• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for April 2016

Në Nju Jork u Shfaq dokumentari për Nënë Terezën në 104 vjetorin e Vatrës

April 30, 2016 by dgreca

Shfaqet filimi dokumentar për Shoqatën Humanitare “Nanë Tereze” në Prishtinë, ndërkohë, prezantohen dy libra: “Miqtë e mi në Amshim!” me autor Dr. Dom Lush Gjergji, si dhe libri -“Terrori i Serbisë  pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999 ”  , “Intervenimi i NATO- s,  në Kosovë”, dhe, filmi dokumentar “Rrugëtimi i një libri nëpër  botë” , me autor Prof. Dr. Nusret Pllana/

Nga Beqir SINA – Bronx – NYC/

Fotot:Dritan Haxhia/*

SOUTHERN BRONX – NY : 28 Prilli, është ditëlindja e VATRËS, e cila, dje mbushi plot 104 vjet. Një shekull e katër vjet, është jetë -gjatësia, e saj, famëmadhes së shqiptarizimit në Amerikë, e cila “gulçonë”, me gjithë atë shprtin e saj kombëtar, më se 1 shekull, në mesin e shqiptarëve të Amerikës, duke ruajtur dhe mbajtur gjallë, Shqiptarinë.    Kjo, organizatë, u shëndërrua shpejt në zemerën e shpritin patriotik të klubeve patriotike shqiptare, e cila megjithëse e re, 104 vjet më parë, dhe, fare e vogël në numër,(sa një fis, atëhere kur u themelua VATRA më 28 Prill 1912) në Shtetet e Bashkuara, por, që po rritej çdo ditë e shumë shpejt, duke treguar qysh në ditët e para të saj, një shkallë lart organizimi dhe përkushtimi, të paparë, ndonjëherë për Kombin e saj, në mbrojtje të vendit të tyre, nga fqinjët grabitqar që kërkonin ta coptonin. Siç është rasti ku përmes dokumentave arkivorë nga institucione akademike dhe shtetërore amerikane, ofrojnë si shembull – reagimin e Vatranëve në Amerikë, me Uillsonin në Konferencën e Londrës, ndaj rrezikut të gjymtimit të Shqipërisë në vitin 1920. Vatra një shekull e katër vjet, ka bërë një punë të madhe, dhe të rëndësishme, ndër vite për kauzën Shqiptare, dhe, ka kontribuar, për Shqipërinë, Kombin Shqiptarë, kudo e në të gjitha trojet Shqiptare, edhe në ditët e sotme. Dje, më 28 Prill 2016, me rastin e 104 vjetorit, në Shtëpinë e Vatrës, në Nju Jork, kjo organizatë, me një aktivitet të thjesht, ka shënuar këtë ngjarje kombëtare, të cilën  e ka përshëndetur duke folur pak edhe mbi historikun dhe ndikimin e Vatrës, kryetari aktual Dr. Gjon Buçaj. Fillimisht , Kryetari i Vatrës, Dr. Gjon Buçaj,- pasi i përshëndeti të pranishmit në sallë dhe ju dëshiroi mirëseardhje, atyre, duke hapur këtë veprimtari, tha se “ ne kemi nderin dhe pervilegjin të kemi në këtë ditë të lindjes së Vatrës, në mesin tonë, dy mysafirë të veçantë nga Kosova: Vikarin gjeneral i Ipeshkvisë së Kosovës, Don Lush Gjergjin, studiuesin, shkrimtarin, dhe biografin e njohur të Nana Terezes, dhe një ndër themeluesit të Shoqatës Humanitare “Nanë Tereza” në Prishtinë, si dhe mikun e Vatrës, Profesor Nusret Pllana,ish luftëtari i lirisë, gazetar, publicist, autor i gjashtë librave : “Terrori i Serbisë  pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999 ”  , “Intervenimi i NATO- s në Kosovë” dhe producent e skenarist i filmit dokumentar “Rrugëtimi i një libri nëpër  botë”. Kurse, Don Lush Gjergji, ndërsa, ka përgëzuar 104 Vjetorin e Vatrës, foli pak edhe mbi historikun dhe ndikimin e Vatrës, mbi Shqipërinë, dhe shqiptarët në Kosovë, e trojet shqiptare, kontributin e saj historik të saj, sidomos në diasporë, i cili tha ai dëshmon rolin dhe trashëgiminë e Federatës Panshqiptare të Amerikës, Vatra, gjatë 104 vjetëve, që nga themelimi i saj, nga ju vatranët që mbajtët gjallë këtë visar të paçmuar të pasurisë sonë kombëtare..   Më pas Dr. Lush Gjergji, në kuadrin e aktiviteteve të Vitit të Nana Terezes, i shpallur ky nga Kosova dhe Shqipëria, me rastin e 4 Shtatorit – ditës së Shejtërimit, të Nanë Terrezes, ka prezantuar dokumentarin e tij, mbi veprimtarinë, e Shoqatës Nëna Terezë, i cili tha, ai, ishte i vetmi entitet, prej ditës së parë që i përgjigjej nevojave të komunitetit, edhe nën sundimin e Serbisë, mbi Kosovën. Deri më 1990, Shoqëria Civile në Kosovë, spjegojë Don Lush Gjergji, njëri nga themeluesit kryesorë, të kësaj Shoqate humanitare, nuk ka ekzistuar ishte Shoqata Nëna Terezë, e cila ka kthyer një faqe të re në historinë e Kosovës, duke angazhuar qytetarët në rrjete vullnetare në implementimin e aktiviteteve. “Për, këtë shtoi ai nga viti 1990 deri në vitin 1998 ShHNT, ka vepruar si një institucion paralel me regjimin Serb, në Kosovë, si një “Ministri e Mirëqenies Sociale”, të asaj kohe, duke ofruar asistencë humanitare, si një Ministri e Shëndetit, duke krijuar një zinxhir prej 96 klinikave mobile dhe Materniteteve dhe si një Ministri e Edukimit, duke mbështetur sistemin arsimor-edukativ dhe ofrimin e kushteve themelore”. Dom Lush Gjergji, ftoi pas prezantimit të librit të tij të 12-të, “Miqt e mi në Amshim”, gazetarin Dritan Haxhia, që me anë të një video-projeksioni të shfaqte, dokumentarin me metrazh të shkurtër, ku protagonistët, nëpërmjet intervistave, treguan se :”ShHNT, ka për qëllim të ndihmojë duke ndërtuar në një shoqëri të hapur Civile, ku vlerat e të gjithë popullit do të respektohen dhe të kultivohen pa dallim kombësie, feje apo race, ku njerëzit do të jetojnë krah për krah me respekt të ndërsjellë dhe tolerancë”. Pas këtij dokumentari, një vend i veçantë iu dha nga autori Profesor Nusret Pllana, por edhe prej të pranishmëve, librit të gjashtë- I cili është dëshmi e gjallë, dhe vlerë, që do t’i duhej edhe Hagës. Një libër lapidar për ata të cilët u flijuan, derdhën gjakun e tyre, për lirinë dhe çlirimin e Kosovës, kështu të paktën, deri tani, është cilësuar me pak fjalë Libri “Terrori Serbisë Pushtuese mbi Shqiptarët 1844 – 1999” i Profesor Nusret Pallnës, i cili shpallos përmes fotografisë “Golgotën” dhe gjithë dhunën dhe terrorin e paparë të Serbisë, ndaj shqiptarëve të Kosovës; paqedashës, lridashës, dhe të pafajshëm. Një libër plot dhëmbje, por që ka edhe nocionin e krenarisë sonë kombëtare, i botuar në 12 gjuhë të botës, dhe promovuar në tre kontinetet, dhe i piblikuar në 50 vende të botës, përfshirë Washingtonin( SHBA) dhe Melburnin e Australisë. “Më lejoni fillimisht, t’ju përshëndes të gjithëve dhe në veçanti , kryetarin e Vatrës, Dr. Gjon Buçaj, dhe anëtarët e kryesisës, vatranët, në Florida, Michigan, dhe Toronto,” tha në fillim të fjalës së tij me këtë rast, profesor Nusret Pllana, i cili, është autor i librit, që fakton terrorin serb ndaj popullit shqiptar të Kosovës, si dhe filmit dokumentar “Rrugëtimi i një libri nëpër botë”, i cili u shpreh ai “ka në plan të realizohet në të ardhmen me një “buxhet të madh” si një dokumentar – artistik, për të konkuruar edhe për ndonjë çmim Oskar, në të ardhen”. Vatranët, thanë se së pari i jemi mirënjohës, dy miqve të nderuar të Vatrës, Don Lush Gjergjit dhe profesor Nusret Pllana, që ishin sot së bashku me ne, në shënimin e 28 Prillt, ditëlindja e VATRËS, e cila, u bë 104 vjet, këtu në Shtëpinë e Vatrës, në këtë ngjarje kulturore, për të cilat ka aq shumë nevojë jo vetëm Vatra, por i gjithë komuniteti shqiptarë në Shtetet e Bashkuara, të shoqëruar nga Bedri Kurtishi, ish luftëtar i UÇK-së, nga Toronto- Kanada. Pjesëmarrësit,  me këtë rast vlerësuan dhe dhanë një mirënjohe profesor Pllanës, autori i këtyre, gjashtë, librave, për punën e tij të palodhshme për  të faktuar në mënyrë shkencore një periudhë terrori dhe represioni të pa imagjinueshem  ndaj popullit shqiptar, nga Serbia. “Profesor Pllana, thanë ata, me angazhimin e tij të palodhshëm, po e depërton të vërtetën për Kosovën edhe në skutat e botës, ku ndoshta nuk është dëgjuar as emri Kosovë, vetëm në Europë , libri ka hyrë në të gjitha kancelaritë perendimore.  Si i tillë ai po vazhdon t’i shërbej Kosovës, në një mënyrë për të cilën kan nevojë të gjithë Shqiptarët. “Profesor Pllana, është dëshmuar para luftës, ndërsa zëri i tij i shpresës  në kohën e luftës na kumbon edhe sot në vesh. Tani ai po e vazhdon luftën e tij për të vërtetën e atdheut tonë. Lufta për të vërtetën ndoshta është lufta më e vështirë, megjithatë profesor Pllana, po dëshmon se edhe kjo mund të fitohet”. Pastaj, fjalën e morën duke iu përgjigjur edhe interesimit të madh të pjesëmarrëseve, për veprat e tyre, autori dhe recensenti, Dr. Lush Gjergji dhe Profesor Nusret Pllana. Në fund të gjithë pjesëmarrësit, shtrënguan duart, dhe bënë një fotografi e cila është tradicionale në Selinë e Federatës PanShqiptare të Amerikës, VATRA, si dhe shprehen mirënjohje të thellë, për Vikarin gjeneral i Ipeshkvisë së Kosovës, Don Lush Gjergjin, studiuesin, shkrimtarin, dhe biografin e njohur të Nana Terezes, dhe një ndër themeluesit të Shoqatës Humanitare “Nanë Tereza” në Prishtinë, si dhe mikun e Vatrës, Profesor Nusret Pllana, autor i gjashtë librave : “Terrori i Serbisë  pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999 ”  , “Intervenimi i NATO- s në Kosovë” dhe skenarist i filmit dokumentar “Rrugëtimi i një libri nëpër  botë”, ish luftëtari i lirisë, gazetar, publicist. Don Lush Gjergji dhe Profesor Nusret Pllana, para largimit nga New Yorku, për të vazhduar me prezantimin e këtyre veprave, në Detroit, Çikago, Toronto(Kanada), dhe Jacksonville(Florida), dhanë posaqërisht dy intervista, në dy televizione, për TV 21 nga Kosova dhe Televizionin Albanian Culture nga New Yorku. *Per me shume fotografi na ndiqni ne Facebook – See more at: https://gazetadielli.com/ne-nju-jork-u-shfaq-dokumentari-per-nene-terezen-ne-104-vjetorin-vatres/#sthash.hbxmjFEW.dpuf

Filed Under: Vatra Tagged With: 104 Vjetori i vatres, Beqir Sina, Dokumentari, don Lush Gjergji, Dritan Haxhia, Nene Tereza, Nusret pllana

NË BERLIN – KODI MANUSCRIT I NDRIÇUAR QË FIKSON ZANAFILLËN E HISTORIOGRAFISË SHQIPTARE

April 30, 2016 by dgreca

Nga Ilia S. Karanxha-Firenze/ Itali/

Ne Foto:Minjatura ku Marin Beçikemi i dorzon veprën dozhes Agostino Barbarigo. f. 1v/

Si fillime të historiografisë moderne  shqiptare deri më sot  konsideronim  veprat  De Obsidione Scodrensi (1504)  e “Historia de Vita et gestis Scanderbegi  Epirotarum princips” (1522)  të cilat së bashku  kanë përfaqësuar  monumentet  e para  të kulturës e  identitetit shqiptar e në të njëjtën kohë gurin themeltar në historiografinë shqiptare. Mirëpo duke mos njohur autorin e vërtetë të  këtyre veprave  gjithçka fillonte dhe mbaronte aty. Me shumë të paditura dhe me dhjetra  hamendesime  që linin pa një shpjegim racional  edhe fakte elementare.I ashtuqojturi Marin Barleti  na  paraqitej më shumë si  një enigmë se sa si një person historik i botës reale.

Në kushtet e reja të zbulimeve  albanollogjike  krijohen mundësira më të mëdha e krejt të ndryshme   për hulumtime të  reja  dhe  fillimet e historiografisë shqiptare rimarin një dimension të ri. Një dimension më realist  dhe më evropian të lidhur ngushtë me  zhvillimet humanistike të kohës.

Në filologjinë evropiane u injorua deklarata e P. Giovios(1546) që njihte si autor të Historisë së Skënderbeut Beçikemin dhe u parapëlqye studimi i  A. Zenos(1753) që krijoi artificialisht  figurën e Barletit si një person i ndryshëm nga Beçikemi.  Për pesë shekuj me radhë   mbeti i panjohur dedikimi monumental që humanisti shqiptar Luka Ulqinaku i bënte Marin Beçikemit qysh më 1519 ku e cilësonte atë  si një Baba  shumë i nderuar i kombit. (I. Karanxha: Luka Ulqinaku. Një dedikim munumental për Marin Beçikemin. Rilindasi Sup.  26.III.2016) E në fakt babai i vërtetë i kombit shqiptar sot  mbetet  vetëm Marin Beçikemi.  Koha tregoi se rrugët e ndërmjetme apo të ndryshme janë të gjitha pa asnjë prespektivë që degjenerojnë në  një farsë megallomane me karakter  antikombëtar.

Duke ndjekur hapat e formimit kulturor të  këtij humanisti  gjejmë   aktivizimin e tij qysh në moshë të re kur mban në publik dhe para autoriteteve veneciane fjalime retorike. Këto fjalime  kanë karakter  lavdërues  për jetën dhe bëmat e këtyre nëpunësve  të lartë që krahasohen  sipas rastit, e sipas zakonit të kohës,  herë me figura mitollogjike, herë biblike e herë herë  me figura e  heronj të  shquar të antikitetit. Nuk mungojnë  ekzagjerimet por nuk  mungon  të flasë  edhe për ngjarjet e  Shqipërisë për  luftën madhore të  Shkodrës, për  trimërinë e besnikërinë e shkodranëve, për qëndresën heroike kundra perandorisë më agresive të kohës,  për nevojat dhe fatin e emigrantve që kishin mbritur në Vendik dhe që prisnin ndihmë e mbështetje  nga Serenisima. Nuk nguron  të flasë në këto fjalime për jetën e  vet,  për fatin e familjes së tij dhe për nevojat e  ngutëshme për mbijetësë.  Praktikisht fillon të hedhë hapat e para në shkrimin e historiografisë shqiptare, fillon të interesohet për ngjarjet e afërta e të largëta të ndodhura në Shqipëri, të shkruajë për të shkuarën e lavdishme, për situartën  e momentit si individ apo në emër të gjithë komunitetit shqiptar edhe për gjëndjen dhe nevojat e tyre.  Nga një fjalim panagjerik tek tjetri do të arinim deri tek vepra  e mirënjohur Rrethimi i Shkodrës bile edhe pas  botimit të saj në Breshia ku bënte profesorin nuk do mungonte tu fliste nxënsve të tij për lavdinë e qytetit të Shkodrës.  Fill pas botimeve mbi këtë ngjarej  do t’i dedikohej për vite me rradhë historisë  të Skëndërbeut deri sa të arinte më 1522  në botimin monumental që njohim sot apo në pregatitje të varianteve më të shkurtura që do të vidheshin nga  niprit e Pal Ëngjëllit. (I. Karanxha: Gjeneza e një vepre dhe shtrembërimi i historiografisë shqiptare në shek. XVI. Zemra Shqiptare 1.XI.2015. )

Ja pra në këtë shtjellim telegrafik për  humanistin  tonë del qartë se  shumë vite më parë se të dilnin veprat e sipërpërmëndura ishin hedhur hapat e para të historiografisë shqiptare. Tërthorazi  mësohet se ai kishte filluar të fliste në publik dhe para autoriteve veneziane qysh nga viti 1484 por viti 1491 ose 1492 shënon një moment kulmor në jetën e  Marin Beçikemit. I dipllomuar  ose në prag të dipllomimit në të drejtë kanonike ai  paraqitet me një poemë të gjatë para dozhes së Venedikut Agostino Barbarigo (1419-1501, doxhe nga viti 1486). Një ngjarje e  jashtëzakonshme e rëndësishme  e  në të njtën kohë një nder i veçantë në jetën e këtij të riu plot  talent dhe erudicion. Përmbajtja e kësaj poeme që përmënd edhe luftën e qëndresën heroike të  Shkodrës nuk është shumë e ndryshme nga fjalimet e tjera panagjeriste që folëm edhe më sipër mirëpo këtë ngjarje  kaq të veçantë e të rëndësishme të jetës së tij para dozhes së Venedikut ai  do ta bënte të pavdekshëm me një kod dorëshkrim të ndriçuar nga një minjaturë e cila sot automatikisht mer një vlerë të dyfishtë. Si embrioni i fillimeve të historiografisë  nga shqiptarët por edhe  si një  dokumen  viziv që e ka bërë të pavdekshm  momentin  historik. E thënë me termat moderne  një fotokronikë për   pikënisjen e  historiografisë shqiptare. Një ngjarje e shënuar e jetës së Marin Beçikemit shndrohet në mënyrë automatike një ngjarje e shënuar për mbarë popullin shqiptar, shndrohet automatikisht një pilastar i parë i  shkencës albanollogjike,  i kulturës dhe i artit shqiptar.

Pas argumetimeve për portretin autentik të Skënderbeut në kodin e ashtuqojturit  Fenestella-s  i cili zgjidhi  për shkencën albonollogjike një polemikë gati shekullore(I. Karanxha: Skënderbeu autentik dhe modeli i Romës antike (de romanorum magistratibus) për mbretërinë shqiptare. Milosao 21 nëntor 2014- (në rjetë : Zemra Shqiptre 16.XI. 2014;  Revista Drini, Tetova News)  tani me kodin dorëshkrim të biliotekës shtetërore të Berlinit  shkenca albanollogjike pasurohet me një  dokumet të rallë i cili  pasqyron   në mënyrë vizive  e autentike edhe aktin e parë të fillimit të historiografisë shqiptare. Në të njëjtën kohë këto minjatura e ndonjë aplikim tjetër (I. Karanxha: Nga Skënderbeu tek Giorgone e Leonardo da Vinci. Gazeta  Dielli 5.VI. 2011 )  duhet ti konsiderojmë  edhe si  fillimet e artit rilindas shqiptar. Këto ishin shkëndijat e para të daljes nga mesjeta  të cilat u shojtën nën terrorin e terrin  shekullor  të Perandorisë Otomane.

Dy fjalë për poemën e Beçikemit  dhe dy  kodet dorëshkrim. 

Poemën e vet Beçikemi e ka mbajtur para dozhes Agostino Barbarigo aty nga vitit 1491 ose fillimi i vitit 1492.  Ai e përmënd këtë oracion në shkrimet e tij të cilën e referon për herë të parë A. Zeno në formën:  Orationes ad Serenissimo Venetorum Duces Augustinum Barbadicum & Leonardum Laurentanum Principes...(A. Zeno : Dissertazione vossiane…1753, p. 419) mirëpo nuk gjen gjurmë  që oracionini  për Barbarigo-n  të ketë parë dritën e botimit.

Kjo përmëndje e Zenos meret nga   Cecil H. Clough (DBI, 1970,  vol. 7, pp 511-515 edhe në rjetë ) i cili në zërin  për Beçikemin  oracionin  mbi dozhen A. Barbarigo e fut mes  mes veprave të  humbura të tij.

Në fakt vepra nuk shkoj kurrë në shtyp por mbeti si dorëshkrim jo një por në dy kopje pra dy kode. Ato ishin  referuar   nga Oscar  Kristeller ( Iter Italicorum vol. II, 1967, p. 247 (Kodi i Venetikut), e vol. III 1983, p. 360 (Kodi i Berlinit)

Kodi i Berlinit :  Marinus Becichemus Scodrensis ad Serenissimum et praestantissimum Principem Augustinum Barbardicum illustrissimum venetorum Ducem (=Marin Beçikemi Shkodrani për Princin shumë të Kthjellët e shumë të shkëlqyer Agostino Barbarigo dozhe shumë i famshëm venezian) (Staatsbibliothek zu Berlin –Preußischer Kulturbesitz (SBB-PK), Ms. Ham. 69)

Përshkrimi i detajuar i këtij   kodi  është bërë për herë të parë më 1966 nga Helmut  Boese ( Die lateinischen Handschriften der Sammlung Hamilton zu Berlin beschrieben von Helmut Boese = Dorëshkrimet latinisht të koleksionit Hamilton të përshkruara nga Helmut Boese -Wiesbaden Harrassowitz 1966,  p. 36 )

Kodi ka përmasat 26.5×18.5cm, i shkrojtur mbi pergamenë, është i lidhur me kapakë   dekorativë të praruar  në qëndër të të cilëve është pikturar përsëri me ar stema e dozhes Agostinio Barbarigo.   Në f. 1r gjendet titulli me gërma të mëdha të praarura i cili  është  i mbyllur në një kornizë të kuqëremtë; f. 1v dedikimi i M. Beçikemit drejtuar dozhes ndodhet poshtë  minjaturës të  ambientizuar në pallatin dukal.  Beçikemi i  veshur me petkat priftërore i dorzon veprën e tij dozhes; f. 2r nis vetë poema  e ndriçuar  rreth e rotull me zbukurime floreale. Çel poemën   gërma e madhe O  (O Scodrae  infandos semper miserate dolores…)që është ndriçuar gjithashtu me zbukurime ari e brënda saj qendron Luani simbol i republikës të  Shën Markut ndërsa në pjesën e fundit të kësaj flete takojmë  pësëri stemën e vetë dozhes A. Barbarigo.

Publikimi i  plotë  i  këtij kodi  dorëshkrim  të cilin e disponojmë sot  në variant integral  nga biblioteka  berlineze  do t’i bashkangjitet  veprës së  re dedikur  humanistit Marin Beçikemi.  Në të njetën kohë për të nxjerë  në pah vlerat  historike e letrare të kësaj poeme  të rëndësishme në zanafillat e historiografisë shqiptare  është në fazën përfundimtare traskiptimi dhe përkthimi i plotë i poemës. E gjitha kjo  falë bashkëpunimit e  punës këmbëngulse e  të çmuar  të studiueses së shquar italiane  Dr Olimpia Gargano  e cila qysh në hapat e para të veprimtarisë së saj publicitare me pasion të veçantë dhe me rezultate të shkëlqyera i është dedikur shkencës albanollogjike.(Shih: Gëzim Llojdia: Studiuesja Olimpia Gargano dhe poema epike. Telegraf 7.III.2016. Idem: Shqipëria e Epërme e Edith Durhamit përkthehet në Itali. Gazeta Standart 27.IV.2016, Dielli 28.IV.2016  )  Përfitojmë nga rasti në këtë shkrim t’i dërgojmë edhe publikisht falenderimet më të sinqerta doktoreshës Gargano   e cila bujarisht  nuk mungoi të  ofronte  kontributin e saj  edhe në këtë sektor të rëndësishëm të historiografisë  shqiptare.

Jemi në pragun  e jubilejve të mëdhenj për historinë e kulturën shqiptare të cilat më 2018 na bie të rikujtojmë si 550 vjetorin e vdekjes të Skënderbeut e po ashtu, si asnjëherë deri më sot, edhe 550-vjetorin e lindjes të Marin Beçikemit (alias Barleti). Dy viganë  që qëndrojnë në themelet e historisë,  identitetit,  kulturës dhe  shtetformimit  shqiptar. Të një historie,  të një identieti e të një kulture  që i ka rënjët e veta  në rilindjen evropiane.  Serioziteti dhe angazhimi i institucioneve të ndryshme shqiptare brenda dhe jashtë kufijve shtetërorë shpresojmë dhe urojmë të mos mungojë.

Kodi i Venedikut:  Marinus Becichemus Scodrensis ad Serenissimum …ecc. (Titulli si më sipër)  (Bib. Nazionale Marciana -Venezia (Lat.Class XIV, cod 173  (4574)

Titulli i veprës paraqitet pësëri i mbyllur brenda një kornize dhe dekoracionet janë shumë të thjeshta e të varfëra. Dedikimi i Beçikemit në f. 1v ështe vendosur  poshte stemës së dozhes A. Barbarigo që mbetet i vetmi zbukurim ikonografik i kodit.  Ky kod  duket  si një kopje e primitive e  kodit të Berlinit.  Ai është  publikuar së fundi  si faksimile nga L. Nadin (Migrazione e integrazione…Roma 2008, ff. 207-223) me pretendimin e rigjetjes të një vepre të humbur meqënëse  Cecil H. Clough në  DBI, 1970,  siç e përmëndëm më lart,  e kishte paraqitur si të tillë.  Poema komentohet prej saj si një krijim  skolaresk që imiton  vargun virgjilian e  tërësinë e poemës  e konsideron si një mashtrim letrar. Një konsideratë jo e saktë e mosbesuese  për veprimtarinë krijuese të shqiptarëve. Opinjone të ngjashme   do t’i gjejmë të përsëriten nga kjo studiuese  edhe në vepra Shqipëria e Rigjetur(2012)  kur i duhet të  komentojë  jetën  dhe veprat e  të ashtuqojturit Marin Barleti.

 

Disa probleme  kodikollogjike e ikonografike.   

Problemi i parë është çështja e datimit të poemës si një krijim letrar  dhe i pregatitjes së  kodit si një vepër përkujtimore.  Lidhur ngushtë me këto çështje  është edhe  përcaktimi i  autenticiteteit të  personave të protretizuar në kodi berlinez.

Duke ndjekur nga afër jetën e Beçikemit e kemi parë si një variant të mundshëm që ai të jetë prezatuar para dozhes  Agostino Barbarigo aty nga vitit 1491 ose e shumta e shumta aty nga fillimi i vitit 1492 vit në të cilin  ai u largua për në Raguza. Kuptohet  që në  momentin e prezantimit  ai kishte gati   poemën por kjo gjë nuk mund të thuhet me siguri edhe për kodin.  Ai mund të ishte pregatitur si para kësaj date po ashtu edhe mbas kësaj date.

H. Boese që na ka lënë  përshkrimin e kodit berlinez  e jep atë  si një krijim të fundshekullit të XV por nuk flet për poemën ndërsa  L. Nadin nuk flet fare për  kodin venezian  por vetëm për poemën që e konsideron si një krijim të periudhës rinore.

Në se kemi parasysh koston e lartë që duhej për pregatitjen e një kodi me minjatura dhe të lidhur me kapakë të dekoruar del e vështirë të mendohet  që Beçikemi në moshën e tij rinore t’i kishte pasur këto mundësi financiare. Bie në sy cilësia e dobët nga pikpamja artistike e minjaturës dhe ky fakt të bën të mendosh për një kosto më të vogël. Sidoqoftë problemi i datimit të kodit mbetet një çështje e hapur për hulumtime më të detajuara në kontekstin e prodhimtarisë kodikollogjike t në fundshekullin e  XV dhe në fillim të shkek XVI.

Përsa i përket çështjes të autenticitetit të personave të portretizuar me gjithë dobësinë e minjaturës   afrimiteti i portretizimit të dozhes Agostino Barbarigo  me imazhin e tij të vërtetë që dokumetohet  nga shumë portrete të kohës ose të më vonshme nga artistët me të shquar  të kohës  (G. Bellini, M. Basaiti, P. Veronesi, medalja me portretin e dozhes etej. ) mbetet i pa kundërshtuar. Në këtë pikë për paralelizëm mund të themi se edhe  figura e Beçikemit  si një protagonist i drejtpërderjtë i ngjarjes na trasmeton imazhin e tij të vërtetë. Kuptohet brenda aftësive të kufizura artistike  të minjaturistit.

Kur u botua vepra Historia e Skëndërbeut ajo u shoqërua me një portret i cili nga historiografia shqiptare u konsiderua si portreti autentik  i Marin Barletit domethënë Beçikemit  dhe është i mirënjohur në Shqipëri në të gjitha publikimet e ndryshme që lidhen me emrin e këtij humanisti.

Në shkrime të mëparshme(I. Karanxha : Cosiddetto ritratto di Marlin Barleti,  Paese nostro. – Nr. 135, , shkurt, 2009, f. 17-18) por edhe në  vepra:  Barleti apo Beçikemi? (2010) argumetuam se ky portret nuk kishte të bënte me imazhin e vërtetë të autorit por kishte qënë  një portret simbolik që u përdor nga Bernardino de Vitali edhe në publikime të autorve të tjerë. Sidoqoftë gjetja e  imazhit të humanistit shqiptar Marin Beçikemi(Barleti) në minjaturë do të jetë një pikë e sigurtë  referimi për hulumtime  ikonografike në ambientet e  artit rilindas venecian, breshian apo padovan  ku humanisti ynë zhvilloi veprimtarinë e tij  gati gjithë jetën e vet.

Firenze 29.IV.2016

Filed Under: Histori Tagged With: – KODI MANUSCRIT I NDRIÇUAR, HISTORIOGRAFISË SHQIPTARE, ne Berlin, QË FIKSON ZANAFILLËN E

Komandanti i FSK-së,vizitë në Shqipëri

April 30, 2016 by dgreca

-Gjenerallejtënant Rrahman Rama u prit në Ministrinë e Mbrojtjes dhe në Shtabin e Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë/ TIRANË, 29 Prill 2016/ Komandanti i Forces se Sigursë së Kosovës-FSK, gjenerallejtënant Rrahman Rama, me ftesë të Shefit të Shtabit të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë, general major Jeronim Bazo, u prit sot, me nderime të larta ushtarake shtetërore në Ministrinë e Mbrojtjes, në Tiranë.

Njoftimi i dërguar thekson se, fillimisht, gjeneral Rama i shoqëruar edhe nga gjeneralët Bashkim Jashari dhe Zymer Halimi, Atasheu ushtarak i Kosovës në Tiranë, nënkolonel Enver Dugolli, u pritën në Ministri nga ministresha e Mbrojtjes, zonja Mimi Kodheli. Në takim u bisedua për bashkëpunimin  ndersjellë ndërmjet ministrisë për Forcën e Sigurisë së Kosovës dhe ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë. Nga të dyja palët u  shpreh gatishmeria e plotë për bashkëpunim në fushën e sigurisë në të ardhmen.Më tej, Komandanti i FSK-së, gjenerallejtënant Rrahman Rama me bashkëpunëtorë, zhvilloi takim kokë më kokë me Shefin e Shtabit të Forcave të Armatosura shqiptare, gjeneral major Jeronim Bazo. Në takimin e përbashkët të dy gjeneralëve u bisedua për bashkëpunimin rajonal në këtë fushë, si dhe për bashkëpunimin e ministrisë për FSK dhe Forcës së Sigurisë me ministrinë e Mbrojtjes dhe Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë.

Gjithashtu, Komananti i FSK-së, gjeneral Rama dhe delegacioni nga ministria për Forcën e Sigurisë, në përmbërje: gjeneral brigade Bashkim Jashari, shef i Inspektoriatit, gjeneral brigade Zymer Halimi, shef i Drejtorisë për operacione, Faruk Geci, drejtor i Drejtorisë për Politika dhe Plane, Atasheu ushtarak i Kosovës, nënkolonel Enver Dugolli dhe drejtori i Departamentit për Marrëdhënie me Publikun, Ibrahim Shala, zhvilluan një takim të zgjeruar të delegacioneve, kryesuar nga gjeneral Bazo dhe general Rama.

Gjeneral Rama me këtë rast, e njoftoj gjeneralin Bazo mbi procesin që po kalon ministria për FSK dhe Forca e Sigurisë së Kosovës, procesin e bashkëpunimit regjional si dhe procesin e transformimit të FSK-së në Forca të Armatosura. Nga ana e tij general Rama tha se pikërisht në këtë proces është shumë e nevojshme përvoja e Ushtisë shqiptare e cila pothuajse ka kaluar sfida të ngjashme, në rrugën e zhvilimit të saj.

Nga ana e tij, shefi i Ushtrisë shqiptare, gjeneral Bazo tha se e gëzon fakti i sukseseve gjithnjë e më të mëdha të Forcës së Sigurisë, duke u zotuar për një bashkëpunim intenziv në të gjitha fushat e nevojshme dhe se siç u shpreh Ai, ,,Ne do jemi zëri juaj, aty ku ju nuk jeni, dhe do mundohemi të ju mbështesim edhe aty ku ne nuk jemi’’. Gjenerali Bazo tha gjithashtu se mbështetja për Forcën e Sigurisë do të jetë e sinqertë dhe konkrete, për avancimin dhe depertimin e saj në iniciativa rajonale dhe globale në fushën e sigurisë.

Të dy shefat, gjeneral Rama dhe gjeneral Bazo u dakorduan se bashkëpunimi rajonal është në interes të të gjitha vendeve të rajonit dhe se ndërtimi i një klime të mirë të bashkëpunimit, lehtëson edhe integrimin e tyre më të shpejtë, si dhe anëtarësimin me të shpejt në këtë rast të Kosovës, në iniciativa rajonale dhe më gjerë.

Komandanti i Forcës së Sigurisë, gjeneral Rama dhe delegacioni i Ministrisë për Forcën e Sigurisë i shoqëruar edhe nga komandanti i Forcave Tokësore shqiptare, gjeneral brigade Nazmi Cahani vazhdoi vizitën në garnizonin e njësisë Komando dhe atë të Batalionit të Forcave Speciale të Ushtrisë shqiptare, në Zall-herr.

Fillimisht, në Zall-herr, delegacioni i MFSK-së i kryesuar nga gjeneral Rrahman Rama zhvilluan një takim të përbashkët me gjeneralin Cahani, ku u njoftuan me misionin, detyrat dhe aktivitetet e Njësië spëciale si dhe më pastaj patën mundësi të ndjekin një demostrim professional me armë në poligonin për gjuajtje në garnizonin e Zall-herr-it.

Gjatë vizitës në Tiranë, komandanti  i FSK-së, gjeneral Rama me bashkëpunëtore bëri një vizitë të shkurtër në Ambasadën e Republikës së Kosovës në Tiranë, me çrast u pritën nga Ambasadori Ramiz Lladrovci.

Me këtë rast, gjeneral Rama i uroi Ambasadorit Lladrovci detyrën dhe emërimin e tij në postin e Ambasadorit fuqiplotë pranë Ambasadës së Rrepublikës së Kosovës, në Tiranë.

Nga ana e tij, Ambasadori Lladrovci e falenderoj gjeneral Ramën dhe delegacionin e MFSK-së për vizitën si dhe shprehu gatishmërinë për mbështetje diplomatike të FSK-së./b.j/

Filed Under: Komente Tagged With: Komandanti i FSK-së, vizitë në Shqipëri

Kosova vendos marrëdhënie diplomatike me Belizenë

April 30, 2016 by dgreca

– Palët e cilësuan historike këtë marrëveshje në mes të dy shteteve. Marrëveshja për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike në mes të Rëpublikës së Kosovës dhe Belizesë gjithashtu i është dërguar edhe Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-moon për t’u përcjellur tek të gjitha shtetet anëtare të kësaj organizate/

NJU JORK, 30 Prill 2016/ Në një ceremoni rasti të organizuar nga Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Kosovës në Nju Jork është nënshkruar marrëveshja për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike në mes të Republikës së Kosovës dhe Belizesë. Njoftimi dërguar nga Nju Jorku thekson se, përmes kësaj marrëveshjeje të dy qeveritë janë pajtuar që të thellojnë marrëdhëniet miqësore ndërmjet dy vendeve, të zgjerojnë fushat e bashkëpunimit bilateral, si dhe të ndihmojnë njëra-tjetrën në rrafshin e politikës ndërkombëtare. Marrëveshja është nënshkruar nga Përfaqësuesja e Përhershme e Belizesë në Kombet e Bashkuara, ambasadorja Lois M. Young, e cila ishte e shoqëruar nga ambasadorja Janine Coye Felson, zëvendësshefe e misionit, dhe i ngarkuari me punë në Konsullatën e Përgjithshme të Republikës së Kosovës në Nju Jork, Ylber Kryeziu.

 Palët e cilësuan historike këtë marrëveshje në mes të dy shteteve. Me këtë rast, Kryeziu ka falënderuar ambasadoren Young dhe Qeverinë e Belizesë për njohjen e shpejtë të Republikës së Kosovës, përkrahjen e vazhdueshme të axhendës së Republikës së Kosovës për anëtarësim në organizata ndërkombëtare, si dhe ndikimin që ka luajtur Belize në lobimin për njohjen e Republikës së Kosovës nga shtetet e hemisferës perëndimore.

 Nga ana tjetër, ambasadorja Young, duke rikujtuar sfidat e ngashme në të cilat ka kaluar shteti i Belizesë gjatë procesit të anëtarësimit në Kombet e Bashkuara. Ajo uroi Kryeziun për të arriturat e Republikës së Kosovës në konsolidimin e shtetit dhe ka siguruar atë që Belize do të vazhdojë të luajë një rol mbështetës për njohjen e mëtutjeshme të subjektivitetit ndërkombëtar të shtetit të Kosovës.

 Belize është shteti i 89-të me radhë që hyn në marrëdhënie diplomatike me Republikën e Kosovës. Belize, shtet anëtar i Komonuellthit, është i vetmi anëtar i të tri organizatave kryesore rajonale të Amerikës Qendrore si: CARICOM, CELAC, dhe SICA. Gjithashtu, Belize është një anëtar shumë i respektuar dhe me ndikim në Kombet e Bashkuara.

 Marrëveshja për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike në mes të Rëpublikës së Kosovës dhe Belizesë gjithashtu i është dërguar edhe Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-moon për t’u përcjellur tek të gjitha shtetet anëtare të kësaj organizate./b.j/

Filed Under: Rajon Tagged With: Kosova vendos, marrëdhënie diplomatike, me Belizenë

Alfons Grishaj në Sofrën Poetike të Diellit

April 30, 2016 by dgreca

Alfons Grishaj/

 Ndjesë Pastë/

-Ndjesë pastë…, qe i mirë ./

Sa i dashtun  dhe i vshtirë./

Qen bir qeni, – një nga fundi./

Plaka e krrusun ,- hë, zullumi!…/

 

Tek dera  një “burri i madh”/

Gjyslykë ngjesh, gojës një shall./

Çdo i pranishëm  kundroi,/

Nuk pa , nëse qeshi a vajtoi…/

 

Hapën rrugën në xhenaze,

Neraxhesës me  avaze ,

Në dorë i vyshkur karafil

Përkul’ në vesh i thot’: “debil”!

 

Ra përsipër rrasa e vorrit

Nga një sy dy lot prej zorit,

U çliru njaj  kallaballëk

Shpirti tij shkoi  porsi melek.

 

Tuj fluturu  për në hava :

“Gabriel, ma  ndaj kyt  dava…

Thu kam kenë dhe unë si kta ?

Nuk jam un’, por ata me u qa”!

 

Të madhe qeshi Gabrieli…

“Krejt i afërt asht  exheli,

Fjalët boshe kot së koti

Mos gjyko , se i gjykon Zoti”!…

 

Besimtari

 Tastieret  rruaza në qafë,

Lirat e Turkut, kryq e hënë,

L’kurën e palltos nga xhirafë,

Kapelë lëkure nga ujk rënë.

 

Këpucët vesh’ prej papirusi,

Çorape teli, çakshir argjile,

Kuti duhanit me myshk pusi,

Qaforen gëzofi prej një skile.

 

Ai, ekscentriku i vetëtimës

Fjaloset me  erën e  tërbuar,

Mprehur brisk përmes mjaullimës,

Brenda breshërit të gjymtuar.

 

Fuqia e shpirtit kur është i lirë

Si ajri i pranishëm gjithkund,

As breshër, as kohë e nxirë,

Asgjë s’e ndal, askush s’e mund.

 

Rrënjët  krejt çakshirë  argjile.

Qëmot’ këpucë papirusi.

Yll’ e kryq stoli vigjilje,

Simbol i frymës nga Jezusi!…

Se atëherë o mik’, …

 Gëzohu kur dielli  lind në agim

Për ditën e re plot dritë e jetë.

Kundrimi e luleve   galdim,

Aromat  shijoji i(e)qetë.

 

Duaje xixëllonjën që ndrit në terr,

Mushkonjën që të pickon drejt  në vesh.

Në vuajtje   harro satana e ferr ,

Në kup të qiellit gëzo e qesh!

 

Kupën e verës mik(e) amshuar…

Pije me fund , të mbush me lumturi,

Armikun e mposhtur e të rrënuar

E sheh  me paqe  e dhembshuri!

 

Me  dashuri  natyrën e përsosur

Në paqe vishe  me kënaqësi,

Mendo dhe për jetën e pasosur…

Se atëherë o mik’, ke lindur  sëri!

Vashës -Grua

 Në prarimin e mrekullisë qiellore

Ku mblidhen gjitha andjet dhe ndjesitë,

Skulpturë e gjallë  një mijë kolore

Mjeshtërinë e vet gdhendën perënditë…

 

Porsi dikur , kuror dafinash  Rozafat,

Shëmbëlltyrë  Morsinie e Kostandini,*

Mbi kullën e shekujve dashuri ,  o fat !

Lavdi yjeve ! Se  bën roje , Kerubimi*…

*- Kostandini e Morsinia. Një histori  e Skenderbeut…

Kostandini ishte vëllau binjak i Ballaban Pashës. Shpesh herë Turqit , e ngatërronin Konstandinin me Ballabanin , dhe ushtria e Kastriotit , e ngatërronte Ballaban Pashën me Konstandinin.

Morsinia dhe Konstandini , u martuan në kështjellën Rozafat,  nën kurorat e dafinave . Sipas legjendës, Skënderbeu u kujdes për martesën e tyre…

*Kerubimi(Cherubim) = Engjëll . Roje i dritës dhe i yjeve.Pamja  e tij përbëhet prej katër fytyrash : Një fytyrë burri, kau , luani dhe ëngjëlli.

– Shënimet e mia.

Filed Under: LETERSI, Sofra Poetike Tagged With: alfons Grishaj, Kater poezi, ne sofren e Diellit

  • 1
  • 2
  • 3
  • …
  • 95
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike
  • Lirizmi estetik i poetit Timo Flloko
  • Seminari dyditor i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë: bashkëpunim, reflektim dhe vizion për mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë
  • Ad memoriam Faik Konica
  • Përkujtohet në Tiranë albanologu Peter Prifti
  • Audienca private me Papa Leonin XIV në Selinë e Shenjtë ishte një nder i veçantë
  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT