• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for May 2016

Interview with the Hero of Kosova, Ambassador William Walker – Head of the Kosova Verification Mission

May 16, 2016 by dgreca

By Mimoza Dajçi – New York/

Greetings, Mr. Ambassador! I am glad to have the opportunity to meet and talk with you.January 2016 marked the 17th anniversary of the Reçak massacre, where as Head of the Kosovo Verification Mission, you were the first to denounce it as a massacre and make it clear to the world that crimes against humanity were being committed by Serbian forces. What are your feelings about the atrocious crimes and events, many years later?

– I still remember the horror of going into the village of Recak, on a very cold winter day. I saw bodies of the men and boys of the village, who had been killed the night before. It’s hard to forget something like that.

I go back to Kosova, to the anniversary memorial service every year that I can, and still feel the emotions I had that day. What I said, was the simple truth – it was what I saw. If that got the world to concentrate on what was happening in Kosova, that is great.

– During the 1998-1999 war, the women of Kosova were also subjected to violence by Serbian forces, as there are more than 20,000 cases of rape. Can we touch upon the terror women had to live through, how the war impacted their lives and the consequences they have to live with to this day?

– I am glad you mention that. Consequences of the war on the women of Kosova were very, very grave. There is a book written by a woman there, on the experiences of women during the war in Kosova. It deals with women being very badly treated and being raped. The author had it translated into English and I wrote an intro to the book, because I think it’s a very important and powerful description of what happened to the women of Kosova at the hands of the Serbs. And as you say, there are consequences to this day. There are children that were born of these rapes, women whose lives were absolutely ruined by what happened to them.

I am also pleased to say that the women of Kosova are very strong. Every time I go there, I see evidence of that. I see women going into politics and doing all sorts of things that maybe before and certainly during the war, they wouldn’t have done.

When I first went back to Kosova after the war, and went to some of the villages, the Mayor of Prishtina put at my service a young female interpreter. She was a very timid young lady who married at 16, through an arranged marriage, and had two children of whom she was very proud. She would interpret for me at the meetings we had, where the entire village would come “to talk to Walker”. The men of the village would then invite me back and I told them I would come back the next time, only if those women who are in the back of the room, are brought up front.

My interpreter and I talked a lot as we went around the villages for several days. I encouraged her to do something else with her career besides working in the Mayor’s office. The next time I visited Kosova, she was going to the university and the time after that, she had a good job. She went on to become one of the principle women of the parliament with Ramush Haradinaj’s party. Unfortunately, during a recent riot in the parliament, Donika threw tear gas at the governing coalition. She is a very strong woman.

During your visit in Kosova, on the occasion of the 17th anniversary of the Reçak massacre, you were honored with the “Shkelzen Haradinaj” award, as well as declared an Honorary Citizen. What does this mean to you?

It is a great honor. I think they have named a street after me and the government is also building a statue for me out by Reçak. Government officials as well as myself put some cement at the place they have designated for the statue.

-Have you had the opportunity to visit Mitrovica and the tower of the Boletini family?

-I have not visited the Boletini Tower but was last in Mitrovica about 4-5 years ago. Unfortunately, that is another terrible situation….

You have stated in the past, that the establishment of a special court to investigate crimes allegedly committed by members of the Kosova Liberation Army, was unnecessary. Is it your impression that this statement was taken into account by the internationals?

Yes, I have voiced objections to the concept that Kosova needs special courts. If the international community has helped establish the justice system, they should have confidence in the justice system, instead of looking for something else to really bring justice.

I am in favor of the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia in the Hague. I went and was one of the principal witnesses against Milosevic. I talked at great length about Reçak and some of the other things I saw in Kosova. I am sorry that each trial takes 3-4 years.

– Do you believe that the establishment of this new court comes as a consequence of Dick Martin’s and Carla Del Ponte’s accusations, which may have negatively influenced the international community against Albanians?

– I really don’t know. Things happen in mysterious ways. My feeling is that the European Union, the international community, somehow feel that more should be done and they must show unevenness that a number of Serb war criminals were in fact tried and convicted. The one I was involved in, was Nikola Sainovic, who is a really bad man and was convicted. The internationals may think we have to have a special court to try Kosovars. Totally unnecessary!

Vojislav Seselj was recently found not guilty by the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia in the Hague. Do you agree with the Tribunal’s decision?

I am particularly upset that one of the major war criminals from Serbia was acquitted. Seselj is, was and remains one of the most radical voices of Serb nationalism, which is exactly what led so many young Serbs to go into Kosova and do the horrible things they did. So I think he is very responsible for what happened. He is not a nice man. Sending him back to Serbia to be a hero and continue his vicious ways, of course I think the court made a big mistake. I understand there is an appeal and maybe three years from now there will be another decision.

Thank you!

New York, May 2016

 

Filed Under: Interviste Tagged With: Ambasador William Walker, interviw, Mimoza Dajci

Një natë e bukur mes dibranëve në ishullin Staten Island në New York

May 16, 2016 by dgreca

Shoqata Atdhetare Dibra në Staten Island – New York, ka marrë faleminderime dhe përgëzime për këto aktivitete, në rrjetet sociale, Facebook, Tweeter, Instagram e tjerë, nga mijëra dibranë, jo vetëm në SHBA, por edhe nga qyteti i tyre Dibra e Madhe, dhe Europa, ku jetojnë më së shumti dibranët/

Nga Beqir SINA/

STATEN ISLAND NYC : Shoqata Atdhetare Dibra, në ishullin Staten Island New York, e ka nisur punën e saj, mbas zgjedhjeve të reja, me një serë aktivitetesh – Për katër muaj ajo ka pasur një “bum” aktivitetsh, të cilat tregojnë jo vetëm se kryesia e re, dhe kryetari i saj, po bëjnë një punë të shkëlqyer në komunitet, por se edhe është rritur isnteresimi dhe besimi tek shoqata dibrane , nga komuniteti dibran, sidomos, ajo që i ka munguar gjithë komunitetit, rinia dibrane në Amerikë, të rinjët e të rejat, edhe nga ato të lindura e të rritura në SHBA.Kryetari i ri Dashnor Mifatri, i cili e mori drejtimin e kësaj shoqate, në javën e  fundit të janarit të këtij, viti, (22 Janar 2016), Shoqatës, nga më të parat në komunitet dhe më të dalluarat për komunitetin shqiptarë, në SHBA, me ekipin e zgjedhur prej tij, po e çon përpara shoqatën, dhe tregohet mjaft optimist për të ardhem e kësaj shoqate.

Ai së bashku me një grup të rinjësh e të reja dibrane, të cilët duket se janë mjaft entusiastë, dhe të përkushtuar, me nivel të lart shkollimi, marrë në disa nga universitetet prestigjoze këtu në Amerikë,e  kanë ndryshuar pothuajse krejtësisht, edhe mënyrën e funksionimit të SHAD-it, pra, mbarëvatjen dhe pamjen e saj, duke i dhënë SHAD-it, një pamje të re, e cila fillon prej nga zyrat e saj, logon, paisjen me teknologji moderne, dhe ajo që të tërheq vëmendjen janë shtimi i aktiviteteve që po bashkojnë komunitetin dibran në këtë zonë.

E cila, ka qenë traditë dhe kulutrë në komunitetin dibranë. SHAD, sot duke u nisur nga përvoja e kaluar e drejtuar me mjaft sukses nga kryetarët paraardhës, po punojnë, që ti kthejnë atë bukurinë kësaj shoqate, e cila qe për dy dekada një Shoqatë shembullore në komunitetin shqiptarë me aktivitetet e saj madhështore, dhe me vlera dhe rëndësi të mëdha edhe në çështjen kombëtare.

Shoqata Atdhetare Dibra, në ishullin e “Dibranëve” Saten Island – New York, ku mendohet se jetojnë, aktualisht rreth 15 mijë dibranë, mbas zgjedhjeve të reja, dhe kryetarit e kryesisë, të gjithë të rinjë e të reja, përfshirë dhe përvojën e atyre, që e krijuan dhe e udhëhoqën këtë shoqat për dy dekada, me dinjitet, dhe sukeses, të plotë, po sjellin tani gjëra të reja jo vetëm në këtë shoqat, por dhe komunitetin dibranë në Amerikë.

Kjo, shoqatë, duke kërkuar për një mënyrë të veçantë, për të organizuar e mbajtur aktivitete në komunitetin dibran, organizojë fillimisht një aktivitet mbresalënës, me ato që ne krenohemi të gjithë, pra Nënat, tona, vetëm 3 muaj pas zgjdhjeve, duke vendosur në jetë, një ide të tyre lakmiqare, e cila, kishte të bëntë me njërën prej mënyrave, që ata kan zgjedhur për të gëzuar Nënat e gratë e tyre.

Pra, të kalojnin një ditë të këndëshme dhe argëtuese, pa lodhje, pa punët e shtëpisë, pa shoqërimin dhe mbajtjen e fëmijve nipërve e mbesave, ose si thanë ata me shakat e bukura dibrane, ”Vjerrat pa nuset e tyre, sepse, shkaja dibrane nuk mungonë, sipas tyre, dhe ndoshta nuset ishin më të gëzuarat një ditë pa vjerrat”, me një eskursion në Uashington, DC, Kopshtin e “Qershive Japoneze”, Shtëpinë e Bardhë,Memoralin Linkoln dhe ndërtesën e faëshme Kongresin, Capitol Hill.

Mirëpo, Shoqata Atdhetare Dibra, dy javë më parë në zyrat e reja të saj në Saten Island,  në bashkëpunim me avokatin dibran Fatos Koleci, ua mundësojë të gjithë dibraneve, një ditë shërbimi falas( consulting) për çështjet të imigracionit, në komunitetin dibran.

Takimin e ashtuquajtur Prezantim : “Ask an Immigration Lawyer” – “Pyete Avokatin e Emigracionit ” me avokatin e njohur dibran në SHBA,  Fatos Koleci, i cili është me experiencën e tij 20 vjeçare, u mbajtë më 7 maj, ku ai i dha disa këshilla, për hallet e problemet mbi çështjet e immigracionit.

Në faqen e internetit të SHAD, thuhet se Avokati Fatos Koleci, është angazhuar për edukimin e komunitetit tonë, të interesuar për të mësuar në lidhje me ligjet e emigracionit te SHBA-ve. Ai mbajti një prezantim gratis-falas, të titulluar “Pyete Avokatin e Emigracionit” si një shërbim për të ndarë njohurinë e tij të emigracionit dhe ekspertizën me publikun e gjerë.

Dibranët, në Nju Jork, e për rreth tij, duke marrë pjesë në këtë prezantim, u tha se ishin në gjendje të merrnin një konsultim ligjor, më të informuar për gjendjen( case) e tyre të veçantë të emigracionit.

Prezantimi si e cekem ishte i lirë(falas- free) dhe përfshinte, thonë ata, zhvillimet e fundit legjislative të emigracionit, informatat më të fundit nga USCIS (Shërbimi i Emigracionit dhe Nenshtetësisë i Shteteve të Bashkuara) dhe tendencat më të fundit në ligjin e imigracionit, sidomos mbas dekleeratave “bombastike” të kandidatit republikan Donald Trump.

Gjithashtu, shoqata Dibra, njoftoi se ata kan diskutuar edhe llojet e ndryshme të peticioneve (lutjeve) jo-emigruese dhe emigruese qe ekzistojnë në dispozicion, elementet pro dhe kundra të tyre, si dhe hapat e nevojshme që kërkohen për çdo procedurë.

Simbas tyre, ky i ashtuquajtur Prezantim : “Ask an Immigration Lawyer” – “Pyete Avokatin e Emigracionit ” me avokatin e njohur dibran në SHBA,  Fatos Koleci ka qenë i përshtatur që të përfshijë çështjet e rëndësishme te emigracionit që janë me interes te veçante për të pranishmit.

Ata thonë se në projektimin e prezantimeve të tyre ishin disa çështje informuese dhe që ju ofrojnë metoda unike për zgjidhjen e problemeve, atyre dibranëve që kan me imigracionin. Prezantimi është i përbërë nga dy pjesë: një prezantim dhe një Pyetje dhe Përgjigje seancë.

Prezantimi i avokat Kolecit, ka mbuluar me këtë rast, një shumëllojshmëri të gjerë të çështjeve të rëndësishme të emigracionit, e cila u tha se ka për të vijuar nga nga një seancë me Pyetje dhe Përgjigje për çështje që i prokupojnë më së shumti në lidhje komunitetin dibran në SHBA.

Kurse, veprimtarinë më të fundit, ata e kan quajtur :”Një natë e bukur mes dibranëve në ishullin Staten Island në New York,” kështu të paktën na tha kryetari i kësaj shoqate Dashnor  Danny Mifatri, e quajtë një mbrëmje rinore me rinjët e të rejat dibrane, mbajtur mesjavën e kaluar, tha ai , duke faleminderuar në mënyrë të veçantë, me ketë rast, edhe Adhurim Kajën, që na solli këtë foto – album, i cli fletë “më shumë se 1000 fjalë”, se sa bukur e kan kaluar këtë mbrëmje rinia dibrane në Amerikë.

Ai shkruan në statsuin e tij në medien sociale Face Book,  se :” Shoqata Atdhetare Dibrane organizojë këtë  eveniment,( aktivitet ) mbrëmje rionore, për komunitetin Dibran në Amerikë, sidomos, për  të bërë së bashku, qoftë edhe me një natë si kjo, rininë  Dibrane, e cila është shpresa dhe e ardhmja e jonë në këtë komunitet”.

Ideja e kesaj mbrëmje, shtoi kreu i dibranëve,  është, që të takohemi të gjith se bashku në një ambient shumë shoqëror, ku të kishim mundësine të diskutojmë për shoqatën, aktivitete dhe mbarvajtjen e saj, si dhe për jetën tonë të përditëshme, të lidhemi dhe të jemi sa më afër me njëri tjetrin “ të japim ide, sugjerime për aktivitetet e ardhshme të shoqatës” tha zoti Miftari..

Andaj, kujtojë ai kemi thenë se Shoqata Atdhetare Dibra në Staten Island New York,  është e hapur për të gjithë Ju! që jeni të gatshëm të punojmë bashkarisht për komunitetin tonë në Amerikë.

Kësaj mbrëmje të bukur me rininë Dibrane, në New York, njoftohet se iu bashkëngjittë edhe me një donacion të mirë edhe Klubi i Futbollit Korabi, nga New Yorku, anëtarët e tij, si dhe disa veprimtar e biznesmen të suksesshëm të tjerë dibranë në Nju Jork.

Siç tregojnë dhe fotgrafitë e Adhurim Kajës, mbrëmja rionore, për komunitetin Dibran në Amerikë, ka qenë një natë e bukur mes 150 dibranëve të pranishëm në eventin të  parë të tyre, të kësaj natyre, këtu në Staten Island, New York.

Në fjalën përshëndetëse, kryetari i shoqatës, Dashi Mifatri, ka thënë se prezenca kaq e madhe e femrës – pra vajzave dibrane, ne këtë mbrëmje, natyrisht, që tregoi edhe atë nivelin e lart të kulturës  dibrane, që sot po e bartin familjet dibrane në SHBA, duke e bër Shoqatën tonë, që të na shërbej të gjithëve, dhe sa më mirë, edhe fëmijëve tanë.

Ai ndau edhe faleminderim të perzemërt edhe për donatorët fillestar që siç thotë ai, “na dhanë shpresë se gjërat do të shkojnë në rrugën e duhur, dhe se s’jemi të vetëm në këtë sakrificë”.

Kreu i dibranëve, premtojë se ai dhe grupi(kryesia) e shoqatës, do t‘ju garantojë, që cdo dollar do të shkon në vendin e duhur! Mbasi: “Transparenca, tha ai  është e domosdoshme këtu në Shoqatë, por mbi të gjitha ështe “Besa” që ne kryesia ju kemi dhënë që tju shërbejmë me krenarin më të madhe’”.

Të pranishmit nga ana e tyre e faleminderuan në vecanti  kryetarin z. Dashnor Miftari, i cili me plot fjalën ka punuar më shumë se krejt ne kryesia, që këto aktivitete të jenë kaq e bukur! por edhe Bordi drejtues: Arbër Kuka, Nderim Marke, Bekim Pacuku, Besar Dika, Gazmend Kërkuti, Zarife Kolari, Ardita Torozi, Bekim Kosovrasti, Ibrahim Rexha dhe Bekim Papraniku.

Në fund është, për tu permendur edhe një fakt i veçantë se Shoqata Atdhetare Dibra në Staten Island – New York, ka marrë shumë faleminderime dhe përgëzime, nga dibranët, për këto aktivitete, në rrjetet sociale, Facebook, Tweeter, Instagram e tjerë, nga mijëra dibranë, jo vetëm në SHBA, por edhe nga qyteti i tyre Dibra e Madhe, dhe Europa, ku jetojnë më së shumti dibranët.

Filed Under: Komunitet Tagged With: Beqir Sina, mes dibraneve, nje ante

AVOKAT MUZAFER PIPA- I MBYTUN MIZORISHT NGA TRADHËTARI ENVER HOXHA

May 16, 2016 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI/

Ne Foto: MUZAFER  PIPA (1914 – 1946)/

 ■30 SHTATOR 1946 : “ZHDUKET” DR. AV. M. PIPA… DHE  DOSJA  E TIJ…

Muzefer Pipa asht le në Shkoder në 1914. Mbaroi studimet per jurisprudencë në Padova.

Me 28 Janar 1946, mbronte At Gjon Shllakun në gjyq, me grupin “Bashkimi Shqiptar”…

Tue dalë nga kafe Bar’Impero, prokurori vrasës Aranit Çela i tha: “Hëëë, Muzafer Pipa, e kemi rajtur njëgjysëm leku edhe per ty!..” E arrestuen nga fundi i muejt Gusht 1946…

■LEGJENDA: Vazhdonte hetimet me kriminelin Zoji Thëmeli…Muzaferi, në mëngjesin e 30 Shtatorit 1946, vendosi me ikë nga hetuesia… U dëgjuen krisma armësh! Kryetari i Degës, Zoji, dergoi Elez Mesin me marrë një pulë, i këputën kokën… dhe shperndanë gjakun e saj në çimenton rrethuese të hetuesisë…Pra, “Muzaferi u vra nga rojet tue ikë”.

■E VERTETA: Me 29 Shtator 1946, Zoji Thëmeli dhe Vaskë Koleci, i kishin lidhë krahët mbrapa Av. Muzafer Pipës, per një karrigë të mberthyeme per dysheme. Skuqën një hekur dhe vendosën me ia kalue në muskujt e dy krahëve mbas shpine… Mbasi hekuri kaloi krahun e djathtë…nga dhimbjet e forta, Trupi i Muzaferit bani lëvizje që katilët nuk mujtën me i kontrollue… Hekuri i skuqun takoi per shtyllen kurrizore dhe Muzaferi, mbylli jetën në mënyrën ma mizore. Me 30 Shtator 1946, u perhap edhe “Legjenda”!

■Po, “shokun komandant” kush e njoftoi “për zbatimin e urdhërit tij dhenë K.Xoxes?”

■Në këte 70 vjetor të kësaj mbytje barbare të Dr. Avokat Muzafer Pipës, Shqipnia që Ai e ka dashtë aq shumë, nuk duhet t’a vajtojë… Po, perballë Një Monumenti të Muzaferit, shka janë Shkodranë e Libohovitë, të gjithë bashkë të këndojnë “Hymnin e Flamurit”!

Melbourne, Maji 2016…

Nga Prof. Arshi PIPA:    

    Elegjia Vllaznore  
Ma thonte zemra e ngrâta
se jeta t’kishte lânë,
edhe pse miqt’ e shokët
nuk dojshin me ma thânë.
Der’sa mbi krye mandata,
kur s’e pritsha më ra,
dhe mora vesh çka në andërr
prej kohe m’ishte g’jâ.
E pau epileptiku
qi s’njifte mue as ty.
Po kapërcejshim lumin
kur befas ura u thye…
Un rashë… m’u turr vërtiku…
humba! Uluroi nji zâ…
Ti u hodhe, m’kape, m’qite…
por vetë nuk dole mâ!
Ti vuajte, ti rreziqe
durove simbas stinës
nga ishulli i Ventottenes
ndër telat e Prishtinës.
E pse përbuze vdiqe
terrorin bolshevik,
gjithmonë armik i shtypjes
e Bir’i Atdheut besnik.
Sot qi nga dita e mortit
Ka rrjedhë mâ se nji mot,
tue t’a nderue kujtimin,
o vlla, nuk derdhi lot.
Pse për vdekjen e t’fortit
i fortë duhet me u bâmë.
As i përmendi fajtorët:
nuk kam mâ çka me i nâmë…
Kur ndofta nga mizori
Po përgatitet ura
për mue kët herë e, kânga
e mbramë âsht kjo qi thura,
me gjakun tând Dëshmori
vulosi sot nji bè:
Përbuzi komunizmin
e truhem për Atdhè!..

■U shkrue në Burgun e Durrësit, në vitin 1948.

Filed Under: Histori Tagged With: Avokat, Enver Hoxha, MUZAFER PIPA- I MBYTUN MIZORISHT NGA TRADHËTARI

Dy poezi ne Sofren e Diellit nga Faslli Haliti

May 16, 2016 by dgreca

FASLLI  HALITI/

E DO ZAKONIN, BABA…/

Shtatë ditë/

Shtatë net/

Krisi kënga,/

U drodh vallja,/

Buçiti gërrneta,/

Gjëmoi, u ça darja./

Ditën e tetë u ngjit vajza nuse mbi kalë/

Umj, unj, unj nisi vajza  nuse të qajë…/

Zbritmani  çupën nga kali/

Zbritmani nga kali i huaj/

Ku po ma çoni çupën /

Me zor/

Duke qarë,

Ku po ma çoni?

E kërkon zakoni baba, zakoni…!

 

Prill, 2016

NDËRSA…

                                  

                                 Migjenit      

 

 

 

Ndërsa të tjerët mërmëritnin

Migjeni buçiste,

Zgjonte

Të përgjumurit

Ndizte vatrat e shuara.

Kur të tjerët qëndisnin mandilet

Migjeni qepte, arnonte  zhelet e mjerimit

 

Sapo feks agu gjer në rrezet e mbrame të perëndimit!

 

 

 

2016

 

 

 

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: E kërkon zakoni baba, Faslli Haliti, zakoni

SARANDA – QYTETI MË ME DIELL NË EVROPË

May 16, 2016 by dgreca

PESË ESE PËR TURIZMIN/
 Ese nga Xhevair Lleshi/
 Nganjëherë gjërat fillojnë vetëm pse të do qejfi. Ndoshta je nisur për një udhëtim turistik edhe ti si puna jonë dhe sa ke bërë kilometrat e parë ke ndeshur një gjë të bukur e të veçantë, zaten ato dy përcaktime plotësonin njëri-tjetrin. Shkaktari ishte Sefer Bodini shoferi i dytë dhe pronari i autobusit që po na shëtiste nëpër Evropë. E meqë verës merrej me turizëm aktiv, në kohën e lirë (mendo: koha jonë pothuaj e gjitha ishte e lirë!) i përkushtohej diçkaje tjetër. Kështu që i morëm gjërat me radhë e, sigurisht të ndjekura nga kujdesi për të mësuar ca të vërteta që duhen thënë, patjetër duhen shprehur, se mbase bëjnë diçka, lëvizin. Se mbi të gjitha nuk kërkojnë pare, por thjesht kthim të vëmendjes, ndryshe atë që quhet kujdes! Po të duash, thoshte Seferi, në moshën e burrit të ri që ka marrë drejtimin në lartësitë serioze të jetës, unë e bëj hallall, i shohim të dy, duke e shëtitur vendin, se aq jemi, një pëllëmbë vend. Është e zorshme të mendosh për një qytet që s’e ke shkelur ndonjëherë, po ato qendrat tona për turizmin janë si buka me djathë. Kërkon qytet me lule? Mendja të shkon te Përmeti, po hajde të lutem, shkojmë në Përmet dhe çfarë të tregoj, të të vijë keq që ke lindur, domethënë që je i shtrënguar ta shëtisësh vendin tënd. Ehu, e di, ka turistë që nuk e vënë re rrugën e keqe, mjaft që ta shikojnë atë, ta shkelin. Se lule mund të gjesh, qëllon që gjen edhe në Tiranë. Edhe në Sarandë, edhe pse aty ke shkëmb e shtëpi, shkëmb e pallate dhe… det! Një magji më vete është deti. Dhe mos harroni se për të vijnë aty njerëzit. Edhe për diellin. Se është vendi më me diell në Shqipëri e në Evropë. Magji e rrallë, por hajde shkele të lutem: lashtësinë (Onhezmin e dikurshëm, të vjetër!) e ka futur në një zgëq, që ec ta gjesh, sepse asgjëkund nuk shkruhet, s’ka lëvizje me drejtim, shkelur me prepotencë nga një pallat shumëkatësh që fsheh detin dhe diellin e nga ana e sipërme nga një hotel i ardhur nga fshati… Mos harro: jemi në Sarandë! Të rruat rruga që ke bërë. Pastaj të vjen edhe inat, të plasësh. Lëre ç’dëgjojmë, e kam fjalën për ato që shohim dhe pastaj përjetojmë një ndjenjë të hidhur, madje kjo na mbetet si shije që duam ta largojmë. Po pse, pse të gjitha këto? Se ja: e para rrugë për në Sarandë është qafë Muzina, një vijë e hollë, që hidhet e përdridhet derisa del në vendin ku të puth tjetër evá, tjetër pamje dhe poshtë të pret «Syri i Turbulluar», sa befasues edhe i tmerruar…
Ja tek vijmë në Sarandë dhe gëzohemi, sigurisht. Se ti dhe shumë të tjerë jeni të kënduar dhe i doni gjërat të shkoqitura: hyr në qytet dhe të mbërthen një panik i zbrazët, i lodhshëm. Është paniku që të shkakton arkitektura. Krejt pa dashje. E them sinqerisht, se edhe me mua kështu ka ndodhur dhe ndodh sa herë vij këtu. Panikun vetvetiu ta shoqëron mëria. Mëria me kë dhe ndaj kujt? Me shumë gjëra, ndoshta edhe me ato që ke lexuar atë punën e trajtimit të veçantë të qytetit! Këtu s’ka as parqe, as lule, as rrugë. Ah po, ka diell e det. Të qofsha falë! Se këto që po themi për atë të shkretë diell e det po i themi, apo jo? Na mbiu «e keqja» në gojë. Dhe kush flet keq, keq gjen! Fjalë popullore, por që s’ka vlerë në Sarandë. Deti është një blu e allasojtë, e thellë, një magji që të përpin. Më në fund arrin të dalësh nga pështjellimi i qytetit, se zorrët të kanë ardhur te gryka. Më tepër nga inati. Se arkitektët sikur kanë qenë në garë që kush e kush ta fshehë më tepër detin, margaritarin e çmuar. Ti s’ke ardhur në Sarandë të ecësh kuturu nëpër rrugët e ngushta, por të kthesh kokën o majtas, o djathtas për nga deti! Pastaj shpreson t’i fshihesh diellit, por s’gjen dot mundësi. Se është si puna e asaj fjalës «hall me buaj e hall me qe!»… Dhe pastaj hedh sytë nga shkëmbi dhe meteorët që sikur bien nga qielli i sertë ose i lëmuar, për të parë më tej një tjetër katrahurë që del drejt Ksamilit. Hidh të hedhim. S’ka sinjalistikë. S’ka rregull. S’ka gjelbërim. Me këtë vend kanë bërë si kanë dashur, duke tororisur ato. Ah, nuk e dija, këtu, duke qenë poetik ka shpërthyer poezia! Domethënë më shumë andralla, më shumë gëzim. Njëherë në Butrint më morën për budalla. Pse? Sepse kërkoja që treguesit të ishin në vendet e tyre, kur m’u kthye njëri nga pritësit: ej, je i trashë ti, apo bën vet kështu. Eja, mavri, eja të hash drekë, se mbaron dhe ngelesh pa të. Sigurisht në Butrint trapi për të dalë matanë është aty, rruga e hollë vjen ngadalë e nëpër tym, më shumë me pamje nga shtëpitë se nga deti. Po deti, deti ku është? Se ne aty e kemi mendjen dhe mezi presim. Kurse në Sarandë sikur e kanë bërë me fjalë të ta fshehin detin!
E di, mund të hysh në qytet edhe pa fjalë, pa poezi, pa pikën e kërkesës dhe pastaj mund të thuash «pashë dhe ika!» siç ndodh rëndom, mirëpo mua s’më lë mëria ime. Kur ia them vetes, ua them edhe të tjerëve dhe pastaj kur vendi do jetë në duart e një hundëleshi ( se patjetër një ditë do bjerë në ato duar!), që t’i kthejë gjërat si duhen, këtë do ta shohim. Se, ta dini prej meje, këtu ka dalë djalli nga shishja! Hajt fute prapë po munde! Në Sarandë sot je në një ballkon shkëmbor të mbushur me shtëpi. Xhungël. Pale edhe shkëmbi natyror është prishur, edhe ai është mbushur me shtëpi. S’ke ku hedh kokrrën e mollës. Edhe po të vije nga Llogoraja po nga kjo pikë do hyje, se e kemi ararét të mos i biem nga Shën Vasi-ja, ku fryn pak erë, por që nuk trondit asgjë. (Edhe në gjuhë mohimin e kemi me të tepërt, edhe me nuk edhe me as.) Aty në qafë Gjashtë, kur hyn, kërkon të përplasesh me atë që ke kërkuar tërë rrugës. Ndonjëherë edhe mundesh, por megjithatë kur ke diellin nuk merakosesh edhe aq. Se këtu je në vendin më me diell në Evropë. Le ta përshëndesim këtë fakt, të paktën. Se ja, vajte në hotel. Varet ku je, në cilin hotel. Ka mjaft rëndësi, se varet nga xhepi, nga dëshira e papritur, nga mospërfillja e gjërave të vogla. Tek e fundit, janë ato, gjërat e vogla, që na prishin punë, përpos arkitekturës së harruar e të përçmuar, sidomos nga pushtetet që vijnë e ikin, gjithë kohën me duart në xhepa dhe me sytë nga buzët e tjetrit: pale ç’do thonë. Kur them gjërat e vogla kam parasysh çarçafët, dyshekët, jastëkët, dhoma, ajrimi i saj, pamja që të mundëson, uji, dushi ose vaska, televizori jo si mobilje, frigoriferi, pastaj banja, shampoja, sapunët dhe plot kërkesa të tjera. Dhe duke zbritur në restorant se si të mbyt aroma e gjellës dhe si të shpifur që jemi, thirrjet tona reklamuese i shoqërojmë me britma: janë gatime të vendit! Ose: janë kombëtare. Pale kur shtojmë edhe «mesdhetare». Dhe nën shoqërinë e sa e sa të papriturave je ulur në tavolinë, mbulesat e të cilave i ka djegur o duhani, o një dorë e pastërvitur dhe për kiamet se i ndërron njeri, pasi «stina» e ndryshimeve ende s’ka ardhur. E mbledh veten, nga frika se mos e pësoja si ndonjë nga ish kritizerët e letërsisë. Mund t’i trokisja në derë Vullnet Matos dhe gjeje shërimin. Ai të paktën të jep libra dhe ti ke ku e përplas kokën. Se mos, kush e di sëmuresh në Sarandë dhe kërkon ku të vish në vete. Mirë që nuk na është sëmurur njeri, thuaj. Se, e di? Edhe sëmundja mbrohet nga vetvetja. Po erdhi, pastaj, gjej vend e futu. Në ambulancë? Në klinikë? Në spital? Ku? S’e di. Të paktën në tabelat rrugore nuk i gjen. Unë nuk gjeta dot pallatin e kulturës në Ksamil ku qëndron i fshehur prej syve të botës kompozitori Limoz Dizdari. Po pse i fshehur? Po ja, e bleu për 99 vjet pallatin e kulturës dhe tani i fryhet një të forti dhe i thotë «Ik», boll ndenje. Po unë, si, ç’ka ndodhur, pse, ç’është kjo hata… Ose më keq: e di që ne na pëlqen të themi se «në Shqipëri jemi!» dhe qeshim. Kaq e thjeshtë të jetë? Pse jo?
Ne po flasim për turizmin, ku shteti bën detyrën e tij dhe ne që i përcjellim bëjmë tonën. Ne, miku im, nuk kemi kulturë. Domethënë nuk kemi kulturë shërbimi. Ne, e zëmë se jemi kamerierë dhe të përgjigjemi me hundë, pa kokrrën e mendjes e të kujdesit, me ndjesinë e të «fortit», të beut, të tangërllëkut, krejt fshatarçe. Do trokasësh në ndonjë derë të fisme? Po mirë, bëje, por mua që vij nga larg, më duket sikur i ka prerë një sharrë e janë një format. Se ja, më gjej një vend më të bukur se Saranda? Komani? Berati? Kruja? Valbona? Thethi? Apo Gjirokastra? S’ke si shan se të thahet pështyma në gojë pastaj. Lum ne që i kemi dhe mjerë ne që po ashtu i kemi! Hall mbi hall. T’i kesh, sigurisht që bukur mirë, por ato të uruara duhen mirëmbajtur! Ty të qesh syri dhe të bëhet shpirti det kur nuk gjen një copëz letër, madje as një bisht cigareje, ku shkelim vetëm ne, turistët! Por e di ti që më së paku njeriu pështyn në facoletën ose shaminë e tij, se njeriu nuk bën skena me nxjerrje këlbaze plot zhurmë e sëkëlldi, por hiqet mënjanë, ose shkon në banjë dhe kurrë (po kurrë ama!) nuk pështyn rrugës, as në natyrë, as kruan hundët dhe as lëpihet tek e fundit. Ti i do gjërat troç. Po ec o me mua! Shkojmë bashkë. Madje gjej një edhe me një fisnikëri të rëndë. Kush jeni? Brutal tek zoti. Por mund të thoshte edhe: kush je ti? Ti çfarë, do t’i thuash se kemi ardhur të bëjmë një … Asgjë. Rri më mirë. Ngroh vezë, more vesh. Ti vete në hotel dhe nuk gjen dot një fletë palosje, nuk gjen guida në gjuhë të huaj, alternativa kulturore për t’u vizituar, harta, ç’të të them. Ç’duan? Pyet ai, i ziu me bojë, si i ngarkuar, domethënë si rrogëtar diku. Të njeh? Jo. Epo, ik e pirdhu thuaj, ç’pret! Dhe e keqja e lë derën të hapur dhe dëgjon barsoleta të gjëmimshme: thuaj një fjalë o Tërmet, se këtu ti je mbret! Mbret dhe pasha si ty Saranda nuku ka! Barsoletë dhe këngë. Se Tërmeti është emër njeriu, do ketë lindur asaj dite kur ka rënë tërmet dhe të ziut fshatar të tromaksur ajo fjalë i mbiu në gojë dhe i vuri emrin djalit! Tregoje bukur këtë dhe do qeshin njerëzia, turistët, de! Po le të qeshin, ç’ka! Do qeshin, se në mikpritjen tonë të sotme nuk e sheh më, dhe s’ke ç’bën, po do thuash fjalë të urta gjirokastrite: nuse m’i ngri ato vetulla, se s’kam ç’t’i dua ato petulla!…
 Është njëlloj sikur në Sarandë të të presë Vullnet Mato, poeti, shkrimtari, botuesi, i cili s’di pse e ka hobi punën për të folur rreth magjisë së saj. Po se vetëm magjia ka mbetur, se të tjerat janë gllabëruar. Fjalët e bukura duhen, kurse detin dhe diellin (i paçim me jetë!) i kemi ne, domethënë ata, pushteti, drejtoritë e ashtuquajtura rajonale që merren me drogë, merren Balilët, krushqia dhe miqësia e malultë me detin dhe deti pastaj (bashkë me diellin) s’bëjnë dot prokopi! Oj, dashke si në Split, si në… lëre më mirë se s’ka as lezet. Ne edhe i hamë, edhe ua kërkojmë të tjerëve se ç’i bënë. Kuje e zezë! «Kuja» del në korridor me gotë rakie në dorë, e gjatë, ezmere, e lyer, e vrenjtur, sikur ta kishte zënë për gryke qoftëlargu dhe të hidhet në fyt se si e ke hallin, se ku më gjete e ku më pe, se ma bëtë shpirtin zeher, se po shitemi badihava, se… ç’të të mollois! Furia e dëshpërimit i ka lezet të ndershmit e jo batakçiut. Ore, dihet pastaj, të vjen të vjellësh e jo për të shëtitur në vende të largëta ku bukuria bën majë e të jep shpirt. Them se do të bënim diçka tjetërsoj, kupton? Jo, po qyteti juaj i artë! Përralla me mbret. Të duket sikur kurvëron gruan tënde, ja çfarë. Sikur masturbon dhe për këtë merr vazhdimisht viagra! Qelbërsillëk. Urrejtja që këtej e ka origjinën. Më vjen të plas, por ama turistët qeshin. Qeshin se s’qajnë dot. Kurse mua më vjen keq. S’e dua veten. Janë thjesht gjëra aq të vogla e që s’të hyjnë në sy, gati si ai pluhuri që s’duket gjëkundi: pecetat?, pak si e pa fshirë?, e shtrembët?, të palara?… Mos more! Nga na dole ti? Ah, po, qenke dibran! Po punë e madhe! E kujt i plas?! Me Vullnetin, njerëz, mos u mërzitni, i flet shpirti poetik. Mos thoni kurrë që ju kanë plasur buzën. Se ndryshe lë edhe portalët e tij të shumtë për Sarandën dhe ju s’keni ku të gjurmoni më burime…
 Them shpesh me vete që gjërat e bukura t’i ruajmë dhe për këtë ka disa mundësi: o t’i mirëmbajmë me sa më pak shpenzime, o t’i ndreqim nga pak (pa i bojatisur kurrë!), përndryshe t’i lëmë në hallin e tyre. Rrëmujë hesapi. Dhe lulëzon injoranca, kuptohet. «Zhvillimi» i këtij lloji është simbol i një kulture të prapambetur. Se njeriu i ditur gjen simbolin, të veçantën dhe atë e bën nuse, e vesh, e zbukuron, e mban në pëllëmbë të dorës, se, tek e fundit, njerëzia për nusen kanë ardhur, jo për ty! Mirëpo kush ha pykë. Ndërkaq unë e lë pak mënjanë Seferin, shoferin e dytë dhe pronarin e autobusit turistikë (në fakt i një shoqërie turistike me disa autobusë!) dhe më vijnë në mend takimet e mia të para në vitin 1993, teksa prisja në Sarandë dy njerëz të huaj, italianë, Ettore Setten dhe Vito Anselmi. Erdhën me një skaf të madh dhe e ankoruan në përkohësisht në Sarandë, sepse në kthim do t’i priste në Vlorë, se Durrësin e përfytyronin. Erdhëm së pari në Syrin e Kaltër, tashmë të turbulluar çuditërisht. U mrekulluan me Butrintin dhe me Syrin e Kaltër. Si Saranda ka plot, thanë, por seç ka një gjë të veçantë: duket si ato vajzat e turpshme! E bukur: mbështetu te thjeshtësia, që e mbron bukurinë natyrore! Pastaj mos harroni, ishim në vitin 1993. Thua të ndihej aq e turpshme ato vite Saranda? Unë për vete e besoj. Dhe në Syrin e Kaltër zonja Anselmi nuk të linte të hidhje edhe një cifël të hollë në atë mjedis! Pa shiko, sikur ta ndjente ku fshihej mrekullia, dhe kërkonte vetëdijesim. Unë i përmend gjithnjë këta dy personazhe, por s’mund të mos them atë që gjetën në Vlorë: «moj Vlorë e bukur në gropë, u çmendtë ai që të ka fshehur poshtë!» Dhe kur u thamë se të tilla qenë vargjet popullore të një kënge Setteni shtoi se ku i dihej, mund të kishte mbërritur kënga deri tek ata! Mos kërkoni më tepër. A e ruajtëm ne brishtësinë dhe thjeshtësinë e Sarandës? Jo. S’mundëm ta ruanim dot prej bishave! E nga na erdhën bishat? Apo bisha ishim vetë? Ku janë muret e lyer më gëlqere? Ku janë amvisat me përparëse dhe llërë përveshura? Ku janë ato pastërtoret si drita që s’bien në sy? Ku janë fshehur qoftë edhe xhirimet e vjetra që të vijnë pranë e të ndihmojnë për të perceptuar të thjeshtën e çmendur që e duan aq shumë ata që e shohin një gjë për herë të parë?… Dikush, ndoshta, do ta gjejë tharmin që bën përshtypje mbi të zakonshmen! Pse jo, mund edhe ta shembin pa pikë emocioni gjithë të renë e ndërtuar shkel e shko, e cila mund të ishte bërë jashtë qytetit, në lagjet e reja, në qendrat e reja shumëplanëshe e shumëfunksionale! Pra, një kthim në identitet. Tek Saranda e thjeshtë, ajo vajzë e bukur e jugut, ku bënin e do të duhet të bëjnë majë (po përmend si shumë shprehjen e shkrimtarit Roland Gjoza, – edhe ky më duhej tani!) dyzet shenjtorët. Si dyzet ikonat e mrekullisë shqiptare: të zbulohet dielli, ikona e parë dhe deti i magjishëm, si ikona e dytë! Kishat, mis­tika e tyre, poezia, këngët, dritat, fshati që e rrethon me prodhimet e veta, me hajen e shijshme të Sarandës, me frutat dhe mishin e saj fantastik, ngaqë meraja e bagëtive është e tjetërfartë. Mirëpo, ndërhyn me të drejtë Seferi, këto duhet t’i shohin me sy, t’i gjejnë nëpër tavolina. Eh. Gjë trishtuese. Por ç’të bësh, më të bukur se kaq s’mund të gjesh dot. Në mos është, krijoje! Le të jetë e vjetër sa të dojë. E mbushur me ikona. Por mbi të gjitha e kthyer në identitet. Të kthesh në gërmadhë gjithë këto miliarda që kanë përdhunuar gjithçka. Kur të futesh nesër në Sarandë të thuash se ja te qenka ajo vajza e thjeshtë, e mrekullueshme, perla e Mesdheut, Saranda ime, jotja, jona, ja! Shikojeni, shijojeni dhe në vendet rreth e qark do të gjeni pyje, pyje, pyje, parqe, parqe, parqe! Më tej, lagje të tjera, të jashtme. Dhe ju do të shihni një njeri të vogël që merr e jep me lulet, të çon në Onheizm, të fut në kishë, të kthen ngado me fytyrë nga dielli dhe deti i mrekullueshëm… Kaq. A nuk mjafton? Sigurisht kaq duan të gjithë. 
 
Tiranë, më 14.05.2016

Filed Under: ESSE Tagged With: MË ME DIELL, ne Evrope, SARANDA – QYTETI, Xhevair Lleshi

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 46
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • …
  • 93
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike
  • Lirizmi estetik i poetit Timo Flloko
  • Seminari dyditor i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë: bashkëpunim, reflektim dhe vizion për mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë
  • Ad memoriam Faik Konica
  • Përkujtohet në Tiranë albanologu Peter Prifti
  • Audienca private me Papa Leonin XIV në Selinë e Shenjtë ishte një nder i veçantë
  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT