotë, tymi dhe baroti i luftërave, ende ngrinin lartë shumë mjegull, frikë e trishtim, jo vetëm në shpirtrat e shqiptarëve të terrorizuar shumëfish, por edhe në sytë e Ganiut të sapolindur, ndaj pothuajse ishte e pamundur të kuptohej, ngase qanin sytë e tij më shumë, nga vuajtja për vrasjen e babait, apo tronditjet terrorizuese të pushtuesve sllavë ,që asokohe ende tmerronin, pareshtur familjet e pafajshme shqiptare.

Por, edhe përkundër vuajtjeve dhe peripecive të jetës së një jetimi, të rritur pa prind, ky krijues, pas burrërimit të tij, përveç se punoi një kohë bukur të gjatë si redaktor i programit për fëmijë, në Televizionin e atëhershëm të Prishtinës dhe drejtoi revistën me emrin e bukur “Zanore”, ai u bë edhe njëri nga shkrimtarët më të dashur për fëmijë dhe të rritur, kreativiteti i të cilit pothuajse gjithmonë ishte i pranishëm në çdo eveniment institucional dhe zhvillim kulturor, ku la gjurmë të pashlyeshme.

Ndaj, ndarja nga jeta e Gani Xhafollit, është një humbje e rëndë sidomos për fëmijët, me të cilët poeti ishte aq i miqësuar, dhe tani e tutje, vetëm përmes veprave ,do të bashkëjetojë me ta përjetësisht.

Ai ,jo vetëm se ishte një poet kombëtar dhe ndërkombëtar ,vepra e çmuar letrare e të cilit u përkthye edhe në gjuhët frënge e gjermane, por njihet edhe si piktor i mirë që vlerësonte maksimalisht krijimet e tij, dhe mbetej me bindje të pa lëkundur, për vlerësimin meritor të tyre, në të ardhmen.

Rasti më i freskët mbetet ekspozita e hapur në janar të vitit 2015, në Galerinë “In On” në Prishtinë, ku Gani Xhafolli , para kamerave televizive deklaronte se pikturën e vet personale, ai nuk do ta shiste as për një milion, të cilës duke shikuar në perspektivë, pas 100 vitesh mund ti rritej vlera edhe për aq sa ai pretendonte, përderisa pikturat e vjetra të piktorëve me nam, tani pas qindra vitesh të kaluara, vlerësoheshin në disa miliona.

Sipas z.Reshat Sahitaj kolegë dhe bashkëpunëtor i ngushtë i ,Gani Xhafolli, ishte krijuesi i fundit nga plejada e Rifat Kukës, Agim Devës, Ali Podrimjes etj, i cili deri në ditën e mbramë, mbet unik për veprën e tij poliedrike dhe krijimet me talent të rrallë poetik.

Ai, për gjallje të vet, përmes karvanit të shkrimtarëve vizitoi pothuajse të gjitha shkollat fillore në vend, ku çdo herë dhe pa asnjë përtesë, lexoi poezi kushtuar fëmijëve.

Siç dihet tanimë, shkrimet e Gani Xhafollit janë përkthyer në disa gjuhë e vende, i cili si krijues i mirënjohur dhe aktiv që ishte, ai bënte pjesë edhe në rrjetin ndërkombëtar të poetëve.

Përveç krijimtarisë letrare, Gani Xhafolli, siç u tha më lartë, nga viti 1979 deri në vitin 1990, ishte edhe redaktor i programit për fëmijë, në Radiotelevizionin e atëhershëm të Prishtinës, derisa në korrik të vitit 1990,organet policore të pushtuesit serb, përjashtuan me dhunë nga puna, atë bashkë me mbi 1.340 punëtorë të këtij mediumi masiv.

Ai me krijimet e veta, do të mbetet një zë i çmuar dhe me vlerë sidomos në pjesën për fëmijë, i cili me vargjet e realizuara me aq shumë kujdes e dashuri prindërore për jetën dhe bukuritë e saj, përvetësoi shumë lexues, që do ta përkujtojnë atë, përgjithmonë dhe me devotshmëri.

Ndaj, mësuar me zërin dhe shprehjet e këtij poeti, botës hyjnore të fëmijëve do tu mungojnë gjatë organizimet e karvanëve të reja dhe vargjet e magjishme poetiko-letrare të krijuar rishtas, të tij.

Gani Xhafollli ,si poet kombëtar dhe ndërkombëtar ,i përkthyer edhe në gjuhën frënge, gjermane, spanjolle etj, përveç vlerësimeve tjera, në vitin 2013,me poezinë “Dielli mbi Krujë dhe Prekaz”, fitoi edhe çmimin e madh letrar “Ali Podrimja”që atëbotë, për herë të parë e ndau, Unioni i Shkrimtarëve.

Ai, është autor i rreth 40 veprave letrare për fëmijë, e shumë të tjerave për të rritur, ndër të cilat kësaj radhe, veçojë:

“Vjershën s’e zë gjumi”,

“Te porta e edhave”,

Shtëpia me kulm teposhtë”,

“Po”,

“Të dua”,

“Zog shiu”,

“Në gojë të gjarprit”,

“Princesha që fluturon”,

“Ëndrra në shuplakë”,

”Kroi thërret dallëndyshet”.

“Lejlek i syrit”.

”Nuse nën mollë”,

“Dielli me tri dritare”, etj.

Pra, një autor i mirënjohur si ky, edhe pas vdekjes së tij, me veprat që la, do të mbetet përherë i përjetësuar në kulturën dhe letërsinë tonë e më gjerë.Sipas kryetarit të Uninonit të Shkrimtarëve dhe Kritikëve Shqiptar z. Reshat Sahitaj, Gani Xhafolli, edhe për gjallje , ishte i vetëdijshëm se ai shkruante për gjeneratat e ardhshme nga të cilat ishte i bindur se do të vlerësohej si duhej.

Krijimet e tij në këto kohë të pabalancuara, u vlerësuan lartë nga mese shtatë kritik të njohur evropian dhe ndërkombëtar, por jo edhe nga kritik të shitur e xheloz shqiptar dhe nga ata që nuk dinë të shkruajnë, por megjithatë janë ngritur (më lartë seç do duhej), nga sistemi jugosllav, citohet z. Sahitaj.

Fatkeqësisht,veprime të tilla sot kan shtri rrënjët kudo, përfshi edhe diasporën dhe shqiptarët në mërgim, ku fjalën kryesore dhe vendimtare e kanë grupet klanore, të cilat nuk kanë të bëjnë çdo herë vetëm me artë e kultur as krijim të mirfilltë.

Ndër, kritikët e jashtëm që kanë vlerësuar krijimet e Gani Xhafollit, përmenden edhe Helen Staford nga universiteti i Oksfordit në Angli, Alla Polosina, kritikja më e njohur e veprës së Tolstoit në Rusi, si dhe personalitete tjera të shquara nga Universiteti i Sorbones në Francë, nga Spanja etj…

Ndaj kryetari i Unionit të Shkrimtarëve, krenohet me veprat e Gani Xhafollit, Ali Podrimjes, etj, (bashkë) me të cilët( ata) përjetuan të mira dhe të këqija, por nuk u thyen kurrë.

Ky autor do të mbahet mend gjatë, sidomos për gërshetimet e poezisë dhe këngës për më të vegjlit me paraqitjet e tij sharmante dhe të mahnitshme në lojërat e njohura poetiko-skenike për fëmijë.

Madje, përveç se ishte krijues poliedrik, për të thuhet të ketë qenë edhe shkrimtar i imagjinatës, i cili do të ruhet gjatë në kujtesën e të rinjve dhe të rriturve të këtij vendi.

Vepra dhe arritjet e Gani Xhafollit, zënë vend të rëndësishëm, jo vetëm në letërsinë bashkëkohore shqiptare, por ato përfaqësojnë me dinjitet edhe letërsinë e kulturën tonë mbarëkombëtare, në Evropë e më gjerë. Ndaj, në shenj nderimi ndaj Poliedrikut tonë i cili pas një sëmundje të shkurtër, vdiq më 16 qershor të këtij viti, urojmë që të jetë i përjetshëm kujtimi ,për emrin dhe veprën e tij madhore! (Gani Qarri Cyrih)