Archives for July 2016

Prof.Dr.Hasan Kaleshi,personalitet me famë botërore

July 10, 2016 by dgreca

IN MEMORIAM/

ME RASTIN E 40 VJETORIT TE NDERRIMIT TE JETES TE PROF. DR. HASAN KALESHIT,PERSONALITET ME FAME BOTERORE, POR I MARGJINALIZUAR NGA INSTITUCIONET SHKENCORE/

Shkruan: Prof. dr. Riza Sadiku, Prishtine/

Ne Foto:Prof.Dr.Hasan Kaleshi/

Hasan Kaleshi i takon gjeneratës se pare te kuadrove te shkolluara ne mesin e shqiptareve pas Luftës se Dyte Botërore, personalitet qe la gjurme te thella ne shume fusha te shkencës dhe dijes, la emër ne shume institucione te vendit me te cilat ka bashkepunuar ne ish Jugosllavi, ne Evrope dhe bote, përmes emrit te tije është identifikuar jo vetëm fshati i tij i lindjes, Serbica, Kërcova, Prishtina, Kosova, por mbare kombi shqiptare, andaj me pas një personalitet te tille si qe është Prof. Dr.Hasan Kaleshi, nuk është vetëm një mburrje e krenari, por edhe privilegj, jo vetëm për Kërcoven, por për mbar popullin shqiptare.

Hasan Kaleshi lindi me 7 mars te vitit 1922, ne fshatin Serbice te Kercoves. Mësimet e para ne gjuhen arabe i mori nga babai qysh ne moshën 6 vjeçare i cili ne atë kohe ka punuar si hoxhe ne fashtine Serbice dhe ka gëzuar autoritet dhe respekt ne gjithë rrethin e Kercoves, kurse ne moshën 10 vjeçare Hasani e ka dite përmendesh Kuranin. Shkollën fillore e kreu ne vendlindje, gjashte klase ne Medresen e Madhe “Kral Aleksandër” ne Shkup, kurse dy vjet te shkollës se mesme i kreu ne Gjimnazin “Sami Frasheri” ne Prishtine, ne gjuhen shqipe.

Gjate Luftës se Dyte Botërore, pas mbarimit te gjimnazit, Hasan Kaleshi punësohet si përkthyes, pasi ne atë kohe ka njeh disa gjuhe te huaja, sidomos gjermanishten dhe italishten. Hasani si ri, ka qene përkrahës dhe simpatizant i ideve te platformës te çlirimit dhe bashkimit kombëtar, si i tille mbeti gjate tere jetës se tij, kur nuk pranoj te behet anetar i Partisë Komuniste te Jugosllavisë, edhe pse ka pasur oferta te tilla me privilegje te veçanta.

Ne shtator te vitit 1946, regjistrohet ne Fakultetin Filologjik, ne degën e Orientalistikës dhe ne atë te Romanistikës, ndërsa do te diplomoje ne vitin 1951 Orientalistikën me sukses te shkëlqyeshëm me note mesatare 9 (nënte), kurse ne Romanistike i jep te gjitha provimet, por nuk diplomon.

Hasan Kaleshi, për shkak te kushteve te vështira ekonomike, gjate studimeve ka qene i detyruar te punoje pune te ndryshme fizike, kurse prej vitit 1947-1950, punoi si përkthyes e lektor ne redaksinë e gjuhës shqipe ne Radio Beograd, ne shkurt te vitit 1952, emerohet profesor i shkollës se mesme ne Katedrën e Filologjisë orientale ne Beograd, kurse ne vitin 1955 zgjidhet asistent. Me 26 shkurt te vitit 1960, do te mbroje disertacionin e doktoratës me titull: “Najtariji vakufski dokumenti iz Makedonije na arapskom jetiku” ( Dokumentat ma ta vjetra te vakëfeve ne gjuhen arabe ne Maqedoni), ne fakultetin filozofik ne Beograd. Po atë vit Profesor Hasani,ne katedrën e Orientalistikës do te konkurroj për docent, edhe pse për te shkruhet referat pozitiv, zgjedhja e tije është pezulluar deri ne vitin 1965. Duke qene i demoralizuar për ketë zgjatje te mos emërimit pa përgjigje, ai e lëshon punën ne fakultet. Gjate kësaj kohe ka qene disa here ne Dedinje si përkthyes i disa delegacioneve zyrtare arabe, si dhe ka marre pjese ne disa kongrese shkencore ndërkombëtare.

Punimet e publikuara te Dr. Hasan Kaleshit, deri ne ketë kohe, sidomos nga fusha e turkologjise do te ju bie ne sy dhe do te perciellet me simpati nga shkencëtaret eminent, për çka edhe do ti ndahet bursa shtetërore gjermane përmes Shoqatës se studimeve Uralo-Altaike te Universitetit te Hamburgut për vitin 1965. Këtu do te qëndroj dy vite dhe do te specializoj turkologjine, te profesor te shquar me fame boterore, si qe ishte Dr. Annemarie von Gabain e tj. Ka mesi i marsit i vitit 1967, me ftesën e qeverise se Egjiptit Dr. Hasan Kaleshi do te qëndroj tre muaj si mysafir ne institucionet shkencore te Kajros. Gjate kësaj kohe se bashku me Kamil El Buhajin do te përgatisin për shtyp fjalorin e madhe te vetmin te këtij lloji ne atë kohe ne Jugosllavi, serbo-kroatisht-arabisht, por, për shkak te shpërthimit te luftës arabo-izraelite, ne qershor te vitit 1967, fjalori mbetet i pa përfunduar, pas ndërrimit te jetës se Prof. H. Kaleshit, ne vitet 1980 , fjalori ne fjale e sheh dritën e botimit.

Ne shtator te vitit 1967, Hasan Kaleshi, zgjidhet Bashkëpunëtor i Larte Shkencor ne Institutin Albanologjik te Prishtinës, dhe është një nga themeluesit e ketij institucioni. Tri vite me vone, Dr. Hasan Kaleshi, zgjidhet profesor i rregullt ne Fakultetin Filozofik te Prishtinës. Ne katedrën e Historisë ne fillim, Dr. H. Kaleshi do te ligjëroj dy lende, Gjuhen Osmane dhe Shkencat ndihmse te Historisë. Gjate vitit 1973/1974, me iniciativën e Dr. Hasan Kaleshit, hapet për here te pare ne Universitetin e Prishtinës, Katedra e Orientalistikës.

Dr. Hasan Kaleshi, me pune shkencore filloi te merret mjaft herët, punimet e tij te para i hasim prej vitit 1949. Dr. Kaleshin për tu marre me pune shkencore e shquante prirja, talenti dhe stili, sepse ai posedonte dituri te gjera enciklopedike, ishte një erudit i madhe dhe poliglot i vërtet, sepse pos gjuhës amtare – shqipes, ai shkëlqyeshëm e njihte serbo-kroatishten dhe maqedonishten, kurse nga gjuhet orientale dhe boterore, me te cilat komunikonte, i shkruante dhe i lexonte për mrekulli i njihte këto gjuhe : Turqishten, Osmanishten, Aarabishten, Frëngjishten, Gjermanishten, Italishten, Latinishten, kurse Anglishten e ka shkruar dhe lexuar. Dr. Kaleshi, nuk ishte vetëm njohës i mire këtyre gjuhëve, por edhe njohës i shkëlqyer i atyre kulturave te gjuhefolesve te atyre popujve. Si tille ai i kishte te gjitha parakushtet te merrej me veprimtari shkencore ne shume disiplina. Ceshtjet dhe problemet qe i shtronte Dr. Kaleshi, nuk i trajtonte ne mënyre sipërfaqësore, por ne mënyrë te dëshmuar dhe argumentuar shkencore, duke u ballafaquar me ceshtjet thelbësore, ne baze te te cilave depërton thelle ne ndriçimin dhe studimin e tyre, jo vetëm për ceshtjet e pa studiuara, e te pa zbuluara, por edhe për ceshtjet e kqeinterperetuara, si nga fusha e orientalistikës, turkologjise, alabanalogjise, etnologjisë, si dhe historisë kombëtare gjate periudhës osmane. Prof. Hasan Kaleshi, me punën e tij shkencore, nuk shquhet vetëm si orientalist i njohur dhe i pranuar ne bote, por kontributi i tij shkencore, aspak nuk është i vogël as ne fushën e gjuhës dhe letërsisë shqipe, por edhe ne historinë tone kombëtare.

Opusi i bibliografisë te punimeve shkencore te Dr. Prof. Hasan Kaleshit, eshte shume dimensional, pasi ai ka njohur disa gjuhe te huaja, është marre edhe me disa fusha te ndryshme shkencore, si me : onomastike, arabistike, albanologji, turkologji, filologji, historinë e popullit shqiptare gjate periudhës osmane e tjera fusha shkencore. Dr. Hasan Kaleshi, kontribute te veçanta dha edhe ne zbulimin e shkrimeve ma te vjetra arabe ne Maqedoni dhe Jugosllavi, përkthimin e librave te ndryshëm, botimin e artikujve te ndryshëm, kritikave, recensioneve, përgatitjen e fjalorit, tekstin universitar për Katedrën e Orientalistikës, përgatitjen e studimeve te veçanta te veprimtarisë politike dhe kombëtare te Faik Konicës, ne atë kohe kur nuk përmendej ne asnjë nivel shkollor emeri i F. Konices as ne Shqiperi e as ne Kosove ne kohen e regjimit komunist Dr. Kaleshi ne ate kohe publikonte artikuj te veçante, për personalitetet te tilla, si qe ishte F. Konica, Ibrahim Temo, Mid,hat Frashri (e kishte ne doreshkrim) e shume personalitete te tjera. Dr. Kaleshi, edhe pse ndërroj jete ne kohen kur arriti zenitin e njohurive shkencore, si dhe afirmimin e veprimtarisë se tije shkencore ne Ballkan, Evrope dhe Bote, ai ne moshën 54 vjeçare nderoj jete, pas veti la afër 400 njësi bibliografike. Punimet e tija janë botuar ne shume revista shkencore te vendit dhe te huaja, përmes te cilave ka hapur vizione te reja shkencore te pa trajtuara e te pa ndriçuara, jo vetëm ne mesin tone, por edhe ne Ballkan, Evrope, por edhe me gjere. Dr. Kaleshi, përmes veprimtarisë shkencore te hulumtuar, me fakte dhe argumente, është përpjekë te zgjeroje fushën e kërkimeve, te hapi horizonte dhe opsione te reja, te zbuloje figura, personalitete dhe ngjarje te panjohura deri atëherë nga fusha te ndryshme shkencore.

Publikimet e Dr. Hasan Kaleshit, shquhen për ka rreptësia shkencore, objektiviteti, paanshmëria dhe pa luhatshmëria, virtyte te rralla te cilat i posedojnë vetëm shkencëtaret me fame botërore, pra i tille ka qene dhe ka mbete edhe Prof. Dr. Hasan Kaleshi.

Deri sa punoi ne Prishtine, Hasan Kaleshi u angazhua ne përgatitjen e disa revistave shkencore, te cilat ne atë kohe botoheshin ne Prishtine dhe jashtë saj: Ishte anëtar i redaksisë ne “Gjurmimet Albanologjike”, anëtar dhe kryeredaktor i “Studimeve Historike dhe Filologjike”, anëtar i redaksisë te “Vjetarit” te Arkivit te Kosovës, anëtarë i revistës “Balkanica”, organi i Institutit Ballkanologjik ne Beograd, anëtar i redaksisë te revistës “Jugoslovenski Istoriski Casopis”, me seli ne Beograd, anëtar i redaksisë “Prilog za orijentalnu filologiju”, organ i institutit oriental te Sarajevës, kryeredaktor dhe redaktor përgjegjës i revistës “Studio Humanistika”, anëtar i redaksisë i revistës “Antikitetet e Kosovës”,e tjera revistave shkencore.

Dr. Hasan Kaleshi i cili ne vitet e shate dhjeta, me publikimet e tija shkencore dhe pjesëmarrjen e tije ne kongrese te ndryshme ndërkombëtare, krijoj emër dhe fame botërore, andaj si i tille është zgjedhur edhe anëtar i disa redaksive te revistave shkencore ndërkombëtare si ne: “Der Islam”e cila botohej ne Berlin, ne revistën “Uralo-Altaischen Jahrbuch”me seli ne Hamburg, revistën Sudost Forschungen, me seli ne Munih, anëtar nderi i Institutit te Studimeve Shqiptare ne Minhen dhe anëtari i redaksisë te Edicionit “Albansche Forchungen”. Dr. Hasan Kaleshi, ka qene anëtar nderi, anëtar me korrespondence dhe bashkëpunëtor i disa shoqatave shkencore, institucioneve dhe akademive botërore: Anëtar me korrespondence i Akademisë se Gjuhës Arabe te Kajros ( i vetmi anëtar nga ish Jugosllavia), anëtar i Shoqatës Ndërkombëtare shkencore “Uralo-Altaike” me qendër ne Hamburg, anëtar i konferencës Altaistike te Blomingtonit ne SHBA, bashkëpunëtor i Akademisë te Shkencave te Bullgarisë ne Sofje, bashkëpunëtor profesional i Institutit te Filmave Shkencore dhe Dokumentar, me seli ne Getyngen. Dr. Kaleshi, përmes këtij Instituti ka realizuar një seri filmash shkencore, te cilët kane te bëjnë me folklorin shqiptare, turk, lidhur me etnologjinë, zanatet te cilat vdesin, si dhe kane bere incizime lidhur me ritualet fetare nga territori i Kosovës dhe Maqedonisë Perendimore.

Dr. Hasan Kaleshi, ishte bashkëpunëtor edhe i disa enciklopedive me karakter botëror si: Enciklopedisë Islame me seli ne Stamboll, Enciklopedisë Arabe,me seli ne Frankfurt, Enciklopedisë Kinematografike per filma shkencor me seli ne Getyngen te Gjermanise, Leksikonit Zyr Geshikte Sudosteurapas me seli ne Minhen, ne te cilin Dr. H. Kaleshi ka botuar mbi 28 artikuj për personalitetet e lëvizjes kombëtare gjate periudhës osmane si për: Sami Frasherin, Abdul Frasherin, Naim Frashrin, Pashko Vasen, Eqrem Beje Vloren, Syryja Beje Vloren, Ali Pash Gucin, Dervish Himen, Faik Konicën, Ismail Qemalin, Fan Nolin, Haxhi Zekën, Hasan Prishtinën, Shahin Kolonjen, Kristo Luarasin, Ibrahim Temon, Turhan Pash Permetin etj. personalitete.

Punimet e Dr. Hasan Kaleshit, për shkak se mbshteteshsin ne fakte dhe dokumente origjinale, me kohe krijuan besim dhe interesim te lexuesit dhe koleget e tije, prandaj edhe si te tilla ishin te mirëseardhura për publikim. Punimet e dr. Kaleshit sot i hasim ne shume revista shkencore dhe qendra te ndryshme universitare si ne : Prishtine, Shkup, Beograd, Sarajeve, Titograd, Zagreb, Stamboll, Athine, Ankara, Kajro, Kuvajt, Damask, Paris, Berlin, Napoli, Strasburg, Grac, Munih, Visbaden, Hamburg, Getyngen, Nju Jork etj. qytete.

Nga e gjithë kjo qe u theksua me larte, shihet se opusi i veprimtarise shkencore te Dr. Hasan Kaleshit është shume e gjere dhe shumë dimensional, ketë e dëshmon edhe pjesëmarrja e tije ne me se 40 kongrese e simpoziume ndërkombëtare dhe te vendit, gjithmonë me referate, te cilët çdo here kane zgjuar një interesim te veçante te koleget e tije, si për mënyrën e interpretimit te problemeve shkencore ashtu edhe për idetë origjinale. Për ketë arsye kudo qe merrte pjese krijonte emër, autoritet dhe respekt, sidomos ne arenën ndërkombëtare, për këto arsye edhe është ftuar ne shume Kongrese dhe Konferenca ndërkombëtare si ne: Munih, Hamburg, Paris, Athine, Sofje, Bukuresht, Stamboll, Ankara, Berlin, Rome, Grac, Tirane, Kajro, Aleksandri, Çikago, e tjera qytete.

Njohja e shkëlqyeshme e shume gjuhëve te huaja dhe botërore, Dr. Hasan Kaleshit do te ia mundësoj hulumtimin ne arkivat ma te pasura dhe me bashkëkohore te Evropës dhe ma gjere, si ne: Vjene, Stamboll, Ankara, Berlin, Munih, Rome, Paris, Bukuresht, Kajro e shume te tjera.

Dr. Hasan Kaleshi punoi pa ndërprerje dhe gjithmonë i preokupuar me shkence dhe me fushën e paskajshme te dijes, duke mos u kujdesur sa duhet as për shëndetin e tij, e cila moskujdesje do ti kushtoj me jete. Vdes nga sulmi ne zemër ne moshën 54 vjeçare, me 19 korrik 1976, ne shkallet e ndërtesës te Entit për Mbrojtjen e Përmendoreve te Kosovës ne Prishtine. Vdekja e gjeti ne detyren e shefit te Katedrës te Orientalistikës. Dr. Hasan Kaleshi, ndërroi jete ne zenitin e dijes, ne kulmin e autoritetit shkencore, ne kohen kur mundeshte ma se shumti ti kontribuoj shkencës dhe kombit shqiptare ne ndriçimin e personalieve te anatemuara dhe te pa zbuluara kombëtare .

Vdekja e pa pritur e Prof. Dr. Hasan Kaleshit, nuk shqetësoj vetëm familjen e tij, por edhe miqtë dhe dashamiret ne Prishtine e gjetiu, sidomos vendasit e tij ne Kërcove, te cilët bene përpjekje maksimale për varrosjen e Dr. Hasan Kaleshit ne vendlindje, por një gjë te tille nuk ua mundësonte Ligji i kohës ne fuqi, andaj varrimi i tij u be me 23 korrik 1976 ne varrezat e myslimaneve ne Beograd.

Nga keto pak shenime te shkurta bigrafike te Prof. Dr. Hasan Kaleshit, shihet se veprimtaria e tije shkencore eshte shume dimensionale, temat e ndryshme te cilat i ka trajtuar Dr. Hasan Kaleshi sot citohen jo vetem te punonjsit shkencore ne territoret etnike shqiptare, por edhe te punonjesit tjere shkencore te Ballkanit dhe Evropes , por edhe ma gjere. Nje personalitet me nje daipazan te tille shkencore, lakmojne ta kene shume shtete te Ballkanit, apo Evropes, kurse kombi shqiptare qe e ka, deri e sot per 40 vite, asnji Institucion i larte shkencor nuk organizoje nje simpozium, apo Akademi Perkujtimore, ne perjashtim te organizimit te dy manifestimeve me karakter lokal te financuar privatisht nga bashkevendasit e tije te Keercoves, njeni u organizua me rastin e 20 vjetorit te nderrimit te jetes se tije ( 1996) kurse tjetri manifestim u organizua me rastin e 90 vjetorit te lindjes te Prof. Dr. Hasan Kaleshit, ne vitin 2012,te dy te mbajtur ne Kercove.

Deri me sot, me emrin e ketije shkencetari te madhe, nuk eshte pagezuar asnji institucion shkencor, shkolle apo rruge, qe do te ishte nje privilege i vecante pere Institucion, shkollen apo rrugen sot ta mbante emrine e Prof. Dr. Hasan Kaleshit.

Shpresoj, dhe jame thelle i bindun se gjeneratat e reja te cilet do te merren me veprimtari shkencore, do te dine ma mire se na, ta cmojne dhe vlersojne veprimtarine shkencore dhe kombetare te Dr. Hsan Kaleshit, dhe se me emrin e tije, jo vetem qe do te stolisin shume institucione shkencore, shkolla dhe rruge, por edhe veprimtaria e tije shkencore, do te zeje vendin e merituar ne Historine e Popullit Shqiptar.

***

KONTRIBUTI SHKENCOR I PROF. DR. Hasan KALESHIT, HISTORISE KOMBETARE SHQIPTARE

Prof. Dr. Hasan Kaleshi, si njohës i disa gjuhëve orientale dhe botërore, të cilat ia kanë mundësuar të merret me hulumtime dhe disa disiplina shkencore, në mesin e të cilave, pa dyshim gjurmë të thella ka lënë edhe në fushën e Historisë tonë Kombëtare. Duhet theksuar se çështjet të cilat shtrohen në publikimet shkencore të Prof. Dr. Hasan Kaleshit, nuk janë stolisje shkencore, por ai depërton thellë në problematikën dhe ndriçimin e tyre. Në publikimet e tija, shpesh objekt trajtimi do të jenë tema të pa prekura, dhenje e tezave të reja, trajtimi i çështje deri atëherë të pa njohura, të pa definuara, të pa sqaruara ose gabimisht të interpretuara nga fusha e orientalistikës, turkologjisë, albanologjisë, etnologjisë dhe historisë tonë kombëtare, nga periudha osmane.

Dr. Hasan Kaleshi, në punimin e publikuar në Sarajevë në vitin 1961, të titulluar “Vakefnamja më e vjetër në Jugosllavi”, përmes të cilit punimi, me fakte dhe argumente e ka dëshmuar se vakefnamja më vjetër e shkruar në gjuhën arabe, është ajo e Sungur Çaush beut nga Manastiri, e cila daton nga pjesa e dytë e shek. XIV, në bazë të cilit dokumenti shihet se Sungur Çaush beu ka ndërtuar xhaminë e parë në Jugosllavi, që është njëra ndër më të vjetrat edhe në Ballkan, e cila është ndërtuar në Manastir në vitin 1435, e cila ka ekzistuar deri në vitin 1946 në rrugën “Ivan Milutinoviq”, në vendin e të cilës xhami tani është ngritur një kompleks banesash. Dr. Kaleshi, me këtë publikim e hedhë poshtë tezën e Glisha Elezoviqit, se Allaxha Xhamia e Shkupit është xhamia më e vjetër në Jugosllavi, e cila daton nga viti 1444.

Kontribut të veçantë në fushën e trashëgimisë të historisë të popullit shqiptarë, Dr. Hasan Kaleshi ka dhënë në heqjen dilemave se kush e ka ndërtuar xhamin e Sinan Pashës në Prizren dhe të Sinan Pashës në Kaçanik, përmes punimit, “Veziri i madhë Koxha Sinan Pasha dhe vakefnamja e tij.” Në Kosovë ekzistojnë dy xhami të rëndësishme të cilat e mbajnë emrin e Sinan Pashës, njëra gjendet në Prizren, tjetra në Kaçanik. Për ndërtuesit e këtyre xhamive, është shkruar mjaft si përmes shtypit, ashtu edhe në historiografi, mirëpo këto shkrime kane krijuar shumë dilema dhe paqartësi për ndërtuesitë e këtyre dy xhamive. Në shumë raste është thënë se këto dy xhami i ka ndërtuar Koxha Sinan Pasha, ose të kundërtën, atë në Prizren Koxha Sinan Pasha, kurse atë tjetrën në Kaçanik Sofi Sinan Pasha. Përmes punimit të lartcekur, Dr. Kaleshi i heqë të gjitha dilemat dhe në mënyrë faktografike dëshmon se xhamin e Sinan Pashës në Prizren e ka ndërtuar SOFI SINAN PASHA, Bejlerbe i Budimit, me prejardhje shqiptare, i lindur në katundin Vili të Lumës në Shqipëri, kurse xhamin në Kaçanik, e cila po ashtu e mbanë të njëjtin emër, e ka ndërtuar KOXHA SINAN PASHA, vezir i lartë në hierarkinë e Perandorisë Osmane, pushtues i Jemenit, Tunizit dhe Gjeorgjisë, si dhe udhëheqës i shumë ekspeditave ushtarake, përndryshe me prejardhje shqiptare i lindur në Topojan të Lumës në Shqipëri.

Dr. Hasan Kaleshi, në bazë të dëshmive autentike, dilema të tilla ka hequr edhe me ndërtimin e Kurshumli Hanit në Shkup, për ndërtuesin e të cilit, kanë ekzistuar disa mendime dhe teza të ndryshme. Disa kanë menduar se hanin e ka ndërtuar Perandori Konstantin, disa kanë menduar se e ka ndërtuar Perandori Justinijan, kurse disa shkencëtar serbë kanë përhapur tezën , se atë e ka ndërtuar Car Dushani. Të gjitha këto dilema dhe teza i ka hedhë poshtë Dr. Hasan Kaleshi, në bazë të një dokumenti origjinal në arabisht, përmes të cilit vërteton se Kurshumli Hanin në Shkup e ka ndërtuar MUSLIHUDDIN al MADINI në vitin 1550, i cili përveç këtij hani, ka ndërtuar një xhami në Trepçe dhe një në Novi Pazar.

Vlenë të theksohet se Dr. Hasan Kaleshi, kontribut të veçantë historisë kombëtare i ka dhënë përmes punimit: “Çfarë të dhënash na japin kronikat osmane mbi luftërat shqiptaro-turke në shek. e XV”. Në këtë punim Dr. Kaleshi bënë fjalë për rëndësin e kronikave turke, për njohjen me të kaluarën e historisë të trevave shqiptare. Në punimin në fjalë, autori ka trajtuar tri kronika më të vjetra turke, te Shukurzllahut, ASHIK-PASHAZADES dhe HOXHA SADUDDINIT. Rëndësia e kronikës së parë qëndron në faktin se në të përmenden shqiptarët për herë të parë lidhur me pjesëmarrjen e tyre në Betejën e Kosovës. Në kronikën e dytë ( te Ashikpashzades), përmenden për herë të parë tokat shqiptare, kurse në kronikën e tretë (te Hoxha Saduddinit) shqiptarët përmendën lidhur me plaçkitjen e plotë të territoreve shqiptare.

Dr. Hasan Kaleshi, kontribut të rëndësishëm për historinë tonë kombëtare ka dhënë edhe përmes punimit: “ Një burim turk mbi kryengritjen e shqiptarëve në vitin 1909-1912”. Në punimin në fjalë, autori jep shënime interesante për situatën politike në territoret shqiptare gjatë periudhës së kryengritjeve shqiptare kundër regjimit të osmanilive në vitet 1909-1912. Dr. Kaleshi, përmes këtij artikulli thekson, se nuk do të kemi vlerësim real për kryengritjet shqiptare në këtë periudhë, nëse nuk shfrytëzohen burimet osmane dhe literatura e autorëve pjesëmarrës të kohës, udhëheqësve të ekspeditave turke për shuarjen e kryengritjeve shqiptare. Rëndësia historike e këtij burimi turk qëndron në faktin, se në të përveç shënimeve të detalizuara që jep për ngjarjet që janë zhvilluar në atë kohë, konstatohet se kryengritjen shqiptare kanë qenë shkaktarët kryesor që Perandoria Osmane të humb Rumelinë. Punimi i lartcekur ka rëndësi të madhe jo vetëm për historinë e popullit shqiptarë, por edhe për Historinë e Ballkanit në tërësi.

Njëra ndër tezat e reja të paraqitur për herë të parë nga Prof. Dr. Hasan Kaleshi, në vitin 1975 në gjuhën gjermane me titull: “Depërtimi turk në Ballkan dhe islamizimi-faktorë të ekzistencës etnike dhe kombëtare ëe popullit shqiptare” e cila tezë sot është standardizuar, edhe pse pas rënies të sistemit monist, ka pasur shumë raste, që këtë tezë kanë dashur të përvetsojnë disa shkencëtar shqiptarë sit e veten, duke tentuar të tregojnë se ato janë të parët të cilët përhapin një tezë të tillë.

Dr. Hasan Kaleshi, përmes punimit në fjalë, edhe pse bie në kundërshtim me historiografinë bashëkohore shqiptare të kohës, e cila në depërtimin e Perandorisë Osmane në Ballkan dhe në islamizimin e shqiptarëve, gjenë vetëm elemente negative, ai në këtë studim paraqitet me një tezë krejtësisht tjetër, duke theksuar dhe argumentuar se në kohën kur shqiptarët ishin pa shtet, pa kishë të tyre, pa tradita kulturore, pa klerë, pa shkolla, të rrethuar nga Bizanti në njërën anë, nga shteti serb në anën tjetër, nga Venediku në anën bregdetare, në këto rrethana nuk ka pasur kurfarë gjasash të ekzistojnë si komb. Me depërtimin turk në Ballkan, me shkatërrimin e Bizantit dhe të shtetit serb, me deziorentimin e kishave të tyre i hapet rrugë ekspansionit shqiptarë nga veriu, në këtë mënyrë njëkohësisht pengohet asimilimi i shqiptarëve nga elementet e lartcekura.

Kontributi shkencor i Prof. Dr. Hasan Kaleshit, në fushën e historisë kombëtare, nuk është i vogël, ai në këtë drejtim ndriçoi një vargë personalitetesh të cilët vepruan në kohën e Perandorisë Osmane. Për disa prej tyre, për herë të parë shkroi pikërisht Dr. Hasan Kaleshi siç është rasti për Dr. Ibrahim Temon, disave personalitete do t’ua begatojë veprimtarinë e tyre kombëtare, kurse disa nga ato do t’i ngriti në piedestalin më të lartë e shkencor, duke i rradhitur në mesin e enciklopedistëve dhe shkrimtarëve më të mëdhenj shkencor të rangut botëror, siç është rasti me Sami Frashërin.

Dr. Kaleshi, jo vetëm që ka pas prirje dhe talent për me u marrë me punë shkencore, por ai ka pasur edhe guxim, sepse ai ka publikuar veprimtarin kombëtare të disa personaliteteve kombëtare, që kolegët e tij të kohës, nuk kanë guxuar as emrat me ua përmendë, siç është rasti me Mid’hat Bej Frashërin , për të cilin më së miri na flet dorëshkrimi i cili është gjetur mbi tavolinën e punës, duke e përgatitë artikullin për leksikonin biografik cili botohej në Munih, por mjerisht, dorëshkrimi ka mbetur i pa përfunduar dhe pa botuar, jo vetëm për Mid’hatin Frashërin, por edhe për shumë personalitete tjera kombëtare të cilët kanë qenë të paraparë të botohen në atë leksikon, për shkak të vdekjes së pa pritur të Dr. Hasan Kaleshit . Për të shkruar në atë kohë për Mid’hat Frashërin, themeluesin e Ballit Kombëtar, nuk është dashur me pas vetëm dituri, por edhe guxim, të cilat virtyte nuk i kanë munguar Prof. Dr. Hasan Kaleshit. Në këtë kontekst duhet cekur se Dr. Kaleshi shkroi në atë kohë artikuj edhe për disa personalitete kombëtare, për të cilët në kohën e komunizmit nuk flitej as që shkruhej në të dy anët e kufirit si për: Faik Konicën, Eqrem e Syreja Bej Vlorën, Ibrahim Temon e shumë të tjerë. Kur është fjala për Faik Konicën Dr. Kaleshi me rastin e shënimit të 100 vjetorit të lindjes së Konicës, të cilin përvjetorë e shënon Federata Panshqiptare “VATRA” në vitin 1976 në Nju Jork, paraqet temën: “Faik Konica dhe marrëdhëniet e tij me Austro-Hungarinë”, të cilin referat, për shkak të ndërrimit të pa pritur të jetës së tij, e ka lexuar në simpozium me lot në sy, Z. Edvard Liho. Profesorë Kaleshi, përmes punimit në fjalë, jep një kontribut të veçantë të lëvizjes kombëtare, politike dhe letrare të Faik Konicës. Po ashtu përmes këtij artikulli, Autori nxjerrë në pah aktivitetin politik dhe kombëtarë të Konicës, në përhapjen e ndjenjave kombëtare shqiptare dhe popullarizimin e tyre te intelektualët e kolonive shqiptare në vende të ndryshme të botës, në ngritjen dhe afirmimin e problemit shqiptarë në Evropë dhe Amerikë, luftën e tij diplomatike dhe intelektuale kundër copëtimit të territoreve shqiptare, si dhe pjesëmarrjen e tij në konferencat ndërkombëtare lidhur me caktimin e kufijve të shtetit shqiptarë.

Vlenë të theksohet së në Biographische Lexikon zur Geschchte Sudosteuropas, (Leksikon për historinë e Evropës Juglindore) me qendër në Munih, Dr. Hasan Kaleshi ka botuar 28 artikuj të personaliteteve të lëvizjes kombëtare shqiptare gjatë periudhës osmane, si për : Abdyl Frashërin, Pashko Vasën, Eqrem Bej Vlorën, Syrija Bej Vlorën Ali Pashë Gucinë, Sami Frashërin, Haxhi Zekën, Hasan Prishtinën, Abedin Pashë Prevezën, Sami Frashërin, Dervish Himën, Shahinë Kolonjën, Faik Konicën, Kristo Luarasin, Turhan Pashë Përmetin, Ibrahim Temon, Fan Nolin, Ismail Qemalin e shumë të tjerë , veprimtaria kombëtare e të cilëve ka qenë kryesisht zgjedhja e çështjes shqiptare, krijimi i një shteti të natyrshëm shqiptarë. Artikujt e lartcekur për personalitetet në fjalë, për mendimin tim, nuk janë botuar rastësisht në atë kohë në gjermanisht nga Dr. Hasan Kaleshi, por, per qëllime të caktuara, duke dashur përmes tyre, ta njohi opinionin më të gjerë intelektual shkencor evropian, lidhur me kërkesat dhe angazhimet e rilindësve tanë, për zgjedhjen e çështjes kombëtare.

Siç kemi theksuar më lartë, punimet shkencore të Prof .Dr. Hasan Kaleshit, nga fusha e historisë, nuk janë të qëndisura me korniza romantike, por duke qenë të mbështetura në dokumentet autentike, kanë vlera të veçanta për historinë tonë kombëtare, sepse përmes tyre ai hap shtigje të reja historike, zbulon personalitete të mirëfillta kombëtare, jep teza të reja, heqë konfuzione dhe dilema deri atëherë të pa sqaruara. Dr. Hasan Kaleshi me veprimtarinë e tij parimore dhe principet shkencore, jo vetëm që ka mbetë i pa vdekshëm për botën shkencore, por ai i ka pasuruar të gjitha ato disiplina shkencore me të cilat është marrë në tërësi, në veçanti ka pasuruar edhe Historinë e tonë Kombëtare, andaj si i tillë do të zënë, edhe vendin meritor në Historinë e Popullit Shqiptarë.

Shenimi i autorit:E nderuara Redaksi e Diellit,

Po ju dergoj nje artikull per botim, kushtuar Prof. Dr. Hasan Kaleshit , me rastin e 40 vjetorit te nderrimit te jetes se tij .
Ju pershendes duke ju deshruar shendet dhe suksese ne pune, Riza
Sadiku, Prishtine.

Arkiv, 10 korrik 1998, Rugova: Pavarësia – zgjidhje për Kosovën

July 10, 2016 by dgreca

Në foto arkiv: Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova në konferencë shtypi, ku është edhe korrespondenti i tashëm i Gazetës Dielli, Behlul Jashari – i dyti nga e majta, ulur, derisa shkruante.

Arkiv, 10 korrik 1998, Rugova: Pavarësia – zgjidhje për Kosovën

-KOSOVA – LUFTA NË LAJME/

PRISHTINË, 10 Korrik 2016/ Pavarësia është zgjidhja për Kosovën, ritheksonte Presidenti historik Dr. Ibrahim Rugova dhe i drejtonte mesazhin edhe Grupit të Kontaktit, në një konferencë shtypi në Prishtinë para 18 vitesh, në 10 korrik 1998, të raportuar nga korrespndenti tash i Gazetës Dielli, Behlul Jashari, derisa zhvillimet e luftës vazhdonin. Presidenti Rugova atë ditë takoi ambasadorin gjerman…

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-07-10.ata.html

[13] President of Republic of Kosove meets with German Ambassador

PRISHTINE, July 10 (ata) – ATA correspondent Behlul Jashari reports: The President of the Republic of Kosove, Ibrahim Rugova met Friday in Prishtine with the German Ambassador in Belgrade, Wilfried Gruber. The meeting was held in closed doors, but according to a preliminary report by the German Embassy in Belgrade, Gruber wanted to inform Rugova of the conclusions of the latest meeting of the Contact Group in Bonn. /p.ta/mima/xh/

Albanian Telegraphic Agency

[15] Rugova says Contact Group should back independence of Kosova

PRISHTINE, July 10 – ATA correspondent Behlul Jashari reported that president of Kosova Ibrahim Rugova said on Friday that he backed the option for Kosova independence even after the latest proposals of the Contact Group.

“We want more. The solution is an independent Kosova which should be also backed by the Contact Group,” Rugova told today’s news conference in Prishtina.

“We are insisting and working that the Kosova independence as well as an international protectorate as a transition phase be accepted and applied, ” Rugova said, backing the plan and steps of the Contact Group for a peaceful solution.

The Contact Group that convened on July 8 in Bonn called for “an immediate stop of fighting in Kosova to help pave the way for resumption of negotiations between Prishtina and Belgrade for a future status of Kosova.”

Rugova said that “they praise the work of the Contact Group and its members and, obviously, we have asked the group to assess what measures adopted by the first meeting in London on March 9 have been carried out.”

“Obviously, any people like to live in a state, but, given the reorganisation in that part of Europe, we urge an independent Kosova and this would calm the region,” Rugova replied to journalists about yesterday’s statement of German Foreign Minister Klaus Kinkel, who was quoted as saying “we do not accept a greater Albania.”

Rugova hailed the work of the international monitoring mission in Kosova.

“The presence of diplomatic monitors to follow the situation on the ground is useful and important. We want other steps to defend the people of Kosova,” Rugova said.

“The situation in Kosova continues to be aggravated and dangerous. Attacks of the Serb forces continue therefore we urge an international protection for Kosova and its people,” Rugova said. pta/mima/ak/

Albanian Telegraphic Agency

Ftesat e martesës te Çifti mbretëror shqiptar

July 10, 2016 by dgreca

Nga Beqir SINA – New York/

Princ Leka II :”Historia përsëritet në mënyrën e saj, asgjë nuk është rastësi…”/

TIRANE : Princ Leka II është njoftuar më parë se do të kurorëzojë lidhjen e tij disa vjeçare me Elia Zaharia me martesë që do të zhvillohet në datën 8 tetor 2016, në Tiranë.

Lajmi e ka bërë të ditur nga Oborri Mbretëror Shqiptar, nëpërmjet një njoftimi në faqen zyrtare të Familjes Mbretërore, ku thuhej:

“Familja Mbretërore Shqiptare ka kënaqësinë e veçantë të njoftojë mbarë Kombin Shqiptar se Naltësia e Tij Princ Leka II ka shpallur ditën e martesës së Tij me Znj. Elia Zaharia me datë 8 tetor 2016, në Tiranë.Urojme me zemër trashëgimin e Familjes Mbretërore brez pas brezi!”, thuhej në njoftimin e Oborrit Mbretëror Shqiptar.

Ndërkohë, që kan nisur përgatitjet për dasmën mbretërore, natyrishtë, që dasmat shqiptare nisin së pari me ftesat e të ftuarve – miqve. Simbas, faqes zyrtare të Naltësisë së Tij Princ Leka II , duket se artisti, që po përgatit ftesat në përngjasim me kaligrafinë e të parvë të tij, për fetsat, është piktori i mirënjohur Avni Delvina, pinjolli i një familje me tradita mbretërore, nipi i atyre, që shërbyen në administratën mbretërore shqiptare në atë kohë, pikërisht ish Ministrit të Drejtësisë z. Hiqmet Delvina, njeriut që firmosi më datën 27 prill 1938, martesën e Çifti Mbretëror Shqipëtarë.

Madje, siç shkruan edhe vetë Princ Leka II :”Historia përsëritet në mënyrën e saj, asgjë nuk është rastësi…” sepse, ka qenë paraardhësi i tij i nderuar, z. Hiqmet Delvina, asokohe Ministër Drejtësie, para të cilit Çifti Mbretëror, ai që kishte firmos aktin e martesës.”

Çka shihet edhe në një fotografi që edhe ne kemi pasur fatin për t’a parë nga fotoalbumi historik i Familjes Mbretërore Shqiptare.

Dje, Princ Leka II – ka postuar një set fotografishë – në statusin e tij zyrtar në Facebook, ku ai u drejtohet miqëve të tij me një mesazh :” Të dashur miq! thotë Princi, dëshiroj të ndaj me ju disa fotografi të marra gjatë plotësimit të ftesave nga artisti i mirënjohur z. Avni Delvina. Ku, përveç se punës së tij si piktor dhe grafist, këtë here ai me mjeshtëri të veçantë po përkushtohet në kaligrafinë e emrave të ftuarve. Por, ajo që e bën akoma më të veçantë dhe simbolik këtë moment kaq të bukur të përgatitjeve, është historia që i lidh dy familjet tona.” ka shkruar Princi Leka.

Ai më tej sqaron se në foton e dasmës së gjyshërve të mi, Mbretit dhe Mbretëreshës, është pikërisht paraardhësi i tij i nderuar, z. Hiqmet Delvina, asokohe ministër drejtësie, para të cilit Çifti Mbretëror firmos aktin e martesës. – Historia përsëritet në mënyrën e saj, asgjë nuk është rastësi…Ju uroj një fundjave të mbarë!

Kurse, artisti i mirenjohur Avni Delvina i është përgjigjur në të njëjtin status duke e falenderuar Lartësin e Tij Princin Leka :” Ju falenderoj Lartësi! shkruan ai, një kujtim i veçantë duke shkruar ftesat e martësës suaj me Znj. Elia Zaharia. Një martesë ku do të marrin pjesë përfaqësues nga shumë familje të njohura europiane e më tej…sigurisht dhe një imazh shumë pozitiv për Shqipërinë tonë të dashur….Me shumë simpati ndaj jush dhe historisë që nga gjyshi Avni Delvina, Hiqmet Delvina, Zenel Prodani, etj”

Më 10 janar 1938 kontesha Geraldinë dha përgjigjen e saj dhe pranoi të bëhej bashkëshortja e Mbretit Zog dhe njëkohësisht Mbretëresha e parë e shqiptarëve në kohë moderne. Mbreti i paraqiti asaj një dokument i cili i jepte titullin Princeshë e Shqiptarëve.

Më 30 janar 1938 Oborri Mbretëror shqiptar shpalli zyrtarisht fejesën e Mbretit Zog me konteshën hungareze Geraldinë. Të nesërmen e kësaj dite Parlamenti shqiptar miratoi pa asnjë kundërshtim fejesën mbretërore. Ky vendim i Parlamentit u kumtua me breshëri të shtënash topi. Pas shpalljes së vendimit, drejt Pallatit Mbretëror nisen përfaqësues të qeverisë, parlamentit, pushtetit lokal, etj.

Ndër të parët që uruan në atë kohë Mbretin Zog për këtë fejesë, në emër të Presidentit Amerikan Ruzvelt, ishte ministri Amerikan në Tiranë Hug Grand, kënaqësia e të cilit ishte edhe më e madhe pasi Mbretëresha e ardhshme kishte nënën amerikane. Urime të posaçme dërguan edhe mbretërit e Anglisë, Italisë, Norvegjisë, Egjiptit, Suedisë,etj.

Ajo nuk u largua nga Shqipëria para ditës së dasmës dhe gjatë kësaj kohe kontesha Geraldinë pati mundësi të njihte më mirë vendin dhe zakonet shqiptare. Në vizitat që bëri në zona të ndryshme të Shqipërisë ajo u njoh me shumë tradita shqiptare që për të ndonjëherë ishin edhe të cuditshme

Martesa Mbre-tërore u fiksua për datën 27 prill 1938, sepse kjo datë korrespondonte me martesën e Skënderbeut me Donikën në vitin 1451 në Berat.

NJË LETËR E RRALLË E APOLINERIT DREJTUAR FAIK KONICËS

July 9, 2016 by dgreca

Me rastin e VITIT FAIK KONICA shpallur nga Vatra/

Fletore koniciane nr. 21./

Nga Fotaq Andrea/

Është faktikisht e vetmja letër, e zbuluar dhe e botuar gjer më sot, e shkrimtarit dhe poetit francez Gijom Apoliner drejtuar mikut të tij Faik Konica. Kur njihen tashmë shtatë shkrime apolineriane që portretizojnë Konicën dhe shqiptarët në përgjithësi. Është një dokument me vlerë të veçantë që vërteton lidhjet tejet miqësore Konica-Apoliner, që zgjatën një dekadë (1903-1913), me anë letërkëmbimi, por edhe me bashkëpunim të ngushtë në fushën e Letrave e, mbi të gjitha, me shkëmbim mendimesh dhe përvojash, deri në qarje hallesh e këmbim erudicioni.

Letra e Apolinerit për Konicën, të cilën po e japim më poshtë të përkthyer për herë të parë, është botuar në veprën “Guillaume Apollinaire, Correspondance générale”, vëllimi l, përgatitur nga Victor-Martin-Schmets, Paris, 2015. Mban numrin rendor 399; është letër autograf me firmë, zbuluar më 2007 dhe shitur në ankandin francez Drouot.

Ku qëndron konkretisht interesi i kësaj letre për publikun dhe studiuesin shqiptar të jetës dhe veprës së Konicës? Por më tej, edhe për vetë studiuesit francezë, që pak janë ndalur në marrëdhëniet Konica-Apoliner, gjë që do ta bënte për herë të parë me sukses akademiku Luan Starova në fund të shekullit të shkuar.

Në fakt, sa herë përmendet lidhja epistolare Konica-Apoliner, gati tërë studiuesit francezë, por edhe ata anglo-amerikanë e përqendrojnë vëmendjen te dy vizitat e Apolinerit në Londër (më 1903 dhe 1904) tek miku i tij shqiptar, në kërkim të Annie Playden, e dashura e zemrës e poetit të ri simbolist, që u bë për të burim frymëzimi për tre poema nga më të bukurat të modernitetit francez. Veçse, një analizë e hollësishme e marrëdhënieve Konica-Apoliner nxjerr në pah, para së gjithash e mbi të gjitha, lidhjet e tyre miqësore tepër të veçanta, mbi baza të fuqishme shpirtërore, talenti e erudicioni, interesi të ndërsjellë intelektual e konceptual, në kërkim gjithsecili – në mënyrën e vet dhe në kushte të caktuara -, të modernes së përparuar në krejt format e veta shprehëse, qoftë për Letrat shqipe, qoftë për Letrat frënge, në atë fillim të shekullit XX, kur përherë e më shumë po shpërtheheshin kufijtë e ngushtë të tradicionales retrograde, të dogmave dhe konservatizmit, në favor të lirisë së mendimit dhe të shprehjes, të Lirisë në kuptimin suprem të fjalës.

Edhe pse e shkurtër, kjo letër flet shumë në disa rrafshe:

Së pari, Apolineri i hap zemrën Konicës kur i thotë : “Jam njeriu më i lodhur i botës, i lodhur nga gjithçka, përveçse Letrave”. Një pohim i tillë i guximshëm, që shfaq një gjendje shpirtërore në rënie, një lodhje nga jeta, nga hallet, stërmundimet, i bëhet përgjithësisht një njeri tepër të afërt, i konsideruar si i familjes. Dhe jo rastësisht, vetë përshëndetja në mbyllje të letrës është: “Juaji vëllazërisht”, mjaft e veçantë nën penën e Apolinerit dhe kurrsesi jo një formulë formale. Sepse, Apolineri 23 vjeçar (1903), vërtet ka pasur një shoqëri tepër të gjerë dhe bashkëpunim të ngushtë me intelektualë të kohës që do bënin emër në fushën e modernitetit, por drejtori i revistës “Albania”, Faik Konica, me të cilin ai do korrespondonte që në shtator 1903 dhe do ta njihte nga afër dy muaj më vonë në Londër, do hante bukë veç në atë shoqëri të gjerë intelektuale të “La Plume” dhe “Le Festin d’Esope”. Fakti është që ndër miqtë e parë të Apolinerit, Konica do bëhej mik i rrallë e i veçantë, me intelektualitet të lartë e përvojë të pasur jete, studimi dhe botimi. E mbi të gjitha, me të ai do ndante të mirën e të ligën, siç thotë shprehja popullore.

Kur ndjek me hollësi letrat e Konicës për Apolinerin, nuk ka si të mos ndjesh që shqiptari do t’i bëhej frëngut “mik për kokë”. Vërtet Konica ishte vetë i ri në moshë (27 vjeç), por kishte pjekuri e thekuri në jetë, dinte ta nuhaste talentin e veçantë, atë dikush të penës, penelit apo notës muzikore, dinte ta piketonte kudo që të ndodhej, sidomos në Parisin kërthizë të kulturës europiane. Me një fjalë, Konica e “blinte” talentin e ri nga mënyra si shkruante, nga erudicioni që shpaloste e mbi të gjitha nga “e reja” letrare dhe artistike që sillte e përfaqësonte. Nga ky këndvështrim, lidhja miqësore e Konicës me Apolinerin do të shfaqej që herët, që në fillimet e para të krijimtarisë apolineriane, kur poeti modern frëng ende nuk ishte afirmuar si personalitet botëror i Letrave, si teoricien i Frymës së re, të artit të ri poetik në përmbajtje dhe formë, pararendës i surrealizmit. Sidomos, në këtë lidhje miqësore të tyre, do gjente kuptimin e vet të plotë shprehja e bukur shqipe “bukë e kripë e zemër” kur gjeniu i Letrave shqipe do t’i hapte derën e shtëpisë dy herë radhazi në Londër gjeniut të ardhshëm të Letrave frënge për të ngrënë bashkërisht shqiptarçe, në një çanak e konak, atë “thes me kripë” të miqësisë së pastër. Shkrimtari André Billy, te parathënia e “Veprave të Plota” të Apolinerit në koleksionin e famshëm “Pleiade” do të vinte në dukje: “Në shtator 1903, një rast i dhurohet atij [Apolinerit] për të bërë pa e zgjidhur qesen një udhëtim në Londër : një shqiptar, që ai nuk e njeh veçse me anë letrash, dhe që drejton atje një revistë, “Albania-n”, e fton për vizitë. Dhe ai shkon më se i vendosur për të takuar Anin[…]”. Pra, në ftesën dhe në pritjen që i bën mikut frëng në shtëpi të tij, me një njohje aq të shkurtër, Konica nuk bën gjë tjetër veçse shfaq cilësinë karakteristike shqiptare të mikpritjes, duke falur besim të plotë, me dorë në zemër.

Po ashtu, në kushte mjaft të veçanta emigracioni (dy herë i dënuar me vdekje nga Padishahu dhe i gjurmuar nga censura turke, belge, etj.), Konica do priste në Londër edhe Albert Kostrowitzki-n, vëllain e Apolinerit, një fakt më shumë që i jep miqësisë së tyre një kuptim edhe më familjar, duke e tejkaluar lidhjen e thjeshtë si dy miq europianë.

Së dyti, kjo letër nxjerr në pah edhe një element tepër domethënës në marrëdhëniet Konica-Apoliner: që lidhja e tyre shfaqet për të sajtën herë mbi baza intimiteti, konfidencialiteti dhe besueshmërie të plotë e të ndërsjellë. Konkretisht, më 1912, Apolineri i kërkon Konicës – as më shumë e as më pak – të bashkohet me të në Amerikë, dhe jo thjesht për vizitë apo për një kohë të caktuar, por për t’u vendosur përgjithnjë në Kontinentin e ri, për të punuar së bashku: “Unë nga ana ime, thotë frëngu, do të shkoja me dëshirë në Amerikë dhe, sikur të kuptonit që unë do mund të jetoja aty në mënyrë të kënaqshme, më jepni sinjal dhe unë do vija të bashkohesha me ju”. Nuk ka më qartë: Apolineri do që të shkëputet njëfarësoj nga Franca, nga rrethi i gjerë i miqve të tij, t’i shmanget e t’i largohet vetë famës së tij në rritje e sipër. Duket këtu, në sipërfaqe, një si diçka paradoksale nga ana e Apolinerit, por që fsheh shumë gjera në thellësi, e mbi të gjitha, një vuajtje të madhe shpirtërore të gjeniut frëng. Dhe jo pa arsye: një vit më parë, për shkak të një gabimi gjyqësor, në gusht 1911, Apolineri ishte akuzuar dhe mbajtur disa ditë në burg për vjedhjen nga Luvri të Xhokondës, vjedhje e bërë nga italiani Vincenzo Peruggia, ish xhampunues në Luvër që kishte vënë nën xham kryeveprën e pikturës botërore. Më pas, mbi bazë denoncimesh anonime, për ta poshtëruar e njollosur, Apolineri akuzohet për vjedhjen e tre statuetave fenikase po nga Luvri, kur këtë vjedhje e kishte bërë tanimë ish sekretari i tij belgu Gery (Henri) Pieret. Dyshohej për bashkëfajësi në këtë vjedhje edhe vetë Pikaso. E zbardhur juridikisht, çështja do mbyllej pas disa ditësh, pa asnjë pasojë për korifenjtë e letërsisë dhe artit avanguardist. Veçse tronditja për Apolinerin do të ishte e madhe. Dhe lavdia e tij në rritje – kur propozohej në atë kohë për çmim “Goncourt”, kur organizohej peticion nga personalitete të shquara për ta mbrojtur dhe për të vënë në vend nderin e tij, kur Elemir Bourges dhe Remy de Gourmont e shpallnin publikisht Apolinerin “njeri të ndershëm, të pastër, fisnik nga shpirti dhe pena, mik bujar e të sigurt, që kishte për pasion vetëm artet dhe librat e tij” -, kjo lavdi pra, nuk do ta ngushëllonte aspak djaloshin Apoliner, plagosur dhe gati asgjësuar moralisht. Andaj dhe ai i kërkon me aq delikatesë e finesë sivëllait të tij shqiptar Konica një sinjal grishjeje për të jetuar e punuar në Amerikë të dy së bashku, të dy në kushte emigracioni!

Dhe nuk është hera e parë që ndodh kështu në marrëdhëniet e tyre. Sepse, siç kemi vënë tashmë në dukje (“Fletore konicane nr.2”), letërkëmbimi Konica-Apoliner shfaq shumë herë telashe financiare të të dy miqve të ngushtë, kufizime, nevoja për botim e jetesë normale. Kështu, në 20 nëntor 1903, Konica i shkruan Apolinerit: “Mësojeni mirë anglishten. Keni të drejtë. Sepse shpresoj që brenda pak muajsh t’ju shoh sërish në Londër. Nëse do hidhni spirancën në Angli, do të isha i lumtur, sepse kam besim në tregtinë tonë intelektuale” (nënvizimi i ynë). Po aty, pak më tej: “Do dëshiroja së tepërmi ta shihja veten të fuqizuar, mbi baza të shëndosha […]. Do dëshiroja madje të ndihmoja edhe unë vetë materialisht, sikur ata horra turqish […] nuk do më kishin kufizuar së tepërmi mjetet.” Është fjala këtu për një ndihmë financiare të Konicës për Apolinerin që ky të vazhdonte të botonte në Paris revistën e tij “Le Festin d’Esope”. Në fakt, siç vënë në dukje studiuesit e veprës apolineriane, Konica, jo vetëm që bënte pjesë që në fillim në Komitetin themelues të revistës së Apolinerit, por kishte ndihmuar edhe financiarisht mikun e tij. Në këtë drejtim, Pierre-Marcel Adema, specialist i veprës apolineriane, në librin “Guillaume Apollinaire, Jetë perpendikulare” thekson: “Udhëtimi i tij [në Londër 1903], ishte i shkurtër. Ndonëse kishte përfunduar me një dështim sentimental [me Annie Playden], të paktën kishte arritur të përfitonte një kompensim, bashkëpunimin dhe ndihmën e Faik beg Konitza-s për revistën e tij “Le Festin d’Esope” (nënvizimi ynë). Dhe Adema që shton se numri 2 i revistes apolineriane do kishte 20 faqe nga 16 (i pari), si dhe më shumë shkrime e autorë falë ndihmës konkrete materiale të Konicës!

Në mënyrë tepër domethënëse, lidhjet vëllazërore të shqiptarit me francezin shfaqen sidomos në letrën e 19 gushtit 1904, kur Konica i shkruan Apolinerit: “[…] jeta e një të larguari politik, drejtues i një lëvizje separatiste [si unë], s’ka si të mos përmbajë ndoca telashe, sidomos financiare. Shumë nga miqtë e mi janë arrestuar kohët e fundit dhe pronat e mija janë sekuestruar […]”. Dhe më tej po aty – në një kohë kur Apolineri njihte probleme të mëdha financiare dhe kreditorët i ishin qepur pas për të shlyer borxhet -, Konica e pyet mikun e tij: “Si po ja bëni me persekutuesit tuaj? Shpresoj se keni arritur t’ia dilni mbanë. Nëse e shihni veten të detyruar të largoheni nga Parisi, mendoj që Londra do të ishte për ju një strehë tërheqjeje më e mirë nga çdo vend tjetër. Madje mund të projektojmë së bashku themelimin [sic!] e një reviste po qe se mundësitë e mija financiare më lejojnë të kontribuoj në këtë mes”. Le ta përfytyrojmë një çast këtë bashkëpunim të ngushtë Konica-Apoliner më 1904, në krye të një reviste europiane, siç e propozon konkretisht drejtori i “Albania-s”! A nuk do kishim vërtet një skenar e regji nga më të denjat për një film hollivudian?!

Pra, nuk ka më qartë: të dy miqtë tanë komunikojnë ngushtë dhe flasin hapur e çiltër për projekte “që mund të kishin modifikuar plotësisht trajektoren e poetit”, siç thotë prof. Pierre Caizergues në studimin “Letra të marra nga Guillaume Apollinaire” (Revue d’Histoire Littéraire de la France, shtator-tetor 1905, f. 774). Veçse, në këshillën e urtë të “vëllait” të madh për “vëllain” e vogël -, ashtu si edhe për çështje të dashurisë apo të zemrës -, Konica tregohet tepër i pjekur e i kujdesshëm kur i shkruan Apolinerit më 2 shkurt 1905: “Të shkosh në Amerikë me idenë për t’u vendosur aty dhe për t’u marrë me afarizëm, është, për mendimin tim, një aventurë që nuk ia vlen në gjendjen e sotme të atij vendi. Por të shkosh aty për të zënë një katedër të qetë si profesor, dhe për më tepër me 25.000 franga në vit, si ajo që ju kanë propozuar për në Salt Lake City, kjo, për besë, s’ka pse kundërshtohet. Përse u dashka ngurruar, po qe se propozimi është serioz?” (Letra 24). Nuk ka më qartë, më çiltër, më vëllazërisht – gjë që vërteton katërçipërisht thënien e specialistit më të mirë të veprës apolineriane Michel Décaudin kur shprehet për studimin madhor të Luan Starovës “Faik Konica dhe Gijom Apoliner, Një miqësi evropiane”: “Del nga ky libër se këmbimet midis Apolinerit dhe Konicës janë larg së qeni krejt të rastësishme apo anekdotike. Ato nxjerrin në pah, siç e thekson më së miri Luan Starova përafri të thella që nuk mund të anashkalohen”. (Que Vlo-Vle? korrik-shtator 1998).

Së treti, siç pasqyrohet edhe në këtë letër, lidhja Konica-Apoliner, sado e fuqishme që shfaqet, ka mbetur edhe sot e kësaj dite brenda një kuadri të ngushtë, aq sa nuk është bërë gjer më sot objekt i veçantë studimesh apolineriane. Dhe kjo, për mendimin tonë, ka arsyet e veta: në shoqërinë e tij të gjerë intelektuale, të zhurmshme e vluese në ide dhe reforma artistike, Apolineri nuk e përmend me emër Faik Konicën, nuk e “popullarizon”. Ndoshta ai e bën këtë për të ruajtur figurën e një “udhëheqësi politik e separatist” si Konica, kur Shqipëria vazhdonte të bënte pjesë në Turqinë europiane; ndoshta e bën për të mos e kompromentuar dhe dëmtuar kurrsesi mikun e tij fisnik, duke shmangur përgjimet e censurës dhe të hafijeve turke që asnjëherë nuk e kishin lënë rehat rilindësin shqiptar në emigracion. Veçse, në shkrimet e tij, ai nuk mungon ta paraqesë Konicën me pseudonimin “Spiroberg”, qoftë te revista e tij “Le Festin d’Esope”, qoftë te “Ditari i tij intim, 1898-1918”. Madje edhe dy shkrimet e Faik Konicës te “Le Festin d’Esope” (“Skicë metodë për t’u duartrokitur nga borgjezët – dhjetor 1903” dhe “Mashtrimi më kolosal në historinë e llojit njerëzor” – qershor 1904) janë botuar thjesht me pseudonimin “Thrank-Spiroberg”. Aq sa shumëkush në atë kohë ia njohu këto shkrime vetë Apolinerit, si krijime të tij letrare, sikurse personazhi i dyfishtë i Pablo Kanurit (Pikaso dhe Konica) që Apolineri krijoi me mjeshtëri te “Gruaja e ulur”. Madje, edhe kur Apolineri e shfaq mikun e tij me emrin e vërtetë, si te kronika “Bileta e një diplomati të vjetër” (janar 1906) dhe te portretizimi “Faik beg Konitza” (“Jetë anekdotike – 1912), përsëri, ka skeptikë që nuk e besojnë Apolinerin për çka shkruan me aq vërtetësi për mikun e tij të hershëm shqiptar (dëshmon këtu edhe letra që po botojmë). Në fund të fundit, fakti është se nën penën apolineriane, kemi sot një stoli-flori e thesar për gjeniun rilindës Konica, si figurë e lartë e intelektualitetit europian dhe si burrë shteti i vërtetë: “Nëse Shqipëria do të ishte shtet, ai do të ishte padyshim kryeministër i saj. Albanolog, sanskritist, bile edhe jamatolog, beu Konica njihet prej dijetarëve të krejt Europës”. Ja fjalë të arta të Apolinerit për Konicën tonë.

Nga ana tjetër, nuk mund të mos theksojmë rastet kur Apolineri është bërë, siç thotë studiuesi P. Caizergues, “zëdhënës i Konicës për mbrojtjen e kauzës shqiptare, [sic!] një preokupim më i përgjithshëm e me konstant i poetit: mbrojtja e minoriteteve të shtypura” (“Que Vlo-Vle?, prill-shtator 1983). Fakti është se Konica i besoi gjeniut frëng të Letrave jo vetëm misione të rëndësishme publicistike për demaskim figurash politike që i prishnin punë çështjes shqiptare, si princërit Albert Ghica (Gjika) dhe Aladro Kastrioti, pretendues për fronin e Shqipërisë, por edhe misione tepër “delikate” për veprimtari të mirëfilltë propagandistike. Përmendim rastin kur Konica i dërgon Apolinerit më 29 shtator 1909, me postë – dhe me shumë marifet për të shmangur censurën – 68 broshura me një “Thirrje drejtuar popullit shqiptar”. Në letrën shoqëruese të broshurave, Konica thekson : ” Një nga komitetet tona i drejton një thirrje popullit shqiptar. Për t’ua larguar turqve vëmendjen nga burimi i kësaj proklamate, u vendos të bëhet dërgimi i saj nga shumë anë të Europës. Tashmë kam bërë gati dhe kam vulosur 68 pakot që duhet të nisen nga Franca. A mund t’i besoj besnikërisë së një miku dhe heshtjes suaj prej fisniku për të më bërë këtë shërbim? Do t’jua dërgoj këto qarkore me një kolipostë, dhe juve s’ju mbetet veç t’i hidhni në kutitë shpërndarëse të shtypit. Por nuk duhet përmendur te askush kjo çështje. Duke qenë se qeveria franceze e urren lirinë dhe ka maninë të fusë hundët kudo, mund të qëllojë t’ju pyesin se nga vijnë këto letra dhe për çfarë arsye. Në këtë rast s’u mbetet veç të thoni të vërtetën, ose njëfarësoj.” (Letra 38).

Po ashtu, më 16 tetor 1913, Konica i dërgon Apolinerit nga Raguza një qarkore në frëngjisht në emër të “Senatit të Shqipërisë qendrore”, në kohën kur ai bëri pjesë përkohësisht në Qeverinë provizore të Durrësit. Në letrën shoqëruese të qarkores, ai thekson: “[…] Po përshkojmë një krizë tepër të mundimshme, por shpresoj se më në fund do t’ia dalim mbanë. Mbërritur dje në Raguzë për t’u telegrafuar Fuqive tekstin e një dokumenti të rëndësishëm, do rikthehem sot për në Durrës, ku banoj hëpërhë. Dokumenti në fjalë mund t’i interesojë mikut tuaj […]. Miku juaj është në dijeni të gjërave të Shqipërisë dhe e kupton fare mirë rëndësinë e ngjarjeve të fundit. Po prapë, ka një fakt të ri që ka ndodhur qëkurse ai është larguar dhe që duhet vënë në dukje: Austria dhe Italia, për të çelur një bankë në Shqipëri, kanë marrë privilegje të tepruara, dhe një koncesion i tillë i jep goditjen përfundimtare pushtimit ekonomik të Shqipërisë nga këto dy fuqi të Adriatikut. Lëvizja e Durrësit është një reagim i fuqishëm ndaj këtij pushtimi. Ja pse Franca duhet ta shohë atë me po aq simpati sa shihet me urrejtje në Austri e Itali”. (Letra 45). Në letër përmendet edhe emri i poetit ushtarak francez Paul Feuillatre (miku), i cili ishte takuar me Konicën në Shkodër në emër të Apolinerit, i kishte dhënë madje edhe një libër të këtij të fundit.

Së katërti dhe më në fund, si në shumë letra të tyret, të dy miqtë i qahen shoqi-shoqit për parregullsi korrespondence, për mos përgjigje a përgjigje të shkurtra, për epistolar me hope, por të pandërprerë dhe pa mbajtje mërie, duke e kuptuar mirë njëri-tjetrin në halle e mbingarkesa, në kohë e hapësira të ndryshme, e sidomos me gjendje shpirtërore shpesh të trazuar. Por çka bie dukshëm në sy në letrën e vetme të Apolinerit për Konicën zbuluar gjer më sot, (por edhe letra e tij e fundit për mikun shqiptar!) është ajo farsa apo lojnia e famshme e personazhit të dyfishtë Konica – De Casseres (“shkrimi juaj është amerikanizuar!”), të cilën e kemi trajtuar me hollësi në “Fletore koniciane nr. 15, Faik Konica, përçues i vlerave të letërsisë dhe artit avangardist europian në Amerikë”. Plot erudicion e i dëshpëruar, kur Letërsinë e sheh si shpëtim shpirtëror (“nuk heq dorë nga Letrat”, siç thotë), Apolineri i përgjigjet dyshes Konica-De Casseres (Preludit) me figura antike e letrare, i lidhur me Artin e Madh, me Xhokondën që i shkaktoi tërë ato telashe. E ndërsa fizikisht ai ndodhet në Europë, pesimist e i rënë moralisht, çuditërisht në letër, ai shfaqet shpirtërisht si të ndodhej në Amerikë (“Po jetoj që prej dy vjetësh në Amerikë në shtëpinë time”!), i arratisur kësisoj në një botë tjetër, larg shoqërisë së gjerë dhe vetë famës së tij në rritje, por tepër afër mikut të ngushtë, shqiptarit Konica, i pakapshëm në kohë e hapësirë, në ide e mendim. A nuk e cilëson me të drejtë edhe vetë prof. Caizergues Konicën tonë “l’insaisissable ami albanais Faik beg Konitza” – “i pakapshmi mik”?!

Jemi në kohë të turbullt, të stihishme e stuhishme njëkohësisht, në prag të shpërbërjes së perandorisë osmane dhe të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, kur nisin të ndahen kufijtë dhe zonat e interesit, të copëtohen me arrogancë trojet kombëtare në emër të “Fuqisë së madhe”; jemi në kohë të trazuar, të vetë absurdit të Luftës së parë botërore, kur edhe vetë Apolineri do merrte ashkël predhe në kokë dhe plagë të thellë që do t’i përshpejtonte vdekjen; jemi në kohë troshitëse, kur hallakateshin shpirtrat dhe Konica do linte Amerikën për t’u endur nëpër Europë në kërkim të Fatit të tij – Fatit shqiptar!

LETËR E GIJOM APOLINERIT PËR FAIK KONICËN

Për Faik Bég Konitza

[E hënë, 17 qershor 1912]

I dashur mik,

Më në fund, pata lajme nga ju, por sa shkurt! E megjithatë, nuk është se ju nuk keni pasur aspak prej meje dhe arti, po të mbetej lirik, rrezikonte të bëhej i dyshimtë. Jam njeriu më i lodhur i botës, i lodhur nga gjithçka, përveçse Letrave. Por askush nuk ua vë më veshin, dhe ja ju whitmanian, zhamist,1 ndoshta metodist, pa dyshim kuaker2, mormon3 do t’ju dëshiroja. Për sa më përket mua, kam lidhur një martesë à la mormonne4, të pazgjidhshme, me një zonjë të kohës së dikurshme. U martova me Xhokondën dhe besoj se jemi të lidhur së bashku përjetësisht. Kam njohur një Mormon që ishte martuar me nënën e Grakëve5, por këta nuk ishin aspak fëmijët e saj. Sa shumë herë kam menduar për ju! i dashur mik dhe me sa pasion kam shkruar për t’ju rizbuluar atë “Jetë anekdotike”6 që e dija që ju do ta lexonit; të gjithë në Paris pandehën se unë ju kisha sajuar fund e krye dhe një Perëndi e di që nuk ju kisha stolisur aspak, por vetëm ju kisha përforcuar me disa penelata disi të gjalla por që nuk ju ndryshojnë në asgjë. Më shkruani më gjatë nga sa e bëtë herën e fundit dhe pavarësisht nga preludi apokaliptik, mos hiqni dorë aspak nga miqtë tuaj të Europës. Unë, nga ana ime, do shkoja me dëshirë në Amerikë dhe sikur të kuptonit që unë do mund të jetoja aty në mënyrë të kënaqshme, më jepni një sinjal dhe unë do vija të bashkohesha me ju. Ja tashmë ju në kontinentin e sekojave gjigande. Ndoshta e keni parë liqenin e vogël mavi nga ku buron Misisipi7. Po jetoj që prej 2 vjetësh në Amerikë në shtëpinë time, duke shkruar një roman që shtjellohet aty dhe do desha të kisha pamje, portrete, libra për Mormonët rreth vitit 1853.8 Nëse bini në të tilla, m’i dërgoni dhe më shkruani, më thoni o poet, ç’po bëheni.

Shkrimi juaj është amerikanizuar dhe vetë ju jeni pushtuar nga harbimi i madh amerikan, ethe për gjithçka, trishtim për gjithçka, shkëlqim për gjithçka. Pres lajme, të gjata, të hollësishme, pasiononte, dhe unë do t’ju shkruaj gjithashtu.

Juaji vëllazërisht.

Guillaume Apollinaire

Paris

10 rue La Fontaine.

1 Adhurues i poetit dhe kritikut francez Francis Jammes (1868-1938).

2 Përkrahës i besimit fetar quaker, bazuar në heshtje dhe në kërkim të dritës, pa strukturë hierarkike, kur besimi fetar i përket thjesht sferës personale – kushdo është i lirë në bindjet e veta, nisur nga koncepti i “dritës së brendshme” (inner light), që ndriçon shumicën e anëtarëve të sektit.

3 Përkrahës i teologjisë së mormonizmit, i kishës së krishterë restoracioniste lindur në shtetin e New York-ut më 1830.

4 Martesë shumësie, e tipit të poligamisë apo poliginisë sipas doktrinës hormone.

5 Vëllezërit Grakë, Tiberi dhe Kaiusi, në Romën e lashtë,

6 “Faik Beg Konitza” – Jetë anekdotike, 1 maj 1912.

7 Përgjithësisht, sot pranohet se Misisipi buron nga liqeni i vogël Itaska.

8 Çështjen e mormonëve Apolineri e ka trajtuar te libri i tij “Gruaja e ulur”.

Kosovë-Promovohet Regjistri e Diasporës

July 9, 2016 by dgreca

-Kosova regjistron diasporën. Me moton “Ti je pjesë e atdheut”, Ministria e Diasporës nisi fushatën, me të cilën qeveria kosovare synon ta afroj Kosovën me bashkatdhetarët që jetojnë dhe veprojnë në mërgatë/

-Një e treta e kosovarëve vlerësohet se jetojnë e punojnë jashtë vendit, në 2015-tën u regjistruan 200 mijë, regjistrimi vazhdon në 2016-tën/

PRISHTINË, 9 Korrik 2016-Gazeta DIELLI-Behlul Jashari/ Ministria e Diasporës, me moton “Ti je pjesë e atdheut”, sot në Prishtinë, nisi fushatën për promovimin e Regjistrit e Diasporës, me të cilën qeveria kosovare synon ta afroj Kosovën me bashkatdhetarët që jetojnë dhe veprojnë në mërgatë. Fushata do të zgjasë dy muaj me aktivitete në gjithë territorin e Kosovës.

Fushata gjithëpërfshirëse për promovimin e Regjistrit të Diasporës është vazhdimësi e zhvillimit gjatë vitit 2015.

Në fjalën hapjes, ministri i diasporës Valon Murati tregoi qëllimin dhe rëndësinë e kësaj fushate. “Ne po futemi në këtë proces sivjet pas sukseseve të vitit të kaluar, ku vetëm gjatë muajve të verës, në bashkëpunim me partnerët tanë kemi regjistruar mbi 200.000 bashkatdhetarë”, theksoi ai.

Ministri Murati bëri të ditur se, sivjet mbi 200 regjistrues anë e kënd Kosovës do të jenë në shërbimin e bashkatdhetarëve për t’ua mundësuar regjistrimin.

“Unë shpresoj se ju do t’i përgjigjeni pozitivisht procesit të regjistrimit sepse ju jeni pjesë e atdheut. Procesi i regjistrimit është i rëndësishëm sepse përveç që ne do të dimë për numrin dhe shtrirjen e bashkatdhetarëve tanë, ne do të dimë edhe për strukturën e familjes sonë në diasporë, shkollimin, profesionet, shoqatat dhe bizneset dhe si rrjedhojë do të jemi më të përgatitur si shtet të ndërtojmë politika të duhura në raport me diasporën tonë”, përfundoi ministri Murati.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, pjesëmarrës në hapjen e fushatës për promovimin e Regjistrit të Diasporës, me moton “Ti je pjesë e atdheut”, nën organizimin e Ministrisë së Diasporës, duke e konsideruar ditën e sotme si shumë të veçantë, theksoi se fushata e regjistrimit të diasporës përbën një veprim shumë të qëlluar në drejtim të adresimit të problemeve me të cilat ballafaqohen bashkatdhetarët tanë. Veseli tha se diaspora është pjesë e atdheut, e qenësisë dhe e historisë së dhimbshme nga vitet më të rënda të popullit tonë, të cilët u larguan nga vendi të rrethuar nga shumë rreziqe.

“Ata sot me krenari janë pjesë e universiteteve më të mira evropiane dhe botërore, janë pjesë e kulturës dhe e zhvillimit ekonomik të vendeve ku jetojnë, gjë e cila neve na bën shumë krenarë. Ata kanë arritur të krijojnë ndërmarrje dhe të kenë dhjetëra mijëra të punësuar”, theksoi ai.

Më tej, kryetari Veseli përmendi personalitete nga kultura, të cilët dhanë kontribut në vendet ku jetojnë.

“Ata jetojnë me neve, me të arriturat tona, vështirësitë dhe sakrificat tona. Ata jetojnë me shpirt në Kosovë dhe duan ta shohin Kosovën të zhvilluar e të përparuar”, theksoi kryeparlamentari kosovar.

Ai shtoi se bashkatdhetarët tanë nuk janë numra, por janë vlerë e popullit tonë, e të gjitha profileve, dhe aseti më i vlefshëm i popullit tonë, që ende nuk është kyçur sa duhet në zhvillimin e vendit.

Kryeparlamentari Veseli theksoi se regjistrimi do të evidentojë kapacitetet e diasporës, kapacitetet i cili ende nuk është shfrytëzuar sa duhet, ndërsa shtoi se Kuvendi i Republikës së Kosovës i ka dyert i hapura për të gjithë bashkatdhetarët dhe tashmë organizon në mënyrë tradicionale “Dyert e hapura për diasporën”.

Sipas regjistrimit të popullsisë të pranverës 2011, në Kosovë, pa veriun, u numëran 1.739. 825 banorë rezidentë, 92.93 % shqiptarë. Pjesa tjetër e përqindjeve iu takon komuniteteve pakicë, 1.58% boshnjakë, 1.47 % serbë, 1.08 % turqë, etj.

Por, numri i banorëve-shtetasëve të Kosovës është më i madh, meqë regjistrimi i popullsisë nuk ka përfshirë një të tretën e kosovarëve që vlerësohet se jetojnë e punojnë jashtë vendit.

Ministria e Diasporës e qeverisë së Kosovës në vitin 2015 ka regjistruar rreth 200 mijë bashkatdhetarë në botë. Procesi i regjistrimit vazhdon edhe në vitin 2016 dhe pritet një publikim përfundimtar i shifrave të detajuara në fillim të vitit 2017.

Përqindja e komunitetit serb do ishte më e lartë me përfshirjen e veriut në regjistrim. Në veri të Mitrovicës dhe tre komuna tjera veriore – Leposaviç, Zubin Potok e Zveçan, ku është refuzuar regjistrimi i popullsisë, sipas një shifre që e kanë përmendur autoritetet kosovare, jetojnë rreth 40 mijë serbë.

Në vjeshtën e këtij viti, edhe në veriun me shumicë serbe pritet regjistrimi i popullsisë, pasi qeveria në pranverë ka miratuar Projektligjin për Regjistrimin e Popullsisë, të Ekonomive Familjare dhe të Banesave në Komunat e Kosovës që nuk kanë marrë pjesë në regjistrimin e popullsisë në vitin 2011.

Kosova para më shumë se gjysëm shekulli arrinte numrin prej një milion banorëve. Në 6 korrikun e vitit 1962, gazeta tradicionale kosovare Rilindja shkruante se Kosova “fitoi këto ditë banorin e njimilionit…”

Sipas statistikave kosovare, në regjistrimin e popullsisë së vitit 1981, ku u përfshinë të gjitha etnitë, Kosova kishte një popullsi prej 1.584.440 banorësh.

NGA 20 KORRIKU, BASHKATDHETARËT MUND TË PAJISEN ONLINE ME POLISËN E SIGURISË

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, pas takimeve me bashkatdhetarët, nga të cilët u informua për vështirësitë që u shfaqen atyre në hyrje të Republikës së Kosovës, pritjet dhe kolonat për t’u pajisur me sigurim të makinës, ka takuar edhe kryetarin i Këshillit të Byrosë Kosovare të Sigurimeve, Rrahim Pacollin, me të cilin diskutoi rreth kësaj çështjeje.

Bashkëbiseduesit u dakorduan që nga 20 korriku, bashkatdhetarët që jetojnë në diasporë do të mund të pajisen online (përmes internetit) me polisën e sigurisë për të hyrë në Kosovë.

Kryetari Veseli falënderoi Zyrën e sigurimeve për gatishmërinë dhe mirëkuptimin e evitimit të kësaj vështirësie për bashkatdhetarët.